of Integrated Sciences

Journalof Integrated Sciences

Journal of Integrated SciencesCollege of Interdisciplinary Studies

Thammasat University

Volume 17,Issue 1 (Jan. 2020 - Jun. 2020

วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร

วารสารสหวทยาการ

ป�ท ฉบบท17 1

เจาของ วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

บรรณาธการ

รองศาสตราจารย ดร.สายฝน สเอยนทรเมธ

กองบรรณาธการ

ศาสตราจารยสายนต ไพรชาญจตร นกวชาการอสระ

รองศาสตราจารย ดร.สายทพย สคตพนธ ศาลปกครอง

รองศาสตราจารย ดร.สามารถ ทองเฝอ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

รองศาสตราจารย ดร.มงคลชย วรยะพนจ คณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ผชวยศาสตราจารย ดร.มาโนชญ อารย คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ผชวยศาสตราจารย ดร.วราภรณ วนาพทกษ คณะนตศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

อาจารย ดร.สมพนธ เตชะอธก นกวชาการอสระ

รองศาสตราจารย ดร.ศกดชย เลศพานชพนธ วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ผชวยศาสตราจารย ดร.รงนภา เทพภาพ วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ผชวยศาสตราจารย ดร.จฬณ ตนตกลานนท วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อาจารย ดร.ธนยพร สนทรธรรม วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

วารสารสหวทยาการ Journal of Integrated Sciencesปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 - มถนายน 2563)Volume 17,Issue 1 (Jan. 2020 - Jun. 2020)ISBN: 1685-2494

กองบรรณาธการวารสารสหวทยาการวทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

เลขท 2 ถนนพระจนทร แขวงพระบรมมหาราชวง

เขตพระนคร จงหวดกรงเทพฯ 10200

E-mail : [email protected]

โทรศพท 02-6132841 (ทาพระจนทร)

โทรศพท 054-237-999 ตอ 5338 (ศนยล�าปาง)

บทความทศนะ ขอคดเหน ภาพทปรากฏ ในวารสารเลมนเปนความคดเหนสวนตวของผเขยน

บรรณาธการและกองบรรณาธการไมจ�าเปนตองเหนพองดวยและไมถอเปนความรบผดชอบ

ลขสทธเปนของผเขยนและวทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตรการตพมพตองไดรบอนญาตจากผเขยน

และวทยาลยสหวทยาการโดยตรงและเปนลายลกษณอกษร

เลขานการวารสาร

นางสาววลตพร จโนทา วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

นางสาวหฤทยรตน ศรจนทรข�า วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ออกแบบปก นางสาวหฤทยรตน ศรจนทรข�า วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

พมพท : นตธรรมการพมพ

76/251-3 หม 15 ต.บางมวง อ.บางใหญ จ.นนทบร 11140

โทร. 0 2403 4567, 0 2449 2525, 08 1309 5215

E-mail : [email protected], [email protected]

ขอมลทางบรรณานกรม

สหวทยาการ : สายฝน สเอยนทรเมธ,(บรรณาธการ)

วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร,2563

จ�านวน 400 เลม

Editorialบทบรรณำธกำร

วารสารฉบบนบทความมความหลากหลายทงในแงประเดนศกษาและวธการ

ศกษา มประโยชนในสาขาวชาสถาปตยกรรม การเมองการปกครองไทย คตชนวทยา

และการบรหารจดการองคกร

งานศกษาเรอง ลกษณะกายภาพอาคารหอศลปในพนทกรงเทพมหานคร ของ

ชตกาญจน อนทรอนนต, ทรงเกยรต เทยธทรพย และ สมโชค สนนกล แมจะเปนการ

ส�ารวจลกษณะทางกายภาพของหอศลปกตามแตงานเปนประโยชนในแงของการเกบ

รวบรวมขอมลพนฐานของอาคารหอศลป

บทความเรอง การกระจายอ�านาจ ศาลาคนเศราปญหาในครวเรอน และคณภาพชวต

การทบทวนขอถกเถยงและการแสวงหาบทสนทนาใหม ของ วสนต เหลองประภสร

สะทอนใหเหนปญหาของระบบบรหารราชการแผนดนของไทยทงสามระดบทมความ

ซอนทบกนในมตบทบาทหนาทซงมเสยงบนของหลายภาคสวนมาโดยตลอด 2 ทศวรรษ

ขอเสนอของวสนตดเหมอนจะใหอ�านาจในการปฏบตกบองคกรปกครองสวนทองถนให

หนกอนจะเปนหนทางใหองคกรปกครองสวนทองถนโตไดและใหบรการสาธารณะแก

ประชาชนไดอยางทวถง ไปสเปาหมายคณภาพชวตทดของประชาชน

บทความเรอง อาหารทวภพ ชมชนและคนตาย:วถอาหารในพธเสกสสาน

คาทอลกหนองแสง ของ ทตยาภรณ ภมดอนมง เปนการถายทอดอารมณ ความรสก

ความรก ความคด ของคนเปนไปสคนตายผานพธกรรมทเกยวของกบอาหาร และ

ยงสะทอนความหมายของอาหารในพธกรรมทกสง การเลาเรองราวผานการกระท�า

ทางพธกรรมของคนในสงคมวฒนธรรมหนงๆ ยงเปนประโยชนในแงของการศกษา

แนวคตชนวทยาของสงคมยอยทด�ารงอยทามกลางความหลากหลายทางวฒนธรรม

บทความจากงานวจยเรอง การวเคราะหการใชและประโยชนระบบขอมล

ขนาดใหญของส�านกงานต�ารวจแหงชาต ของ พนต�ารวจเอกสมญต ค�าปาละ ไดเผย

ใหเหนวาส�านกงานต�ารวจแหงชาตมการพฒนาระบบฐานขอมลเพอประโยชนในการ

ปฏบตไวอยางหลากหลาย แตอยางไรกตามฐานขอมลยงไมเชอมตอกน และไดเสนอ

แนะใหส�านกงานต�ารวจแหงชาตพฒนาระบบฐานขอมลทเรยกวาฐานขอมลขนาดใหญ

(Big Data) ใหมากขนและใชประโยชนใหเปนประโยชนในภารกจของต�ารวจ จะชวยลด

คาใชจายดานก�าลงคนไดมาก

บรรณาธการวารสารเหนวา การศกษาและการน�าเสนอประเดนทหลากหลาย

ในวารสารเปนวตถประสงคของวารสารสหวทยาการ ทงนความรในวารสารจะเปน

ประโยชนกบนกศกษาของวทยาลยสหวทยาการทมการเรยนการสอนในสาขาวชา

ตาง ๆ

รองศาสตราจารย ดร.สายฝน สเอยนทรเมธบรรณาธการ

Contentสำรบญ

ลกษณะกายภาพอาคารหอศลปในพนทกรงเทพมหานครPhysical Characteristics of Art Galleries in Bangkok

ชตกาญจน อนทรอนนต, ทรงเกยรต เทยธทรพย, สมโชค สนนกลChutikarn Inanan, Songkait Teartisup, Somchock Sinnugool

อาหารทวภพ ชมชนและคนตาย: วถอาหารในพธเสกสสานคาทอลกหนองแสงDual Worlds Foods Community and The Dead:Foodways of All Souls’ Day at Nong Saeng Catholic Community

ทตยาภรณ ภมดอนมงTutiyaphorn Poomdonming

การกระจายอานาจ ศาลาคนเศร�า ป�ญหาในครวเรอน และคณภาพชวต:การทบทวนข�อถกเถยงและการแสวงหาบทสนทนาใหมDecentralization in Thailand:A Bumpy Ride and In Search of The New Dialogue

วสนต เหลองประภสร Wasan Luangprapat

การวเคราะห�การใช�และประโยชน�ระบบข�อมลขนาดใหญของสานกงานตารวจแหงชาตAnalysis of Using and Benefits of Big Data of Royal Thai Police Pol.Col.

สมญต ค�าปาละ Somyat Kumpala

8

62

40 92

หน�า

หน�า

หน�า หน�า

0103

02 04

Journalบทคดย�อ

บทความนเปนสวนหนงของวทยานพนธ เรองลกษณะกายภาพอาคาร

หอศลปในพนทกรงเทพฯ เพอท�าการศกษา และเปรยบเทยบลกษณะกายภาพ

ของอาคารหอศลปภายในกรงเทพฯ และน�ามาวเคราะหหาปจจยทสงผลตอ

ขนาดพนทใชสอยของอาคารหอศลป ซงบทความนเปนวจยเชงส�ารวจม

วตถประสงคเพอศกษาลกษณะกายภาพของอาคารหอศลปในเขตกรงเทพฯ ซง

มอย 6 ปจจยไดแก โครงสราง วสด โทนส องคประกอบตกแตง รปลกษณอาคาร

ลกษณะการใชงานอาคาร โดยท�าการศกษาดวยวธการลงพนทส�ารวจ สวนกรณ

ศกษาไดท�าการศกษาอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ โดยแบงประเภทอาคาร

เปน 3 รปแบบ (ตามกฏหมายกฎกระทรวงฉบบท 33 และ 55 (พ.ศ. 2543))

ไดแก รปแบบท 1 คอ อาคารขนาดใหญพเศษ (ขนาดมากกวา 10,000 ตาราง

เมตร) จ�านวน 2 อาคาร ไดแก อาคารหอศลปวฒนธรรมและอาคารหอศลปไทย

รวมสมย MOCA รปแบบท 2 คอ อาคารขนาดใหญ (ขนาดมากกวา 2,000

ตารางเมตร) จ�านวน 2 อาคาร ไดแก อาคารหอศลปศภโชค ด อารท เซนเตอร

และ อาคารศนยประตมากรรม และ รปแบบท 3 คอ อาคาร จ�านวน 2 อาคาร

(ขนาดนอยกวา 2,000 ตารางเมตร) ไดแก อาคารหอศลป Bangkok city

gallery และอาคารหอศลป Yenakart villa

จากการศกษาพบวา อาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯทงหมด 6 อาคาร

มปจจยทางลกษณะกายภาพครบตาม 6 ปจจย ไดแก โครงสราง วสด โทนส

ลกษณะกำยภำพอำคำรหอศลปในพนทกรงเทพมหำนครPhysical Characteristics of Art Galleries in Bangkok

ชตกาญจน อนทรอนนต1, ทรงเกยรต เทยธทรพย2, สมโชค สนนกล3

Chutikarn Inanan, Songkait Teartisup, Somchock Sinnugool

1 นสตระดบปรญญาโท หลกสตรเทคโนโลยสถาปตยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหาร ลาดกระบง e-mail: [email protected]

2 อาจารยประจ�า คณะสถาปตยกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง 3 นสตระดบปรญญาโท หลกสตรเทคโนโลยสถาปตยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลย

พระจอมเกลาเจาคณทหาร ลาดกระบง e-mail: [email protected]


01ป�ท 17 ฉบบท 1

(มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 9

Abstract

This article was submitted as a partial fulfillment for the

requirements of thesis entitled “Physical Characteristics of Art

Galleries in Bangkok”. The purposes of this article were to study

and compare physical characteristics of art galleries in Bangkok and

to analyze the factors affecting art galleries sizes. From fieldwork

observation of a case study of physical characteristics of art

galleries in Bangkok, types of buildings were categorized into 3 types

(according to Ministerial Regulation No. 33 and 55 (B.E. 2543) as

follows: – 1. 2 special size buildings (larger than 10,000 square

meters) which were Art and Culture Center and Museum of

Contemporary Art (MOCA). 2. 2 large buildings (larger than 2,000

square meters) which were S.A.C. Subhashok The Arts Centre and

Museum Thailand 3. 2 buildings (smaller than 2,000 square meters)

which were Bangkok city gallery and Yenakert villa. The physical

characteristics of buildings were investigated by the survey,

analysis and comparison factors affecting buildings’ sizes.

The results indicated that those 6 art gallery buildings in

Bangkok had complete 6 physical factors which were structure,

องคประกอบตกแตง รปลกษณอาคาร ลกษณะการใชงานอาคาร ครบในทก

อาคาร แตปจจยทางลกษณะกายภาพทง 3 ปจจย ไดแก โทนส รปลกษณ และ

องคประกอบตกแตงอาคาร ไมสงผลตอขนาดพนทใชสอยอาคารโดยตรงและ

มปจจยลกษณะการใชงาน ทสงผลตอขนาดอาคารมากทสด ซงในสวนของ

รายละเอยดแตละปจจยจะมความเหมอนและแตกตางกนตามแตละโครงการ

และขนาด

ค�ำส�ำคญหอศลป, ลกษณะกายภาพ, ขนาดพนทใชสอย

วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 1110

materials, color tone, decorative elements, building image and

building usage in every building But the 3 physical factors which

are color tone, appearance and decorative elements Does not

directly affect the usable area of the building. The results

indicated that the most important factor affecting the building’s

size was building usage, followed by decorative elements. Other

factors were found in every building but did not affect the art

gallery’s size.

Keywords: Art gallery, Physical characteristics,

Size buildings

บทน�ำกรงเทพฯ ถอเปนเมองหลวงของประเทศไทย ซงเปนแหลงรวบรวมศลปะ

และวฒนธรรมของไทยทมคณคาและเปนเอกลกษณ จงท�าใหเกดอาคารหอศลป

ในพนทกรงเทพฯ ซงท�าหนาทเปนอาคารไวส�าหรบ เกบรวบรวมและจดแสดง

งานผลงานศลปะทมคณคา อกทงยงพนทส�าหรบแลกเปลยนความคดเหน

ทศนคตและมมมองของผคนทสนใจในงานศลปะ จงถอวาอาคารหอศลปเปน

อาคารทส�าคญตอสงคมไทย ซงในปจจบนอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯไดรบ

ความนยมใชเปนสถานทจดแสดงงานศลปะ งานสงสรรค การประชม และงาน

สมมนาและเปนพนทสาธารณะทมผใชจ�านวนมาก ทงนการจดแสดงผลงาน

ศลปะของอาคารหอศลปจะไมสามารถแสดงออกมาไดอยางมประสทธภาพ

เพยงพอ หากปราศจากการสนบสนนของลกษณะทางกายภาพของอาคารทด

จากการส�ารวจเบองตนพบวาอาคารหอศลปภายในกรงเทพมหานครยง

คงมปญหาอาคารทรดโทรมทางดานสถาปตยกรรมและยงขาดประสทธภาพทาง

ลกษณะกายภาพของอาคารทด จงท�าใหอาคารหอศลปยงไมตอบสนองการใช

งานของผใชงานในบางสวน อกทงอาคารหอศลปแตละแหงมการออกแบบใน

สวนของสถาปตยกรรมทมลกษณะแตกตางกนออกไปสงผลใหในแตละอาคารม

ลกษณะกายภาพทแตกตางและหลากหลายตามเอกลกษณและรปแบบของ

สถาปตยกรรม ดงนนอาคารหอศลปในเขตพนทกรงเทพจงเปนสถานททสมควร

ไดรบความส�าคญในการพฒนาอาคารใหมประสทธภาพ โดยมปจจยคอลกษณะ

กายภาพทด ควบคไปกบขนาดพนทของอาคารทเหมาะสม จงเปนทมาของงาน

วจยทมงเนนศกษาและรวบรวมขอมลลกษณะทางกายภาพของอาคารหอศลป

ภายในกรงเทพมหานคร และน�ามาวเคราะหและเปรยบเทยบ เพอใหไดมาซง

ปจจยทสงผลตออาคารและขนาดพนท เพอน�าไปเปนแนวทางในการพฒนา

อาคารหอศลปในอนาคต



จากการทบทวนวรรณกรรมทฤษฎลกษณะทางสถาปตยกรรมของอาคาร

(เสรซย โชตพานช และบณฑต จลาสย, 2547) ซงจะกลาวถงสงทสามารถสงเกต

ไดดวยสายตาทางดานสถาปตยกรรม 6 ปจจย ประกอบดวย โครงสรางอาคาร

วสดอาคาร โทนส ลกษณะการใชงาน รปลกษณอาคาร และองคประกอบตกแตง

ดวยปจจยทงหมดดงกลาวขางตนมาน ลวนสงผลตออาคารหอศลปทงสน

รวมถงสงผลตอขนาดพนทของอาคารในแตละสวน ทมการแบงพนทในการ

จดแสดงงานซงมอยหลากหลายรปแบบ ซงสงเหลานท�าใหอาคารหอศลปแตละ

ทมความแตกตางกน จงไดน�าทฤษฎมาเปนแนวทางในการศกษาลกษณะทาง

กายภาพของอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ ซงเปนการรวบรวมขอมลโดยการ

ลงภาคสนามเกบขอมลลกษณะกายภาพของอาคารหอศลป ท�าการศกษา

วเคราะห เปรยบเทยบปจจยทางลกษณะกายภาพของอาคารหอศลปในพนท

กรงเทพฯ และวเคราะหถงปจจยทสงผลใหตอหอศลปแตละขนาด รวมถง

เปนการเกบรวบรวมขอมลใหเกดเปนแนวทางในการพฒนาการออกแบบอาคาร

หอศลปในกรงเทพฯ และหอศลปในจงหวดอนๆ ไดในอนาคต

วตถประสงคของกำรศกษำ 1. เพอศกษาและรวบรวมขอมลลกษณะทางกายภาพอาคารหอศลป

ในกรงเทพฯ

2. เพอเปรยบเทยบขอมลลกษณะทางสถาปตยกรรม ในแตละอาคารหอ

ศลปในกรงเทพฯ

3. เพอวเคราะหและสรปปจจยลกษณะทางกายภาพทมผลตอหอศลป

แตละขนาดในกรงเทพฯ

ขอบเขตของกำรศกษำ ศกษาขอมลจากเอกสารเชงวชาการและท�าการส�ารวจขอมลเบองตน

เกยวกบทตงอาคารหอศลปกรงเทพมหานครฯ ศกษาลกษณะทางกายภาพทาง

สถาปตยกรรม (เสรซย โชตพานช, 2553) ซงไดแก โครงสรางอาคาร โทนส วสด

ลกษณะการใชงาน รปลกษณ และองคประกอบตกแตง โดยมกรณศกษาทงหมด

6 อาคาร ไดแก อาคารหอศลปวฒนธรรม อาคารหอศลปไทยรวมสมย MOCA

อาคารหอศลปศภโชค ด อารท เซนเตอร อาคารศนยประตมากรรม อาคาร

หอศลป Bangkok city gallery และอาคารหอศลป Yenakart villa

ภาพท 1 แสดงขอบเขตการศกษา

วธด�ำเนนกำรศกษำศกษาวรรณกรรมทเกยวของกบลกษณะกายภาพอาคาร ท�าการลงพนท

โครงการเกบขอมลดวยการสงเกตการณ บนทกภาพถาย จดบนทกขอมล วดระยะ

และการสมภาษณผเกยวของในโครงการ เพอน�าขอมลทไดมาศกษา และ

วเคราะหลกษณะกายภาพอาคารหอศลปซงมรายละเอยดและวธการวจยดงน

ศกษำลกษณะทำงกำยภำพ

โครงสรำงอำคำร

รปลกษณ

วสดอำคำร

องคประกอบตกแตง

โทนส

ลกษณะกำรใชงำน



ภาพท 2 แสดงกรอบแนวคดของผวจย

หอศลป Yenakart villa

หอศลป Bangkok city gallery

ศนยประตมากรรม

หอศลปศภโชค ด อารท เซนเตอร

หอศลปไทยรวมสมย MOCA

หอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหานคร

กรณศกษำ

ทฤษฎลกษณะทางกายภาพ

เกณฑในขนาดอาคาร

รวบรวมขอมล

วเคราะหและสรปปจจยลกษณะทางกายภาพทมผลตอหอศลปแตละขนาด

สรปผลการวจย

ทฤษฎทเกยวของ

ศกษำและเกบขอมลภำคสนำม

ลกษณะทางกายภาพ ไดแก

1. โครงสราง 2. วสดอาคาร 3.โทนส4. องคประกอบตกแตง 5. รปลกษณ 6. ลกษณะการใชงาน

ประโยชนทคำดวำจะไดรบจำกกำรศกษำ1. สามารถทราบถงลกษณะกายภาพทางสถาปตยกรรมของอาคาร

หอศลป

2. สามารถจ�าแนก วเคราะหความแตกตางของลกษณะกายภาพระหวาง

อาคารหอศลปภายในกรงเทพมหานคร จ�านวน 6 แหง

3. สามารถทราบถงสรปปจจยลกษณะทางกายภาพทมผลตอหอศลป

แตละขนาดในกรงเทพฯ เพอเปนแนวทางในการออกแบบหอศลป

กำรเลอกตวอยำงทใชในกำรศกษำส�าหรบวธการเลอกตวอยางกรณศกษาครงนใชวธการเลอกจากอาคาร

หอศลปทกอสรางขนเพอการจดแสดงนทรรศการโดยเฉพาะ โดยไดเลอก 6

อาคารจาก 50 อาคาร โดยน�าเกณฑคดเลอกอาคารประกอบไปดวย 3 เกณฑ

1. ประเภทอาคาร จะคดเลอกอาคารตามการกอสราง คอ อาคารทสราง

ขนเพอการใชงานส�าหรบจดแสดงนทรรศการและรวบรวมผลงานทางดานศลปะ

โดยเฉพาะ

2. รปแบบอาคาร จะคดเลอกอาคารทตามการออกแบบ คอ อาคารท

ออกแบบเพอการจดแสดงผลงานศลปะและเปนอาคารสาธารณะ

3. ขนาดอาคาร จะคดเลอกอาคารตามกฏหมายของขนาดอาคาร (กฎ

กระทรวงฉบบท 33 และ 55 (พ.ศ. 2543) โดยม 3 รปแบบ คอ รปแบบท 1

อาคารขนาดใหญพเศษ (ขนาดมากกวา 10,000 ตารางเมตร) รปแบบท 2 อาคาร

ขนาดใหญ(ขนาดมากกวา 2,000 ตารางเมตร) และ รปแบบท 3 อาคารขนาด

ปกต (ขนาดนอยกวา 2,000 ตารางเมตร)



ตาราง 1 แสดงการเลอกตวอยางทใชในการศกษา

ล�ำดบ อำคำรหอศลป

เกณฑคดเลอก

ประเภทอำคำร รปแบบอำคำร ขนำดอำคำรตำมกฏหมำย

อาคารไมผานการปรบปรง

อาคารรโนเวท

อาคารหอศลป

ตกแถว

ขนาด (ตรม.)

ใหญพ

เศษ

ใหญ

ทวไป

1 หอศลปวฒนธรรม

แหงกรงเทพมหานครü 25,000

2 หอศลปรวมสมยราชด�าเนน X ü ü3 หอศลปแหงชาต ถนนเจาฟา X ü4 หอศลปสมเดจพระนางเจาสรกต

พระบรมราชนนาถ

X ü

5 หอศลปกรงไทย X ü6 หอศลปบานเจาพระยา ü7 หอศลปศภโชค ด อารท เซนเตอร ü ü 4000 ü8 หอศลปมหาวทยาลยศลปากร X X

9 หอศลปจามจร X

10 หอศลปสมบตเพมพน X X

11 ศนยประตมากรรมกรงเทพ 4000

12 หอศลปรวมสมยอารเดล X X

13 หอศลปชวง มลพนจ X X







ตกแถว


ใหญพ

เศษ

ใหญ

ทวไป

14 หอศลปแอด บอง แอลเลอเรย X X

15 หอศลปMoca ü ü 20,000 ü16 หอศลปตาด ü X

17 Bangkok city city gallery ü ü 200 ü18 Yelo house X

19 1000 Tonson Gallery X

20 The jam factory gallery X

21 White Space Gallery X

22 Serinda Gallery X

23 Rock around asia art gallery X

24 Mano Gallery X

25 Thavibu art gallery ü X

26 Buddha art gallery X

27 Party art Gallery X

28 Tang contemporary art

Bangkokü X









ตกแถว


ใหญพ

เศษ

ใหญ

ทวไป

32 Art gallery 36 ü X

33 Gallery ver X

34 Atta Gallery ü X

35 Nova Contemporary X

36 Thatian Gallery X

37 Le link Gallery X

38 Yenakart villa ü ü 160 ü39 La Lanta fine art X

40 Cho why X

41 Soy sauce factory art space X

42 Speecy Grandma X

43 Bridge Café and art space X

44 Art Gorilias art gallery X

45 RCB Galleria at river city

Bangkokü







ตกแถว


ใหญพ

เศษ

ใหญ

ทวไป

46 Goja Gallery Café X

47 The national Gallery X

48 Patana Gallery ü X

49 Numthong Gallery X

50 House of lucia X

ทมา : ผจดท�า, 2563

จากตารางท 1 จะเหนไดวาอาคารกรณศกษาม 3 รปแบบ ไดแก รปแบบ

ท 1 คอ อาคารขนาดใหญพเศษ (ขนาดมากกวา 10,000 ตารางเมตร) จ�านวน

2 อาคาร ไดแก อาคารหอศลปวฒนธรรมและอาคารหอศลปไทยรวมสมย

MOCA รปแบบท 2 คอ อาคารขนาดใหญ (ขนาดมากกวา 2,000 ตารางเมตร)

จ�านวน 2 อาคาร ไดแก อาคารหอศลปศภโชค ด อารท เซนเตอรและอาคาร

ศนยประตมากรรมและรปแบบท 3 คอ อาคาร จ�านวน 2 อาคาร (ขนาดนอย

กวา 2,000 ตารางเมตร) ไดแก อาคารหอศลป Bangkok city gallery และ

อาคารหอศลป Yenakart villa



ตาราง 2 แสดงกรณศกษาอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ


ผลการลงภาคสนามและการเกบขอมล

1) กรณศกษาท 1 อาคารหอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหานคร

ตาราง 3 แสดงการส�ารวจอาคารหอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหานคร


จากการส�ารวจอาคารหอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหานคร พบวามการใช

โครงสรางอาคารเปนระบบเสาคาน มลกษณะการใชงานครบถวน วสดอาคาร

ใชคอนกรตเสรมเหลกเปนสวนโครงสราง คอนกรต อลมเนยม กระจกโปรงใส

และอลมเนยมเปนสวนผนง รปลกษณอาคารเปนรปทรงอสระ โดยมโถงกลาง

เปนวงกลมถกลอมรอบดวยกรอบสเหลยม องคประกอบตกแตง ประกอบดวย

อำคำรหอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหำนคร

ทตง : 939 ถนน พระรามท 1

แขวง วงใหม เขตปทมวน

กรงเทพมหานคร 10330

เจาของโครงการ หนวยงานรฐบาล

สงกด : เอกชน

วนทลงส�ารวจ 4/12/62

ลกษณะทำงกำยภำพ

โครงสรำง ลกษณะกำรใชงำนวสด

อำคำรรปลกษณ

อำคำรองคประกอบ

ตกแตงโทนส

เสา-คาน หองโถง

นทรรศการถาวร

นทรรศการชวคราว

หองออดทอเรยม

หองประชม

หองอเนกประสงค

หองสมด

ส�านกงาน

หองน�า

รานกาแฟ

หองรบรอง

ลาน

อเนกประสงค

หองแมบาน

ประชาสมพนธ

บนไดเลอน

หองงานระบบ

หองเกบของ

หองWorkshop

หองเกบผลงาน

รานคา

ลฟต

คอนกรต

กระจก

เมทลชท

ยาง

รปทรง

เรขาคณต

เชงชาย

เปลอกอาคาร

ทาส

งานจตกรรม

สเหลองเขม

สฟา

สขาว

อำคำรขนำดใหญพเศษ

หอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหำนคร

939 ถนนพระรามท 1แขวงวงใหม เขตปทมวน กรงเทพมหานคร 10330

หอศลปไทยรวมสมยMOCA

499 ถนนก�าแพงเพชร 6 แขวงจตจกร เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900

อำคำรขนำดใหญ

หอศลปศภโชค ด อำรท เซนเตอร

160, 3 ซอยพรอมมตร แขวงคลองเตยเหนอ

เขตวฒนา กรงเทพมหานคร 10110

ศนยประตมำกรรม กรงเทพ

4/18-19 ซอยนวลจนทร 56, แขวงนวลจนทร

เขตบงกม กรงเทพมหานคร 10230

อำคำรปกต

หอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหำนคร

13/3 ซอยสาทร 1 แขวงทงมหาเมฆ

เขตสาทร กรงเทพมหานคร 10120

หอศลปไทยรวมสมยMOCA

4 ซอยประสาทสข แขวงชองนนทร เขตยานนาวา




เชงชายและปนลมในสวนหลงคา ทาสและงานจตรกรรมในสวนของผนง โทนส

มการใชโทนสกลางคอสขาวเปนหลก หลงคาใชสเหลองเขมและกระจกใชสฟา

2) กรณศกษาท 2 อาคารพพธภณฑศลปะไทยรวมสมย MOCA

ตาราง 4 แสดงการส�ารวจอาคารพพธภณฑศลปะไทยรวมสมย MOCA


จากการส�ารวจพพธภณฑศลปะไทยรวมสมย MOCA พบวามการใช

โครงสรางอาคารเปนระบบเสาคาน โดยเสาอาคารเปนเสาและคานสเหลยม ม

ลกษณะการใชงานคอนขางครบถวน วสดอาคารใช คอนกรตเสรมเหลกเปนสวน


ทตง : 499 ถนน ก�าแพงเพชร 6

แขวงจตจกร เขตจตจกร


เจาของโครงการ

คณบญชย เบญจรงคกล




โครงสรำง ลกษณะกำรใชงำนวสด

อำคำรรปลกษณ

อำคำรองคประกอบ






หองประชม


หองสมด

ส�านกงาน

หองน�า



ลาน

อเนกประสงค



บนไดเลอน



หองWorkshop


รานคา

ลฟต

คอนกรต

กระจก

เมทลชท

อลมเนยม

รปทรง


เชงชาย

เปลอกอาคาร

ทาส

แกะสลก

สด�า

สขาว

โครงสราง คอนกรต อลมเนยมและกระจกโปรงใสเปนสวนผนง รปลกษณอาคาร

เปนรปทรงเรขาคณต โดยมกรอบสเหลยมเปนสเหลยมผนผา องคประกอบ

ตกแตง ประกอบดวยเชงชาย และปนลมในสวนหลงคา ทาส และเปลอกอาคาร

ในสวนของผนง โทนสมการใชโทนสกลางคอสขาวเปนหลก

3) กรณศกษาท 3 อาคารหอศลปศภโชค ด อารต เซนเตอร

ตาราง 5 แสดงการส�ารวจอาคารหอศลปศภโชค ด อารต เซนเตอร


จากการส�ารวจอาคารหอศลปศภโชค ด อารต เซนเตอร พบวามการใช

โครงสรางอาคารเปนระบบเสาคาน โดยเสาอาคารเปนเสาและคานสเหลยม ม


ทตง : 160, 3 ซอยพรอมมตร

แขวงคลองเตยเหนอ เขตวฒนา



คณศภโชค องคสวรรณศร




โครงสรำง ลกษณะกำรใชงำน วสดอำคำร รปลกษณอำคำรองคประกอบ





ลานอเนกประสงค

หองน�า








รานคา

คอนกรต

กระจก


รปทรง




ลกษณะการใชงานพนทจดแสดงงานครบถวน สวนสนบสนนลดลง วสดอาคาร

ใช คอนกรตเสรมเหลกเปนสวนโครงสราง คอนกรต อลมเนยมและกระจก

โปรงใสเปนสวนผนง รปลกษณอาคารเปนรปทรงเรขาคณต โดยมกรอบสเหลยม

เปนสเหลยมผนผาแยกเปนสวนหนาและสวนหลง องคประกอบตกแตง ประกอบ

ดวยเชงชายและปนลมในสวนหลงคา ทาสและเปลอกอาคารในสวนของผนง

โทนสมการใชโทนสกลาง คอ สด�าเปนหลก

4) กรณศกษาท 4 อาคารศนยประตมากรรม กรงเทพ

ตาราง 6 แสดงการส�ารวจอาคารศนยประตมากรรม กรงเทพ



ทตง : 4/18-19 ซอยนวลจนทร 56,

แขวงนวลจนทร เขตบงกม



หนวยงานสงเสรมศลปะเอกชน










หองน�า



หองWorkshop


คอนกรต

กระจก

เมทลชท

ยาง

สเหลยมผผนผา เชงชาย

ทาส

สด�า

สขาว

จากการส�ารวจอาคารศนยประตมากรรม พบวามการใชโครงสรางอาคาร

เปนระบบWide span โดยใชเปนโครงสรางแขวนหรอโครงขง ลกษณะการใช

งานพนทจดแสดงงานครบถวน สวนสนบสนนลดลง วสดอาคารใช คอนกรต

เสรมเหลกเปนสวนโครงสราง คอนกรต อลมเนยมและกระจกโปรงใสเปนสวน

ผนง รปลกษณอาคารเปนรปทรงเขาคณต โดยมสเหลยมผนผา องคประกอบ

ตกแตง ประกอบดวยเชงชาย และปนลมในสวนหลงคา และ ทาส ในสวนของ

ผนง โทนสมการใชโทนสกลาง คอ สขาวเปนหลก

5) กรณศกษาท 5 อาคาร Bangkok city gallery

ตาราง 7 แสดงการส�ารวจอาคาร Bangkok city gallery



ทตง : 13/3 ซอย สาทร 1

แขวงทงมหาเมฆ เขตสาทร



คณอรรคพล สทศน ณ อยธยา






เสา-คาน หองน�า





รานคา

คอนกรต

เหลก

กระจก

เมทลชท



ปนลม

ทาส

สขาว



จากการส�ารวจอาคาร Bangkok city gallery พบวามการใชโครงสราง

อาคารเปนระบบเสาคาน โดยเสาอาคารเปนเสากลมและคานสเหลยม มลกษณะ

การใชงานทจดแสดงนทรรศการ และรานคา วสดอาคารใช คอนกรตเสรม

เหลกเปนสวนโครงสราง คอนกรต อลมเนยมและกระจกโปรงใสเปนสวนผนง

รปลกษณอาคารเปนรปทรงสเหลยมผนผา องคประกอบตกแตง ประกอบดวย

เชงชายและปนลมในสวนหลงคาและทาสในสวนของผนง โทนสมการใชโทนส

กลางคอสขาว

6) กรณศกษาท 6 อาคาร Yenakart villa

ตาราง 8 แสดงการส�ารวจอาคาร อาคาร Yenakart villa



ทตง : 4 ซอย ประสาทสข

แขวงชองนนทร เขตยานนาวา



Soichiro Shimizu






เสา-คาน หองน�า


นทรรศการ

ชวคราว


คอนกรต

เหลก

กระเบอง



ปนลม

ทาส

สขาว

จากการส�ารวจอาคาร Bangkok city gallery พบวามการใชโครงสราง

อาคารเปนระบบเสาคาน โดยเสาอาคารเปนเสากลมและคานสเหลยม มลกษณะ

การใชงานเพยงพนทจดแสดงนทรรศการ วสดอาคารใช คอนกรตเสรมเหลกเปน

สวนโครงสราง คอนกรต อลมเนยมและกระจกโปรงใสเปนสวนผนง รปลกษณ

อาคารเปนรปทรงสเหลยมผนผา องคประกอบตกแตง ประกอบดวยเชงชาย

และปนลมในสวนหลงคาและทาสในสวนของผนง โทนสมการใชโทนสกลาง คอ

สขาว

กำรวเครำะหเปรยบเทยบลกษณะกำยภำพอำคำรหอศลปการวเคราะหเปรยบเทยบลกษณะกายภาพในแตละขนาดของอาคาร

หอศลปในพนทกรงเทพฯ จะกลาวถงปจจยลกษณะกายภาพทปรากฎในอาคาร

หอศลป โดยจากการลงพนทภาคสนามสามารถสรปไดดงตาราง 9

ตาราง 9 การวเคราะหเปรยบเทยบลกษณะกายภาพโครงสราง วสด

โทนส องคประกอบตกแตงอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ

ลกษณะกำยภำพอำคำรหอศลป

อำคำรหอศลป

ขนำด A ขนำด B ขนำด C

A1 A2 B1 B2 C1 C2

โครงสราง - เสาคาน - เสาคาน - เสาคาน - Wide span - เสาคาน - เสาคาน

ขอสงเกต : ใชโครงสรางเสาคานเปนหลก

วสด - คอนกรต- เหลก- กระจก- อลมเนยม- เมทลชท

- คอนกรต- เหลก- กระจก- เมทลชท

- คอนกรต- เหลก- กระจก- อลมเนยม

- คอนกรต- เหลก- กระจก- อลมเนยม- เมทลชท

- คอนกรต- กระจก- อลมเนยม- เมทลชท

- คอนกรต- กระจก- อลมเนยม- เมทลชท

ขอสงเกต : ใชคอนกรต เหลก กระจกอลมเนยม และเมทลชทเปนหลก






A1 A2 B1 B2 C1 C2

ลกษณะ

การ

ใชงาน

พนทสวน

จดนทรรศการ

- นทรรศการถาวร

- นทรรศการ

ชวคราว

(15,000 ตรม.)


ถาวร


ชวคราว

(12,000 ตรม.)


ถาวร


ชวคราว

(2,000 ตรม.)


ถาวร


ชวคราว

(2,500 ตรม.)


ถาวร


ชวคราว

(150 ตรม.)


ถาวร


ชวคราว

(100 ตรม.)

พนทสวน

สนบสนน

- หองโถง

- หองสมด

- หองWorkshop

- หองอเนก

ประสงค

- หองประชม

- หองออดทอเรยม

- หองรบรอง

- ส�านกงาน

- รานคา

- รานกาแฟ

- ประชาสมพนธ

(8,000 ตรม.)


- หองออด

ทอเรยม


- รานคา



(6,000 ตรม).



- รานคา



(700 ตรม.)



- รานคา



(1,000 ตรม)

- รานคา

(50 ตรม.)

-

ลกษณะ

การ

ใชงาน

พนท

สวนบรการ

- หองน�า

- หองงานระบบ

- หองเกบของ

- หองเกบผลงาน

- หองแมบาน

(2,000 ตรม.)




- หองเกบ

ผลงาน


(2,000ตรม.)




- หองเกบ

ผลงาน


(500 ตรม.)





(500 ตรม).



(25 ตรม.)



(50 ตรม.)





A1 A2 B1 B2 C1 C2

โครงสราง - เสาคาน - เสาคาน - เสาคาน - Wide span - เสาคาน - เสาคาน

ขอสงเกต : ใชโครงสรางเสาคานเปนหลก

วสด - คอนกรต

- เหลก

- กระจก

- อลมเนยม

- เมทลชท

- คอนกรต

- เหลก

- กระจก



- เหลก

- กระจก



- เหลก

- กระจก




- กระจก




- กระจก



ขอสงเกต : ใชคอนกรต เหลก กระจกอลมเนยม และเมทลชทเปนหลก

โทนส - สโทนกลาง

- สโทนรอน

- สโทนเยน

- สโทนกลาง - สโทนกลาง - สโทนกลาง - สโทนกลาง - สโทนกลาง

ขอสงเกต : ใชสโทนกลางเปนหลก

องคประกอบตกแตง

- เชงชาย- ปนลม- ทาส- ฝาเพดาน- เปลอก อาคาร

- เชงชาย- ปนลม- ทาส- ฝาเพดาน- เปลอก อาคาร

- เชงชาย- ปนลม- ฝาเพดาน- เปลอก อาคาร

- เชงชาย- ปนลม- ทาส



ขอสงเกต : นยมเชงชาย ปนลม ทาส เปลอกอาคาร



จากตารางท 9 และ 10 พบวา ในสวนของลกษณะกายภาพอาคาร

หอศลป ในพนทกรงเทพฯ ตามขนาดอาคาร ดงน

1. โครงสรางอาคาร

จากการส�ารวจคนพบวาอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ มการใช

โครงสรางเสาคานเปนหลก โดยทกอาคารเปนคอนกรตเสรมเหลก ซงมคณสมบต

รบแรงอดและแรงดงไดด

2. วสด

จากการส�ารวจคนพบวาอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯนยมใชวสดดงน

- คอนกรตและเหลก ใชในสวนของโครงสรางอาคาร เพราะรบแรง

อดไดด เหลกรบแรงดงไดดเมอคกน จงเปนโครงสรางทสามารถ

รบน�าหนกอาคารไดมประสทธภาพ

- กระจก ใชในสวนผนงอาคาร เพราะกระจกเปนวสดโปรงใส

สามารถใหแสงผานเขามาในอาคารได

- อลมเนยม ใชกบกระจกและงานตกแตง ท�าหนาทเปนกรอบบาน

ยดใหกบผนงกระจกในอาคาร

- เมทลชท ใชในสวนของหลงคาอาคารหอศลป เนองจากตดตงงาย

และรวดเรว สามารถดดโคงได

3. โทนส

จากการส�ารวจคนพบวาอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ นยมใชโทนส

กลางเปนหลก ไดแก สขาวและสด�า เนองจากเปนสแทในธรรมชาต เปนสกลาง

ของแสง

4. องคประกอบตกแตง จากการส�ารวจคนพบวาอาคารหอศลปในเขต

กรงเทพ นยมใชองคประกอบตกแตง ดงน

- เชงชาย ใชในสวนของงานหลงคา ท�าหนาทปดปลายหลงคา เพอ

ปกปดความไมเรยบรอยของหลงคาอกทงยงกนนกและแมลง

เขาไปใตหลงคา

- ปนลม ใชในสวนของงานหลงคา ท�าหนาทปดหวทายรมโครงสราง

หลงคา กนลมไมใหปะทะกบหลงคาโดยตรง และชวยกนน�าฝน

- งานทาส นยมทาสเพอความสวยงาม ปกปองพนผวของวสด และ

สามารถปรบความเขมของแสงได

- เปลอกอาคาร ใชในสวนของงานผนง เนองจากอาคารหอศลปเปน

อาคารทตองการความเปนเอกลกษณ งานเปลอกอาคารจงเปน

สวนนงทสามารถสรางเอกลกษณใหกบอาคารได

5. รปลกษณอาคาร

จากการส�ารวจคนพบวาอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯนยมใชรปทรง

เรขาคณตเปนหลก

6. ลกษณะการใชงาน

จากการส�ารวจคนพบวาอาคารหอศลปในเขตกรงเทพฯ มความแตกตาง

กน โดยลดลงตามล�าดบของขนาดอาคาร

จากตารางท 9 และ 10 พบวา ลกษณะกายภาพอาคารหอศลปในพนท

กรงเทพฯทงหมด 6 ปจจย ปจจยทสงผลตอขนาดพนทใชสอยอาคารหอศลป

คอ ลกษณะการใชงาน ซงอาคารหอศลปขนาดใหญพเศษ จะพนทการใชงานท

ครบถวน ไดแก พนทจดนทรรศการ พนทสนบสนนทครบถวนและพนทบรการ



ในสวนของอาคารขนาดใหญจะมการใชงานทคอนขางครบถวน ไดแก พนทการ

จดนทรรศการ พนทสนบสนนในบางสวนและพนทบรการ และอาคารหอศลป

ขนาดปกต จะมพนทการใชงานเพยงพนทจดนทรรศการและพนทบรการบาง

สวนเทานน ซงจะเหนไดวาลกษณะการใชงานลดลงตามล�าดบของขนาดอาคาร

หอศลป ดงนน ทางผวจยจงน�าพนทใชสอยทเกดจากลกษณะการใชงานมา

วเคราะหรวมกบขนาดพนทภายในอาคารหอศลปแตละขนาด โดยวเคราะห

สดสวนขนาดพนทใชสอยอาคารทเหมาะสมส�าหรบอาคารหอศลปในแตละขนาด

เพอเปนแนวทางในการออกแบบพนทใชสอยอาคารภายในอาคารหอศลป

ตารางท 11 แสดงการวเคราะหหาอตราสวนของขนาดพนทใชสอย

ภายในอาคารหอศลป

ลกษณะกำรใชงำน

อำคำรขนำดใหญพเศษ อำคำรขนำดใหญ อำคำรขนำดทวไป

A1 A2 B1 B2 C1 C2

ตรม. % ตรม. % ตรม. % ตรม. % ตรม. % ตรม. %

พนทจด

นทรรศการ

19,580 78.32 15,700 78.50 2,550 85.00 3200 85.00 173 86.50 170 95

พนทสวน

สนบสนน

3,400 13.60 2,800 14.00 360 10.00 600 10.00 18 9.00 - -

พนทสวน

บรการ

2,020 8.00 1,300 7.50 90 5.00 200 5.00 9 4.50 10 5.00

รวม 25,000 100 20,000 100 3,000 100 4,000 100 200 100 180 100


จากตารางท 11 จะสงเกตไดวาอาคารขนาดใหญพเศษพนทจดนทรรศการ

78.50% พนทสนบสนน 14% และพนทสวนบรการ 8% อาคารขนาดใหญ

พบวา มพนทจดนทรรศการ 85% พนทสนบสนน 10% พนทสวนบรการ 5%

อาคารขนาดทวไป พบวา มพนทจดนทรรศการ 86.5 และ 95% พนทสนบสนน

0% และ 9% พนทสวนบรการ 4.5% และ 5% ซงจากการวเคราะห พบวา

อตราสวนของพนทจดนทรรศการมอตรารอยละของขนาดพนทเพมขน ซงตรง

ขามกบขนาดของอาคาร ในสวนของพนทสนบสนนมอตราขนาดพนทลดลง

ซงสอดคลองกบขนาดของอาคารและพนทสวนบรการ มอตราขนาดพนทลดลง

ซงสอดคลองกบขนาดของอาคาร

วำรสำรสหว�ทยำกำร ว�ทยำลยสหว�ทยำกำรมหาว�ทยาลยธรรมศาสตร�

ป�ท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 3534

สรปผลกำรศกษำการสรปผล พบวา อาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ จ�านวน 6 อาคาร

โดยแบงอาคารตามขนาดได 3 รปแบบ ไดแกอาคารขนาดใหญพเศษ อาคาร

ขนาดใหญ และอาคารขนาดปกต ซงจากการเปรยบเทยบและวเคราะหปจจย

ทางลกษณะกายภาพตามตารางท 9 และ10 พบวา ในสวนของโครงสราง

ใชระบบโครงสรางเสา-คาน วสดใช คอนกรต กระจก เหลก อลมเนยม และ

เมทลชท โทนสใช โทนสกลาง ไดแกสขาวและสด�า องคประกอบตกแตงใช

เชงชาย ทาส เปลอกอาคาร รปลกษณอาคารใช รปทรงเรขาคณต ไดแก

ทรงสเหลยมผนผาและในสวนลกษณะการใชงานนนมการจดแสดงนทรรศการ

ในทกรปแบบขนาดอาคารหอศลป ดวยลกษณะกายภาพดงกลาวมาน เปน

ลกษณะกายภาพของอาคารทค นพบมากทสดในอาคารหอศลปในเขต

กรงเทพมหานคร

สวนปจจยลกษณะกายภาพทสงผลตอพนทใชสอยอาคารหอศลป

ทง 3 ขนาด คอ ลกษณะการใชงานและปจจยนท�าใหเกดอตราสวนของขนาด

พนทใชสอยภายในอาคารหอศลปทแตกตางกน จงเกดเปนอตราสวนของขนาด

พนทใชสอยภายในอาคารทเหมาะสม ดงน อาคารขนาดใหญพเศษ ควรมพนท

จดนทรรศการ 78.50 % พนทสวนสนบสนน 14% และพนทสวนบรการ 8%

จากพนททงหมดของอาคาร อาคารขนาดใหญ ควรมพนทจดนทรรศการ 85%

พนทสวนสนบสนน 10% และพนทสวนบรการ 5% จากพนททงหมดของอาคาร

อาคารขนาดทวไป ควรมพนทจดนทรรศการ 86.5 - 95.0 % พนทสวนสนบสนน

0 - 9% และพนทสวนบรการ 4.5 -5% จากพนททงหมดของอาคาร

ขอเสนอแนะการศกษาลกษณะกายภาพอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ จากกลม

ตวอยางดงกลาวอาจไมครอบคลม ผศกษาเสนอแนะวาหากมการศกษาใน

ลกษณะนควรมการศกษากลมอาคารหอศลปทมลกษณะอน ๆ เนองจากอาคาร

หอศลปบางประเภทอาจมการเปลยนแปลงในเรองการใชงานและงานกอสราง

ของอาคาร ดงนน เพอใหไดกล มตวอยางในการศกษาทหลากหลายและ

ครอบคลมทกประเภท ควรมการวางแผนการเกบขอมลใหครอบคลมทกชวง

เวลาของการใชงานอาคาร



รำยกำรอำงอง

กตมา อมรทต. (2530). ความหมายของศลปะ. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา

ลาดพราว.

ชลด นมเสมอ. (2534). องคประกอบของศลปะ. กรงเทพฯ : โรงพมพไทยวฒนา

พานช.

บณฑต จลาสย. (2543). วาดวยสถาปตยกรรม. กรงเทพฯ : คณะสถาปตยกรรมศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

มะลฉตร เอออานนท. (2543). แนวโนมศลปศกษารวมสมย. กรงเทพฯ : คณะ

ครศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย, บณฑตวทยาลย.

เสรซย โชตพานช. (2547). การบรหารทรพยากรกายภาพ หลกการทฤษฎ.

กรงเทพฯ : คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Blocker, H. G. & Jeffers, J. M. (1999). Contextualizing aesthetics:

from Plato to Lyotard. Belmont,Calif : Wadsworth Pub.

Eilean Hooper-Greenhill. (2000). Museums and the Interpretation

of Visual Culture. London: Routledge.

Gary Edson and David Dean. (1996). The Handbook for Museums.

London : Routledge.

ICAMT. (2006). Role of Museum: Tourism & Cultural Heritage.

New York : ICAMT.

Immanuel Kant. (2003). Theoretical Philosophy. Cambridge

University Press.

วำรสำรสหว�ทยำกำร ว�ทยำลยสหว�ทยำกำรมหาว�ทยาลยธรรมศาสตร�38

Journal เหลยวหลง

หากทบทวนถงการกระจายอ�านาจทผานมาในประเทศไทย โดยสวนตว

ขอมองโลกในแงดวา ชวงระยะ 20 ปทผานมากระบวนการกระจายอ�านาจและ

การปกครองทองถนนนไมเคยถอยหลงมแตเดนหนาไปเรอยๆ อาจเดนชา

เดนเรว แตกเดนไปเรอยๆ อาจจะมชะงกบาง แตไมเคยเหนอาการถอยหลงเลย

สญญาณมาตงแตรฐประหารป พ.ศ. 2549 กไดรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทย พ.ศ. 2550 ซงนบวาเปนรฐธรรมนญฉบบทใหความส�าคญกบการกระจาย

อ�านาจและการปกครองทองถน โดยยงคงเจตจ�านงทปรากฏในรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ทงยงมการแกไขเพมเตมในบางมาตรา

ซงเปนความกาวหนาในเชงความคด สวนภายหลงการรฐประหารป พ.ศ. 2557

แมในระยะแรกจะดนาวตกกงวลจนหลายๆ ทานไดกลาววาอาจจะน�าไปส

“กระบวนการกลบไปรวมศนยอ�านาจใหม” (Recentralization) แตในระยะ

ตอมากดเหมอนจะคลคลายไปในทางทไมกระทบกบสถานะเดมขององคกร

ปกครองสวนทองถนมากนก ขณะทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.

2560 แมจะมสาระส�าคญทแตกตางอยางส�าคญจากฉบบป พ.ศ. 2540 และ

2550 โดยเพยงวางหลกการทวไปโดยกวาง มไดลงรายละเอยดในรายมาตรา

อยางชดเจนถงทศทางทจะเกดขน แตการยงคงปรากฏอยของหลกการกระจาย

อ�านาจและการปกครองทองถนในรฐธรรมนญฉบบปจจบน กนบวาเปนสงทด

ทสดทพอจะเปนไปไดทามกลางบรรยากาศการเมองทไมเปนประชาธปไตย

แมจะไมเหนทศทางขางหนาทแจมชด แตกไมพงนบเปนการถอยหลง

ทวา โลกในศตวรรษท 21 ทมความผนผวนและความไมแนไมนอนสง

ทงความเปลยนแปลงทางสงคมตางๆ กมอตราเรงทรวดเรวอยางเทยบไมได

กบสหสวรรษทผานมา การหยดกาวเดนกอาจนบไดวาเปนการถอยหลงเสยแลว

บทความเลกๆ ชนนจงเปนขอความคดทอยากจะชวนทกทานมารวมวงสนทนา


02กำรกระจำยอ�ำนำจ ศำลำคนเศรำปญหำในครวเรอน และคณภำพชวต:กำรทบทวนขอถกเถยงและกำรแสวงหำบทสนทนำใหม1

Decentralization in Thailand:A Bumpy Ride and In Search of The New Dialogue

วสนต เหลองประภสร 2

Wasan Luangprapat3

1 บทความนปรบปรงจากขอความเหนของผเขยนในการเสวนาวชาการเรอง "กาวยางการปกครองทองถนไทย: ทศทาง ความเปนไปไดของการกระจายอ�านาจหลงการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2560" โดยศนยศกษาเพอการพฒนาทองถน มหาวทยาลยธรรมศาสตร และสถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย, วนองคารท 19 ธ.ค. 2560 เวลา 13.00 – 16.00 ณ หองประชม ชน 4 อาคารวศษฐ ประจวบเหมาะ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

2 ผชวยศาสตราจารย ดร., อาจารยประจ�าคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 102003 Asst. Prof. Dr. Faculty of Political Science, Thammasat University., 10200, Thailand


เพอขบคดแสวงหาหนทางในการกาวเดนตอไปของการกระจายอ�านาจและ

การปกครองทองถนในสงคมไทย

แลไปขำงหนำกบ “ศำลำคนเศรำ” และปญหำของลกๆ ทงสำม

ภายใตรฐธรรมนญทวางกรอบไวเพยงกวางๆ อนาคตของการปกครอง

ทองถนและการกระจายอ�านาจจะเปนเชนไรนน สวนส�าคญในเบองแรกคงไดแก

การปรบแกกฎหมายเดมและการยกรางกฎหมายใหมทเกยวของซงก�าลง

มการด�าเนนการกนอย ณ ปจจบน อยางไรกด ในทนเหนวาการปรบแกในเชง

ขอกฎหมายดงกลาว คงจะไมไดเหนการปรบปรงเปลยนแปลงขนาดใหญทจะ

ใหทศทางใหมๆ ตอวงการการปกครองทองถนไทย หากคงเปนแตเพยงการ

ปะผปญหาเดมในประเดนปลกยอยตางๆ แตปมปญหาส�าคญทกระทบตอความ

กาวหนาของการกระจายอ�านาจและการเพมพนศกยภาพในการด�าเนนงานของ

องคกรปกครองสวนทองถนไทยคงจะยงด�ารงอยตอไป

เหตทกลาวเชนนกเนองจากวา ประเดนปญหาของทองถนทมการ

กลาวกนไมวาจะเรองของรายได ศกยภาพ ระบบการก�ากบและตรวจสอบ

ศกยภาพในการจดบรการ ฯลฯ เหลานลวนแลวแตมเหตมาจากปมปญหาใหญ

อนไดแก ความไมชดเจนในการจดแบงบทบาทและอ�านาจหนาทระหวาง

ราชการบรหารสวนกลาง-สวนภมภาค-และสวนทองถน อนเปนปมปญหา

ใหญทมการพดกนมานานแตไมเคยถกหยบยกมาแกปญหาอยางจรงๆ จงๆ และ

ทนากงวลใจยงกวานน กคอ กลไกทมบทบาทในการแสวงหาแนวทางในการ

ปฏรปและแกปญหาการด�าเนนงานของกลไกรฐกมการแยกวงคยกนอยางชดเจน

ทงท เราไมสามารถแยกวงคยกนไดระหวางการปฏรปทองถนกบการปฏรป

ระบบราชการ เพราะทงหมดคอ กลไกของรฐ ดงนน หากจะท�าใหกลไกของ

รฐขบเคลอนงานไดดจะตองคยรวมกนทงระบบ แตเรากไมไดคยกนจรงๆ เรา

คยกนแบบแยกวงจรงจง เราคยกนเรองการปฏรประบบราชการ เราคยกนเรอง

การปฏรปทองถน แตเรากไมเคยเอาสองเรองมาชนกน และขอเสนอเพอการ

ปฏรปจ�านวนมากโดยเฉพาะขอเสนอเพอการปรบรอในเชงโครงสราง ในทาย

ทสดเรากจะไมท�าอะไร จงท�าใหปญหาของกลไกรฐโดยรวมยงคงด�ารงอยอยาง

เขมแขงมาก วงวชาการทวพากษปญหาดงกลาวพรอมวางขอเสนอแนะตางๆ

กเรมจะกลายเปน “ศาลาคนเศรา” ทพร�าบนถงปญหาเดมๆ ซ�าไปวนมา

ดงทท านศาสตราจารย ดร.ชยอนนต สมทวณช เคยพดถงเรอง

“กรมาธปไตย” และศาสตราจารยเอนก เหลาธรรมทศน เคยอธบายเรอง “การ

รวมศนยอ�านาจแบบแตกกระจาย” (Fragmented Centralism) ในการบรหาร

ราชการแผนดนของไทย ซงน�าไปสอาการ “เบยหวแตก” ทงในเชงงบประมาณ

การแตกกระจายในเชงบคลากร การแตกกระจายในเชงอ�านาจหนาทและ

ในทายทสดเรากไมสามารถจดการปญหาไดอยางเปนระบบ สดทายผน�า

ในรฐบาลหรอผบรหารระดบสงในหนวยงานภาครฐกจะตองออกมาเรยกรอง

หรอขอรองสวนราชการตางๆ ใหชวยบรณาการกน ชวยรวมมอกนในท�างาน

หนอย ชวยสนธก�าลงกนสกนด ซงเรองนกถกกลาวถงซ�าๆ เปนแผนเสยงตกรอง

โดยทเราใชแควธการแกปญหาโดยออม แตเราไมเคยแกปญหาในเชงโครงสราง

การแกปญหาโดยออมแบบปะผกปรากฏตวอยางมากมาย อาท การให

ส�านกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส�านกงบประมาณและ

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการชวยวางกรอบตวชวดในเชง

ยทธศาสตรวากจกรรมของสวนราชการระดบกรมทงหมดจะตองลออยใน

ยทธศาสตรและตองระบใหไดวาภารกจนนๆ มนสอดคลองกบยทธศาสตรท

ก�าหนดไวอยางไรเพอใหเหนภาพวามการบรณาการในเชงยทธศาสตรและ

แผนงาน หรอการเกดขนของนโยบายผวาฯ CEO หรอกลไกการบรหารงาน



จงหวดและกลมจงหวดแบบบรณาการ กนบเปนความพยายามจะแกปญหาการ

แตกกระจายของสวนราชการในระนาบพนท เพอใหเกดความเปนเอกภาพ

ในการจดการพนทมากขน แตสดทายกไมประสบความส�าเรจอยางทตงใจ

มาตรการและวธการใหมๆ ทออกมากถกด�าเนนการจดท�าในเชง “พธการ”

มากกวาเปนการปรบเปลยนในเชงพฤตกรรมและจารตการด�าเนนงานโดย

แทจรง

หากพจารณาในภาพรวมจะพบวา เมอการด�าเนนงานของกลไกรฐม

ปญหากท�าใหเหนสถานการณของการจดการปญหาซงกระโดดออกมาจากพนท

รนแรงมากขนเรอยๆ แตมไดหมายความวาทผานมาไมรนแรงเทาน เพยงแต

ในอดตประชาชนทวไปอาจไมไดมปากมเสยงมากนก สอโลกออนไลนกไมได

แพรกระจาย แตตอนนเราไดเหนวา พนททมปญหาเรองถนนหนทาง ปญหา

เรองน�า ปญหาเรองภยพบต ปญหาเรองการศกษา เสยงสะทอนเหลานคอยๆ

แสดงออกมามากขนเรอยๆ ในขณะทเมอกลบไปถามรฐกจะกลบไปวนแบบเดม

วาอ�านาจรฐมเพยงเฉพาะดานน แตเราไมมอ�านาจด�าเนนการโดยเบดเสรจ

ถาตองการใหมการด�าเนนการแกไขกอาจจะตองไปเกยวของกบอกหนวยงาน

หนง สวนหนวยงานนนกบอกวาแมเราจะมอ�านาจกจรง แตเราไมมงบประมาณ

ขาดแคลนบคลากร ปญหากจะวนไปในลกษณะน

รฐไทยกเปรยบเสมอนกบบานหลงใหญ เปนครอบครวใหญทมลก

หลายคน ราชการบรหารสวนกลางกเหมอนกบลกคนโต ราชการบรหาร

สวนภมภาคกเหมอนกบลกคนกลาง ส�าหรบราชการบรหารสวนทองถนกเหมอน

กบลกคนเลก ครอบครวนก�าลงมปญหาและเปนปญหาทกระทบตอคนทกคนใน

บาน แตการแกไขปญหาเรามกจะมงเนนไปทลกๆ เฉพาะบคคล ทงทความจรง

แลวมนเปนปญหาเรอง “สมพนธภาพ” ระหวางลกๆ ทงสามคน

ครอบครวเดยวกนกตองเกอกลกนกอนจะไดกลาวถงทางแกทางออก เราอาจจ�าเปนตองเรมตนจากการ

“ปรบทศนคต” ตวเราเองตอปญหาดงกลาวเปนปฐมเสยกอน นนคอ ปญหา

สมพนธภาพระหวางสวนกลาง-สวนภมภาค-สวนทองถน มใชเปนปญหา

ขอขดแยงของคนแปลกหนา มใชปญหาทจะตองแกไขดวยการเอาชนะให

เกดการแตกหก ตรงกนขาม มนเปนปญหาในครวเรอน เปนปญหาของพนอง

เปนปญหาของคนในบานเดยวกนทจะตองคดตองแกโดยการประนประนอม

และคดค�านงถงกนและกน

ฐานคดส�าคญคอ เราตองไมมองวาการกระจายอ�านาจและการรวมศนย

อ�านาจเปนขวตรงขามทขดแยงกน หากแตเปนหลกการส�าคญในการจดระบบ

การบรหารราชการแผนดนทจะตองกระท�าโดยควบคกน กลาวคอ ในบางภารกจ

นนรฐตองด�าเนนงานภายใตหลกรวมศนยอ�านาจและมการจดโครงสรางการ

บรหารงานทมงเนนสายการบงคบบญชาอยางมแบบแผนและมาตรฐานเดยวกน

แตในบางภารกจกจะตองกระจายอ�านาจการตดสนใจและอ�านาจในการด�าเนน

งานใหกบกลไกรฐทอยใกลปญหาเพอใหสามารถด�าเนนภารกจไดรวดเรวและ

ตอบสนองตอปญหาและความตองการไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

เมอกลาวเชนน การด�ารงอยรวมกนของกลไกสวนกลาง-สวนภมภาค-

สวนทองถนจงมใชปญหา แตปญหา คอ จะท�าอยางไรใหกลไกทงสาม

สามารถแบงบทบาทอ�านาจหนาทไดอยางเหมาะสม ขณะเดยวกนกมการ

จดสมพนธภาพในการด�าเนนงานระหวางกนบนฐานของความรวมมอเพอ

ใหสามารถขบเคลอนงานของรฐไทยโดยรวมไดอยางมพลง

ภายใตโจทยขางตน การด�ารงอยอยางเขมแขงของราชการบรหาร

สวนกลางจงไมเปนอปสรรคตอการกระจายอ�านาจและการปกครองทองถน

การขยายบทบาทของทองถนกมไดเปนภยคกคามตอการด�ารงอยของภมภาค



และการมกลไกภมภาคกมไดสรางปญหาตอการบรณาการเชงยทธศาสตรชาต

ของราชการสวนกลาง ดงนน ค�าถามส�าคญทเราจะตองขบคดรวมกนใน

เบองแรกกคอ สวนกลางควรท�าอะไร ภมภาคพงท�าอะไร และทองถนมไว

ท�าไม และใชค�าตอบทเราขบคดรวมกนมามองอนาคตเพอก�าหนดทศทางการ

ด�าเนนงานและบทบาทของแตละสวนใหเกดความแจมชดมากขน เนองจาก

กลไกรฐในแตละสวนกลวนแตมทนทเปนจดเดนของตนเอง แตภายใตโครงสราง

ระบบการด�าเนนงานและวธปฏบตทด�ารงอย ณ ปจจบนลวนแลวแตบอนท�าลาย

จดเดนทเปนจดแขงของกลไกรฐทงสาม

อาท โครงสรางการบรหารราชการสวนกลางระดบกระทรวง และกรม

กมจดแขงในฐานะหนวยรองรบนโยบายโดยตรงของฝายบรหารในรฐบาล

มบทบาทความรบผดชอบตอสงคมไทยโดยรวม ทงยงมบคลากรทมความร

ความเชยวชาญ และความช�านาญเฉพาะดานทหลากหลาย ดงนน กลไก

สวนกลางจงมศกยภาพสงในการด�าเนนภารกจในเชงภาพรวมของประเทศท

เกยวเนองกบงานยทธศาสตร งานวชาการ หรอภารกจทจะตองขบคดในการ

น�าพารฐไทยใหมความสามารถในแขงขนเพอใหอยรอดในศตวรรษท 21 กลไก

รฐสวนกลางจงไมพงบนทอนก�าลงและศกยภาพตนเองดวยการไปท�างานทกลไก

รฐอนหรอภาคสวนอนสามารถด�าเนนการจดท�าไดอยแลวอยางงานฉดวคซน

สรางหอประชม แจกอปกรณกฬา แจกถงยงชพ หรอแจกผาหมกนหนาว

แตจะตองท�าใหคนอนๆ องคกรอนๆ ท�างานทดแทนตนเองได และท�าไดดขน

หรอมมาตรฐานสงขน

ส�าหรบราชการบรหารสวนภมภาคเองกมจดแขง มตนทนส�าคญท

สวนราชการอนๆ ไมม หากแตเปนตนทนของกระทรวงมหาดไทยเปนการเฉพาะ

ทมมาอยางยาวนาน นนคอ ความเปนตวแทนของรฐไทยในระดบพนท และ

ความเปนพอบานแมเมองของจงหวดตางๆ ทวประเทศไทย ดงเชน ในงานพธการ

ตางๆ และโดยเฉพาะในการประชมส�าคญๆ เพอขบเคลอนงานในระดบพนท

ผวาราชการจงหวดกด หรอนายอ�าเภอกด ตางกไดรบการยอมรบใหนงหวโตะ

หรอเปนประธานในทประชมทสวนราชการอนๆ และภาคสวนอนๆ ลวนแลวแต

ยอมรบและไมมขอกงขาในสถานะบทบาทดงกลาว ขณะทหากเราก�าหนดให

นกการเมองหรอผบรหารทองถนมาท�าหนาทดงกลาวอาจจะถกมองวาเปน

เรองการเมองหรอการมขวการเมองทท�าใหผเขารวมอาจจะไมยอมรบ ดงนน

ดวยการเปนตวแทนของรฐทถกมอบหมายลงไปท�างานในพนทและศกดศรความ

เปนผน�าในเชงสญลกษณ จงท�าใหราชการบรหารสวนภมภาคเปน “กลไกเชอม

ตอ” (linkage) ทส�าคญมากในการน�าเอายทธศาสตรและนโยบายระดบชาตมา

ขบเคลอนผานการประสานงานและสรางความรวมมอจากตวแสดงตางๆ ภายใน

ระนาบพนทไดดทสดและยากจะหากลไกอนๆ มาทดแทนได การมตนทนทด

กจะตองใชทนดงกลาวใหเกดประโยชนสงสดและยกระดบสถานะบทบาท

ของกลไกราชการบรหารสวนภมภาคใหเดนชดกวาในปจจบน

ทายสด ส�าหรบกลไกนองคนเลกอยางราชการบรหารสวนทองถนเอง

เรากไดเหนการเจรญเตบโตอยางตอเนองในระยะ 20 ปทผานมาทมการกระจาย

อ�านาจ จากกลไกรฐทมบทบาทเลกๆ นอยๆ เพยงแคเกบขยะ จบหมา รดน�า

ตนไม หรอสบสวม มาสความเปนกลไกในระดบชมชนทสามารถจดท�าบรการ

สาธารณะไดอยางหลากหลาย เกดนวตกรรมใหมๆ ในการด�าเนนงาน ทงยง

มผบรหารทองถนทมวธคดมวสยทศนทกาวหนายง กลายเปนซเปอรสตารของ

วงการทองถนไทยมากมาย ความกงขาในเรอง “ความไมพรอม” ในการรองรบ

การกระจายอ�านาจกเรมจะหายไป ทองถน 7,853 หนวยทวประเทศเรม

กลายเปนสถาบนทางการเมองระดบชมชนทส�าคญและไดรบการยอมรบมากขน

แมจะปรากฏปญหาอยบาง แตดวยโครงสรางของการกระจายอ�านาจกท�าให

ปญหาการด�าเนนงานของทองถนหรอการมผบรหารทองถนทมปญหากกระทบ



เฉพาะทเฉพาะถน ขณะท ทองถนจ�านวนมากทเขมแขงและมผบรหารทดกท�าให

ปญหาและความตองการระดบชมชนไดรบการแกไขและสนองตอบความ

ตองการไดเปนอยางด อยางนอยกดกวาสภาวการณในยคกอนการกระจาย

อ�านาจอยางเหนไดชดเจน

ในทนเคยใหขอความเหนและขอเสนอในรายงานการวจยแกสถาบน

พระปกเกลาในชดวจยเพอสงเคราะหขอเสนอดานการกระจายอ�านาจและ

การปกครองทองถนเพอการปฏรปประเทศไทยไวเมอป พ.ศ. 2559 (วสนต

เหลองประภสร, 2559) ดวยการวางกรอบคดขนตนเพอการปรบบทบาท

ความสมพนธระหวางราชการบรหารสวนกลาง-สวนภมภาค-สวนทองถน

ภายใตแนวคด “สวนกลางคด ภมภาคประสาน และทองถนด�าเนนการ”

นนหมายความวา เปาหมายในอนาคตควรปรบบทบาทใหราชการสวนกลาง

ทเปนกระทรวง ทบวง กรม เปนหนวยคด หนวยยทธศาสตร หนวยวชาการ

เปนหนวยกาวหนาทตองตามใหทนโลก เปนหนวยทตองรบมอกบความ

เปลยนแปลงทผนผวนเปนอยางมาก เพราะโลกในศตวรรษท 21 เปลยนแปลง

รวดเรวมาก เกดปญหาใหมๆ ดงนน สวนกลางจะตองรบมอกบเรองใหมๆ

เรองทเปนประเดนใหญ สวนกลางจงควรตองเปนหนวยคด หนวยยทธศาสตร

ทจะตองวางแผนและวางมาตรการในการรบมอกบปญหาเหลาน

ในสวนของกลไกภมภาคนน แมวานกวชาการหลายคนมกจะบอกวา

โครงสรางสวนภมภาคเปนโครงสรางโบราณทคอยๆ หายไปในหลายประเทศ

แตหากไปพจารณากลไกการพฒนาในเชงพนททเกดขนในหลายประเทศใน

ยโรป กลบปรากฏทศทางของการสรางกลไกทคลายคลงกบราชการบรหาร

สวนภมภาคเพอท�าหนาทในการขบเคลอนยทธศาสตรเชงพนท เนองจากภารกจ

ดงกลาวตองครอบคลมพนทขนาดใหญและจ�าเปนตองมกลไกในการประสาน

งาน ในการรอยเอายทธศาสตรชาตใหเขากบความตองการและศกยภาพของ

พนท ดงนน ราชการบรหารสวนภมภาคกสามารถทจะปรบมาท�างานใน

ลกษณะนได ซงเรองนไมใชเรองใหม เราพดกนมาหลายปตงแตมการปฏรป

ระบบราชการ ขอเสนอหนงทพยายามจะท�าใหราชการบรหารสวนภมภาค

เปนเชนนกคอ การเกดขนของคณะกรรมการบรหารงานจงหวดและกลมจงหวด

แบบบรณาการ เพยงแตวา การปฏรปราชการของไทยมกเชยวชาญในการ

ปรบปรงโครงสราง แตเราไมเกงในการจดการใหกลไกใหมสามารถขบเคลอน

งานไดจรง ยกตวอยาง ศนยโอทอป (OTOP) เราสรางตกอาคารเปนศนยโอทอป

แตเมอสรางศนยโอทอปแลว กระบวนการจดการเอาของมาขาย การโปรโมท

สนคา เราจดการไดไมด กเชนเดยวกนกบโครงสราง กบจ. และกลมจงหวด

เรามโครงสรางใหมซงนาจะท�าใหเราสามารถขบเคลอนงานไปไดดวยดหาก

พจารณาในเชงโครงสราง แตในทางปฏบตจรงกลบพบขอตดขดและขอจ�ากด

ในหลากหลายประการ อาท ปญหาเรองงบประมาณทมจ�ากด ปญหาเรอง

อ�านาจในการสงการและประสานงาน ขอจ�ากดดานอตราก�าลงและบคลากร

เปนตน อยางไรกด จากงานศกษาวจยหลายชนกชใหเหนวาโครงสรางในแบบ

กบจ. และกลมจงหวด กปรากฏผลส�าเรจในบางพนททมผวาราชการจงหวด

มวสยทศนและไดรบการสนบสนนจากรฐบาล ดงนน โครงสรางทด�ารงอยก

นบวาดพอสมควร หากแตรฐบาลทสวนกลางจะตองใชประโยชนและใหการ

สนบสนนการด�าเนนงานของจงหวดและกลมจงหวดในการขบเคลอนยทธศาสตร

และการพฒนาพนทมากกวาทผานมา

ส�าหรบกลไกสดทาย อนไดแก ราชการบรหารสวนทองถน บทบาทน�าท

ส�าคญประการหนงททองถนทวโลกเกดขนมาโดยเฉพาะตงแตในระยะศตวรรษ

ท 20 กคอ การจดบรการสาธารณะใหแกชมชน หมายความวา ในชวตประจ�า

วนของคนตงแตตนนอนตอนเชาจนถงตอนค�า มบรการสาธารณะทจ�าเปนตอ

ผคนทเราไมสามารถซอหาไดจากภาคเอกชน ขณะเดยวกนการพงพงกลไกรฐ



สวนกลางในการท�าหนาทดงกลาวกอาจจะตดขด ลาชา และไมสามารถ

จดการปญหาไดตรงตามความตองการของแตละพนททมความหลากหลายได

กลไกในแบบทองถนจงจ�าเปนภายใตหลกการทเรยกวา “หลกเรมตนททองถน”

(Subsidiarity) นนคอ กลไกทอย ใกลชดกบประชาชนทสดจะตองเปน

หนวยแรกในการด�าเนนการแกไขปญหาและจดท�าบรการสาธารณะใหแก

ประชาชนกอนเสมอ เวนแตปญหานนมความรนแรงหรอเกนกวาศกยภาพท

หนวยพนฐานจะกระท�าได กคอยใหหนวยงานทอยในระนาบถดไปเขามา

ชวยเหลอจดการ อาท ถนน การสญจร การรกษาพยาบาล สถานศกษาใกล

บาน การดแลสงแวดลอม ความปลอดภยในชวต เปนตน หนาทเหลานอาจจะ

ตองก�าหนดเปนเปาหมายในอนาคตวา เราควรจะผลกงานบรการสาธารณะ

ตางๆ ทเกยวเนองกบชวตผคนในระนาบชมชนตางๆ ไปอยททองถนเสย นนคอ

เราตองพยายามผลกดนใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยส�าคญใน

การใหบรการ “ของรฐ” อยามองวาเปนของทองถนแตเปนกลไกส�าคญของ

รฐไทยโดยรวมในการจดท�าและสงมอบบรการตางๆ ใหกบประชาชนในชมชน

ตางๆ ทวประเทศ

หากเปาหมายเปนเชนนกนาจะท�าใหกลไกรฐโดยภาพรวมสามารถจดการ

กบเรองตางๆ ไดดขน จะไมเกดอาการเบยหวแตก แยงงานกนท�า แยงงบประมาณ

แมบคลากรจะมจ�านวนมากแตไมสามารถท�างานขนาดใหญได เพราะอยใน

สภาพทเหมอนกอนกรวดทอยในขวดโหลแตไมสามารถกลนเปนเนอเดยวกนท

สามารถท�างานรวมกนไดเลย นคอปญหาใหญทสด การเรมตนจากการแบง

บทบาทหนาทวาลกคนโตควรรบผดชอบอะไร ลกคนกลางพงท�าอะไร และลก

คนเลกจะมบทบาทเชนไร พงเปนเปาหมายเบองตนทสามารถใชเปนโจทยใน

การปรบแกการบรหารราชการแผนดนของไทยจากการแสวงหาแนวทางใหลกๆ

ทงสามสามารถรวมมอและบรณาการการด�าเนนงานรวมกนไดนนกจะมความ

เปนไปไดมากยงขน

เรำทกคนลวนแลวแตใชชวตอยในทองถนประเดนสนทนาประการสดทายในบทความนคงไดแก อนาคตของการ

กระจายอ�านาจและการปกครองทองถนไทย โดยในสวนตนของบทความได

ชใหเหนวา ในสภาวะปจจบนแมเรองนจะมไดถอยหลง แตกยงมองไมเหน

ถงทศทางการกาวยางในอนาคต แตปญหาส�าคญ คอ โลกในยคปจจบนนนม

ความเปลยนแปลงอยางรวดเรวซงทาทายบทบาทของรฐไทยเปนอยางยง

อาท การรอยรดเศรษฐกจ-การเมอง-สงคมเขากบชมชนระดบโลกภายใตกระแส

โลกาภวตนทลกซงยงขน การผนเปลยนของเทคโนโลยใหมๆ ทก�าลงเปลยน

วถโลก (disruptive technology) การเปลยนแปลงของโครงสรางประชากร

ความผนผวนของภมอากาศและสภาพแวดลอมของโลก ฯลฯ เหลานยอม

น�ามาสค�าถามใหญวา รฐไทยและการด�าเนนงานของรฐบาลไทยอนาคตจะ

พงด�าเนนไปในทศทางใดในภาพรวม แตกลไกทจะไดรบผลกระทบจากปจจย

ทาทายและความเปลยนแปลงทเรวทสดคงไดแก ชมชนทองถน และบทบาท

ขององคกรปกครองสวนทองถน

เหตทกลาวเชนนกเนองจากวา ภายใตโลกยคโลกาภวตนทรอยรดและ

เชอมโยงกจกรรมและปฏสมพนธของคนทงโลกใหงายขนและมความถสงขน

อนบนทอนและบดบงบทบาทของรฐมากขนเรอยๆ ดงมการกลาวถงอาการ

ขามรฐหรอลอดรฐของกจกรรมทางสงคมตางๆ แตในทางกายภาพกมค�ากลาว

วา “ถงทสดแลว เราทกคนกลวนแตใชชวตอยในทองถน” นนหมายความวา

วถชวตยคปจจบนทการปฏสมพนธทางเศรษฐกจ สงคม และอนๆ กระท�าผาน

โลกออนไลนมากขน แตในแงของการใชชวตประจ�าทอยรอบตวเราไมวาจะ

ในเรองความปลอดภย ภมทศนละแวกบาน การรกษาพยาบาล การศกษา การ

เดนทาง การพกผอนหยอนใจ ฯลฯ เหลานลวนแลวแตเกดขนภายในพนทชมชน

ทองถน เปนสงทอยรอบละแวกบานทเราพกอาศยหรออยรอบๆ ชมชนทเราใช



ชวตท�างาน ทงหมดคอพนททองถน ซงตองอาศยกลไกภายในทองถนด�าเนนการ

จดท�า กลาวอกนยหนง เราทกคนยงจ�าเปนตองพงพาการบรการสาธารณะท

จ�าเปนตอการใชชวตประจ�าวนของเราในพนททองถนทเราใชชวตอยนนเอง

กลาวถงตรงน บทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในฐานะศนยกลาง

ของการจดบรการสาธารณะเพอดแลชวตผคนในเขตชมชนชนบทเลกๆ ในเขต

เมอง ในเขตเมองใหญหรอในเขตมหานคร จงมความส�าคญ และแมวาบทบาท

หนาทดงกลาวจะมตวแสดงอนๆ หรอภาคสวนอนสามารถด�าเนนการจดท�าได

แตโดยภาพรวม องคกรปกครองสวนทองถนยงคงเปนตวแสดงส�าคญทสดดวย

เหตผล 2 ประการ

ประการทหนง ในยคปจจบนทภาคสวนอนๆ ไมวาจะภาคเอกชนหรอ

องคกรในภาคประชาสงคม จะสามารถเขามาทดแทนหรอเขามาเปนภาคหน

สวนในการจดท�าบรการสาธารณะในระดบทองถนไดอยางกวางขวางมากขน

แตถงทสดแลว องคกรปกครองสวนทองถนกยงถอเปนกลไกรฐ เปนกลไก

ทางการ และเปนกลไกโดยความชอบธรรมทจะตองรบผดรบชอบตอผลประโยชน

สวนรวม (public interest) ของผคนในชมชนทองถนอยด หากการบรการ

โดยภาคเอกชนมปญหา การด�าเนนงานโดยมลนธหรอองคกรสาธารณกศลม

ขอจ�ากด องคกรปกครองสวนทองถนในฐานะกลไกรฐในระดบพนท กจะตอง

เขาไปจดการแกไขอยางหลกเลยงไมได

ประการทสอง ในบรบทของไทยทกลไกรฐสวนกลาง ภมภาค รฐวสาหกจ

หรอองคกรรฐรปแบบอนๆ กด�าเนนการจดท�าบรการตางๆ ใหแกผคนในทองถน

คขนานหรอทบซอนกบบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนอยเปน (ปญหา)

ปกต แตหากพจารณาจากขอเสนอทไดกลาวไปกอนหนานวา องคกรปกครอง

สวนทองถนจะตองผลกดนใหกลายเปนหนวยส�าคญในการจดบรการสาธารณะ

โดยตรงแกประชาชน ขณะทกลไกรฐอนพงปรบบทบาทไปสดานอนๆ กจะท�าให

องคกรปกครองสวนทองถนมความส�าคญเปนอยางมากและจะมมากขน

ในอนาคต อกทง เราตองยอมรบจดเดนส�าคญขององคกรปกครองสวนทองถน

ทกลไกรฐชนดอนๆ ไมม นนคอ องคกรปกครองสวนทองถน เปนกลไกการ

บรหารงานของรฐชนดเดยวเทานนทผบรหารและกลไกการตดสนใจเชง

นโยบายนนมาจากการเลอกกนเองของประชาชนในชมชนทองถน ตางจาก

กระทรวง ทบวง กรม จงหวด อ�าเภอ รฐวสาหกจ หรอองคการมหาชนท

ประชาชนทวไปมไดมโอกาสเลอกสรรผบรหารของหนวยงานเหลานโดยตรง

จากทกลาวมาทงสองประการนนนมใชหลกการทเปนอดมคต หากแต

เปนจดแขงส�าคญทท�าใหนานาประเทศทวโลกรวมถงไทย จะตองมการจดตง

กลไกของรฐในรปองคกรปกครองสวนทองถนขนมา แตค�าถามส�าคญ ณ ทน

คงไดแก เราไดใชจดเดนทเปนจดแขงขององคกรปกครองสวนทองถนไดถง

ประโยชนสงสดแลวหรอยง ?

คงตองยอมรบความเปนจรงวา ทองถนไทยยงเปนเดกทสามารถเตบโต

ไดอกมาก เปนนองคนเลกทมศกยภาพทจะเขามาชวยแบงเบาภาระครอบครว

ไดอยางกวางขวางและเปนสมาชกของครอบครวทจะมบทบาทส�าคญไมแพ

พคนโตหรอพคนกลาง แตทผานมาเรายงไมเปดโอกาสมากนกใหนองเลกคนน

ไดเตบโตและเบงบานไปตามศกยภาพทเขามและในหลายครงกถกหมนแคลน

ดวยซ�า

การกระจายอ�านาจและการสงเสรมศกยภาพขององคกรปกครองสวน

ทองถนยงคงตองด�าเนนตอไป รฐไทยจะตองใหความส�าคญตอการปฏรปในเรอง

นตอไป เราจะหยดนง แชแขง หรอ “บอนไซ” ทองถนไมได เพราะหากพจารณา

ถงหลกการและขอสมมตทางวชาการไมวาจะในทางรฐศาสตร นตศาสตร

เศรษฐศาสตร หรออนๆ กตางเหนตรงกนวา การกระจายอ�านาจและการท�าให

องคกรปกครองสวนทองถนเขมแขงนนจะท�าใหสงคมโดยรวมไดประโยชน

มากกวาเสยประโยชน



ทวา ขอความเหนขางตนกเปนเพยงหลกความสมเหตสมผลในทาง

วชาการหรอในทางเทคนค (academic/technical rationalities) แตเรา

กคงทราบกนดวา การปฏรปโครงสรางและระบบบรหารงานภาครฐนนมนคอ

ประเดนทางการเมอง ซงการจะขบเคลอนใหประเดนดงกลาวเกดการขบเคลอน

ใหเปนจรงไดนจะตองไดรบการสนบสนนทงจากฝายผมอ�านาจตดสนใจและ

สงคมวงกวาง แตจากงานวจยและขอคนพบทางวชาการในหลายๆ ชนกชใหเหน

วา ในสภาวการณปกตแลวผ มอ�านาจตดสนใจในทางการเมองโดยเฉพาะ

รฐสวนกลางนน ไมมใครชนชอบและสนบสนนนโยบายกระจายอ�านาจใหแก

ทองถน เนองจากเทากบเปนการลดทอนอ�านาจและบทบาทของตนเอง

(ศภสวสด ชชวาลย, 2555) หมายความวา การกระจายอ�านาจจะเกดขนได

กเปนผลจากปจจยแทรกซอนทท�าใหผ มอ�านาจตดสนใจในทางการเมอง

หรอสงคมทวไปไมสามารถด�ารงโครงสรางและระบบการบรหารงานในแบบ

เดมๆ (status quo) ไดอกตอไป อาท สถานการณการปฏรปสงคมภายหลง

สภาวะสงคราม หรอการปฏรปการเมองใหเปนประชาธปไตยผานการปฏรป

รฐธรรมนญทผนวกเอาเรองการกระจายอ�านาจเปนสวนหนงของประเดนการ

ปฏรป เปนตน

เมอกลบมายอนมองถงสงคมไทย ณ ปจจบนกท�าใหเหนวา ปจจยเชงบวก

ทจะสนบสนนการกระจายอ�านาจสทองถนดงทเคยปรากฏในระยะหลงเหตการณ

พฤษภาคมป พ.ศ. 2535 หรอในยคการปฏรปการเมองชวงกอนและหลงการ

ประกาศใชรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2540 กดเหมอนจะซบเซาเงยบเหงาพกล

การพดถงการกระจายอ�านาจและอนาคตของทองถนไทยในยามนดเหมอนกบ

“ศาลาคนเศรา” ททกคนตางมองเหนแตปญหามากกวาทางออกทชวนใหคกคก

แจมใส ประเดนสนทนาสดทาย จงน�ามาสขอค�าถามทายสดในบทความน

นนคอ เราจะท�าอยางไรใหกระแสการกระจายอ�านาจและการปฏรปทองถน

ไทย กลบมาเปนวาระทางนโยบายทผมอ�านาจและสงคมวงกวางใหความ

ส�าคญอกครงหนง ?

บทสนทนำใหม: “คณภำพชวต” กบควำมส�ำคญของลกคนเลก

หากพจารณาถงปจจยผลกดนหรอแรงขบทท�าใหหลายๆ ประเทศทวโลก

เกดกระบวนการกระจายอ�านาจในระยะสองถงสามทศวรรษทผานมา กปรากฏ

ค�าอธบายและการใหเหตใหผลไวอยางกวางขวาง (Sharma, July – December

2005)4 แตทงหมดกเปนเพยงอธบายถงกระแสและแรงขบในภาพกวาง มากกวา

จะตอบค�าถามตรงๆ วา หากเราจะปลกกระแสการกระจายอ�านาจในสงคมหนง

ใหกลบมามชวตชวาอกครงนนพงจะกระท�าเชนไร ?

ในทนยอมรบวา ภายใตบรบทของสงคมการเมองไทยในสมยปจจบนนน

การจะจดประกายใหการกระจายอ�านาจสทองถนกลบมาเปนวาระส�าคญดงเชน

ในอดตนนมความยากล�าบากเปนอยางยง แตหากพจารณาถงประสบการณ

การกระจายอ�านาจในสงคมตางๆ ทวโลก กจะเหนวาเรายงคงมความหวงเพราะ

ในระยะสองถงสามทศวรรษทผาน กปรากฏประสบการณจากหลายๆ ประเทศ

ทการกระจายอ�านาจสามารถด�าเนนไปไดโดยไมตองอาศยปจจยแทรกซอนทจะ

น�าไปสการปรบรอหรอการปฏรปขนานใหญ หากแตการกระจายอ�านาจสามารถ

กลายเปนสวนหนงของวาระทางนโยบายปกตทมการด�าเนนการอยางคอยเปน

คอยไปแตด�าเนนไปอยางตอเนองได อาท กรณของสหราชอาณาจกร ฝรงเศส

ญปน เนเธอรแลนด และอกหลายประเทศ

4 งานของ Chanchal Kumar Sharma ไดขมวดใหเหนถงแรงผลกตางๆ ทมผลตอกระบวนการกระจาย อ�านาจตงแตยค ครสตทศวรรษท 1990



เราอาจจะตองเปลยนแปลงความคาดหวงเสยใหมวาการกระจายอ�านาจ

ในสงคมไทยนน ไมจ�าเปนจะตองปรากฏขนเปนวาระแหงชาตทมการปฏรป

ขนานใหญในระยะเวลาอนสนเหมอนกบทเคยเกดขนในประเทศไทยหรอ

ฟลปปนสชวงทายของครสตทศวรรษท 1990 ภายใตกระแสการปฏรปการเมอง

ใหเปนประชาธปไตย หรอการกระจายอ�านาจแบบถอนรากถอนโคนในระยะ

เวลาอนสนแบบทเรยกวา “Big Bang Decentralization” ในอนโดนเซย

ตรงกนขาม เราพงชวยกนขบคดวาจะท�าอยางไรใหการกระจายอ�านาจและการ

เสรมสรางบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถน กลายเปนนโยบายปกตทม

การด�าเนนการอยางตอเนองโดยทกๆ รฐบาล ท�าใหผมอ�านาจตดสนใจและ

หนวยงานทเกยวของมองวา นโยบายดานนเปนสงทเราจะตองคอยๆ ปรบ คอยๆ

แก โดยไมหยดเดนเปนกจกรรมทถกท�าใหเปนภารกจและแบบแผนการด�าเนน

งานปกตของรฐบาลไทย

การจดประกายเพอมงสทศทางดงกลาว ในทนเหนวา การใหเหตใหผล

ในแบบเดมๆ อาจจะไมเพยงพอหรอไมสามารถใชการไดอกตอไป ไมวาจะเปน

เหตผลของนกรฐศาสตรทอางถงการเสรมสรางประชาธปไตยและพลเมองดวย

การกระจายอ�านาจ หรอการอางเรองความประหยดในเชงขนาดและการลดผล

กระทบภายนอกดวยการเพมพนบทบาททองถนโดยนกเศรษฐศาสตรหรอการ

อางถงความชอบธรรมในการใชอ�านาจและการตดสนใจทตองเอาไปอยใกลมอ

ประชาชน โดยนกกฎหมายมหาชนเหลานอาจถกตองในเชงวชาการและอดมคต

ทางสงคม แตมน “ขายไมได” อกตอไปในหวงเวลาปจจบน

พลงส�าคญทท�าใหการกระจายอ�านาจด�าเนนไปไดเรอยๆ แตไมเคย

หยดเดนในประเทศทกลาวถงนน ตองอาศยพลงการสนบสนนอยางส�าคญจาก

ภาคธรกจเอกชนและประชาชนในชมชนทองถน และการจะท�าใหบรษท

หางราน ภาคอตสาหกรรม และประชาชนทวไปกดดนเรยกรองในเรองนนน ก

ตองท�าใหตวแสดงเหลานตระหนกรวมกนวา การกระจายอ�านาจและการเสรม

สรางบทบาทของทองถนมนมผลกระทบโดยตรงตอกลมองคกรและสงคมทวไป

กลาวงายๆ กคอ การกระจายอ�านาจมนตอง “รบประทานได” และ “ยอยงาย”

ในความนกคดของเขาเหลาน และมนควรจะเปนโจทยใหมส�าหรบสงคมไทย

โดยเฉพาะวงวชาการและผประกอบการทางนโยบายจะตองมาขบคดรวมกน

ภายใตโจทยขางตน ในทนขอละเวนไมกลาวถงแนวทางในการจดประกาย

และชกชวนใหภาคธรกจเอกชนเขามาเปนพลงหรอภาคเครอขายในการ

ขบเคลอนประเดนดานการกระจายอ�านาจ (วสนต เหลองประภสร, 2555)5 แต

อยากจะกลาวถงประชาชนหรอสงคมเปนการทวไปวาจะท�าอยางไรใหกลมทาง

สงคมตางๆ ไดตระหนกและเหนถงประโยชนของการกระจายอ�านาจและ

การปกครองทองถน

ค�าหรอแนวคดส�าคญทอาจน�ามาเปนประเดนส�าหรบการรณรงคทาง

นโยบายได กคอ “คณภาพชวต” หมายความวา เราจะตองท�าใหสงคมทวไป

ตระหนกและมองเหนอยางจรงจงวา การกระจายอ�านาจและการเสรมสราง

บทบาทของทองถนนน เปนปจจยหนงทมผลเชงบวกตอการเสรมสราง

คณภาพชวตทด

5 ในเรองน กคอยๆ ปรากฏบทบาทของภาคเอกชนในไทยทออกมาขบเคลอนประเดนนตอเนองใน ระยะหลายปทผานมา อาจดตวอยางไดใน วสนต เหลองประภสร. (2555). คลนลกทสองของ การกระจายอ�านาจ: บรบทใหม ความจ�าเพาะของพนทและ การเคลอนไหวเพอจดตงองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ รายงานสรปผลการสมมนาระดมความคดเหน “คลนลกทสองของ การ กระจายอานาจ” บรบทใหม ความจ�าเพาะของพนท และการเคลอนไหวเพอจดตงองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ. กรงเทพมหานคร: ส�านกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต.



ในปจจบนเราทกคนลวนอยากมคณภาพชวตทด แตเราจะมคณภาพชวต

ทดไดตองมกลไกทอยใกลกบเราในการจดการกบสภาพรอบตวและบรการ

สาธารณะรอบๆ ตวใหด แตปจจบนยงไมด สภาพแวดลอมและบรการสาธารณะ

ในปจจบนทยงไมด ไมใชวาสวนราชการท�างานไมด แตเปนเพราะสวนราชการ

มลกษณะทแตกกระจายอยางมาก ซงการจดการเชงพนทภายในชมชนเลกๆ

ของไทยกมความสบสนเปนอยางมาก

จากทเคยไดฟงรายการรองเรยนรองทกขบอยๆ พบวา เรองทมกพบ

บอยๆ ในสอสารมวลชน คอ การรองเรยนเรองถนนพงเสยหายและประโยคแรก

ทผด�าเนนรายการมกจะเรมตนกอนกคอ “ถนนนเปนของใคร ?” เปนของ

หนวยงานใด จะไดหาผรบผดรบชอบไดถกตอง ลกษณะเชนนสะทอนวา

กลไกในการจดการเชงพนทของไทยนนมคนรบผดชอบหลายระนาบ หลาย

หนวย และแตละหนวยกตางคนตางท�าและขาดการประสานงาน ดงนน เมอ

ชาวบานเดอดรอนจากการจดบรการสาธารณะหนงๆ จงไมรวาควรตองไป

เรยกรองกบใคร ควรใหใครมาแกไขปญหา ดงนน การทจะมคณภาพชวตทดได

กลไกทท�างานในเชงพนทจะตองชดเจนและมความกระตอรอรนในการสนอง

ตอบความตองการของประชาชน และนคอเหตผลส�าคญทนานาประเทศจะตอง

มองคกรปกครองสวนทองถน เพราะการด�ารงอยของทองถน คอ การด�ารงอย

ของกลไกในการแกไขปญหาระดบยอยทสดและอยใกลชดกบประชาชนมากทสด

อนเปนฐานส�าคญของการเสรมสรางคณภาพชวตทดภายในชมชน

ดวยเหตน หากทองถนท�างานไดด กจะท�าใหชวตเราดขน ยกตวอยางเชน

ณ ปจจบนและภายใตบทบาทอ�านาจหนาททเปนอย ณ ปจจบน (ซงกมขอจ�ากด

มากมาย) หากทองถนสามารถด�าเนนการจดท�าภารกจบางประการใหมคณภาพ

และไดรบการยอมรบ ยอมตอบโจทยเรองคณภาพชวตไดอยางชดเจนเปน

รปธรรมอยแลว และตวอยางส�าคญกไดแก การศกษาและการรกษาพยาบาล

ณ ปจจบนเรามตวอยางทดมากมายของทองถนทสามารถจดการศกษา

ใหมคณภาพและนวตกรรมใหมในทกๆ ระดบตงแตกอนวยเรยนจนถงระดบ

อดมศกษา แตในทนขอจ�ากดเอาเพยงการศกษากอนวยเรยนกนาจะเปน

รปธรรมส�าคญถงบทบาททองถนกบการพฒนาคณภาพชวตไดอยางชดเจน

คงตองยอมรบวา ณ ปจจบน การศกษาของไทยมคาใชจายสงขนอยางตอเนอง

และคาเลาเรยนในระดบเดกเลกกอนวยเรยนกถบตวสงขนอยางนาตกใจ ดงเชน

ผปกครองจ�านวนมากจะตองสงลกหลานเขาโรงเรยนอนบาลหรอสถานรบเลยง

เดกกอนวยเรยนตงแต 3 ขวบจนถง 6 ขวบ และหากจดสงไปยงสถานศกษา

เอกชน กจะมคาใชจายอยางนอยประมาณสามถงหาหมนบาทตอภาคการศกษา

นนหมายความวา ในหนงครวเรอนจะตองเสยคาใชจายส�าหรบเดกหนงคนตอ

หนงปโดยประมาณหนงแสนบาท ในขณะเดยวกน เรากไดเหนถงทองถนจ�านวน

มากทสามารถจดท�าศนยเดกเลกไดดและมคณภาพสง ฉะนน ถาหากมโอกาส

ไดอาศยอยในเขตทองถนทมการจดการศนยเดกเลกทด เรากจะประหยดเงนได

นบแสนบาทตอป

สวนการรกษาพยาบาลนน เราไมจ�าเปนจะตองคาดหวงในบทบาท

ทองถนถงขนการสรางโรงพยาบาลหรอศนยการแพทยททนสมย แตหากเรา

คาดหวงแตเพยงเรองการดแลสขภาพของผสงอายในครวเรอนเพยงเรองเดยว

เรากจะเหนไดวา องคกรปกครองสวนทองถนไทยจ�านวนไมนอยสามารถด�าเนน

บทบาทดานนไดเปนอยางดและมคณภาพ นวตกรรมทองถนอยาง “โรงพยาบาล

รอยเตยง” หรอโครงการอาสาสมครดแลผสงอายในชมชนเหลานสามารถ

ชวยประหยดคาใชจายภายในครวเรอนไดอยางมหาศาล อาท การสรรหาวาจาง

บคลากรในการดแลผสงอายในครวเรอน หากเปนเพยงบคลากรทวไปทไมม

ทกษะและความช�านาญเราอาจจะตองเสยคาตอบแทนไมนอยกวาหนงหมนบาท

ตอเดอน ในหนงปตอหนงครวเรอนกจะตองเสยคาใชจายเกนกวาหนงแสนบาท



พจารณาจากสองภารกจดงกลาว หากองคกรปกครองสวนทองถน

สามารถด�าเนนการไดอยางมคณภาพและประชาชนทวไปใหการยอมรบ เทากบ

วาเราสามารถประหยดคาใชจายในครวเรอนไมต�ากวาสองแสนบาทตอป ยอม

ท�าใหคนในวยหนมสาวทเปนก�าลงแรงงานของประเทศสามารถจะลดคาใชจาย

และไมตองหวงหนาพะวงหลง สามารถเอาก�าลงและความคดไปท�าอะไรทเปน

ประโยชนตอสงคมสวนรวมไดอกมาก หรออยางนอยกมก�าลงจายทสงขนในการ

ดแลครอบครวใหมความผาสก

นคอคณภาพชวตทด เปนคณภาพชวตทมตนทนและรายจายต�ากวาการ

พงพาบรการจากภาคเอกชนเปนอยางมาก หากเรายอนพนจชวตสวนตวอยาง

จรงจงเรากจะพบวา เราตองจายเงนจ�านวนมากเพอซอบานจดสรรหรอหองชด

พกอาศยเพราะตองการความสะดวกและความปลอดภยในชวต เราตองเสยคา

บ�ารงการศกษาของลกหลานใหกบโรงเรยนเอกชนซงเพมสงขนทกป เราตอง

จายคารกษาพยาบาลใหกบโรงพยาบาลเอกชนในอตราทแสนจะนาตกใจ ฯลฯ

แนนอนวาการบรการจากภาคเอกชนเหลานยอมมคณภาพสงและเรากเลอกเอง

ทจะยอมจาย แตในอกทางหนง หากเรามองเหนความส�าคญของการกระจาย

อ�านาจและการเสรมสรางศกยภาพใหแกทองถน เรากสามารถไดรบบรการ

เหลานไดอยางทดเทยมกบภาคเอกชนแตมตนทนทต�ากวาได และนคอคณภาพ

ชวตทด ซงหากทองถนสามารถขยายบทบาทในการจดท�าบรการสาธารณะ

ในดานอนๆ ไดอยางมคณภาพและสงคมกใหการยอมรบ กไมมเหตผลทเราจะ

เพกเฉยตอการกระจายอ�านาจและการปกครองทองถนหรอไม อยางไร?


Sharma, C. K. (2005). Why Decentralization? The Puzzle of Causation.

Synthesis, 3 (1), 1-17.

วสนต เหลองประภสร. (2555). คลนลกทสองของการกระจายอ�านาจ: บรบท

ใหม ความจ�าเพาะของพนท และการเคลอนไหวเพอจดตงองคกร

ปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ รายงานสรปผลการสมมนาระดม

ความคดเหน “คลนลกทสองของการกระจายอานาจ” บรบทใหม

ความจ�าเพาะของพนทและการเคลอนไหวเพอจดตงองคกรปกครอง

สวนทองถนรปแบบพเศษ. กรงเทพมหานคร: ส�านกงานโครงการพฒนา

แหงสหประชาชาต.

วสนต เหลองประภสร. (2559). การรวมศนยอ�านาจและการกระจายอ�านาจ

กบการบรหารราชการแผนดนไทย: การทบทวนแนวคด ขอถกเถยง

และขอพจารณาเพอการปฏรป. กรงเทพมหานคร: สถาบนพระปกเกลา.

ศภสวสด ชชวาลย. (2555). การเมองในกระบวนการกระจายอ�านาจ: ศกษา

ผานบทบาทของนกวชาการ ขาราชการ นกการเมองและประชาชน.

กรงเทพมหานคร: ส�านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.




03อำหำรทวภพ ชมชนและคนตำย: วถอำหำรในพธเสกสสำนคำทอลกหนองแสงDual Worlds Foods Community and The Dead:Foodways of All Souls’ Day at Nong Saeng Catholic Community

ทตยาภรณ ภมดอนมง1

Tutiyaphorn Poomdonming

1 อาจารยประจ�าศนยการศกษาบงกาฬ มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน E-mail: [email protected]

บทคดย�อ

บทความนมวตถประสงคเพอศกษาวถอาหารในพธเสกสสานของชาว

คาทอลกในพนทสสานหนองแสง วดนกบญอนนา จงหวดนครพนม โดยพบวา

ชาวไทยเชอสายเวยดนามทมพนเพมาจากภาคกลางของประเทศเวยดนามไดม

การผสมผสานอาหารพธกรรมของตนขนอยางมนยส�าคญ วถอาหารในลกษณะ

นไดแสดงใหเหนถงการรวมหม การยดหยนและการหลอมรวมท�าใหเหนถงความ

เปนพหลกษณทางดานวฒธรรมของอาหารพธกรรมดวยการสรางความหมาย

ผาน “อาหารทวภพ” ทเผยใหเหนพนธะทางอารมณแหงความกลวตอความ

หวโหย ซงเปนอ�านาจส�าคญทท�าใหเกดจนตนาการถงโลกหลงความตาย ทงน

ดวยการใชอาหารเปนสอกลางเพอเชอมและอธบายปรากฏการณของพธกรรม

ทสามารถแสดงใหเหนถงวถอาหาร และชมชนของคนตายไดในหลายมต

ค�ำส�ำคญ: อาหารทวภพ, ชมชน, คนตาย


Abstract

The objective of this article was to explore dietary figuration

used during the Commemoration of All the Faithful Departed at

Nong Saeng Catholic Cemetery, St. Anna’s Church in Nakhon

Phanom Province. The research discovered that Thais of Vietnamese

descent have food way that are required in important rituals. The

present of such foods signify their congregation, flexibility, and

assimilation. These characteristics resulted in plurality of the

ritual-based foods and its denoted meaning. Dual Worlds Food is

a term that elaborates the emotional bond in responding to fear

of hunger. This compelling force invigorates the conceptualization

of the afterlife world for which foods serve as a medium that

connects these worlds. Furthermore, foods also illustrate the

phenomenon concerning figuration and multi-dimensional aspect

of the community of the dead.

Key words: Dual Worlds Foods, Community, The dead

บทน�ำ

“ความตายไมใชจดจบ แตเปน ‘ทางผาน’ หรอ ‘ชองทาง’

ทเปดทะลภพหนงไปสอกภพหนงหรอถาจะพดวา ความตาย

เปนการเดนทางผานตางมตกคงไมผดนก”

(นต ภวครพนธ, 2563)

ขอเสนอขางตน ปรากฏในบทความ (นต ภวครพนธ, 2563) อนเปนปฐม

บทของการเปดฉากสการสนทนาถงความตายทนตพยายามเสนอวามนมไดเปน

แคเพยงการหยดเตนของชพจรหรอการหมดสนของลมหายใจเทานน หากแต

ความตายถอเปนหมดหมายแหงการเปลยนผานเพอทะลไปสอกโลกหนงอนเปน

โลกในภาพจนตนาการของผคนในแตละหมเหลา ดวยเหตน ผเขยนจงน�าเอา

กรอบคดดงกลาวไปวเคราะหถงประสบการณในภาคสนาม และเรองราววถชวต

ของครอบครวชาวไทยเชอสายเวยดนามทมความเชออยางแรงกลาตอศาสนา

ครสตนกายโรมนคาทอลก ทงยงเปนครอบครวทยงคงยดถอขนบปฏบตแหง

พธกรรมการร�าลกถงผ วายชนมอยางม งมน และศรทธาในพธเสกสสาน

(All Souls’ Day) ทงน เพอเผยใหเหนถงการจนตนาการถงภาวะหลงความตาย

ทเปนเพยงจดเปลยนผานของชวตทมอาหาร หรอวตถมงคลส�าคญอนเปน

สอกลางการสอสารจากโลกมนษยส โลกของจตวญญาณหรอไมกขนอยกบ

แตละความเชอของกลมและชนเผา ดงเชน เรองราวภาคสนามทจะน�าเสนอ

ในบทความน



ในชวงตนเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2562 หญงสาวผ ชอ โยธวดา2

(นามสมมต) ก�าลงเดนทางสพธ “เสกสสาน” ณ วดนกบญอนนา หนองแสง

จงหวดนครพนม ซงเปนสงทเธอ และคนในครอบครวพงกระท�าในทกวงรอบ

แหงป กลาวไดวา “การเสกสสาน” ถอวาเปนพธการส�าคญในวถชวตของชาว

โรมนคาทอลก โดยในรอบหนงปชาวโรมนคาทอลกจะมงใหความส�าคญแก

ดวงวญญาณของบรรพบรษ เพอการไหวและการปลดปลอยดวงวญญาณจาก

บาปจนไดขนสวรรคไปอยกบพระผเปนเจา เชอกนวา พธกรรมเสกสสานได

เรมตนขนในครสตศวรรษท 1 ขณะทครสตงมธรรมเนยมฉลองและเลยงอาหาร

เหนอหลมศพของบรรดามรณะสกข กอนทไดมการเปลยนค�าเรยก ภาษาและ

พธการจนกลายเปนการถวายมสซาเหนอหลมศพในเวลาตอมา โดยถอกนวา

เปนการเลยงอาหารศกดสทธ (sacred food) ในชวงแรกเรมนน การท�าพธถวาย

มสซาจะเลอกเฉพาะหลมศพของนกบญมรณะสกข จากนนในราวครสตศตวรรษ

ท 3 เมอจ�านวนของบรรดานกบญมมากขน ชาวคาทอลกกนยมเอาชอนกบญ

มาเปนองคอปถมภแกตน เมอตายไปแลวญาตพนองกจะมาฉลองและเลยง

อาหารเหนอหลมศพ (ส�าราญ วงศเสงยม, 2522, น. 33-35)

ค�าอธบายขางตนสามารถมองเหนถงมตของปรชญา ศาสนา และความ

ตายทเกยวโยงสมพนธเปนจดเปลยนหมนเวยนของภพชาต ดงนนการเสกสสาน

จงถอเปนพธกรรมของโลกมนษยทตองปฏบตตามความเชอและความศรทธา

เพอการเชอมโลก 2 มต คอ โลกทมองเหน และโลกทไมสามารถมองเหน

ไดดวยตาเปลา ความวางเปลาทมองไมเหนนไดกลายเปนหลมบอทท�าใหมนษย

เกดความกลว ความวตกกงวล จนน�าไปสการสรางจนตนาการ เชอในจนตนาการ

และน�าไปสการถายทอดเพอสรางการรบรใหปรากฏขนจรงของจนตนาการ

2 หญงสาววยกลางคนเชอสายไทย-เวยดนาม ทตองท�าหนาทเดนทางไปแสดงความกตญหนาหลมฝงบดาในวนเสกสสาน ณ วดนกบณอนนาหนองแสง จงหวดนครพนม ทงนกรณาดรายชอ และ วนสมภาษณทงหมดไดในรายการอางองทายบทความ

อยางสมบรณแบบ ทงน กดวยการอาศยสอกลาง (Medium) เปนเครองมอ

ส�าคญเพอการสงผาน และกอรางความสมบรณแบบขนโดยม “อาหาร” และ

“วธการกนอาหาร” เปนสอน�าทางส�าคญอนศกดสทธในการประกอบพธกรรม

เสกสสานน

ดวยเหตเชนนน โยธวดาและครอบครวของเธอจงตองรบรดเดนทาง

ไปยง “พนทศกดสทธ” (sacred ground) ในการปฏบตศาสนกจ ณ สสาน

หนองแสงในวนดงกลาว เนองจากสสานแหงนเรมแรกเปนหลมฝงของผน�าทาง

ศาสนา ชนชนน�าและกลมบคคลอนๆ อนมฐานนดรสายพนธกรรม ไทย

เวยดนาม ลาวและจนเปนสวนใหญ โดยแตละหลมฝงไดถกจดวางในพนทของ

การจบจองเมอครงยงมชวตอยและจดวางอยในบรเวณใกลเคยงกนกบหลมของ

เครอญาต เหลาบรรพบรษของโยธวดากเชนเดยวกน คอ ถกจดวางในพนทใกล

เคยงกน ทงปทวด-ยาทวด-ป-ยา-พอ ตลอดจนญาตพนองทมสายพนธกรรมใกล

กน (ซงโยธวดามกจะเรยกตามภาษาของครวครอบของตวเองวา องโหนย (ป)

{Ông nội} – บาโหนย (ยา) {Bà nội} – โบ (พอ) {Bố}) การประกอบพธกรรม

ใน “พนทพเศษ” (สสาน) ของเหลาผผนภพ (the dead) นมนยยะส�าคญผาน

ความทรงจ�า–อตลกษณ-อดมการณ-ความสนกสนาน และการสญเสย โดย

ทงหมดลวนสมพนธกบวฒนธรรม การใชพนท และการกนอาหารในวนพเศษ

และในพนทพเศษทเปนศนยกลางของการรวมกลมคนในชมชน อนเปนการรวม

จตวญญาณหลงความตายและเปนการเชอมรอยกนในระหวาง 2 มตดวยอาหาร

กบวธการกนอาหารดงกลาวเพอการระลกถงจตวญญาณของผผนภพนน

กลาวไดวา การร�าลกถงผผนภพถอเปนเปาหมายส�าคญของพธกรรม ซง

ในทนผเขยนมงพจารณาแงมมเชงพนทในดานทเกยวของกบการแสดงออกของ

อาหารและการแสดงออกของการกนอาหารในพนทศกดสทธอนหมายถงสสาน

ทงน ผเขยนพยายามน�าสญลกษณทงในการจดการพนท-อาหาร-และวธการ

กนอาหารมาใชในการตความเพอคนหาความหมายทางสงคม-วฒนธรรม



ในเงอนไขและบรบททางประวตศาสตรของชมชน โดยพจารณาผานชวตและครอบครวของโยธวดาทเปนผใหขอมลส�าคญในบทความน รวมถงกรณศกษาส�าคญอนๆ ทปรากฏใหเหนในการลงพนทภาคสนาม โดยเฉพาะการจดวางและการมอยของสอกลางเพอเชอมโยงทง 2 โลกเขาดวยกนในชวงวน/เวลาอนส�าคญนน ทงน ประเดนอภปรายของบทความนถอเปนสวนหนงของการท�างานภาคสนาม ดวยวธการแบบชาตพนธวรรณนา (Ethnographic research method) ทผเขยนเขาไปสงเกตการณอยางมสวนรวม ทงในบาน นอกบาน และในงานพธกรรม

อนง บทความนพยายามวเคราะหผานแนวคดเรอง “วถอาหาร” (Food-ways) ซงเปนแนวคดทใชในการศกษาวฒนธรรมอาหารในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Penny Van Esterik, 2008) ทศกษาอาหารของตางกลมทางชาตพนธ ซงอธบายวา ความเปนอนหรอความแปลกของอาหาร รวมทงธรรมเนยม ประเพณ และพธกรรมทมการท�าอาหารเขาไปเกยวของนนจะท�าใหเราสามารถเขาใจผคนไดเปนอยางด นอกจากนน แนวคดน (Cecilia Leong-salobir, 2011) ทอธบายถงความหมายของแนวคดวาเปนปฏบตการทเกยวของกบอาหาร/ การกน/วรรณะ/ชาตพนธ โดยใชกรอบแนวคดนในการส�ารวจบทบาทและ ภาพลกษณของคนในบานทจะสามารถท�าใหเหนถงขอจ�ากดของอาหารในพนทนน (Frederick Simoons, 1961) ยงไดอธบายวา วถอาหารทมนษยให ความหมายนนเปนรปแบบของความรสกนกคด รวมทงพฤตกรรม อนเกยวกบอาหารในลกษณะส�าคญรวมของกลมวฒนธรรมเดยวกน ดงนน วถอาหาร จงเปนกรอบแนวคดส�าคญทจะปรากฏใหเหนในบทความทมเปาหมายในการมองความสมพนธของอาหาร พนท และผคน ซงบทความนไมไดเปนเพยงการอธบายปรากฏการณของอาหารเทานน แตผเขยนพยายามเผยใหเหนถงความหมายของอาหารและวธการกนอาหารในพธกรรมส�าคญทเปนสอสงผานความรสก อาทเชน ความหวงใย ความรกและความกลวของคนในจากโลกมนษยสอกคน

ในโลกของจตวญญาณ

ดวยเหตดงนน ผเขยนจงเหนวาแนวคดเรองวถอาหารมความส�าคญใน

การพจารณาถงวธการทเกยวของกบการกนอาหารภายในสสาน การผสมผสาน

อาหารประเพณ และความหมายของอาหารในลกษณะตางๆ ทปรากฏใหเหน

ในงานภาคสนาม โดยในบทความนจะขอพจารณาผาน 4 ประเดนส�าคญ ดงน

(1) โบสถหนองแสง: ระหวางเสนทางการส�ารวจสศนยกลางแหงศาสนทองถน

(2) โยธวดา: ตระเตรยมและสรรหาจากปากคลองตลาดสภมภาคแมของ (3) วนท

2 พฤศจกายน 2562: คนวนเสกสสาน อาหาร และการกนหนาหลมฝง (4) เกม-

อบ (cơm up) อาหารทวภพ: ความโชคดทบงเอญคนพบ (Serendipity)

โบสถหนองแสง: พนทระหวำงทำง สศนยกลำงแหงศำสนำทองถน

แมวาเรอนคาน อาสนวหาร และศาสนอาคารสมยใหมจะผดขนมากมาย

ในพนทชมชนหนองแสง อ�าเภอเมอง จงหวดนครพนม ทงเวลากลางวน

แลกลางคน ทงฝงซาย และฝงขวาของแมน�าโขงนน ทวาความโดดเดนของ

สญลกษณกางเขนอยเหนอหลงคาโบสถกยงเปนมโนภาพหลกทางสายตาท

สรางการรบรและการยกยองของชมชนแหงนมาตงแต ค.ศ.1919 (พ.ศ.2462)

(วดนกบญอนนาหนองแสง, 2557), กลาวไดวา อาสนวหารนกบญอนนา

หนองแสง วดคาทอลกเกาแกของชาวครสตง จงหวดนครพนม เปนสถาปตยกรรม

ทไดรบการสถาปนาขนส�าหรบการใชเปนรองอาสนวหารของอครสงฆมณฑล

ทาแร-หนองแสง ทงน เสมอนเปนการระลกถงความเสยสละและความกลาหาญ

ในการบกเบกพนททางความเชอและศรทธาของกลมธรรมฑตแรกทเปนดง

“เมลดพนธแหงพระวรสาร” (Seeds of the gospel) ตอการหวานไถปลก

แปลงเมลดพนธแหงความศรทธาลงในพนทพธกรรมแถบถนดนแดนแหงน

สบมาจนกลายเปนสถานทสงผานจนตนาการ ความหวง และความหมายของ

ความรสกจนถงปจจบน



ความเชอและความศรทธาอยางแรงกลาของบรรดามชชนนารเหลาน

จงเปนรากฐานทส�าคญในการบมเพาะและสรางพนทศกดสทธ อนนบไดวาเปน

ฐานรากส�าคญแหงการเรมตนในการกอรปของศาสนจกรคาทอลกในดนแดน

ล มน�าโขงตามประวตทปรากฏเปนขอมลหลกฐาน ทงทเปนค�าบอกกลาว

เอกสารทางราชการ และเอกสารงานวชาการตางๆ นนสามารถกลาวไดวาพนท

แหงศรทธาของคาทอลกในชมชนหนองแสงแหงนบงเกดมขนจากความบงเอญ

ในการเขาส�ารวจเสนทางการศาสนาของบาทหลวงโปรดม บาทหลวงเกโก

และครค�าสอนชาวเวยดนามชอ ครทน ซงเดมทมความตงใจในการออกเดนทาง

ไปสจงหวดหนองคายตามค�าเชอเชญในการแพรศาสนาและท�าใหในระหวางการ

เดนทางของบาทหลวงนนไดพบกบครสตงชาวญวนทมาตงรกรากถนอาศยอย

ในนครพนม (สาลน มานะกจ, 2548, น.42) ดงนน จงอาจกลาวไดวา นครพนม

มไดเปนพนทเปาหมายแรกในการแพรธรรมของพระสงฆมสซงตางประเทศเลย

แมแตนอย หากแตเปน “พนทระหวางเสนทาง” (a stopover or a stopping

place on a journey) ของการส�ารวจเพอการแพรธรรม และน�าไปสการสราง

ส�านก โบสถ และวหารจนกลายเปนศนยกลางแหงศาสนาทองถนทมความส�าคญ

ในการเปนจดยทธศาสตรแหงสงครามทางศาสนาและอาวธในเวลาตอมา

ในแงหนง นยยะของค�าวา “พนทระหวางเสนทาง” ยอมสอความหมาย

ทสะทอนถง “ความบงเอญแหงการเดนทาง” (a coincidence of journeys)

คอมใชเปาหมายของการท�ากจกรรมใดๆ ทเกดขนจากการวางแผน หากแตการ

เกดขนของพนทแบบนไดน�าไปสการมอย พรอมทงการกอรปของสงศรทธา

ศาสนสถานและพธกรรมในระหวางเสนทาง โดยมลเหตแหงการอบตขนของ

พนทส�าคญแหงนไดปรากฏอยในหลกฐานทางวชาการ กงวชาการ รวมทงบท

สมภาษณอกหลายชนทอธบายถงสาเหตแหงการกอรปรางของศาสนาและ

ศรทธาของชาวเวยดนามอพยพในพนทนครพนมเปนตนราก

กลาวโดยสงเขป กคอ ศาสนสถานส�าคญแหงนก�าเนดขนจากการหยดพก

คางแรม ณ ชมชนชาวเวยดนามอพยพแหงนเปนเวลา “หลายสปดาห” โดยใน

ระหวางเวลาหลายสปดาหนไดเกดมการเทศนาค�าสอนของครสตศาสนาใหแก

ชาวเวยดนาม จนในทสดยงไดเกดพธโปรดศลลางบาปใหแกชาวเวยดนามจ�านวน

13 คน และมการจดพธใหพวกเขาไดรบศลสมรสอยางถกตองอก 4 คเมอวนท

14 กนยายน ค.ศ.1883 (พ.ศ. 2426) หลงจากฉลองปสกา3 ในเดอนเมษายน

ค.ศ. 1884 (พ.ศ. 2427) จงถอเปนเหตการณทส�าคญของพนทระหวางทางน

ดวยเหตแหงการมอยกอนแลวของชาวครสตงเชอสายเวยดนามในชมชนหนอง

แสงจ�านวนประมาณ 100 ครอบครว และอกจ�านวนหนงในแถบถนบรเวณพนท

ชมชนรมฝงแมน�าโขง จงไดท�าใหมการรองขอใหส�านกมสซงกรงเทพฯ คดเลอก

บาทหลวงคาทอลกทสามารถสอสารดวยภาษาเวยดนามใหไปชวยงานทหนอง

แสง ในการน คณพอเอดวรด (ยอแซฟ) ถง น�าลาภ บาทหลวงผมเชอสาย

เวยดนามจากจนทบร จงไดอาสาเดนทางไปปฏบตงานในพนทนครพนม โดย

ไดประกอบพธกรรมดวยภาษาเวยดนาม และเผยแพรพระครสตธรรมในชมชน

คาทอลกอกหลายแหง (สรยา ค�าหวาน, 2562, น.61-67) กลาวไดวา การ

ขนอาสาของบาทหลวงเชอสายเวยดนามทานนท�าใหผเขยนมองวาเปนความ

พยายามมอย สรางขนและด�ารงไวซงอตลกษณของชมชน (Identity of

Community) (จฑามาศ อนจตสมปอง, 2557, น. 40-42) ดงชาวครสตเชอสาย

เวยดนามในพนทน คอ ชมชนหนองแสง

ดวยขอมลดงทกลาวมาน เหตการณทางประวตศาสตรในครงนนจงเปน

เหมอนจดกอรปจกรวาลวทยาของชมชนชาวครสตนกายโรมนคาทอลกทม

3 ตรวารปสกา หรอ Paschai Triduum ถอ เปนหนงในเทศกาลส�าคญทสดของบรรดาครสตชนทวโลกเรมจากพธมสซา ในตอนเยนของวนพฤหสศกดสทธ และสนสดลงในตอนเยนของวนอาทตย ตรวารสารปสกา หรอสามวนแหงการผานพน (Passover) คอ การผานพนการถกทรมานและความตาย ผานพนจากการถกจองจ�า (ภายในสสาน) และสดทาย คอ การกลบคนชพไปสชวตนรนดร เปนชวงทพธกรรมเขมขนมากทสดของปพธกรรม (กตตธช ชยประสทธ, 2552, น. 88)



“หนองแสง” เปนศนยกลางของมสซงเพอสรางรากฐานและความมนคงทาง

จตใจของ “ครสตงเชอสายเวยดนาม” โดยถอวาเปนพนทแหงทสองตอจากบาน

ค�าเกมทไดมการปลกสรางความหมายใหกลายเปนพนทศกดสทธ ดวยเหตผล

วาเปนการขยบขยายพนทเพอความสะดวกแกการเปนเสนทางการคมนาคม

กอนจะขยบขยายกลายเปนพนทศกดสทธในการประกอบพธกรรมของชาว

ครสตงในเวลาตอมา

ภาพท 1 ภาพอดตวดนกบญอนนา โบสถหนองแสง นครพนม ถกบรรยายเปนภาษาอตาลใตภาพวา

“(1949) i padri missionari dinanzi alle rovine sulle quali dovranno ricostruire” ซงผเขยนใชโปรแกรมแปลภาษาไดความวา

“หลวงพอผสอนศาสนาเบองหนาซากปรกหกพงทพวกเขาจะตองบรณะขนใหม

ทมา: ผเขยนดดแปลงภาพจากภาพอดตวดนกบญอนนาหนองแสง เขาถงเมอวนท 20 มกราคม พ.ศ. 2563 เขาถงไดจาก

http://dondaniele.blogspot.com/2014/07/blog-post_26.html

โยธวดำ: ผตระเตรยมและสรรหำจำกปำกคลองตลำด สภมภำคแมน�ำของ

คนวนพฤหสบดท 31 ตลาคม พ.ศ.2562 โยธวดาหญงสาวชาวไทยเชอสายเวยดนามไดโพสตภาพดอกไมในเฟชบคสวนตวโดยสออารมณประกอบภาพดวยประโยควา “ดอกไมของพอ” ทงน ดอกไมทปรากฏบนเฟชบคของเธอนนลวนถกคดสรรดวยความรสก โยธวดาเลาวา ดอกไมทงหมดนจ�าเปนตองซอจากกรงเทพฯ ดวยเหตผลส�าคญ 2 ประการ ขอแรก คอ ความหลากหลายของชนดดอกไมท�าใหเธอสามารถคดสรรสงทเรยกวา “ดทสด สวยทสดเพอประดบบานใหพอ” ขอสอง คอ เหตผลของราคาดอกไมในชวงเทศกาลเสกสสานทมราคาสงเปนหลายเทาของราคาปกตในจงหวดนครพนม ดวยเหตผลสองประการดงกลาว

ท�าใหเธอและครอบครวล�าเลยงดอกไมทคดสรรแลวมาจากปากคลองตลาด เดนทางขามจงหวด ขามภเขา และขามภมภาครวมระยะทางถง 739 กโลเมตร กวาจะ

ถงจงหวดนครพนมในวนเสารท 1 พฤศจกายน เวลาราว 15.00 นาฬกา

ภาพท 2 ภาพดอกไมสออารมณของโยธวดา

ทมา: ผเขยนดดแปลงมาจากภาพบนเฟชบคสวนตวของโยธวดา วนท 31 ตลาคม พ.ศ. 2562



แนนอนวา สงแรกส�าหรบโยธวดาและครอบครว คอ การเขาไปบานใหม/

หลมฝงของพอและเหลาเครอญาตทสสานหนองแสงเพอวางดอกกหลาบสแดง

หนาหลม พรอมทงส�ารวจพนทโดยรอบเพอตระเตรยมและสรรหาสงส�าคญใน

การประกอบพธ ทงน สงทผเขยนสงเกตไดในเวลานน คอ การมผตระเตรยม

ททางส�าหรบประกอบพธกรรม โดยผรบเหมารบหนาทท�าความสะอาดหลมฝง

ในวนกอนพธใหแกหลมศพบางหลมทผ เปนเครอญาตไมสามารถมาดแล

ท�าสะอาดไดดวยตนเอง ซงอาจจะดวยขอจ�ากดของเวลาและภาระหนาท

การงาน ดวยเหตน อาชพผรบจางท�าความสะอาดจงมความส�าคญในการสราง

ความสมพนธของคน พนทและเวลาพเศษ อนเปนความสมพนธทเกยวโยงใยกน

ระหวางพธกรรมการเสกสสานกบวถชวตของชมชนชาวคาทอลก ซงถกทอขน

จากความสมพนธทางครอบครว เครอญาต ความคด ความเชอทางศาสนา

ประเพณ พธกรรมและอาชพ (จกรพงษ มะลวลย, 2541, น.205)

เมอผ เขยนเขาไปในบรเวณ ยงไดยนเสยงหญงวยกลางตะโกนถาม

โยธวดาวา “บานมคนท�าความสะอาดใหหรอยงจะ ราคาหลงละ 300-400 บาท

ขนอยกบขนาดบานจะ” โดยเธอกไดตอบกลบไปในทนทดวยเนอความวา

หลมของพอและบรรพบรษของตนนนมพชายผ เปนเครอญาตขนอาสารบ

จดการดแลและท�าความสะอาดใหทงหมดอยแลว จงกลาวไดวา ธรรมเนยมการ

ท�าความสะอาดหลมศพญาตพนองลกษณะนเปนภาระกจส�าคญส�าหรบลกหลาน

ในการดแลและสงมอบหนาทตามแบบแผนดงเดมจากรนสร นโดยเครงครด

เนองจากสสานถอเปนจดเชอมตอจตวญญาณของบรรพบรษทแสดงใหเหนวา

“หากไมมปยาตายายผลวงลบในวนวานกจะไมมลกหลานในวนน” (องค บรรจน,

2562, น.62-68) นอกจากนน การจดการพนทศกดสทธยงท�าใหมองเหนถงความ

สมพนธระหวางขาวของพนทและเวลา ทงในอดตและในปจจบน การกลบมา

เพอท�าพธเสกสสานของโยธวดาจงเปนการผกส�านกของบานสการกลบสปตภม

(homeland) ดงเชนขอความบนเฟชบคสวนตวของเธอทวา

“วนน @ นครพนม บานของฉน”ทมา: เฟชบคสวนตวของโยธวดา, 1 พฤศจกายน พ.ศ.2562

ดวยเหตน “บาน” จงเปนสงทสามารถท�าใหโยธวดามภาพจ�าของตนเอง

และครอบครวปรากฏขนในจนตนาการของตน และสงทปรากฏอยในภาพจ�า

ของเธอคอบานหลงใหญประจ�าตระกลทเคยมเครอญาตอาศยอยรวมกนมาอย

หลายรนและมอายราว 100 ป (วรศกด พนมอปถมภ, ผใหสมภาษณ, 13 ธนวาคม

พ.ศ.2562) ตวเรอนปลกสรางตามแบบวฒนธรรมไทย-เวยดนาม ไมวาจะเปน

สดสวนตวอาคาร ผนงก�าแพง ชองแสง ชองลม แผงไมไผสานบงตาตามประต

และหนาตาง สวนหลงคามงดวยกระเบองดนเผา ผเชยวชาญทางดานสถาปตยกรรม

ผหนงกลาววา บานหลงนเปนงานทางสถาปตยกรรมในยคโบราณทสรางขนดวย

ใจรกและผกพน โดยผสมผสานวฒนธรรมของทงสองชาตไดอยางลงตว ถอเปน

ทรพยากรวฒนธรรมทมคณคาในเชงสญลกษณ คณคาทางจตวญญาณ และ

ยงปรากฏองครวมทางศลปะของไทยและเวยดทด�ารงอยจากอดตจนถงปจจบน

ผานทรพยากรวฒนธรรมทางสถาปตยกรรมของโยธวดาและเครอญาต

ภาพท 3 ภาพบรรพบรษของโยธวดาในอดตราว พ.ศ.2492 (ดานซายมอ)

และสภาพบานในปจจบน พ.ศ.2562 (ดานขวามอ)

ทมา: ถายโดย ทตยาภรณ ภมดอนมง และวรศกด พนมอปถมภ เมอวนท 19 ตลาคม พ.ศ.2562

ภาพท 3 ภาพบรรพบรษของโยธวดาในอดตราว พ.ศ.2492 (ดานซายมอ) ภาพบรรพบรษของโยธวดาในอดตราว พ.ศ.2492 (ดานซายมอ)



โยธวดาหญงสาววยกลางคนชาวไทยเชอสายเวยดนามกบพนองอก 2 คนนบเปนคนรนท 4 ในผงเครอญาตของบานประจ�าตระกล เธอใชชวตอยในชมชนหนองแสงและในบานประจ�าตระกลเปนครงคราว เนองจากเธอตองเดนทาง ตามบดาและมารดาไปประกอบอาชพทจงหวดกาฬสนธ อยางไรกตาม โยธวดาและครอบครวกมไดละทงพนท/หนาทตอเครอญาตของตนตระกล ในทกๆ ป เธอและครอบครวจะกลบไปทชมชนหนองแสงเพอประกอบพธกรรมตอบรรพบรษเสมอ แมวาในปจจบนนเธอจะเขามาตงรกวางรากอยทกรงเทพฯ แลวกตาม โยธวดาเปนชาวไทยเชอสายเวยดนามทถอเปนภาพตวแทนของคนรนกลาง (ระหวางคนรนปยาตายายกบคนรนหลานทตามมา) ทมความเปนลกผสมทางสายเลอดระหวางไทยเชอสายเวยดนาม โดยมวถชวตของการเปนลกผสมในหลายลกษณะ เชน ภาษาพดและอาหารการกน แตเธอกยงผกส�านกของความเปนเวยดผานมตทาง “พธกรรม” เมอวาระและโอกาสมาถง ดงเชน พธเสกสสาน (โยธวดา, สมภาษณ, 20 ตลาคม 2562)

กอนถงพธเสกสสาน คอ เวลา 17.00 นาฬกา โยธวดาและเครอญาตตางเรงมอตกแตงดอกไมเปนชอๆ ตงแตเวลา 10.00-14.00 นาฬกา เพอวางบนบานทกหลมของตระกลของเธอ ดอกไมถกจดตามความเหมาะสมในการออกแบบของแตละคนทไมมแบบแผนมาตรฐานความสวยงามใดๆ โดยพนทบานเครอญาตทตงอยในชมชนหนองแสงซงหางจากบานประจ�าตระกลราวๆ 1 กโลเมตร เปนบานไมสองชนทมบรเวณหนาบานเลกนอยและภายในบานขาวของเครองใชถกจดวางเปนระเบยบเรยบรอยอยางสะอานตา ซงสะทอนถงอปนสยทละเมยดละไม และกจวตรประจ�าวนภายในบานของหญงชราวย 74 ป ผเปนเจาของบานทโยธวดาเรยกเธอวา ออ4 {o} และผเขยนกไดเขาไปมสวนในการ

4 การใชค�าวา “ออ” ซงเปนภาษาเวยดนามถนกลางทมความหมายวา อาผหญง พบไดทวไปในครอบครวชาวไทยเชอสาย เวยดนามทนบถอศาสนาครสตนกายโรมนคาทอลกในพนทหนองแสงนครพนม ลกษณะเชนนจงเปนหนงในหลกฐานทสามารถเชอมโยง ถงแผนดนปตภมของบรรพบรษของชาวไทยเชอสายเวยดนามในพนทหนองแสงวามพนเพมาจากบรเวณเวยดนามตอนกลาง (สรยา ค�าหวาน, ผใหสมภาษณ, มนาคม 2563)

ท�ากจกรรมตางๆ กบคนในบาน และรบประทานอาหารรวมกน ซงส�ารบกบขาว

มอเทยงในวนนน ไดแก ปลาเผา สมต�า หมยอแผน ขนมจน ขนมปงญวน ขาวตม

หมญวน ขาวเกรยบญวน และขนมใบปาน เปนตน ระหวางทก�าลงรบประทาน

อาหารอยภายในบานสายตาของผเขยนไดเหลอบไปเหนโองมงกร และไห

ปลาแดกขนาดใหญทชาวบานลมน�าสงครามขานชอวา “ไหแสน” (ทตยาภรณ

ภมดอนมง, 2562, น. 97) ตงวางเคยงกนใตตนมะมวงหนาบานภายในบรรจน�า

เตมโองและเตมไห ซงไหปลาแดกขนาดใหญและส�ารบกบขาวมอเทยงถอเปน

หลกฐาน และภาพสะทอนรอยประวตศาสตร วถอาหาร การคาระหวาง

ชาวพนเมองและชาวเวยด ผานวตถในชวตประจ�าวนของบาน คนในบาน และ

ชมชนทเกยวโยงแทรกซมสมพนธทงภายใน และภายนอกกลมชาตพนธตามวถ

กจกรรมของชวต

มตสมพนธขางตนเปนภาพสะทอนทถอเปนการแสดงออกของชาตพนธ

สมพนธทซบซอนในพนทรฐไทยทมความตางของภาษาและความตางของวฒนธรรม

ผสมปนเปกนอยในพนทและสภาพแวดลอมนน จนกลายเปนปฏสมพนธทยดถอ

กนเปนความปกตธรรมดา (นต ภวครพนธ, 2558, น.196-200) อยางไรกตาม

เมอมองเนอนยทางสถาปตยกรรมในบานบรรพบรษ รอยวถชวตความเปนอย

จากวตถในชวตประจ�าวนแลว เปนการด�ารงอยในความปรกตอยางนงเงยบจน

ไมสามารถแยกแยะถงความเปนอน ทงน ไมใชเพยงส�านกของความเปนบาน

และเครอญาต/ชาตพนธ แตความสมพนธยงผกแนนไปถงวถอาหารการกน

อนเปนสอส�าคญในการกอส�านกพนธะทางอารมณ ดงเชนจะกลาวในหวขอ

ตอไป



วนท 2 พฤศจกำยน 2562: คนวนเสกสสำน อำหำรและกำรกนหนำหลมฝง

วดนกบญอนนาหนองแสง ณ สสานหลงโบสถ เวลา 17.00 นาฬกา

ผเขยนและครอบครวของโยธวดาเรงรบล�าเลยงดอกไมทจดไวเปนชอสวยงาม

วางประดบบานทกหลง เรมตนตงแตบานของพอ แลวตามดวยบานใหมของ

บรรพบรษจนครบทกหลมหลง จากนนกประดบประดาดวยเทยนแกวหลากสพรอม

ทจะจดใหสวางไสวในเวลาจวนพลบค�า ผเขยนสงเกตเหตวาเหลาเครอญาต

ตางหอบหวอาหารตางๆ เขามาในพนศกดสทธ โดยประกอบไปดวยอาหารคาว

หวานตามธรรมเนยมไทย อยางไรกตาม การรบรดวยตาและลนรสสมผส (sight

and taste) ท�าใหผเขยนรบรไดถงความหลากหลายของวฒนธรรมอาหาร และ

น�าไปสการตงขอสงสยตอวถอาหารทปรากฏขนในพนทและในพธเสกสสาน

ณ ระหวางเวลานนผเขยนพยายาม “จบภาพ เกบอารมณและกอบ

ความรสก” ของผเขารวมพธเสกสสานอยางละเอยดซงเปนสงทผเขยนจะเผยให

เหนในหวขอน ผเขยนเดนเทาเขาสอาณาสถานแหงสสานหลงโบสถ (หนองแสง)

เชนเดยวกบบคลลอนๆ ทเขามารวมงานพธเสกสสานโดยสวนใหญแลวมกเดน

ทางกนเปนกลม/เปนครอบครว โดยทกลมคนเหลาตางชวยกนหอบหวขาว ปลา

อาหาร และขาวของเครองใชทพรอมเพรยงแกการนงกนขาวรวมกนในพนท

ศกดสทธ นอกจากนน เมอผเขยนกวาดสายตาไปรอบบรเวณกพบวามการ

จบจองพนทเพอการตงแผงวางสนคาตางๆ ทจ�าเปนในการประกอบพธกรรม

อาทเชน แผงขายดอกไม/ชอดอกไม ในราคาชอละ 100 บาท และแผงขายเทยน

แกวหลากส ในราคากลองละ 100 บาท และเทยนไข รวมทงยงมการตงแผง-

ตงซมเพอการแจกจายอาหาร และเครองดมแกผคนในงานพธทรบรกนโดยทวไป

วา “โรงทาน” เชนนนเพอใหงายตอการท�าความเขาใจ ผเขยนจงขอจดแบงกลม

ประเภทของอาหารในพธเสกสสาน ดงน

ตารางท 1 แสดงประเภทของอาหารในพธเสกสสาน

ประเภทของอำหำร รำยชอของอำหำร

1. ขาว/อาหาร ขาวเหนยว ขาวสวย ขาวจ ขาวตมญวน ซาลาเปา

เปาะเป ยะทอด หมกระท หมยอแผนทอด หมยอ

กอน หหมทอด กงเผา ไกตม ไกทอด เปดพะโล

ขาหมพะโล ปกไกทอด ชดน�าพรกปลาเผา ขนมจน

พซซา ไกทอด (เคเอฟซ) มามา สมต�า

2. ผลไม กลวย แอปเปล สาล สบปะรด ลกพลบ สม ลองกอง

องน แตงโม มะละกอ มะพราว สมโอ

3. ขนม/อาหารหวาน ขนมเปยะ ขาวเกรยบญวน ขาวเกรยบปากหมอ ขนมวน

ขนมเคก กลวยฉาบ ขนมทองมวน ขนมนชชน ขนม

เอแคลร โรต เมดขนน สงขยา ขนมไขหงษ ขนมกลบ

ล�าดวน

4. เครองดม เหลาขาว เหลาแสงโสม ยาคลท น�าสมคน น�าอดลม

5. อนๆ อปกรณและเครองท�าสมต�า เชน ครก สาก ขาวเหนยว

ใสกระตกเพอรกษาอณหภมขาว

ทมา: ขอมลภาคสนาม, วนท 2 พฤศจกายน 2562

จากรายการอาหารขางตนจะเหนวา อาหารประเภทกบขาวมกจะ

เปนการประกอบดวยเนอสตวทเปนมงคล ไดแก หม เปด ไก กงและปลา แต

หากมองใหลกลงไปอาจกลาวไดวา สตวเหลานมความหมายสะทอนถงโชคลาภ

มงคงและอายยน สวนผลไม/ของหวานมความหมายทบงบอกถงความสมดล

ความสมบรณ ความโชคดและความรงเรอง ตลอดจนจตใจทมนคง สวนอาหาร



ทใหรสหวานกบงบอกถงชวตทปราศจากความขมขน (นนทพร อยมงม, 2563)

กระนน เมอพจารณาโดยละเอยดอาหารตามตารางขางตนมความหมายของการ

เปนอาหารศกดสทธ (Sacred Food) ทอยในสถานะของการเซนไหวตามวถ

ปฎบตของการประกอบพธกรรมทตองปรงขนมาเองภายในครอบครว (นชนงค

อเทศพรรตนกล, 2544)

อยางไรกด เมอพจารณาอาหารรายชนดขางตนยงสามารถมองใหเหน

การเปลยนแปลงของกรอบความคดความเชอในการจดการพธเหนอหลมฝง ใน

ทนหมายถง (1) การน�าอาหารบางชนดวางเหนอหลมฝงทคลายกบการเซนไหว

(2) อาหารและการตระเตรยมอาหารประเภทตางๆ มาในวนพธ และ (3) วธการ

กนอาหารบนหลมฝงหรอรอบๆ บรเวณพธ ทงสามประเดนดงกลาวสามารถ

สะทอนใหเหนความผสมกลมกลนทางวฒนธรรมทงทเปนอาหาร และวธการกน

ในแตละประเพณส�าคญของชาวเวยด เชน ขาวตมญวนและขาวเหนยวตางๆ ท

ขาดไมไดในเทศกาลตรษญวน (เตด), หมอบ ไกอบ เครองในหม หมยอในลกษณะ

ตางๆ เครองดมชนดตางๆ เชน เหลา เบยร และน�าอดลม ซงเปนสงทขาดไมได

ในพธกรรมไหวบรรพบรษ (นนทนา ปรมานศษฏ, 2556) เหลานลวนเปนอาหาร

ในพธกรรมเฉพาะของชาวเวยดนามแตกลบปรากฏใหเหนในพธเสก ทงๆ ทพธ

น ไมไดมความหมายในมตของการเซนไหว กลาวคอ การเสกสสานโดยเนอแท

แลวเปนการระลกถงผตายและเปนการสวดวงวอนเพออทศแกวญญาณในไฟ

ช�าระ (กตตธช ชยประสทธ, 2552, น. 272)

วนเสกสสานถอเปนเทศกาลธรรมดาในการระลกถงผตายทมวธการกน

อาหารและอาหารการกนเปนสอสรางสมพนธของคน พนท ในเวลาขณะนน

“กนขาวรวมกน” ของเหลาเครอญาตทไมใชแคเพยงวถของอาหารการกนของ

คนมชวตเทานน การกนขาวรวมกนในพนทพเศษนยงรวมไปถงการกนรวมกน

ของบรรพบรษทนอนหลบใหลอยในหลมฝง ดวยอาหารหลากหลายประเภทท

วางเรยงรายอยบนหลมคลายการเซนไหวพรอมกบค�าเรยกขานของเหลาเครอ

ญาตดวยประโยคทวา “มากนขาว...” แลวตามดวยชอบรรพบรษของตนเพอ

รวมวงในการรบประทานอาหาร เชนเดยวครอบครวของโยธวดา เธอและเครอ

ญาตรวมกนใชพนทเลกๆ ทมขนาดกวาง 120 เซนตเมตร ยาว 180 เซนตเมตร

ทงน พนทเลกๆ แหงนคอบานใหมของมารดา โดยเปนพนทจบจองเพอเตรยม

ความพรอมสมตหลงความตาย โดยอยขางๆ หลมฝงของสามทนอนหลบใหลใน

บานอกหลงไปกอนแลว (แมเสรมสวย, สมภาษณ 2 พฤศจกายน 2562)

อยางไรกตาม อาหารในพธเสกสสานของครอบครวโยธวดาเปนอาหาร

แบบทท�ากนขนมาเองในบานและอาหารแบบทไดมาจากโรงทานซงอยในบรเวณ

สสาน เชน ไกทอด หมยอทอด สมต�า ขาวจ ขนมจนน�ายา หมปง ขาวเกรยบ

ปากหมอ โรต น�าและขนมชนดตางๆ สงทแตกตางออกไปส�าหรบครอบครวของ

โยธวดา คอ ไมมอาหารใดวางไวเหนอหลมฝงของบรรพบรษแมแตอยางเดยว

หากแตสงทวางไวแทนนนกลบเปนเทยนและดอกไม ซงเปนสงทโยธวดาและ

ครอบครวน�ามาจากปากคลองตลาด โดยตด จดและตกแตงอยางสวยงามพรอม

วางในพนทบานใหมของพอและคนอนๆ ทนอนหลบใหล จะกลาวไปแลว การ

ท�าพธกรรมของครอบครวโยธวดามลกษณะคลายยดมนจดเทยนระลกถง

บรรพบรษและญาตพนองทลวงลบไปของชาวคาทอกลกทเรยกวา All Souls´

Day หรอCommemoration of Faithful Departed และ Day of the Dead

คอวนสวดออนวอนและระลกถงวญญาณของบรรดาผทเสยชวตซงเปนทนบถอ

(สาลน มานะกจ, 2548, น. 68-70)

กลาวไดวา ความหลากหลายของอาหารในวนพธเสกสสานนนสะทอนให

เหนถงการผสมผสานอาหารทเปนสวนประกอบของพธกรรมส�าคญตางๆ การ

กาวขามพรมเสนแบงเขตแดนทางอาหารของพธกรรม หลอมรวมความตางทาง

ชาตพนธและรบ/ปรบเปลยนวถอาหารการกนใหเปนตามสมยนยม ถาหากเรา



มงพจารณาผานมตของอาหารจะเหนวาประเภทของอาหาร (ดตารางท 1) ท

ชาวครสตงน�ามาประกอบพธรวมกนนนเปนอาหารหลากกลมชาตพนธ ทงจน

ไทย ลาวและเวยดนาม โดยทสามารถยดหยนผสมผสานรวมสมย นอกจากนน

อาหารยงถกน�ามาสรางความหมายของพนทในการกน อนสะทอนถงการรวม

หมความเปนอนหนงอนเดยวกนดวยการกนอาหารของเหลาญาตพนอง ณ พนท

บรเวณหนาหลมศพ แมวาจะเปนบรเวณทคบแคบไมสะดวกสบาย แตการกน

อาหารในวนเสกสสานกลบมมากกวารสชาตของอาหาร ทมความสนกสนาน

ความระลกถง ความรกและการรวมกลม ดวยอาหาร/วธการกนอาหารทเปน

สวนหนงของพธกรรมและสงสรางความสมพนธทท�าใหโลกหลงความตายยง

มอยในพนทพเศษ/พนทศกดสทธ ดงจะกลาวในหวขอตอไป

เกม-อ�บ (cơm Úp) อำหำรทวภพ: ควำมโชคดทบงเอญคนพบ (Serendipity)

ภาพท 5 ภาพหลมฝงศพของชาวครสตงในพนทสสานหนองแสง

ทมา: ผเขยนดดแปลงภาพถายภาคสนาม วนท 3 พฤศจกายน 2562

อาหาร คอ การตดตอทางสงคมทท�าหนาทในการเปนกลไกและอปกรณ

ทางการสอสารทไมจ�าเปนตองใชภาษาหรอค�าพด ภาพขางตนน ผเขยนดดแปลง

มาจากรปถายงานภาคสนามหลงจากพธเสกสสานในเชาวนตอมา ประสบการณ

ภาคสนามในวนนนจงนบเปนความโชคดทบงเอญคนพบ (Serendipity)

(ฐานดา บญวรรโณ, 2562) เพราะในการท�างานภาคสนามนนเราไมอาจลวงร

ลวงหนาไดวาเราจะพบหรอจะปรากฏสงใดตอสายตา อยางไรกตาม เมอ

สงส�าคญนนปรากฏขนตอหนาแลว เรากจ�าเปนตองรบหยบฉวยเพราะหาก

ไมท�าหรอชาไป วาระและโอกาสทลงตวเชนนนอาจท�าใหเราเขาใจผดพลาดและ

ไมสามารถยอนคนไปหาสงทปรากฏนนไดอก เชนเดยวกบการคนพบ “เกม-อบ”

(cơm úp) ทวางอยเหนอหลมศพในการท�างานภาคสนามรอบน

วากนวา “เกม-อบ” เปนอาหารของผผนภพทผเขยนขอใหความหมาย

วาเปนเครองมอทางวฒนธรรมส�าคญในการตอรองระหวางศาสนาและชาตพนธ

ซงเปนการปะทะกนทางวฒนธรรมโดยมความหมายในเชงทวภพทมการซอนทบ

ตอรอง และเปลยนผานระหวางโลกของความตายกบโลกของคนเปนภายใต

ครสตศาสนาของกลมชาตพนธแหงโลกตะวนออก Phạm Công Sơn, (1996)

นกมานษยวทยาชาวเวยดนามกลาววา “ความตายไมใชจดจบแตเปนขนตอน

สดทายของชวตหนงทจะเปลยนเปนอกชวตหนง”5 เชนนน “เกม-อบ” ทเปน

ชอเรยกถวยขาวและถอเปนอาหารทพบไดในงานศพของชาวเวยดนาม โดยท

ขาวเจากบไขไกตมถอเปนอาหารพเศษทจดท�าขนในเวลาทนทเมอมคนเสยชวต

ในครอบครวและถอเปนอาหารทมบทบาทส�าคญตอประสบการณดานพธกรรม

เกยวกบการตายของชาวเวยดนามเปนอยางมาก (สรยา ค�าหวาน, สมภาษณ

พฤศจกายน 2562)

5 ถกอางไวในบทความชอ “Death Rituals in Vietnamese Society” เขยนโดย Dieu-Hien T. Hoang, RN วนท 1 ธนวาคม 2000, ดรายระเอยดใน https://ethnomed.org/resource/death-rituals-in-vietnamese-society/ (สบคนในเวบวนท 12 กรกฎาคม 2563)



ดงนน ในดานหนง เกบ-อบจงถอเปนขาวถวยสดทายและในขณะเดยวกน

กถอเปนขาวถวยแรกในการเรมตนของชวตในโลกหลงความตาย โดยมวตถดบ

ประกอบสรางเพอกอความหมายส�าคญ 2 ลกษณะ คอ (1) วตถดบทางอาหาร

คอ ขาว ไขไกตมสก และ (2) ของใชในชวตประจ�าวน ไดแก ถวยกบตะเกยบ

กลาวไดวา วตถดบขางตนลวนเปนวตถในชวตประจ�าวน (Material life) ทมอย

ในกจวตรของกลมชาตพนธนนมาอยางยาวนาน พรอมกอประสทธผลในการ

สรางประโยชนแกชวตประจ�าวนจนกลายเปนความสมพนธและสรางความใหม

ทมผลจากการเปลยนแปลงของชวต ซงการทจะศกษาความคดของมนษยนน

จ�าเปนอยางยงทตองท�าความเขาใจเกยวกบประเดนของอาหาร เคหะสถาน

เสอผาเครองนงหม เพอใหเหนการเคลอน ความหมายของวตถในชวตประจ�า

วนนน (Braudel, 1974)

หากพจารณาในแตละสงประกอบ โดยเรมจากวตถดบทางอาหาร 2 ชนด

ไดแก (1) ขาวสกสงพนถวย ทเปรยบเสมอนชวตของคนทสนสดการเดนทางใน

โลกของมนษย และ “ขาวสวยทพนสง” คอ หลมฝงศพ อนหมายถง “สนสดแลว

ของชวต” โดยขาวสกสงพนนนจะตองเปนขาวทหงสกมาจากขาวเจาทสอความ

หมายถงการเซนไหวคนตายในพธศพ อนแตกตางไปจากขาวเหนยวตางๆ และ

มความหมายถงการเซนไหวผบรรพบรษ อยางไรกตาม ขาวทง 2 ประเภทตาง

กมนยยะส�าคญรวมกนในการเปนอาหารทใหพลงงานทงของมนษยบนโลกและ

ในมตของจตวญญาณ (นชนงค อเทศพรรตนกล, 2544, น.83) และ (2) ไขไก

ตมสก เปนภาพเสมอนการเกดขนใหม/การก�าเนดใหมหรอการกลบไปสจดแรก/

จดเรมตนแรกของชวต แตในแงหนง ไขตมกลบมความหมายถงชะตาชวต

อนขมขนในอดตของชาวเวยดนาม ทในโลกตะวนออกถอเปนอาหารทหายาก

แทบไมมสวนใดของไขทจะสามารถกลายเปนอาหารของคนจนได (Braudel,

1974, p. 144-145) ดงนนไขตมจงถอเปนวตถทางอาหารทถกเลอกในการสราง

ความหมายในการเปนอาหารด ทแฝงเรนความคบเคนของชวตแกผผนภพ

ณ เวลาแหงนน ทงนกเพอใหลกหลานร�าลกถงความล�าเคญของบรรพบรษ หรอ

บคคลอนเปนทรกเมอเกดการลาจากโลก

นอกจากนน สวนประกอบในชวตประจ�าวน ดงเชน ถวยชามเลกพรอม

ตะเกยบ ทถอเปนเครองมอแหงสญลกษณในการกนอาหารของชาวเวยดนาม

และเปนเครองใชทางวฒนธรรมในการกนอาหารทแบงจ�าแนกกลมคน และเปน

อปกรณเฉพาะปจเจก (individual) ทมการแยกของใชสวนตว ดงเชน การกน

อาหารของแตละบคคลในโลกของจน/เวยดนาม ดวยวธการกนทมชามและ

ตะเกยบเปนของตนเองในแตละชด (กมลทพย จางกมล, 2545, น. 115) จงไม

แปลกทเครองใชทางวฒนธรรมนจะถกน�ามาสรางความหมายในพธกรรมส�าคญ

แกปจเจก ดวยลกษณะการปกตะเกยบบนเกม-อบแบบการเหลาเปนรวหรออาจ

ราบเรยบเปนแทงธรรมดาเชนทงน กขนกบความเชอในแตละพนทซงการสราง

ภาพลกษณของตะเกยบในลกษณะนนเปนการแยกโลกของวญญาณออกจาก

โลกของมนษย และเปนสญลกษณตอความเปนเจาของแหงถวยขาว ทงน กเพอ

การปองกนไมใหผไรญาตหรอสงชวรายมาเเยงชงขาวจากดวงวญญาณของผตาย

วตถในชวตประจ�าวนของมนษยอยางตะเกยบถอเปนอปกรณส�าคญในการกน

อาหารทน�าไปสการสรางเงอนไขทางวฒนธรรมในหลายมต ไมวาจะเปนเรอง

โชคลางหรอขอหามในชวตประจ�าวน เชน หามใชตะเกยบปกลงในถวยขาวสวย

หามวางตะเกยบเปนรปตวว และหามวางตะเกยบเปนแนวตง ซงทงหมดลวน

มความหมายตอการเปนสงอปมงคลทเชอมโยงกบโลกของจตวญญาณ ทงน

ขอหามในลกษณะนนลวนเปนภาพลกษณของตะเกยบทวางอยเปนเกบ-อบ

อนมความหมายของโลกแหงจตวญญาณทงสน (เพญทพย ทวประโคน, 2529,

น. 22)



โดยทวไป เกม-อบเปนอาหารทถกประกอบขนในสองเวลาส�าคญแหงการ

สญเสยคนในครอบครวของชาวเวยดนาม คอ (1) ในชวงงานศพ และ (2) ในพธ

ไหวในวนครบรอบวนตายผเชยวชาญทางมรณะพธกรรมชาวเวยดนามทานหนง

อธบายวา เกมอบในเวลาท 1 นนจะถกท�าขนทนทหลงจากมการตายเกดขนใน

ครอบครว ทงน กดวยเหตผลของการจนตนาการถงความหวโหยในโลกหลง

ความตายของบคคลอนเปนทรก กลาวคอ พธกรรมความตายของชาวเวยดนาม

จะใชเวลานานราว 12-24 ชวโมง ตอการจดการกบรางไรวญญาณตงแตการ

เรมตนบรรจเขาหบจนถงการเรมไวทกข ในระหวางการด�าเนนพธกรรมเหลานน

จะไมม “ขาว/น�า” วางเพอเซนไหววญญาณจนกวาพธกรรมเหลานนจะเสรจ

สมบรณตามล�าดบขนตอน ทงน กขนอย กบเวลาของฤกษยามทถอเปน

ตวก�าหนดส�าคญในการประกอบพธศพ (พชรพงษ ภเบศรพรวส,6 สมภาษณ,

มนาคม 2563)

อนง ผเขยนตงขอสงเกตวา ความเชอดานเวลาทงทเปนฤกษดหรอฤกษ

รายส�าหรบการประกอบกจกรรมใดๆ ของชาวเวยดนนถอเปนเรองทส�าคญมาก

ในแตละเวลาของพธกรรมไมไดมความหมายเพยงระบบการแบงชวงของเวลา

เทานน หากยงปรากฎนยส�าคญในเชงสญลกษณอนเปนเหตผลในการพธกรรม

ส�าคญทเหมาะสมในการประกอบกจกรรมตางๆ แนนอนวา มตของเวลา

ดงขางตนท�าใหเกม-อบกอความหมายของการเปนอาหารมอแรกของผตายเพอ

ชะลอความโหยหวระหวางการรออาหารไหวในชวงเวลาหลงความตาย สวนใน

เวลาท 2 รปรางเกม-อบจะมลกษณะทแตกตางจากรางแรก คอ รางขาวจะไมม

ไขไกตมอยตรงกลาง และจะมเพยงตะเกยบทปกคกนอยบนรางขาวเทานน การ

ทถวยขาวในเวลาท 2 ปราศจากไขไกตมนนกดวยเหตผลวาเปนลกษณะของการ

6 อาจารยประจ�าสถาบนภาษา มหาวทยาลยนครพนม ก�าลงศกษาตอในระดบปรญญาเอก คณะสงคมศาสตรและ มนษยศาสตร มหาวทยาลยแหงขาตฮานอย

แบงแยกความหมายในการเปนอาหารพธไหวของวนครบรอบการตาย เมอ

“เวลาทรอไมไดมความหมายตอความรก ความกงวล/ความกลว ตอการอดอยาก

หวโหยตามจนตนาการ จงท�าใหเกม-อบเปนเครองมอทางวฒนธรรมทส�าคญใน

การซอมแซมความรสกในโลกแหงการเตนอยของชพจรทมตอโลกในจนตนาการ

ของผหมดแลวซงลมหายใจ

กลาวไดวา ความหมายของอาหารเมอคนสนลม ความหมายของอาหาร

เมอเกดการเรมตนของภพใหม ความหมายของอาหารทแบงแยกพธศพและ

ความหมายของอาหารในวนพธไหวครบรอบวนตาย ลวนท�าใหอาหารทวภพ

อยางเกม-อบมคณคาทางใจ และกอสญลกษณขนโดยจนตนาการของคนเปน

ทงนกดวยผลจากความกลวและความวตกกงวลทมตอความรสกทเรยกวาหวโหย

ความกลวทมตอการถกแยงชงอาหารไดท�าใหเกม-อบกลายเปนอาหารทเปน

สญลกษณทนยามผานการชวต/การไมมชวต ความคด/ความเชอ ขนบวฒนธรรม

และพธกรรมของมนษย โดยลกษณะพเศษของการเปนอาหารทวภพท�าให

เกม-อบเปนสงทท�าใหเหนพธกรรมของวถอาหารทไมไดมอยเพยงมตของมนษย

เทานน แตยงรวมไปถงมตของจตวญญาณโดยทอาหารทวภพอยางเกม-อบ

เปนสอแหงความรสกทส�าคญในความอมอดมของผผนภพในเวลาหวแรกของ

โลกหลงความตาย



บทสรป: ควำมโชคดทบงเอญคนพบในพนทระหวำงทำง กลาวโดยสรปไดวาระบบความเชอ พธกรรมทถกถายทอดผานความรก

ความเคารพและความกลว ลวนเปนสงส�าคญในการสรางพธกรรมตางๆ ทม

อาหารเปนสอกลางในการสงคนทตนรกผนไปสอกมตของภพ เมอความตายถอ

เปนจดเปลยนผานสการเรมตนการเดนทางใหม พนทจงเปนสงส�าคญในการ

ประกอบพธกรรมแหงศาสนศกดสทธ ทงน กเปนไปเพอการรวมศรทธาและเชอม

มตมนษยสมตของวญญาณ ดงจะเหนในเรองราวชวตของ ครอบครวโยธวดา

อาหารพธกรรมและอาหารทวภพอยางเกม-อบถอเปนสงคนพบส�าคญ โดย

อาหารทง 2 ลกษณะเปนมตหนงทสะทอนใหเหนวถอาหารทเกยวของกบคน

ตายในความหมายของการระลกผานอาหารของคนเปน-ผานวถการกนอาหาร

ของคนเปน และอาหารส�าหรบผทเพงตาย เชน เกมอบ อนเปนการตอรองของ

ผทมชวตอยในชวงภาวะอารมณทสญสนบคคลอนเปนทรก

อยางไรกตาม วถของอาหารทง 2 ลกษณะท�าใหสามารถมองเหนถงมต

ความสมพนธทซกซอนอยภายใตพนธะทางอารมณ อนไดแก ความรก ความ

กลวและความหวโหยของบคคลอนเปนทรกจนกอใหเกดจนตนาการในการ

ปกปองดแลบคคลเหลานนในโลกหลงความตาย ความรสกเหลานตางถกก�ากบ

ดวยวถอาหารเปนหนวยวเคราะหทพรอมเผยใหเหนอทธพลส�าคญในการสราง

ความหมาย ความเชอ และพธกรรมของหมเหลาตอการยดหยน/ยนยอม/ผสม

ผสานอาหารพธกรรมเขาดวยกน จนน�าไปสความจงรกและการรวมหมเหลาของ

ชาตพนธ ดวยอยางภกด โดยทงหมดเปนวถของอาหารทกอการคนพบซง

วฒนธรรมอารมณทด�าเนนเพอรบมอกบการสญสนแลวอยางมนยยะของความ

ตายในฐานะอปมาขนสด


ภำษำไทยนนทนา ปรมานศษฏ. (2556). โอชาอาเซยน. กรงเทพมหานคร: ส�านกพมพมตชน.

นต ภวครพนธ. (2558). ชวนถก ชาต และชาตพนธ. กรงเทพฯ: ส�านกพมพ

ศยาม.

บาเย, เกลาดอส. (2527). ประวตการเผยแพรพระศาสนาในภาคอสานและ

ประเทศลาว. (ไมเคล เกยน เสมอพทกษ, ผแปล). ม.ป.พ..

ส�าราญ วงศเสงยม. (2550). พธกรรมศาสนาครสตและการเขาสวฒนธรรม.

นครปฐม : วทยาลยแสงธรรม

ภำษำองกฤษBraudel, Fernand. (1974). Capitalism and Material Life, 1400-1800.

London: Harper Torchbooks. https://ethnomed.org/ “Death

Rituals in Vietnamese Society”, in https://ethnomed.org/

resource/death-rituals-in-vietnamese-society

Leong-Salobir, Cecilia. (2011). Food Culture in Colonial Asia: A Taste

of Empire. Oxon: Routledge.

Simoons, Frederick J. (1961). “Introduction.” In Eat Not This Flesh:

Food Avoidances in the Old World, 3-6. Madison: The

University of Wisconsin Press.

Van Esterik, Penny. (2008). Food Culture in Southeast Asia. Westport:

Greenwood Press.



วำรสำรนนทพร อยมงม. (2563). โตะจน: อ�านาจรฐ และการควบคมการใชพนทเมอง

ของชาวจนในกรงเทพฯ สมยรชการท 5. ศลปวฒนธรรม. 74-93.

องค บรรจน. (2562). บน หงาว – บน โจย เงอก; ขนมเซนไหวบรรพชนเวยดนาม.

ศลปวฒนธรรม. ปท 51 ฉบบท 1 พฤศจกายน. 62-68.

วทยำนพนธกมลทพย จางกมล. (2545). อาหาร: การสรางมาตรฐานในการกนกบอตลกษณ

ทางชนชน.วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต. มหาวทยาลยศลปากร:

กรงเทพฯ.

กตตธช ชยประสทธ. (2552). การน�าความเชอเขาสวฒนธรรมทปรากฏในงาน

สถาปตยกรรมวดคาทอลกในประเทศไทย: กรณศกษา วดคราทอลก

บานซงแย จงหวดยโสธร. วทยานพนธหลกสตรสถาปตยกรรมศาสตร

มหาบณฑต, สาขาวชาสถาปตยกรรม:จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

จกรพงษ มะลวลย. (2541). พธกรรมเสกสสานของชาวโรมนคาทอลก ชมชน

บงกะเทว อ�าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน. วทยานพนธหลกสตรศลป

ศาสตรมหาบณฑต: มหาวทยาลยมหาสารคาม.

จฑามาศ อนจนสมปอง. (2557). การด�ารงอยของทรพยากรทางวฒนธรรมใน

วดนกบญยอแวฟ อยธยา. วทยานพนธหลกสตรปรญญาศลปศาสตร

มหาบณฑต, สาขาวชาการจดการทรพยากรวฒนธรรม: มหาวทยาลย

ศลปากร.

ทตยาภรณ ภมดอนมง. (2562). ปลาแดก โรคาพยาธ และระบบสขอนามยใน

สงคมไทย: กรณศกษาวฒนธรรมการกนปลาแดกในอสาน. วทยานพนธ

หลกสตรปรชญาดษฎบณฑต, สาขาวชาเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา:

มหาวทยาลยนเรศวร.

นชนงค อเทศพรรตนกล. (2544). วฒนธรรมการบรโภคอาหารของชาวเวยดนาม ในเขตเทศบาลเมองนครพนม. วทยานพนธหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต: มหาวทยาลยมหาสารคาม.

สาลน มานะกจ. (2548). ความเปนมาและการเปลยนแปลงของชมชนคาทอลก บานทาแร จงหวดสกลนคร พ.ศ. 2427-2508. วทยานพนธหลกสตรปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาประวตศาสตร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สรยา ค�าหวาน. (2562). การสรางชาตนยมเชงพนธะสญญา: กรณศกษาชมชนเหวยดเกยวในนครพนม. วทยานพนธหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต, สาขาวชาเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา: มหาวทยาลยนเรศวร.

เวบไซตฐานดา บญวรรณโณ. (2562). ความส�าคญของ Serendipity (โชคดทบงเอญ

คนพบ) สบคนจากhttps://www.sac.or.th/jasac/uploads/ article/62/files/5e1feabfe2501.pdf

นต ภวครพนธ. (2563). ความตาย ก. : จนตนาการตอความวตกกงวล. สบคนจาก https://www.the101.world/death-and-afterlife/

วดนกบญอนนาหนองแสง. (2557). รองอาสนวหารนกบญอนนา หนองแสง. สบคนจาก http://dondaniele.blogspot.com/2014/07/blog-post_26.html

สมภำษณโยธวดา, สมภาษณ, 20 ตลาคม พ.ศ.2562.วรศกด พนมอปถมภ, สมภาษณ, 13 ธนวาคม พ.ศ.2562. แมเสรมสวย, สมภาษณ 2 พฤศจกายน 2562.สรยา ค�าหวาน, สมภาษณ, 3 พฤศจกายน, 2562, มนาคม 2563.พชรพงษ ภเบศรพรวส , สมภาษณ, มนาคม 2563.



บทคดย�อ

การวจยครงนมวตถประสงค 1) เพอวเคราะหศกยภาพของระบบ

เทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาตภายใตกรอบการวเคราะห

ฐานขอมลขนาดใหญ (Big Data) 2) เพอเสนอแนะเชงนโยบายในการบรหาร

จดหาระบบขอมลขนาดใหญของหนวยงานในสงกดส�านกงานต�ารวจแหงชาต

ผวจยไดด�าเนนการวจยเชงคณภาพ โดยเปนการวจยเอกสาร (Documentary

Research) และไดด�าเนนการสมภาษณแบบเจาะลก (In-Dept Interview)

ผดแลระบบฐานขอมลตางๆ ของส�านกงานต�ารวจแหงชาตจ�านวน 13 คน

จากการวจย พบวา ระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหง

ชาตทเปนขอมลขนาดใหญ (Big Data) ไดแก 1) ระบบกลองวงจรปด (CCTV)

ในสวนระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาตทไมเปนขอมล

ขนาดใหญ (Big Data) ไดแก 1) ระบบตรวจสอบลายพมพนวมออตโนมต (AFIS),

2) ระบบทะเบยนประวตอาชญากร (CDOS), 3) ระบบคอมพวเตอรประกอบ

ภาพใบหนาคนราย (PICASSO), 4) ระบบการตดตอสอสารและควบคมรถสาย

ตรวจ C3I, 5) รถยนตไฟฟาตรวจการณอจฉรยะ (Smart Patrol Car), 6)

ระบบสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาต (POLIS), 7) ระบบ e-cop, 8)

ระบบ Crime, 9) ระบบ I2 และ 10) ระบบจ�าแนก ลกษณะบคคลโดยไบโอเมตรก

การมระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนฐานขอมลขนาดใหญ (ระบบกลอง

วงจรปด) ท�าใหเกดประโยชนในดาน 1) ระบบกลองวงจรปดปองกนการกระท�าผด

ทางอาญา 2) ระบบกลองวงจรปดชวยในการปราบปรามผกระท�าผดทางอาญา

โดยขอมลทบนทกสามารถตรวจสอบยอนหลงท�าใหทราบวา มการกระท�าผด

ทางอาญาเกดขนและผใดเปนผกระท�าผด นอกจากนยงน�ามาเปนพยานหลกฐาน


04กำรวเครำะหกำรใชและประโยชนระบบขอมลขนำดใหญของส�ำนกงำนต�ำรวจแหงชำตAnalysis of Using and Benefits of Big Data of Royal Thai Police Pol.Col.

สมญต ค�าปาละ 1

Somyat Kumpala 2

1 พนต�ารวจเอก, อาจารย (สบ 4) กลมงานอาจารย ศนยฝกอบรมต�ารวจภธรภาค 5 โทร.086-88-77-200, อเมล: [email protected] Police Colonel, Instructor (Level 4) Teacher Group, Training Center of Provincial Police

Region 5, Mobile Phone: 086-88-77-200 Email: [email protected].


ในการพจารณาคดได 3) การตดตงกลองวงจรปดท�าใหเฝาตรวจไดตลอดเวลา

4) การใชระบบกลองวงจรปดบนทกเหตการณตามสถานทตางๆ ท�าใหเกดความ

ประหยดไดดกวาการใชเจาหนาทสายตรวจ 5) ท�าใหการใหบรการมความ

ถกตอง นาเชอถอ 6) ระบบกลองวงจรปดท�าใหมขอมลขนาดใหญ เมอน�ามา

วเคราะหท�าใหสามารถท�านาย (Prediction) ไดวา อาชญากรรมจะเกดอยางไร

เกดทไหน เมอใด เปนตน ท�าใหส�านกงานต�ารวจแหงชาตสามารถตอบสนอง

ภารกจไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล ดงนน ส�านกงานต�ารวจแหงชาต

ควรจดใหมระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนฐานขอมลขนาดใหญ

โดยมขอเสนอแนะดงน 1) ในแตละปส�านกงานต�ารวจแหงชาตไดรบอตรา

จดสรรจากคณะรฐมนตรเพอบรรจบคคลภายนอกเพอมารบราชการต�ารวจ

ประมาณ 6,000 อตรา จงควรบรรจขาราชการต�ารวจประมาณ รอยละ 50 หรอ

ประมาณ 3,000 อตรา 2) คงเหลออตราอก 3,000 อตรา โดยใหส�านกงานต�ารวจ

แหงชาต คงอตราเพอน�าเงนทไดรอยละ 25 หรอจ�านวนประมาณ 1,500 อตรา

เพอน�าอตราดงกลาวไปจางอาสาสมครต�ารวจประจ�าหมบาน (อส.ตร.) 3)

คงเหลออก 1,500 อตรา โดยใหส�านกงานต�ารวจแหงชาตคงอตราเพอน�าอตรา

ทไดรอยละ 25 หรอจ�านวนประมาณ 1,500 อตรา ไปจดซอจดจางระบบ

เทคโนโลยสารสนเทศทเปนฐานขอมลขนาดใหญระบบตางๆ ท�าใหไดระบบ

เทคโนโลยสารสนเทศทเปนฐานขอมลขนาดใหญ โดยทไมเปนการเพมภาระดาน

งบประมาณใหแกส�านกงานต�ารวจแหงชาต

ค�ำส�ำคญ : ขอมลขนาดใหญ, ระบบเทคโนโลย

สารสนเทศ, ส�านกงานต�ารวจแหงชาต

Abstract

The objectives of this study were; 1) To Analyze potential of

Information Technology System of the Royal Thai Police under

criteria of Big Data analysis; 2) To suggest in policy administration

how to better procure Big Data by the Royal Thai Police. This research

is a qualitative study by documentary research and In-Dept interviews

with system programmers of Information Technology System of the

Royal Thai Police in 13 persons.

The result of the study indicated that Information Technology

System of the Royal Thai Police are Big Data as; 1) Closed Circuit

Television (CCTV). On the other hand, Information Technology

System of the Royal Thai Police are not Big Data as; 1) Automated

Fingerprint Identification System (AFIS), 2) Criminals Database

Operating System (CDOS), 3) Police Identikit: Computer Assisted

Suspect Sketching Outfit (PICASSO), 4) Command, Control,

Communication, and Intelligence System (C3I), 5) Smart Patrol

Cars, 6) Police Information System (POLIS), 7) E-COP, 3) Criminal

Record Information & Management Enterprise System (CRIMES), 9)

Analyst’s Notebook data (I2). 10) Bio-Metrics system.

Benefits of Big Data (CCTV) are; 1) CCTV prevents Criminal

offenses., 2) The CCTV cloud cracks down on criminal offenders.



By using data of CCTV to examine Criminal offenses and identifying

who the criminal offenders are can be viable evidence in a court

of law., 3) The CCTV cloud inspects 24/7., 4) CCTV are more efficient

than officers patrolling., 5) Veracity of Data, which means quality

and reliability., 6) The CCTV has a large cloud interface and can

predict criminal offenses; where, when and how they will occur. If

the Royal Thai Police have a Big Data System, it will support police

functions to be efficient and effective.

Suggestions in this study are: 1) In relation to human

resource management for each year, we should appoint only a

50% permission rate. For example, if we could appoint 6,000

persons, then we should appoint 50% or 3,000 persons. 2) For the

remaining 3,000 persons, we use a 25% appointment rate to employ

Village Police Volunteers. 3) At last for 1,500 persons, we keep this

money for procurement of a Big Data System that will not burden

the budget of the Royal Thai Police for each fiscal year.

Keyword: Big Data, Information Technology System,

Royal Thai Police,

บทน�ำ

ดวยส�านกงานต�ารวจแหงชาตมภารกจ ตามมาตรา 6 ของพระราชบญญต

ต�ารวจแหงชาต พ.ศ.2547 คอ (1) รกษาความปลอดภยส�าหรบองคพระมหา

กษตรย พระราชน พระรชทายาท ผส�าเรจราชการแทนพระองค พระบรม

วงศานวงศ ผแทนพระองค และพระราชอาคนตกะ (2) ดแลควบคมและก�ากบ

การปฏบตงานของขาราชการต�ารวจ ซงปฏบตการตามประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญา (3) ปองกนและปราบปรามการกระท�าความผดทางอาญา

(4) รกษาความสงบเรยบรอย ความปลอดภยของประชาชนและความมนคงของ

ราชอาณาจกร (5) ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายก�าหนดใหเปนอ�านาจหนาท

ของขาราชการต�ารวจหรอส�านกงานต�ารวจแหงชาต (6) ชวยเหลอการพฒนา

ประเทศตามทนายกรฐมนตรมอบหมายและ (7) ปฏบตการอนใดเพอสงเสรม

และสนบสนนใหการปฏบตการตามอ�านาจหนาทตาม (1) (2) (3) (4) หรอ (5)

เปนไปอยางมประสทธภาพ จากความรบผดชอบและอ�านาจหนาทของส�านกงาน

ต�ารวจแหงชาต ท�าใหส�านกงานต�ารวจแหงชาตแบงสถานต�ารวจทรบผดชอบ

พนททวประเทศไดถง 1,484 สถานต�ารวจ3 เพอใหภารกจของส�านกงานต�ารวจ

แหงชาตบรรลตามเปาหมาย ส�านกงานต�ารวจแหงชาตไดใชทรพยากรไดแก

บคลากร, การเงน, วสดและอปกรณ, การใหบรการและการจดการ ดงตอไปน

ดานสถานภาพก�าลงพล ก�าลงพลของส�านกงานต�ารวจแหงชาตในป

พ.ศ. 2563 มจ�านวน66,558,935 คนในขณะทประชากรของประเทศไทยใน ณ

วนท 31 ธนวาคม 2562 มจ�านวน 66,558,935 คน (กรมการปกครอง, ประกาศ

ณ วนท 19 กมภาพนธ พ.ศ.2563) อตราสวนคดเปนต�ารวจ 1 คนรบผดชอบ

1 กองอตราก�าลง ส�านกงานก�าลงพล ส�านกงานต�ารวจแหงชาต ตามการประชมของอนคณะกรรมการ ขาราชการต�ารวจ ครงท 4/2563 เมอวนท 21 เมษายน พ.ศ.2563



ประชากรจ�านวน 304 คน ซงใกลเคยงกบมาตราฐานโลก ทต�ารวจ 1 คน

รบผดชอบประชากร 300 คน ส�านกงานต�ารวจแหงชาต มสถานภาพบคลากร

ดงน

ตารางท 1 แสดงสถานภาพก�าลงพลของส�านกงานต�ารวจแหงชาต

เพศ ชนพลต�ำรวจส�ำรอง ชนประทวน ชนสญญำบตร รวม

ชาย 6,047.00 113,892.00 78,116.00 198,055.00

หญง 42.00 8,588.00 12,120.00 20,750.00

รวม 6,089.00 122,480.00 90,236.00 218,805.00

ทมา : ส�านกพฒนาระบบจ�าแนกต�าแหนงและคาตอบแทน,

ส�านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน พ.ศ.2562

งบประมาณของส�านกงานต�ารวจแหงชาต ในปงบประมาณ 2563

ส�านกงานต�ารวจแหงชาตไดรบการจดสรรงบประมาณจ�านวน 122,796,083,300

บาท (พ.ร.บ.งบประมาณรายจาย พ.ศ.2563 เลมท 12 สวนราชการไมสงกด

ส�านกนายกรฐมนตร กระทรวงหรอทบวง และหนวยงานภายใตการควบคมดแล

ของนายกรฐมนตร (เฉพาะส�านกงานต�ารวจแหงชาต) โดยส�านกงานต�ารวจแหง

ชาตไดน�างบประมาณทไดรบจดสรรในปงบประมาณ พ.ศ.2563 มาจดหา

วสดอปกรณเพอใชในการปฏบตงานโดยงบประมาณรายจายของหนวยรบ

งบประมาณ จ�านวน 41,519,467,600 บาท เพอใชเกยวกบแผนงานพนฐาน

ดานความมนคง, แผนงานยทธศาสตรเสรมสรางความมนคงของสถาบน

หลกของชาต, แผนงานยทธศาสตรรกษาความสงบภายในประเทศ, แผนงาน

ยทธศาสตรการจดการปญหาแรงงานตางดาวและการคามนษย, แผนงาน

ยทธศาสตรการวจยและการพฒนานวตกรรมและแผนงานยทธศาสตรพฒนา

บรการประชาชนและการพฒนาประสทธภาพภาครฐ

ผลการปฏบตงานของส�านกงานต�ารวจแหงชาต ในระหวางวนท 1

มกราคม 2562 ถงวนท 31 ธนวาคม 2562 ในคด 4 กลม ไดแก ความผด

เกยวกบชวต รางกาย และเพศ, ความผดเกยวกบทรพย, ความผดพเศษและ

คดความผดทรฐเปนผเสยหายมรายละเอยดดงน

ตารางท 2 แสดงผลการจบกมคดอาญา 4 กลม ระหวางวนท 1 มกราคม

2562 ถงวนท 31 ธนวาคม 2562

ประเภทควำมผดรบแจง จ�ำนวนจบกม จ�ำนวนจบกม ผลปฎบต

รำย รำย คน รอยละ

1. ฐานความผดเกยวกบชวต รางกาย และเพศ 18,130 16,219 20,627 89.46

2. ฐานความผดเกยวกบทรพย (ภาพรวม) 51,564 38,722 47,190 75.1

3. ฐานความผดพเศษ 23,596 14,525 17,046 61.56

4. คดความผดทรฐเปนผเสยหาย 588,886 n.a. 642,841 n.a.

ทมา: สถตคดอาญา 4 กลม กองแผนงานอาชญากรรม

ส�านกยทธศาสตร ส�านกงานต�ารวจแหงชาต

เมอมการกระท�าผดเกดขน ส�านกงานต�ารวจแหงชาตไดใชทรพยากร

ทงดานบคลากรและงบประมาณทไดรบเพอปฏบตงาน โดยมผลการจบกม

ในแตละกลม ดงน กลมท 1 ความผดเกยวกบชวต รางกายและเพศ เมอคด

เกดขนมผลการจบกมไดรอยละ 89-46 อยในระดบดมาก กลมท 2 คดเกยวกบ

ทรพยผลการจบกมไดรอยละ 75.10 อยในระดบด กลมท 3 ความผดฐานพเศษ

เมอมคดเกดขนมผลการจบกมไดรอยละ 61.56 อยในระดบปานกลาง กลมท 4

คดความผดทรฐเปนผเสยหายเมอมคดเกดขนมผลการจบกมในป พ.ศ.2562

จ�านวน 588,886 คด ซงถอวาสามารถจบกมคดทรฐเปนผเสยหายไดจ�านวน

มาก ดงนน ในภาพรวมของการปฏบตหนาทของเจาหนาทต�ารวจมประสทธผล

อยในระดบด



เมอพจารณาการท�างานของเจาหนาทต�ารวจตามสถานต�ารวจหากน�า

ระบบกลองวงจรปดมาใชทสถานต�ารวจ รถสายตรวจหรอตดตามถนน ตามแยก

ตางๆ ท�าใหระบบกลองวงจรปดบนทกเหตการณตางๆ ชวยใหเจาหนาทต�ารวจ

ท�าการปองกนอาชญากรรมไดจากขอมลทมอย นอกจากนยงท�าการปราบปราม

อาชญากรรม เมอมคดเกดขน ท�าใหเจาหนาทสบสวนท�าการสบสวนหาตว

ผกระท�าผด อกทง ท�าใหพนกงานสอบสวน รวบรวมพยานหลกฐานจากกลอง

วงจรปดซงสามารถใชเปนพยานหลกฐานในการพจารณาคดได ซงดกวาการ

ใหการของพยานบคคลซงอาจจะเหนแตเหตการณผานไปดวยเวลาอยางรวดเรว

ท�าใหจดจ�าเหตการณไดไมดเทาทควร ท�าใหระบบกลองวงจรปดมคาและให

น�าหนกในการเปนพยานหลกฐานในชนพจารณาคดไดอยางมาก

นอกเหนอจากงานในสถานต�ารวจ ส�านกงานต�ารวจตรวจคนเขาเมองยง

ใหบรการดานการเขา-ออกเมอง หากใชบคลากรพจารณาตามขนตอนการเขา-

ออกเมอง โดยขาดระบบเทคโนโลยสารสนเทศจะท�าใหเจาหนาทใชเวลาในการ

พจารณาอตลกษณของบคคลนาน อกทงความแมนย�าของบคคลทอยในบญช

ตองหาม (Black List) ตองใชเวลานาน บางครงอาจจะตรวจสอบไมได หาก

ส�านกงานตรวจคนเขาเมองน�าระบบเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการตรวจ

หนงสอเดนทาง ตรวจอตลกษณของบคคลโดยลายพมพนวมอจ�านวน 10 นว

หรอระบบจดจ�าใบหนา (Face recognition) จะท�าใหเจาหนาทสามารถตรวจ

หนงสอเดนทางไปรวดเรว อกทงระบตวตนของผเขา-ออกเมองไดอยางแมนย�า

และนาเชอถอ มความผดพลาดนอย พรอมกนนสามารถตรวจสอบวาบคคล

ดงกลาวเปนบคคลตองหามเขา-ออกเมองไดอกดวย ท�าใหเกดความเชอมนใน

การท�างาน

ดวยภารกจทหลากหลายและตองปฏบตงานใหทนกบการเปลยนและการ

พฒนาเทคโนโลยสารสนเทศ ส�านกงานต�ารวจจ�าตองน�าเทคโนโลยมาปรบปรง

การท�างานของขาราชการต�ารวจเพอชวยใหการท�างานของขาราชการต�ารวจ

สามารถจดการไดสอดคลองกบภารกจ การศกษาครงนจงมงวเคราะหศกยภาพ

ของระบบฐานขอมลของส�านกงานต�ารวจแหงชาตวามศกยภาพมากนอยเพยง

ใดตามกรอบการวเคราะหความเปนระบบฐานขอมลขนาดใหญ (Big Data)

เพอใหมนโยบายในการสนบสนนใหภารกจบรรลเปาหมายทตงไว อกทง ยงท�าให

การท�างานของส�านกงานต�ารวจแหงชาตมความโปรงใส ตรวจสอบไดและ

มพยานหลกฐานในการด�าเนนการเอาผดผกระท�าผดทางอาญาได

วตถประสงคของงำนวจย1) เพอวเคราะหศกยภาพของระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงาน

ต�ารวจแหงชาตภายใตกรอบการวเคราะหฐานขอมลขนาดใหญ (Big Data)

2) เพอเสนอแนะเชงนโยบายในการบรหารจดหาระบบขอมลขนาดใหญ

ของหนวยงานในสงกดส�านกงานต�ารวจแหงชาต

วธกำรศกษำการวจยเรอง “การศกษาศกยภาพของขอมลขนาดใหญของส�านกงาน

ต�ารวจแหงชาต” เปนงานวจยเชงคณภาพโดยเปนการวจยเอกสาร (Documentary

Research) และผวจยไดด�าเนนการศกษาดวยวธการสมภาษณผดแลระบบฐาน

ขอมลตางๆ ของส�านกงานต�ารวจแหงชาตจ�านวน 11 ระบบ ไดแก 1) ระบบ

ตรวจสอบลายพมพนวมออตโนมต (AFIS), 2) ระบบทะเบยนประวตอาชญากร

(CDOS), 3) ระบบคอมพวเตอรประกอบภาพใบหนาคนราย (PICASSO), 4)

ระบบการตดตอสอสารและควบคมรถสายตรวจ C3I ของต�ารวจนครบาล, 5)

รถยนตไฟฟาตรวจการณอจฉรยะ (Smart Patrol Car), 6) ระบบสารสนเทศ

ของส�านกงานต�ารวจแหงชาต (POLIS), 7) ระบบ e-cop, 8) ระบบ Crime, 9)



ระบบ I2, 10) ระบบกลองวงจรปด (CCTV), และ 11) ระบบจ�าแนก ลกษณะ

บคคลโดยไบโอเมตรก

ตวอยางในการสมภาษณ ตวอยางทใชในการศกษาคอผดแลระบบตางๆ

โดยเลอกแบบเฉพาะเจาะจงจากเงอนไขดงน 1) เปนผดแลระบบฐานขอมล, 2)

มประสบการณในการดแลระบบฐานขอมลนนอยางนอย 2 ป, 3) มความรใน

การเขาใจระบบฐานขอมล, 4) มความสามารถในการดแลระบบฐานขอมล โดย

ไดท�าการสมภาษณผดแลระบบจ�านวน 13 คน

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เปนแบบสมภาษณ โดยม

ประเดนในการสมภาษณคอ 1) ระบบเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ ของส�านกงาน

ต�ารวจแหงชาตเปนระบบขอมลขนาดใหญ (Big Data) หรอไมอยางไร, 2) การ

ด�าเนนการทผานมามอปสรรคในการด�าเนนการเกยวกบระบบเทคโนโลย

สารสนเทศตางๆ อยางไร, 3) มแนวคดในการพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

ตางๆ ในอนาคตอยางไรบาง

การวเคราะหขอมล ผวจยจะด�าเนนการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

(Data Analysis) เพออธบายถงศกยภาพและขอเสยของระบบเทคโนโลย

สารสนเทศและจ�าแนกวาระบบเทคโนโลยสารสนเทศใดเปนขอมลขนาดใหญ

หรอไม อนน�าไปสการสรปและขอเสนอแนะการวจย

กรอบแนวคดในกำรศกษำการศกษาศกยภาพของระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจ

แหงชาตจ�านวน 11 ระบบครงนน�าแนวคดของรชวล จารปรชาชาญ (2559) มา

พจารณา โดยเสนอวา การเปนฐานขอมลขนาดใหญทมศกยภาพตองมองค

ประกอบดวย 4 องคประกอบ ดงน

1) ปรมาณ (Volume of data) ปรมาณขอมลทจะถอวาเปน Big Data

ไดนนตองมจ�านวนมหาศาลซงไมสามารถจดเกบลงในระบบคอมพวเตอรแบ

บทวๆ ไป โดยในการศกษาครงนไดแบงระดบของขอมล ดงน

1.1) ขอมลไมเปนขอมลขนาดใหญ เปนระบบทรองรบการบนทก

ขอมล 1,023 เทอราไบต ลงมา

1.2) ขอมลทเปนขอมลขนาดใหญ เปนระบบทรองรบการบนทก

ขอมล 1,024 เทอราไบตขนไป (1 เพตะไบท (Petabyte) หรอ

หนงพนลานลานไบต หรอ 1,024 เทอราไบต)

2) ความเรว (Velocity of Data) ขอมลทเขาสระบบ จะตองมความ

รวดเรวและปรบปรงตลอดเวลา (Real time) โดยมระบบรองรบการไหลเขามา

ของขอมลททรงประสทธภาพ อกทง การจดเกบและการประมวลผลตองเปนไป

อยางรวดเรว ท�าใหการไดขอมลทนสมยและสามารถตอบสนองตอความตองการ

ไดอยางทนท

3) ความหลากหลาย (Variety of Data) ขอมลจะตองมรปแบบท

หลากหลายและมาจากหลากหลายแหลง ไดแก 3.1) ขอมลจะตองมทงทเปน

โครงสราง (Structured Data) คอขอมลทมรปแบบชดเจน เชน ขอมลในรป

ของ Excel ซงเปนขอมลทสามารถน�ามาวเคราะหผลลพธไดโดยตรง 3.2) ขอมล

รปแบบทไมมโครงสราง (Unstructured Data) คอขอมลทไมไดมรปแบบชดเจน

อาจมขอมลทหลากหลายอยในตวขอมลเดยวกน เชน ไฟลวดโอ ไฟลเสยง

รปภาพ pdf CCTV หรอฐานขอมลอนๆ ทเกบขอมลหลากหลายซงยากตอการน�า

ขอมลมาวเคราะหรวมกน 3.3) ขอมลในรปแบบกงโครงการ (Semi-structured

Data) ซงเปนชดขอมลทงายตอการวเคราะหมากกวาขอมลแบบไมมโครงสราง

เชน JavaScript หรอ XML ดวยความทมรปแบบขอมลทหลากหลาย Big Data

จงจ�าเปนตองใชโปรแกรมหรอระบบการจดการทแตกตางกนออกไปในการ

วเคราะหขอมลเหลาน



4) ความถกตอง (Veracity of Data) คณภาพและความถกตองของ

ขอมล เพอใหการวเคราะหไดผลลพธทดทสด การมชดขอมลทมคณภาพถอวา

มขอมลทเปนประโยชนและถกตอง จงเปนรากฐานทส�าคญอยางยงส�าหรบการ

วเคราะหขอมล Big Data ขอมลทมคณภาพสามารถพจารณาไดจากความ

สามารถของขอมลทจะน�าไปสการคาดการณไดดยงขน (Better Predictive the

Data) และประโยชนเกดสงสดเมอน�าขอมลทไดจาก Big Data ไปใช (Useful

of Analyzed Data)

ในการศกษาครงน น�าองคประกอบของขอมลขนาดใหญ 4 องคประกอบ

ดงกลาวมาเปนหลกในการวเคราะหเพอใหจ�าแนกไดวาระบบเทคโนโลย

สารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาตใดเปนระบบขอมลขนาดใหญหรอไม

เปนระบบขอมลขนาดใหญ เนองดวย ณฏฐา กาญจนขนด (2561) ไดอธบายวา

ขอมลขนาดใหญมประโยชนดงน 1) เพอใชในการพฒนาผลตภณฑทางธรกจ 2)

การคาดการณเพอการบ�ารงรกษาเครองจกร 3) การสรางประสบการณทดให

แกลกคา 4) การตรวจสอบการโกงและการปฏบตตามกฎระเบยบ 5) การเรยน

รของเครองจกร 6) ประสทธภาพในการปฏบตงานและ 7) การขบเคลอนในการ

สรางสรรคสงใหมๆ สวน SAS insights (2563) ไดกลาวถงขอดของขอมลขนาด

ใหญวามขอดตอ 1) การก�าหนดกลยทธเกยวกบขอมลขนาดใหญได 2) สามารถ

ระบแหลงทมาของขอมลขนาดใหญได 3) สามารถเขาถง จดการและจดเกบ

ขอมลได 4) สามารถวเคราะหขอมลได และ 5) สามารถตดสนใจโดยใชขอมลท

มอยได จากประโยชนหรอขอดเหลาน ผวจยจงเหนหากส�านกงานต�ารวจแหง

ชาตมระบบฐานขอมลขนาดใหญทมศกยภาพและสามารถใชประโยชนไดอยาง

เตมศกยภาพจะชวยลดก�าลงคนและงบประมาณของส�านกงานต�ารวจแหงชาต

ได และท�าใหภารกจมประสทธภาพสงสด

ผลกำรศกษำจากการศกษาระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาต

จ�านวน 11 ระบบ ไดแก 1) ระบบตรวจสอบลายพมพนวมออตโนมต (AFIS) 2)

ระบบทะเบยนประวตอาชญากร (CDOS) 3) ระบบคอมพวเตอรประกอบภาพ

ใบหนาคนราย (PICASSO) 4) ระบบการตดตอสอสารและควบคมรถสายตรวจ

C3I ของต�ารวจนครบาล 5) ระบบรถยนตไฟฟาตรวจการณอจฉรยะ (Smart

Patrol Car) 6) ระบบสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาต (POLIS) 7)

ระบบ E-cop 8) ระบบ Crime 9) ระบบ I2 10) ระบบกลองวงจรปด (CCTV)

และ 11) ระบบจ�าแนกลกษณะบคคลโดยไบโอเมตรกของส�านกงานตรวจคน

เขาเมอง สามารถสรปคณลกษณะ ประโยชนและขอเสยของระบบเทคโนโลย

สารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาต ไดดงน

5.1 คณลกษณะของระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจ

แหงชาต

คณลกษณะของระบบเทคโนโลยสารสนเทศศกษาจาก การน�าเขาขอมล

การจดเกบขอมล การวเคราะหขอมล และการรายงานผล พบวา

1) การน�าเขาขอมล พบวา การน�าเขาซงขอมลสวนใหญน�าเขาโดยเจา

หนาทต�ารวจ ไดแก พนกงานสอบสวนพมพลายนวมอผตองหาสงตรวจพสจน

พนกงานสอบสวนปอนขอมลในส�านวนการสอบสวน ประวตอาชญากร แผน

ประทษกรรม เขาสระบบคอมพวเตอร (Polis หรอ Crime) เจาหนาทสายตรวจ

ปอนขอมลการตรวจเขาสระบบคอมพวเตอร หรอกลองวงจรปดบนทกภาพ ภาพ

เคลอนไหว เสยงเขาสระบบคอมพวเตอร ฯลฯ เปนการปอนขอมลอยางรวดเรว

และตลอดเวลา (Real Time)

2) การจดเกบขอมล พบวามการจดเกบขอมลตางๆ สระบบแมขาย

(Server) โดยมการจดเกบทรวดเรวและตลอดเวลา โดยมพนทจดเกบอยางมาก



เพยงพอตอการจดเกบขอมลทถกปอนเขามาอยางมากและการจดเกบถก

ออกแบบระบบโดยนกวเคราะหระบบ อกทง มผควบคมระบบดแลการจดเกบ

ขอมล นอกจากน ยงมการแกไขขอมลทก 24 ชวโมง, ทก 72 ชวโมงหรอทก 3

เดอนเพอใหขอมลมความถกตอง นาเชอถอ มคณภาพ มความมนคงและเสถยร

3) การวเคราะหขอมล พบวา เมอตองน�าขอมลออกมาใชจะมนก

วเคราะหน�าขอมลมาวเคราะหเพอใหไดตามวตถประสงคทตองการน�าขอมล

ไปใชตรงตามภารกจความรบผดชอบของหนวยงาน ดวยความรวดเรว ถกตอง

และนาเชอถอ

4) การรายงานผล พบวา การออกรายงานผลการด�าเนนงานของระบบ

เพอตอบสนองการประเมนระบบเทคโนโลยสารสนเทศวา มประโยขน มความ

คมคา สามารถตอบสนองภารกจ ความรบผดชอบของส�านกงานต�ารวจแหงชาต

ได

5.2 ประโยชนของระบบเทคโนโลยสารสนเทศส�านกงานต�ารวจ

แหงชาต

จากการศกษาประโยชนของระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงาน

ต�ารวจแหงชาตทง 11 ระบบ พบวามประโยชนดงตอไปน

1) ระบบตรวจสอบลายพมพนวมออตโนมต (AFIS) และระบบ

ทะเบยนประวตอาชญากร (CDOS) สามารถตรวจสอบไดวา บคคลทพมพมอ

สงมาตรวจพสจนเคยกระท�าผดทางอาญามากอนแลวหรอไม ถามกระท�าความ

ผดในเรองใด เปนตน

2) ระบบคอมพวเตอรประกอบภาพใบหนาคนราย (PICASSO) ใชเพอ

หาภาพสเกตคนรายหรอผตองสงสย เพอน�าไปสการออกหมายเรยก หมายจบ

หรอการจบตวคนรายตอไป

3) ระบบการตดตอสอสารและควบคมรถสายตรวจ C3I และรถยนต

ไฟฟาตรวจการณอจฉรยะ (Smart Patrol Car) โดยศนยวทยมคสายจ�านวน

มาก ท�าใหสามารถรบแจงเหตจากสถานต�ารวจหรอรถยนตสายตรวจไดอยาง

รวดเรวและมประสทธภาพ เมอรบแจงเหตแลวศนยวทยสามารถสงการและ

ควบคมเจาหนาทและรถสายตรวจใหเขาระวบเหตไดอยางรวดเรว พรอมทงแจง

ขอมลอาชญากรรม สถตและก�าลงพลทมในระบบใหแกเจาหนาทต�ารวจในขณะ

ออกไประงบเหตได พรอมทงบนทก จดเกบขอมล สถตอาชญากรรมเขาสระบบ

และใหขอมลทเปนประโยชนแกผบงคบบญชาเพอการสงการหรออ�านวยการตอ

เจาหนาทสายตรวจในขณะออกไประงบเหตได

4) ระบบสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาต (POLIS) มระบบ

งาน 6 กลมประกอบดวยขอมลจ�านวน 26 ฐานขอมล ในขณะทระบบ Crime

ซงเปนระบบสารสนเทศขอมลอาชญากรรมทคลายคลงกน ด�าเนนการโดย

ส�านกงานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สามารถจ�าแนกผใชเปน 5 กลม

ไดแก 1) กลมระบบงานบนทก (Data Entry), 2) กลมระบบงานสบคนขอมล

(Data Search), 3) กลมระบบงานบรการขอมลอเลกทรอนกส (e-Data Ser-

vices), 4) กลมระบบแจงเตอน (Alarm & Alert Services), 5) กลมระบบงาน

บรหารจดการขอมลและระบบ (Data & System Management) ทงนระบบ

POLIS และระบบ Crime มวตถประสงคเพอการจดเกบขอมล, ควบคมขอมล

และระบบตรวจสอบขอมลทสวนกลางหรอทส�านกงานต�ารวจแหงชาต โดยให

บรการขอมลอเลกทรอนกสตอเจาหนาทต�ารวจผปฏบตงานและผบรหาร

สามารถใชและเขาถงระบบฐานขอมล, สามารถสบคนขอมลได

5) ระบบ E-COP เปนการรวบรวมการใหบรการดานเอกสารอเลค

ทรอนกส โดยท�าหนาทศนยกลางในการ รวบรวมขอมลและสนบสนนการปฏบต

งานราชการของเจาหนาทต�ารวจในสงกดไดอยางครอบคลม มความงายในการใช



ท�าใหการท�างานมความสะดวกรวดเรว ประหยดคาใชจาย มความโปรงใส ตรวจ

สอบได ในการสงเอกสารระหวางหนวยตางๆ นอกจากน ยงชวยลดจ�านวน

บคลากรดานการรบ-สงเอกสาร ตลอดจนสามารถใหบรการแกประชาชนไดอยาง

รวดเรวทนตอเหตการณ

6) ระบบ I2 เปนโปรแกรมใชเพอวเคราะหเครอขายอาชญากรรมและ

เชอมโยงเหตการณ พยาน หลกฐาน บคคล, มอถอ, บญชธนาคาร, รถยนต, อนๆ

เพอใชงานดานการสบสวน เปนการแยกองคประกอบความสมพนธในแตละสวน

ออกมาเปนแผนผง (Mind Map), สรางเสนเวลา (Timeline) ตลอดจนการเชอม

โยงทางโทรศพท, ทางการเงน, บคคลทาง Facebook ท�าใหงานทมความยง

ยาก ซบซอน ใหดเรยบงาย กระชบและน�ากราฟกมาใชในการน�าเสนอแสดง

ความสมพนธของสงตางๆ ทน�าเขาสโปรแกรมออกมาเปนแผนภมแสดงความ

สมพนธทเรยกวา Link Chart ได

7) ระบบกลองวงจรปด (CCTV) สามารถบนทกเหตการณ โดยภาพนง

ภาพเคลอนไหว เสยงไดตลอดเวลา เมอมเหตการณเกดขนสามารถดเหตการณ

ยอนหลงไดและเปนพยานหลกฐานในการพจารณาคดได ทงน เพอทราบถงการก

ระท�าผดทางอาญา ตลอดจนท�าใหทราบถงผกระท�าผดทางอาชญากรรมนนดวย

8) ระบบจ�าแนกลกษณะบคคล (Bio-Metrics) เปนระบบทจดเกบ

ลกษณะอตลกษณของบคคลทางกายภาพ ไดแก ลายพมพนวมอจ�านวน 10 นว

และระบบจดจ�าใบหนา (Face Recognition) แลวสงขอมลเขาสระบบคอมพวเตอร

จดเกบไวในแมขาย (Server) เมอปฏบตงานกน�าลายพมพนวมอและรายละเอยด

ของใบหนาท�าการเปรยบเทยบกบฐานขอมลเดมในแมขายเพอตรวจสอบ ยนยน

ตวบคคลและตรวจสอบบคคลตองหาม (Blacklist) ท�าใหปองกนการปลอมแปลง

เอกสารหรอหนงสอเดนทาง, ตรวจสอบผกอการรายขามชาต, ตรวจสอบผตองหา

หลบหน, ตรวจสอบบคคลตองหาม, สรางมาตรฐานความปลอดภยในการพสจน

ตวบคคล, ยกระดบการตรวจคนเขาเมองเทยบเทาระดบสากล, สรางความ

ประทบใจและความเชอมนใหกบนกลงทนตางชาตและนกทองเทยวตางชาต

ทงน ระบบจ�าแนกลกษณะบคคล (Bio-Metrics) สามารถลดตนทนการจดการ

โดยใชเวลาในการตรวจสอบอตลกษณนอย ท�าใหอ�านวยความสะดวกแกผเขา

และออกประเทศรวมถงนกทองเทยวไดอยางมประสทธภาพ

5.3 ขอเสยของระบบเทคโนโลยสารสนเทศส�านกงานต�ารวจแหงชาต

พบวา ระบบเทคโนโลยสารสนเทศส�านกงานต�ารวจแหงชาต มขอเสยดง

ตอไปน

1) ระบบฮารดแวร (Hardware) ไดแก วสด อปกรณ คอมพวเตอร

กลองวงจรปด เครองมอตางๆ รวมทงระบบเครอขาย (Network) และระบบแม

ขาย (Server) ตองใชงบประมาณจ�านวนมากในการจดซอจดจางเพอจดหา

Hardware ดงกลาว

2) ระบบซอฟทแวร (Software) ไดแก โปรแกรมตางๆ ตองใชงบ

ประมาณในการด�าเนนการจ�านวนมาก

3) คน ไดแก ผใช (User) ผเขยนโปรแกรม (Programmer) ผควบคม

ระบบ (Supervisor) นกวเคราะหระบบ (Data Analysis) และผบรหาร

ระบบ (Administrator) ทางส�านกงานต�ารวจแหงชาตตองลงทนในการพฒนา

บคลากรใหสามารถปฏบตและควบคมระบบเทคโนโลยสารสนเทศได แตเทาท

ผานมา พบวา บคลากรเหลาน โดยเฉพาะผเขยนโปรแกรม (Programmer) ผ

ควบคมระบบ (Supervisor) นกวเคราะหระบบ (Data Analysis) และผบรหาร

ระบบ (Administrator) ยงพฒนาไดนอยซงน�าไปสการจางบรษทเอกชนใหมา

ท�าหนาทแทนหรอรบสมปทานดแลระบบซงเสยคาใชจายจ�านวนมาก

4) ความปลอดภย จากการทใหบรษทเอกชนทรบสมปทานควบคม



ระบบขอมล สงทตองค�านงคอความปลอดภยของขอมลทเปนผลจากการด�าเนน

งานของระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

5.4 การวเคราะหศกยภาพระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนขอมล

ขนาดใหญ (Big Data)

จากการสมภาษณกลมตวอยาง พบวา ระบบเทคโนโลยสารสนเทศของ

ส�านกงานต�ารวจแหงชาตจ�านวน 11 ระบบ โดยการจ�าแนกวา ระบบเทคโนโลย

สารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาตระบบใดเปนขอมลขนาดใหญ เพอ

พจารณาวาเปนระบบฐานขอมลทมศกยภาพ โดยใชหลกเกณฑ 4 องคประกอบ

ไดแก 1) ปรมาณ (Volume of data) 2) ความเรว (Velocity of Data)

3) ความหลากหลาย (Variety of Data) 4) ความถกตอง (Veracity of Data)

ซงสามารถจ�าแนกไดดงตอไปน

ตารางท 3 แสดงศกยภาพระบบเทคโนโลยสารสนเทศตามหลกเกณฑ

ของระบบขอมลขนาดใหญ (Big Data)

ระบบเทคโนโลยสำรสนเทศ

ปรมำณ (Volume of data)

ควำมเรว (Velocity of Data)

ควำมหลำกหลำย (Variety of Data)

ควำมถกตอง (Veracity of Data)

ระบบขอมลขนำดใหญ (Big Data)

1. AFIS ต�ากวา 1 เพตะไบต

ปรบปรงตลอดเวลา

มความหลากหลาย

มความถกตองนาเชอถอ

ไมเปนขอมล ขนาดใหญ

2. CDOS ต�ากวา 1 เพตะไบต

ไมไดท�าการปรบปรงชวงป2560-2562




3. PICASSO ต�ากวา 1 เพตะไบต

มไดเกบขอมลเขาสสารบบ


มความนา เชอถอรอยละ 60


4. C3I ต�ากวา 1 เพตะไบต

ถกยกเลก ระบบไปแลว




ระบบเทคโนโลยสำรสนเทศ

ปรมำณ (Volume of data)

ควำมเรว (Velocity of Data)

ควำมหลำกหลำย (Variety of Data)

ควำมถกตอง (Veracity of Data)

ระบบขอมลขนำดใหญ (Big Data)

5. Smart Patrol Car

ต�ากวา 1 เพตะไบต





6. POLIS ต�ากวา 1 เพตะไบต





7. E-COP ต�ากวา 1 เพตะไบต





8. Crime ต�ากวา 1 เพตะไบต





9. I2 ต�ากวา 1 เพตะไบต

มไดเกบขอมลเขาสระบบแมขาย




10. CCTV สงกวา 1 เพตะไบต




เปนขอมล ขนาดใหญ

11. Bio-Metrics ต�ากวา 1 เพตะไบต





จากการวเคราะหขอมลในตารางท 3 สามารถจ�าแนกระบบเทคโนโลย

สารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาต พบวา ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

ของส�านกงานต�ารวจแหงชาตทไมเปนขอมลขนาดใหญ (Big Data) ไดแก

1) ระบบตรวจสอบลายพมพนวมออตโนมต (AFIS), 2) ระบบทะเบยนประวต

อาชญากร (CDOS), 3) ระบบคอมพวเตอรประกอบภาพใบหนาคนราย (PICAS-

SO), 4) ระบบการตดตอสอสารและควบคมรถสายตรวจ C3I, 5) รถยนตไฟฟา

ตรวจการณอจฉรยะ (Smart Patrol Car), 6) ระบบสารสนเทศของส�านกงาน

ต�ารวจแหงชาต (POLIS), 7) ระบบ e-cop, 8) ระบบ Crime, 9) ระบบ I2 และ

10) ระบบจ�าแนกลกษณะบคคลโดยไบโอเมตรก ทงน เนองจากระบบเทคโนโลย



สารสนเทศระบบท 1) ถงระบบท 9) และระบบท 11) ตามตารางท 3 มการ

บนทกขอมลทต�ากวา 1 เพตะไบตหรอ 1,024 เทอราไบต สวน ระบบเทคโนโลย

สารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาตทเปนขอมลขนาดใหญ (Big Data)

มเพยงระบบเดยวคอ ระบบกลองวงจรปด (CCTV) เนองจาก

1) ดานปรมาณ (Volume of data) ระบบกลองวงจรปด (CCTV) ตาม

โครงการ Smart City เพอยกระดบการทองเทยวกลมจงหวดภาคเหนอตอนบน

1 รองรบพนท 8 จงหวดภาคเหนอ ใชงบลงทนประมาณ 304 ลานบาท มระบบ

บนทกขอมลไดถง 2,016 เทอราไบตหรอประมาณ 2 เพตะไบต ซงเกนกวา 1

เพตะไบต

2) ดานความเรว (Velocity of Data) ระบบกลองวงจรปดสามารถ

บนทกเหตการณตามสถานทตางๆ ไดตลอดเวลาหรอ 24 ชวโมงตอวน นอกจาก

นยงเรยกดภาพเคลอนไหวเพอตรวจสอบไดตลอดเวลา ทงน เพอความปลอดภย

ในชวตและทรพยสนของประชาชน อกทงยงใชเปนพยานหลกฐานเพอประกอบ

การพจารณาคดได

3) ดานความหลากหลาย (Variety of Data) ระบบกลองวงจรปด ม

การบนทก รปภาพ ภาพเคลอนไหว เสยง ท�าใหทราบขอเทจจรงของเหตการณ

ตางๆ ได ท�าใหมขอมลทหลากหลาย

4) ดานความถกตอง (Veracity of Data) ขอมลทไดจากการบนทก

ของระบบกลองวงจรปดมความถกตองและนาเชอถอ เพราะบนทกตาม

เหตการณทเกดขนจรง

จากองคประกอบทง 4 ดาน (ตามขอ 1.1), 1.2), 1.3), 1.4)) ท�าใหระบบ

กลองวงจรปด ถกจ�าแนกใหเปนขอมลขนาดใหญ (Big Data) ซงศกษาพบวา

ระบบกลองวงจรปดเปนระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญ

(Big Data) ท�าใหเกดประโยชนกบส�านกงานต�ารวจแหงชาต ดงน

1) ระบบกลองวงจรปดปองกนการกระท�าผดทางอาญา เมอตดกลอง

วงจรปดตามสถานทตางๆ เมอผทจะกระท�าผดทางอาญา พบเหนกลองวงจรปด

จะท�าใหเกดความกลวทจะถกบนทกวาไดกระท�าผด บางสวนจงไมกลากระท�า

ผดทางอาญา หรอเลกลมความตงใจทจะกระท�าความผดนนๆ

2) ระบบกลองวงจรปดชวยในการปราบปรามผกระท�าผดทางอาญา

ไดแก

(2.1) ระบบกลองวงจรปด ชวยบนทกขอมลเหตการณตางๆ ได

ประมาณ 1 เดอนหรอ 30 วน หลงจากนนจงบนทกซ�า เมอม

การกระท�าผดทางอาญา สามารถตรวจสอบยอนหลงท�าให

ทราบวา มการกระท�าผดทางอาญาเกดขน

(2.2) ระบบกลองวงจรปด สามารถตรวจสอบยอนหลงไดวา เมอม

การกระท�าผดทางอาญาเกดขน ใครเปนผกระท�าผด ซงน�าไป

สการจบกมผกระท�าผดไดอยางรวดเรว

(2.3) ขอมลทบนทกไดจากกลองวงจรปด สามารถน�ามาเปนพยาน

หลกฐาน ในการพจารณาคด น�าไปสการลงโทษผกระท�าความ

ผดได

(2.4) ขอมลทบนทกไดจากกลองวงจรปด สามารถเปนพยานหลก

ฐานในการพจารณาคดไดในเวลานาน หากมการเกบขอมล

อยางถกตองและปลอดภย โดยเปนพยานหลกฐานไดดกวา

พยานบคคลทเหนเหตการณเนองจาก เมอระยะเวลาผานไป

เปนเวลานาน พยานบคคลไมสามารถจดจ�าหรออาจจะลม

เหตการณตางๆ ได

3) ระบบกลองวงจรปดท�าใหเผาตรวจไดตลอดเวลา ตลอด 24 ชวโมง

ตอวนและเฝาไดหลายจดหรอหลายๆ สถานท ซงท�าใหเฝาตรวจไดดกวา



เจาหนาทต�ารวจสายตรวจ ทไมสามารถตรวจไดตลอด 24 ชวโมงตอวน ท�าให

เกดประสทธภาพการท�างานไดดกวาการท�างานของบคคล

4) การใชระบบกลองวงจรปดบนทกเหตการณตามสถานทตางๆ

ท�าใหเกดความประหยดไดดกวา การใชเจาหนาทสายตรวจ เพราะ ระบบกลอง

วงจรปด เปนการลงทนทต�ากวา ไมมคาลวงเวลา ไมมการเบกคาเบยเลยง ไมม

การเบกคารกษาพยาบาล ไมมการเบกคาเลาเรยนบตร ไมมเงนประจ�าต�าแหนง

คงมเพยงแตคาซอมบ�ารงตามโปรแกรมการดแลตามระยะเวลาเทานน

5) ท�าใหการใหบรการมความถกตอง นาเชอถอ โดยระบบเทคโนโลย

สารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญ สามารถตรวจสอบท�าใหเกดความถกตอง ม

ความผดพลาดการตรวจสอบอยในระดบต�ามาก ท�าใหเกดความนาเชอถอและ

ความเชอมนในการใหบรการ

6) ระบบกลองวงจรปดท�าใหมขอมลขนาดใหญ เมอน�ามาวเคราะห

ท�าใหสามารถท�านายอนาคต (Prediction) (Thanyavuth Akarasomcheep,

2562) การน�าสงทเกดขนในอดตและสงทก�าลงท�าในปจจบนมาการวเคราะห

และสงเคราะหขอมลระบบขอมลขนาดใหญ เพอท�านายสงทจะเกดขนในอนาคต

เชน ระบบเทคโนโลยสารสนเทศดานสภาพภมอากาศ มาวเคราะหสภาพอากาศ

แลวท�านาย สภาพอากาศในวนรงขนหรอวนอนๆ ในอนาคต หรอ ส�านกงาน

ต�ารวจแหงชาต ใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศ วเคราะหขอมลอาชญากรรม เพอ

ท�านายอนาคตวา อาชญากรรมจะเกดอยางไร เกดทไหน เมอใด เปนตน

จากการทส�านกงานต�ารวจแหงชาตน�าระบบเทคโนโลยสารสนเทศท

เปนขอมลขนาดใหญมาใชในการใหบรการประชาชน ท�าใหประชาชนหรอ

ผรบบรการไดรบการบรการทสะดวก รวดเรว มประสทธภาพและประสทธผล

ซงท�าใหมาตรฐานการใหบรการของส�านกงานต�ารวจแหงชาตดขนอยางเหน

ไดชด

อยางไรกตามระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญ (Big

Data) ยงมขอเสยหลายประการทส�านกงานต�ารวจแหงชาตตองพจารณา

ปรบปรงตอไป คอ

1) ระบบฮารดแวร (Hardware) ไดแก วสด อปกรณ คอมพวเตอร

กลองวงจรปด เครองมอตางๆ รวมทงระบบเครอขาย (Network) และระบบแม

ขาย (Server) ทเปนขอมลขนาดใหญตองใชงบประมาณสงกวาระบบเทคโนโลย

สารสนเทศทวไปจ�านวนมากในการจดซอจดจางเพอจดหา Hardware ดงกลาว

2) ระบบซอฟทแวร (Software) ไดแก โปรแกรมตางๆ ตองใชงบ

ประมาณในการด�าเนนการสงกวาระบบเทคโนโลยสารสนเทศทวไปจ�านวนมาก

3) คน ไดแก ผใช (User) ผเขยนโปรแกรม (Programmer) ผควบคม

ระบบ (Supervisor) นกวเคราะหระบบ (Data Analysis) และผบรหารระบบ

(Administrator) ทางส�านกงานต�ารวจแหงชาตไมสามารถพฒนาบคลากรหรอ

เจาหนาทต�ารวจใหรองรบระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญ

จงตองท�าการจางบรษทเอกชนใหมาท�าหนาทแทนหรอรบสมปทานดแลระบบ

ซงเสยคาใชจายจ�านวนสงขนไปอก อกทงเปนระบบพงพง (Dependency)

บรษทเอกชนโดยเฉพาะผเขยนโปรแกรม (Programmer) ผควบคมระบบ

(Supervisor) นกวเคราะหระบบ (Data Analysis) และผบรหารระบบ

(Administrator)

4) ความปลอดภย ความปลอดภยของขอมลทเปนผลการด�าเนนงานของ

ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ จากการดแลของบรษทเอกชนทรบสมปทานซงเปน

ทนากงวลวาขอมลเหลานจะไดรบการปกปองใหเกดความปลอดภยมากนอย

เพยงใด



กำรอภปรำยผลจากผลการศกษา พบวา ระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจ

แหงชาต ทเปนขอมลขนาดใหญ (Big Data) ไดแก 1) ระบบกลองวงจรปด

(CCTV) เปนเพยงระบบเดยวทเปนขอมลขนาดใหญ ซงสอดคลองกบแนวคด

ของ รชวล จารปรชาชาญ (2559) และ ธนยวฒ อกขระสมชพ (2562) ทใช

องคประกอบ 4 ดานหรอ 4 V ไดแก 1) ปรมาณ (Volume of data) 2) ความเรว

(Velocity of Data) 3) ความหลากหลาย (Variety of Data) 4) ความถกตอง

(Veracity of Data) มาวเคราะหการเปนระบบขอมลขนาดใหญ (Big Data)

อยางไรกตาม ธนาคาร เลศสดวชย (2560) ใหเพมองคประกอบท 5 คอ

Value คอ ขอมลทมคณคา สามารถน�ามาใชประโยชนไดจรง มาใชวเคราะห

ระบบทเปนขอมลขนาดใหญ ซงหากมการศกษาขอมลขนาดใหญ ในครงตอไป

สามารถน�าเรอง องคประกอบคณคาของขอมล (Value) มาเปนองคประกอบท

5 ส�าหรบการวเคราะหขอมลขนาดใหญได ซงการศกษาครงนเหนดวยกบขอ

เสนอของ ธนาคาร หากหนวยงานภาครฐจะตองลงทนเพอพฒนาระบบ

เทคโนโลยสารสนเทศทเปนฐานขอมลขนาดใหญควรพจารณาถงองคประกอบ

ดานคณคาหรอประโยชนทจะเกดขนกบหนวยงาน นอจากนผวจยเหนวา จาก

การศกษาระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาตทเปนขอมล

ขนาดใหญ (Big Data) หากจะใชระบบขอมลขนาดใหญใหเกดประสทธภาพและ

ประสทธผล ควรค�านงปจจยทจะสงผลตอการมประสทธภาพและประสทธผล

ของระบบเทคโนโลยสารสนเทศ จ�าตองอาศยปจจยดงตอไปน

1) ผบรหารควรก�าหนดนโยบายใหระบบเทคโนโลยสารสนเทศมใหม

ความซ�าซอนกน อาทเชน ระบบ POLIS ซ�าซอนกบระบบ Crime, ระบบ C3I

ซ�าซอนกบระบบ Smart Patrol Car, ระบบ AFIS ซ�าซอนกบระบบ CDOS,

ระบบ CCTV กบระบบ Bio-Metrics เปนตน ดงนน ผบรหารควรก�าหนดนโยบาย

ใหระบบเทคโนโลยสารสนเทศม 4-5 ระบบ ไมควรมถง 11 ระบบหรอมากกวา

อยางเชนในปจจบน

2) ผบรหารควรพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศใหมความตอเนอง

มใชการยกเลกระบบเทคโนโลยสารสนเทศเดมแลวเปลยนมาสรางระบบ

เทคโนโลยสารสนเทศใหมเพอรองรบงานเดมๆ

3) ก�าหนดมาตรฐานการปอนขอมลของแตละระบบใหเจาหนาท

ต�ารวจ โดยขอมลรายการหนงๆ ควรปอนเพยงครงเดยวไมควรปอนขอมล

หลายๆ ครงในแตละระบบ

4) ส�านกงานต�ารวจแหงชาตมการปรบโครงสรางและโยกยาย

ขาราชการบอย ท�าใหการพฒนาดานสารสนเทศขาดความตอเนองและชดเจน

มผลใหระบบงานบางระบบงานขาดการปรบปรง พฒนาระบบงานใหมให

สอดคลองกบกระบวนการปฏบตงาน โดยเฉพาะนกวเคราะหขอมลซงเปนผม

ทกษะในการวเคราะหเชงลก ในปจจบนเปนทตองการอยางมาก ดงนน ควร

พจารณาเจาหนาทต�ารวจทมความรความสามารถใหอยปฏบตงานดานระบบ

เทคโนโลยสารสนเทศและใหมความเจรญเตบโตกาวหนาในสายงาน

5) มการพฒนาระบบ AI (Artificial Intelligent) มาใชในระบบ

ขอมลขนาดใหญ ซงจะท�าใหเกดประโยชนตอหนวยงานเปนอยางมาก

6) ขอมลขนาดใหญตองมคณคา (Value) หมายถง ขอมลมประโยชน

และมความสมพนธในเชงธรกจ ซงตองเขาใจกอนวาไมใชทกขอมลจะมประโยชน

ในการเกบและวเคราะห ขอมลทมประโยชนจะตองเกยวของกบวตถประสงค

ทางธรกจ เชน ถาตองการเพมขดความสามารถในการแขงขนในตลาดของ

ผลตภณฑทขายขอมลทมประโยชนทสดนาจะเปนขอมลผลตภณฑของคแขง

(ซงสอดคลองกบขอเสนอของคณชตพล มงพรอม, 2559)



7) ขอมลขนาดใหญตองมความแปรผนได (Variability) หมายถง

ขอมลสามารถในการเปลยนแปลงรปแบบไปตามการใชงานหรอสามารถคด

วเคราะหไดจากหลายแงมมและรปแบบในการจดเกบขอมลกอาจจะตางกนออก

ไปในแตละแหลงของขอมล (ซงสอดคลองกบขอเสนอของ Perceptra, Siege

the future, 2562)

ขอเสนอแนะจากการศกษาประโยชนของการใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปน

ขอมลขนาดใหญท�าใหส�านกงานต�ารวจแหงชาตตองจดใหมระบบเทคโนโลย

สารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญ ผวจยขอเสนอแนะดงตอไปน

1) ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

(1.1) ตามรฐธรรมนญ ป พ.ศ.2560 มาตรา 258 ก�าหนดใหมการ

ปฏรปประเทศ ขอ ง.ดานกระบวนการยตธรรม ขอ (4) ด�าเนน

การบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพ โดยแกไขปรบปรง

กฎหมายเกยวกบหนาท อ�านาจและภารกจของต�ารวจให

เหมาะสมและแกไขปรบปรงกฎหมายเกยวกบการบรหารงาน

บคคลของขาราชการต�ารวจใหเกดประสทธภาพ มหลก

ประกนวาขาราชการต�ารวจจะไดรบคาตอบแทนทเหมาะสม

ไดรบความเปนธรรมในการแตงตงและโยกยายและการ

พจารณาบ�าเหนจความชอบตามระบบคณธรรมทชดเจน ซง

ในการพจารณาแตงตงและโยกยายตองค�านงถงอาวโสและ

ความรความสามารถประกอบกนเพอใหขาราชการต�ารวจ

สามารถปฏบตหนาทไดอยางมอสระ ไมตกอยใตอาณตของ

บคคลใด มประสทธภาพและภาคภมใจในการปฏบตหนาท

ของตน ในดานนโยบาย เหนควรใหปฏรปต�ารวจ ดานก�าลง

พล ในเรองการบรรจบคคลภายนอกเพอเขารบราชการต�ารวจ

(1.2) ตามพระราชบญญตต�ารวจแหงชาต พ.ศ.2547 มาตรา 7 ให

ส�านกงานต�ารวจแหงชาตจดระบบการบรหาร การปฏบตงาน

ดานการปองกนและปราบปรามการกระท�าความผดทางอาญา

การรกษาความสงบเรยบรอยและการรกษาความปลอดภย

ของประชาชนใหเหมาะสมกบความตองการของแตละทองถน

และชมชน โดยตองใหองคกรปกครองสวนทองถนและองคกร

ภาคเอกชนมสวนรวม ทงในสวนทเกยวกบนโยบาย งบ

ประมาณและ อาสาสมคร ตลอดจนการตดตามตรวจสอบการ

ปฏบตงานต�ารวจ ทงน ตามหลกเกณฑและวธการท ก.ต.ช.

ก�าหนด จากขอเทจจรง ตงแตป พ.ศ.2547 จนถงปจจบน ยง

ไมไดมการก�าหนดหลกเกณฑและวธการท ก.ต.ช.ก�าหนด ใน

เรอง อาสาสมคร เหนควรใหมการก�าหนดหลกเกณฑและวธ

การโดย ก.ต.ช.เปนผก�าหนดและท�าการจางอาสาสมครมาชวย

ในงานของต�ารวจ

2) ขอเสนอแนะเชงปฏบต

(2.1) การบรรจบคคลภายนอกเพอเขารบราชการต�ารวจในแตละป

จากเดมไดอตราการบรรจจ�านวนเทาใด ส�านกงานต�ารวจแหง

ชาตจะบรรจเตมจ�านวน หรอรอยละ 100 จงใครขอเสนอแนะ

โดยบรรจรอยละ 50 ของอตราทได ตวอยางเชน ส�านกงาน

ต�ารวจแหงชาตไดรบอตราจดสรรจากคณะรฐมนตรเพอบรรจ

บคคลภายนอกเพอมารบราชการเปนขาราชการต�ารวจ



จ�านวน 6,000 อตรา จงควรบรรจขาราชการต�ารวจประมาณ

รอยละ 50 หรอประมาณ 3,000 อตรา

(2.2) ดานก�าลงพล คงเหลออตราอก 3,000 อตรา โดยใหส�านกงาน

ต�ารวจแหงชาตคงอตราเพอน�าเงนทไดรอยละ 25 หรอ

จ�านวนประมาณ 1,500 อตรา เพอน�าเงนดงกลาวไปจางอาสา

สมครต�ารวจประจ�าหมบาน (อส.ตร.) คลายกบทกระทรวง

สาธารณสขจางอาสาสมครสาธารณสขประจ�าหมบาน (อสม.)

โดยจายเงนเดอนใหอาสาสมครต�ารวจประจ�าหมบานเดอนละ

1,000 บาทตอคนจากอตราทไดรบ 1,500 อตรา อตราเงน

เดอนต�ารวจรวมเงนประจ�าต�าแหนงและเงนชวยเหลอ

ประมาณ 15,000 บาท เปนเงน 22,500,000 บาท สามารถ

จางอาสาสมครต�ารวจประจ�าหมบานไดจ�านวน 22,500 คน

ตอเดอน เมอสะสมเพมขนทกๆ ปจะท�าใหส�านกงานต�ารวจ

แหงชาตสามารถจางอาสาสมครต�ารวจประจ�าหมบานเพมขน

ครบทกหมบานของประเทศไทย (รายละเอยดปรากฎตามภาค

ผนวก ก.) การจางอาสาสมครต�ารวจประจ�าหมบานเปนไป

ตามพระราชบญญตต�ารวจแหงชาต พ.ศ.2547 มาตรา 7 ให

ส�านกงานต�ารวจแหงชาตจดระบบการบรหาร การปฏบตงาน

ดานการปองกนและปราบปรามการกระท�าความผดทางอาญา

การรกษาความสงบเรยบรอยและการรกษาความปลอดภย

ของประชาชนใหเหมาะสมกบความตองการของแตละทองถน

และชมชน โดยตองใหองคกรปกครองสวนทองถนและองคกร

ภาคเอกชนมสวนรวม ทงในสวนทเกยวกบนโยบาย งบ

ประมาณและ อาสาสมคร ตลอดจนการตดตามตรวจสอบการ

ปฏบตงานต�ารวจ ทงน ตามหลกเกณฑและวธการท ก.ต.ช.

ก�าหนด

2.3) ดานก�าลงพล คงเหลออก 1,500 อตรา โดยใหส�านกงานต�ารวจ

แหงชาตคงอตราเพอน�าเงนทไดรอยละ 25 หรอจ�านวน

ประมาณ 1,500 อตรา อตราเงนเดอนต�ารวจรวมเงนประจ�า

ต�าแหนงและเงนชวยเหลอประมาณ 15,000 บาท เปนเงน

22,500,000 บาทเพอน�าเงนดงกลาว ไปจดซอจดจางระบบ

เทคโนโลยสารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญระบบตางๆ ได

(รายละเอยดปรากฎตามภาคผนวก ข.) ท�าใหส�านกงานต�ารวจ

แหงชาตมระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญ

โดยทไมเปนการเพมภาระดานงบประมาณใหแกส�านกงาน

ต�ารวจแหงชาต

3) ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป

ควรท�าการศกษาความคดเหนของผบรหารของส�านกงานต�ารวจแหงชาต

ในเรอง ระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญทน�ามาใชใน

ส�านกงานต�ารวจแหงชาตใหมความเหมาะสมกบภารกจของส�านกงานต�ารวจ

แหงชาตและมการพฒนาระบบอยางตอเนอง ทงน เพอกอใหเกดประสทธภาพ

และประสทธผลตอการปฏบตงานของขาราชการต�ารวจ




หนงสอวระเดช บวประเสรฐยง. (2542). ประสทธภาพการใชระบบ C3I เพอการปองกน

และปราบปรามอาชญากรรมในทศนะของเจาหนาทต�ารวจ.

ส�านกพฒนาระบบจ�าแนกต�าแหนงและคาตอบแทน, ส�านกงานคณะกรรมการ

ขาราชการพลเรอน, 2562,

วำรสำรสมพล สขเจรญพงษ และกสมล ชนะสข. (2558). การพฒนาระบบฐานขอมล

ของจงหวดนครปฐม, วารสารวทยาการการจดการสมยใหมปท 8

ฉบบท 1. (เดอนมกราคม –มถนายน 2558).

รำยงำนวจย เอกสำรประกอบกำรสอน เอกสำรควำมร เกรยงศกด ธรศรณยานนท, รอยต�ารวจเอก. (2550). การประเมนผลการ

ใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศของสถานต�ารวจภธรในสงกดต�ารวจภธร

จงหวดเชยงใหม : แนวความคด และวตถประสงค เกยวกบระบบ

เทคโนโลยสารสนเทศ (E-COP), รายงานการวจย หนา 14-18.

คณะนตวทยาศาสตร โรงเรยนนายรอยต�ารวจ รวมกบกองทะเบยนประวต

อาชญากร ส�านกงานต�ารวจแหงชาต. (2560). ระบบ CDS (ปจจบน

CDOS), เอกสารประกอบการสอน วชาการทะเบยนประวตอาชญากร,

หนา 178-180.

วไลภรณ ศรไพศาล. (2553). แนวทางในการพฒนาระบบฐานขอมล, เอกสาร

ความร 6/2553, สถาบนด�ารงราชานภาพ ส�านกงานปลดกระทรวง

มหาดไทย.

พระรำชบญญตพระราชบญญตงบประมาณรายจาย พ.ศ.2563 เลมท 12 สวนราชการไมสงกด

ส�านกนายกรฐมนตร กระทรวง หรอทบวงและหนวยงานภายใตการ

ควบคมดแลของนายกรฐมนตร (เฉพาะส�านกงานต�ารวจแหงชาต)

สอออนไลนกองอตราก�าลง ส�านกงานก�าลงพล ส�านกงานต�ารวจแหงชาต. (2563). จ�านวน

สถานต�ารวจทวประเทศ [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท 26 พฤษภาคม พ.ศ.

2563, จาก http://www.pdd.police.go.th/

กองแผนงานอาชญากรรม ส�านกยทธศาสตร ส�านกงานต�ารวจแหงชาต. (2562).

สถตคดอาญา 4 กลม, [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท 26 เมษายน พ.ศ.

2563, จาก http://pitc.police.go.th/dirlist/dirlist.php?dir=/

crimes/

ชตพล มงพรอม, (2562). ขอมลขนาดใหญตองมคณคา (Value), [ออนไลน].

สบคนเมอ 25 กรกฎาคม 2563. จาก https://www.perceptra.

tech/6-vs-of-big-data/

ธนาคาร เลศสดวชย. (2560). Big Data คออะไร น�ามาประยกตใชกบ Digital

Marketing ไดหรอไม [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท : 21 มกราคม 2563,

จาก https://digitalmarketingwow.com/2017/06/08/big-data-

คออะไร/



ณฏฐา กาญจนขนด. (2561). ตวอยางการน�า Big Data ไปใช สบคนเมอ 28

กรกฎาคม 2563 จาก https://www.khundee.com/big-data

ต�ารวจภธรภาค 5 จงหวดเชยงใหม. (2561). โครงการ Smart City เพอยกระดบ

การทองเทยวกลมจงหวดภาคเหนอตอนบน 1 [ออนไลน]. สบคนเมอ

วนท 27 มถนายน 2563, จาก https://youtu.be/xduC_KU1fko

ธนยวฒ อกขระสมชพ. (2562). Big Data คออะไร Data Science คออะไร

มขอมลอยจะเรมอยางไร ในทมตองมใคร [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท :

20 มกราคม 2563, จาก https://medium.com/@thanyavuth/big-

data-และ-data-science-คออะไร-ทมตองมใครบางมขอมลอยจะเรมอ

ยางไร-2cb7fec385a3

พชตม หวงสกจ. (2562). Big Data คอส�าคญอยางไรในยคปจจบน [ออนไลน].

สบคนเมอ วนท 20 มกราคม 2563, จาก https://www.tereb.in.th/

erp/big-data-%E0%B8%84%E0%B8%B7%E0%B8%AD/

รชวล จารปรชาชาญ. (2559). Big Data กบขอดทตองขยาย. Big Data

Experience Center. [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท : 20 มกราคม 2563,

จาก: http://bigdataexperience.org/what-are-good-things-

about-big-data/

รชวล จารปรชาชาญ, (2559). Big Data คออะไร [ออนไลน]. สบคนเมอ

วนท 10 กมภาพนธ พ.ศ.2563 จาก http://bigdataexperience.

org/what-is-big-data-and-why-call-it-big-data/?fbclid=

IwAR1cXnu3UheAD9ZD_wM3sdt5EZwEbxmXTt_Vq98TW3UX-

VbvwDbcfgTdhuzo

ส�านกขาวอศรา. (2563). โครงการกลองบนทกภาพเคลอนไหวบนสถานต�ารวจ

จ�านวน 1,482 ชด, [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท 26 มถนายน พ.ศ. 2563,

จาก https://www.isranews.org/main-investigative/84982-inves-

tigative00-84982.html

ส�านกขาวไทย. (2558). พฒนาการของระบบไบโอเมทรกซ [ออนไลน].

สบคนเมอ วนท 20 มถนายน พ.ศ. 2563, จาก https://youtu.be/

qeC55NYRkPg

ส�านกบรหารการทะเบยน กรมการปกครอง. (2563). ระบบสถตทางการ

ทะเบยน [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท 21 มนาคม พ.ศ. 2563, จาก

https://stat.bora.dopa.go.th/new_stat/webPage/statByYear.php

สอออนไลนภำษำองกฤษCoraline, (2561), Data Driven Business, [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท : 22

มกราคม 2563, จาก https://www.facebook.com/coralineltd/

posts/386528858512603/

Perceptra, (2562). Siege the future, [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท 26

มถนายน พ.ศ. 2563, จาก https://www.perceptra.tech/6-vs-of-

big-data/

SAS Insights. (2563). Big Data: คออะไร, มขอด อยางไร. [ออนไลน]. สบคน

เมอ วนท 20 มกราคม 2563, จาก https://www.sas.com/th_th/

insights/big-data/what-is-big-data.html.



จรยธรรมในกำรตพมพของวารสารสหวทยาการ

หนำทและควำมรบผดชอบของผเขยน1. ผเขยนรบรองวาผลงานทสงมานนเปนผลงานใหมของผเขยนและ

ผรวมเขยน และไมเคยตพมพมากอนหรออยระหวางการพจารณา

ตพมพในวารสารอน

2. ผเขยนรบรองวาผลงานทสงมานนไมมการคดลอกหรอลอกเลยน

ผลงานสวนใดสวนหนงหรอทงหมดจากผลงานวชาการทงของ

ตนเองและผอน และมการอางองผลงานอยางถกตองตามรปแบบ

ทวารสารสหวทยาการก�าหนด

3. ผเขยนขอรบรองวาไดรายงานขอเทจจรงทไดจากการท�าวจยตาม

จรง ไมมการบดเบอนหรอใหขอมลทเปนเทจ

4. ในกรณทมผเขยนรวม ผเขยนรวมทกคนไดเหนชอบกบตนฉบบ

บทความและเหนชอบกบการสงตนฉบบใหวารสารสหวทยาการ

พจารณา

5. ขอคดเหนทปรากฏในบทความถอเปนความคดเหนและความรบ

ผดชอบโดยตรงของผเขยนบทความและผเขยนรวม

6. กองบรรณาธการขอสงวนสทธทจะปฏเสธการตพมพหากพบวา

บทความเดยวกนนไดรบการเผยแพรและตพมพในแหลงอนมากอน

หรอเปนการลอกเลยนเนอหาจากแหลงอน

หนำทและควำมรบผดชอบของกองบรรณำธกำร1. กองบรรณาธการเปนผพจารณาวาบทความทสงมานนมความ

เหมาะสมและสอดคลองกบวตถประสงคของวารสารสหวทยาการ

หรอไม หากบทความนนไมเหมาะสมหรอไมสอดคลองกบ

วตถประสงคของวารสารฯ กองบรรณาธการจะรบแจงผเขยน

บทความใหทราบเพอน�าบทความไปเสนอตอวารสารอนทเกยวของ

2. กองบรรณาธการมการตรวจสอบการพมพซ�าซอน (duplication)

และการลอกเลยนผลงานวชาการ (plagiarism)

3. กองบรรณาธการไมเปดเผยเนอหาหรอขอมลในบทความระหวาง

ทยงไมไดตพมพ

4. กองบรรณาธการไมเปดเผยขอมลของผเขยนบทความและผทรง

คณวฒทประเมนบทความใหอกฝายหนงทราบหรอเปดเผยแก

บคคลอนทไมเกยวของในระหวางทบทความอยในระหวางการ

ประเมน

5. หากกรณทผทรงคณวฒทประเมนบทความทง 2 ทาน มเหนความ

ขดแยงกน กองบรรณาธการขอสงวนสทธทจะพจารณาการด�าเนน

งานขนตอไป

6. ล�าดบของการตพมพบทความจะพจารณาจากล�าดบกอนหลงใน

การสงบทความใหแกวารสาร ความนาสนใจของบทความ และ

ความเหมาะสมอน



หนำทและควำมรบผดชอบของผประเมน1. ผประเมนบทความตองไมเปดเผยขอมลหรอเนอหาสวนใดสวนหนง

ของบทความในระหวางทบทความนนยงไมไดรบการตพมพเผยแพร

2. ผ ประเมนตองประเมนบทความดวยความเปนกลางปราศจาก

อคต และค�านงถงประโยชนทผอานบทความจะไดรบ ตลอดจนให

ค�าเสนอแนะและแนวทางแกไขปรบปรงบทความในเชงสรางสรรค

3. ผประเมนสงผลการประเมนตามก�าหนดเวลาและรบผดชอบตอการ

ประเมนของตน

4. หากภายหลงจากทผประเมนตอบรบประเมนบทความใดบทความ

หนงแลวพบวาไมมความเชยวชาญเนอหาในระดบทมากพอท

จะวจารณบทความดงกลาวไดอยางมคณภาพ ผประเมนบทความ

จะรบแจงใหกองบรรณาธการทราบเพอหาผทรงคณวฒอนทม

ความเชยวชาญประเมนแทน

วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร128

Documents

of Integrated Sciences