ÜNİTE: YAZIM KURALLARI – 1 KONU: Büyük Harflerin, Özel ... · TÜRKÇE İLKÖĞRETİM 8 197 ÜNİTE: YAZIM KURALLARI – 1 KONU: Büyük Harflerin, Özel Adların, Kısaltmaların,

TÜRKÇE İLKÖĞRETİM 8

197

ÜNİTE: YAZIM KURALLARI – 1 KONU: Büyük Harflerin, Özel Adların, Kısaltmaların, Başlıkların, Dünya-Güneş-Ay,

Yer-Yön Adlarının, Levha ve Açıklama Yazılarının, Kesme İşaretinin, Tarihlerin, Eylem-Eylemsilerin, Yardımcı ve Kuralları Bileşik Eylemlerin Yazımı

ÖRNEK SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Ona “Derslerin iyi mi?”diye sordum. B) Bana Çanakkale’li olduğunu söyledi. C) Kardeşin Samsun’da mı doğdu? D) Türk dili zengin bir dildir.

Çözüm: Büyük Harflerin Kullanımı: 1. Her cümlenin ilk harfi büyük yazılır. 2. Sayılarla başlayan cümlelerde sayıdan sonraki sözcüğün ilk harfi küçük olur. 10 yıldır burada oturuyoruz. 3. Mektuplarda sesleniş sözcüklerinin ilk harfleri büyük yazılır. Sevgili Amcacığım 4. Adres yazımlarında, adresi oluşturan tüm sözcüklerin baş harfleri büyük yazılır. Ayşe Uysal Atatürk İlköğretim Okulu Öğretmeni – İZMİR 5. Şiirlerin her dizesi büyük harfle başlar. 6. Özel adlardan türemiş sözcükler büyük harfle başlar. Türklük, Ankaralı, Romalılar 7. Cumhuriyet, devlet, krallık, emirlik gibi tür adları, bir ulus adından sonra gelerek devlet adı oluşturursa, baş harfleri büyük yazılır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti 8. Tüm özel adların ilk harfleri büyük olur. (Kişi, yer, hayvan, ulus, ülke, dil, din, yapı, kıta, dağ, deniz, orman, kuram, yapıt, yasa, kitap adları vb.) 9. Ulusal ve dini bayram günlerinin adları büyük harfle başlar. Anneler Günü 10. Belli günler, haftalar, toplantı, kongre, mevsim adları küçük harfle (cümle içinde) başlar. doğum günü, sağlık haftası, dil kongresi Seçenekleri inceleyelim: A, C, D’de büyük harflerin kullanımıyla ilgili yazım hatası yoktur. B’ de ise Çanakkale özel adı (-li) yapım ekiyle türediği için bitişik yazılmalıdır. Kesme işaretiyle ayrılmaz. Doğrusu, Çanakkaleli olmalıdır. 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özel adların yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Onu bir de Dr. Murat Bey muayene etsin. B) Aynur hanım yemeğin altını yakmış. C) Bizim ev İstiklâl Caddesi’ndedir. D) Türkiye’nin en büyük gölü Van Gölü’dür.

Çözüm: Özel Adların Yazımı: 1. Bütün özel adlar ve özel adı oluşturan sözcüklerin ilk harfleri büyük yazılır. Kardeşim, Et ve Balık Kurumu’nda çalışıyor. 2. Kişi adından önce ya da sonra gelen unvan sözcükleri özel ad sayılır. İlk harfleri büyük yazılır ve aldıkları çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır. Burası Yüzbaşı Ahmet Bey’in evidir. 3. Kişi adıyla kullanılmadığı halde belli bir kişiyi anlatan unvanlar özel ad sayılırlar ve baş harfleri büyük yazılır. Aldığı ek kesme işaretiyle ayrılır. Herkes, Gazi’nin yolunu bekliyordu.

İLKÖĞRETİM 8 TÜRKÇE 198

4. Bir özel ad ve bir tür adı özel ad oluşturuyorsa, her iki sözcüğün baş harfi büyük yazılır. Van Gölü’nün kıyısını dolaştık. 5. Bir özel ad, bir tür adıyla bir tür adı oluşturursa, özel adın ilk harfi büyük, tür adının ilk harfi küçük yazılır. Amasya elması Seçenekleri inceleyelim: A, C, D seçeneklerinde özel adların yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmamıştır. B’ de ise “hanım” unvan adı olduğu için baş harfi büyük olacaktı. Aynur Hanım 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kısaltmaların yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) İETT’in yaptığı zammı duydun mu? B) Yakında AT’a girmeyi umuyoruz. C) Annemi Dr.Muhsin Bey muayene etti. D) Bugün mektup atmak için PTT’ye uğradım.

Çözüm: Kısaltmaların Yazımı: 1. Birkaç sözcükten oluşan kurum, kuruluş gibi özel adlarda, her sözcüğün ilk harfi alınarak kısaltma yapılır. Bu harfler büyük yazılır, aralarına ve sonuna nokta konmaz. Bu kısaltmalar ince ünlüler getirilerek okunur. TBMM Kısaltmalara getirilen ekler kesme işareti ile ayrılır, kısaltmanın okunuşuna uyar. TBMM’de TEK’in TEK’te 2. Özel adların kısaltmaları büyük, diğer adların kısaltmaları küçük harfle başlar ve sonuna nokta konur. Dr. Murat Bey c.(cilt) vb.(ve benzeri) 3. Unvanlar, sözcüğün ilk harfi ve yanındaki bir ya da birkaç harfi alınarak kısaltılır. Kısaltmanın baş harfi büyük yazılır, sonuna nokta konur. Prof.(Profesör) Dr.(doktor) 4. Ölçü bildiren sözcüklerin kısaltmalarında ilk harf küçük yazılır. Kısaltmanın sonuna nokta konmaz. Üç saatte 5 km yürüdük. 5. Kısaltmalarda kural olarak; tek heceli sözcüklerin ilk harfi, çok heceli sözcüklerin ilk üç harfi, bileşik sözcüklerin ilk üç + ikinci sözcüğün ilk harfi alınır. fiil → f cilt → c İstanbul → İst Gökbilim → Gökb Seçenekleri inceleyelim: A’da İETT kurum adıdır. Birkaç sözcük kısaltılmıştır. Kısaltmanın okunuşuna göre “-nin” eki getirilmelidir. Diğer seçeneklerdeki kısaltmalar doğrudur. 4. Konu ve eser başlığı olarak aşağıdakilerden hangisinin yazımı yanlıştır?

A) Çevre ve İnsan B) ÇEVRE VE İNSAN C) Çevre Ve İnsan D) ÇEVRE NASIL KİRLENİR?

Çözüm: Başlıkların Yazımı: Başlıklar iki türlü yazılır. a) Başlığı oluşturan tüm harfler büyük yazılır. OKUMA VE YAZMANIN ÖNEMİ b) Başlığı oluşturan sözcüklerin ilk harfi büyük yazılır. Bağlaç varsa, bağlacın ilk harfleri küçük yazılır. Karga ile Tilki Soru anlamlı başlıkların sonuna nokta konur. Diğer başlıklarda noktalama işareti kullanılmaz. ÇANLAR KİMİN İÇİN ÇALIYOR? Seçenekleri inceleyelim: A, B, D’ de başlıklar doğru yazılmıştır. C’de ise bağlacın (ve) ilk harfi küçük olacaktı. Çevre ve İnsan doğrusudur.

TÜRKÇE İLKÖĞRETİM 8 199

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “Güneş” sözcüğünün yazımında yanlışlık yapılmıştır?

A) Bizim ev Güneş almaz. B) Güneş girmeyen eve doktor girer, demişler. C) Bu hafta Güneş tutulması olacakmış. D) Ay Dünya’nın, Dünyada Güneş’in etrafında döner.

Çözüm: Dünya, Güneş, Ay, Yıldız ve Gezegen Adlarının Yazımı: Dünya güneş ve ay sözcükleri coğrafya terimi olarak kullanılıyorsa büyük, diğer zamanlarda (tür adı olarak kullanıldıklarında) ve yan anlama, mecaz anlama geldiklerinde küçük yazılır. Ay Dünya’nın uydusudur. Bir bebek daha dünya yüzü gördü. Yıldız ve gezegen adları da büyük harfle başlar. Samanyolu, Merkür… Seçenekleri inceleyelim: B, C, D seçeneklerindeki yazımlar doğrudur. A’da ise güneş sözcüğü tür olarak kullanılmıştır, küçük harfle başlanması gerekir. 6. Aşağıdakilerin hangisinde yön adlarının yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Batı’dan istediğimiz desteği göremedik. B) Türkiye’nin en yağışlı bölgesi Doğu Karadeniz’dir. C) Anadolu’nun Doğusunda kar yağıyormuş. D) Mutfak evin kuzeybatısındadır.

Çözüm: Yer, Yön Adlarının Yazımı: – Yön adları, belli ülkelerin adı yerine kullanıldıklarında büyük harfle başlar, yanına ek aldıklarında kesme işaretiyle ayrılır. Türkiye Batı’dan neler bekliyor? (Batıdaki ülkelerden) – Yön adları, bir yer ya da bölge adından önce geliyorsa büyük harfle başlanır. Babam Doğu Anadolu’da çalışmış. – Yer ve yön sözcükleri bir yer adından sonra kullanıldıklarında küçük harfle başlar. Türkiye’nin batısı Avrupa’nın doğusu Seçenekleri inceleyelim: A, B, D seçeneklerindeki yer ve yön adları yazım kurallarına uymaktadır. C’de ise yön adı yer adından sonra geldiği için küçük harfle başlamalıydı. Doğrusu Anadolu’nun doğusu olmalıydı. 7. Aşağıdaki “yazım kuralları” ile ilgili verilen bilgilerin hangisi yanlıştır?

A) Kısaltmalardan sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır. B) Levha ve açıklama yazıları küçük harfle başlar. C) İlgi zamiri “-ki” sözcüğe bitişik yazılır. D) İkilemeleri oluşturan sözcükler ayrı yazılır.


Çözüm: Levhaların ve Açıklama Yazılarının Yazımı: – Levha ve açıklama yazıları büyük harfle başlar. Vezne, Giriş, Çıkış – Bu tür yazılar birkaç sözcükten oluşuyorsa, ilk sözcük büyük harfle, ikinci sözcük küçük harfle başlar. Dolmuş durağı İstiklal caddesi – Levhaların ilk sözcüğü rakamla başlamışsa, rakamın yanına nokta (.) konur ve sonraki sözcük küçük harfle başlar. 2.dahiliye IV.kat 1.sınıf Seçenekleri inceleyelim: A, C, D seçeneklerinde verilen bilgiler doğrudur. B’deki bilgi yanlıştır. Çünkü levha ve açıklama yazıları küçük harfle değil büyük harfle başlar. 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işareti (’) ile ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A) İzmir’in en güzel semti Alsancak’tır. B) Sait Faik’in öykülerini okudun mu? C) Amcam Manisada oturuyor. D) Kızımın 18’inci yaş gününü kutluyoruz.

Çözüm: Kesme İşaretinin (‘) Kullanımı: – Özel adlara getirilen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır. İstanbul’a Mehmet’i – Özel adlara getirilen “… ve benzerleri” anlamına gelen (-ler), kesme işaretiyle ayrılır. Mustafa Kemal’ler ölmez. – Yapım ekleri özel ada da tür adına da eklenseler kesme işaretiyle ayrılmaz. Kastamonulu, Mehmetsiz, Atatürkçülük – Sayılardan ve saatlerden sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır. saat 11.30’ da 350’ye 2004’te – Yer, din, mezhep ve ulus adlarına getirilen (-ler, -lar) kesme işaretiyle ayrılmaz. Türkler, Balkanlar, Şiirler – Bir harften sonra gelen ekleri ayırmada kullanılır. A’dan Z’ye a’nın 6’ye oranı – Şiirlerde hece ölçüsüne uydurmak için hece düşmesinde kullanılır. Send’olasın benim gibi Karac’oğlan – Sözcüklerdeki anlam farkını önlemek için kullanılır. Balkondan ay’ı seyrediyoruz. – Aynı özel adları bildiren (-ler, -lar) eklerini ayırır. Sınıftaki Sevim’ler yanıma gelsin. Seçenekleri inceleyelim: A, B’de özel adları ayırmıştır. D’ de rakamın yanındaki eki ayırmış. Doğru kullanımlardır. C’ de Manisa özel ad olduğundan, aldığı ek kesme işaretiyle ayrılmalıydı. 9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tarihlerin yazımında bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Atatürk 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktı. B) Bizim okul 14 eylül 1998’de açılmıştı. C) 17 Kasım’da memlekete gideceğim. D) Kardeşim 5 Temmuz 1984’te doğdu.


Çözüm: Tarihlerin Yazımı: Ay ve gün adları belirli bir ayı ya da günü bildiriyorsa, büyük harfle başlatılır. 17 Aralık Çarşamba günü toplantımız var. 20 Haziran’da izne ayrılacağım. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyetin ilân edildi. Belirli bir ay ve günü bildirmiyorsa tür adı olur, küçük harfle başlar. Doğuda şubat karlı ve soğuk geçer. Arkadaşım pazar günleri de çalışır. Ay ve gün adları kullanıldıklarında yanlarına rakam almıyorsa, küçük harfle başlar. Geçen yıl mayısta tanıdım onu. Tarihler şu biçimlerde yazılır: 11 Ocak 1992 11.01.1992 11/01/1992 11-01-1992 08 Ocak 1992 8-01-1992 Seçenekleri inceleyelim: A, C, D seçeneklerindeki tarihlerin yazımı doğrudur. B’ de ise bilinen bir tarih olduğu için “eylül” sözcüğü büyük harfle başlamalıdır. 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte yazım yanlışı vardır?

A) Sana bir şey söyliyen oldu mu? B) Neye üzüldüğünü bana anlatmalısın. C) Mine salıncakta kardeşini sallıyor. D) Tabaktaki üzümü kendisi yiyecekmiş.

Çözüm: Eylem ve Eylemsilerin (Mastarların) Yazımı: – “-mek, -mak” ile biten eylemsilerden sonra “-a, -e, -ı, -i” eklerinden biri getirildiğinde (k) ünsüzü yumuşar. yazmak → yazmağa bildirmek → bildirmeğe – “-me, -ma” ile biten ad eylemlerden sonra (a-e-ı-i) eklerinden biri gelirse araya “-y” kaynaştırma ünsüzü girer “-ye, -ya, -yi, -yı” olur. okumayı sevmeye – (a-e) ünlülerinden biriyle biten eylem kök ya da gövdelerine (a-e) ünlüleriyle başlayan ek getirildiğinde, araya (y) girdiği halde, kök ve gövdede değişme olmaz. söyle-ecek → söyleyecek söyliyecek söyle-en → söyleyen söyliyen yanlış söyle-erek → söyleyerek söyliyerek – (a-e) ünlüleriyle biten eylemlere (-yor) eki getirildiğinde, (a-e) geniş ünlüler darlaşarak (ı,i,u,ü) dar ünlü olur. anla → anlıyor gözle → gözlüyor bekle → bekliyor kokla → kokluyor – “de ve ye” eylemlerine “ecek, yor” ekleri getirildiğinde kökte değişme görülür (e) ünlüsü darlaşır (i) olur. diyor, diyecek Seçenekleri inceleyelim: B’ de üzüldük-ü-nü → Ünlüyle başlayan ek aldığında (k) yumuşamış C’ de salla-yor → sallıyor Ünlü daralması olmuş. D’ de ye-ecek yiyecek kökte darlaşma olmuş. A’ da söyle-en → söyleyen olmalıydı. (e) darlaşmış, yazım yanlışı olmuştur.


11. Aşağıdaki cümlelerde geçen bileşik eylemlerden hangisi bileşik yazılmalıdır?

A) Geldiğiniz için memnun oldum. B) Biraz daha sabır etmelisin. C) Kalk artık sabah oldu. D) Yaptığın davranışı affettim.

Çözüm: Yardımcı Eylemlerin Yazımı: Yardımcı eylemle oluşan bileşik fiillerde, ad soylu sözcükte ses düşmesi, ses türemesi, yumuşama oluyorsa, (et, ol, kıl vb.) yardımcı eylemler sözcüğe bitişik yazılır. Ses olayı olmuyorsa ayrı yazılır. devir-etmek → devretmek (ses düşmesi) kayıp-olmak → kaybolmak (ses düşmesi) his-etmek → hissetmek (ses türemesi) kayıt-etmek → kaydetmek (ses düşmesi, ünsüz yumuşaması) herhangi bir ses olayı olmuyorsa, yardımcı eylem kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır. Gelişinizi fark etmedim. Demin okulu terk etti. Seçenekleri inceleyelim: memnun olmak, sabah olmak ses olayı olmadığı için ayrı yazılır. af-etmek → affetmek ses türemesi olduğu için bitişik yazılır. sabır-etmek → sabretmek , ünlü düşmesi olduğu için bitişik yazılmalıydı. 12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kurallı bileşik eylemin yazımında yanlışlık yapılmıştır?

A) Sen gidedur, ben birazdan gelirim. B) Sana biraz pasta ayırabilirim. C) Kağıda imzanı atı verdin mi? D) Bebeğe ben de bakabilirim.

Çözüm: Kurallı Bileşik Eylemlerin Yazımı: “ebil, iver, ekal, eyaz, edur, egel” eylemlerinin kendilerinden önceki bir eylemle kurdukları özel bileşik eylemler her zaman bitişik yazılır. Bu akşam bize gelebilir misin? Bakkaldan iki ekmek alıver. Bu eylemlerin başlarındaki ünlüler, önceki sözcüğe eklendiğinde ünlü uyumuna uyar. Sözcük kısmı aynı kalır. gidiver , bakıver , okuyuver İsteklenme fiilinde (esi-eceği) bitişik (tutmak, gelmek) ayrı yazılır. göresi gelmek ağlayacağı tutmak Seçenekleri inceleyelim: A’ da gidedur, B’de ayırabil , D’ de bakakal kurallı bileşik eylemlerin yazımı doğrudur. C’ de (atı ver) ayrı değil bitişik (atıver) yazılmalıdır.


203

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Bir saattir Otobüs durağı’nda

bekliyorum. B) Otobüsümüz Zonguldağa yaklaştı. C) Çarşamba günü sınavımız var. D) Tren saat 18.35’ te gelecekmiş.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kısalt-

maların yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır? A) Bugün TEK’e uğradım. B) Amcamın oğlu DSİ’ de çalışıyor. C) Biraz önce PTT’nin önünden geçtim. D) Sonunda AT’na gireceğiz.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük

harflerin yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Bana “Yarın işe gelebilecek misin?” diye

sordu. B) Soğuklar Batı’ya doğru kaydı. C) O, İngilizce’yi çok güzel konuşur. D) Kızı Ankara Fen Lisesi’nde okuyormuş.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir

yazım yanlışı yapılmamıştır?

A) Mutlu’nun annesi 1973’de doğmuş. B) Konuyu BM’e götürecekmiş. C) Antalya Körfezi’nde tatil yaptık. D) Tarih öğretmenimiz İzmir’li değilmiş.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Beni doktor Mustafa Bey muayene etti. B) Doğuda kışlar çok soğuk geçer. C) PTT’ye telefonunuzu bağlattınız mı? D) Okuldan 1985’te mezun olmuş.

6. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili

sözcüklerden hangisinde yazım yanlışı yoktur?

A) Ödev konusunu bu kitapda bulamadım. B) Bende seninle gelebilir miyim? C) Bursa’dada yağmur yağıyormuş. D) 24 Kasım’da babam öğretmen olmuş.

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım

yanlışı yapılmıştır? A) Bu akşam TBMM’de olağan toplantı var. B) Suç Ve Ceza adlı eseri okudun mu? C) İstanbul’a 17 Kasım’da kar yağdı. D) 19 Mayıs 1919’da Samsun’a Atatürk

çıktı. 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım

yanlışı vardır?

A) Amasya elmasını çok severim. B) Konya Ovası’na Türkiye’nin tahıl ambarı

diyorlar. C) Van kedisinin gözleri değişik renklidir. D) Hiç Urfa Peyniri yedin mi?


yanlışı yoktur?

A) Reşat Nuri çalıkuşu romanında bir öğretmeni anlatıyor.

B) TV’da birçok dizi yayınlanıyor. C) Yeni komşularımız İzmir’den gelmişler. D) Okulumuz 14 eylül 1984’te açılmış.


10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?

A) Bu yıl Şubat ayı çok soğuk geçti. B) 7 Haziran Cuma günü okullar tatile

girecek. C) Mersin’e uçakla gidecekmiş. D) Yarım günümü size ayırabilirim.


yazım yanlışı vardır?

A) Bizim ev Güneş almaz. B) Güneş Dünya’mızı aydınlatır. C) O, dünyada en çok sevdiğim kişidir. D) Bu ay tatile çıkamadım.

12. I. Dolmuş Durağı biraz daha ilerdedir. II. Bizim daire 2.Blok, II.kattadır. III. Mektubuna “Sevgili Dayıcığım” diye başladı. IV. Gördüğün gibi “IV.Sınıf” burasıdır. Yukarıdaki cümlelerin hangisinde hitap,

levha ve açıklama yazılarıyla ilgili bir yanlışlık yapılmamıştır? A) I B) II C) III D) IV

13. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde

kesme işaretinin kullanımıyla ilgili bir yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Gül’ü işe başlattık. B) Gül’de bu kalemden var. C) Gül’de bizimle gelecekmiş. D) Gülü diğer çiçeklerden daha çok

severim.

14. Aşağıdakilerin hangisinde bileşik eylemlerin yazımıyla ilgili yanlışlık yoktur?

A) Öğretmen bizi af etmeyecekmiş. B) Çok çalışırsan başarılı olursun. C) Sen yoluna devamet, ben sonra çıkarım. D) Onun bana yalan söylediğini farkettim.

15. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi “etmek,

olmak” yardımcı eylemlerinden birini alırsa bitişik yazılmaz?

A) hasta B) his

C) devir D) hal 16. Aşağıdakilerin hangisinde kısaltmaların

yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A) DDY’nin seferleri geçici olarak durduruldu.

B) Amcası DSİ’de çalışıyormuş. C) Akşam TV’ daki filmi kaçırma D) TBMM’de bazı kararlar alınmış.


yanlışı vardır? A) Ahmet Usta size darılmış. B) Siz gide durun, ben biraz sonra

çıkacağım. C) O birçok şeyi içinde saklar. D) Bunu kendine dert etme.


18. Aşağıdaki bileşik sözcüklerin hangisinin yazımı doğrudur?

A) herşey B) alabilmek

C) derdetmek D) af etmek 19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı

çizili sözcüğün yazımı yanlıştır?

A) Bu akşam gökyüzü pırıl pırıl. B) Dün Saray Burnu’nda yemek yedik. C) Suç işlediği için hapishanede yatıyor. D) İki yıl doğu Karadeniz’de görev yaptım.

20. Aşağıdakilerin hangisinde yön adlarının


A) Hiç Anadolu’nun Güneyine gittin mi? B) Bugünkü konumuz Güney Amerika’nın

nüfusu ile ilgiliydi. C) Şu anda Doğu Anadolu’da çok kar

varmış. D) Şu anda şehrin kuzeybatısında

bulunuyoruz. 21. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özel

adların yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Selma Öğretmen çok sevilen biriydi. B) Dün binbaşı Onur Bey’i çarşıda gördüm. C) Memduh Efendi çiçekleri sulamayı

unutmuş. D) Nerede kaldı Kavruk Ömer?

22. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinde, diğerlerinden farklı bir yazım yanlışı yapılmıştır? A) TRT nin bazı yayınları hoşuma gidiyor. B) Kızım ODTÜ’nde okuyor. C) Bu markete süt SEK’den geliyor. D) DPT’e yeni memur alınacakmış.

23. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bileşik

eylemlerin yazılışında bir yanlışlık yapılmamıştır?

A) Onun erken geldiğini görünce şaşa

kaldık. B) Azarlanınca odayı terketti. C) Derse yanlış kitapla girdiğimi farkettim. D) Dün saatim kayboldu.


yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Arkadaşım Atatürk Lisesi’nde okuyor. B) Kompozisyonun başlığı “Çevre Ve

İnsan”dır. C) Hüseyin Bey sizinle görüşecekmiş. D) Dağınık bir insandır, Hacer Hanım.

25. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili

sözcüklerin hangisinde yazım yanlışı yapılmamıştır?

A) Ankara’lılar Altın Park’a sık sık giderler. B) Mehmet’çik yurdumuzu düşmanlardan

kurtadır. C) Çalıkuşu Reşat Nuri’nin romanıdır. D) Karar, Resmi gazetede yayınlandı.

İLKÖĞRETİM 8 TÜRKÇE

206

ÜNİTE: YAZIM KURALLARI – 2 KONU: Sayı, Terim, Deyim ve ikilemelerin, Bileşik Sözcüklerin, Yabancı

Sözcüklerin, Düzeltme İşareti ve Satır Sonuna Sığmayan Sözcüklerin Yazımı ÖRNEK SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sayıların yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmamıştır?

A) Apartmanın 5.nci katında oturuyoruz. B) Yarın 14.35’de toplantımız var. C) Oraya varmamıza 30 km. kaldı. D) Bankadan on iki milyar lira çekti.

Çözüm: Sayıların Yazımı: Küçük sayılar edebi yazılarda harflerle yazılır. Bu anı on üç yıl önce yaşandı. Bilimsel sayıların rakamla yazılması yararlıdır. Yalnız, ana sayı rakamla, diğerleri yazıyla yazılabilir. Nüfusumuz 70.000.000’dur. Nüfusumuz 70 milyondur. Çek ve senet gibi ticari belgelerde, araya rakam girmesin diye, sayıları oluşturan sözcüklerin bitişik yazılmasında fayda vardır. Sayılara getirilen ekler sayının son harfi göz önünde bulundurularak getirilir. (ünsüz benzeşmesi ihtimali) Ekler kesme işaretiyle ayrılır. (Rakamla yazılmışsa) 1985’te 1958’de Sayıdan sonra nokta (.) kullanılmışsa, (-inci) eki kullanılmaz. (-nci) eki sayının son sesine göre getirilir. 5’inci, 6’ncı, 6.→ doğru kullanımdır. 5.inci → yanlış Seçenekleri inceleyelim: A’da 5.nci → 5. ya da 5’inci olacaktı. Yanlış yazılmış. B’de 14.35’de → 5(beş) rakamı sert ünsüzle bittiği için gelen ekin sert ünsüzle başlaması gerekir. Yani 14.35’te olmalıydı. C’de 30 km. → 30 km olmalıydı. Yanlış. D’de rakamlar doğru yazılmıştır. Yanıt, D’dir. 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüğün yazımı yanlıştır?

A) Orman iğneyapraklı ağaçlarla dolu. B) Buraya bir dik üçgen çiz. C) Şu karşıdaki sıra dağları görüyor musun? D) Yarasa uçan memelilerdendir.

Çözüm: Terimlerin Yazımı: – Birden çok sözcükten oluşan ve bileşik sözcük niteliği gösteren terimler bitişik yazılır: atardamar, alyuvarlar, mercanotu – Bazı terimler tamlama biçiminde ayrı yazılır: ters orantı, açık hece – Terimin ikinci sözcüğü eylemse ayrı yazılır: mat etmek, gol atmak Seçenekleri inceleyelim: A, B, D’deki altı çizili sözcükler terimdir. Yazımları doğrudur. C’deki “sıradağlar” da coğrafya terimidir. Bileşik sözcük niteliği gösterdiği için bitişik yazılması gerekir. Yanıt, C’dir.


3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyimin yazımında bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Ona kızmaya dilim varmadı. B) O her zaman iyi gün dostudur. C) Başbaşa verip işi başardılar. D) Sabah erkenden yola çıktı.

Çözüm: DEYİMLERİN YAZIMI: Deyimler genellikle ayrı yazılır. küplere binmek, etekleri tutuşmak Son sözcüğü yapım ve çekim eki aldığında ünlü darlaşması, ünsüz benzeşmesi olabilir. O davranışı gösterince gözümden düştü. Sözlerime kulak asmıyor. Seçenekleri inceleyelim: A’da “dili varmak”, B’de “iyi gün dostu”, D’de “yola çıkmak” deyimleri doğru yazılmıştır. C’de “baş başa vermek” deyimi ilk iki sözcüğü bitişik yazıldığı için yanlış olmuştur. 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili ikilemenin yazımı yanlıştır?

A) Bu konuyu boyuna enine düşündük. B) Ablası ufak tefek bir kızdı. C) Kara kara gözlerle bana bakıyordu. D) O kadar konuştun ki kafam allak bullak oldu.

Çözüm: İKİLEMELERİN YAZIMI: – İkilemler ayrı yazılır. Araya noktalama işareti konmaz:

ileri geri, eğri büğrü, konu komşu, sabah sabah – Anlamca kaynaşmış kimi ikilemeler bitişik yazılır. O zaman ikileme değil, bileşik sözcük sayılır:

civciv, çıtçıt, iriyarı, gırgır, karmakarışık – İkilemeleri oluşturan sözcüklerin yerleri değiştirilemez:

çocuk çoluk → yanlış çoluk çocuk → doğru Seçenekleri inceleyelim: Ufak tefek, kara kara, allak bullak ikilemelerinde sözcüklerin yeri değiştirilmemiştir. Boyuna enine ikilemesinde ise sözcüklerin yeri değiştirildiğinden kuralı bozmuştur. Aslı enine boyuna olacaktı. Yanıt, A’dır. 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bileşik sözcüklerin yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A) Dershanede deneme sınavı olduk. B) Yakında her şey düzelecek. C) Sabah gök yüzü yağmurluydu. D) Toprağı kazınca kafatası bulmuşlar.

Çözüm: BİLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI: Ad ve ad soylu sözcükler – Ses düşmesi yoluyla oluşan sözcükler bitişik yazılır: kayın ana → kaynana ne nasıl → nasıl ne için → niçin – Anlam kaymasına uğrayan sözcükler bitişik yazılır: Çanakkale, anayasa, Tekirdağ, çekyat, gelgit, pisboğaz – “hane” sözcüğüyle birleşen sözcükler iki türlü bitişik yazılır: a) Sözcük ünsüzle bitmişse “hane” aynen eklenir: balıkhane, hapishane b) Sözcük ünlüyle bitmişse “hane”nin başındaki “ha” düşer: posta hane → postane, pasta hane → pastane


– “şey” sözcüğü her zaman ayrı yazılır. Hiçbir şey – Sıfat tamlaması biçiminde oluşmuş adlar, çok sözcüklü terimler bitişik yazılır. Akdeniz, Bingöl, kırkayak, balıkadam, açıortay – Birden çok sözcükten oluşan kişi ad ve soyadları bitişik yazılır: Şengül, Erol Emiroğlu – Birtakım sözcüğü sıfatsa bitişik, bir sıfat takım adsa ayrı yazılır: Sokakta birtakım insanlar var. Kendime bir takım aldım. – Belirtisiz ad tamlaması yoluyla oluşan bileşik adlar: ayakkabı hanımeli Seçenekleri inceleyelim: A, B, D seçeneklerinde bileşik sözcüklerle ilgili yazım yanlışı yoktur. C’de gökyüzü bitişik yazılmalıdır. “yüz” sözcüğü anlam kaymasına uğramış ve sözcük belirtisiz ad tamlaması biçiminde oluşmuştur. Yanıt, C’dir. 6. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin hangisinde yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Radyoda güzel bir şarkı var. B) Onunla diyalogumuz iyi gidiyor. C) Az önce elektirikler kesildi. D) Amcası hastanede yatıyormuş.

Çözüm: YABANCI SÖZCÜKLERİN YAZIMI: – Yabancı sözcüklerin başında ve sonunda iki ünsüz bulunuyorsa, araya ünlü harf getirilemez. klasik → kılasik (yanlış); telgraf → telgıraf (yanlış); film → film (yanlış) – Dilimize girmiş yabancı sözcüklerin sonlarında “g” ler (k ğ) olamaz. monolog → monoloğ (yanlış); katalog → katalok (yanlış) – Yabancı sözcüklerin sonlarındaki (b – c – d – g) ünsüzleri (p – ç – t) ünsüzüne dönüştürülerek yazılır. Bu kurala sesteşleriyle karıştırılabilen sözcüklerde uyulmaz. ad, hac, sac, yad gibi. ilac → ilaç – İki ünkü yan yana bulunan yabancı sözcüklerde, ünlüler arasına ünsüz giremez. daire, aile, kuaför – Farça sözcük olan “hane”, ünlüyle başlayan adlara getirildiğinde “-ha” hecesini kaybeder. postane → posta hane – İki ünsüzle biten bazı Arapça, Farsça, sözcüklerin arasına ünlü getirilir. emr → emir, hükm → hüküm – Batıdan gelme yaygın bilim terimleri ve sözcükler Türkçe kurallarına göre yazılır.

metot, virüs, komik, hidrojen, molekül Seçenekleri inceleyelim: A, B, D’ de herhangi bir yazım yanlışı yoktur. “elektirik” sözcüğünde ise, ünsüzler arasına “-i” ünlüsü girdiği için yazımı yanlıştır. Doğrusu “elektrik”tir. Yanıt, C’dir.


7. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisine düzeltme işareti konulmalıdır?

A) Dışarıda yağmur hala yağıyor. B) Benden ona selam söyle. C) Beni yemeğe davet edecekti. D) Şu aletleri kutusuna koy.

Çözüm: DÜZELTME (^) İŞARETİNİN KULLANIMI: Sesteşleriyle karıştırılabilen, yazılışları aynı, anlamları ve okunuşları farklı olan yabancı sözcükleri ayırt etmek için ünlünün üzerine düzeltme işareti konur. Bunun dışındaki sözcüklerde kullanmak gerekmez. kar → yağış kâr → kazanç yar → uçurum yâr → sevgili adet → sayı âdet → gelenek Divan edebiyatında, yazıdaki uzun ünlüleri göstermek için düzeltme işareti konur. Bâd-ı Sâbâ Arapça ve Farsçadan dilimize geçen bazı sözcüklerde (g, k) ünsüzlerini ince okumak için, bu ünsüzlerin yanına gelen a, e ünlülerinin üzerine konur. Hikâye, dükkân Seçenekleri inceleyelim: Selam, davet, alet sözcüklerinin karıştırılabilecek sesteşleri olmadığından bu sözcüklere düzeltme işareti getirmeye gerek yoktur. Hala → babanın kız kardeşi hâlâ → henüz anlamındadır. A’da henüz anlamında olduğu için, karıştırmamak için düzeltme işareti kullanılır. 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde satır sonundaki sözcük yanlış bölünmemiştir?

A) Çocuğun kırmızı kırmızı yan- akları vardı

B) Hastaneye onu Selim’- in babası götürdü. C) Evin anahtarını az önce i-

çerde unuttum. D) Hava soğuk kazağını giy- sen iyi olur.

Çözüm: SATIR SONUNA SIĞMAYAN SÖZCÜKLERİN YAZIMI: Sözcükler satır sonuna sığmazsa, heceler parçalanmadan hece hece ayrılmalıdır. Çocukluk günlerimiz anılar- da kaldı. Özel adlar satır sonuna geldiğinde, özel addan sonra kesme işareti konur. Ek alt satıra yazılır yani kısa çizgi konmaz. Bu elimdeki kitap Burcu’ nundur. Satır sonunda tek ünlü harf bırakılmaz. Ya yanına bir hece daha getirilir ya da ünlü alta yazılır. Spiker hava durumunu a- çıklıyor. (yanlış) Spiker hava durumunu açık- lıyor. (doğru) Seçenekleri inceleyelim: A, B, C seçeneklerinde satır sonuna sığmayan sözcükler yanlış bölünmüştür. D’de ise doğru bölünmüştür. Yanıt D’dir.

İLKÖĞRETİM 8 TÜRKÇE

210

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı yapılmıştır? A) Türkiye’nin nüfusu yetmişmilyon

civarındadır. B) Evin içini duman kapladı. C) Bayrağım gözyüzünde dalgalanıyor. D) Tam yirmi dört gün yurt dışında kalmış.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “bir takım” sözü bitişik yazılmalıdır? A) Dün eve bir takım koltuk aldık. B) Mağazadan bir takım elbise almak

istiyorum. C) Sokakta bir takım insanlar tartışıyorlar. D) Bir takım ansiklopedi kaç liradır?

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sayıların yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmamıştır? A) Dayımlar apartmanın 3. katında

oturuyorlar. B) Bankada yedimilyarbeşyüz milyon

parası varmı. C) Antlalya’ya varmamıza 25 km. kaldı. D) 14.45’de film başlayacak.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Akşam gökyüzünde yıldızlar parlıyordu. B) Türk’ün bir özelliği de cesaretli

olmasıdır. C) Dere şırılşırıl akıyordu. D) Hastalanınca yatağa düştü.

5. Aşağıdakilerin hangisinde sözcüklerin yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır? A) Yarın dershaneye gidemeyeceğim. B) Annesi hastanede yatıyormuş. C) Kocam deniz altında bulunuyor. D) O iyi bir işadamıdır.

6. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcük-lerden hangisi yanlış yazılmıştır? A) Acıgöl en küçük göllerimizden biridir. B) Adana’da Çukurova’da pamuk yetişir. C) Bugün işyerinde olay oldu. D) Okulu bitirdiğimde ceptelefonu aldım.

7. “Proğram biraz sonra başlayacakmış.” I II III IV

cümlesinde hangi sözcükte yazım hatası vardır? A) I B) II C) III D) IV

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Aynı sınıfta yanyana oturuyoruz. B) Nihayet ev bark sahibi oldular. C) Soğuktan tir tir titriyordu. D) Cik cik öten kuşları duyuyor musun?

9. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili terimlerden hangisinin yazımı yanlıştır? A) Ormanda iğneyapraklı ağaçlar da vardı. B) Şuraya bir diküçgen çiz. C) Oyunda arkadaşını mat etti. D) Kapalı hece ünsüzle biten hecedir.


10. “Öğrenciler saat 13:40’dan beri laboratuarda deney yapıyorlar, al yuvarları inceliyorlar.” Yukarıdaki cümlede kaç tane yazım yanlışı vardır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki deyimin yazımı yanlıştır? A) O her şeye kulak asmaz. B) Başbaşa vermiş ders çalışıyorlar. C) İşlerin yapılmamış olduğunu görünce

küplere bindi. D) Sokakta onunla göz göze geldik.

12. Aşağıdaki bileşik sözcüklerden hangisin yazımı yanlıştır? A) darphane B) sivrisinek C) postahane D) imambayıldı

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde rakamdan sonra gelen ekin yazımı yanlıştır? A) Kitabın 4’ncü baskısı yakında yapılacak. B) 18’inci doğrum gününde ne yapmak

istiyorsun? C) Ablam lise 2’nci sınıfta okuyor. D) Apartmanın 5’inci katında oturuyormuş.

14. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde tarihlerin yazımı yanlıştır? A) 20 Ekim 2004 B) 20 / 10 / 2004 C) 20 – 10 – 2004 D) 20 ekim 2004

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat tamlamasının yazımı yanlıştır? A) Bana bu konuda hiçbir şey söylemedi. B) Dünden buyana birçok soru hazırladım. C) Hazırladığım soruları birkaç kez kontrol

ettim. D) Kaç soru olduğunu bana sorma.

16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, altı çizili sözcükte yazım hatası yapılma-mıştır? A) Birtakım koltuğu pahalıya almışsın. B) Herşeyini işyerinde kaybetmiş. C) Korkma, birşey olmaz. D) Birkaç gün bizde kalır mısın?

17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı yapılmıştır? A) Senin hala aklın başka yerlerde. B) Koca şehirde yapayalnız yaşıyordu. C) Bugünkü satışlardan epey kâr ettik. D) Sonbahar gelince ağaçlar yapraklarını

döker.


18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapılmamıştır? A) Onsekiz yaşında evlenmiş. B) Öğretmen ders programını verdi mi? C) Doktor, psikoloğa görünmemi istedi. D) Çocukluk hâtıralarını bu defterde

toplamış.

19. “Doktor, kendisiyle diyaloğ kurmamı istedi.” cümlesindeki yazım yanlışı aşağıdaki nedenlerin hangisinden kaynaklanmak-tadır? A) Ünsüz yumuşamasından B) Ünsüz düşmesinden C) “g” nın “ğ” ye dönüşmesinden D) ünsüz benzeşmesinden

20. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) İkilemeleri oluşturan sözcükler ayrı

yazılır. B) Satır sonuna sığmayan sözcükler

hecelerine göre ayrılır, heceler bölünmez.

C) Düzeltme işareti yazılışı aynı, okunuşu ve anlamları farklı yabancı sözcükleri ayırmak için kullanılır.

D) Terimlerin her sözcüğü büyük harfle başlar.

21. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır? A) köpek balığı B) denizaltı C) hanımeli D) dağ havası

22. “Mağzanın açılışına konukomşu herkez I II III IV

katılmıştı.” Yukarıdaki cümlede numaralanmış sözcüklerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? A) I B) ll C) lll D) IV

23. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sayıların yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır? A) Birinci dönemin bitmesine on sekiz gün

kaldı. B) Öğrencilerin % 55’i başarılı

görülüyormuş. C) Bitiş günü saat 13.30’da karneler

dağıtılacakmış. D) Onyedi gün tatil olacakmış.

24. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikilemelerin yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır? A) Güzelmi güzel bir manzarası var

buranın. B) Pırıl pırıl bir gelecek seni bekliyor. C) İleri geri konuşması canımı sıktı. D) Bu konuyu enine boyuna düşün, sonra

karar ver.

25. Aşağıdaki sayılardan hangisine “inci” eki getirilebilir? A) 20’ B) 6’ C) 18’ D) 32’


213

ÜNİTE: YAZIM KURALLARI-3 KONU: (mi, -ki, -de, ile, iken) Eklerinin Yazımı, Ek Eylemin Yazımı, Pekiştirmelerin

Yazımı, Diğer Kurallar ÖRNEK SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “mi” nin yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A) Bugün işe gidecek misin? B) İzmir’e gittin mi bizimkilere de uğrarsın. C) Kapının zilini çalan Minemiydi? D) Orası şirin mi şirin bir kasabadır.

Çözüm: Mİ’NİN YAZIMI -mi edatı girdiği cümleye soru anlamı katsa da katmasa da kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır. Kendinden sonra zaman ve kişi ekleri getirilirse, onlarla bitişik yazılır. Kocan işten döndü mü? -Sıralı cümlelerde iki cümle arasında zaman–sonuç ilgisi kurar. Onu gördüm mü heyecanlanıyorum. -Kendinden önceki sözcüğe, ünlü uyumuna uyarak, mi, mı, mü, mu şeklinde uydurulabilir. Geldi mi? Alacak mı? Görür mü? Oldu mu? İkilemeler arasına girerek pekiştirme yapar. Acı mı acı yemek -Cümleye koşul anlamı katar. Hava karardı mı içim sıkılır. -“de” bağlacıyla da kullanılabilir, yine ayrı yazılır. O da mı senin kardeşin. Seçenekleri inceleyelim. B’de “mi” zaman, D’de pekiştirme A’da soru edatı görevinde kullanılmıştır. C’de ise soru edatı olduğu halde bitişik yazılmıştır. Yazımı yanlıştır. Yanıt, C’dir. 2. Aşağıdaki cümlelerde geçen “ki” lerden hangisi ayrı yazılmalıdır?

A) Parktaki araba kimin? B) Kalemimi evde unutmuşum, seninkini verir misin? C) Camın önündeki çiçek kurumuş. D) Öyle cok yürüdümki ayaklarım koptu.


Çözüm: Kİ BAĞLACI VE (-Kİ) EKİNİN YAZIMI: Tek başına bağlaç olan ya da kendinden önceki bir sözcükle öbekleşerek bağlaç görevi üstlenen (ki), her iki durumda da kendinden önceki ve sonraki sözcükten ayrı yazılır. Bağlaç olan ki bir sözcüktür. Sonunda anladım ki bu iş bana göre değil. (ki bağımsız) Diyelim ki yarın tatil oldu, ne yapacaksın? (Diyelim ki → öbekleşmiş) -İlgi zamiri olan (-ki) bir ektir, kendinden önceki sözcüğe bitişik yazılır. Benim çorabım → benimki (ki adın yerini tutmuş, tamlayan ekinden sonra gelmiş) -Ki sıfat yapım eki olarak da kullanılır. Eklendiği sözcükleri yer ve zaman bildiren sıfat yapar. Bitişik yazılır. Akşamki olay, raftaki bardak Sıfatın yanındaki ad düşerse, sıfat adlaşır. Akşamki çok üzücüydü. -Pekiştirme görevinde ayrı yazılır. Öyle bir film ki seyretmeye değer. -Bazı sözcüklerle birleşip kalıplaşan (ki) bitişik yazılır. halbuki, oysaki. çünkü, belki, sanki, mademki -Ki cümleden çıkarılınca cümlenin anlamında bozulma olmazsa bağlaçtır, ayrı yazılır. Bozulma olursa ektir, bitişik yazılır. duvardaki pano → ki sıfat. Bu çocuk ki çok yaramazdır. → ki bağlaç Bitişik yazılan ki’ ler “neredeki, ne zamanki, kiminki, neyinki” sorularına yanıt verirler. Seçenekleri inceleyelim. A’da Neredeki araba? Parktaki → ki sıfat B’de Kiminkini? Seninkini → ki ilgi zamiri (bitişik) C’de Neredeki çiçek? Camın önündeki → ki sıfat (bitişik) D’de (ki) bağlaçtır. İki cümleyi bağlamış. (Cümleden cıkarılınca cümlenin anlamı bozulmuyor.) Yanıt, D’dir. 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “de” nin yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A) Bende seninle birlikte gelmek istiyorum. B) Şemsiyen bende, merak etme. C) Dışarı çıktığımda yağmur yağıyordu. D) Bir gün sen de okulu bitireceksin.


Çözüm: -Bağlaç olan (de) bir sözcüktür. “dahi, bile, üstelik, ayrıca, her ikisi de vb.” gibi anlamlarda kullanılır. Cümleden çıkarılınca cümlenin anlamı bozulmaz, daralma olur. Ayrı yazılır. Sertleşerek (-te, -ta) olmaz. De, da olur. ne…ne de (de’ler ayrı yazılır) hem….hem de…. ya da O da bizimle gelecek. (bile anlamında) Yarışmaya katıldı da beni de geçti. (üstelik) -Ek olan (de) adın de halidir. Bitişik yazılır. Ünlü ve ünsüz benzeşmesine uyarak (de -da-te-ta) olabilir. Eklendiği sözcüğe bulunma anlamı katar. Cümleden çıkarılınca cümlenin anlamı bozulur. Nede, kimde, nerede, ne zaman sorularına yanıt verir. Seçenekleri inceleyelim. B’de adın hal eki, C’de zaman anlamında olarak bitişik yazılmıştır. D’de bile anlamında bağlaç olduğu için ayrı yazılmıştır. A’da da bile anlamında bağlaçtır. Ayrı yazılması gerekir. Yanıt, A’dır. 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde (ile) nin yazımı ile ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A) Ankara’ya trenile mi gideceksin? B) Kazakla ayakkabıyı yeni mi aldın? C) Bu parayla ev alınmaz. D) Kardeşiyle ara sıra tartışıyor.

Çözüm: İLE’NİN YAZIMI İle sözcüğü hem ayrı olarak hem kendinden önceki sözcüğe bitişik olarak yazılabilir. Ünlüyle biten sözcüklere getirildiğinde başındaki (i) ünlüsü (y) ünsüzüne dünüşür. para ile → parayla annesi ile → annesiyle Ünsüzle biten sözcüklere eklendiğinde başındaki (i) ünlüsü düşer. kalem ile → kalemle Sözcüklere eklenen (ile) ler büyük ünlü uyumuna uyar. sepet-ile → sepetle duvar ile → duvarla İle, özel adlara getirildiğinde kesme işareti ile ayrılır. Ahmet ile → Ahmet’le Arzu ile → Arzu’yla “ile” nin yerine “ve” getirdiğimizde anlam bozulmuyorsa ile bağlaçtır. Araç, birliktelik, durum bildiriyorsa “ile” edattır. Kızımla ben pazara çıkacağız. Kızım ve ben pazara çıkacağız. (ile bağlaç) Kızımla pazara çıkacağım. Birliktelik bildiriyor. (edat) Seçenekleri inceleyelim. A’da Ne ile? Trenile (Yazımı yanlıştır. (i) nin düşmesi gerekirdi. Doğrusu trenle B’de “ve” yerine kullanılmış, bağlaçtır. Yazımı doğru. C’de Ne ile? Parayla (Araç bildirir. Yazımı doğru) D’de Kiminle? Kardeşiyle (Birliktelik bildirir. Yazımı doğru). Yanıt, A’dır.


5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-ken” ekinin yazımında yanlışlık yapılmıştır?

A) Ünlü iken herkes onunla ilgilenirdi. B) Mektup yazarken kalemin ucu kırıldı. C) İnsan yaşlıyken daha hassas oluyor. D) Yolda geliriken cüzdanımı düşürmüşüm.

Çözüm: “-KEN” EKİNİN YAZIMI Aslı “-(i) ken” olan (-ken) eki, ünsüzle biten sözcüklere getirildiğinde başındaki (i) düşer. alır iken → alırken Ünlüyle biten bir sözcüğe getirildiğinde başındaki (i) düşer, araya (y) ünsüzü girer. güçlü iken → güçlüyken (-ken) hangi sözcüğe getirilirse getirilsin ünlü uyumuna uymayan eklerdendir. Seçenekleri inceleyelim. A, B, C seçeneklerinde “-ken” in yazımı doğrudur. D’de geliriken → gelirken olmalıydı. Birleşirken başındaki (i) düşmediği için yazım hatası olmuştur. Yanıt, D’dir. 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek fiilin yazımı yanlıştır?

A) Mahallenin caddeleri tertemizdi. B) O, gençken çok güzelidi. C) Paketi getiren postacıymış. D) Geçen dönem karnesinde zayıfı yoktu.

Çözüm: EK EYLEMİN (-İ-MEK) YAZIMI Ek eylemin mastarı “-i-mek” tir. –i-di, -i-miş, -i-se biçimleri vardır. Bu biçimleriyle yazılırsa, ayrı yazılır ve ünlü uyumuna uymaz. Annem idi. Kitap imiş Canlı ise Bu biçim günümüzde pek kullanılmamaktadır. Ek biçiminde bitişik yazılmaktadır. İdi, imiş, ise ek biçiminde yazıldığında başındaki (i) ünlüsü düşer. Öğretmen imiş. → Öğretmenmiş. Ünlüyle biten sözcülere eklendiğinde baştaki (i) (y) ye dönüşür. Hasta idi. → Hastaydı. Ek eylem ek biçiminde yazıldığında ünlü uyumuna ve ünsüz benzeşmesine uyar. Konuydu, kitaptı. sevimliydi, sertti Seçenekleri inceleyelim. A, C, D seçeneklerinde yazım yanlışı yoktur. B’de ise güzel idi → güzeldi olacaktı. Yanıt, B’dir.



A) Heyecandan yüzü kıpkırmızı olmuştu. B) Bugün evde yapayalnız oturuyor. C) Bom boş gözlerle nereye bakıyorsun? D) Önümüzde dümdüz bir ova uzanıyor.

Çözüm: PEKİŞTİRMELERİN YAZIMI -“m, p, r, s” yöntemiyle yapılan pekiştirmeler bitişik yazılır. temiz → tertemiz kızıl → kıpkızıl yeşil → yemyeşil pembe → pespembe -“mi” ikilemeler arasına girerek pekiştirme yaptığında her iki sözcükten ayrı yazılır. acı mı acı güzel mi güzel -“ki” ile yapılan pekiştirmede, “ki” pekiştirilen sözcükten sonra ve ayrı yazılır. Bir film ki seyretmeye değer. -Bazı sözcüklerde ünlü ya da ünsüz türemesiyle pekiştirme yapılır. çepçevre → çepeçevre sırsıklam → sırılsıklam -İkilemeli pekiştirmeler, ayrı yazılır. Soğuk soğuk içecekler Seçenekleri inceleyelim. kıpkırmızı, dümdüz sözcülerinde pekiştirme m, p, r, s yöntemiyle yapılmış. Yazım doğru yapayalnız sözcüğü ünlü türemesiyle yapılmış. Yazım doğru. Bom boş → Doğrusu bomboş olmalıydı. Yazım yanlış. Yanıt, C’dir. 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapılmamıştır?

A) Bu kitapda aradığın her şey var. B) Samsun’lu olduğunu bilmiyordum. C) Duvarlar penbe bir renge boyandı. D) Ufacık boyuyla o işin üstesinden geldi.

Çözüm: SÖZCÜKLERİN VE EKLERİN YAZIMIYLA İLGİLİ DİĞER KURALLAR: -(k, d, g) ünsüzlerinden biriyle başlayan bir ek, sonunda sert ünsüz (f, s, t, k, ç, ş, h, p) bulunan bir sözcüğe eklendiğinde ekin başındaki c-ç, d-t, g-k olur. Sertleşince sözcüğün sonundaki sert ünsüzle benzeşir. Bu kurala özel adlara ve sayılara getirilen eklerde de uyulur. Murat-dan → Murat’tan 2004-de → 2004’de -Bazı iki heceli sözcükler de ünlüyle başlayan ek aldıklarında, ikinci hecedeki dar ünlü düşer. omuz-u → omzu alın-ı → alnı -(p, ç, t, k) ile biten bazı sözcüklere ünlü ile başlayan ek getirildiğinde, bu sert ünsüzler yumuşar. kitap → kitabı Seçenekleri inceleyelim. A’da kitap-da → kitapta (ünsüz benzeşmesi yapılmamış, yanlış) B’de Samsun’lu → lu yapım ekidir, kesme işaretiyle ayrılmaz. C’de penbe → doğrusu “pembe” dir. n-b çatışması olmuş. Doğru yanıt, D’dir. Hiçbir yazım yanlışı yoktur.


218

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bitişik yazılması gereken “de”, ayrı yazılmıştır?

A) Duvarda güzel bir tablo var. B) Sana bir de güzel kazak aldım. C) O olayı sen de biliyorsun. D) Okumada iyidir, yazma da kötü.


yanlışı vardır?

A) Serkan sınıfını geçti mi? B) Dikkat et, düştümü kırılır. C) Elma mı, muz mu istersin? D) Parka onu da götürelim mi?

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ki” nin

yazımında yanlışlık yapılmıştır?

A) Salondaki çiçekleri balkona çıkar, havalansın.

B) Görüyorsunki çok yorgunum. C) Öyle çok çalıştım ki belim ağrıyor. D) Gazetedeki makaleyi duydun mu?

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde (ile)

iyelik eki almış bir sözcüğe getirilmiştir?

A) Marketten ekmekle gazete alır mısın? B) Babayla anne salonda oturuyorlar. C) Arkadaşıyla top oynuyor. D) Hızla içeri girdi.

5. Hangi cümlede bir yazım yanlışı vardır?

A) Dün gece amcamlarda kaldım. B) Onu da işten çıkarmışlar. C) Dalda bir kuş bile yok. D) Törene onlarda katıldılar.


yanlışı yapılmamıştır?

A) Az sonra misafir gelecek. B) Elinde tanbur nereye gidiyorsun? C) Bize sen neden gel miyorsun? D) Dünki olay beni çok üzdü.

7. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin

hangisinde yazım yanlışı vardır?

A) Ondan yaşca küçüğüm. B) Dolapta elma bulamadım. C) Elini hafifçe yukarı kaldırır mısın? D) Bence bu iş olmayacak.

8. Aşağıdakilerin hangisinde bir yazım

yanlışı yoktur?

A) Isparta’lılar halıcılığa önem vermiştir. B) Onun Sinop’dan geldiğini duydum. C) Sen de sınava girecek misin? D) İşi sevdimi sabaha kadar çalışmak ister.



A) Denizdeki dalgalar rüzgârın eseridir. B) Aç değilim ki yemek yiyeyim. C) Suçunu anladıki sessiz duruyor. D) Benimki evde kalmış, senin kalemini

alabilir miyim? 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “mi” nin

yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Annem seni mi, beni mi çağırdı? B) Neler yaptığını bilmezmiyim? C) Kimliğinizi getirmeyi unuttunuz mu? D) Onu tanımıyor musun?

11. Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin

olumsuzu “değil” sözcüğüyle yapılmaz?

A) var B) iyi C) sağlam D) sır

12. Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde


A) İş insanın aynasıdır. B) İşliyen demir pas tutmaz. C) İş bilenin, kılıç kuşananın. D) İşten artmaz, dişten artmaz.

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek eylemin yazımında yanlışlık yapılmıştır?

A) Akıl yaşta değil baştadır. B) Giydiği bluz hakiki ipekdir. C) Akıl akıldan üstündür. D) O çok titiz bir insandı.

14. “Ne peynir kaldı, ne süt.” cümlesinin

anlamını karşılayan cümlenin, aşağıdaki yazılışlarından hangisi doğrudur?

A) Peynirde kalmadı, sütte. B) Peynirde kalmadı, sütde. C) Peynirde kalmadı, süt de. D) Peynir de kalmadı, süt de.



A) O, bir daha geri dönmez ki. B) Çevrendeki insanlarla ilgilenmelisin. C) Benim ki kırık çıktı. D) Bizimkiler bir yere gitmişler.

16. “renk” sözcüğünün aşağıdaki cümlelerin

hangisinde yazımı yanlıştır?

A) Perdelerin rengi solmuş. B) Renksiz dünyama sen renk verdin. C) Ağaçlar sarı renke bürünmüş. D) Her taraf renk renk çiçeklerle dolu.


17. Aşağıdaki sözcüklerin hangisine “-siz” eki getirilemez?

A) turizm B) turist C) bazı D) sorun

18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “mi”

nin kullanımı ile ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Hastalandığıma kimse inanmıyor mu? B) İşleri bitirdinmi ki rahat rahat

dolaşıyorsun? C) O mutluluğu yaşadın mı sen? D) Konferansa o da katılacak mı?

19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde

pekiştirmelerin yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Güzelmi güzel bir evde oturuyorlar. B) Sonbahar gelince yemyeşil kırlar sarıya

boyandı. C) Domatesler kıpkırmızı, almak ister

misin? D) Fırından aldığım ekmekler sıcak mı

sıcak. 20. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-ce”

ekinin yazımı yanlıştır?

A) Biz burada insanca yaşamak istiyoruz. B) Bizce bu iş bu kadarla kalmayacak. C) Genişce bir evim olsun isterdim. D) Aklınca beni kandıracak.

21. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ile” nin kullanımı ile ilgili yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Cuma günkü maça uçakla gideceğiz. B) Kazandığı parayile nasıl geçiniyor. C) Eve gelmesiyle uyuması bir oldu. D) Kardeşiyle iyi anlaşır.

22. Atalarımız demişlerki: “Sağlam kafa sağlam

vücutda bulunur.” Bizde önce sağlığımızı korumakla işe başlıyalım. Yukarıdaki cümlelerde kaç yerde yazım yanlışı yapılmıştır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

23. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı

çizili sözcükte yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Zavallı iki gündür karın ağrısı çekiyormuş.

B) Buna alın yazısı diyorlar. C) Masa devirilince tabaklar yere düştü. D) Bu konuda daha fazla sabredemem.


sözcüğün kök ya da gövdesinde yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Gelirken ekmek almayı unutma. B) Biricik oğlunu askere yollamış. C) Çocuğun gülücüklerini unutamıyorum. D) Keşki toplantıya sen de katılsaydın.



A) Bende sabırda kalmadı artık. B) Çocukça davranışlarından bıktım. C) Her şey senin istediğin gibi mi olacak? D) Öyle tatlı konuşuyorsun ki hoşuma

gidiyor.


1. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangi-sinde yazım yanlışı vardır?

A) Düşündüklerini bana açıkça

söylemelisin. B) Yaşca hanginiz büyüksünüz? C) Seninle kardeşçe geçinebiliriz. D) Bence bu iş sana göre değil.



A) Rahatlamak için koltuğa oturdu. B) Arkadaşım lise 2. sınıfta okuyor. C) Sonbahar gelince birbir soluyor

yapraklar. D) Buradan denizin mavisini seyrediyorum.



A) Babam 1929’da doğmuş. B) Cumhuriyet 1923’de ilan edildi. C) Tamer 2003’te askerden döndü. D) Dünkü kaza saat 11.30’da olmuş.

4. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcük-

lerin hangisinde yazım yanlışı vardır?

A) Van kedisinin gözleri farklı renklerdedir. B) Cezmi, Namık Kemal’in romanıdır. C) Pazarda İzmir Üzümü satılıyor. D) Atatürk Barajı’nı gördün mü?

5. Aşağıdaki sözcüklerin hangisi, ünlü ile başlayan bir ek aldığında, sonundaki “k” ünsüzü “ğ” olmaz?

A) renk B) balık C) çocuk D) sucuk


ikilemenin yazımı yanlıştır?

A) Yolun açık olsun, gülegüle git. B) Onun boyu boyuna uymuyor. C) Adam yarım yamalak ne anlatıyor öyle? D) Ay gökyüzünde pırıl pırıl parlıyor.

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “de” nin


A) Ben yazı da kışı da severim. B) Bende istediğin dergiden var. C) Parka gittiğim de kimsecikler yoktu. D) Sen de benimle gelir misin?

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ayrı

yazılması gereken “ki” bitişik yazılmıştır?

A) Düşündüklerini hiç söylemez ki… B) Anladım ki artık buraya yerleşeceksin. C) Tarladaki başaklar boy vermiş. D) Senki bu işten anlamıyorsun.


9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

A) Ek alan –ki kendinden önceki sözcüğe

bitişik yazılır, ünlü uyumlarına uymaz. B) Bağlaç olan –de ayrı yazılır, -te, -ta

olmaz. C) Hâl eki –de bitişik yazılır –da olur, -te, -ta

olmaz. D) Bağlaç olan ki ayrı yazılır.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “mi” nin

yazımı yanlıştır?

A) Bu güzel yemeği annenmi yapmış? B) O kimyadan hiç mi hiç anlamaz. C) Sınavın ne zaman olacağını öğrendin

mi? D) Burada başka biri mi var?

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük

harflerin yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Türkiye’nin en yüksek dağı Ağrı Dağı’dır. B) En çok yağış Karadeniz’de görülür. C) Komşumuz Sevim hanım dün hastaneye

kaldırıldı. D) Türk dili zengin bir dildir.



A) Bana göre saat 3’te de gelebilirsin, 4’te de.

B) Bu akşam kızımın 7’inci doğum gününü kutlayacağız.

C) Burada sıcaklık şu anda −2’nin altında. D) 24 Kasım’da öğretmen arkadaşlarla

törene katılacağız.

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bileşik eylem bitişik yazılmalıdır?

A) Beni aradığın için memnun oldum. B) Ara sıra çocukluk günlerimizden söz

ederiz. C) Yakında bu iş bitecek, biraz daha sabır

et. D) Bu ödülü çalışarak hak ettin.

14. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi “etmek”

yardımcı eylemiyle kullanıldığında ayrı yazılmalıdır?

A) seyir B) his C) af D) terk


yanlışı yoktur?

A) Ucuzca bir ev arıyorum. B) Yataktan yavaşca kalktı. C) Ara sıra Arapca konuşuyor. D) Küçükce bir evde oturuyorlar.



A) Parktaki araba senin mi? B) Bu kıyafetle toplantıya girilmez ki. C) Sen ondan dahamı küçüksün? D) Dünden beri ateşim var.


17. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde yazım yanlışı vardır?

A) Sanatçının sesini beğenmemiş. B) Bu ilaçdan günde iki defa almalısın. C) Pikniğe herkes kendince bir şeyler

getirmiş. D) Ağacın dalı kırılınca yere düştü.

18. Aşağıdaki cümlelerde geçen “ki” lerden

hangisini ayrı yazarsak, yazım yanlışını gidermiş oluruz?

A) Yarınki sınavına iyi çalıştın mı? B) Sizdeki misafir kimdir? C) Bendeki kitabı mı istiyorsun? D) İyiki bize geldin, özlemişim seni.

19. Hangi cümlede başlığın yazımı yanlıştır?

A) “Suç ve Ceza” romanını okudun mu? B) “Vurun Kahpeye” kimin eseridir? C) “Karga İle Tilki” bir fabldır. D) “DUDAKTAN KALBE” adlı eseri

kitaplıkta bulamadım. 20. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı

çizili sözcüğün yazımı yanlıştır?

A) Düğünde penbe elbiseni mi giyeceksin? B) Sonbahar mevsimini sever misin? C) Çarşamba akşamı sizde kim vardı? D) Safranbolu evlerini beğenir misin?

21. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur?

A) Amcana yılbaşı kartı attınmı? B) Düğünde yanar, döner bir elbise

giymişti. C) Onunla yeni mi tanıştın? D) Türkçeyi ve İngilizceyi çok sever.

22. Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde

düzeltme (^) işareti kullanılabilir?

A) dost B) hala C) kardeş D) kalem 23. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “güneş,

dünya, ay” sözcüklerinin yazımı yanlıştır?

A) Bizim ev güneş görmez. B) Bu akşam Ay tutulmasını izlemek

istiyorum. C) Dışarıda Güneş etrafı kavuruyor. D) Hadi gel, ay ışığında yürüyüş yapalım.

24. Aşağıdakilerin hangisinde yön adlarının

yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Derste Güney Afrika’yı işliyoruz. B) Mahallemiz şehrin kuzeybatısındadır. C) Doğu Anadolu’da en çok hayvancılık

yapılır. D) Karadeniz’in Doğusu bol yağış alır.



A) Yarın öğleden sonra 14.40’ta buluşalım. B) Bugün işe başlayışımın 9. günüdür. C) 18 Ocak 2004 Pazar günü sınav var. D) Onbeş yaşından beri onu görmedim.


1. “Derin” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde gerçek anlamda kullanılmıştır?

A) Bu gölün bazı yerleri daha derinmiş. B) Bu konuyu derinlemesine incelemeliyiz. C) Sık sık derin düşüncelere dalıyorsun. D) Öğleden sonra derin bir uyku çektim.


neden – sonuç ilişkisi vardır? A) Evde yakacak odun kalmadı. B) Elmayı ortasından bölüp paylaştılar. C) Düzenli çalıştığı için sınavı kazandı. D) Cebinden bir deste para çıkardı.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “uyarı”

söz konusudur?

A) Bir daha onunla konuşmayacağım. B) Çabuk ol yoksa treni kaçıracaksın. C) Son yaptığın tabloyu çok beğendim. D) Seni burada bulacağımı sanmıyordum.

4. Bana göre kitap canlı bir varlıktır. Bizi

bilgileriyle besleyen, büyüten; bize öğüt veren, yol gösteren odur. Kitabın diğer canlı varlıklardan bir farkı vardır, kitap ölmez. Bizden sonraki nesillerle de yaşayıp gider. Boşuna dememiş Herrik: “Kitaplar hiç solmayacak bitkilerdir.” diye.

Yukarıdaki paragrafta düşünceyi geliştir-me tekniklerinden hangisi kullanılma-mıştır?

A) örnekleme B) tanık gösterme

C) karşılaştırma D) öyküleme

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik yoktur?

A) Gülü koklarken burnuma dikeni battı. B) Yalnızlıktan sıkılan kadın kendini sokağa

attı. C) Size bu mektupla birlikte bir de paket

gönderiyorum. D) Babasını görünce sevinçle boynuna

sarıldı.

6. Aşağıdaki deyimlerin hangisinde küçük ünlü uyumuna uymayan bir sözcük vardır?

A) El ağzıyla çorba içmek B) Yağmurdan kaçarken doluya tutulmak C) İnce eleyip sık dokumak D) Kelleyi koltuğa almak

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz

benzeşmesine örnek yoktur? A) Günler iyice kısaldı. B) Hava soğuk, atkını boynuna tak. C) Sabah kahvaltısını balkonda yaptık. D) Depremde her şeyini kaybetmişti.

8. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden

hangisinde, diğerlerinden farklı bir ses olayı vardır?

A) Yemeği sıcak yediği için ağzı yandı. B) Biricik kızını evlendirdi. C) Babasının yanağına öpücük kondurdu. D) Azıcık öteye gider misin?


9. “Mektubu okuduktan sonra çekmeceye koydu.” cümlesinde aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?

A) ünsüz yumuşaması B) ünsüz benzeşmesi C) kaynaştırma D) ünsüz düşmesi

10. Aşağıdakilerin hangisinde ünlü (sesli)

daralmasına örnek bir sözcük vardır?

A) Yıkadığım gömlek biraz küçüldü. B) İkide bir arkadaşını suçluyordu. C) Ömrü gazetecilikle geçti. D) Tek istediği iyi bir oyuncu olmaktı.

11. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi adın “-de” durum ekini alırsa, ünsüz benzeşmesi görülür?

A) sınav B) okul

C) kitap D) kalem 12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım

yanlışı vardır? A) Bu sesden rahatsız olmuyor musun? B) Dayım bu hastanede doktordur. C) Nakil işlemlerini bitirdin mi? D) Yalan söylediği için özür diledi benden.

13. Aşağıdaki cümlelerde, altı çizili sözcük-

lerden hangisinin yazımı yanlıştır?

A) Çamaşırhane binanın kaçıncı katındadır. B) Amcası hapishanede gardiyanmış. C) Onunla pastanede buluşacaktık. D) Senin baban hangi hastahanede

çalışıyor?

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözün yazımı yanlıştır?

A) Her şeyimi sana feda edebilirim, demiş. B) Korkma, senden birşey istemiyorum. C) Birtakım yaramaz çocuklar ağaçtaki

elmaları toplamışlar. D) Bir gün sen de beni anlayacaksın.


yanlışı vardır?

A) Öyleyin size gelebilir miyim? B) Bu atkıyı sana kim ördü? C) Simitçiden kaç simit aldın? D) Günler iyice kısalıyor mu?

16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesine örnek bir kullanım yoktur?

A) Bugün sıcaktan bunaldık. B) Atatürk Bulvarı’ndaki evini sattı. C) Sonunda onun değerini anladın. D) Demin buradan geçti.

17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “nb” ile

ilgili bir yazım yanlışı yapılmıştır? A) Bir daha söz cambazlığı yapma. B) Renk renk açan sümbülleri görüyor

musun? C) Bu tanburu sen mi çalıyorsun? D) Hiç Safranbolu’ya gittin mi?


18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin kullanımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Çukurova Üniversitesi’nde mi

okuyorsun? B) Avukat Selim bey az önce duruşmaya

girdi. C) Hangi lisede okuyorsun? D) Fahriye Hanım geldi?

19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ile”

sözcüğünün yerine “ve” getirilemez?

A) Sinemaya çocuklar ile gideceğim. B) Ev ile okul arası epey uzaktır. C) Sofraya reçel ile zeytin koymayı

unutmuşsun. D) Çantama kalem ile kağıt koymayı

unutmuşum. 20. Aşağıdakilerin hangisinde sayıların

yazımıyla ilgili bir yazım yanlışı vardır?

A) Bugün buraya gelişimin 7’inci günü. B) XX.yüzyılda ne olaylar yaşandı. C) Bu sınavlara 2’nci kez katılacakmış. D) Bu yarışmaya katılanların sayısı 15’ti.

21. Aşağıdakilerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

A) Bu konuda bir şey söylemeyecek misin? B) O da seninle gelecek miydi? C) Elindeki romanı severek mi okuyorsun? D) Arkadaşın okulda yokmuymuş?

22. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde herhangi bir yazım yanlışı yoktur? A) Balıkçılar bugün de yeterince balık

tutamamışlar. B) İkidebir ne konuşup duruyorsun? C) Ödevimi özenle yaptımki iyi not alayım. D) Bu kitapcıda her türlü kitap bulunur.

23. Aşağıdaki kısaltmaların hangisinin

yazımı yanlıştır?

A) DPT’na B) At’a

C) TV’de D) PTT’ye 24. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcük-

lerin hangisinde yazım yanlışı vardır?

A) Aşı olunca hiç acı hissetmedim. B) Adamı iki yıl göz hapisinde tutmuşlar. C) Ona, seni affetmesini söyle. D) Çukurova bu mevsimde çok sıcak olur.

25. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı

çizili sözcüğün yazımı doğrudur?

A) Çocuk bana bir takım sorular sordu. B) Annesi onu dün bir psikoloğa götürmüş. C) İki saattir bekliyorum, adam hala

gelmedi. D) Mağaranın ağzını çalılarla kapatmışlar.


1. “Dedem bize halk hikâyeleri anlatırken bazılarını yazardım.” cümlesi yapı bakımından nasıl cümledir? A) basit B) bileşik

C) sıralı D) bağlı

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ad

tamlaması kullanılmıştır?

A) Bak! Dünyanın en güzel çiçeği bu. B) Yorgun yıllar benle yaşlanıyor. C) O adamı daha önce hiç örmedim. D) Dereler bu mevsim coşar.

3. “Bana çarpan adam koşarak buradan

uzaklaştı.” Yukarıdaki cümlede altı çizili fiilimsiler

sırasıyla hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

A) isim-fiil , bağ-fiil B) sıfat-fiil , bağ-fiil C) sıfat-fiil , isim-fiil D) bağ-fiil , sıfat-fiil

4. Aşağıdakilerin hangisinde başkasından

duyulma anlamı yoktur?

A) Yangında dumandan bayılmış. B) Geziye o da gidecekmiş. C) Bu mektubu o yazmış. D) Sabah kahvaltısını yapmamıştım.

5. Aşağıdaki eylemlerden hangisi geniş

zaman kipiyle çekimlenmiştir?

A) gidelim B) bakarım

C) dağıttı D) biliyor

6. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi geçişsiz eylemdir?

A) Elbiseni çok ucuza almışsın. B) Kirli çamaşırları torbaya koydum. C) Usulcacık yanıma yaklaştı. D) Boynuna çizgili kıravat takmış.


adlaşmış sıfat vardır?

A) Acılı yemekleri severim. B) Her birimiz birer elma yedik. C) Zavallıyı sokak ortasında bırakmışlar. D) İki saat onun gelmesini bekledim.


aşamalı bir durum anlatılmaktadır?

A) Böyle insanlarla konuşulmaz. B) Gün geçtikçe yaşlanıyor. C) Konuyu yeni kavradım. D) Muayene olmak için doktora gitmiş.


ikilemeyi oluşturan sözcükler tek başına kullanılamaz?

A) Olur olmaz işlere karışmamalısın. B) Ivır zıvır şeyler yeme, mideni bozarsın. C) Bu konuyu iyi kötü anladım. D) Okulu bitireli aşağı yukarı beş yıl oldu.


10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözde özne kullanılmıştır? A) Buradaki kitaplar kitaplığa

yerleştirilmemiş. B) Ateş olmayan yerden duman çıkmaz. C) Arı çiçekli mevsimleri sever. D) Yörük at, yemini kendi kendine artırır.

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi

farklı türdedir? A) Soru sormaya başladı yine. B) Başımıza gelmedik iş kalmadı. C) Okula gitmeyişine mazeret buldu. D) İnsanları tanımak için çalışıyor. 12. Aşağıdaki cümlelerin hangisi yapıca

diğerlerinden farklıdır? A) Bu olaydan sonra beni de kara kaplı deftere yazdı.

B) İnsanlar bir yerlerde inanılmaz acılar yaşıyor belki de.

C) Gözleri gülümseyen, yürekleriyle gülen insanlar tanıdım.

D) Yazarın konuyu işleyiş muhteşemdi.

13. “Sonsuzluğa uzanan pencere gibiydi yazdıkların.” cümlesinin yapı özelliği hangisinde doğru verilmiştir? A) basit cümle B) birleşik cümle C) sıralı cümle D) bağlı cümle

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük ünlü uyumuna uyduğu halde küçük ünlü uyumuna uymayan bir sözcük vardır? A) Dışarı çıktığında iyice giyinin. B) Rahatsızlığına karbonat iyi gelir. C) Ayağını yorganına göre uzat. D) Göz görmeyince gönül katlanır.

15. “Artık demir almak günü gelmişse

zamandan, Meçhûle giden bir gemi kalkar bu limandan.” Yukarıdaki dizelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi vardır?

A) ulama B) ünlü darlaşması C) kaynaştırma D) ünsüz türemesi

16. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi

diğerlerinden farklıdır?

A) kolera B) difteri

C) hastalık D) grip 17. Aşağıdaki deyimlerden hangisinin

karşılığı doğru olarak verilmemiştir?

A) Eli kalem tutmak: Okur yazar olmak B) Eli yatkın: Becerikli C) El üstünde tutmak: Değer vermek D) Eli sıkı: Zorba


18. “Yarıyıl tatilinde Ankara’ya gitmeyi düşünüyoruz.”cümlesindeki “-e” ekinin Ankara sözcüğüne kattığı anlam, aşağıdakilerden hangisidir? A) bulunma B) yönelme

C) gösterme D) ayrılma

19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat,

yapısı bakımından diğerlerinden farklıdır?

A) Bütün arkadaşlarını doğum gününe

çağırmış. B) Türk ulusu büyük kahramanlar

yetiştirmiştir. C) Tatlı nar aldım, ekşi çıktı. D) Kirli elbisesini temizleyiciye vermiş.

20. “ve” bağlacı aşağıdaki cümlelerin

hangisinde “nesneleri” birbirine bağlamıştır? A) Ege ve Ece sinemaya gittiler. B) Telefon ve elektrik faturalarını dün

ödedim. C) Bugün çarşıda ve pazarda çok dolaştık. D) Pazara uğradım ve iki kilo ayva aldım.

21. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin

yüklemi dönüşlü çatılıdır?

A) Kahvaltıdan sonra bulaşıklar yıkandı. B) Elindeki dikişi üç günde bitirdi. C) Çok üşüyünce kazağını giyindi. D) Kaybolan çanta nihayet bulundu.

22. Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde fiilimsi (eylemsi) yoktur?

A) Kendi düşen ağlamaz. B) Mum yanmayınca pervane dönmez. C) Akacak kan damarda durmaz. D) Sakla zamanı gelir zamanı.

23. “Sabah kalktığımda her yer karla doluydu.”

cümlesi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Bileşik, olumlu, kurallı, fiil cümlesidir. B) Bileşik, olumlu, kurallı, ad cümlesidir. C) Basit, olumlu, devrik, ad cümlesidir. D) Basit, olumlu, kurallı, fiil cümlesidir.

24. Aşağıdaki cümlelerden hangisi öğelerine

doğru ayrılmamıştır?

A) Annem/ bugün/ kardeşimi/ doktora/ götürecek.

B) Bizim öğretmen/ yarın/ yazılı olacağımızı/ söyledi.

C) Bu aralar/ orman yangınları/ iyice/ çoğaldı.

D) Babasından ayrılınca/ gözyaşlarını/ tutamadı.

25. Aşağıdakilerden hangisinde tarih yazımı

doğrudur?

A) Bu pazar çok işim var. B) Ablam 19 eylül 1998’de doğmuş. C) Ailen Temmuz’da tatile çıkmayı

düşünüyor mu? D) 18.Ekim.1958’de babam göreve

başlamış.

Documents

ÜNİTE: YAZIM KURALLARI – 1 KONU: Büyük Harflerin, Özel ... · TÜRKÇE İLKÖĞRETİM 8 197 ÜNİTE: YAZIM KURALLARI – 1 KONU: Büyük Harflerin, Özel Adların, Kısaltmaların,