ΟΡΙΣΜΟΣ - sch.gr1lyk-elass.lar.sch.gr/autosch/joomla15/images/koinonikos apokleism… · Για τους νέους που ζουν σε τέτοιες συνθήκες , οι

Project ‘ΧΡΗΣΤΕΣ ΤΟΞΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ-ΑΝΕΡΓΟΙ-ΑΣΤΕΓΟΙ’

Page 1

ΟΡΙΣΜΟΣ.

Η έννοια του κοινωνικού αποκλεισµού χρησιµοποιήθηκε για πρώτη φορά το1989. Ως κοινωνικός αποκλεισµός µπορεί να θεωρηθεί η κατάσταση της ταυτόχρονης αποξένωσης ενός ατόµου από: α) την αγορά εργασίας, β) την οικογένεια και τα σχετικά µε αυτήν κοινωνικά δίκτυα και γ) το κράτος. Ως κοινωνικά αποκλεισµένα µπορούν να θεωρηθούν τα άτοµα, τα οποία για κάποιο λόγο δείχνουν κάποια µετατόπιση (προσωρινή ή µόνιµη) από τους θεσµούς αυτούς. Η εξάρτησή τους από τον κόσµο της εργασίας και από τους συµπληρωµατικούς µηχανισµούς που έχουν αναπτύξει οι κοινωνίες για την πρόνοια και προστασία είναι είτε πολύ µικρή, ή σε ακραίες περιπτώσεις, ανύπαρκτη. Ο κοινωνικός αποκλεισµός (συναντάται και µε τον όρο κοινωνική περιθωριοποίηση) είναι ευρέως διαδεδοµένος σε όλα τα µήκη και πλάτη της γης και συχνά συνοδεύεται από λεκτική και φυσική βία κατά των περιθωριοποιηµένων ατόµων. Είτε παρουσιάζεται ως κακή ή καλή πράξη ως αρετή ή αµαρτία, ο κοινωνικός αποκλεισµός είναι ένα σύνθετο φαινόµενο στις διαφορετικές µεταµφιέσεις του που υπερβαίνουν τον χρόνο και εµφανίζονται στην καθηµερινή ζωή.

ΑΙΤΙΑ . Τα αίτια αυτής της απάνθρωπης συµπεριφοράς και τακτικής είναι πολλά: καταρχάς, ο άνθρωπος αισθάνεται ασφαλής µέσα στο γνώριµο και οικείο περιβάλλον που έχει δηµιουργήσει, και γι' αυτό το διαφορετικό του προκαλεί φόβο και ανασφάλεια, µε αποτέλεσµα να το αντιµετωπίζει ως απειλή, ως επικίνδυνη εισβολή που πρέπει να εξοντωθεί. Σε αυτήν την περίπτωση, καθοριστικό ρόλο παίζουν οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα µε τα οποία διαπαιδαγωγούνται συνήθως οι άνθρωποι από µικρή ηλικία. Έτσι έχουν διδαχθεί και έχουν πιστέψει ότι οι αλλόθρησκοι, οι ανάπηροι, οι οµοφυλόφιλοι, οι αδύνατοι ή οι µετανάστες µόνο προβλήµατα µπορεί να επιφέρουν στην κοινωνία τους. Τα στερεότυπα αυτά συντηρούν και ενισχύουν τα ΜΜΕ που προβάλλουν µε έµφαση διάφορα περιστατικά, προκλητικά για την κοινή γνώµη, που έχουν σχέση µε την δράση και την ζωή αυτών των ανθρώπων. Η σπουδαιότερη όµως αιτία του προβλήµατος είναι η αµάθεια, η αµορφωσιά, η έλλειψη παιδείας και αγωγής που κάνουν το έδαφος πρόσφορο, για να αναπτυχθούν φαινόµενα ρατσισµού, φανατισµού και µισαλλοδοξίας. Μεγάλη ευθύνη φέρουν και οι πολιτικοί που συχνά καλλιεργούν σκόπιµα τέτοιες αντιλήψεις αποπροσανατολίζοντας και χειραγωγώντας τον λαό, που τον στρέφουν εναντίον των µειονοτήτων και των µεταναστών.


Page 2

Εµείς θα µελετήσουµε τρεις κοινωνικές οµάδες που αντιµετωπίζουν τον κοινωνικό αποκλεισµό.

1. Χρήστες τοξικών ουσιών 2. Άστεγοι 3. Άνεργοι

ΧΡΗΣΤΕΣ ΤΟΞΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ

ΝΑΡΚΟΜΑΝΕΙΣ

Χρήστες τοξικών ουσιών αποτελούν οι ναρκοµανείς. Συγκεκριµένα είναι άνθρωποι εξαρτηµένοι από τα ναρκωτικά τόσο σωµατικά όσο και ψυχικά που εµφανίζουν σύνδροµο στέρησης σε περίπτωση διακοπής της χορηγούµενης ουσίας. Οι λόγοι που ωθούν ένα άτοµο στη χρήση είναι πολλοί όπως,

• ∆ΙΑΣΚΕ∆ΑΣΗ. Οι ουσίες µπορεί να είναι συναρπαστικές για κάποιους, καθώς προσφέρουν ένα προσιτό και συχνά αξιόπιστο µέσο για την απόκτηση «απολαυστικών» εµπειριών. Όποιος αµφιβάλλει για αυτό θα πρέπει να θυµηθεί ότι οι περισσότεροι ενήλικες χρησιµοποιούν ουσίες (αλκοόλ, καπνό, καφέ) και προφανώς δέχονται άκριτα ότι µια τέτοια χρήση είναι πολύτιµη. Οι χρήστες ουσιών οµολογούν ότι παίρνουν ουσίες κυρίως επειδή τους αρέσει.

• ΠΙΕΣΗ/ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΣΥΝΟΜΙΛΗΚΩΝ. Οι πρώτοι πειραµατισµοί µε τις ουσίες συχνά εντοπίζονται στην εφηβεία. Τότε αυξάνεται η περιέργεια των νέων για τον κόσµο γύρω τους και συχνά ψάχνουν για τρόπους αντίδρασης προς τη γονεϊκή εξουσία. Ακόµα πολλοί είναι και αυτοί που παίρνουν ναρκωτικά για να εισχωρήσουν σε µια συγκεκριµένη κοινωνική οµάδα, χωρίς να αντιλαµβάνονται το κακό που προκαλούν στον εαυτό τους.

• ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Αναµφισβήτητα το περιβάλλον στο οποίο ζεις και µεγαλώνεις είναι σε ένα αρκετά µεγάλο ποσοστό υπεύθυνο για το αν θα εµφανίσει κάποιος ή όχι εξάρτηση από τα ναρκωτικά. Ωστόσο η οικονοµική άνεση δεν αποτρέπει το πρόβληµα εφόσον δεν υπάρχει συναισθηµατική στήριξη από την οικογένεια. Παρ’ όλα αυτά, σε γενικές γραµµές, τα πιο σοβαρά προβλήµατα ουσιών είναι πιθανό να συνδέονται µε την φτώχεια και τη στέρηση σε κοινωνίες µε υψηλά επίπεδα ανεργίας και µε µια ολόκληρη σειρά κοινωνικής και οικονοµικής δυσπραγίας. Για τους νέους που ζουν σε τέτοιες συνθήκες, οι ουσίες µπορεί να επιτελέσουν έναν τρόπο να απωθούνται τα προβλήµατα.


Page 3

Ωστόσο η χρήση ναρκωτικών ουσιών έχει ανυπολόγιστες συνέπειες για την υγεία του ατόµου. Όσον αφορά τον ψυχικό κόσµο το άτοµο υφίσταται σοβαρή αλλοίωση της προσωπικότητας και του χαρακτήρα του. Η σωµατική του υγεία ακόµη, επιδεινώνεται κάθε φορά που προσλαµβάνει τη δόση, διατρέχοντας σοβαρό κίνδυνο µόλυνσης και ασθένειας.

Όµως δεν θα πρέπει να µένουµε απαθείς, βλέποντας τί συµβαίνει γύρω µας. Θα πρέπει να παρέχουµε τόσο ψυχολογική όσο και έµπρακτη στήριξη, να τους βοηθήσουµε να δουν τη ζωή µε µάτια αισιοδοξίας, ώστε να παλέψουν και να καταφέρουν την απεξάρτηση από τα ναρκωτικά. Η πολιτεία µε νόµους αλλά και εµείς ως πολίτες µε ουσιώδεις πράξεις, θα πρέπει να συµβάλλουµε ώστε οι άνθρωποι να ζήσουν σε ένα καθεστώς ισότητας, απαλλαγµένο από διακρίσεις και αδικίες. Τέλος, η ανθρωπιστική παιδεία και αγωγή θα συµβάλει στην προώθηση της συναδέλφωσης ανθρώπων, θα διδάξει την ισότητα και τον σεβασµό στον άνθρωπο όποιος και είναι αυτός, και ιδίως την διαφορετικότητα. Με αυτούς τους τρόπους θα συνειδητοποιήσουµε όλοι ότι οι διακρίσεις ανάµεσα στους ανθρώπους είναι ανεπίτρεπτες και µόνο οι ανθρωπιστικές αρχές και αξίες καθώς και η ανεκτικότητα θα διαµορφώσουν ένα κόσµο δίκαιο, δηµοκρατικό και πολιτισµένο.


Page 4

Τα ναρκωτικά είναι τοξικές ουσίες φυτικές ή χηµικές που προκαλούν στον οργανισµό διάφορες καταστάσεις: νάρκη, τάση για ύπνο, διέγερση, ένα αίσθηµα ευφορίας, αλλά φέρνουν και εξασθένιση στις φυσιολογικές λειτουργίες του νευρικού συστήµατος και προκαλούν στους χρήστες εθισµό, µια εξάρτηση και στο τέλος όταν τα στερηθεί ο οργανισµός µας επιφέρουν το στερητικό σύνδροµο. ∆ιαιρούνται σε ήπια, µαλακά (παράγωγα της ινδικής κάνναβης) και σκληρά (παράγωγα του οπίου) και είναι µεγάλη απειλή για τη νεολαία ,είναι το καταφύγιο των αδυνάτων και των νικηµένων.

ΠΑΙ∆ΙΑ ΚΑΙ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ

Προειδοποιητικά σηµάδια ότι ένα παιδί κάνει χρήση ναρκωτικών:


Page 5

1)Περίοδοι υπνηλίας και λήθαργου, εναλλασσόµενες µε υπερδραστηριότητα και ευφορία.

2) Αλλαγή στην όρεξη.

3) Σηµαντικές µεταπτώσεις στη διάθεση και αλλαγές στην προσωπικότητα.

4) Ασυνήθιστα µικρές ή µεγάλες κόρες µατιών και βαριά βλέφαρα.

5) Σύγχυση, τραύλισµα και παράλογη συµπεριφορά.

6) Ρίγη.

7) Έλκη γύρω από την µύτη και επίµονο φτάρνισµα.

ΕΛΑΦΡΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ

Μαριχουάνα- Χασίς: Παράγωγα της ινδικής κάνναβης. Καπνίζεται το άνθος (µαριχουάνα) ή η ρητίνη (χασίς) που παρασκευάζεται σε πλακίδια ή κυλίνδρους χρώµατος σκούρου καφέ. Το χασίς έχει περιεκτικότητα σε καθαρό ναρκωτικό 40%, ενώ η µαριχουάνα δεν ξεπερνάει το 12%. ∆ίνουν ένα συναίσθηµα ευεξίας, ηρεµίας και εσωτερικής ικανοποίησης. Οι έννοιες του χώρου και του χρόνου αλλοιώνονται. Αποτελούν κοινωνικό κίνδυνο γιατί ανοίγουν το δρόµο στη δοκιµή των σκληρών ναρκωτικών όπως η ηρωίνη και η µορφίνη. Είναι πολύ διαδεδοµένα ειδικά στις ανατολικές χώρες.

ΣΚΛΗΡΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ

Όπιο, Ηρωίνη, Μορφίνη: Ναρκωτικά που προκαλούν γρήγορη εξάρτηση και εθισµό. Οι χρήστες τους γίνονται σκλάβοι των ναρκωτικών αυτών, µέσα σε λίγες µέρες και κάνουν τα πάντα για να τα προµηθευτούν από τους εµπόρους ναρκωτικών. Η ευεξία και η υποτιθέµενη ευτυχία που προσφέρουν πληρώνονται µε τρόπο φοβερό: µε γρήγορη ψυχοσωµατική καταστροφή και µε απώλεια κάθε ηθικής αξίας.

Κοκαΐνη: Η κοκαΐνη παράγεται από τα φύλλα του φυτού κόκα. Είναι διεγερτικό και δηµιουργεί µεγάλη ευφορία, ακόµη και παραισθήσεις.


Page 6

Στις επιδράσεις περιλαµβάνονται διαστολή των µατιών, τρεµούλα και αϋπνία. Η συχνή εισπνοή από τη µύτη µπορεί να τη βλάψει.

LSD:(Λυσεργικό οξύ). Το πιο γνωστό παραισθησιογόνο. Το ναρκωτικό που διαστέλλει τη συνείδηση. Ένας µεγάλος κίνδυνος για τους νέους, που δεν είναι έτοιµοι να αντιµετωπίσουν τις επιδράσεις του. Η λήψη του προκαλεί τροποποίηση στην αντίληψη της πραγµατικότητας.

Αµφεταµίνες: Από τις πιο επικίνδυνες κατηγορίες χηµικών ουσιών που κυκλοφορούν. ∆ιεγείρουν το κεντρικό νευρικό σύστηµα, δηµιουργούν περιορισµό της πνευµατικής και µυϊκής κόπωσης και βελτίωση της διάθεσης του ανθρώπου και διάθεση για εργασία. Ακόµη προκαλούν αύξηση των µυϊκών δυνάµεων. Χρησιµοποιούνται ευρύτατα από άτοµα που θέλουν να µην κοιµηθούν τη νύχτα για να εργαστούν, από αθλητές για να αυξήσουν τις δυνάµεις και τις επιδόσεις τους (ντοπάρισµα), από γυναίκες για να µειώσουν την όρεξη του φαγητού και να µην παχαίνουν, από κακοποιούς για να έχουν θάρρος και ψυχραιµία κατά τη διάπραξη εγκληµάτων .

Βαρβιτουρικά:Επιδρούν ως καταπραϋντικά και υπνωτικά. Χρησιµοποιούνται για την καταστολή του κεντρικού νευρικού συστήµατος. Γίνονται εύκολα συνήθεια και απαιτούν όλο και µεγαλύτερες δόσεις. Έτσι µετατρέπονται σε ναρκωτικά και γίνονται επικίνδυνα. Υπάρχει µεγάλος κίνδυνος όταν η λήψη τους συνδυάζεται µε οινοπνευµατώδη ποτά ή άλλα ναρκωτικά. Χορηγούνται κατόπιν οδηγίας γιατρού και κυκλοφορούν σε ταµπλέτες, κάψουλες και ενέσεις. Από τη χρήση τους έχουν προκληθεί πολλοί θάνατοι.


Page 7

ΑΝΕΡΓΙΑ

Στις σύγχρονες κοινωνίες η αντιµετώπιση των βιοτικών προβληµάτων γίνεται συνεχώς πιο δύσκολη και οι στιγµές ψυχικής ευφορίας σπανίζουν. Η αξία του ανθρώπου κρίνεται από τη συµµετοχή του στις παραγωγικές διαδικασίες και η εργασία εµφανίζεται ως ύψιστο ηθικό καθήκον. Σ’ αυτές , λοιπόν, τις συνθήκες το πρόβληµα της ανεργίας, δηλαδή το να µη βρίσκει ή να χάνει κάποιος τη δουλειά του, αναδεικνύεται ως ένα από τα σοβαρότερα, αφού οδηγεί σε απόγνωση και εξαθλίωση ανθρώπους, κυρίως νέους, και προκαλεί αντι-κοινωνικά φαινόµενα. Η ανεργία εµφανίζεται ως πρόβληµα κατά τους νεότερους χρόνους, όταν επικράτησε η βιοµηχανική οργάνωση της παραγωγής , ο καταµερισµός των εργασιών και η εξειδίκευση των εργαζοµένων. Είναι, εποµένως, εγγενές πρόβληµα της οικονοµικής ανάπτυξης που εφαρµόστηκε και εφαρµόζεται. Και όσο το σύστηµα αυτό βαίνει προς την ολοκλήρωση του, τόσο οξύτερο γίνεται το πρόβληµα. Αυτό τουλάχιστον δείχνουν οι δείκτες της στατιστικής-η ανεργία στη χώρα µας κυµαίνεται στο 22,5% του ενεργού πληθυσµού , και στην Ευρώπη υπάρχουν είκοσι εκατοµµύρια περίπου άνεργοι-. Γιατί υπάρχει ανεργία στην εποχή µας;

1. Η γενικευµένη χρήση της τεχνολογίας σε όλες της φάσης της παραγωγής και της διακίνησης των προϊόντων, καθώς και στις παρεχόµενες υπηρεσίες, αποτελεί τη σηµαντικότερη, ίσως αιτία. Η µηχανή, συνδυάζοντας εκπληκτική αποτελεσµατικότητα και χαµηλό κόστος συγκριτικά µε τις αµοιβές των εργαζοµένων, εισάγεται όλο και πιο τελειοποιηµένη σε όλους τους τοµείς της οικονοµίας.

2. Αδυναµία της εκπαίδευσης να παρακολουθεί τις ραγδαίες οικονοµικές εξελίξεις που συντελούνται, να τις προβλέπει και να εναρµονίζει τα προγράµµατα της µε τις ανάγκες οικονοµικής ανάπτυξης της κοινωνίας µας. Έτσι ένα µεγάλο τµήµα του ενεργού πληθυσµού της χώρας, και µάλιστα το ζωτικότερο, τελειώνοντας τη φοίτηση του στα διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύµατα, ανερµάτιστο και χωρίς επαγγελµατικά εφόδια, λόγω αδυναµίας του εκπαιδευτικού µας συστήµατος να παρέχει σωστό επαγγελµατικό προσανατολισµό και κατάρτιση, προστίθεται στους ανέργους που ήδη υπάρχουν.

3. Λόγω αντιλήψεων για την αξία των διάφορων επαγγελµάτων. Υπάρχει µια υποτίµηση της αξίας που έχει η χειρωνακτική εργασία. Συνέπεια αυτής της νοοτροπίας είναι η µαζική στροφή των νέων προς τις πανεπιστηµιακές σπουδές. ∆εν είναι καθόλου τυχαίο και άσχετο το γεγονός ότι τα ποσοστά ανεργίας κυµαίνονται σε υψηλότερα επίπεδα στους πτυχιούχους ανώτατων σχολών.


Page 8

4. Ιδιαίτερα σηµαντικός λόγος για την αύξηση της ανεργίας είναι και η οικονοµική ύφεση που παρατηρείται στην εποχή µας. Κύρια χαρακτηριστικά της κρίσης αυτής είναι η µείωση της αγοραστικής δύναµης των καταναλωτών και, κατά συνέπεια, η µείωση της παραγωγής και οι απολύσεις εργαζοµένων , η έλλειψη κεφαλαίων, οι ασύµφοροι όροι δανεισµού και η µεταφορά των παραγωγικών δραστηριοτήτων σε χώρες που εξασφαλίζουν ευνοϊκότερους όρους, κίνητρα, φτηνά εργατικά χέρια, πρώτες ύλες, κατάλληλα έργα υποδοµής. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα φαύλο κύκλο, µε αποτέλεσµα να κλείνουν επιχειρήσεις και να µη γίνονται επενδύσεις. Έτσι, και πολλοί εργαζόµενοι χάνουν τη δουλεία τους, αλλά ούτε και νέες θέσεις εργασίας δηµιουργούνται.

5. Τέλος, η υπέρµετρη εισαγωγή ξένων προϊόντων, είτε επειδή είναι πιο φτηνά είτε επειδή πολλοί Έλληνες καταναλωτές είναι ξενοµανείς, οδηγεί στη συρρίκνωση της εγχώριας παραγωγής και, γι’ αυτό το λόγο, στη µείωση των θέσεων εργασίας.

Επιπτώσεις της ανεργίας στην προσωπική ζωή του ανέργου και στην κοινωνική γενικότερα Με την εργασία ο άνθρωπος εξασφαλίζει όχι µόνο τα αναγκαία προς το <<ζην>>, αλλά και προς το <<ευ ζην>>. Εξοικονοµεί τους απαραίτητους πόρους για τη µόρφωση του, την ψυχαγωγία του και την άνεσή του Είναι λοιπόν ευνόητο πως ο άνεργος καθώς δεν έχει τη δυνατότητα αυτή, καταδικάζεται σε ένδεια και ποικίλες στερήσεις. Το χειρότερο είναι πως οι ανάγκες τον ωθούν συχνά σε συµβιβασµούς και εξαρτήσεις που τραυµατίζουν το κύρος της προσωπικότητας του και την αξιοπρέπεια του. Επιπλέον ο άνεργος δε δηµιουργεί. Όχι γιατί δεν έχει την ικανότητα, αλλά γιατί δεν του δόθηκε η ευκαιρία. Άλλωστε η εργασία είναι αυτή που συνοδεύεται από αισθήµατα πληρότητας και ικανοποίησης. Αυτή τη χαρά, όµως δεν τη νιώθει ο άνεργος. Αντίθετα, ζώντας σε µια κοινωνία που τα µέλη της ανατρέφονται και διαπαιδαγωγούνται µε την αρχή πως η εργασία είναι σκοπός της ζωής και η εργατικότητα ύψιστη αρετή, είναι επόµενο να νιώθει ενοχές, να αισθάνεται πως µειονεκτεί, πως είναι ένας παρίας. Αυτή η αίσθηση πληµµυρίζει την ψυχή του µε πίκρα, µε αγανάκτηση, αλλά και µε απαισιοδοξία, κατάθλιψη, άγχος και έλλειψη ενδιαφέροντος για τη ζωή. Η ανεργία δε θέτει µόνο σε φοβερή ψυχική δοκιµασία τον άνθρωπο, αλλά του απαγορεύει, επειδή του στερεί τις ευκαιρίες, να ολοκληρώσει την προσωπικότητα του. Έτσι είναι αυτονόητη η µειονεκτική θέση στην οποία βρίσκεται ο άνεργος.


Page 9

Κι ύστερα η ζωή και ο πολιτισµός βρίσκονται εκεί όπου υπάρχει δηµιουργία( στα εργοστάσια, στα γραφεία, εργαστήρια και στους αγρούς).Εκεί συντελούνται οι κοινωνικές διεργασίες και γίνεται ο άνθρωπος δηµιουργός της ιστορίας του. Ο άνεργος, όµως είναι απών. ∆εν µπορεί ούτε να προσφέρει, ούτε να παρέµβει. Γι’ αυτό και ο ίδιος αισθάνεται περίπου, άχρηστος. Ανεργία και ψυχολογία Το φάσµα της ανεργίας απειλεί την Ευρώπη. Πίσω από τις στατιστικές και τους ψυχρούς υπολογισµούς υπάρχει ένας µεγάλος αγνοούµενος, ο άνεργος και ο ψυχισµός του. Άνεργος δεν είναι ένα άτοµο που έχει χάσει τη δουλεία του. Είναι ένα άτοµο που έχει χάσει την ταυτότητα του, που δεν ξέρει τι να κάνει µε το χρόνο, την οικογένεια του, τη ζωή, τον εαυτό του. Ένας άνεργος δεν είναι κάποιος που ψάχνει για δουλειά, είναι κάποιος που ψάχνει για στηρίγµατα επιβίωσης. Μαζί µε τη δουλειά στο συµβολικό επίπεδο, χάνεις πολύ περισσότερα από οικονοµικά αγαθά. Χάνεις την αυτοεκτίµηση, τον αυτοσεβασµό, την αξιοπρέπειά σου. ∆εν είναι να απορεί κανείς. Αρκεί να συλλογιστούµε πόσο εργασιοκεντρική είναι η κοινωνία µας. Χωρίς επαγγελµατικές ιδιότητες, το άτοµο δε σηµαίνει τίποτα. ∆εν είναι αναγνωρισµένο, άρα δεν υπάρχει.

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ (%) Ο αριθµός των ανέργων σηµείωσε κατακόρυφη άνοδο κατά 44,2% σε σχέση µε το αντίστοιχο τρίµηνο του 2011. Η ανεργία πλήττει περισσότερο τις γυναίκες, όπου το ποσοστό φτάνει το 27,3% έναντι 20,8% στους άντρες. Επιπλέον, τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας παρατηρούνται σε όσους δεν έχουν πάει καθόλου στο σχολείο (35,8%) και ακολουθούν τα άτοµα µέσης εκπαίδευσης καθώς και τα άτοµα µε πτυχία Ανώτερης Τεχνολογικής Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης (26%). Τα χαµηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στους κατόχους διδακτορικού ή µεταπτυχιακού τίτλου (12,9%) και στους αποφοίτους τριτοβάθµιας εκπαίδευσης (26,2%). Το ποσοστό των «νέων ανέργων», δηλαδή όσων εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας αναζητώντας απασχόληση, ανέρχεται στο 23,3% του συνόλου των ανέργων ενώ οι µακροχρόνια άνεργοι (αυτοί που αναζητούν από 12 µήνες και άνω εργασία, ανεξάρτητα αν είναι «νέοι» ή «παλαιοί» άνεργοι), αποτελούν αντίστοιχα το 59,0%. Το ποσοστό ανεργίας των ατόµων µε ξένη υπηκοότητα, είναι µεγαλύτερο από το αντίστοιχο των Ελλήνων υπηκόων (32,5% έναντι 22,7%). Επίσης, το 71,1% των ξένων υπηκόων είναι οικονοµικά ενεργό, ποσοστό σηµαντικά υψηλότερο από το αντίστοιχο των Ελλήνων το οποίο είναι 51,7%. Εξετάζοντας την εξέλιξη του αριθµού των απασχολουµένων, ανά τοµέα της οικονοµίας, παρατηρείται ότι σε όλους τους


Page 10

τοµείς υπάρχει µείωση στον αριθµό των απασχολούµενων σε σχέση µε το αντίστοιχο περυσινό τρίµηνο. Στον πρωτογενή τοµέα η µείωση ανέρχεται σε 3,1%, στο δευτερογενή 15% και στο τριτογενή 8,1%.

ΑΣΤΕΓΟΙ

Περιθώριο, κοινωνικός αποκλεισµός, άνθρωποι σε κρίση, απόγνωση, παρακµή: άστεγοι. Από τις πλέον ευπαθείς οµάδες του πληθυσµού, που στην Ελλάδα αριθµούν κατ' εκτίµηση περίπου 17.000 άτοµα, εκ των οποίων γύρω στους 8.000 ζουν στην Αθήνα. Από το συνολικό αριθµό των αστέγων, περίπου 1.000 Έλληνες δεν διαθέτουν κανένα σταθερό κατάλυµα, 280 φιλοξενούνται σε κρατικούς και δηµοτικούς ξενώνες, 2.000 από µη κυβερνητικές και εκκλησιαστικές οργανώσεις, 500 διαµένουν σε οικοτροφεία, 2.000 έχουν «καταλάβει» κτίρια και καταλύµατα, 3.000 βρίσκονται σε διάφορα ιδρύµατα και άσυλα, ενώ 8.000 είναι µετανάστες οι οποίοι ζητούν άσυλο. «Οι αριθµοί δεν περιλαµβάνουν εκείνους οι οποίοι διαµένουν σε επισφαλείς κατοικίες, γεγονός που σχετίζεται µε τη διαρκή φτώχεια και την οικονοµική ανασφάλεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι περίπου 140.000 Έλληνες και 85.000 µετανάστες, κάτοικοι Αθηνών, ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας σε ενοικιαζόµενα σπίτια µε υποβαθµισµένες στεγαστικές συνθήκες». ΤΙ ΕΝΝΟΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΝ ΟΡΟ "ΑΣΤΕΓΟΣ"; Tι εννοούµε όµως µε τον όρο άστεγος είναι ένα θέµα προς διερεύνηση. Σύµφωνα µε την ευρύτερη έννοια, όπως αυτή ορίζεται από τη διακήρυξη του ελληνικού δικτύου για το δικαίωµα στη στέγη και την κατοικία, άστεγοι είναι εκείνοι που δεν διαθέτουν ιδιόκτητη, ενοικιαζόµενη ή παραχωρηµένη κατοικία και διαµένουν στο δρόµο ή σε ξενώνες και ιδρύµατα, φιλοξενούνται από


Page 11

γνωστούς και φίλους, διαβιούν σε καταλήψεις, σε ανεπαρκή και ανασφαλή καταλύµατα χωρίς να έχουν πρόσβαση στις βασικές υπηρεσίες νερού, ηλεκτρικού και θέρµανσης. «H ελληνική οικογένεια είναι αρκετά δεµένη και προστατεύει τα µέλη της. Την τελευταία δεκαετία ωστόσο ο αριθµός των αστέγων έχει αυξηθεί µε την παρουσία των µεταναστών, τη διόγκωση της ανεργίας, ακόµα και από τον µεγάλο σεισµό», Σήµερα, περίπου 180 άστεγοι του Λεκανοπεδίου έχουν βρει καταφύγιο σε δύο ξενοδοχεία Γ κατηγορίας της Αθήνας στο πλαίσιο του προγράµµατος του δήµου. Εκεί στεγάζονται από το 1997 για τουλάχιστον 3 µήνες, ενώ ορισµένοι διαµένουν ακόµη και 7 χρόνια. «Υπάρχουν και άστεγοι οι οποίοι κάποτε είχαν µεγάλη περιουσία. Σε καµιά περίπτωση όµως δεν φιλοξενούνται τοξικοµανείς». «Από τη µέχρι σήµερα εµπειρία µας µπορούµε να πούµε ότι ένας στους τρεις αστέγους παρουσιάζει ψυχικές διαταραχές, ενώ µεγάλο είναι το ποσοστό πασχόντων από χρόνια προβλήµατα υγείας (καρδιοπαθείς, καρκινοπαθείς κ.λπ.). Ορισµένοι εργάζονται περιστασιακά ως µικροπωλητές. Tο κοινό όλων αυτών των ανθρώπων είναι πως αισθάνονται τέτοια απογοήτευση ώστε να φαίνονται παραιτηµένοι από τη ζωή. Αρκετοί είναι ηλικιωµένοι, καταθλιπτικοί και πίνουν πολύ, ενώ συνήθως είναι άντρες και δεν διατηρούν καµιά σχέση µε την οικογένειά τους. Η έλλειψη λοιπόν στέγης ή κακή ποιότητα στέγασης είναι άλλος ένας δείκτης κοινωνικού αποκλεισµού, που επηρεάζει την ατοµική και οικογενειακή υγεία, την αναπτυξη των παιδιών. ∆είκτες στέγασης περιλαµβάνουν το ποσοστό των αστέγων, το ποσοστό των νοικοκυριών σε πυκνοκατοικηµένες περιοχές, τις οµάδες υψηλού κινδύνου, όσον αφορά την απώλεια της στέγης. Άλλοι παρεµφερείς δείκτες περιλαµβάνουν την έλλειψη θέρµανσης και την αδυναµία επισκευής των σπιτιών.Η ιδιοκατοίκηση είναι κανόνας στην ύπαιθρο, ενώ στις πόλεις υψηλότερο ποσοστό επισφάλειας παρουσιάζουν οι ενοικιαστές, για τους οποίους η στέγαση και οι συνθήκες κατοικίας είναι θέµα αιχµής και σηµαντικότατος προσδιοριστικός παράγοντας του κινδύνου αποκλεισµού. ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΠΟΥ ΤΡΟΦΟ∆ΟΤΟΥΝ ΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΣΤΕΓΩΝ; Σε έρευνα που είχαµε κάνει το 2005-2006 οι άστεγοι δηλώνουν ως πρώτη αιτία τους οικονοµικούς λόγους (φτώχεια, ανεργία κ.λπ.). Στην πραγµατικότητα, όµως, τα οικονοµικά προβλήµατα εµπλέκονται µε προβλήµατα νοσηρότητας (ψυχιατρικά περιστατικά, εξαρτήσεις από αλκοόλ ή ναρκωτικά κ.ά.), τα οποία δεν αντιµετωπίζονται από την πολιτεία ούτε από την οικογένεια. Επιπλέον στα αίτια των αστέγων συµπεριλαµβάνονται οι φυσικές καταστροφές (σεισµοί, πληµµύρες, πυρκαγιές) και οι πόλεµοι. Πάντως,


Page 12

πληθαίνουν οι απολυµένοι που βρίσκονται στον δρόµο, όπως και οι αλλοδαποί. Το τελευταίο διάστηµα υπάρχουν πολλοί άστεγοι πρόσφυγες από το Ιράκ και το Ιράν. Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΣΤΕΓΟΥΣ Η πολιτεία προέβη στην υλοποίηση του Ιδρύµατος Αστέγων που ο σκοπός του είναι η αντιµετώπιση των προβληµάτων των ανθρώπων οι οποίοι για οποιονδήποτε λόγω βρίσκονται χωρίς στέγη η δεν διαθέτουν οι ίδιοι η οικογένειές τους ασφαλή κατοικία επαρκούς επιπέδου. Επίσης, η ανάπτυξη µηχανισµών πρόληψης για την αποτροπή του φαινoµένου, καθώς και η ανάπτυξη αντίστοιχων που θα µελετούν τις περιπτώσεις των αστέγων και θα φροντίζουν για τη µελλοντική αποκατάσταση και επανένταξή τους. Για την επίτευξη των σκοπών του το Ίδρυµα Αστέγων συνεργάζεται και µε φορείς που έχουν τους ίδιους σκοπούς. Πέραν των άλλων υπηρεσιών που παρέχει, το Ίδρυµα συγκεντρώνει και διανέµει είδη τροφίµων, ιµατισµού, υπόδησης κ.λ.π. σε όσους προσέρχονται ή φιλοξενούνται στους χώρους του, καθώς και σε οικογένειες ή µεµονωµένα άτοµα τα οποία εντοπίζονται από τις δικές του ή άλλες κοινωνικές υπηρεσίες, ενορίες, εθελοντές ή συνεργαζόµενους φορείς. Σίτιση Το Κ.Υ.Α.∆.Α. παρέχει καθηµερινά 1.200 µερίδες φαγητού σε άπορους και άστεγους Έλληνες και αλλοδαπούς. Το φαγητό διανέµεται δύο φορές ηµερησίως (µεσηµέρι 12:00-13:00 και απόγευµα 18:00-19:00)από το Κέντρο Σίτισης του Ιδρύµατος, στη συµβολή των οδών Σοφοκλέους 70και Πειραιώς 35. Στέγαση Το Κ.Υ.Α.∆.Α. διαθέτει δύο ξενώνες στους οποίους παρέχετε βραχεία φιλοξενία (3-6 µήνες) σε 180 άτοµα. Η πληθυσµιακή οµάδα που εξυπηρετείται καλύπτει άτοµα ηλικίας 18-65 ετών. Οι υπηρεσίες που παρέχονται είναι δωρεάν για όλους

ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ;


Page 13

Συσσίτια, οίκοι ευγηρίας, ορφανοτροφεία, ιατρεία, στέγες αναπήρων και ατόµων µε ιδιαίτερες ανάγκες αποτελούν τη µαρτυρία αγάπης της Εκκλησίας. Ένα µικρό µέρος του φιλανθρωπικού έργου της, στο οποίο συµµετέχουν κληρικοί και πιστοί µε ένα µόνο στόχο: τη στήριξη του πάσχοντος ανθρώπου. Χωρίς διακρίσεις και διαχωρισµούς, τα ενοριακά φιλόπτωχα ταµεία της Αρχιεπισκοπής και των Μητροπόλεων προσφέρουν τη βοήθεια και τη συµπαράστασή τους σε όλους όσοι έχουν ανάγκη ανεξαρτήτως φύλου, καταγωγής, χρώµατος και θρησκείας. Όπως ακριβώς συνέβαινε τον 4ο αιώνα, όταν οι κατατρεγµένοι και οι φτωχοί της Μικράς Ασίας έβρισκαν καταφύγιο στα νοσοκοµεία και τα πτωχοκοµεία που είχε δηµιουργήσει ο Μέγας Βασίλειος. Από τους πρώτους αιώνες, η Εκκλησία ανέπτυξε φιλανθρωπική δραστηριότητα φροντίζοντας τους φτωχούς, τις χήρες, τα ορφανά και τους αναπήρους. Σήµερα, η Εκκλησία συνεχίζει το φιλανθρωπικό της έργο, αλλά και την προσπάθειά της να παρέµβει ουσιαστικά στα προβλήµατα που δηµιούργησαν οι νέες συνθήκες ζωής και η αποξένωση των ανθρώπων. Οι άστεγοι, τα θύµατα των ναρκωτικών, οι κακοποιηµένες γυναίκες και οι πρόσφυγες είναι ορισµένες από τις ευαίσθητες κοινωνικές οµάδες για τις οποίες η Εκκλησία δείχνει, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον της Στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών, έπειτα από πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου κ. Χριστόδουλου, λειτουργεί από τον περασµένο Απρίλιο το φιλανθρωπικό κατάστηµα «Ταβιθά». «Η "Ταβιθά" προµηθεύει µε ρούχα και υποδήµατα τους φτωχούς και τους αστέγους της Αθήνας, τις φυλακές σε όλη την Ελλάδα, αλλά και το κέντρο Παλιννοστούντων στο Λαύριο», σηµειώνει ο π. Θεµιστοκλής Χριστοδούλου, διευθυντής της Χριστιανικής Αλληλεγγύης της Αρχιεπισκοπής. Τους τελευταίους οκτώ µήνες, το κατάστηµα προσέφερε περισσότερα από 35.000 τεµάχια ρούχων και υποδηµάτων, ενώ περισσότερα από 1.200 άτοµα πέρασαν τις πόρτες του. «Από αυτούς, οι 280 ήταν άστεγοι και τους προσφέρθηκαν 1.761 τεµάχια ρούχων», αναφέρει ο π. Θεµιστοκλής και προσθέτει: «∆εν τελειώνουν. Η Αθήνα γεµίζει από αστέγους». ∆ιανοµή συσσιτίου Αυτό ήταν και ο λόγος που η Αρχιεπισκοπή αποφάσισε να βοηθήσει τους αστέγους στα σηµεία όπου βρίσκουν καταφύγιο. Με τη βοήθεια µιας οµάδας εθελοντών νέων και ενός ειδικά µετασκευασµένου οχήµατος ξεκίνησε η διανοµή φαγητού σε αστέγους της Αθήνας. Το πρόγραµµα ονοµάζεται «Κιβωτός Αγάπης» και από τον περασµένο Απρίλιο έχουν προσφερθεί περισσότερες από 6.500 µερίδες φαγητού. Το επόµενο βήµα στην προστασία των αστέγων είναι η δηµιουργία ενός χώρου φιλοξενίας. «Θα είναι ένας χώρος µε ειδικά διαµορφωµένα λουτρά, όπου οι άστεγοι θα µπορούν να κάνουν µπάνιο, να βρίσκουν ρούχα, ζεστό φαγητό και ένα κρεβάτι για ξεκουραστούν για µία ή δύο ηµέρες. Θα υπάρχει κοινωνική λειτουργός και ιατρός, ενώ φιλοδοξούµε να λειτουργεί γραφείο


Page 14

ευρέσεως εργασίας για την επανένταξη των αστέγων στο κοινωνικό σύνολο», υπογραµµίζει ο π. Θεµιστοκλής Χριστοδούλου. Το φιλανθρωπικό έργο του Μεγάλου Βασιλείου Ο Άγιος των παιδιών, Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε το 329 και υπήρξε ένας από τους πιο σηµαντικούς Επισκόπους της Εκκλησίας µε σηµαντικό θεολογικό και φιλανθρωπικό έργο. Βαθύτατα µορφωµένος και ένας από τους πρώτους «οικολόγους» αφού αγαπούσε ιδιαίτερα τη φύση. Στάθηκε στο πλευρό των φτωχών και των δούλων ενώ αγωνίστηκε για την ελάφρυνση της φορολογίας του λαού. H «Βασιλειάδα» ήταν το κέντρο της φιλανθρωπικής δράσης του Μεγάλου Βασιλείου. «Μια νέα πόλη» όπως την περιέγραφε ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος. Περιλάµβανε έναν µεγαλοπρεπή Ναό, νοσοκοµείο - µε πλήρη εξοπλισµό και µεγάλο αριθµό ιατρών, νοσοκόµων και βοηθητικού προσωπικού- λεπροκοµείο, πτωχοκοµείο, ορφανοτροφείο και γηροκοµείο. Επίσης είχαν ανεγερθεί οικήµατα για τη φιλοξενία των κληρικών και του προσωπικού που υπηρετούσε στα ιδρύµατα αλλά και για τους άρχοντες, τους κρατικούς λειτουργούς και τους πολίτες από άλλες περιοχές που επισκέπτονταν τη «Βασιλειάδα». Σήµερα πολλά φιλανθρωπικά ιδρύµατά της φέρουν το όνοµα της πόλης που ίδρυσε ο Μέγας Βασίλειος. Το κρύο είναι δύσκολο. Αλλά χειρότερο είναι η απανθρωπιά και η αδιαφορία!! Ανοίξτε λοιπόν την καρδιά σας σε αυτούς τους ανθρώπους που την έχουν ανάγκη! Βοηθήστε τους . Ο καθένας όπως µπορεί, µε τον δικό του τρόπο. Κανείς δεν αξίζει το δάκρυ σου, κι αυτός που το αξίζει δεν σε κάνει να κλαις!


Page 15

Kοινωνική προκατάληψη-Αποφυλακισμένοι

Αποφυλακισμένοι, μα κατάδικοι της ανεργίας

Η κοινωνική προκατάληψη κλείνει τις πόρτες της εργασίας σε όσους πέρασαν ένα

διάστημα πίσω από τα κάγκελα

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 08/01/13

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΚΕΛΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Στην απομόνωση της ανεργίας πρώτα και κατόπιν πάλι

στο κελί της φυλακής βάζει η κοινωνική προκατάληψη όσους αναζητούν δουλειά με το

αποφυλακιστήριο στην τσέπη- το ποινικό μητρώο τούς κλείνει τις πόρτες της εργασίας

«Αποφυλάκιση». Μια λέξη-«κλειδί». Ανοίγει την πόρτα των φυλακών για όσους έχουν

εκτίσει τις ποινές. Και διπλοκλειδώνει όποια πόρτα επιχείρησης χτυπήσει την επομένη ο

αποφυλακισθείς αναζητώντας δουλειά και ελπίδα. Κάθε χρόνο κατά μέσον όρο

αποφυλακίζονται 1.000 άτομα, οι περισσότεροι από τους οποίους επιδιώκουν μια νέα

αρχή στη ζωή τους. Ξεκινούν στη συντριπτική τους πλειονότητα σχεδόν από το μηδέν.

Κάποιοι δεν έχουν καν σπίτι να επιστρέψουν· το οικογενειακό περιβάλλον τούς έχει

«αποβάλει», τιμωρώντας τους κι αυτό με τον τρόπο του για τις πράξεις τους. Η

αναζήτηση εργασίας σε αυτές τις συνθήκες είναι όρος επιβίωσης. Αρκεί να νικηθεί η

καχυποψία.

Οι αποφυλακισμένοι ζουν με το «στίγμα» της φυλάκισής τους σε κάθε τους επαφή,

προειδοποιούν οι ειδικοί και διαπιστώνουν όλες οι σχετικές έρευνες, αφού διαθέτουν

ελάχιστες πιθανότητες να προσληφθούν σε κάποια εργασία. Η επιστροφή στο έγκλημα

μοιάζει για πολλούς μονόδρομος, για κάποιους ακόμη και στο οργανωμένο, αφού η

εμπειρία της φυλακής έχει... προσφέρει τις «τεχνικές γνώσεις» και τις γνωριμίες με

«έμπειρους» κακοποιούς.


Page 16

Οπως επισημαίνει, μιλώντας στο «Βήμα», ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του

Συλλόγου Συμπαράστασης Κρατουμένων κ. Ιωάννης Ν. Παπασαραντόπουλος ,

«καθημερινά μας επισκέπτεται ένας αποφυλακισμένος ζητώντας μας βοήθεια, αρχικά

οικονομική και στη συνέχεια να του βρούμε στέγη. Εχουμε κάνει συμβάσεις με ορισμένα

ξενοδοχεία στα οποία μπορούν οι αποφυλακισμένοι να διαμείνουν ως έναν μήνα, ωστόσο οι

περισσότεροι δεν εξαντλούν τον χρόνο αυτόν. Βρίσκουν κάποιο σπίτι και φεύγουν». Ο κ.

Παπασαραντόπουλος σημειώνει ότι αρκετοί στην πορεία «εξαφανίζονται» από τον

σύλλογο και υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να επιστρέψουν στο παλιό εγκληματικό

περιβάλλον τους, μόνο και μόνο αναζητώντας πόρους για να ζήσουν. Κάποιοι

στρέφονται στις μικροκλοπές, ενώ άλλοι στην επαιτεία.

«Συχνά συλλαμβάνουμε τα ίδια άτομα τα οποία, επειδή έχουν μάθει να ζουν μέσα από την

παραβατική συμπεριφορά, στο τέλος δεν ενδιαφέρονται καν να κάνουν κάποια εργασία.

Εχουν πεισθεί ότι δεν θα τους πάρουν» επιβεβαιώνει αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ. «Και πού να

βρουν δουλειά... Επικρατεί μια καχυποψία του στυλ “θα με κλέψει“ ή “θα μου χαλά σει και

τους άλλους προτού καν τον δοκιμάσω”» συμπληρώνει ο πρόεδρος του «Ονήσιμου».

Στην ιστοσελίδα του Συλλόγου Συμπαράστασης Κρατουμένων η έκκληση είναι

χαρακτηριστική: «Το μεγαλύτερο πρόβλημα των αποφυλακισμένων είναι η εύρεση

εργασίας. Κάνουμε έκκληση. Πολεμήστε την προκατάληψη. Προσλάβετε

αποφυλακισμένους. Θέλουν να δουλέψουν, θέλουν να κάνουν μια καινούργια αρχή».

Μάλιστα, προκειμένου να δώσουν ένα επιπλέον κίνητρο στους ενδιαφερόμενους

επιχειρηματίες, υπενθυμίζουν: «Ο ΟΑΕΔ δίνει τριπλάσια επιδότηση για νέες θέσεις

εργασίας αποφυλακισμένων, απεξαρτημένων κ.λπ. ειδικών ομάδων από τις απλές

περιπτώσεις ανέργων. Αυτή θα είναι μια γενναία πράξη, μεγαλύτερη από οιοδήποτε άλλο

βοήθημα».

Σύμφωνα με στοιχεία της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Ρraksis» από τον Οκτώβριο

του 2008 ως και τον Σεπτέμβριο του 2009, το 84% των αποφυλακισμένων που

απευθύνθηκαν για βοήθεια στην οργάνωση ήταν άνδρες και η πλειονότητά τους ανήκε

στην ηλικιακή ομάδα από 36 ως 45 ετών. Οι περισσότεροι ζητούσαν μια δουλειά. Από

το σύνολο των αποφυλακισμένων το 48% ήταν από την Ασία, το 42% από την Ευρώπη

και οι υπόλοιποι από την Αφρική.

«Οι αποφυλακισμένοι είναι μια ευπαθής κοινωνικά ομάδα που καλείται να έρθει αντιμέτωπη

με μια σειρά προβλήματα:νομικά και εργασιακά είναι κάποια μόνο από αυτά» λέει στο

«Βήμα» η δικαστική ψυχολόγος της ΜΚΟ «Ρraksis» κυρία Μαρία Μουδάτσου . «Τα

αιτήματα που έρχονται είναι πολλά και η διαδικασία για την επίλυσή τους ιδιαίτερα

δύσκολη. Τα πιο συνήθη αφορούν: εργασιακά, νομικά, ιατρικά, οικονομική ενίσχυση,

στέγαση, ψυχολογική στήριξη, παρέμβαση για την ενημέρωση κάποιας διαδικασίας από


Page 17

τρίτο (όπως για παράδειγμα διαδικασίες εγγραφής σε ΟΑΕΔ, διαδικασία για επίδομα

κ.λπ.)». Σύμφωνα με την κυρία Μουδάτσου «η εργασία, η οποία είναι φυσικά άμεσα

συνυφασμένη με την οικονομική εξαθλίωση, η ανάγκη για εύρεση στέγης αλλά και νομικές

εκκρεμότητες (ειδικά στις περιπτώσεις αλλοδαπών που έχουν εκτίσει την ποινή

τουςαλλά δεν δύναται να μπουν σε κάποια διαδικασία νομιμοποίησης) αποτελούν και

τα πλέον προβληματικά πεδία προς διεκπεραίωση. Και όταν η προετοιμασία δεν

ξεκινάει από μέσα, γίνεται ακόμη πιο δύσκολη η παρέμβαση έξω- μετά την

αποφυλάκιση. Το χαρακτηριστικό του πρώην φυλακισμένου αποτελεί από μόνο του

πρόβλημα και η άρνηση από τον περίγυρο ακολουθεί».

Επιστρέφουν στην ελευθερία 1.300 άτομα

Περίπου 1.300

κρατούμενοι, σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών του υπουργείου

Δικαιοσύνης, θα αποφυλακιστούν στο πλαίσιο των νέων μέτρων για την

αποσυμφόρηση των φυλακών. Από αυτούς οι 1.100 δεν έχουν να πληρώσουν τα

ποσά για την εξαγορά της ποινής τους, οι 130 δεν μπορούν να πληρώσουν τα

δικαστικά έξοδα που τους έχουν επιβληθεί και οι 70 είναι καρκινοπαθείς,

παραπληγικοί, ανάπηροι και μητέρες με παιδί μέχρι τριών ετών. Οι κρατούμενοι

αυτοί καταδικάστηκαν για παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας,

εξύβριση, σωματικές βλάβες, συκοφαντική δυσφήμηση, μικροκλοπές, μη

καταβολή ασφαλιστικών εισφορών και παράβαση του νόμου περί πνευματικών

δικαιωμάτων.

«Μας απορρίπτουν ασυζητητί οι εργοδότες και η κοινωνία...»

Χωρίς δουλειά φθάνουν γρήγορα στην απόγνωση

O 61χρονος Γρηγόρης αποφυλακίστηκε το 2004. Σήμερα εργάζεται σε εξωτερικές

δουλειές στον Σύλλογο Συμπαράστασης Κρατουμένων «Ο Ονήσιμος», έναν από τους

ελάχιστους χώρους όπου μπορεί να επανενταχθεί ένας αποφυλακισμένος. Πρόκειται

στη συντριπτική τους πλειονότητα για άνδρες από 25 ως 50 ετών.

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους αποφυλακισμένους είναι η ανεύρεση εργασίας» λέει ο

Γρηγόρης.

«Πλέον οι περισσότερες εταιρείες εκτός από τα επαγγελματικά προσόντα ζητούν και ποινικό

μητρώο.

Οταν βλέπουν ότι έχεις κάνει φυλακή σε απορρίπτουν χωρίς άλλη συζήτηση. Και έτσι

“ξυπνάς” σε μια κοινωνία που σε απορρίπτει όχι γι΄ αυτό που είσαιαλλά απλώς επειδή είσαι


Page 18

αποφυλακισμένος». Στην αρχή ήταν δύσκολα και για τον Γρηγόρη, οι πόρτες έκλειναν

μόλις έδειχνε το αποφυλακιστήριο. «Αισθάνθηκα απόγνωση. Και αυτή την περίοδο που η

ανεργία αυξάνεται διαρκώς το να βρεις δουλειά είναι πολύ δύσκολο».

Η συνέχεια για τους περισσότερους είναι προφανής. «Αργά ή γρήγορα το 70%-80% των

νεότερων επιστρέφει στη φυλακή. Συνήθως τους έχουν διώξει από τα σπίτια τους ή

προέρχονται από “διαλυμένες” οικογένειες. Οχι μόνο δεν βρίσκουν δουλειά πουθενά, αλλά

δεν έχουν και κανένα στήριγμα για τη ζωή τους.μετά τη φυλακή».

Από τη μία η άρνηση των εργοδοτών για προσφορά εργασίας σε χρήστες, από την άλλη ο

αποκλεισμός αποφυλακισμένων (για παραβάσεις ναρκωτικών) από προγράμματα ΟΑΕΔ

εντείνει το πρόβλημα του κοινωνικού αποκλεισμού για τις κοινωνικά ευπαθείς ομάδες.

Αθανασέλος Δημήτρης – Βαρνάς Νίκος – Τάκας Αλέξανδρος – Τσάτσος Γιώργος - Ι4

Μαθητές που ασχολήθηκαν με την εργασία Κοινωνικός

αποκλεισμός (AIDS,ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ, ΕΘΝΙΚΕΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ) :

Τερέζα Μαμάρα

Κων/να Τηλέμη

Άννα Κυριλλίδου

Έφη Παναγιωτίδου


Page 19

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ

Ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι γνωστός από παλιά και κυρίως αφορά άτομα

χαμηλού εισοδήματος, ανάπηρους, ψυχικά αρρώστους ακόμα και μετανάστες

κοινωνία αντιμετωπίζει τα άτομα αυτά με υποτιμητικό και περιφρονητικό τρόπο.

Τους συμπεριφέρεται δηλαδή ρατσιστικά τοποθετώντας τους στο περιθώριο.

Επινοήθηκε γύρω στο 1960, ακόμη και σήμερα χιλιάδες άνθρωποι υποφέρουν από

το φαινόμενο αυτό, δοκιμάζονται σκληρά και συναντούν συνεχώς εμπόδια στην

κοινωνική και προσωπική τους ζωή.

ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Στις μέρες μας πολλοί αναρωτιούνται τι είναι οι χρόνιες σωματικές ασθένειες.

Είναι οι ασθένειες που έχουν μεγάλη χρονική διάρκεια, μεγάλο βαθμό σοβαρότητας και

διαρκή φροντίδα από τις υπηρεσίες υγείας. Αυτό έχει επιπτώσεις στην κλίμακα των

ικανοτήτων και των συμπεριφορών του ατόμου και επιφέρει μεταβολές στην κοινωνική

του λειτουργικότητα ή στην άσκηση των κοινωνικών του ρόλων. Επίσης, πολλές είναι

οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της χρόνιας σωματικής ασθένειας. Η εμφάνιση των

επιπτώσεων αυτών της ασθένειας στην οικογένεια εξαρτάται από τα προβλήματα τα

οποία αντιμετωπίζει η οικογένεια, το είδος ασθένειας, την ηλικία και την ωριμότητα των

γονέων. Αλλά υπάρχουν και επιπτώσεις της ασθένειας στην οικογένεια. Κάποιοι γονείς

αντιδρούν με άγχος, ανησυχία, φόβους, ενοχή και αυτό μπορεί να τους οδηγήσει σε

κατάθλιψη. Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι εμποδίζεται η προσαρμογή τους στη νέα

κατάσταση και αδυνατούν να αποδεχτούν το πρόβλημα του παιδιού και επηρεάζεται η

σχέση τους μαζί τους.

Μελέτες έχουν δείξει ότι παιδιά που πάσχουν από χρόνιες σωματικές ασθένειες

παρουσιάζουν ψυχικά, μαθησιακά και προβλήματα συμπεριφοράς. Όμως υπάρχουν και

παιδιά που δεν παρουσιάζουν αυτού του είδους προβλήματα. Αυτό σχετίζεται με τις

αντιδράσεις του ίδιου του παιδιού, της οικογένειάς του και του ευρύτερου κοινωνικού

τους περιβάλλοντος προς την ασθένεια. Επιπλέον, η ψυχική υγεία του παιδιού

εξαρτάται από προσωπικά βιώματα και εμπειρίες ζωής, την ποιότητα σχέσεων με τους

γονείς του, την προσωπικότητα και τις σχέσεις των γονέων του.

Επιπρόσθετα, αυτές οι ασθένειες επηρεάζουν την ψυχοκοινωνική εξέλιξη του παιδιού.

Ο αποχωρισμός του παιδιού από την οικογένεια για λόγους νοσηλείας προκαλεί

προβλήματα ψυχικής υγείας στον έφηβο. Τα παιδιά νιώθουν φοβισμένα και έτσι

γίνονται παθητικά και εξαρτημένα από τους ενήλικες. Ακόμη, δεν έχουν φυσιολογική


Page 20

ωρίμανση και δεν μπορούν να ανεξαρτητοποιηθούν. Βέβαια αυτό εμποδίζει την ομαλή

συμμετοχή του παιδιού στην εκπαίδευση, διότι κάνει πολλές απουσίες στο σχολείο.

Επίσης, υποστηρίζεται ότι τα αδέρφια με χρόνια σωματική ασθένεια έχουν αυξημένη

πιθανότητα να αντιμετωπίσουν και αυτά ψυχοκοινωνικές δυσκολίες, γιατί ορισμένοι

γονείς παραμελούν τα υγειή παιδιά και έτσι δημιουργείται σε αυτά μοναξιά, άγχος,

απόρριψη και φόβοι για την προσωπική τους υγεία.

Παράλληλα πολλές είναι και οι ενέργειες πρόληψης που χρειάζονται όπως η

ανάπτυξη ενεργειών σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης σε θέματα υγείας ώστε να

αποφεύγονται γεννήσεις παιδιών με χρόνιες σωματικές ασθένειες ή διαταραχές είναι

απαραίτητη. Στα μέτρα αυτά χρειάζεται να συμπεριλαμβάνονται η παροχή γενετικών

συμβουλών, τα προγράμματα πρόληψης των κληρονομικών νοσημάτων, οι καλές

συνθήκες διατροφής και διαβίωσης των εγκύων, οι καλές συνθήκες τοκετού και η

παρακολούθηση των νεογέννητων από οργανωμένες υπηρεσίες πρωτοβάθμιας

περίθαλψης. Για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών

προβλημάτων παιδιών με χρόνια σωματική ασθένεια και των οικογενειών τους είναι

αναγκαία η ευαισθητοποίηση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού σε θέματα

ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού. Επιπλέον σημαντική είναι

και η ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών σε συναφή θέματα για να παρέχουν την

βοήθεια την οποία χρειάζονται τα παιδιά και οι έφηβοι με χρόνια σωματική ασθένεια

κατά την σχολική τους ζωή. Χρειάζεται επίσης να υποστηρίζεται γενικότερα η

προαγωγή της ψυχικής υγείας με συγκεκριμένες δράσεις με στόχο την ευαισθητοποίηση

της κοινότητας σε θέματα ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού

και την τροποποίηση των αρνητικών κοινωνικών στάσεων προς τα άτομα με χρόνιες

σωματικές ασθένειες ώστε να ενισχύεται η κοινωνική τους ένταξη.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι αντιμετώπισης των ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων της

χρόνιας σωματικής ασθένειας στο παιδί και την οικογένεια. Στόχοι της κατάλληλης

φροντίδας του παιδιού με χρόνια σωματική ασθένεια είναι η μείωση στο ελάχιστο των

βιολογικών συνεπειών της ασθένειας, η ενίσχυση της φυσιολογικής του ανάπτυξης και

εξέλιξης, η υποστήριξη του δυναμικού του σε όλα τα επίπεδα και η πρόληψη και

αντιμετώπιση των συναισθηματικών και κοινωνικών επιπτώσεων της ασθένειας στο

παιδί και στην οικογένεια. Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των επιπτώσεων της χρόνιας

σωματικής ασθένειας, τόσο σε ιατρικό όσο και σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο, απαιτεί την

παροχή ολοκληρωμένης φροντίδας μέσω συντονισμένων ιατρικών, ψυχολογικών,

εκπαιδευτικών και κοινωνικών υπηρεσιών. Η παρεχόμενη φροντίδα στο παιδί

χρειάζεται να είναι οικογενειοκεντρική διότι μοιράζεται από κοινού με την οικογένεια

τις επιπτώσεις της ασθένειας. Επίσης πρέπει να βασίζεται σε υπηρεσίες ενταγμένες στην

κοινότητα για να αποφεύγονται οι ψυχολογικές επιπτώσεις της αδυναμίας και της

ανεπάρκειας τις οποίες επιφέρουν στο παιδί οι συχνές επισκέψεις στα νοσοκομεία.


Page 21

Η λειτουργία παιδοψυχιατρικών υπηρεσιών στην κοινότητα και σε γενικά

νοσοκομεία είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών αναγκών του

παιδιού και της οικογένειας. Η διεπιστημονική ομάδα ψυχικής υγείας του παιδιού μέσω

της Συμβουλευτικής-Διασυνδετικής Ψυχιατρικής παρέχει συμβουλευτικό και

εκπαιδευτικό έργο προς τις υγειονομικές μονάδες φροντίδας των παιδιών με την χρόνια

σωματική ασθένεια, συμβουλευτικές και ψυχοθεραπευτικές υπηρεσίες στο παιδί και την

οικογένεια και όποτε κρίνεται αναγκαίο συνεργάζεται με τους εκπαιδευτικούς των

σχολείων. Ειδικότερα, στόχοι της συμβουλευτικής και ψυχοθεραπευτικής εργασίας

είναι ο εντοπισμός των ψυχολογικών προβλημάτων, η διευκρίνιση των απρόσφορων

συναισθηματικών αντιδράσεων και των ενδοψυχικών συγκρούσεων και η συζήτηση των

βαθύτερων συναισθημάτων για την ασθένεια, του άγχους για τους κινδύνους της

ασθένειας στη ζωή του παιδιού και των δυσκολιών που δημιουργούνται στη ζωή των

ατόμων εξαιτίας της ασθένειας. Το παιδί και η οικογένειά του έχει φανεί ότι μέσω

συμβουλευτικής και ψυχοθεραπευτικής εργασίας μειώνουν το άγχος και την ενοχή,

διευκολύνουν την επικοινωνία μεταξύ τους, μειώνουν τις συγκρούσεις τους, βελτιώνουν

τις σχέσεις τους και αποκτούν μια περισσότερο ρεαλιστική στάση απέναντι στην

ασθένεια.

Μια ιδιαίτερα σημαντική ομάδα του κοινωνικού αποκλεισμού είναι οι φορείς του

AIDS.

Μια ιδιαίτερα σημαντική ομάδα του κοινωνικού αποκλεισμού είναι οι φορείς του

AIDS.


Page 22

AIDS

Η λοίµωξη µε τον Ιό Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας (Human Immunodeficiency Virus Infection) και το Σύνδροµο Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (AIDS) είναι µια νόσος του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήµατος που προκαλείται από τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV).Η νόσος παρεµβαίνει στο ανοσοποιητικό σύστηµα και παρεµποδίζει τη λειτουργία του, κάνοντας τα άτοµα µε AIDS περισσότερο πιθανά να αποκτήσουν λοιµώξεις, όπως ευκαιριακές λοιµώξεις και όγκους που συνήθως δεν προσβάλουν τα άτοµα µε λειτουργικά ανοσοποιητικά συστήµατα. Αυτή η ευπάθεια χειροτερεύει µε την εξέλιξη της νόσου.

Ο HIV µεταδίδεται πρωταρχικά µε τη σεξουαλική επαφή, όπως µε το πρωκτικό, κολπικό ή στοµατικό σεξ, τη µετάγγιση αίµατος, τις µολυσµένες υποδερµικές βελόνες, και από τη µητέρα στο παιδί κατά την εγκυµοσύνη, τον τοκετό και τον θηλασµό. Ορισµένα σωµατικά υγρά όπως το σάλιο, τα δάκρυα, τα ούρα και ο ιδρώτας δεν µεταδίδουν τον HIV εκτός εάν περιέχουν µικροποσότητες αίµατος. Ο ιός µπορεί να µεταδοθεί επίσης από επαφή ενός βλεννογόνου (δηλ. µιας βλεννώδους µεµβράνης που επικαλύπτει κάποιες κοιλότητες του σώµατος, όπως ο βλεννογόνος του στόµατος ή του εντέρου) µε ένα σωµατικό υγρό που περιέχει τον ιό, όπως αίµα, σπέρµα, κολπικά υγρά, προσπερµατικά υγρά ή γάλα θηλασµού ενός µολυσµένου ατόµου.

Η προφύλαξη από την HIV λοίµωξη, πρωταρχικά µέσω του ασφαλούς σεξ και των προγραµµάτων ανταλλαγής συρίγγων και βελονών, αποτελεί στρατηγική κλειδί για τον έλεγχο της νόσου. ∆εν υπάρχει θεραπεία ίασης ή προληπτικό εµβόλιο. Παρόλα αυτά η αντιρετροϊκή θεραπεία µπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου και να οδηγήσει σε ένα προσδόκιµο ζωής κοντά στο φυσιολογικό. Παρότι η θεραπεία αυτή µειώνει τον κίνδυνο θανάτου και επιπλοκών από τη νόσο, τα φάρµακα αυτά είναι υψηλού κόστους και σχετίζονται µε παρενέργειες οφειλόµενες αποκλειστικά σε αυτά (οι οποίες πολλές φορές συνδυάζονται µε τις παρενέργειες που προκαλεί η χρόνια HIV λοίµωξη).

Ο ιός και η νόσος αναφέρονται συχνά µαζί ως HIV/AIDS. Η νόσος είναι τεράστιο πρόβληµα υγείας σε πολλά µέρη του κόσµου, και θεωρείται πανδηµία, δηλαδή µία έκρηξη της ασθένειας που επηρεάζει µια ευρεία περιοχή και εξαπλώνεται ενεργά. Το 2010 περίπου 34 εκατοµµύρια άνθρωποι είχαν HIV λοίµωξη παγκοσµίως. Από αυτούς περίπου 16,8 εκατοµµύρια είναι γυναίκες και 3,4 εκατοµµύρια είναι κάτω από 15 ετών. Το αποτέλεσµα είναι περίπου 1,8 εκατοµµύρια θάνατοι από AIDS το 2010, χαµηλότερα σε σχέση µε τα 3,1 εκατοµµύρια θανάτους του 2001. Από το 1981, που το AIDS αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά, έως το 2009 προκάλεσε σχεδόν 30 εκατοµµύρια θανάτους.

Ο HIV µεταδίδεται µέσω τριών κυρίων οδών:


Page 23

• τη σεξουαλική επαφή • την έκθεση σε μολυσμένα σωματικά υγρά, ιστούς, σύριγγες και μετάγγιση • από τη μητέρα στο παιδί (γνωστή ως κάθετη μετάδοση) κατά τη διάρκεια της

εγκυμοσύνης, του τοκετού και του θηλασμού. Είναι δυνατή επίσης η μόλυνση με περισσότερα του ενός στελέχη του HIV, κάτι που είναι γνωστό ως HIV υπερλοίμωξη

Ο HIV δεν µεταδίδεται:

• Από την καθημερινή, κοινωνική επαφή, τη χειραψία, το αγκάλιασμα, το απλό φιλί, τη συνάθροιση ατόμων

• Από την συγκατοίκηση με κάποιον/α οροθετικό/οροθετική, την κοινή χρήση ρούχων, σκεπασμάτων, πιάτων, ποτηριών και μαχαιροπήρουνων, τηλεφώνων

• Από την τουαλέτα, το μπάνιο ή το ντους • Από τον ιδρώτα ή τα δάκρυα • Από πισίνες ή τη θάλασσα • Από κουνούπια ή άλλα έντομα • Δεν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης από έκθεση σε κόπρανα, ρινικές εκκρίσεις,

φλέματα, σάλιο ή εμετό από ένα μολυσμένο άτομο, εκτός εάν αυτά τα υλικά περιέχουν αίμα.


Page 24


Page 25

ΕΘΝΙΚΕΣ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΜΕΙΩΝΟΤΗΤΕΣ

Κοινωνικό αποκλεισμό δέχεται επίσης και η φυλή των τσιγγάνων.

Κανένα παιδί δεν θα υπόκειται σε αυθαίρετη ή παράνοµη επέµβαση στην ιδιωτική του ζωή, στην οικογένεια, στην οικία ή στην αλληλογραφία, ούτε σε παράνοµες επιθέσεις στην τιµή και την υπόληψή του. Τα κράτη-µέρη θα διασφαλίσουν ότι κανένα παιδί δεν θα υπόκειται σε βασανιστήρια ή άλλη σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική µεταχείριση ή τιµωρία.

Η πραγµατικότητα είναι πως πολλά Τσιγγανόπουλα, µαζί µε τους γονείς τους, είναι θύµατα του ρατσισµού τόσο κάποιων αστυνοµικών Αρχών, όσο και της υπόλοιπης κοινωνίας. Πρώτα-πρώτα, δεν είναι η αστυνοµία που έχει επέµβει, µόνο τα τελευταία χρόνια, δεκάδες φορές µέσα στα τσαντίρια και τις παράγκες των Roma τ΄ άγρια µεσάνυχτα, µε τα παρατεταµένα αυτόµατα στα χέρια και τα καλυµµένα πρόσωπα, και όχι πάντα µε την παρουσία έστω και κάποιου εισαγγελέα; ∆εν υπάρχει εδώ παραβίαση του οικογενειακού και οικιακού ασύλου; Ύστερα, και κατά τη διάρκεια των αστυνοµικών επιδροµών, ένας µεγάλος αριθµός Τσιγγανόπουλων δεν είδαν, δε βίωσαν τις προσβολές, τις βρισιές και τους ξυλοδαρµούς δικών τους προσώπων;

Ένα παράδειγµα κακοποίησης που έχουν αντιµετωπίσει Τσιγγανόπουλα όταν συνελήφθησαν από αστυνοµικούς. "Ξεκινήσαµε για το Καµατερό πουλώντας µοκέτες... Σε κάποια στιγµή µας σταµάτησαν τρεις χωροφύλακες. Μας ζήτησαν ταυτότητα, αλλά δεν είχαµε. Μας πήγαν στο αστυνοµικό τµήµα, όπου µας έγδυσαν, µας ξάπλωσαν κάτω και µας χτύπαγαν πίσω στα πόδια, στις πλάτες, σφαλιάρες στο κεφάλι. Εµείς κλαίγαµε, αλλά αυτοί δεν σταµάταγαν. Μας έστειλαν αρκετές φορές στο διοικητή να λέµε "είµαι µαλάκας" και µετά ξανά ξύλο. Μας έσβησαν τα φώτα, έκλεισαν τα παράθυρα και συνέχισαν να µας δέρνουν", θα πουν δύο νεαροί Τσιγγάνοι σε κάποια εφηµερίδα χρήση βίας απέναντι στους µικρούς Roma - παιδιά µιας αδύναµης και περιθωριακής κοινωνικής οµάδας - δεν είναι σπάνιο φαινόµενο. Στα χωριά και στις παρυφές των πόλεων της χώρας µας, τα Τσιγγανόπουλα, συχνά, διώχνονται µε απειλές, βρισιές και πετροβολισµούς, τόσο από ενήλικες όσο και από παιδιά που ήδη διαµορφώθηκαν µε ρατσιστικά στερεότυπα κατά των Γύφτων.


Page 26

FREDO ESPRESSO Άτοµα µε ειδικές ανάγκες

Ορισµός

Άτοµα µε ειδικές ανάγκες θεωρούνται εκείνα που έχουν σηµαντική δυσκολία µάθησης και

προσαρµογής, εξαιτίας σωµατικών, διανοητικών, ψυχολογικών, συναισθηµατικών και

κοινωνικών εµποδίων.

Κοινωνική αντιµετώπιση


Page 27

Άτοµα µε ειδικές ανάγκες

Οικογένεια – Σχολείο

- Απουσία κατάλληλης ανθρωπιστικής παιδείας από την οικογένεια και το σχολείο.

Συγκεκριµένα, η ίδια η οικογένεια πρώτη από όλους µεταφέρει προκαταλήψεις και ταµπού

στα νεότερα µέλη της και τα παγιδεύει συστηµατικά σε στερεότυπα για τα άτοµα αυτά.

- Το σχολείο, από την άλλη πλευρά, επιµένει στη µετάδοση στείρων γνώσεων, µετατρέπεται

σε εκκολαπτήριο - ιδίως το λύκειο - αυριανών παραγωγικών µονάδων και τεχνοκρατών,

χωρίς να γαλουχεί τα παιδιά µε ανθρωπιστικές αξίες.

ΜΜΕ

- Τα ΜΜΕ προβάλλουν αυτά τα άτοµα ως πρόσωπα που χρήζουν ιδιαίτερης µεταχείρισης και

δηµιουργούν την εντύπωση ότι είναι ανίκανα να κάνουν οτιδήποτε αξιόλογο. Λίγες είναι οι

διαφηµιστικές προσπάθειες π. χ. παραολυµπιακοί αγώνες.

- Επίσης, µέσα από διάφορα σίριαλ ενσταλάζετε στους πολίτες η αντίληψη ότι τα άτοµα µε

ειδικές ανάγκες είναι παιδιά ενός κατώτερου Θεού.

Κράτος


Page 28

- Το κράτος ενδιαφέρεται κυρίως για την οικονοµική πολιτική και την καλή πορεία των

οικονοµικών δεικτών και όχι για την κοινωνική πολιτική και την κρατική πρόνοια.

Γιατί η περιθωριοποίηση αυτών των ατόµων δηλώνει χαµηλό πολιτισµικό επίπεδο;

- Το φαινόµενο της περιθωριοποίησης ατόµων µε ειδικές ανάγκες πρέπει να καταγγελθεί

γιατί συνεπάγεται έλλειψη ανθρωπισµού και ευαισθησίας από την κοινωνία, απουσία

εξευγενισµού της Ψυχής, µειωµένο ήθος και τελικά έλλειψη αλληλεγγύης και κοινωνικής

συνείδησης, στοιχεία που αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους µιας πολιτισµένης κοινωνίας.

- Υπό αυτές τις συνθήκες τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες µπορεί να έχουν συµπλέγµατα

κατωτερότητας, ανασφάλεια και άγχος, στοιχεία που χαρακτηρίζουν µια κοινωνία µε χαµηλό

επίπεδο. Την ίδια στιγµή, τα άτοµα αυτά είναι δυνατόν να εκδηλώσουν ακόµη κι

επιθετικότητα. Αντιλαµβανόµαστε λοιπόν ότι µια τέτοια κοινωνία που δε µεριµνά για τα

άτοµα µε ειδικές ανάγκες είναι αναξιοκρατική και εποµένως µη δηµοκρατική και µη πολιτι-

σµένη. Ο δείκτης άλλωστε της κουλτούρας ενός λαού σχετίζεται άµεσα µε τη στάση των

πολιτών και της πολιτείας απέναντι σε ευαίσθητες κοινωνικές οµάδες.


Page 29

Μέτρα για την ένταξη των ατόµων µε ειδικές ανάγκες στην κοινωνία και στην

παραγωγή

Άτοµο

* Να αποβάλουµε κάθε προκατάληψη για τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες, να κατανοούµε τα

προβλήµατά τους και να είµαστε αρωγοί τους κάθε φορά που παρίσταται ανάγκη. Ακόµη, να

τους παραχωρούµε προτεραιότητα σε χώρους εξυπηρέτησης του κοινού και η συµπεριφορά

µας αυτή να είναι ανυπόκριτη. Η αδιαφορία µας, η περιφρόνηση και η ρατσιστική

αντιµετώπισή τους είναι απάνθρωπη στάση ζωής, που πληγώνει τα άτοµα αυτά και, πολλές

φορές, τους αναστέλλει τη διάθεση για ζωή. Να συνειδητοποιήσουµε, επίσης, ότι ο ένας για

τον άλλο µπορεί να γίνει ένας µικρός «θεός».

* Να αγκαλιάζουµε µε αγάπη τις πρωτοβουλίες τους, να τους συµπαραστεκόµαστε και να

ενθαρρύνουµε τις δραστηριότητές τους ώστε µε τον τρόπο αυτό να τονώνεται η ψυχολογία

τους και να αποκτούν αυτοπεποίθηση και σιγουριά. Με τη συµπαράσταση και την κατανόησή

µας τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες µπορούν εύκολα να µεταβληθούν σε άτοµα µε ειδικές

ικανότητες.


Page 30


διαπρέψει στις Τέχνες και στα Γράµµατα. Η συµπαράστασή µας στα άτοµα αυτά πρέπει να

γίνει τρόπος ζωής, γιατί µόνο έτσι θα διευκολύνουµε τη ζωή των συνανθρώπων µας.

* Να διοργανώνουµε µαζί τους διάφορες εκδηλώσεις, ώστε να τους δίνουµε την ευκαιρία, µε

ίσους όρους, να εκδηλώνουν την ικανότητά τους και να αποκαλύπτουν το ταλέντο τους.

Εξάλλου, καθηµερινά διαπιστώνουµε όχι µόνο τηναγωνιστικ6τητα των ατόµων αυτών, αλλά

και τις δυνατότητές τους. Οφείλουµε, εποµένως, να βοηθήσουµε και εµείς να αισθάνονται

κοινωνικά χρήσιµοι, όπως είναι και στην πραγµατικότητα.

* Να αναπτύσσουµε ανυπόκριτες φιλικές και κοινωνικές σχέσεις µαζί τους, χωρίς αυτό να

θεωρείται ως στάση ζωής που υπαγορεύεται από οίκτο, εξαιτίας του προβλήµατός τους, αλλά

γιατί το αξίζουν και το δικαιούνται. Με τη στάση µας αυτή θα αποφευχθεί ο κοινωνικός τους

αποκλεισµός. Αυτή, εξάλλου, η συµπεριφορά φανερώνει και τον ανθρωπιστικό µας

πολιτισµό.

* Να δηµιουργηθούν οµάδες εθελοντών για βοήθεια και συµπαράσταση στα άτοµα µε ειδικές


Page 31

ανάγκες.

* Στα σχολεία οι εκπαιδευτικοί να είναι φιλικοί απέναντί τους, να δείχνουν κατανόηση, να

είναι εφοδιασµένοι µε υποµονή και επιµονή και να διευκολύνουν την ένταξή τους στο

σχολικό περιβάλλον. Να έχουν δε υπόψη τους ότι τα άτοµα αυτά έχουν αυξηµένη

ευαισθησία, πιο ευάλωτο εγώ, πληγώνονται και απογοητεύονται εύκολα.

* Οι γονείς να καλλιεργούν στα παιδιά τους -από τη µικρή τους ηλικία- το σεβασµό, την

κατανόηση και την αλληλεγγύη προς τα άτοµα αυτά. Να τους εµφυσήσουν την άποψη ότι

«είµαστε άνθρωποι, όταν γινόµαστε συνάνθρωποι».

Πολιτεία – Κράτος

* Να καταστρώνει προγράµµατα οµαλής ένταξής τους στην κοινωνία και αποδοχής τους από

το σκληρό κόσµο που ζούµε.

* Να παρέχει τα αναγκαία µέσα και να χορηγεί τον αναγκαίο εξοπλισµό, ώστε να µπορούν να

εξυπηρετούνται τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες. Επίσης, να τους παρέχει δωρεάν τα µέσα

εξυπηρέτησής τους, ή, αν αυτό δεν είναι δυνατό, τουλάχιστον να χρηµατοδοτεί την αγορά

τους. Ακόµη, η Πολιτεία πρέπει να προβεί σε γενναία οικονοµική ενίσχυση των γυναικών


Page 32

που φροντίζουν άτοµα µε ειδικές ανάγκες.

* Να τους παρέχει τη δυνατότητα για ατοµική δηµιουργία ή για οµαδικές εκδηλώσεις. Να

δηµιουργεί ειδικούς χώρους άθλησης, µε τον κατάλληλο εξοπλισµό και το κατάλληλα

εξειδικευµένο προσωπικό.

* Κοινωνική πρόνοια: Να τους εξασφαλίζει πλήρη ιατροφαρµακευτική περίθαλψη και, αν

υπάρχει ανάγκη, να ιδρύει ειδικούς «οίκους», στους οποίους θα εξυπηρετούνται τα άτοµα

αυτά. Επίσης, ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί να αναλάβουν την παρακολούθηση των

ίδιων των ατόµων αλλά και την καθοδήγηση των οικογενειών τους.

* Να µεριµνά ιδιαίτερα για την οµαλή ένταξη των νέων µε ειδικές ανάγκες στο σχολικό

περιβάλλον. Ακόµη, να επισπεύδεται η διαδικασία εξέτασής τους, ώστε να προσφέρεται η

κατάλληλη εκπαιδευτική στήριξη από τα Κέντρα ∆ιάγνωσης και Υποστήριξης (Κ.∆.Α.Υ.)

του Υπουργείου Παιδείας.

* Στον τοµέα εργασίας: Να καταρτίζει προγράµµατα επαγγελµατικής αποκατάστασης, να

θεσπίσει περισσότερες θέσεις εργασίας στο δηµόσιο για τα άτοµα αυτά και να δοθούν


Page 33

κίνητρα για περισσότερες προσλήψεις και στον ιδιωτικό τοµέα. Από έρευνα που έγινε

διαπιστώθηκε πως εννέα στις δέκα επιχειρήσεις δεν απασχολούν εργαζόµενους µε αναπηρίες,

γιατί δε διαθέτουν την υποδοµή και την υποστηρικτική τεχνολογία.


* Να επεκταθεί η υποδοµή για την εξυπηρέτησή τους σε όλα τα µέσα µεταφοράς, σε οδούς

και κτίρια δηµόσιων υπηρεσιών, ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβασή τους σε αυτά. Είναι

απαραίτητο να τοποθετηθούν ράµπες στα πεζοδρόµια και στα µέσα µεταφοράς, ειδικοί

σηµατοδότες µε ηχητικά σήµατα, ειδική λωρίδα κυκλοφορίας στους δρόµους. Τα άτοµα µε

προβλήµατα κινητικά, ακοής, όρασης είναι δυνατόν να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής

τους, αν η πολιτεία δείξει έµπρακτα το ενδιαφέρον της.

* Τέλος, η Πολιτεία να αγκαλιάσει µε στοργή τα άτοµα αυτά, να είναι απλόχερη σε


Page 34

χρηµατοδοτήσεις και να εκλάβει ως πρωταρχικό της χρέος τη συµπαράστασή της προς τους

συνανθρώπους µας που έχουν ειδικές ανάγκες. Εξάλλου, µε τον τρόπο αυτό θα αποδείξει και

τον πολιτικό της πολιτισµό.

Συνέπειες της κοινωνικής ένταξης των ατόµων µε ειδικές ανάγκες

1. Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των ατόµων και απαλλαγή από αισθήµατα κατωτερότητας.

2. Απαλλαγή από φοβίες, εντονότερη δραστηριοποίηση και δηµιουργική διάθεση.

3. Τόνωση της αισιοδοξίας, αποµάκρυνση από το περιθώριο.

4. Βοήθεια να ξεπεράσουν ψυχολογικά την αναπηρία τους, αποδεικνύοντας τη χρησιµότητα

για τον εαυτό τους και για τους άλλους.

5. Ανάπτυξη αλληλοσεβασµού και αλληλοκατανόησης, προϋπόθεση για καλύτερη κοινωνική

συνοχή.

6. Ελάφρυνση της οικογένειας από το ψυχολογικό, κοινωνικό και οικονοµικό βάρος.6. Στα άτοµα που έχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες παρέχεται ειδική εκπαίδευση, η οποία στο πλαίσιο των σκοπών της πρωτοβάθµιας, δευτεροβάθµιας και τεχνικής επαγγελµατικής εκπαίδευσης επιδιώκει ιδιαίτερα:


Page 35

α) την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους,

β) τη βελτίωση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων, ώστε να καταστεί δυνατή η ένταξη ή επανένταξή τους στο κοινό εκπαιδευτικό σύστηµα και η συµβίωση µε το κοινωνικό σύνολο.

γ) την επαγγελµατική τους κατάρτιση και τη συµµετοχή τους στην παραγωγική διαδικασία,

δ) την αλληλοαποδοχή τους µε το κοινωνικό σύνολο και την ισότιµη κοινωνική τους εξέλιξη.

7. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων λαµβάνονται µέτρα και παρέχονται υπηρεσίες στα παραπάνω άτοµα ηλικίας έως 22 ετών σε όλες τις τάξεις των σχολείων πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης.

Στα µέτρα αυτά περιλαµβάνονται ιδίως η κατάρτιση και εφαρµογή ειδικών προγραµµάτων και µεθόδων διδασκαλίας, η χρησιµοποίηση διδακτικού υλικού και η χορήγηση οργάνων και λοιπού ειδικού εξοπλισµού και γενικά κάθε είδους διευκολύνσεις και εργονοµικές διευθετήσεις. Στις υπηρεσίες περιλαµβάνονται ιδίως η διάγνωση των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών των ατόµων µε ειδικές ανάγκες, η αξιολόγηση, η παιδαγωγική και ψυχολογική υποστήριξη, η φυσικοθεραπεία, η εργοθεραπεία, η αγωγή λόγου, η


Page 36

κοινωνική και συµβουλευτική εργασία, η µεταφορά και η µετακίνηση και κάθε άλλο µέτρο ή υπηρεσία που υποστηρίζουν την ισότιµη µεταχείριση των ατόµων µε ειδικές ανάγκες. Όπου στις διατάξεις του παρόντος αναφέρεται διάγνωση νοείται η διάγνωση των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών.

8. Για τη διαµόρφωση των µέτρων που λαµβάνονται διατυπώνει τις απόψεις του και εκείνος που έχει την επιµέλεια των ατόµων µε ειδικές ανάγκες, που προσκαλείται για το σκοπό αυτόν από τις κατά περίπτωση αρµόδιες υπηρεσίες ή φορείς.

9. Η εκπαίδευση των ατόµων µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες παρέχεται δωρεάν από το κράτος σε δηµόσια σχολεία. Η µορφή των σχολείων αυτών προσδιορίζεται από το είδος και το βαθµό των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών των µαθητών.

10. Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων είναι αποκλειστικός φορέας για την ειδική αγωγή ατόµων µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Στις διαδικασίες ίδρυσης, λειτουργίας και εποπτείας κέντρων και εργαστηρίων ειδικής επαγγελµατικής κατάρτισης ατόµων µε ειδικές ανάγκες αρµοδιότητας του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας συµπράττει και ο Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων, εφόσον φοιτούν σε αυτά άτοµα µε ειδικές ανάγκες σχολικής ηλικίας.

11. Η εκπαίδευση των ατόµων µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, γενική, τεχνική-επαγγελµατική παρέχεται στα σχολεία της πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, τα οποία, κατά περίπτωση, οργανώνονται, στελεχώνονται, εξοπλίζονται και υποστηρίζονται κατάλληλα, ώστε να εξασφαλίζεται η αναγκαία διδακτική και ψυχοπαιδαγωγική υποστήριξη των ατόµων αυτών.


Page 37

Οι µαθητές µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες µπορεί να φοιτούν:

α) Στη συνήθη σχολική τάξη µε παράλληλη στήριξη από εκπαιδευτικό ειδικής αγωγής, ο οποίος υπηρετεί στα Κ.∆.Α.Υ. ή στις σχολικές µονάδες ειδικής αγωγής και ορίζεται από το Κ..∆.Α.Υ..

β) Σε ειδικά οργανωµένα και κατάλληλα στελεχωµένα τµήµατα ένταξης που λειτουργούν µέσα στα σχολεία της γενικής και τεχνικής επαγγελµατικής εκπαίδευσης.

12. Όταν η φοίτηση των ατόµων µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στα σχολεία του κοινού εκπαιδευτικού συστήµατος ή στα τµήµατα ένταξης καθίσταται ιδιαιτέρως δύσκολη, λόγω του είδους και του βαθµού του προβλήµατός τους, η εκπαίδευση των παιδιών αυτών παρέχεται:

α) σε αυτοτελή σχολεία ειδικής αγωγής,

β) σε σχολεία ή τµήµατα που λειτουργούν είτε ως αυτοτελή είτε ως παραρτήµατα άλλων σχολείων σε νοσοκοµεία, κέντρα αποκατάστασης, ιδρύµατα αγωγής ανηλίκων ή ιδρύµατα χρονίως πασχόντων ατόµων, εφόσον οι διαβιούντες ή νοσηλευόµενοι σε αυτά είναι παιδιά µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες,

γ) στο σπίτι, σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Στην περίπτωση αυτήν µπορεί να χρησιµοποιείται και το σύστηµα της τηλε - εκπαίδευσης. Τα άτοµα αυτά εκπαιδεύονται από το προσωπικό των Κ.∆.Α.Υ. ή


Page 38

σχολικής µονάδας ειδικής αγωγής, το οποίο διαθέτει την κατά

περίπτωση αναγκαία εξειδίκευση.

ΟΡΝΕΛΑ ΝΤΑΡΣΙ

ΤΣΙΜΠΟΥΚΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ

ΜΟΥΤΣΟΥΛΑΡΙ ∆ΗΜΗΤΡΗΣ

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ


Page 39

ΜΠΑΝΑΝΑΚΙΑ

Η κοινωνιολογία στράφηκε στον κοινωνικό αποκλεισµό, διαµορφώνοντας διακριτό

Πρόσφυγες, µετανάστες και κοινωνικός αποκλεισµός

Το πρόγραµµα αυτό αφορά την υποδοχή των προσφύγων και των µεταναστών από τις τοπικές κοινωνίες και τα φαινόµενα κοινωνικού αποκλεισµού.

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρούνται σηµαντικές διαφοροποιήσεις στις

µεταναστευτικές κινήσεις όσον αφορά τη χώρα εγκατάστασης των µεταναστών

µε αποτέλεσµα χώρες της Νότιας Ευρώπης (όπως Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία)

από χώρες παραδοσιακά «αποστολής µεταναστών» να θεωρούνται σήµερα

«χώρες υποδοχής µεταναστών» ή «οι καινούργιες ζώνες µετανάστευσης».

Αν στις αδύναµες αυτοχθόνιες πληθυσµιακές οµάδες (γυναίκες, νέους, ανέργους)

σήµερα δεν επιτρέπεται να παίξουν καν τον ρόλο του «εφεδρικού στρατού» στην

αγορά εργασίας που παραδοσιακά τουλάχιστον έπαιζαν µαζί µε τους µετανάστες,

τα άτοµα των εθνικών µεταναστευτικών µειονοτήτων δεν αντιµετωπίζονται καν


Page 40

σαν άτοµα. Περνάµε δηλαδή από µια «non paper» πολιτική για τους µετανάστες

σε µια «non person» κοινωνική µεταχείρισή τους, η οποία γίνεται ακόµη πιο

δραµατική µε την είσοδο στην Ευρώπη εργατών και µεταναστών από τις

ασιατικές και βορειοαφρικανικές χώρες αλλά και από τις πρώην ανατολικές

χώρες.

Οι εθνικές - µεταναστευτικές οµάδες χρησιµοποιούνται όλο και πιο συχνά ως «άλλοθι» για τα υπάρχοντα κοινωνικοοικονοµικά και πολιτιστικά προβλήµατα και θεωρούνται ο «κίνδυνος» ή «η απειλή» για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και ισορροπίας, ιδιαίτερα εκείνες οι οµάδες που ο πληθυσµός τους είναι µεγάλος ή διαφέρουν περισσότερο(π.χ. θρησκεία, γλώσσα) από την κυρίαρχη οµάδα και δεν προέρχονται από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ιστορική προοπτική του κοινωνικού αποκλεισµού

κλάδο περίπου από το 1995 όταν ο όρος κοινωνικός αποκλεισµός αντικατέστησε ευρέως τον

όρο κατώτερη τάξη σε συζητήσεις για τη φτώχεια στις µεταβιοµηχανικές κοινωνίες,

προσθέτοντας εννοιολογικά πλεονεκτήµατα στη διαχείριση των ιδεών που κρύβονταν πίσω

από τις κοινωνικές διαφορές και ανισότητες εν είδει πλέγµατος αποκλεισµών. Και οι δύο

λέξεις µαζί -κοινωνία και αποκλεισµός- υποδεικνύουν την κοινωνία συνολικά σε αντίθεση µε

συγκεκριµένα άτοµα που την απαρτίζουν ως διαδικασία που µεταβάλλεται στο χρόνο, σε

αντίθεση µε το άχρονο εννοιολογικό πλαίσιο του ορισµού του κράτους.

Η εννοιολογική µετατόπιση από τη φτώχεια στον κοινωνικό αποκλεισµό δεν προσέφερε

µόνον στοιχεία για την ερµηνεία του φαινοµένου της φτώχειας, αλλά έκανε το φαινόµενο

περισσότερο σύνθετο στη διαπίστωση και την ερµηνεία του. Το απευφκταίο για κάθε διακριτό

άτοµο δεν είναι απλώς η έλλειψη χρηµάτων αλλά µια σειρά ποιοτικών κριτηρίων όπως είναι η

ελλιπής στέγαση, η κακή υγεία, η εκπαιδευτική ανεπάρκεια, η εγκληµατικότητα, η

χρήση ναρκωτικών ουσιών, η αποτυχία κοινωνικής συµµετοχής κ.ο.κ. Όλα αυτά δεν είναι

απλά προϊόντα της φτώχειας αλλά εξετάζονται από την κοινωνιολογία του κοινωνικού

αποκλεισµού ως διακριτά και αυτόνοµα κοινωνικά προβλήµατα.


Page 41

∆ιαπραγµατευόµενη µια τέτοια διαδικασία, η «κοινωνιολογία του αποκλεισµού»

διαµορφώθηκε ως κοµβικό σηµείο στο οποίο συναντάται η ιστορία µιας κοινωνίας και

η βιογραφία ενός απλού ατόµου της. Στηριζόµενοι σε αυτή τη θεµελιακή διάκριση οι

µεταγενέστεροι κοινωνιολόγοι άρχισαν να παρατηρούν τις συνέπειες της διαδικασίας της

κοινωνικής αλλαγής πάνω στο συγκεκριµένο άτοµο, µια διαδικασία που συχνά διαµορφώνει

διαφόρων ειδών αποκλεισµούς.

• Μετανάστες και πρόσφυγες – από τη σχολική αποτυχία στον κοινωνικό αποκλεισµό.

Η συσχέτιση του εκπαιδευτικού επιπέδου των ατόµων µε την επαγγελµατική και

κοινωνική τους επιτυχία έχει αποτελέσει αντικείµενο πολλών και συστηµατικών

θεωρητικών προσεγγίσεων και ερευνών. Εκείνο που πρέπει καταρχήν να επισηµανθεί

είναι ότι οι διαδικασίες του κοινωνικού αποκλεισµού για τα άτοµα που παρουσιάζουν

χαµηλές εκπαιδευτικές επιδόσεις και συναντούν τη σχολική αποτυχία κατά τη διάρκεια

της σχολικής τους πορείας εκκινούν ήδη από αυτά τα πρώιµα στάδια της ανάπτυξής τους.

Η ανάλυση των διαδικασιών της εσωτερίκευσης έχει δείξει µε ποιο τρόπο οι διαφορετικές

προσδοκίες που τρέφουν οι διδάσκοντες ή/και οι γονείς έναντι των µαθητών τους

µετατρέπονται από αυτούς σε µειωµένη αυτοεκτίµηση και τους οδηγούν στην

απογοήτευση και ενδεχοµένως σε παραίτηση. Ιδιαίτερα έχει αναλυθεί ο µηχανισµός της

αυτοεκπληρούµενης προφητείας (ή πρόβλεψης) στο πολύκροτο έργο Pygmalion in the

classroom , που επιβεβαίωσε το ρόλο που διαδραµατίζουν οι προσδοκίες των

εκπαιδευτικών στην εκπαιδευτική πορεία των µαθητών τους.

Οι προσδοκίες των µαθητών καθρεπτίζονται συνήθως µε ακρίβεια στα σχέδια που

οργανώνουν για τη µελλοντική επαγγελµατική τους πορεία. Οι νέοι, ανάλογα µε τα

κοινωνικά στρώµατα στα οποία ανήκουν, τείνουν να επιλέξουν αντίστοιχα επαγγέλµατα

από πλευράς κοινωνικού γοήτρου, κύρους και δύναµης.

Αυτές οι θέσεις έχουν τεκµηριωθεί ικανοποιητικά από σχετικές έρευνες. Σε µια

ανασκόπησή τους η Banks , συνάγει ότι από τις µελέτες σχετικά µε την κοινωνική

κινητικότητα αναδεικνύεται ο σηµαντικός ρόλος που διαδραµατίζει η εκπαίδευση.

Ενδιαφέρον είναι ότι, ακόµη και στην περίπτωση που οι γονείς διαθέτουν αξιόλογο

µορφωτικό επίπεδο, όταν εµπλέκονται σε διαδικασίες φτώχειας, περιθωριοποίησης και

κοινωνικού αποκλεισµού, είναι δύσκολο να εξασφαλίσουν στα παιδιά τους µια θετική

εκπαιδευτική και επαγγελµατική εξέλιξη. Όπως διαπιστώνει σχετική έρευνα του ΕΚΚΕ ,

σηµαντική καθοδική επαγγελµατική κινητικότητα εµφανίζουν τα φτωχά παιδιά που

προέρχονται από νοικοκυριά µε πατέρα απόφοιτο µέσης εκπαίδευσης. Το συµπέρασµα


Page 42

της έρευνας αυτής είναι ότι οι αρνητικές οικονοµικές και κοινωνικές συνθήκες της

οικογένειας αναιρούν "... τις θετικές επιδράσεις που µπορεί να έχει το µορφωσιογόνο

οικογενειακό περιβάλλον".

Τέτοια είναι, για παράδειγµα, η

περίπτωση των Ποντίων µεταναστών παρά το υψηλό µορφωτικό τους επίπεδο,

εµφανίζουν συχνά υψηλά ποσοστά ανεργίας, υποαπασχόλησης και ετεροαπασχόλησης,

που οδηγούν σε χαµηλά εισοδήµατα. Σηµαντικός παράγοντας γι’ αυτό είναι οι δυσχέρειες

στην ισοτίµηση των τίτλων σπουδών, το ασύµπτωτο, συχνά, των εξειδικεύσεων που έχουν

λάβει στη χώρα αφετηρίας και οι δυσκολίες προσαρµογής στις απαιτήσεις της ελληνικής

αγοράς εργασίας .Τα παιδιά των µεταναστών, συνεπώς, καθώς βιώνουν στο ελληνικό

εκπαιδευτικό σύστηµα την απόρριψη από το σχολικό περιβάλλον και τη σχολική

αποτυχία σε µεγάλο βαθµό, όπως φάνηκε από τη σχετική ανάλυση, είναι επόµενο να

ωθούνται προς αυτή τη διαδικασία, που οδηγεί σε περιορισµένες επαγγελµατικές

φιλοδοξίες αλλά και σε πρώιµη ένταξη στην αγορά εργασίας χωρίς επαρκή εκπαιδευτικά

εφόδια για τη διεκδίκηση θέσεων εργασίας που παρέχουν υψηλές αµοιβές και κύρος

στους κατόχους τους. Η θέση αυτή έχει επιχειρηθεί να αναλυθεί θεωρητικά και να

τεκµηριωθεί στην πράξη µε τα δεδοµένα σχετικών ερευνών, που δεν αναφέρονται, κατά

κανόνα, αποκλειστικά στο µεταναστευτικό πληθυσµό αλλά έχουν αναφέρονται, κατά

κανόνα, αποκλειστικά στο µεταναστευτικό πληθυσµό αλλά έχουν γενικότερο χαρακτήρα.

• Άτοµα που βιώνουν καθηµερινά τον κ.α

Εκείνοι που είναι σε θέση να µεταναστεύουν δεν είναι συνήθως οι περισσότερο αποκλεισµένοι ή οι φτωχότεροι µιας περιοχής, αλλά εκείνοι που έχουν λάβει κάποια εκπαίδευση ή κατάρτιση, διαθέτουν δεξιότητες που χρησιµοποιούν στη χώρα τους και πολύ συχνά διατηρούν επαφές µε άλλους µετανάστες (µεταναστευτικά δίκτυα). Παρόλα αυτά, από µία διεθνή σκοπιά και από την


Page 43

πλευρά της χώρας υποδοχής, θεωρούνται φτωχοί και συχνά αποκλεισµένοι. Όταν φτάνουν για πρώτη φορά σε µια χώρα, είναι πιθανόν να βρίσκονται σε µία πρώιµη κατάσταση (όσον αφορά το επίπεδο ζωής της χώρας υποδοχής) και σχεδόν πάντα είναι αποκλεισµένοι, καθώς δεν γνωρίζουν τη γλώσσα, τα ήθη και έθιµα, τους σχετικούς µηχανισµούς και τους πολιτισµικούς κώδικες. Η νοµιµοποίησή τους οδήγησε στην εξοµάλυνση της θέσης τους στην οικονοµία και αναδείχθηκε έτσι η οικονοµική τους συνεισφορά. Παράλληλα, µειώθηκαν οι κίνδυνοι περαιτέρω περιθωριοποίησης. Επιτακτική είναι η ανάγκη για δηµιουργία µητρώου µεταναστών.

Ενδεικτικές έρευνες που ασχολούνται µε τις συνθήκες διαβίωσης και απασχόλησης των µεταναστών στην Ελλάδα είναι οι έρευνες του Ιωσηφίδη Θ. για τους Αλβανούς, τους Αιγύπτιους και τις Φιλιππινέζες στην Αθήνα και του Λαµπριανίδη Λ. για τους Αλβανούς στη Θεσσαλονίκη. Πιο συγκεκριµένα, ο Ιωσηφίδης συνδέει την τµηµατοποιηµένη ελληνική αγορά εργασίας, την κυριαρχία των µικρών οικογενειακών, αλλά και των µικρών και µεσαίων επιχειρήσεων, καθώς και την ύπαρξη ενός διευρυµένου ανεπίσηµου τοµέα, µε τη θέση και το ρόλο των µεταναστών στην ελληνική αγορά εργασίας (Ιωσηφίδης, 2001). Θεωρεί ότι οι παράγοντες που επηρεάζουν την ένταξη του µεταναστευτικού δυναµικού στο δευτερεύοντα τοµέα είναι κυρίως εθνοτικοί, ηλικιακοί και φύλου και συγκρίνει και συσχετίζει παράγοντες, όπως την εθνικότητα, το εκπαιδευτικό επίπεδο, την ηλικία, το εισόδηµα, τη νοµική τους κατάσταση και τον τύπο απασχόλησης. Η έρευνά του καταλήγει στο συµπέρασµα ότι το µεταναστευτικό δυναµικό είναι ένα ευέλικτο, περιφερειακό εργατικό δυναµικό, το οποίο εργάζεται σε συνθήκες, όπου οι γηγενείς εργαζόµενοι δεν αποδέχονται, ενισχύοντας έτσι την υπόθεση εργασίας ότι τελικά η απασχόληση των µεταναστών έχει περιορισµένες επιπτώσεις στην απασχόληση των Ελλήνων εργαζοµένων (Ιωσηφίδης).


Page 44

Τις οικονοµικές επιπτώσεις των µεταναστών στους µισθούς και στην απασχόληση των Ελλήνων αναλύει ο Ιωακείµογλου Η. στο «Οι µετανάστες και η απασχόληση» συµφωνώντας µε την παραπάνω άποψη ότι δη-λαδή η υποκατάσταση των αυτόχθονων εργαζοµένων από µετανάστες είναι περιορισµένη και αφορά κυρίως τους εργαζόµενους στους ίδιους ή σε παρόµοιους τοµείς, έχοντας παρόµοιες συνθήκες εργασίας µε τους µετανάστες κι ότι, αντιθέτως, οι µετανάστες δηµιουργούν θέσεις εργασίας για το ηµεδαπό εργατικό δυναµικό (Ιωακείµογλου, 2001). Ο Ιωακείµογλου διερεύνησε µεταξύ άλλων παραγόντων που επηρεάζουν την ένταξη των µεταναστών στην ελληνική αγορά εργασίας και την παλαιότητα ή αλλιώς τα χρόνια παραµονής των µεταναστών στη χώρα υποδοχής. Έτσι, κατέληξε στα συµπεράσµατα ότι πρώτον οι παλαιότεροι µετανάστες καταλαµβάνουν καλύτερες θέσεις εργασίας από τους νεοεισελθόντες, γεγονός που επισηµαίνει και ο Λαµπριανίδης στην έρευνά του (Λαµπριανίδης & Λυµπεράκη, 2001) και ότι οι µισθοί των παλαιών µεταναστών επηρεάζονται σηµαντικά από τους µισθούς των νεοεισερχοµένων µεταναστών (Ιωακείµογλου, 2001).

Την κατανοµή της εργασίας των µεταναστών, όπως ήδη προαναφέρθηκε, βάσει της εθνικότητας, του φύλου και της ηλικίας επισηµαίνει και ο Ψηµµένος Ι. στο «Νέα Εργασία και Ανεπίσηµοι Μετανάστες στη Μητροπολιτική Αθήνα» (Ψηµµένος, 2001). Η συγκεκριµένη έρευνα επικεντρώνεται στις διαδικασίες εκείνες που επηρεάζουν την εργασία των µεταναστών και αναλύονται ορισµένοι από τους κοινωνικούς µηχανισµούς παραγωγής και αναπαραγωγής της εργασίας και του χώρου στέγασης των µεταναστών στην Αθήνα. Παρόµοια συµπεράσµατα προσφέρει και η ερευνητική δουλειά των Anderson και Phizacklea(1997) και Campani (2000) για τις µετανάστριες και ιδιαίτερα για όσες


Page 45

απασχολούνται ως οικιακοί βοηθοί, στη βιοµηχανία του sex και στο χώρο της ψυχαγωγίας (Ψηµµένος, 2001). Η έρευνα της G. Campani µε θέµα την οικιακή εργασία και την πορνεία των µεταναστριών στην Ιταλία (Ψηµµένος, 2001) η έρευνα της Chell V. για την οικιακή εργασία Σοµαλών και Φιλιππινέζων µεταναστριών στη Ρώµη (Chell, 1997), καθώς και η έρευνα της Lazaridi G. για τις Φιλιππινέζες και τις Αλβανίδες µετανάστριες που εργάζονται στον ίδιο τοµέα, επιβεβαιώνουν ότι οι µετανάστες έχουν γένος, εθνικότητα, ταξική προέλευση (Ψηµµένος, 2001). Η αγορά πολώνεται µεταξύ των συνεχώς αυξανόµενων «λευκών» γυναικών σε καριέρες και των «εθνοτικών» σε υπηρεσίες και είναι αναµφισβήτητο ότι µετανάστριες µε συγκεκριµένες εθνικότητες είναι περισσότερο µεταναστεύσιµες και πιο ειδικευµένες στις προσωπικές υπηρεσίες από κάποιες άλλες (Campani, 2000). Οι παραπάνω ερευνήτριες, καθώς και η Μάρκοβα Ε. σε έρευνά της για τις Βουλγάρες εργαζόµενες στην Αθήνα (Μάρκοβα, 2001), µελέτησαν τις στρατηγικές που ακολουθεί κάθε εθνοτική οµάδα για την ενσωµάτωσή της στην αγορά εργασίας των χωρών υποδοχής. Ο τρόπος µε τον οποίο µετανάστευσαν, τα δίκτυα εύρεσης εργασίας, η θέση και ο ρόλος τους µέσα στην οικογένεια, τα ατοµικά χαρακτηριστικά και τα µεταναστευτικά σχέδια της κάθε µιας είναι κάποιοι από τους παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο µε τον οποίο απορροφούνται και συµµετέχουν στις προσωπικές υπηρεσίες. Αντίστοιχη είναι και η έρευνα της Πετρονώτη Μ., η οποία µελέτησε τις Ερυθραίες µετανάστριες στην Αθήνα στον τοµέα της οικιακής βοήθειας, βλέποντας το πώς αντιλαµβάνονται οι ίδιες οι µετανάστριες τις εργασίες που κάνουν σε σχέση µε τις οικογενειακές πρακτικές και την ανύψωση της κοινωνικής τους θέσης, καθώς και τους παράγοντες που διαµορφώνουν τον τρόπο µε τον οποίο επιλέγουν και επιλέγονται στον τοµέα της οικιακής εργασίας (Πετρονώτη, 1998).

Documents

ΟΡΙΣΜΟΣ - sch.gr1lyk-elass.lar.sch.gr/autosch/joomla15/images/koinonikos apokleism… · Για τους νέους που ζουν σε τέτοιες συνθήκες , οι