1آموزی در سند نقشه جامع علمی کشورجایگاه مهارتتحلیل

2ابراهیم صالحی عمران

3فرناز عین خواه

4سپیده بارانی

چکیده

های آموزشی در مقایسه با دیگر مقوله آموزیمهارتهدف اصلی در این پژوهش بررسی کمی و کیفی جایگاه

های کاربردی بوده و ازنظر روش از شده در سند نقشه جامع علمی کشور است. این پژوهش، از نوع پژوهشمطرح

ای به دو روش کیفی و ساختاری به که در آن با استفاده از روش تحلیل محتوا از نوع مقوله نوع توصیفی است

ی علم، فناوری، نوآوری، پژوهش و مهارت به شده است. در این پژوهش از پنج مقولهدادههای پژوهش پاسخسؤال

گیری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که از بین های اندازهعنوان شاخصشاخص، به ۲۹زیرگروه و ۸۴همراه

لمی کشور شده است و به ی علم و مهارت به ترتیب بیشترین و کمترین توجه، در سند عهای آموزشی به مقولهمقوله

های مهارت مانند عدالت در دسترسی به مهارت، تعامل جهانی، تولید و دستاوردهای مهارت، برخی زیرگروه

های توجه به ای در سند علمی کشور نشده است. همچنین در بخشاشاره انتشار مهارتمرجعیت مهارتی در جهان و

مهارت افزایی یزمینه گذاری درهای سند علمی کشور و سیاستتصاحبان مهارت، نهادهای مهارتی، تعریف اولوی

صرفاً علمی هایشده در این سند، رشتههای تعریفطورکلی اولویتنیز نیاز به توجه بیشتر در این سند وجود دارد. به

گذاری اجرایی،سیاستمهارتی در این سند، دیده و اضافه شوند. در بخش هایباشد و لازم است رشتهو پایه می

جای خالی مسئولین اجرایی و آموزشی مهارتی کشور جامع علمی کشور بخشی اجرای نقشههماهنگی و انسجام

است. گرفتهانجامبر روی نقشه جامع علمی کشور 19۲1از پژوهشی آزاد است که در سال برگرفتهاین مقاله 1 مازندران، پست یزی توسعه آموزش عالی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه ربرنامهاستاد رشته ۹

edpes60@hotmail.comالکترونیک: یزی توسعه آموزش عالی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران،ربرنامهدانشجوی دکتری 9

einkhah@gmail.comیسنده مسئول، پست الکترونیک: نوی، پست احرفهی، سازمان مرکزی دانشگاه فنی و احرفهی فنی و هاآموزشیزی و ربرنامهیرکل مد۸

sepidehbarani2@gmail.comالکترونیک:

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی ۹

یی در تعریف راهبردهای کلان و راهبردها و اقدامات ملی هااصلاح. همچنین لازم است بازنگری و مشهود است

حوزه مهارت هاییت لازم جهت پوشش دادن تمامی بخشمتناسب با راهبردهای کلان، صورت گیرد تا از جامع

برخوردار باشند.

علم، فناوری، نوآوری، پژوهش و مهارت، تحلیل محتوا :واژگان کلیدی

مقدمه

گذاری سرمایه نمکاا یداـقتصا دـش. رستا شدهتبدیل یدقتصاا شدر صلیاآموزش باگذشت زمان به عوامل عۀـتوس

. شودی میدقتصاا دـشرتسریع بـموج دوـخ نوبۀبه نیز زشوـمو آ کندمی همارـفرا روـکش هایآموزشدر بیشتر

یارـب گذاریسرمایه وزهمراو ست ااقتصادی توسعه لمعلو همو عامل هم زشوـمآ سـ( پ۹۱1۹)یونسکو،

از سوی (. 19۲۱آید )انتظاریان و طهماسبی، می رشما به توسعهفرایند در یکلیدو یـساسا لـعام یک زش،وـمآ

ها و اف دانشگاههدترین ااساسیتحقق مهارتی است و -پژوهشی و کاربردی-آموزش شامل دو حوزه علمی دیگر

در مختلفهای در بخشجامعه ن علمی موردنیاز نخبگاآموختگان و وپرورش دانشزشی، درگرو آموزشوـمآکز امر

(. به 19۲۱ایزدی، صالحی عمران، قربانی، (، )1۲۲۲)یونسکو، ست. ت و نیروهای مهارتی اکنار تربیت صاحبان مهار

نیروهای مهارتی و ، فناورانناـمتخصص ،نخبگان ،دانشمندان ر،وـکش هر سرمایه ترینمهم توان گفت کهمیعبارتی

روی انسانی ماهر و کارآمد، مهارتی با تأمین نی های(. آموزش19۴1 آبادی، مشایخی، شعبانی،تاجاست ) رکشوآن

ماـنظ اـب یـشزموآ منظا همسوییپیشرفت اقتصادی شوند و باعث و عهـتوس افهدا تحقق توانند باعثمی

دلشاد، مرادی،) کمک کنند صنعتی و اقتصادی کشور لستقالابه شده و صنعتی کشورو اعیـجتما-یداـقتصا

آموزی از اهمیت بالایی برخوردار است و درنتیجه توجه به مقوله مهارت و مهارت افزایی در کنار علم (.19۲۱

(، 19۲9)ثابتی، سپهر، احمدی، ست اافراد متخصص در کنار صاحبان مهارت شتندر دا رکشو هر یافتگیتوسعه

و تحقیقات م،علودر وزارت علمی لمعموهای آموزش لـمکم مهارتی، هایآموزش ؛ و(19۲9ی، گرزی، خاور)

های کلان، ریزیگذاری و برنامهدر کلیه مراحل سیاست تیرمها -ی دبررکا هایو لازم است آموزشت ـسا آوریفن

در 1آموزیمهارت (.19۲9قرار گیرند )مقصودی، موردتوجه علمی و تخصصی هایپایه آموزشوزن و همهم

به افزایی بامهارتمهارت آموزان اهمیت دارد. آموزی و تولید محتوامرتبه با علمهمپایه و همهای آموزشی نوین نظام

skills 1

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

9/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

های ای است که همواره موردتوجه نظامآموزی مقولهمهارتیابند. میهای خود دست تری از آموختهدرک عمیق

کشور رقم زند، باید به فکر برای پرورش نسلی کارآمد که بتواند آینده روشنی را برای . آموزشی پیشرفته قرار دارد

حاکم بر محوردانشتغییر نگاه (. 19۲9آرمون، شاکر، پور کیانی، ) های افرایش مهارت افراد در نظام آموزشی بودراه

ها در این ترین گام، یکی از مهمجویان و دانش آموزاندرک و مهارت دانش یشبرافزانظام آموزشی به نگاهی مبتنی

های آموزش اندازهبهبخشی از ثروت و دارایی یک نسل است و باید ایهای فنی و حرفهارتمهاست. درنتیجه مسیر

از مهارت کافی برخوردار نیست و این ،متأسفانه نیروی انسانی جامعه امروز ما .اهمیت داده شود به آنعلمی

)بینقی و سعیدی، است مهارتآموزش هایو همچنین سازمان های صنعتبخش اصلیهای موضوع یکی از دغدغه

19۴۱).

منظور به، ۹1 و سی و هشتم قانون اساسی قانون برنامه پنجم توسعه کشور و در اجرای ماده صدیکدر راستای اصل

های اعتباربخشی و نظارت بر آموزش ت،یحما ت،یهدا ،گذاریدر امر سیاست سازییکپارچههماهنگی و جادیا

1/۴/19۲۱ی مورخ در جلسه، و فناوری تی نظام آموزش مهارنامهنییشغلی، آ ازهاییمهارتی متناسب با ن

،19۳۲از ادغام سه نهاد آموزشی در سال کشور ایحرفهفنی و سازمان آموزش و ابلاغ شد. بیوزیران تصوهیئت

های علوم و یابی به تازهمنظور دستاین سازمان به. ای تشکیل گردیده استهای فنی و حرفهمنظور ارائه آموزشبه

سازمان المللی ازجمله با المللی، همواره سعی بر گسترش روابط بینفناوری روز و همگامی با استانداردهای بین

)سازمان آموزش و کشورهای مختلف دنیا نموده است ایالمللی آموزش حرفهسازمان بینو )ILO (المللی کاربین

و یـ کاربرد یدر دانشگاه جامع علم یمهارت و فناور یآموزش عال هایدوره(. 19۲۱ای کشور، حرفه –فنی

یو فناور قاتیها توسط وزارت علوم تحقدوره نیا یلید شد و مدارک تحصنای اجرا خواهو حرفه یدانشگاه فن

نامه (، )آیین19۲1کاربردی، -(، )دانشگاه جامع علمی19۲۱ای کشور، حرفه –)سازمان آموزش فنی شودصادر می

(19۲۱ای، برداری مراکز آموزش مهارتی و حرفهتأسیس و بهره

که نقشه جامع ازآنجایی. نیازهای آتی کشور باشد کنندهبرطرفتواند می ی کشورمهارت در نظام آموزش مقولهتوجه به

ی نحوة طی مسیر، منابع و امکانات لازم، علمی کشور، نقشۀ راه طی این مسیر است، لذا در صورت وجود ابهاماتی درزمینه

زمینه کنون پژوهشی درپذیر نخواهد بود. تاکار در سطح ملی و الزامات طی این مسیر، رسیدن به اهداف مذکور امکانتقسیم

آموزی با توجه به اهمیت توجه به مهارت و مهارتنشده است و جایگاه مهارت در سند نقشه علمی کشور انجام بررسی ی

آموزی در سند علمی در این پژوهش جایگاه مهارت آموزش، ی شده درزمینهمطرحهای ترین مقولهعنوان یکی از مهمبه

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی ۸

پژوهش حاضر درصدد بررسی گردد. آموزی مطرح میشود و راهکارهایی جهت بهبود جایگاه مهارتکشور بررسی می

ای به شرح زیر جایگاه مهارت در سند جامع علمی کشور است همچنین این پژوهش به دنبال دستیابی به اهداف ویژه

است:

را در سند علمی کشور به خود اختصاص های آموزشی که بیشترین و کمترین توجه مشخص کردن مقوله -

اند.داده

پوشی شده هایی از نقشه سند علمی کشور که در آن از توجه به مقوله مهارت چشممشخص کردن بخش -

است.

های تولید مهارت، انتشار مهارت، تعامل و همکاری با دیگر کشورها بررسی میزان توجه به زیرگروه -

و ارائه راهکارهایی جهت اصلاح جایگاه مهارت در سند نقشه در سند علمی کشور مهارت ی درزمینه

علمی کشور

شده در نقشه علمی های تعریفهای عدالت، توجه به مبانی نظری، اولویتبررسی میزان توجه به زیرگروه -

های آموزشیدر مقایسه با دیگر مقوله مهارتی درزمینهکشور

ی گذاری درزمینهسیاستهای صاحبان مهارت، نهادهای مهارتی و موجود در زیرگروه هایبررسی کاستی -

مهارت در سند نقشه علمی کشور

های اصلی ویژگیو های بنیادین نقشه جامع علمی کشورارزشبررسی میزان توجه به مقوله مهارت در -

الگوی نظام علم، فناوری و نوآوری

و بخشی اهداف کلانو 1۸۱۸انداز علم و فناوری در افق در چشمجایگاه مهارت بررسی میزان توجه به -

نظام علم و فناوری کشور

سرمایه انسانی، اخلاق و »های کلان های مطلوب و شاخصکمیتجایگاه مهارت در میزان توجه به بررسی -

المللی، و تأمین مالی، مشارکت بین گذاریسرمایهایمان، انتشارات علمی، فناوری و نوآوری، کار گروهی،

شده در سند نقشه علمی کشورتعریف «آمایش آموزشی و اثربخشی

های علم و فناوری کشورآموزی در اولویتجایگاه مهارت و مهارتمیزان توجه به بررسی -

توسعه جایگاه مهارت در بین راهبردها و اقدامات ملی متناسب با راهبردهای کلانمیزان توجه به بررسی -

علم و فناوری در کشور

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

۳/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

پژوهش حاضر در نظر دارد با استفاده از روش تحلیل محتوا، جایگاه مهارت را در سند جامع علمی کشور بررسی

های آموزشی مقایسه کرده و به سؤالات زیر پاسخ دهد:کرده و همچنین میزان توجه به مقوله مهارت را با دیگر مقوله

ها بیشترین و کمترین توجه در سند نقشه علمی کشور شده یک از مقولهبه کدامهای آموزشی در بین مقوله .1

است؟

پوشی شده است؟مهارت چشمجایگاه طورکلی از توجه به هایی از نقشه سند علمی کشور بهدر چه بخش .۹

ی درزمینههای تولید مهارت، انتشار مهارت، تعامل و همکاری با دیگر کشورها میزان توجه به زیرگروه .9

مهارت در سند علمی کشور چگونه است و چه راهکارهایی جهت اصلاح جایگاه مهارت در سند نقشه

علمی کشور وجود دارد؟

شده در نقشه علمی کشور های تعریفهای عدالت، توجه به مبانی نظری، اولویتمیزان توجه به زیرگروه .۸

است؟ های آموزشی چگونهدر مقایسه با دیگر مقوله مهارت ی درزمینه

چه مهارتی درزمینهگذاری های صاحبان مهارت، نهادهای مهارتی و سیاستدر توجه به زیرگروه .۳

کمبودهایی در سند نقشه علمی کشور وجود دارد؟

های اصلی الگوی نظام ویژگیو های بنیادین نقشه جامع علمی کشورارزشمهارت در جایگاه توجه به .۱

چگونه است؟علم، فناوری و نوآوری

نظام علم و و بخشی اهداف کلانو 1۸۱۸انداز علم و فناوری در افق جایگاه مهارت در چشموجه به ت .1

چگونه است؟ فناوری کشور

سرمایه انسانی، اخلاق و ایمان، »های کلان های مطلوب و شاخصکمیتجایگاه مهارت در توجه به .۴

آمایش المللی، و تأمین مالی، مشارکت بین گذاریسرمایهانتشارات علمی، فناوری و نوآوری، کار گروهی،

؟شده در سند نقشه علمی کشور چگونه استتعریف «آموزشی و اثربخشی

های علم و فناوری کشور چه جایگاهی دارد؟آموزی در اولویتتوجه به مهارت و مهارت .۲

توسعه علم و فناوری توجه به جایگاه مهارت در بین راهبردها و اقدامات ملی متناسب با راهبردهای کلان .1۱

در کشور چگونه است؟

کار ملی، اجرا، نظارت، تقسیمچارچوب نهادی در مسئولین اجرایی و آموزشی مهارتی توجه به جایگاه .11

نقشه جامع چگونه است؟ روزرسانیارزیابی و به

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی ۱

پژوهش روش

توجه سند علمی کشور به که در آن به توصیف میزان این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی است و ازآنجایی

پردازد، تحقیق به لحاظ روش از نوع توصیفی است که در آن با استفاده از روش تحلیل محتوا های آموزشی میمقوله

گیرد: تحلیل هرمنوتیک یا گیرد. تحلیل محتوا به دو صورت انجام میهای پژوهش صورت میگویی به سؤالپاسخ

ی تحلیل ساختار که به آن تحلیل سمانتیک کمی نیز و تحلیل محتوا بر پایه های موجود در متنتحلیل کیفی مقوله

، 19۲۳(، )خنیفر و مسلمی، ۹1۲-۹۴۹، ص. 19۲۹مهر علی زاده، صفایی مقدم، صالحی عمران، علم، ) شود.گفته می

کیفی و در این پژوهش، تحلیل محتوای متن سند به هر دو روش تحلیل محتوای. (19۴۲(، )رضوانی، 1۳-1۱1ص.

فصل بررسی بهصورت فصلتحلیل محتوای کیفی، سند علمی به درروشتحلیل آشکار یا تحلیل ساختاری انجام شد.

یی برای اصلاح هاشنهادیپو جایگاه مهارت با توجه به متن و جایگاه آن در متن بررسی و تحلیل شد و در ادامه

ساختار، مرحله اول شامل مرور سند برای به دست تحلیل درروش است. شدهارائهجایگاه مهارت در هر بخش

آوردن یک تصویر اولیه از محتوای سند نقشه علمی کشور و سپس کدگذاری مفاهیم و موضوعات در قالب

کاررفته است. واحد تحلیل در این پژوهش های آموزشی بوده است و سیستم کدگذاری برای تحلیل محتوا بهمقوله

بندی شدند و هر های آموزشی بودند که در پنج مقوله طبقهمقوله موردبررسیهای مقوله است. شدهانتخاب« مقوله»

شده های مربوط به آن زیرگروه تعریفشده است و برای هر زیرگروه، شاخصهایی تشکیلمقوله نیز از زیرگروه

قوله علم، فناوری، شود. پنج مشاخص از فاکتورهای آموزشی را شامل می ۲۹زیرگروه و ۸۴درمجموع ؛ کهاست

نوآوری، خلاقیت و مهارت برای تحلیل محتوا انتخاب شدند. سپس با بررسی متن، واحدهای ثبت برای هر موضوع

انتخاب شدند و فراوانی هریک از واحدهای ثبت در متن شمارش شدند و اجزای متن سند علمی کشور، در

بر Ver25 SPSS آماریافزار وسیله نرمای کدگذاری شده بههقرارگرفته و شمارش شدند. مقوله شدهتعیینهای مقوله

اساس تعداد دفعات تکرار و فراوانی فاکتورهای مختلف تحلیل شدند و سپس تحلیل کمی و کیفی از نتایج انجام شد.

شدهبررسیجامعه آماری این پژوهش سند علمی کشور است که آخرین ویرایش آن از سامانه سند علمی کشور

از روش تحلیل محتوای ساختاری استفاده شد و با استفاده از روش تحلیل آمار ۳تا 1های است. برای پاسخ به سؤال

افزار ها و محاسبات نیز توسط رایانه و با استفاده از نرمتوصیفی با محاسبه توزیع فراوانی تجزیه تحلیل شد. ثبت داده

توسط تحلیل محتوای کیفی سند علمی 11تا ۱های پژوهشی ؤالانجام گرفت. پاسخ به س SPSS Ver. 25آماری

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

1/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

فصل صورت گرفت و با نتایج حاصل از تحلیل محتوای ساختاری مقایسه شد. روایی بهصورت فصلکشور به

نظر تائید شد.های آموزشی ارائه شد، توسط اساتید صاحبنویسی که در خصوص مقولهپیش

پژوهشهای کمی یافته -پژوهش هاییافته

مقوله ۳شده در سند علمی کشور برای فاکتورهای آموزشی در های مطرحشاخص: 1پاسخ به سؤال پژوهشی

۳اند. درمجموع آورده شده 1شده در جدول شماره های تعریفها و شاخصبندی شدند که به همراه زیرگروهطبقه

های ها و شاخصها برحسب زیرگروهفراوانیشده است و در ادامه مجموع شاخص تعریف ۲۹زیرگروه و ۸۴مقوله،

طورکلی بیشترین و تا مشخص شود که به های بهنجار شده درآمدندصورت دادهشده شمارش شدند و بهتعریف

شده اختصاص دارد.هایی تعریفیک از مقولهکمترین میزان توجه و اهمیت به کدام

هاهای آنهای آموزشی و زیرگروه: مقوله1جدول

فراوانی فراوانی شاخص زیرگروه همقول کل

1 علم

مبانی نظری علم

1۴ 1۹ آموزیو علم دانشعلم توجه به اصل

۸ عقلانیت

۹ پرورش استعدادهای علمی

1۱۳ 1۱۳ های کشورتوجه به علم در اولویت های کشورعلم در اولویت

تولید علم ۹۱ ۹۱ تولید علم و دانش

۱ تولید محتوا

دستاوردهای علمی

1۲ ۴ توجه به دستاوردهای علمی

۱ تجاری کردن دانش

۳ تولید محصولات و خدمات مبتنی بر دانش

انتشار علم 91 1 انتشار علم

1۱ علمی مقالات

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی ۴

9 تخصصی-کتب علمی

۳ نشریات

۱ های علمیهمایش

نیروی متخصص

۳۱ 1۱ توجه به نیروی متخصص

۸ تخصصیهای آموزش

1 توجه به نخبگان

1 دانشمندانتوجه به

۳ توجه به تحصیلات تکمیلی

1۱ علمیاعضای هیئتبه توجه

۹ التحصیلانتعداد فارغ

۳ جذب دانشجو

نهادهای علمی

99 ۴ بنیانهای دانششرکت

۹ پارک علم و فناوری

19 علمی هایدانشگاهبه توجه

1۱ های علمیانجمن

مرجعیت علمی

۸۴ ۲ مرجعیت علمی در جهان

۱ یجایگاه اول علم

۴ یارتقای علم

۹۹ توسعۀ علم

9 تحول علمی

9۱ 9 المللیبا مراکز معتبر بینمی همکاری عل تعامل علمی

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

۲/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

1۱ ایرشتههمکاری علمی بین

9 متخصصان و دانشمندانهمکاری نخبگان و

1۸ تعامل علمی با جهان

1۱ 1۱ عدالت علمی عدالت علمی

های گذاری علمی و توجه به زیرساختسیاست گذاری علمیسیاست علمی

1۳ 1۳

۴۴۴ های علمجمع کل فراوانی شاخص

فناوری

۲ ۲ فناوریتوجه به اصل فناوریمبانی نظری

9۱ 9۱ های کشورتوجه به فناوری در اولویت های کشوردر اولویت فناوری

و دستاوردهای فناوریولید ت

19 ۹ نوین و پیشرفتهولید فناوری ت

۸ فناوریتولید محصولات و خدمات مبتنی بر

۸ فناوری کارگیری دستاوردهایبه

1 سازی فناوریتجاری

۹ های فناوریطرح

فناوریانتشار

19 ۳ انتشار فناوری

9 صادرات فناوری

۳ رسانی فناوریاطلاع

۹ ۹ بندی(توجه به فناوران )نظام انگیزشی، رتبه فناوران

نهادهای علم و فناوری 11 ۹ پارک علم و فناوری

۲ نهادهای علم و فناوری

در فناوریمرجعیت ۹۹ 1 جایگاه اول فناوری

۲ فناوریارتقای

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی 1۱

1 پیشتاز در مرزهای فناوری

11 توسعه فناوری

های فناوری با مراکز معتبر همکاری در حوزه تعامل در فناوری المللیبین

۳ ۴

9 مشارکت دانشمندان و محققان در فناوری

1 1 عدالت در فناوری عدالت در فناوری

توجه به گذاری در فناوری و سیاست گذاری در فناوریسیاست های لازم برای فناوریزیرساخت

۱۱ ۱۱

1۷۴ فناوریهای جمع کل فراوانی شاخص

۲ نوآوری

نوآوریمبانی نظری ۳ ۸ توجه به خلاقیت، نوآوری

1 خطرپذیری در علم

۱ ۱ های کشوردر اولویت نوآوریتوجه به های کشوردر اولویت نوآوری

نوآوری و دستاوردهای ولیدت

1۹ 9 نوآوری تولید

1 نوآوری کارگیری دستاوردهایبه

۴ اختراعات و اکتشافات توجه به

1 1 انتشار نوآوری انتشار نوآوری

1 1 توجه به نوآوران نوآوران

۳ ۳ های نوآورها و شرکتتوجه به بنگاه های نوآورشرکت

۸ 1 نوآوریتوسعه نوآوریدر مرجعیت

9 ارتقا نوآوری

توجه به گذاری در نوآوری و سیاست گذاری در نوآوریسیاست های لازم برای نوآوریزیرساخت

1۳ 1۳

۴۴ نوآوریهای جمع کل فراوانی شاخص

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

11/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

۴ پژوهش

پژوهش مبانی نظری

1۴ 1۸ توجه به اصل پژوهش

۹ محوریژوهشپفرهنگ

۹ فرهنگ تحقیق

۱ ۱ های کشوردر اولویتپژوهش توجه به های کشوردر اولویتپژوهش

اکتشاف های تحقیقاتی وکاربرد یافته پژوهش و دستاوردهای ولیدت پژوهشگران

9 ۲

۱ یپژوهش و قرارداد طرح

پژوهشگر

11 9 )تعداد( پژوهشگر توجه به

1 )ارتقا( پژوهشگر توجه به

1 )نظام انگیزش( پژوهشگر توجه به

9۱ 9۱ هاتوجه به پژوهشکده هاپژوهشکده

۲ ۲ توسعه پژوهش پژوهش درمرجعیت

1 1 های پژوهشیارتقای همکاری تعامل در پژوهش

توجه به گذاری در پژوهش و سیاست گذاری در پژوهشسیاست های لازم برای پژوهشزیرساخت

۱۳ ۱۳

1۴۱ پژوهشهای جمع کل فراوانی شاخص

مهارت

مهارت مبانی نظری 9 ۹ مهارتتوجه به اصل

1 ییمهارت گرافرهنگ

1 1 های کشوردر اولویتمهارت توجه به های کشوردر اولویت مهارت

۱ ۱ - تولید مهارت و دستاوردهای مهارتی

۱ ۱ - انتشار مهارت

۱ ۳ آموزش مهارت آموزش مهارت

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی 1۹

1 هااصلاح مهارت

1 1 توجه به صاحبان مهارت صاحبان مهارت

9 9 هاتوجه به آزمایشگاه نهادهای آموزش مهارت

مهارتمرجعیت در - ۱ ۸

۸ توسعه مهارت

۱ ۱ - تعامل در مهارت

۱ ۱ - عدالت در دسترسی به مهارت

توجه به گذاری در مهارت و سیاست گذاری در مهارتسیاست برای مهارتهای لازم زیرساخت

11 11

۲۱ مهارتهای جمع کل فراوانی شاخص

درصد رشد سالیانه سرانه تولید ناخالص داخلی از علم و فناوری و درصد کاهش میزان بیکاری به دلیل توسعه علم و فناوری -1

شده است.در شاخص تولید محصولات و خدمات مبتنی بر دانش در نظر گرفته

نوآوری کارگیری دستاوردهایبهدر شاخص دادن چرخۀ علم و فناوری و نوآوری به ایفای نقش مؤثرتر در اقتصاد جهت -۹

است. شدهیبندطبقه

ی توجه به پژوهشگر در ان در زیرگروه ارتقا در مقولهپژوهشگرارتقاء رتبه، منزلت، سطح معیشتی و رتبه و حل مشکلات -9

شده است.نظر گرفته

شده است که شده در سند علمی کشور نشان دادههای آموزشی تعریففراوانی هریک از مقوله 1نمودار در

باشد. آموزی میشده برای مهارت، نسبت مقوله علم و علمهای تعریفتر فراوانی زیرگروهدهنده سطح پاییننشان

شاخص است. ۸۸۳آموزی و علم شاخص و برای مقوله علم ۹۲شده برای مقوله مهارت های تعریفجمع شاخص

اند و آموزی بیشترین توجه و مهارت کمترین توجه را در سند علمی کشور به خود اختصاص دادهدرنتیجه علم و علم

های ترین جایگاه در بین مقولهدر پایین ٪9بالاترین و مهارت با ٪۳9شده علم با های تعریفاز بین زیرگروه

قرار دارند. شده در سند علمی کشورتعریف

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

شده در سند علمی کشورهای تعریفنمودار ستونی سهم هر یک از مقوله -1نمودار

توان نتیجه آورده شده است. می ۹، در نمودار 1شده در جدول خلاصه نتایج نشان داده: ۲پاسخ به سؤال پژوهشی

، انتشار مهارت،دستاوردهای مهارتهای سند علمی کشور، تولید و های تعریف اولویتدر زیرگروهگرفت که

در سند علمی کشور نشده ای ، تعامل در مهارت، عدالت در دسترسی به مهارت، هیچ اشارهمهارتی در جهانمرجعیت

های کشور، توجه به صاحبان مهارت، های توجه به مبانی نظری مهارت، مهارت در اولویتو در زیرگروه است

مهارت افزایی نیاز به توجه بیشتر در این سند وجود دارد. ی درزمینهگذاری نهادهای مهارتی و سیاست

علم فناوری نوآوری پژوهش مهارت

جمع شاخص ها ۴۴۴ 1۷۴ ۴۴ 1۴۱ ۲۱

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی 1۸

شدههای تعریفها در مقولهای مقایسه فراوانی کل شاخصنمودار میله -۲نمودار

به موضوع تولید مهارت، در سند دهد کهنشان می ۹شده در نمودار نتایج نشان داده: ۴پاسخ به سؤال پژوهشی

شده است ولی در ها اشارهها به دستاوردهای ایجادشده توسط مقولهای نشده است. در دیگر مقولهکشور اشارهعلمی

گیری دستاوردهای مهارتی وجود دارد و با توجه به سند علمی کشور جای خالی تعریف شاخصی برای اندازه

های های جدید )تولید مهارت( همانند افقرتتوانیم در ابداع و تعریف مهاهای بالقوه موجود در کشور، میتوانایی

علمی، جزء سردمداران مهارت در بین کشورهای اسلامی و جهان باشیم و لازم است در این هایشده در زمینهتعریف

شده است، به نشان داده 9طور که در نمودار زمینه تعاریف جدید به سند علمی کشور اضافه شود. همچنین همان

ای نشده است.های انتشار مهارت، تعامل و همکاری با دیگر کشورها در سند علمی کشور اشارهروهیک از زیرگهیچ

مبانی نظری

جایگاه در

اولویت های

کشور

تولید دستاوردها انتشار نیروی انسانی نهادها مرجعیت تعامل عدالت سیاست گذاری

علم 1۴ 1۱۳ ۹۱ 1۲ 91 ۳۱ 99 ۸۴ 9۱ 1۱ 1۳

فناوری ۲ 9۱ 19 19 ۹ 11 ۹۹ ۴ 1 ۱۱

نوآوری ۳ ۱ 1۹ 1 1 ۳ ۸ ۱ ۱ 1۳

پژوهش 1۴ ۱ ۲ ۱ 11 9۱ ۲ 1 ۱ ۱۳

مهارت 9 1 ۱ ۱ 1 9 ۸ ۱ ۱ 11

علم فناوری نوآوری پژوهش مهارت

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

1۳/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

های آموزشیدر مقوله انتشارای مقایسه توجه به الف( تعامل و ب( نمودار میله -۴نمودار

است و به موضوع لزوم شدهپرداختهتنها به عدالت علمی و فناوری عدالت ی درزمینه: ۴پاسخ به سؤال پژوهشی

ای نشده است و لازم است اصلاحات لازم در گونه اشارههای مهارتی هیچعدالت در دسترسی به امکانات و آموزش

ت.دهنده جایگاه پایین توجه به مبانی نظری مهارت اسنشان ۸نمودار این زمینه انجام گیرد.

شده در سند علمی کشورهای تعریفظری مقولهای فراوانی توجه به مبانی ننمودار میله -۴نمودار

است ٪1شده در سند علمی کشور های تعریفشده است سهم مهارت از اولویتنشان داده ۳ طور که در نمودارهمان

های علمی کشور قرار داده شوند.مهارتی، تعریف و در اولویت هایو لازم است رشته

علم فناوری نوآوری پژوهش مهارت

انتشار ۴1 1۴ 1 ۰ ۰

انتشار

علم فناوری نوآوری پژوهش مهارت

تعامل ۴۰ ۸ ۰ ۷ ۰

تعامل

علم فناوری نوآوری پژوهش مهارت

مبانی نظری 1۸ ۱ ۴ 1۸ ۴

یوان

راف

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی 1۱

های کشور سند علمی کشورشده در اولویتهای تعریفمقولهای جایگاه نمودار دایره -۴نمودار

جامعه از یریگبهره یسازوکارها تیتوسعه و تقو»به صاحبان مهارت تنها در یک مورد : ۴پاسخ به سؤال پژوهشی

های لازم جهت حمایت و زیرساخت شده استاشاره «صاحبان مهارت و خبرگان بدون مدرک یهاتیو قابل ییتوانا

بندی های ارتقای سطح مهارت آموختگان، تعداد، نظام رتبهصاحبان مهارت موردتوجه قرار نگرفته است و شاخصاز

های دیگر در نظر انگیزشی مهارت آموزان و جذب مهارت آموزان از دیگر کشورها که در مقوله هایو روش

ها و دهای مهارتی تنها به زیرگروه آزمایشگاهدر بخش نها اند.موردتوجه قرار نگرفته شده است در مقوله مهارتگرفته

–ای و دانشگاه علمی حرفه –شده است و از دیگر نهادهای مهارتی در کشور مانند سازمان فنی ها اشارهتعداد آن

ها و گذاریشده است، سهم مهارت از سیاستنشان داده ۱طور که در نمودار همانپوشی شده است. کاربردی چشم

٪۹۲، ٪99و سهم علم، پژوهش و فناوری به ترتیب ٪۳های لازم برای اجرای سند علمی کشور زیرساختتوجه به

.است ٪۹۱و

گذاری در سند علمی کشورشده در سیاستهای تعریفای جایگاه مقولهنمودار دایره -۶نمودار

74%

25%0%0%1%

علم

فناوری

نوآوری

پژوهش

مهارت

33%

26%7%

29%

5%

علم

فناوری

نوآوری

پژوهش

مهارت

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

11/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

های کیفی پژوهشیافته

مثابۀ روح فناوری کشور بر پایۀ مبانی نظری استوار است و بهبانی ارزشی نظام علم و م: ۶پاسخ به سؤال پژوهشی

های آموزش، در عرصه دهایدونبایباها و نظام و اولویت هایگیریکنندة جهتحاکم بر حرکت علمی کشور، مشخص

مهارت و بهسند نقشه جامعه علمی، در است. شدهارائهبند 1۱که در پرورش، پژوهش و فناوری است

طور که در همان ای نشده است.اشاره بنیادین نقشه جامع علمی کشور هایعنوان یکی از ارزشبه آموزیمهارت

غیراز لزوم در نظر به است. شدهانجامکنیم نتایج تحلیل کیفی تائید کننده نتایج تحلیل کمی مشاهده می ۸نمودار

تواند ل بنیادین علمی و معنوی، مهارت میعنوان یکی از اصول بنیادین نقشه در کنار اصوگرفتن آموزش مهارت به

بینی توحیدی اسلام، تقویت خلاقیت، بنیادین مانند حاکمیت جهان هاییکی از ارکان مهم در دستیابی به این ارزش

بخش با محیط جهانی و فرآیندهای توسعۀ علم و فناوری کمال آفرین، توانمند ساز، ثروت آفرین، تعامل فعال و الهام

شده اشاره محورسه برهای اصلی الگوی نظام علم، فناوری و نوآوری ویژگیدر بخش وری در جهان باشد.علم و فنا

تلفیق آموزش . 9 مداری،مداری و دروناجتماع دو رویکرد برون. ۹، ترکیب عرضه محوری و تقاضامحوری. 1است:

برحسب تولید و عرضۀ دانش»رد سند علمی کشور، به دو مو 1در ویژگی شماره . ، پژوهش و مهارتباتربیت

جهت تأمین و ترکیب عرضه محوری و « های اقتصادی و صنعتی و تجاری کردن دانش و فناوریهای بخشتقاضا

عنوان یکی از الزامات اصلی توسعه آموزی بهشده است. در این بخش به موضوع مهارت و مهارتتقاضامحوری اشاره

اجتماع دو رویکرد ی در سند علمی، به مقوله ۹در ویژگی شماره ای نشده است.اقتصادی و صنعتی اشاره

شده است و لذا جهت تأمین نیازهای درونی کشور و تقویت درون مداری نیاز به اشاره مداریمداری و درونبرون

در جهان و روهای پیشفرصتمهارت و مهارت افزایی باید موردتوجه قرار بگیرد و همچنین جهت استفاده از

شده در این سند تنها به مشارکت علمی اشارهسایر کشورها، مشارکت فعال با جهان اسلام و و کشورهای اسلامی

فنی با دیگر هایمهارتی مشارکت درزمینههای بالقوه کشور در توان از تواناییاست جهت تقویت برون مداری می

شده است اشاره ، پژوهش و مهارتباتربیتیق آموزش تلفدر سند علمی به 9در ویژگی شماره کشورها استفاده کرد.

ها، پرورش الگوی آموزشی حافظه مدار فعلی به الگوی مبتنی بر یادگیری دانش به همراه تربیت انسان و به تغییر

شده است ولی در آموزش عالی تنها اشاره های آموزشیابتدایی آغاز و در تمام دوره در آموزش ها و پژوهشمهارت

.ای نشده استکرد پژوهش محوری تأکید شده است و به مسئله مهارت و آموزش مهارت اشارهبر روی

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی 1۴

: ایران کشوری برخوردار 1۸۱۸انداز علم و فناوری جمهوری اسلامی ایران در افق چشم: ۷پاسخ به سؤال پژوهشی

،جهان هایبرترینراز تدر مکتب اسلام و انقلاب و با دانشمندانی در شدهتیتربهای صالح، فرهیخته، سالم و از انسان

پیشتاز در مرزهای دانش و فناوری با ، کارگیری دستاوردهای آنتوانا در تولید و توسعه علم، فناوری و نوآوری و به

.مرجعیت علمی در جهان

مرزی و ای تأمین نیازهای صنایع دروننیروهای مهارتی بر تربیت ی درزمینهبا توجه به توانایی بالقوه کشور

صراحتاً به موضوع انداز علم و فناوریچشممرزی جهت سردمداری نیروی مهارتی در منطقه و جهان اسلام، در برون

توان مرجعیت انداز بر پیشتازی علمی، نوآوری و مرجعیت علمی است. میای نشده است و تأکید چشممهارت اشاره

بند ۴اهداف کلان نظام علم و فناوری کشور در مرجعیت علمی و مهارتی در جهان اصلاح کرد.عنوان علمی را به

که با توجه به اینشده است. اشاره یهای آموزش( آن به مقوله۴و ۳، ۸، ۹، 1بند ) ۴بند از ۳آورده شده است که در

اشاره به موضوع مهارت در باشد وتواند نقش مهمی در رشد و اعتلای اقتصادی کشور داشته آموزی میمهارت

توجه مقوله مهارت در جهت نیل به اهداف کلان نظام اصلی الگوی نظام علم و فناوری کشور و تأثیر قابل هایویژگی

در اهداف کلان نظام علم و .کاملاً مشهود استاهداف کلان نظام علم و فناوری جمهوری اسلامی جای خالی آن در

نوین هایتوسعه علوم و فناوریبنیان، ، جامعه دانشدر جهاناه برجسته علمی، مرجعیت علمی جایگ"فناوری تنها به

، المللیبین های علمی با مراکز معتبر علمی همکاریتولید محصولات و خدمات بر مبنای دانش داخلی، و نافع،

تأکید شده است و به "ینوین در نهادهای مختلف آموزشی، صنعتی و خدمات هایکارگیری علوم و فناوریبه

این ؛ کهای نشده استباشند اشارهمینهادهای مختلف نوین درعلوم این کارگیری بهآموزی که از الزامات مهارت

ی توجه کمتر به زیرگروه تائید کننده 1کمی است و نمودار هایآمده در تحلیلدستنتایج تائید کننده نتایج به

کنیم که مشاهده می 1ی مهارت نسبت به مقوله علم و فناوری است و با مراجعه به جدول مرجعیت جهانی در مقوله

مهارت است و در بحث مرجعیت مهارتی در توسعه ی درزمینهشده به مقوله مهارت نیز اختصاص داده ۸فراوانی

باشد.فراوانی شاخص صفر می جهان

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

1۲/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

شده در سند علمی کشورهای تعریفای فراوانی توجه به مرجعیت جهانی مقولهنمودار میله -۷نمودار

در دو بخش به پرورش 9 دربند ؛ کهاست شدهارائهبخش ۲اهداف بخشی نظام علم، فناوری و نوآوری کشور در

است:شرح دینب ۸شده است و بند استعدادهای شغلی و علمی اشاره

پرورش استعدادهای شغلی و پدید آوردن آیندة "در جهت: آموزان دانش . ایجاد نظام آموزشی مناسب برای هدایت9 تخصصیپرورش استعدادهای علمی برای ورود به دورة و "شغلی برای برآوردن نیازهای جامعه

. دستیابی به سطح دانش و مهارت نیروی کار کشور متناسب با معیار جهانی و در جهت پاسخگویی به نیازهای ۸ المللیجامعه و بازار کار داخلی و بین

های شغلی شده است از پرورش مهارتاشاره آموزاندانش ایجاد نظام آموزشی مناسب برای هدایتکه به 9 دربند

طورکلی روح و به تواند مهارتی نباشدشده است که میو تنها به پرورش استعداد شغلی اشاره پوشی شده استچشم

دستیابی به سطح دانش و بر لزوم ۸ دربند باشد.فناوری بر اساس علم پروری می حاکم بر اهداف بخشی نظام علم و

ای جامعه و بازار کار داخلی و مهارت نیروی کار کشور متناسب با معیار جهانی و در جهت پاسخگویی به نیازه

شده باشد.مطرح های اصلی الگوی نظام علم، فناوریویژگیی کنندهنیتأمتواند شده است که میاشاره المللیبین

سرمایه انسانی، اخلاق و ایمان، انتشارات علمی، فناوری »بخش ۲های مطلوب در کمیت: ۸پاسخ به سؤال پژوهشی

عنوان به« آمایش آموزشی و اثربخشیالمللی، و تأمین مالی، مشارکت بین گذاریمایهسرو نوآوری، کار گروهی،

۲( از این ۲و ۴، 1، ۱، ۸، 1بخش ) ۱در ؛ کهاندشدههای مطلوب علم و فناوری مطرحهای کلان کمیتشاخص

سرمایه انسانی در های مطلوب اهم کمیت ۹ در جدول بخش جای خالی توجه به مقوله مهارت کاملاً مشهود است.

در این بخش تنها به تربیت نیروی متخصص علمی و تعداد پژوهشگران آورده شده است که کشوری علم سند

علم فناوری نوآوری پژوهش مهارت

مرجعیت ۸۴ ۹۹ ۸ ۲ ۸

یوان

راف

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی ۹۱

مرکز آموزشی ۲۳9وجود حدود 191۱در سال دانشگاه علمی کاربردیاولین تأسیس شده است. با توجه به اشاره

11۱ای با بیش از و همچنین دانشگاه فنی حرفه های مختلف مهارتی در سراسر کشورعلمی کاربردی در رشته

های مهارتی های ایران است. تعداد افراد دارای آموزشترین دانشگاهآموزشکده و دانشکده در سطح که یکی از بزرگ

ای و نیروی انسانی مهارتی در این بخش از سند های علمی کاربردی و فنی حرفهاز سیستم آموزش عالی دانشگاه

.اندشدهانسانی در نظر گرفته هایعنوان سرمایهپژوهشی به -اند و تنها نیروهای علمیظر گرفته نشدهعلمی در ن

(1۴۱۷سند نقشه جامع علمی کشور، ). کشوری علم سرمایه انسانی در سندهای مطلوب کمیت -۲جدول

سرمایة انسانی

مطلوب در سال شاخص1۴۰۴

درصد پوشش تحصیلی کشور )ابتدایی و راهنمایی( دورة آموزش عمومیمیزان واقعی

1۱۱به نزدیک

درصد

درصد ۲۳ میزان واقعی دورة متوسطه درصد ۱۱ سال کشور( ۹۸تا 1۴نام در آموزش عالی )از جمعیت مقدار ناخالص ثبت

درصد 9۱ دانشجویان کل از سهم دانشجویان تحصیلات تکمیلی

در صد ۳/9 دانشجویانسهم دانشجویانِ دکتری از کل

نفر 1۹۱۱۱۱۱ تعداد فارغ التّحصیلان دانشگاهی )سالیانه( ـ وقتتعداد پژوهشگر تمام

وقتدرصد پژوهشگران تمام

درصد 1۱ دولت

درصد ۳۱ های علمیهمؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و حوزه

صنعتی و نهادهای عمومی و -تجاری -های اقتصادیبنگاه غیرانتفاعی

درصد ۸۱

نفر ۹۱۱۱ نفر جمعیت ونیلیمکیوقت در علمی تمامتعداد اعضای هیئت

- متخصصان کشور کلبهنسبت متخصصان ایرانی مقیم خارج ها و نهادهای مسئول و مؤسسات با همکاری دستگاهموظف است ستاد راهبری اجرای نقشۀ جامع علمی کشور

اما تا ؛ نمایدروز های مطلوب مربوطه را تکمیل و بههای علم و فناوری موردنیاز و کمیتمطالعاتی شاخص -پژوهشی

های مطلوب همچنان نامشخص سال از زمان تصویب این سند بسیاری از این کمیت 1۱امروز باگذشت حدود

نشده است. لذا شاخص و معیار روزرسانی انجامشده در سند بهصورت تصویب در جلسات تشکیل اند و یا درمانده

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

۹1/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

آمده در این بخش تائید کننده نتایج دستهای شاخص وجود ندارند. نتایج بهمشخصی برای سنجش این کمیت

ند علمی کشور را نشان شده در سهای تعریففراوانی توجه به نیروی انسانی در مقوله ۴تحلیل کمی است نمودار

هایترین سطح نسبت به دیگر سرمایهکند ازنظر فراوانی توجه به نیروی انسانی مهارتی در پاییندهد که تائید میمی

انسانی قرار دارد.

شده در سند علمی کشورهای تعریفای فراوانی توجه به نیروی انسانی در مقولهنمودار میله -۸نمودار

آورده شده است، بررسی کیفی کشور ی علم ها در سنددستاوردهای مقولههای مطلوب کمیت، 9در جدول

ستاد راهبری اجرای نقشۀ جامع های علمی، فناوری و نوآوری توسط طورکلی تنها شاخصبه دهنده آن است کهنشان

ستاوردهای مهارتی های مطلوبی برای سنجش و ارزیابی مهارت و داند و شاخص و کمیتشدهتعیین علمی کشور

اند.نشدهتعریف

(1۴۱۷سند نقشه جامع علمی کشور، ). کشوری علم ها در سنددستاوردهای مقولههای مطلوب کمیت -۴جدول

نوآوری و فناوری

المللیتعداد اختراعات و اکتشافات به ثبت رسیده به تفکیک ملی و بین ۳۱۱۱۱ معتبر ملی

1۱۱۱۱ المللیمعتبر بین 1۳۱۱ المللیهای معتبر بینشده در پایگاهالتحصیلان دانشگاهی به اختراعات ثبتفارغ نسبتِ

1۳/۱ علمیالمللی به تعداد اعضای هیئتهای معتبر بینشده در پایگاهنسبتِ اختراعات ثبت - شاخص نوآوری

- شاخص دستیابی فناوری - و بالاتر( ۹۱بالا )های پیشرفتۀ کشور با رتبۀ جهانی تعداد فناوری

- بنیانهای دانشتعداد شرکت

علم فناوری نوآوری پژوهش مهارت

نیروی انسانی ۳۱ ۹ 1 11 1

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی ۹۹

تواند جهت استفاده هر چه کارآمدتر از عنوان یکی از نهادهای مهارتی میهمچنین تعداد مراکز آموزش مهارت به

های مطلوب های کمیتبنیان قرار گیرد. چراکه با فرض تعیین مناسب شاخصهای دانشفناوری، در کنار شرکت

لازم جهت استفاده هایو نوآوری، در صورت عدم وجود مهارت در استفاده از این فناوری و نوآوری زمینهفناوری

ی فراوانی توجه به دستاوردها و مقایسه ۲گردد. در نمودار از این سطح مطلوب از فناوری و نوآوری فراهم نمی

تائید کننده نتایج حاصل از بررسی و تحلیل شده است که نتایج تحلیل کیفی های تعریفنهادهای مربوط به مقوله

باشد.ها میتر توجه به نهادهای مهارتی، نسبت به دیگر مقولهی جایگاه پاییندهندهکیفی است و نشان

شده در سند علمی کشورهای تعریفای فراوانی توجه به دستاوردها و تولید و نهادها در مقولهنمودار میله -۱نمودار

آورده شده است. کشوری علم گذاری و تأمین مالی در سندسرمایههای مطلوب کمیت، ۸در جدول

(1۴۱۷سند نقشه جامع علمی کشور، ). کشوری علم گذاری و تأمین مالی در سندسرمایههای مطلوب کمیت -۴جدول

گذاریسرمایه و تأمین مالی

های آموزش و تحقیقات از تولید ناخالص داخلیسهم هزینه درصد 1 آموزش درصد ۸ تحقیقات

درصد ۳۱ های تحقیقاتسهم بخش غیردولتی در تأمین هزینه

- اعتبارات تحقیقاتی کشور کلبههای علم و فناوری نسبت هزینه کرد اعتبارات تحقیقاتی در اولویت - حجم قراردادهای مشاوره و پژوهشی صنعت با مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی

- های بخش صنعتتحقیق و توسعه از کل هزینه سهم هزینه کردهای سهم هزینه کرد تحقیق و توسعه صنعت در مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی از کل هزینه

بخش صنعت-

علم فناوری نوآوری پژوهش مهارت

دستاورد ها و تولید ۸۳ 19 1۹ ۲ ۱

نهادها 99 11 ۳ 9۱ ۸

نیاوا

فر

دستاورد ها و تولید نهادها

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

۹9/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

عنوان نقشه راه تأمین مالی مراکز به های آموزش و تحقیقات از تولید ناخالص داخلیسهم هزینهطورکلی این بخش به

؛ است شدهگرفته نظر در 1٪ آموزش سهم و ۸٪آموزشی کشور مشخص گردیده است. در این بخش سهم تحقیقات

نشده مشخص قراردادها حجم و عالی آموزش و علمی هایاولویت در کردها هزینه این نسبت خرد سطح در اما

ناخالص آموزش مهارت توسط بخش غیردولتی یا سهم آن از تولید هایهزینهتأمین برای سهمی همچنین. است

در این سند در نظر گرفته نشده است که این های بخش صنعتاز کل هزینهآموزی و یا سهم هزینه مهارت داخلی

زمان تواند از موانع بزرگ در جهت عدم تأمین مالی و درنتیجه عدم اجرایی شدن آموزش مهارت در مدتخود می

گذاری و توجه به اجرایی این سند باشد. نتایج حاصل از تحلیل ساختاری در این بحث در زیرگروه سیاست

شده در این آورده شده است و تائید کننده نتایج تحلیل کیفی مطرح ۱شده است که در نمودار ها مطرحزیرساخت

باشد.بخش می

(1۴۱۷سند نقشه جامع علمی کشور، ). کشوری علم سندالمللی در مشارکت بینهای مطلوب کمیت -۴جدول

المللیمشارکت بین

- ویژه کشورهای اسلامیتعداد مقالات مشترک با کشورهای دیگر به - المللی مشارکتیهای بینتعداد پژوهش

- های علمی جدیدالتأسیس کشور برای نخستین بار در دنیاتعداد حوزه - المللیمؤثر در مدیریت مجامع بینتعداد دانشمندان برجسته و

- المللیهای معتبر بینهای علمی و راهبری همایشتعداد سخنرانان مدعو و اعضای کمیته ۹۹۳۱ تعداد مقالات بسیار پر استناد

درصد بهترین مراکز 1۱بندی جهانی جزء ها و مراکز پژوهشی که در رتبهتعداد دانشگاه هستند

۳حداقل دانشگاه

- میزان جذب دانشجویان و متخصصان دیگر کشورها

شدهمشخصهای ارزیابی آن و شاخص کشوری علم المللی در سندمشارکت بینهای مطلوب کمیت، ۳در جدول

المللی در مقوله مهارت نیز در نظر ها تعیین نشده است، نقش مشارکت بینکه میزان این کمیتاست که علاوه بر این

های مطلوب در نظر عنوان کمیتالمللی بهها و مراکز پژوهشی برای مشارکت بینگرفته نشده است و تنها دانشگاه

طورکلی در حوزه در نظر گرفته نشده است و به بندی جهانیهای مهارتی در رتبهاند و تعداد دانشگاهشدهگرفته

)ب( آورده شده 9نتایج تحلیل ساختاری که در نمودار پوشی شده است.المللی از نقش مهارت چشممشارکت بین

شده است.است نیز تائید کننده تحلیل کیفی مطرح

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی ۹۸

(1۴۱۷نقشه جامع علمی کشور، سند). کشوری علم در سند های مطلوب آمایش آموزشیکمیت -۶جدول

آمایش آموزشی - ها و تناسب آن با نیازهای مناطق مختلف کشورتوزیع رشته

- هاامکان ورود استعدادهای مناطق مختلف به دانشگاه - های مناطق مختلفامکان دسترسی به تحصیلات تکمیلی برای استعداد

های مطلوب طورکلی تنها کمیتاست. به شدهمشخصهای ارزیابی آن ، میزان آمایش آموزشی و شاخص۱در جدول

است و شاخص کمی برای ارزیابی آن مشخص نشده است. علاوه بر آن در بخش شدهمشخصبرای آمایش آموزشی

ه قرارگرفته نشده است.شده است و آموزش مهارتی موردتوجآمایش آموزشی تنها به آموزش علمی اشاره

شده در سند علمی کشور آورده شده های تعریفای فراوانی عدالت در دسترسی به مقولهنمودار میله 1۱در نمودار

است که تائید کننده نتایج حاصل از تحلیل کیفی در این بخش و عدم توجه به عدالت در دسترسی به امکانات

باشد.مهارتی در سند می

شده در سند علمی کشورهای تعریفای فراوانی عدالت در دسترسی به مقولهنمودار میله -1۰نمودار

درصد رشد سالیانۀ سرانۀ تولید ناخالص داخلی ناشی از علم و آموزشی توسط کمیت اثربخشی، میزان 1در جدول

پوشی شده است و طبیعتاً در طورکلی از نقش مهارت افزایی در اثربخشی اقتصادی چشماست. به شدهتعیین فناوری

درصد کاهش میزان »توان کمیت های فرعی، مهارت افزایی گنجانده نشده است. در این بخش مییک از کمیتهیچ

فه نمود.های فرعی اضارا به کمیت« صدور خدمات مهارتی»و « مهارت افزاییبیکاری به دلیل

علم فناوری نوآوری پژوهش مهارت

عدالت در دسترسی 1۱ 1 ۱ ۱ ۱

نیاوا

فر

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

۹۳/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

(1۴۱۷سند نقشه جامع علمی کشور، ). کشوری علم اثربخشی در سندهای مطلوب کمیت -۷جدول

اثربخشی

درصد ۸ درصد رشد سالیانۀ سرانۀ تولید ناخالص داخلی ناشی از علم و فناوری - درصد کاهش میزان بیکاری به دلیل توسعه علم و فناوری

- میزان رشد شاخص توسعه انسانیسهم تولید محصولات و خدمات مبتنی بر دانش و فناوری داخلی از تولید ناخالص داخلی

کشور ۳۱بیش از درصد

ـ درصد به کشور غیرنفتی صادرات کل از بالا هایفناوری بر مبتنی سهم صادراتِ - صدور خدمات فنی و مهندسیاز کل ارزش افزودة تولیدی سهم ارزش افزودة تولیدی صنایع با فناوری بالا و متوسط

کشور درصد ۳۱

گیری امور مربوط به علم و فناوریمیزان مشارکت دانشمندان و محققان کشور در تصمیمبندی و رویکرد اهداف اولویت»محوری و نیازمحوری مهارت، در باوجود نقش مزیت: ۱پاسخ به سؤال پژوهشی

های علم ای نشده است و در رویکرد پشتیبانی از اولویتموضوع مهارت اشارهصراحتاً به هادر اولویتنیز «پشتیبانی

« دارهای اولویتهدایت نظام آموزش برای تأمین و جذب نیروهای نخبه و متخصص موردنیاز در حوزه»و فناوری به

هایی در حوزهتوان در کنار تأمین و جذب نیروهای نخبه به تأمین و جذب نیروهای مهارتمی شده است کهاشاره

دار نیز اشاره کرد.اولویت

های اند. استخراج اولویتعلم و فناوری در سند علمی به ترتیب در سه سطح الف، ب و ج تبیین شده یهااولویت

علم و فناوری کشور در سند حاضر حاصل ترکیب رویکردهای مزیت محوری، نیاز محوری، مرزشکنانه و

اند. در این نشدههای الف و ج علم و فناوری کشور تعریفمهارت در اولویت مهارت و آموزش است. نگریآینده

بندی تنها در اولویت سطح ب و در بخش علوم انسانی و معارف اسلامی، عنوان کارآفرینی و مهارت افزایی طبقه

. نیاز به افزودن های فناوری و علوم کاربردی و ..آورده شده است که با توجه به لزوم افزایش مهارت در زیرگروه

های مذکور وجود دارد. همچنین با توجه به تقاضای صنایع از نیروی کار دارای مهارتی، در زیرگروه هایرشته

آموزی و مهارت لازم است مهارت مهارت و کمبود نیروی ماهر در علوم پایه و کاربردی، فناوری، سلامت و هنر

شده است سهم نشان داده ۳ طور که در نمودارهمان ها گنجانده شود.اولویت، بررسی و در هادر این رشته افزایی

علمی و تخصصی است و نتایج حاصل هایرشته ٪1۸نسبت ٪1های کشور مهارتی در اولویت هایمهارت و رشته

است. شدهانجاماز تحلیل کیفی در این بخش، تائید کننده تحلیل ساختاری

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی ۹۱

راهبرد ۸ در تنها راهبرد 19 بین از کشور در فناوری و علم توسعه کلان راهبردهای در: 1۰پاسخ به سؤال پژوهشی

1 و ۱ ،1 راهبردهای در هاییضعف وجودبااین که است شدهپرداخته مهارت آموزش و مهارت به ،1 و ۱ ،1 ،9 کلان

هایسیاست اجرای جهت در مهارت اهمیت باوجود همچنین. شودمی پرداخته هاآن به ادامه در که خوردمی چشم به

این نگاه طورکلیبه و است نشده مهم مقوله این به ایاشاره نیز راهبردها بقیه در اسلامی، جمهوری نظام کلان

کردن عملیاتی و اجرایی جهت ملی اقدامات بخش این در .باشدمی پژوهش و پروری علم برمبنای راهبردها

و 1 راهبرد کلان ۴در جدول .اندشدهمشخص و تعریف هاآن انتهای در شدهیینتع هایشماره توسط کلان راهبردهای

۴توجه در جدول قابل آورده شده است. نکته ،شده استی مهارت اشارهراهبردها و اقدامات ملی که در آن به مقوله

ملی اقدامات بین از اما است شدهاشاره مهارت مسئله به ۲ و ۴ شماره راهبرد دو در راهبردها بخش در که است این

این برای ملی اقدام گونههیچ دیگرعبارتبه و نیستند ۲ و ۴ شماره راهبرد اجرای جهت در کدامهیچ گانه، ۹1

جهت لازم ملی اقدامات و گیرد انجام بخش این در لازم اصلاحات است لازم لذا. است نشده پیشنهاد راهبردها

.شود تعریف تعریفی کلان یراهبردها شدن اجرایی

شده است.ی مهارت اشارهو راهبردها و اقدامات ملی که در آن به مقوله 1 راهبرد کلان -۸جدول

1 کلان راهبرد

سازی نظام تعلیم و تربیت در مراحل اصلاح و انسجام بخشیدن به ساختارها و نهادهای علم و فناوری و هماهنگ ریزی کلانگذاری و برنامهسیاست

اقدامات ملی ملیراهبردهای

1 .گذاری سیاست

ــــــا ی و ارتقهمـــاهنگی و

افزایـــی در همـــــای بخش ه

مختلف کشور بــرای اجرایــی ــۀ ــردن نقش کجــامع علــم و

فناوری

ــــــــازمان -۴ دهی سای مبتنی های حرفهنظام

بر دانش علمـی و فنـی ــرای ادارة واحــدهای باقتصادی ـ اجتمـاعی و نهادینــه کــردن فرهنــگ مهارت گرایی، پـژوهش

محوری و کارآفرینی در ــاوری و ــم، فن ــام عل نظ

نوآوری

ایجــــــاد همــــــاهنگی در -۲ریـزی در گذاری و برنامـهسیاست

بین دورة آموزش رسمی عمـومی، ای و آمــوزش مهــارتی و حرفــه

ــه ــالی ب ــوزش ع ــداوم آم منظور ت های تعلیم و تربیتفرایند فعالیت

ـــــــی -1 طراحـــازم ـــازوکار ل سبـــــــــــــرای

ــــت گذاری سیاسرایــی اجرایــی، اج

کردن نقشه جـامع علمی، تصویب و

ــه ــاغ برنام های ابلملــی و نظــارت و

ـــــــای ارزیابی ه (1مربوطه )

ـــــــــاد -۹ ایجهمـــــــاهنگی و

بخشی بین انسجامربـط نهادهای ذی

در علم و فناوری و تکمیل نهادهای مرتبط بـا چرخـه

ــم و یفنــاورعل(1)

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

۹1/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

است و شدهپرداختهخوبی به موضوع مهارت به 9آورده شده است، در راهبرد کلان ۲طور که در جدول همان

منظور جهت دادن چرخه علم، فناوری و نوآوری به ایفای نقش مؤثرتر در اقتصاد، راهبرد ملی و اقدام ملی متناسب به

خوبی پیشنهادشده است.با آن به

شده است.ی مهارت اشارهو راهبردها و اقدامات ملی که در آن به مقوله ۴ راهبرد کلان -۱جدول

۴ کلان راهبرد

ایفای نقش مؤثرتر در اقتصادبه چرخة علم، فناوری و نوآوری جهت دادن

اقدامات ملی راهبردهای ملی

بنیان وکار دانشترویج فرهنگ کسب-1

و فرهنگ کارآفرینی و ارتقای توانایی

و مهارتی افراد با علمی، فناوری

تأکید بر نیازهای جامعه و ایجاد

های آمادگی جهت پذیرش مسؤولیت

شغلی

های پیشرفته با مشارکت بخش حمایت از توسعه آموزش مهارت-9

(1) یالمللمنظور افزایش سهم کشور از بازارهای بینخصوصی، به

شده است آورده شده ی مهارت اشارهو راهبردها و اقدامات ملی که در آن به مقوله ۱ ، راهبرد کلان1۱در جدول

است.

شده است.ی مهارت اشارهو راهبردها و اقدامات ملی که در آن به مقوله ۶ راهبرد کلان -1۰جدول

۶ کلان راهبرد

انطباق با مبانی تعلیم و تربیت منظور وپرورش و آموزش عالی بهو تربیت اعم از آموزش نظام تعلیم نوسازی و تحقق اهداف کلان نقشه اسلامی

اقدامات ملی راهبردهای ملی

ها و . تحول در نگرش1

ــای روش ــا و محتواه ه

آموزشــی بــر اســاس

ا محتوی در نگرزبا -9۳

ــای آو روش شی با زموه

ــــتمرکز ب ــــلاح رـ اص

ارتقای جایگاه-9۱

و دبســــــتانیپیش

در هامهـــــدکودک

ایجــــــــــاد -91

ــازوکارهای زم الس

ــــب ــــشرایرـ د ـ

و تقویت -9۴

از حمایت

ــــــای آموزش ه

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی ۹۴

بینی و تعلــیم و جهــان

منظور تربیت اسلامی بـه

ـــای توانایی ـــا و ارتق ه

تقویت تفکـر منطقـی و

خلاق و جسـتجوگر در

آمــــــــــوزان و دانش

ــا ــق ب دانشــجویان منطب

ــلامی در آموزه ــای اس ه

های فـــردی و زمینـــه

خانوادگی و اجتماعی

هــا در هــا و مهارتبینش

ت و طالعاائۀ ر اراکنا

ـــــهنش دا ل نتقامنظور اب

ـــــــه مفاهیم ، علمیپای

نش دا مندســـــازیعلاقه

د یجا، اه علمــــب زانموآ

وری و بادحیه خورو

(1) نیشاازی نمندسااتو

نظــــام تعلــــیم و

منظور تربیـــت بـــه

ــد خلاقیت ــا، رش ه

های لـازم و مهارت

حیـــــــــــــۀ رو

(1) یجستجوگر

های علمی خلاقیت

تی رمهای و هنرو

تربیت تفکر و

ــعقالن ومنطقی ی ـ

ه ـــــــــــحیرو و

گــــری در جستجو

(1آموزان )دانش

طریق از تی رمها

ـــــــتمرک در ز ـ

گذاری و سیاست

اه به همررت نظا

کت رتقویت مشا

هــــــــایبخش

(1) یردولتیغ

شدهپرداختهخوبی به بحث مهارت به 9۳در اقدام ملی توان نتیجه گرفت:می ۱از بررسی و تحلیل کیفی راهبرد کلان

پرداخته است و و خانوادگی و اجتماعی فردی ی درزمینههای اسلامی آموزهاست اما راهبرد پشتیبان آن تنها از به

تنها 9۴و 91، 9۱، 9۳طورکلی هر چهار اقدام ملی های شغلی را تحت پوشش قرار نداده است. بهمقوله مهارت

ه از جامعیت لازم برخوردار نیست و برای پوشش دادن تمامی شوند کپشتیبانی می 1توسط راهبرد ملی شماره

ارتقای جایگاه تنها به 9۱در اقدام ملی شده دارد.تعریف یحوزه مهارت نیاز به اصلاح در راهبردها هایبخش

شده است و به لازم اشاره هایها، مهارتمنظور رشد خلاقیتها در نظام تعلیم و تربیت بهدبستانی و مهدکودکپیش

زم التنها به ایجاد سازوکارهای 91در اقدام ملی .ای نشده استآموزش عالی اشارهارتقای جایگاه مهارت در نظام

شده است و در بخش آموزش عالی به در دانش آموزان اشارهتی رمهای و هنرعلمی و هایخلاقیتد ـشر ایرـب

های مهارتی از طریق تقویت و حمایت از آموزشبه 9۴در اقدام ملی ده است.ای نشایجاد سازوکارهای لازم اشاره

شده است در صورت اصلاح اشاره غیردولتی هایگذاری و نظارت به همراه تقویت مشارکت بخشتمرکز در سیاست

، 11ل در جدو های مهارتی اثربخش باشد.تواند در جهت عملیاتی کردن آموزشمی 1راهبرد ملی تعریفی شماره

شده است آورده شده است.ی مهارت اشارهو راهبردها و اقدامات ملی که در آن به مقوله 1 راهبرد کلان

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

۹۲/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

شده است.ی مهارت اشارهو راهبردها و اقدامات ملی که در آن به مقوله ۷راهبرد کلان -11جدول

۷ کلان راهبرد

مشکلات و رفع نیازهای واقعی و اقتضائات کشور با و نوآوری به سمت حل دهی آموزش، پژوهش، فناوریجهت توجه به آمایش سرزمین و نوآوری در مرزهای دانش برای تحقق مرجعیت علمی

اقدامات ملی راهبردهای ملی

۹ .گذاری سیاست

ــه ریزی و برناممستمر و پویـا در حوزة علـم ــر ــاوری ب و فنـــأمین ـــۀ ت پایـــــــای نیازهجامعـــــــه و ـــــــات تحولــــــانی و جه

بـــه دســـتیابی ــــــت مرجعی

علمی کشور

. توســــــــــــعه و ۸ســـــــــــازی متوازن

، امکانـات و زیرساختـــب ـــزات، متناس تجهی

و هاباسیاســـــــــــتراهبردهـــای پیشـــرفت ــــاوری و ــــم و فن عل

نوآوری

توســــــعه و تقویــــــت -1۱گیـری جامعـه سازوکارهای بهره

هـــــای از توانـــــایی و قابلیتــان ــارت و خبرگ ــاحبان مه ص

(۹مدرک )بدون

حمایــت از -1۸ایجــاد و توســعه

ــگاه ــای آزمایش هـــز ـــی و مراک ملخــــــــــدمات ـــــی در تخصص

ــــوزه ــــای ح ه (۸دار )اولویت

حمایت از ایجـاد -1۳ــای و توســعه شــبکه ه

آزمایشگاهی تخصصی -ی اولویتهادر حوزه

ــــــــــی دار و طراحسازوکارهای انگیزشـی مناسب برای مشـارکت

(۸شبکه )داوطلبانه در

، ۹ملی شماره یدر بخش راهبردها 1در راهبرد کلان توان نتیجه گرفت:می 1از بررسی و تحلیل کیفی راهبرد کلان

شده است و اشاره کشورمرجعیت علمی دستیابی بهگذاری جهت و سیاست ساماندهی نظام مدیریت پژوهشتنها به

دهی آموزش به سمت جهتدر این راهبرد به عنوان یکی از ارکان اصلی آموزش پرداخته نشده است.به مهارت به

توسعه ، 1۱شده است و در راهبرد ملی شماره در عنوان اشارهحل مشکلات و رفع نیازهای واقعی و اقتضائات کشور

عنوان به های صاحبان مهارت و خبرگان بدون مدرکگیری جامعه از توانایی و قابلیتو تقویت سازوکارهای بهره

تواند کننده میاست و در صورت اصلاح راهبرد پشتیبانی شدهپرداختهخوبی به مهارت اقدام ملی پیشنهادشده است. به

دهی آموزش به ی به جهتعلی رقم عنوان این راهبرد، توجه در جهت عملیاتی شدن اهداف کلان اثربخش باشد.

های صاحبان مهارت سمت حل مشکلات و رفع نیازهای واقعی کشور توجهی نشده است و تنها به استفاده از توانایی

و خبرگان بدون مدرک توجه شده است و آموزش مهارت در سطوح مختلف از آموزش ابتدایی و متوسطه تا آموزش

های ملی و مراکز حمایت از ایجاد و توسعه آزمایشگاه، به 1۸ملی شماره در اقدام عالی موردتوجه قرار نگرفته است.

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی 9۱

در این سند آموزی طور که گفته شد مهارتشده است؛ اما هماناشاره داراولویت هایحوزهخدمات تخصصی در

طور که در همان تا در اقدامات ملی به آن پرداخته شود. است نشدهتعریفدار اولویت هایصورت کلی در حوزهبه

که علوم پایهو فنی و مهندسی، علوم پزشکی و سلامت علوم انسانی و هنر هایشود، در حوزهمشاهده می 1۹جدول

ای به مقوله مهارت نشده شده است در راهبردهای ملی و اقدامات ملی هیچ اشارهمطرح 19تا 1۱در راهبرد کلان

ها، لازم است اصلاحات لازم در این مهارت افزایی در این حوزه است و با توجه به اهمیت توجه به آموزش مهارت و

زمینه انجام گردد.

شده است.ی مهارت اشارهو راهبردها و اقدامات ملی که در آن به مقوله 1۴، 1۲، 11، 1۰راهبرد کلان -1۲جدول

معارف و ارتقای کمّی و کیفی در علوم انسانی و هنر مبتنی بر سازی تحول م 1۱راهبرد کلان اسلامی

علوم پزشکی و آفرینی مؤثرتر چرخة علم، فناوری و نوآوری در حوزةنقش 11راهبرد کلان سلامت

آفرینی مؤثرتر چرخة علم، فناوری و نوآوری در حوزة فنی و مهندسینقش 1۹راهبرد کلان

توسعه، تعمیق و تقویت آموزش و پژوهش در حوزة علوم پایه 19راهبرد کلان

اقدامات ملی راهبردهای ملی

-- --

گیری کلان و راهبردی نظام علم و گذاری و تصمیمسیاست ،19بر اساس جدول شماره : 11پاسخ به سؤال پژوهشی

فناوری، روزآمدسازی و اجرایی نمودن نقشۀ جامع علمی کشور و ارزیابی و نظارت بر حسن اجرای آن،

دار بر عهدة اولویت هایالمللی علم و فناوری و تصویب اسناد ملی فناوریبینهای گذاری کلان همکاریسیاست

گذاری اجرایی، سیاستدر بخش گیرد.باشد که با سازوکار موردنظر شورا انجام میشورای عالی انقلاب فرهنگی می

هارتی کشور جای خالی مسئولین اجرایی و آموزشی م جامع علمی کشور بخشی اجرای نقشههماهنگی و انسجام

.مشهود است

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

91/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

(1۴۱۷سند نقشه جامع علمی کشور، ) کشور علمی جامع نقشةروزرسانی اجرا، نظارت، ارزیابی و به نظام -1۴جدول

بخشی اجرای هماهنگی و انسجام و اجراییگذاری سیاست نقشه

سازیریزی، اجرا و فرهنگبرنامه

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی )رئیس(-

نفر از اعضای حقیقی به انتخاب شوراچهار -

ها رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه- با اجازه معظم له

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری-

معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری-

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی-

وپرورشوزیر آموزش-

ی رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورا- اسلامی

رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای - اسلامی

یک نفر از مدرسین حوزوی به انتخاب شورای عالی - های علمیهحوزه

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری-

جمهوری و بنیاد ملی معاونت علمی و فناوری رئیس- نخبگان

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی-

وپرورشوزارت آموزش-

ی کشورهافرهنگستان-

جهاد دانشگاهی-

های فناوری و نوآوری ریاست مرکز همکاری- جمهوری

ها و نهادها و مؤسسات علمی و سایر وزارتخانه- فناوری

مایصداوس-

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی-

تبلیغی و فرهنگی کشور هایسایر نهادها و دستگاه-

گیرینتیجه

های تر فراوانی زیرگروهدهنده سطح پایینشده در سند علمی کشور نشانآموزشی تعریفهای نتایج بررسی مقوله

شده در سند نقشه های تعریفباشد. اهمیت به مقولهآموزی میشده برای مهارت، نسبت مقوله علم و علمتعریف

( و مهارت ۸9ری )(، نوآو1۸۲(، پژوهش )11۳(، فناوری )۸۸۳ها به ترتیب علم )علمی کشور ازنظر جمع شاخص

آموزی بیشترین توجه و مهارت کمترین توجه را در سند علمی کشور به خود ( است. درنتیجه علم و علم۹۲)

ترین جایگاه در در پایین ٪9بالاترین و مهارت با ٪۳9شده علم با های تعریفاند و از بین زیرگروهاختصاص داده

قرار دارند.شده در سند علمی کشور های تعریفبین مقوله

های سند علمی کشور، تولید و های تعریف اولویتدر زیرگروهتوان نتیجه گرفت که شده میآوریهای جمعاز داده

، تعامل در مهارت، عدالت در دسترسی به مهارت، مهارتی در جهانمرجعیت ، انتشار مهارت،دستاوردهای مهارت

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی 9۹

های توجه به مبانی نظری مهارت، مهارت در و در زیرگروه در سند علمی کشور نشده استای هیچ اشاره

افزایی نیاز به مهارتی درزمینهگذاری های کشور، توجه به صاحبان مهارت، نهادهای مهارتی و سیاستاولویت

ای به موضوع تولید مهارت، در سند علمی کشور اشاره دهد کهنتایج نشان می توجه بیشتر در این سند وجود دارد.

شده است ولی در سند علمی کشور ها اشارهها به دستاوردهای ایجادشده توسط مقولهنشده است. در دیگر مقوله

های بالقوه موجود گیری دستاوردهای مهارتی وجود دارد و با توجه به تواناییجای خالی تعریف شاخصی برای اندازه

هایشده در زمینههای تعریفولید مهارت( همانند افقهای جدید )تتوانیم در ابداع و تعریف مهارتدر کشور، می

علمی، جزء سردمداران مهارت در بین کشورهای اسلامی و جهان باشیم و لازم است در این زمینه تعاریف جدید به

سند علمی کشور اضافه شود.

تعامل و همکاری با های انتشار مهارت،یک از زیرگروهتوان نتیجه گرفت که در سند علمی کشور هیچهمچنین می

هایهای مهارتی، برگزاری کارگاههای همایشتوان شاخصای نشده است. در زیرگروه انتشار میدیگر کشورها اشاره

شده به زیرگروه انتشار مهارت اضافه شود و در زیرگروه تعامل مهارتی المللی و انتشار روش مهارتی ابداعمهارتی بین

المللی، همکاری صاحبان مهارت با نخبگان و ارتی با مراکز آموزش مهارت بینهای همکاری مهتوان شاخصمی

عدالت ی درزمینه های تعامل مهارتی در سند تعریف کرد.عنوان شاخصای را بهرشتهمتخصصان و تعامل مهارتی بین

های نات و آموزشاست و به موضوع لزوم عدالت در دسترسی به امکا شدهپرداختهتنها به عدالت علمی و فناوری

لازم است در همچنینای نشده است و لازم است اصلاحات لازم در این زمینه انجام گیرد. گونه اشارهمهارتی هیچ

دهنده سهم پایین مهارت همچنین نتایج نشانلازم انجام گردد. هایتوجه به فرهنگ مهارت گرایی بازنگری هایبخش

هایاست و لازم است جهت ارتقا جایگاه مهارت، رشته (٪1کشور ) شده در سند علمیهای تعریفاز اولویت

به صاحبان مهارت تنها در یک مورد در این سند های علمی کشور گنجانده شوند.مهارتی، تعریف و در اولویت

«صاحبان مهارت و خبرگان بدون مدرک یهاتیو قابل ییجامعه از توانا یریگبهره یسازوکارها تیتوسعه و تقو»

های های لازم جهت حمایت از صاحبان مهارت موردتوجه قرارگرفته است و شاخصو زیرساخت شده استشارها

انگیزشی مهارت آموزان و جذب مهارت آموزان هایبندی و روشارتقای سطح مهارت آموختگان، تعداد، نظام رتبه

در بخش اند.موردتوجه قرار نگرفته مهارت شده است در مقولههای دیگر در نظر گرفتهاز دیگر کشورها که در مقوله

شده است و از دیگر نهادهای مهارتی در کشور ها اشارهها و تعداد آننهادهای مهارتی تنها به زیرگروه آزمایشگاه

همچنین سهم مهارت از پوشی شده است. کاربردی چشم –ای و دانشگاه علمی حرفه –مانند سازمان فنی

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

99/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

و سهم علم، پژوهش و فناوری به ٪۳های لازم برای اجرای سند علمی کشور به زیرساخت ها و توجهگذاریسیاست

است و لازم است در این زمینه نیز اقدامات اصلاحی متناسب با هر بخش انجام گردد. ٪۹۱و ٪۹۲، ٪99ترتیب

نقشه جامع علمی کشوربنیادین هایعنوان یکی از ارزشآموزی بهمهارت بنیادین سند به هایدر مبانی و ارزش

عنوان یکی از اصول بنیادین نقشه در کنار اصول غیراز لزوم در نظر گرفتن آموزش مهارت بهبه ای نشده است.اشاره

بنیادین مانند حاکمیت هایتواند یکی از ارکان مهم در دستیابی به این ارزشبنیادین علمی و معنوی، مهارت می

خلاقیت، علم و فناوری کمال آفرین، توانمند ساز، ثروت آفرین، تعامل فعال و بینی توحیدی اسلام، تقویتجهان

های اصلی الگوی نظام علم، ویژگیدر توسعۀ علم و فناوری در جهان باشد. بخش با محیط جهانی و فرآیندهای الهام

برحسب ۀ دانشتولید و عرض»، به دو مورد «ترکیب عرضه محوری و تقاضامحوری»ویژگی فناوری و نوآوری در

جهت تأمین و ترکیب عرضه محوری و « های اقتصادی و صنعتی و تجاری کردن دانش و فناوریهای بخشتقاضا

عنوان یکی از الزامات اصلی توسعه اقتصادی و آموزی بهبه موضوع مهارت و مهارت و است شدهتقاضامحوری اشاره

به «مداریمداری و دروناجتماع دو رویکرد برون»گی ای نشده است. همچنین در ویژصنعتی در این بخش اشاره

شده است. لذا جهت تأمین نیازهای درونی کشور و اشاره مداریمداری و دروناجتماع دو رویکرد برونی مقوله

تقویت درون مداری نیاز به مهارت و مهارت افزایی باید موردتوجه قرار بگیرد و همچنین جهت استفاده از

در این سند تنها ،سایر کشورهامشارکت فعال با جهان اسلام و و در جهان و کشورهای اسلامی روهای پیشفرصت

های بالقوه کشور در مشارکت توان از تواناییشده است جهت تقویت برون مداری میبه مشارکت علمی اشاره

به «، پژوهش و مهارتباتربیتتلفیق آموزش »فنی با دیگر کشورها استفاده کرد. در ویژگی هایمهارت ی درزمینه

ها ها، پرورش مهارتالگوی آموزشی حافظه مدار فعلی به الگوی مبتنی بر یادگیری دانش به همراه تربیت انسان تغییر

عالی تنها بر رویکرد در آموزششده است ولی اشاره های آموزشیابتدایی آغاز و در تمام دوره در آموزش و پژوهش

انداز علم و بررسی چشم .ای نشده استه است و به مسئله مهارت و آموزش مهارت اشارهپژوهش محوری تأکید شد

ای نشده صراحتاً به موضوع مهارت و آموزش مهارت اشاره انداز علم و فناوریچشمدهد که در فناوری نشان می

آموزی که مهارتبا توجه به این همچنین. انداز بر پیشتازی علمی، نوآوری و مرجعیت علمی استاست و تأکید چشم

اهداف کلان نظام علم و فناوری تواند نقش مهمی در رشد و اعتلای اقتصادی کشور داشته باشد جای خالی آن در می

، در جهانجایگاه برجسته علمی، مرجعیت علمی »در اهداف کلان نظام علم و فناوری تنها به .کاملاً مشهود است

تولید محصولات و خدمات بر مبنای دانش داخلی، نوین و نافع، هایعلوم و فناوری توسعهبنیان، جامعه دانش

نوین در نهادهای مختلف هایکارگیری علوم و فناوریبه، المللیهای علمی با مراکز معتبر علمی بینهمکاری

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی 9۸

نهادهای نوین درعلوم اینکارگیری بهآموزی که از الزامات تأکید شده است و به مهارت آموزشی، صنعتی و خدماتی

آورده شده است کشوری علم سرمایه انسانی در سندهای مطلوب اهم کمیت ای نشده است.باشند اشارهمیمختلف

شده است و تعداد افراد دارای در این بخش تنها به تربیت نیروی متخصص علمی و تعداد پژوهشگران اشارهکه

ای و نیروی انسانی مهارتی در های علمی کاربردی و فنی حرفهدانشگاههای مهارتی از سیستم آموزش عالی آموزش

انسانی در نظر هایعنوان سرمایهپژوهشی به -اند و تنها نیروهای علمیاین بخش از سند علمی در نظر گرفته نشده

انسانی هایسرمایه ترین سطح نسبت به دیگرو ازنظر فراوانی توجه به نیروی انسانی مهارتی در پایین اندشدهگرفته

نخبه قرار دارد.

ها و نهادهای مسئول و مؤسسات با همکاری دستگاهموظف است ستاد راهبری اجرای نقشۀ جامع علمی کشور

اما تا ؛ نمایدروز های مطلوب مربوطه را تکمیل و بههای علم و فناوری موردنیاز و کمیتمطالعاتی شاخص -پژوهشی

های مطلوب همچنان نامشخص از زمان تصویب این سند بسیاری از این کمیتسال 1۱امروز باگذشت حدود

نشده است. لذا شاخص و معیار روزرسانی انجامشده در سند بهاند و یا در صورت تصویب در جلسات تشکیلمانده

ا هدستاوردهای مقولههای مطلوب کمیتبررسی کیفی شاخص وجود ندارند. هایمشخصی برای سنجش این کمیت

ستاد های علمی، فناوری و نوآوری توسط طورکلی تنها شاخصبه دهنده آن است کهنشانکشور ی علم در سند

برای سنجش و ارزیابی مهارت مطلوب هایاند و شاخص و کمیتشدهتعیین راهبری اجرای نقشۀ جامع علمی کشور

تر توجه به نهادهای ی جایگاه پاییندهندهاند. نتایج تحلیل کمی و کیفی نشاننشدهو دستاوردهای مهارتی تعریف

تواند عنوان یکی از نهادهای مهارتی میباشد. مراکز آموزش مهارت بهمهارتی، نسبت به دیگر نهادهای آموزشی می

بنیان قرار گیرد. چراکه با فرض تعیین مناسب های دانشمدتر از فناوری، در کنار شرکتجهت استفاده هر چه کارآ

های مطلوب فناوری و نوآوری، در صورت عدم وجود مهارت در استفاده از این فناوری و های کمیتشاخص

گردد.لازم جهت استفاده از این سطح مطلوب از فناوری و نوآوری فراهم نمی هاینوآوری زمینه

های آموزش و سهم هزینهطورکلی به کشوری علم در سند «گذاری و تأمین مالیسرمایههای مطلوب کمیت»در بخش

عنوان نقشه راه تأمین مالی مراکز آموزشی کشور مشخص گردیده است. در این به تحقیقات از تولید ناخالص داخلی

در کردها هزینه این نسبت خرد سطح در اما؛ است شدهگرفته نظر در 1٪ آموزش سهم و ۸٪بخش سهم تحقیقات

هایتأمین هزینه برای سهمی همچنین. است نشده مشخص قراردادها حجم و عالی آموزش و علمی هایاولویت

از کل آموزی و یا سهم هزینه مهارت ناخالص داخلیآموزش مهارت توسط بخش غیردولتی یا سهم آن از تولید

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

9۳/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

تواند از موانع بزرگ در جهت عدم سند در نظر گرفته نشده است که این خود میدر این های بخش صنعتهزینه

انداز زمان اجرایی این سند چشمتأمین مالی و درنتیجه عدم اجرایی شدن آموزش مهارت و مهارت افزایی در مدت

ها ان این کمیتکه میزعلاوه بر این، کشوری علم در سند «المللیمشارکت بینهای مطلوب کمیت»در بخش باشد.

ها و مراکز المللی در مقوله مهارت نیز در نظر گرفته نشده است و تنها دانشگاهتعیین نشده است، نقش مشارکت بین

های مهارتی در اند و تعداد دانشگاهشدههای مطلوب در نظر گرفتهعنوان کمیتالمللی بهپژوهشی برای مشارکت بین

المللی از نقش مهارت و مهارت افزایی طورکلی در حوزه مشارکت بینده است و بهدر نظر گرفته نش بندی جهانیرتبه

شده است و آموزش مهارتی موردتوجه در بخش آمایش آموزشی تنها به آموزش علمی اشاره پوشی شده است.چشم

ها اضافه شاخصهای مهارتی را برای مناطق مختلف به این توان امکان دسترسی به آموزشقرارگرفته نشده است. می

درصد رشد سالیانۀ سرانۀ تولید ناخالص داخلی ناشی از علم و توسط کمیت «آموزشی اثربخشیمیزان » همچنین کرد.

پوشی شده است و طبیعتاً در طورکلی از نقش مهارت افزایی در اثربخشی اقتصادی چشمبه و است شدهتعیین فناوری

درصد کاهش میزان »توان کمیت های فرعی، مهارت افزایی گنجانده نشده است. در این بخش مییک از کمیتهیچ

نتایج تحلیل نشان ود.های فرعی اضافه نمرا به کمیت« صدور خدمات مهارتی»و « مهارت افزاییبیکاری به دلیل

ای نشده صراحتاً به موضوع مهارت اشاره هادر اولویتنیز «بندی و رویکرد پشتیبانیاهداف اولویت»دهند که در می

هدایت نظام آموزش برای تأمین و جذب نیروهای »های علم و فناوری به است و در رویکرد پشتیبانی از اولویت

توان در کنار تأمین و جذب نیروهای می شده است کهاشاره« دارای اولویتهنخبه و متخصص موردنیاز در حوزه

مهارتی در هایسهم مهارت و رشته دار نیز اشاره کرد.اولویت هاینخبه به تأمین و جذب نیروهای مهارتی در حوزه

تنها در «علم و فناوری یهااولویت»در علمی و تخصصی است و هایرشته ٪1۸نسبت ٪1های کشور اولویت

اولویت سطح ب و در بخش علوم انسانی و معارف اسلامی، عنوان کارآفرینی و مهارت افزایی آورده شده است که با

های مهارتی، در های فناوری و علوم کاربردی و ... نیاز به افزودن رشتهتوجه به لزوم افزایش مهارت در زیرگروه

ه به تقاضای صنایع از نیروی کار دارای مهارت و کمبود نیروی ماهر های مذکور وجود دارد. همچنین با توجزیرگروه

، بررسی و هادر این رشته آموزی و مهارت افزاییلازم است مهارت در علوم پایه و کاربردی، فناوری، سلامت و هنر

باشد و پایه می صرفاً علمی و هایشده در این سند، رشتههای تعریفطورکلی اولویتبه ها گنجانده شود.در اولویت

مهارتی در این سند دیده و اضافه شوند. هایلازم است رشته

و مهارت به ،1 و ۱ ،9،1 کلان راهبرد ۸ در تنها راهبرد 19 بین از کشور در فناوری و علم توسعه کلان راهبردهای در

راهبرد در. باشدمی پژوهش و پروری علم برمبنای راهبردها این نگاه طورکلیبه و است شدهپرداخته مهارت آموزش

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی 9۱

در کدامهیچ گانه، ۹1 ملی اقدامات بین از اما است شدهاشاره مهارت مسئله به ۲ و ۴ شماره راهبرد دو در 1کلان

. است نشده پیشنهاد راهبردها این برای ملی اقدام گونههیچ دیگرعبارتبه و نیستند ۲ و ۴ شماره راهبرد اجرای جهت

کلان یراهبردها شدن اجرایی جهت لازم ملی اقدامات و گیرد انجام بخش این در لازم اصلاحات است لازم لذا

است اما شدهپرداختهخوبی به بحث مهارت به 9۳در اقدام ملی ۱راهبرد کلان همچنین در .شود تعریف تعریفی

پرداخته است و مقوله و خانوادگی و اجتماعی فردیی درزمینههای اسلامی آموزهراهبرد پشتیبان آن تنها از به

های شغلی و فنی، هنری و ... را تحت پوشش قرار نداده است. لذا لازم است اصلاحات لازم در این بخش مهارت

شوند که از جامعیت پشتیبانی می 1تنها توسط راهبرد ملی شماره 9۴و 91، 9۱، 9۳انجام گیرد. هر چهار اقدام ملی

شده تعریف یحوزه مهارت نیاز به اصلاح در راهبردها هایار نیست و برای پوشش دادن تمامی بخشلازم برخورد

منظور رشد ها در نظام تعلیم و تربیت بهدبستانی و مهدکودکارتقای جایگاه پیشتنها به 9۱در اقدام ملی دارد.

. ای نشده استآموزش عالی اشارهشده است و به ارتقای جایگاه مهارت در نظام لازم اشاره هایها، مهارتخلاقیت

در دانش آموزان تی رمهای و هنرعلمی و هایخلاقیتد ـشر ایرـبزم التنها به ایجاد سازوکارهای 91اقدام ملی در

تقویت به 9۴ده است. در اقدام ملی ای نششده است و در بخش آموزش عالی به ایجاد سازوکارهای لازم اشارهاشاره

هایگذاری و نظارت به همراه تقویت مشارکت بخشهای مهارتی از طریق تمرکز در سیاستو حمایت از آموزش

تواند در جهت عملیاتی کردن می 1شده است در صورت اصلاح راهبرد ملی تعریفی شماره اشاره غیردولتی

ساماندهی نظام ، تنها به ۹ملی شماره یدر بخش راهبردها 1برد کلان در راه های مهارتی اثربخش باشد.آموزش

عنوان یکی شده است و به مهارت بهاشاره کشورمرجعیت علمی دستیابی بهگذاری جهت و سیاست مدیریت پژوهش

دهی آموزش به سمت حل مشکلات و رفع جهتاز ارکان اصلی آموزش پرداخته نشده است. در این راهبرد به

توسعه و تقویت ، 1۱شده است و در راهبرد ملی شماره در عنوان اشارههای واقعی و اقتضائات کشور نیاز

عنوان اقدام ملی به های صاحبان مهارت و خبرگان بدون مدرکگیری جامعه از توانایی و قابلیتسازوکارهای بهره

تواند در جهت کننده میاست و در صورت اصلاح راهبرد پشتیبانی شدهپرداختهخوبی به مهارت پیشنهادشده است. به

دهی آموزش به سمت حل عملیاتی شدن اهداف کلان اثربخش باشد. علی رقم عنوان این راهبرد، توجهی به جهت

های صاحبان مهارت و خبرگان مشکلات و رفع نیازهای واقعی کشور توجهی نشده است و تنها به استفاده از توانایی

بدون مدرک توجه شده است و آموزش مهارت در سطوح مختلف از آموزش ابتدایی و متوسطه تا آموزش عالی

های ملی و مراکز حمایت از ایجاد و توسعه آزمایشگاه، به 1۸موردتوجه قرار نگرفته است. در اقدام ملی شماره

طورکلی در آموزی بهه گفته شد مهارتطور کشده است؛ اما هماناشاره دارهای اولویتخدمات تخصصی در حوزه

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

91/سند نقشه جامع علمی کشورآموزی در تحلیل جایگاه مهارت

علوم انسانی هایهمچنین در حوزه قرار ندارد تا در اقدامات ملی به آن پرداخته شود. این سند داراولویت هایحوزه

شده است در مطرح 19تا 1۱که در راهبرد کلان علوم پایهو فنی و مهندسی، علوم پزشکی و سلامت و هنر

ای به مقوله مهارت نشده است و با توجه به اهمیت توجه به آموزش مات ملی هیچ اشارهراهبردهای ملی و اقدا

گذاری اجرایی، سیاستدر بخش ها، لازم است اصلاحات لازم در این زمینه انجام گردد.مهارت در این حوزه

هارتی کشور جای خالی مسئولین اجرایی و آموزشی م جامع علمی کشور بخشی اجرای نقشههماهنگی و انسجام

کلان های، جهت اجرای هرچه بهتر سیاستنقشه سازیریزی، اجرا و فرهنگبرنامه. همچنین در بخش مشهود است

ای کشور نیز در کنار سایر نهادهای اجرایی حضورداشته باشند.نقشه جامع علمی کشور، لازم است سازمان فنی حرفه

منابع

عالی انقلاب فرهنگی(. شورای 19۲1کشور )سند نقشه جامع علمی

. (19۲۱ای کشور )سازمان آموزش فنی و حرفه

( ارزیابی اثربخشی برنامه19۴۱بینقی، تقی؛ سعیدی رضوانی، محمود .) های آموزشی علمی کاربردی در پاسخ به

گذاری توسعه منابع انسانی کشور، طرح نیاز کارفرمایان، طرح نیازسنجی نیروی انسانی متخصص و سیاست

ریزی آموزش عالی. موسسه پژوهش و برنامه1، ویراست 9۲شماره پژوهشی

191-1۳۱(. تحلیل محتوا، مجله پژوهش، سال دوم، شماره اول، صص: 19۴۲الله )رضوانی، روح

کاربردی -های علمی(. اهمیت اشتغال و کاربرد آموزش19۴1آبادی، رضا؛ مشایخی، کریم؛ شعبانی، سمیه )تاج

کاربردی کشاورزی، صص: -های علمیمقالات همایش ملی توسعه کارآفرینی در آموزش در کارآفرینی، مجموعه

۱11-۱۳۴

( نقش مهارت19۲9آرمون، الهام؛ شاکر، فریبا؛ پور کیانی، مسعود .)زا در نوآوری، کارآفرینی و آموزی اشتغال

کار، اقتصاد و مدیریت، والمللی توسعه و تعالی کسبرشد و توسعه اقتصادی، مجموعه مقالات کنفرانس بین

1-1صص:

،کارآفرینی و اشتغال با کارآموزی و کاربینی دروس ارتباط بررسی (.19۲۱) عبدالحمید ،دلشاد ،حسین مرادی

، کارآفرینی و مدیریت مطالعات(، بندرلنگه مرکز کاربردی علمی جامع دانشگاه آموختگاندانش موردمطالعه)

۸۹-۱۱، صص: 9 شماره، سوم دوره

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020

19۲۴ بهار* اول* شماره پژوهشی آموزش عالی ایران* سال یازدهم/ فصلنامه علمی 9۴

( 19۲۱ایزدی، صمد، صالحی عمران، ابراهیم، قربانی، عادل.) آموختگان دانشگاه ارزیابی وضعیت اشتغال دانش

1-۹9کاربردی، فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، سال سوم، شماره دوم، صص: -جامع علمی

سوم، دوره آموزی،مهارت ، نشریهیمهارت آموزش نظام شناسیآسیب (.19۲9) رضای، گرز ؛عبداله دیسی، خاور

11-۲۹، صص: 1۱شماره

،(. مبانی نظری و 19۲۹) محمدرضامهر علی زاده، یداله، صفایی مقدم، مسعود، صالحی عمران، ابراهیم و علم

عملی پژوهش )کمی، کیفی و آمیخته( در علوم انسانی، اهواز: دانشگاه شهید چمران

( آسیب19۲9صالحی عمران، ابراهیم .)آموزی، دوره های مهارتی کشور، نشریه مهارتدیریت آموزششناسی م

۹۳-۸۴دوم، شماره هشت، صص:

( 19۲9مقصودی، فرشته .)ماهنامه وکارای در اقتصاد کشور و توسعه کسبحرفه یهای فننقش آموزش ،

۸۱-۸1، صص: 119اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه، شماره

،پژوهش کیفی، جلد اول. تهران: نگاه های(. اصول و مبانی روش19۲۳ناهید )خنیفر، حسین، مسلمی

( 19۲۱انتظاریان، ناهید، طهماسبی، طاهره .)های و آموزش یو انطباق نظام آموزش عال یهماهنگ زانیم یبررس

۳۲-11، صص: 1۸۱، ماهنامه کار و جامعه، شماره بازار کار یازهایای با نو حرفه یفن

( نقش آموزش عالی در توسعه ملی، 19۲9ثابتی، مریم، سپهر، محمد همایون، احمدی، فخرالدین .) مجله

۱۱-۱۲، صص: شماره چهارم، سال ششم ران،یا یمطالعات توسعه اجتماع

ای، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، برداری مراکز آموزش مهارتی و حرفهنامه تأسیس و بهرهآیین

19۲۱زشی، معاونت آمو

UNESCO. (1999). Second Congress on technical and vocational education (Lifelong

Learning and training: a bridge to the future). Final Report, Seoul, Republic of Korea.

UNESCO. (2012). Transforming technical and vocational education and training building

skills for work and life, Main Working Document,UNESCO,Shanghai, People’s Republic

of China, 13-16 May 2012

Dow

nloa

ded

from

ihej

.ir a

t 1:4

7 +

0430

on

Sat

urda

y Ju

ne 1

3th

2020