˜˚˛˝˛˙ˆˇ˘ ˆ˘ ˆ ˆ˘ ˆ ˚ˆ ˆ˘ ˆ˘ ˛˙ˆˇ ˜ ˆ˚rswgsthai.com/file/download/04022020_11.pdf · เกริ่นนำา รู้จัก 5ส. 5ช. • วิธีการสังเคราะห์บทเรียน

องคความรการพฒนากลไกการดาเนนงาน การจดการ

ดวย 5ส. 5ช.

ความปลอดภยทางถนน

การถอดบทเรยนองคความรกลไกการจดการความปลอดภยทางถนนจากพนทตางๆ ดวย 5ส. 5ช. ครงนมวตถประสงคเพอคนหาบทเรยนทเปนปจจยนำาไปสความสำาเรจและขอจำากดทเกดขน อนจะเปนประโยชนตอผบรหารและทมปฏบตการในระดบสวนกลางและในระดบชมชนในการนำาไปประยกตใชกบ 5ส. 5ช. เพอใหเกดการบรหารจดการและการพฒนาขดความสามารถของเจาหนาทปฏบตการและความเปนเจาของ อนจะทำาใหผลการดำาเนนงานเกดประสทธภาพ ประชาชนสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมและสงแวดลอมทเออตอความปลอดภยทางถนนอยางเหมาะสมยงยน ทมงานถอดบทเรยนขอขอบพระคณ ผอำานวยการสำานกสนบสนนการปองกนปจจยเสยงทางสงคม และผประสานงาน ผอำานวยการศนยเรยนรสขภาวะ และผประสานงาน สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) รวมทงศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.) และแผนงานสนบสนนการปองกนอบตเหตระดบจงหวด (สอจร.) ทไดกรณาใหคำาปรกษา รวมทงเสนอแนะเรองรปแบบและวธการสงเคราะหบทเรยน พรอมทงใหขอมลทสำาคญตอการพฒนากรอบแนวคดในการสงเคราะหบทเรยนครงน ขอขอบคณ ผประกอบการโรงงาน รานคา เจาหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน เจาหนาทของ บรษท กลางคมครองผประสบภยจากรถจำากด (บรษทกลาง) เจาหนาทของโรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล เจาหนาทของสำานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภย (ปภ.)สำานกงานตำารวจแหงชาต แขวงการทางจงหวด เจาหนาทเรอนจำา สำานกงานขนสงจงหวด/อำาเภอ สำานกงานเขตพนทการศกษา คร/นกเรยนในโรงเรยน

กตตกรรมประกาศ

และประชาชนในอำาเภอเขาสวนกวางจงหวดขอนแกน, อำาเภอนำาพอง จงหวดขอนแกน, อำาเภอเมอง จงหวดหนองบวลำาภ, อำาเภอเมอง จงหวดบงกาฬ, อำาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช, อำาเภอศรราชา จงหวดชลบร และอำาเภอสงขะ จงหวดสรนทร ทไดชวยใหขอมลและอำานวยความสะดวกในการจดเตรยมขอมล เอกสารรายงานตางๆ เพอประกอบการสงเคราะหบทเรยนจากพนท : วธการใช 5ส. 5ช. เพอการพฒนาการดำาเนนงานความปลอดภยทางถนน ขอขอบคณผประสานงาน/พเลยง (สอจร.) ในจงหวดขอนแกน จงหวดนครศรธรรมราช และจงหวดชลบร ทไดสละเวลาอนมคาในการใหขอมลเกยวกบการดำาเนนงานกบทมสงเคราะหบทเรยนจากพนท : วธการประยกต 5ส. 5ช. เพอสรางความปลอดภยทางถนนทไดเสยสละเวลามารวมกนใหขอมลเพมเตมกบทมงานสงเคราะหบทเรยนครงน จนทำาใหขอมลมความครบถวนสมบรณในเวลาจำากด และไดสารสนเทศอนเปนประโยชนตอการนำาเสนอแนวทางการดำาเนนงาน และเปนขอมลทเออตอการพฒนาเครองมอสำาหรบการดำาเนนงานในพนท อนจะชวยในการปรบเปลยนพฤตกรรมของประชาชนไปสการสรางความปลอดภยทางถนนในสงคมไทย ทงน หากมขอผดพลาดประการใด ขออภยไว ณ ทนดวย

ทมงานสงเคราะหบทเรยน 4 ตลาคม 2560

สารบญ

กตตกรรมประกาศ

เกรนนำา

รจก 5ส. 5ช. • วธการสงเคราะหบทเรยน • วธการดำาเนนงาน

บทเรยนจากพนทดำาเนนการ :ชดความรเพอการเปลยนแปลง

• กรณศกษาสถานประกอบการ/โรงงาน • กรณศกษาอำาเภอเขาสวนกวาง จงหวดขอนแกน • กรณศกษาอำาเภอนำาพอง จงหวดขอนแกน • กรณศกษาอำาเภอสงขะ จงหวดสรนทร • กรณศกษาอำาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช

02

06

122323

26

2842547292

สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ • สรปบทเรยนจากการประยกตใช 5ส. 5ช. • สงดๆ ทมอยในการใช 5ส. 5ช. ของกรณศกษา • สงดๆ ทหายไปในการใช 5ส. 5ช. ของกรณศกษา • ปจจยทชวยใหการนำา 5ส. 5ช. ไปสความสำาเรจ • ขอเสนอแนะตอการขยายผลเพอการเปลยนแปลง

108

110121130132135

เกรนนำา

องคความรการพฒนากลไกการดำาเนนงานการจดการความปลอดภยทางถนน ดวย 5 ส. 5 ช.

7

ความสญเสยทงชวตและทรพยสนจากอบตเหตทางถนน เปนปญหาสำาคญของหลายประเทศทวโลก รวมถงประเทศไทยทมแนวโนมการบาดเจบและเสยชวตจากอบตเหตสงขนจนตดอนดบ 2 ของโลก หนวยงานทเกยวของทกระดบตางมความพยายามทจะหาแนวทางในการปองกนและแกไขปญหาดงกลาวกนอยางจรงจง ซงประเทศไทยไดรวมลงนามในปฏญญาอลานบาตอร และมมตคณะรฐมนตรเมอวนท 29 มถนายน 2553 เหนชอบใหป 2554– 2563 เปนทศวรรษแหงความปลอดภยทางถนน (Decade of Action for Road Safety) โดยมเปาหมายลดอตราการเสยชวตจากอบตเหตทางถนน 10 คนตอประชากรหนงแสนคนในป 2563 โดยมศนยอำานวยการความปลอดภยทางถนนเปนหนวยงานหลกบรณาการความรวมมอกบหนวยงานและผทเกยวของกบการขบเคลอนงานดงกลาว

8

สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ไดใหการสนบสนนการดำาเนนงานของภาคเครอขายเพอการปองกนอบตเหตทางถนนอยางตอเนอง อาท แผนงานสนบสนนการปองกนอบตเหตจราจรในระดบจงหวด (สอจร.) ตงแตป 2548 ถงปจจบน และสรางการเรยนรรวมทงขยายเครอขายการทำางานไปทกจงหวดของประเทศไทย เกดการประสานงานรวมกบภาคเครอขายในแนวราบของทมทำางานทงในระดบจงหวดและอำาเภอ โดยมการกำากบและเสรมการทำางานจากทมพเลยงระดบภมภาค รวมถงสนบสนนภาคเครอขายททำางานดานวชาการสงผลใหเกดกระบวนการทำางานทเออตอการลดการเจบปวยและตายของประชาชนในหลายจงหวด

ในการดำาเนนงานขางตนยงมจดเรยนรมากมาย รวมทงเกดตนแบบ/แนวทางการด�าเนนงานเพอสรางความปลอดภยทางถนนโดยใช 5ส. 5ช. ศนยเรยนรสขภาวะ สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) จงตระหนกถงความสำาคญในการถอดบทเรยนผลการดำาเนนงานเพอสรางความปลอดภยทางถนนเหลาน โดยมวตถประสงคเพอคนหาปจจยทนำาไปสความสำาเรจและขอจำากดในการดำาเนนงานการปองกนอบตเหตทางถนนสำาหรบนำาไปประยกตใชในพนทปฏบตการตอไป รวมถงคนหาบทเรยน/แนวทางการดำาเนนงานทเปนประโยชนตอการสรางพลงเชงบวก ใหประชาชนมสวนรวมในการสรางความปลอดภยทางถนน

การถอดบทเรยนจากพนทดำาเนนงานจำานวน 5 แหงน ผทสนใจจะไดชดความรทสามารถนำาไปประยกตใชเพอการปองกนอบตเหตทางถนนจากหนวยงานตางๆ เชน สำานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภย (ปภ.) สถานประกอบการ องคกรปกครองสวนทองถน สถานตำารวจภธร สำานกงานสาธารณสขอำาเภอโรงพยาบาล บรษทกลาง สำานกงานขนสงจงหวด/อำาเภอ แขวงการทางจงหวด และสามารถเลอกใชแนวทางการดำาเนนงานดานความปลอดภยทางถนนทเออตอการลดอบตเหตไปขยายผลในพนทอนๆ ได


9

10

กรอบเวลาการดำาเนนงานสงเคราะหบทเรยน เปนชวงเวลาภายหลงทสนสดการดำาเนนงานดานความปลอดภยทางถนนของพนทดำาเนนการในอำาเภอเขาสวนกวาง จงหวดขอนแกน, อำาเภอนำาพอง จงหวดขอนแกน, อำาเภอเมอง จงหวดหนองบวลำาภ, อำาเภอเมอง จงหวดบงกาฬ, อำาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช, อำาเภอศรราชา จงหวดชลบร และอำาเภอสงขะ จงหวดสรนทรเกณฑการคดเลอกพนทดำาเนนการ เพอการสงเคราะหบทเรยนครงน ประกอบดวย • เปนพนททไดรบการสนบสนนงบประมาณจาก สสส. เพอการดำาเนนงานดานความปลอดภยทางถนนในพนท/ชมชน• เปนพนททผานการพจารณาและถกคดเลอกใหเปนพนทตวอยางในการประยกตใช 5ส. 5ช. จากแผนงานสนบสนนการปองกนอบตเหตระดบจงหวด (สอจร.) และศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.)• เปนพนทซงตวแทนจากหนวยงานทเขารวมขบเคลอนงานปองกนและแกไขปญหาความปลอดภยทางถนนมความยนดใหขอมลทสะทอนกระบวนการ ผลผลต และผลลพธอนสบเนองจากการดำาเนนงานและการประยกตใช 5ส. 5ช. สำาหรบสรางความปลอดภยทางถนนในพนทแหลงขอมล ประกอบดวยขอมลเอกสารตางๆ ทเกยวของกบการดำาเนนงานดานความปลอดภยทางถนนของอำาเภอเขาสวนกวาง จงหวดขอนแกน, อำาเภอนำาพอง จงหวดขอนแกน, อำาเภอเมอง จงหวดหนองบวลำาภ, อำาเภอเมอง จงหวดบงกาฬ, อำาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช, อำาเภอศรราชา จงหวดชลบร และอำาเภอสงขะ จงหวดสรนทร

ขอบเขตของการสงเคราะหบทเรยน

1

2

3


11

4

5

6

กลมผใหขอมลทใชในโครงการสงเคราะหบทเรยน ไดแก• พเลยง/ผประสานงานของแผนงานสนบสนนการปองกนและแกไขปญหาอบตเหตจราจรในจงหวดชลบร จงหวดขอนแกน และจงหวดนครศรธรรมราช• ทมปฏบตการในพนท ไดแก องคการปกครองสวนทองถน สถานประกอบการ เทศบาลและชมชนระดบหมบาน รวมทงประชาชนในพนทของอำาเภอเขาสวนกวาง จงหวดขอนแกน, อำาเภอนำาพอง จงหวดขอนแกน, อำาเภอเมอง จงหวดหนองบวลำาภ, อำาเภอเมอง จงหวดบงกาฬ, อำาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช, อำาเภอศรราชา จงหวดชลบร และอำาเภอสงขะ จงหวดสรนทรประเดนทใชในการสงเคราะหบทเรยน ประกอบดวย กระบวนการนำา 5ส. 5ช. ไปสการดำาเนนงานสำาหรบสรางความปลอดภยทางถนนในพนทขอจำากดในการสงเคราะหบทเรยนคอ ไมสามารถนำาเสนอบทเรยนทเกดจากการดำาเนนงานในพนทดำาเนนการไดทง 76 จงหวด

12

รจกเครองมอสำาคญ

5ส. 5ช.


13

เครองมอการดำาเนนงานปองกนอบตเหตจราจรสำาหรบการดำาเนนงานเพอสรางความปลอดภยทางถนน และปรบเปลยนพฤตกรรมผใชรถใชถนนในพนท

สหสาขาวชาชพ

สดเสยง สดคม

สารสนเทศ สวนรวม

5ส.

แชร

เชอม เชยร

ชง ชอน

5ช.

14

แนวคดของการสงเคราะหบทเรยนเกยวกบ 5ส. 5ช.


15

จากแผนภาพ สบเนองจากการดำาเนนงานของหนวยงานทเปนภาคเครอขายของ สสส. ประกอบดวย หนวยงานภาครฐทมบทบาทผลกดนนโยบายในระดบชาต ไดแก ศนยความปลอดภยทางถนน กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงคมนาคม สำานกงานตำารวจแหงชาต และกระทรวงสาธารณสข เปนตน แลวยงมภาคเครอขายการดำาเนนงานดานวชาการและการจดการเพอการสรางความปลอดภยทางถนน อนไดแก ศนยวชาการความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.) คณะทำางานสนบสนนการดำาเนนงานปองกนและแกไขปญหาความปลอดภยทางถนน สอจร. มลนธไทยโรดส สถาบนการศกษา ฯลฯ ซงภาคเครอขายดงกลาวมบทบาทขบเคลอนงานวชาการ รวมทงพฒนากลไกจดการปองกน/แกไขปญหาการเกดอบตเหตในจงหวด/พนท อนนำาไปสการเชอมรอยภาคเครอขายในระดบจงหวด ระดบอำาเภอ และระดบองคกรใหเปนรปธรรม โดยใชกระบวนการ 5ส. 5 ช. เพอการยกระดบผลการดำาเนนงานในแตละพนทดงน

16

สารสนเทศ (Information)

สดเสยง (Priority)

เปนการเกบรวบรวม วเคราะหขอมล และการประมวลผลขอมลทเออประโยชนกบการดำาเนนงานปองกนและแกไขสาเหตของปญหาอบตเหตในพนท อาท • คนทใชรถ/ประสบเหตเปนใคร (เพศ อาย อาชพ ระดบความรนแรง) • สภาพรถทเกดอบตเหตเปนอยางไร (รถจกรยานยนต รถยนต รถบรรทก รถอแตน) • ถนนมสภาพเปนอยางไร (ทางโคง หกศอก ทางแยก จดเชอมระหวางถนนชมชนกบถนนทางหลวง พนทถนนชำารด หรอมสงบดบงวสยทศนของผใชรถใชถนน) • เวลาทเกดเหต อาท ชวงเวลาของการเกดเหต สภาพอากาศ เปนตน

เปนการระบความเสยง/เลอกจากสาเหตทสำาคญโดยการจดลำาดบสาเหตของปญหาทเกยวของกบพฤตกรรมของคน รถ หรอถนน ทงในสวนของจดเสยง พฤตกรรมเสยง หรอยานพาหนะทเสยง ทงนมเลอกความเสยงสงมาดำาเนนการกอน

กระบวนการใช 5ส.เพอการยกระดบผลการดำาเนนงาน

ส 2

ส 1


17

สหสาขาวชาชพ (Multidisciplinary)

เปนการเชอมโยงภาคเครอขายหนวยงาน/ตวแทนทเกยวของกบการบรหารจดการความปลอดภยทางถนน เชน หวหนาหนวยงาน/ผรบผดชอบหนวยงานในระดบจงหวด อำาเภอ โรงพยาบาล ตำารวจ แขวงการทาง สำานกงานขนสง มลนธกชพ/กภย อปพร. โรงเรยน วด และแกนนำาชมชนมาชวยกนเลอกปญหาทไดมการจดลำาดบความสำาคญ และแสวงหาแนวทางแกไขปญหา

สดคม (Cost efficiency)

เปนการเลอกมาตรการททำาแลวสามารถแกไขปญหาไดจรง มความคมคา และเกดความยงยน ซงสวนใหญใชมาตรการชมชน มาตรการองคกร โดยมแนวคดในการจดการความปลอดภยทางถนน 5E ไดแก Evaluation (การประเมน/เกบรวบรวมขอมล/มระบบขอมลเฝาระวง) Engineering (การจดการดานวศวกรรมจราจรใหถนน/สงแวดลอมชวยกำากบพฤตกรรมคน) Education (การสอสาร/ใหความรเพอสรางความตระหนกกระแสสงคม) Enforcement (การบงคบใชกฎหมาย ทงกบตวบคคลและระบบดแล) และ EMS (การพฒนาระบบการดแลชวยเหลอผบาดเจบจากอบตเหต)

ส 4

ส 3

18

การมสวนรวมของคนในพนท/ชมชนและภาคคนทำางาน(Community participation)

เปนการจดการเพอความปลอดภยทางถนนในพนท ซงจำาเปนตองอาศยการมสวนรวมของทกภาคสวนทงภาครฐ เอกชน และภาคประชาสงคม เปนสำาคญ ทงน สามารถแบงกระบวนการมสวนรวมออกเปน 4 ระดบ ไดแก 1) รวมคด/รวมวางแผน 2) รวมลงทน/ลงมอปฏบต 3) รวมตดตามประเมนผล และ 4) รวมรบผลประโยชน

ส 1


19

ชงขอมล

เชอม

แชร

เชยร

ชอน

เปนการเลอกขอมล/ความรสำาหรบการปองกนและแกไขปญหาความปลอดภยทางถนนในพนท

เปนการเชอมโยงภาคเครอขาย/หนวยงาน/ตวแทนทเกยวของกบการบรหารจดการความปลอดภยทางถนน เชน หวหนาหนวยงาน/ผรบผดชอบหนวยงานในระดบจงหวดอำาเภอ โรงพยาบาล ตำารวจ แขวงการทาง สำานกงานขนสง มลนธกชพ/กภย อปพร. โรงเรยน วด และแกนนำาชมชนมาชวยกนดำาเนนงานดานความปลอดภยทางถนนในพนท

เปนการแบงปนประสบการณทเกยวกบการดำาเนนงานดานความปลอดภยทางถนนในพนท

เปนการชนชม/สงเสรม/ยกยองชมชนและภาคคนทำางานทรวมดำาเนนการจดการจนเกดความปลอดภยทางถนนในพนท

เปนการตกตวงองคความร เครองมอ ปจจยทเออตอการดำาเนนงานดานความปลอดภยทางถนนในพนท

กระบวนการใช 5ช.เพอการยกระดบผลการดำาเนนงาน

ช 1

ช 2

ช 3

ช 4

ช 5

20

การประยกตใช 5ส. 5ช. ในพนทดำาเนนงานกเพอสรางความปลอดภยทางถนน 3 ระดบ (ระดบจงหวด ระดบอำาเภอ และระดบองคกร) โดยมแนวทางปฏบตงานผานการกำาหนดโครงสราง/องคประกอบของคณะกรรมการ การแบงบทบาทหนาททชดเจน การพฒนายทธศาสตรในแตละระดบ การดำาเนนงานแบบบรณาการในงานประจำา การกำากบการดำาเนนงาน การตดตามประเมนแบบเสรมพลง และการปรบปรง/ตอยอด/ขยายผล เพอสรางความปลอดภยทางถนน โดยมการกำาหนดกรอบการใหขอมลสำาหรบผเกยวของและผทำาหนาทสงเคราะหบทเรยนดงแผนภาพดานลางน


21

จากแผนภาพไดแสดงกรอบแนวคดของการสงเคราะหบทเรยนครงน อนประกอบดวยการปฏบตการเพอความปลอดภยทางถนนตามแนวทางขององคการสหประชาชาต ไดแก1) สงเสรมการสวมหมวกนรภย 2) ลดพฤตกรรมเสยงจากการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลแลวขบข ยานพาหนะ3) ปรบพฤตกรรมของผขบขยานพาหนะใหใชความเรวตามทกฎหมาย กำาหนด4) แกไขปญหาจดเสยง จดอนตราย5) ยกระดบมาตรฐานยานพาหนะใหปลอดภย6) พฒนาสมรรถนะของผขบขยานพาหนะ7) พฒนาระบบการแพทยฉกเฉน การรกษาและฟนฟผบาดเจบ8) พฒนาระบบการบรหารจดการความปลอดภยทางถนนใหมความเขมแขง

นอกจากนยงวเคราะหขอมลเกยวกบปจจยแหงความสำาเรจของการสรางความปลอดภยทางถนน ไดแก 1) ความพรอมของพนท 2) ขอมลเกยวกบจดเรมตนของการดำาเนนงานนนๆ 3) โครงสราง/องคประกอบของทมงาน4) การแบงบทบาทหนาทของทมทำางาน 5) การแสวงหาตนทนทางสงคมของแตละพนท6) แผนยทธศาสตรของหนวยงานทเกยวของกบเรองนน ๆ และ7) แหลงทรพยากรในแตละพนท (คน เงน อปกรณ และเครองมอ)

22

และม 5 กจกรรมหลกสำาหรบกระบวนการสงเคราะหบทเรยน ไดแก 1) การวเคราะหความตองการของผใชขอมลจากการสงเคราะหบทเรยน (เพออะไร) 2) เลอกพนทดำาเนนงานทจะใหขอมลทสอดคลองกบวตถประสงคของการ สงเคราะหบทเรยน3) วเคราะหขอมลปจจยนำาเขาของการดำาเนนงานเพอความปลอดภยทางถนน 4) วเคราะหขอมลทเกยวของกบการดำาเนนงานและเทคนคตางๆ ของทมงาน5) วเคราะหขอมลทเกยวกบผลผลต/ผลลพธของการดำาเนนงาน

นอกจากนผสงเคราะหบทเรยนจำาเปนตองนำาขอมลมาประมวลผลเกยวกบผลผลตอนสบเนองจากการสงเคราะหบทเรยนทชวยใหผเกยวของไดรบประโยชนจากการสงเคราะหบทเรยน ประกอบดวย 1) เกดชดขอมลทสามารถอธบายเหตการณนนๆ ไดอยางครบถวน2) เกดชดขอมลทสอดคลองกบวตถประสงคของผใชผลการสงเคราะหบทเรยน 3) เกดชดขอมลทนำาไปใชประโยชน/ตอยอดการดำาเนนงานทมความชดเจน และเปนไปไดในอนาคตตอไป


23

การสงเคราะหบทเรยนเพอการประยกตใช 5ส. 5ช. ครงน มวตถประสงคเพอทบทวนหรอสรปประสบการณการทำางานทผานมาในแงมมตางๆ เพอใหเหนถงรายละเอยดของเหตปจจยอนสงผลตอความสำาเรจของการประยกตใช 5ส. 5ช. เพอสงเคราะหชดขอมล/ความรทไดจากการปฏบตงาน โดยใชวธการสกดความรและประสบการณทไดจากกลมคนทำางานซงไดรวมการปฏบตงาน พรอมทงวเคราะหขอมลรายงานการความกาวหนา และบนทกรายละเอยดขนตอนการประยกตใช 5ส. 5ช.

วเคราะหเอกสารทเกยวของกบการประยกตใช 5ส. 5ช. ไดแก • เอกสารทเกยวกบ 5ส. 5ช. ของแผนงาน สอจร. • เอกสารประสบการณและบทเรยนในพนทดำาเนนการของแผนงาน สอจร. • รายงานฉบบสมบรณการประยกตใช 5ส. 5ช. ของจงหวดทเขารวม การดำาเนนงาน

กำาหนดเกณฑสำาหรบใชคดเลอกพนทดำาเนนการเพอการสงเคราะหบทเรยน

วธการสงเคราะหบทเรยน

วธการดำาเนนงาน

1

2

24

เกบรวบรวมขอมลจากผปฏบตงานใน 5 พนททดำาเนนการ ไดแก อำาเภอเขาสวนกวาง จงหวดขอนแกน, อำาเภอนำาพอง จงหวดขอนแกน, อำาเภอเมอง จงหวดหนองบวลำาภ, อำาเภอเมอง จงหวดบงกาฬ, อำาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช, อำาเภอศรราชา จงหวดชลบร และอำาเภอสงขะ จงหวดสรนทร

การสงเคราะหขอมลปจจยแหงความสำาเรจและขอจำากดจากการใช 5ส. 5ช. ในพนทซงเขารวมโครงการ รวมทงกลมประชาชนทเขารวมการประยกตใช 5ส. 5ช. และนำาเสนอแนวทางการดำาเนนงานและเทคนคการประยกตใช 5ส. 5ช. ของแตละพนททมการใชกลยทธโดยมหนวยงาน/องคกรจดจดการทแตกตางกน เชน ในสถานประกอบการ องคการบรหารสวนตำาบล สถานตำารวจภธร และชมชน

ยกรางรายงานการสงเคราะหบทเรยนการประยกตใช 5ส. 5ช. โดยแบงเนอหาออกเปน 5 สวน ไดแก สวนท 1 บทนำา สวนท 2 เสนทางเดนสำาหรบการสงเคราะหบทเรยน สวนท 3 วธการสงเคราะหบทเรยนการประยกตใช 5ส. 5ช. สวนท 4 บทเรยนจากพนทดำาเนนงาน : ชดความรเพอการเปลยนแปลง สวนท 5 สรป และขยายผลการสรางความปลอดภยทางถนน

3

4

5


25

สงผลการสงเคราะหบทเรยน (ฉบบยกราง) เพอใหตวแทนในแตละพนทและผทรงคณวฒของแผนงาน สอจร. และ ศวปถ. สอบทานขอมล และใหขอเสนอแนะตอการปรบปรงแกไขผลการสงเคราะหบทเรยน

ปรบปรงแกไขผลการสงเคราะหบทเรยนฉบบสมบรณ

6

7

26

บทเรยนจากพนท

ดำาเนนการ

ชดความรเพอการเปลยนแปลง


27

สวนนเปนการสงเคราะหขอมลปจจยแหงความสำาเรจและขอจำากดจากการใช 5ส. 5ช. ในพนททไดคดเลอกตามเกณฑทกำาหนดไวแลวจำานวน 5 พนท อนไดแก อำาเภอเขาสวนกวาง จงหวดขอนแกน อำาเภอนำาพอง จงหวดขอนแกน อำาเภอเมอง จงหวดหนองบวลำาภ อำาเภอเมอง จงหวดบงกาฬ อำาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช อำาเภอศรราชา จงหวดชลบร และอำาเภอสงขะ จงหวดสรนทร โดยแตละพนทมองคกร/หนวยจดการทแตกตางกน

28

บรษท เอส แอนด เจ อนเตอรเนชนแนลเอนเตอรไพรส จำากด (มหาชน) ในอำาเภอศรราชา จงหวดชลบร

กรณศกษา


29

“บรษท เอส แอนด เจ อนเตอรเนชนแนล เอนเตอรไพรส จำากด (มหาชน) เปนบรษทในเครอสหพฒนทไดจดทะเบยนแปรสภาพเปนบรษทมหาชน (จำากด) ในป 2537 โดยไดดำาเนนธรกจรบจางผลตเครองสำาอางซงมการสงมอบผลตภณฑใหกบตางประเทศมากกวา 27 ประเทศทวโลก พนกงานมจำานวน 2,600 คน และมกำาลงผลต 16-19 ลานชนตอป อาท ผลตภณฑบำารงผว เครองสำาอางทใชแตงหนาของผหญง ฯลฯ สำานกงานใหญตงอยท 115 ถนนนราธวาสราชนครนทร แขวงทงวดดอน เขตสาทร กรงเทพมหานคร แตมโรงงานผลตอยทอำาเภอศรราชา จงหวดชลบร พนกงานสวนใหญจงปฏบตงานทโรงงานในอำาเภอศรราชา จงหวดชลบร ซงสวนใหญ ใชรถจกรยานยนตและไมสวมหมวกนรภย และเปนพนกงานในวยแรงงานทเปนก�าลงส�าคญของบรษท”

(เจาหนาทรกษาความปลอดภยของบรษท เอส แอนด เจ อนเตอรเนชนแนล เอนเตอรไพรส จำากด (มหาชน) ใหสมภาษณวนท 5 กรกฎาคม 2560)

บรษท เอส แอนด เจ อนเตอรเนชนแนล เอนเตอรไพรส จำากด (มหาชน) ใหความสำาคญกบความปลอดภยของพนกงานอยในระดบตนๆ (Safety First) แตการเกดอบตเหตทางถนนของพนกงาน ยงคงเปนปญหาสำาคญทกอใหเกดการบาดเจบการสญเสยของพนกงานในสถานประกอบการและสรางความสญเสยตอรายไดของสถานประกอบการ ซงผประกอบการสวนใหญไดตระหนกถงความสำาคญของปญหา จงทำาขอตกลงรวมกบนายกรฐมนตร พลเอก ประยทธ จนทรโอชา และหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตวาดวยการสงเสรมความปลอดภยทางถนนในบรษท/สถานประกอบการ

ความเปนมา

(นกทรพยากรมนษยของบรษท เอส แอนด เจ อนเตอรเนชนแนล เอนเตอรไพรส จำากด (มหาชน)ใหสมภาษณ วนท 5 กรกฎาคม 2560)

30

พนกงานรอยละ 32.8 ของบรษทใชรถจกรยานยนตและไมสวมหมวกนรภย

อบตเหตสรางความเสยหายแกบรษทในชวงป 2558 มพนกงานชายประสบอบตเหตทางถนนโดยไดรบบาดเจบทศรษะและหมดสต ทำาใหไมสามารถมาทำางานไดและเปนสาเหตใหขาดงานเพราะใชรถจกรยานยนตแตไมสวมหมวกนรภย เหตการณดงกลาวสงผลกระทบใหพนกงานขาดรายไดเพราะตองลาพกงานเปนเวลา 6 เดอน และสงผลใหการผลตสนคาลาชาไมไดเปาหมายทกำาหนด เนองจากพนกงานคนดงกลาวเปนกำาลงสำาคญในการผลตเครองสำาอางของบรษทฯ และโดยเฉพาะในขณะนน บรษทฯ กำาลงจะรวมลงทนกบบรษทจากประเทศญปน (Investment Cooperation) เพอสงเสรมการลงทนและรบการถายทอดเทคโนโลยจากประเทศญปนภายใตเงอนไขของการรวมลงทนกบตางประเทศ หากมพนกงานของบรษทฯ คนใดคนหนงขาด/ลาพกงานจะสงผลกระทบตอบรษทฯ ได

บรษทฯ จงตองดำาเนนงานดานความปลอดภยของสถานประกอบการใหไดมาตรฐานทกมาตรฐานซงครอบคลมถงความปลอดภยทางถนนของพนกงานในระหวางเดนทางจากทพกไปยงโรงงานดวย


31

ดงนน เมอพเลยงจากแผนงาน สอจร. มาชกชวนใหเขารวมการดำาเนนงานเรองความปลอดภยทางถนน ประธานคณะกรรมการบรษทฯ จงมความยนดเขารวมการดำาเนนงานกบ สอจร. โดยมการดำาเนนโครงการสรางมาตรการองคกรในการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% รวมกบพเลยงของแผนงานสอจร. ในพนท รวมทงมการทำา MOU รวมกบนายกรฐมนตร (พลเอกประยทธ จนทรโอชา) และหลงจากนนบรษทฯ กไดพฒนากลไกการขบเคลอนโครงการสรางมาตรการองคกรในการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% ตามแผนภาพน

แผนภาพ: โครงสรางการขบเคลอนการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100%

โครงสรางดำาเนนงานการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100%

32

ประธานคณะกรรมการบรษทฯออกนโยบายมาตรการสวมหมวกนรภย 100%

คณะกรรมการความเสยงเจาภาพการดำาเนนงาน

คณะกรรมการกจกรรมองคกรเพอสงคมรบนโยบายจากประธานบรษทฯ มาดำาเนนงาน

คณะกรรมการก�ากบดแลบรษท

เจาหนาทความปลอดภยของพนกงาน (ปภ.): เลขานการโครงการ ทำาหนาทเขยนแผนปฏบตการ และดำาเนนงานในกจกรรมยอยเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของพนกงานใหสวมหมวกนรภย 100%

หวหนาโซน 1-20ตวแทนพนกงานแตละแผนก ทำาหนาทกำากบดแลใหพนกงานสวมหมวกนรภยทกคน

พเลยง สอจร.ใหคำาปรกษา สนบสนนงานวชาการ เอออำานวยหมวกนรภยราคาถก ฯลฯ

เจาหนาทบรษทกลางและขนสงจงหวด

บทบาทหนาทของบคลากร


33

มการกำาหนดเปาหมายการขบเคลอนงาน “โครงการสรางมาตรการองคกรในการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100 ในระหวางป 2558-2560 คอ พนกงานของบรษทจะตองสวมหมวกนรภย 100% (พนกงานจำานวน 2,600 คน ตองสวมหมวกนรภยทกครงกอนเขาและออกจากบรษททกคนเปนเวลาอยางนอย 1 ป)”

เมอโครงการสรางมาตรการองคกรในการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% ถกบรรจอยในแผนปฏบตงานของบรษทฯ และประธานบรษทฯ ใหความสำาคญกบมาตรการองคกรและการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% โดยคาดหวงวา “การดำาเนนโครงการสรางมาตรการองคกรในการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% จะชวยยกระดบมาตรฐานความปลอดภยทางถนนเปนวาระขององคกร เพอลดความสญเสยตอชวตรางกายและทรพยสนของพนกงาน” โดยใหโอกาสพนกงานทกคนมสวนรวมในการดำาเนนงานดงน

เปาหมายของการขบเคลอนงาน

วธการดำาเนนงานสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% ตลอดป

34

ใหหวหนาทกแผนกรวมกนกำาหนดมาตรการองคกรเรองการสวมหมวกนรภย 100% ทงผขบขและผซอนทาย หากพนกงานคนใดฝาฝนจะไมอนญาตใหเขาบรษท และหากพนกงานคนใดไมสวมหมวกนรภยทางบรษทจะลงโทษทางวนย”

ประชาสมพนธเสยงตามสายเรองกฎจราจรและเทคนคการสวมหมวกนรภยเวลา 12.00-13.00 น และ 16.00-17.00 น. ทกวนเพอสรางวฒนธรรมความปลอดภย และสรางความตระหนกในปญหาอบตเหตทางถนนตลอดทงป

ใหความรกบพนกงานเรองกฎจราจรและเทคนคการสวมหมวกนรภยทปลอดภย

ตดตงกลอง CCTV ในบรเวณหนาบรษท

1

4

2

3


35

รวมกนกำาหนดใหสถานทภายในของบรษททกแหงเปนพนทสวมหมวกนรภย 100%

รวมกนกำาหนดใหหวหนาโซนทกโซนรวมรณรงคประชาสมพนธผานสอสาธารณะหลากหลายชองทาง อาท เสยงตามสาย บอรดประชาสมพนธของแตละแผนก การประกวดพนกงานตนแบบการสงเสรมใหพนกงานมความร/รบรกฎจราจรและปฏบตตามกฎหมายจราจรอยางเครงครด การสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนน และสรางความตระหนกในปญหาอบตเหตทางถนนตลอดทงป

หวหนาโซนแตละโซนของบรษททำาหนาทกำากบดแลและรายงานผลการดำาเนนโครงการสรางมาตรการองคกรในการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% ใหแกประธานบรษททราบทกเดอน

5

6

7

36

สรางแรงจงใจและมอบรางวลใหแกพนกงานทสวมหมวกนรภยทกครงทเขาบรษทเปนประจำาทกเดอน (พนกงานตนแบบ) แตพนกงานทสวมหมวกนรภยเปนประจำามจำานวนมากจงใชวธจบฉลาก และยกยองพนกงานทสวมหมวกนรภยเป นประจำาทกสปดาหผานการจดบอรดประชาสมพนธใหพนกงานรบรและอยากทำาตามพนกงานตนแบบ

พฒนาระบบกำา กบตดตามภายในผ านคณะกรรมการความปลอดภย คณะกรรมการสวสดการและหนวยธรการรวมกบเจาหนาทตำารวจจากสถานตำารวจภธรหนองขามมาสมตรวจสอบการสวมหมวกนรภยแบบไมใหพนกงานของบรษทรลวงหนา

8

9


37

ภายหลงจากการดำาเนนโครงการสรางมาตรการองคกรในการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% ไปแลว 2 ป พบวา มจำานวนพนกงานทสวมหมวกนรภยทกครงทขบขจกรยานยนตรอยละ 100 นอกจากนบรษทยงไดขยายผลการดำาเนนโครงการสรางมาตรการองคกรในการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% ไปสโรงเรยนมธยมสรศกดวทยาคม และโรงเรยนทงศขลาพทยา อกทงบรษทมการเกบสถตการเกดอบตเหตของพนกงาน ซงพบวา มจำานวนการเกดอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตของพนกงานลดลงอยางตอเนองดงแผนภาพท 1

ผลการดำาเนนโครงการสรางมาตรการองคกรในการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100%

แผนภาพท 1: สถตการเกดอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต

38

จากแผนภาพท 1 พบวาสถตการเกดอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตของพนกงานลดลงอยางตอเนอง สะทอนผลการดำาเนนโครงการสรางมาตรการองคกรในการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% และมสวนทำาใหประธานบรษทไดรบโลจาก สสส. สบเนองจากการทบรษทสามารถพฒนาใหเกดองคกรสวมหมวกนรภย 100% และบรษทยงไดรบโลจากโครงการประชารฐรวมใจ อนนำาไปสการสรางภาพลกษณทดของบรษทออกสสายตาประชาชน/สงคม และเออตอการประชาสมพนธบรษทไปพรอมกบการดำาเนนโครงการสรางมาตรการองคกรในการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% ดงแผนภาพท 2 และ 3


39

แผนภาพท 2: การรบโลองคกรสวมหมวกนรภย 100%

แผนภาพท 3: การรบโลเกยรตยศประชารฐรวมใจ

40

องคกรอาจจำาเปนตองวเคราะหจดคานงดทเออตอความสำาเรจในการดำาเนนโครงการ ซงบรบทหรอวฒนธรรมของแตละองคกรในการสรางมาตรการองคกรในการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% จะแตกตางกนไป แตกรณศกษาองคกรสวมหมวกนรภย 100% ของบรษทเอส แอนด เจ อนเตอรเนชนแนล เอนเตอรไพรส จำากด (มหาชน) มจดคานงด และประเดนการเรยนรของการสรางมาตรการองคกรในการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% ทสำาคญๆ ดงน

เคลดลบความสำาเรจ : จดคานงด


41

การดำาเนนโครงการสรางมาตรการองคกรในการสงเสรมการสวมหมวกนรภย 100% ประสบผลสำาเรจไดดวยกระบวนการดงน

บทสรปเสนทางสความสำาเรจของการดำาเนนงานองคกรสวมหมวกนรภย 100%

การชงขอมลใหผบรหารสงสดขององคกรตระหนกถงเรองความปลอดภยทางถนนเปนสงสำาคญสด เพอความงายในการผลกดนมาตรการองคกร และงบประมาณ

ผรบผดชอบโครงการมการออกแบบกจกรรมหลกทเชอมโยงกบรายได หรอการสญเสยกำาลงคนขององคกร จะสงผลใหทกแผนก/ฝายตางๆ ใหความรวมมอและสนบสนนการขบเคลอนงาน

ใชกระบวนการทเนนการมสวนรวมภายใตความหลากหลายของกระบวนการทมประสทธภาพ และสรางความตอเนองจนเกดพฤตกรรมทพงประสงคของพนกงาน เกดเปนวฒนธรรมหรอวนยองคกรทยงยน และสามารถนำาไปขยายผลในวงกวางไดตอไป

1

2

3

42

อำาเภอเขาสวนกวางจงหวดขอนแกน



43

“อำาเภอเขาสวนกวาง เปนอำาเภอหนงในจงหวดขอนแกนทมสถตอบตเหตทางถนนมากเปนลำาดบตนๆ ของจงหวดขอนแกน ทงนเพราะมถนนสายหลกทใชในการเดนทางคอ ถนนมตรภาพ 8 ชองทางจราจร ซงประชาชนสวนใหญใชถนนดงกลาวเดนทางผานไปสจงหวดอดรธาน และจงหวดหนองคาย มสถตการเกดอบตเหตเฉลย 5-30 รายตอวน”

(รายงานขอมลของโรงพยาบาลเขาสวนกวาง, 2558)

สบเนองจากเมอป 2553 พ.ต.อ.อานนท นามประเสรฐ ถกยายมาประจำาการเปนรองผกำากบสถานตำารวจภธร เขาสวนกวาง จงหวดขอนแกน และไดรบมอบหมายจากผบงคบบญชาใหรบผดชอบงานตำารวจชมชน ซงบทบาทหนาทของตำารวจชมชน คอการสรางสมพนธภาพทดกบประชาชนเพอใหประชาชนมสวนรวมในการเฝาระวงปญหาขโมยและยาเสพตดในชมชน โดยทประชาชนสามารถโทรศพทถงตำารวจไดตลอดเวลาเมอมขอมลเรองการลกขโมยและยาเสพตดในชมชน ดวยวธการดงกลาวทำาใหตำารวจไดรบความรวมมอจากประชาชนมากขน


44

แตอำาเภอเขาสวนกวางในชวงป 2553-2554 ยงคงประสบปญหาการรองเรยนของชาวบานในชมชนวา “เดกแวนปดถนน” สรางความเดอนรอนใหกบชมชน เนองจากเดกแวนจะปดถนนสายมตรภาพเพอแขงรถจกรยานยนตทกวนศกรและวนหยดราชการ สงผลใหชวงเวลาดงกลาวประชาชนไมสามารถใชถนนมตรภาพได นอกจากนน เมอมการจบกลมตงเปนแกงตางๆ กสงผลทำาใหเกดการทะเลาะววาทในงานประเพณตางๆ ของชมชน เชน งานศพ งานบญประเพณของชมชน และตามมาดวยการทาทายแขงรถจกรยานยนตจนถงขนมการทะเลาะววาทกนเปนประจำา ซงสรางความเดอดรอนในแกประชาชนทอยในพนท

จากสภาพปญหาดงกลาวทำาใหตำารวจชมชนทดแลกำากบเพอการปราบปราม/แกไขปญหาของประชาชนในชมชนตองดำาเนนการแกไขปญหาอยางเรงดวนเพอลดปญหาการรองเรยนของชมชน


45

ในชวงแรกตำารวจชมชนใชวธแกไขปญหาทปลายเหต คอ การเฝาคอยวา “กลมเดกแวนจะมการแขงขนการขบขรถจกรยานยนตดวยความเรวและปดถนนเมอไร” เมอนนตำารวจชมชนจงจะสามารถเขาไปบงคบใชกฎหมายได ทงนเพราะกฎหมายกำาหนดเอาไววา “ตองมเหตอนควร”

ผลการบงคบใชกฎหมายดงกลาวของตำารวจชมชนพบวา มจำานวนเยาวชนมากกวา 30-50 คน ถกตกเตอนและฝากขงไวทสถานตำารวจกอนถกนำาตวสงศาลเดกและเยาวชนพจารณาตอไป แตเนองจากการฝากขงจำาเปนตองขงรวมกบผตองหาคดอนๆ ทมเปนจำานวนมาก ประกอบกบอตรากำาลงของตำารวจตอสถานตำารวจภธรในขณะนนมจำานวนนอย ทำาใหเกดผลกระทบตามมาคอ สถานทคมขงเกดความแออดและไมเพยงพอ ทำาใหเจาหนาทตำารวจไมสามารถจดการปญหาเดกแวนดวยวธการเดมๆ ไดอก จงเกดแนวคดใหม คอ เปลยนจากการจบเดกแวนทเปนปญหาของชมชนมาทำาประโยชนเพอชมชนแทน ซงเปนการเปลยนมมมองใหม “เหนปญหาเปนโอกาส”

จดเรมตนของการ “เปลยนปญหาใหเปนโอกาส”

วธแกไขเดกแวนปดถนน

(ขอมลสมภาษณจาก พ.ต.อ.อานนท นามประเสรฐ วนท 2 มถนายน 2560)

46

แนวทางการดำาเนนงานเรมแรก

ทางเจาหนาทใชวธการสอสารแนวคดนผานเครองมอ 5ส. 5ช. โดยเรมจาก “เชยร” ใหตำารวจทกคนหนมาเปนผจดกระบวนการดงศกยภาพเดกแวนเขามาเปนเพอนทำางาน โดยชใหเหนวาตำารวจทกคนสามารถเปนครผฝกอบรม/วทยากร ใหแกกลมเดกแวนเหลานนได

เมอตำารวจทกคนเหนดวย จงเกดปฏบตการ “ชอน” หวหนาแกงเขามาเปนพวก โดยการเขาไปพดคยกบหวหนาแกงตางๆ ในลกษณะ “จบเขาคยกน” ขอความคดเหนจากหวหนาแกงวาจะใหตำารวจทำาอยางไร และใชกลยทธ “ชมเชย” เสมอนเดกเหลานนมความสำาคญในการแกปญหา

เมอมผสนใจเขารวม จงนดใหเดกเหลานนไปพบทสถานตำารวจ และจดกระบวนการ “ช” หวหนาแกงเหลาน โดยการตอนรบและปฏบตกบเดกแวนเหลานเสมอนแขกคนสำาคญ เชน เชญชวนเขาไปนงในหองประชมในสถานตำารวจ เสรฟนำาชา กาแฟ ขนม รวมถงการสรางบรรยากาศเชญชวนใหเดกเหลานเขามาเปนอาสาสมครรกษาหมบานของตนเอง

1

2

3

สอสารผาน 5ส. 5ช.

ปฏบตการ “ชอน” หวหนาแกง

ปฏบตการ “ช”


47

1

ในชวงนนเจาหนาทตำารวจทมโอกาสเขารวมประชมกบทม สอจร. จงหวดขอนแกนไดเรยนรเรอง 5 ส. ในเวทการประชม “กนขาวเลาเรอง” ซงมสหสาขาวชาชพในจงหวดขอนแกนเขารวมประชมดวย โดยเรองทนำามาเลาไดแก • ขอมลเกยวกบสาเหตการเกดอบตเหตในแตละพนท • จำานวนผใชรถใชถนนทมพฤตกรรมสดเสยง • การแบงปนขอมลเกยวกบวธการ/มาตรการทจะทำาใหเกดความคมคา/ สดคมของผรบผดชอบแตละพนทของจงหวดขอนแกน เชน การม สวนรวมของคนในพนทในรปแบบตางๆ อาท การสรางอาสาสมคร สาธารณสขประจำาหมบานของเจาหนาทสาธารณสข โดยการใหคนใน ชมชนทมจตอาสาเขามามสวนรวมในการดแลสขภาพของคนในชมชน สามารถชวยลดภาระของเจาหนาทสาธารณสขได

การดำาเนนงาน “ปรบพฤตกรรมจากเดกแวนสการเปนอาสาจราจร”

เวทประชมกนขาวเลาเรอง

48

2

3

โดยหยบยกประเดนพนทฝากขงไมเพยงพอในสถานตำารวจ ขอมลสถตอบตเหตทางถนน ขอมลเกยวกบปญหาจดเสยงมารวมกนพจารณา/เลอกขอมลทนำาไปสการคนหาสาเหตและแสวงหาทางแกไขรวมกบชมชน

จากการดำาเนนงานในขอ 2 สงผลใหเกดกจกรรมรบสมครอาสาจราจรเพอรวมดำาเนนงานปองกนอบตเหตในพนท โดยนำาเดกแวน/เดกกลมเสยงเขาคายอาสาเพอเปลยนใหเดกแวนกลายเปนอาสาจราจรเพอนำาไปสการแกไขพฤตกรรมเสยงตอการเกดอบตเหตทางถนน

การประชมประชาคมของชมชนรวมกบเจาหนาทตำารวจ

แนวคดทำากจกรรมรบสมครอาสาจราจร


49

ทงน การจดกจกรรมคายอาสาไดนำาแนวคดการประยกตโดยใหมกจกรรมยอยหลากหลายทเออตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกแวน โดยเนนใหเกดการพฒนาศกยภาพใหแกเดกแวน ซงจะชวยปรบทศนคตและนำาไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกแวนตอไป

ตวอยางรายละเอยดการออกแบบกจกรรมเขาคายอาสาจ�านวน 7 วน • การใหความรจากวทยากรในหนวยงานทเกยวของ เชน ขนสงจงหวด รวมถงเรองเลาจากเหตการณจรงในชมชน เชน ผทกระทำาผดกรณการขบรถชนคนตายแลวหน • การออกแบบกจกรรมโดยเนนใหเกดกระบวนการเรยนร (5C) ผานการเชอมโยงขอมลภมหลงของผเขารวมอบรม (ทงเดกแวนและคนในชมชนทเปนจตอาสา) ไปสการเตมเตมสวนทขาดหายไปของจตอาสา เชน ความภาคภมใจ โดยมเจาหนาทตำารวจแสวงหาวธการแกไขปญหาผานการปรบทศนะทมตอผเขารวมอบรม (Core Person = C1) และมการสรางสมพนธภาพทด (Connection = C2) และใชศกยภาพแกนนำาไปตงดานชมชนโดยมตำารวจคอยดแล(Control = C3) ความตอเนองของการตงดานชมชน (Continuity = C4) และการแขงขน/ประกวดแกนนำาทมการตงดานชมชนอยางตอเนอง (Completion = C5) ซงเปนหลกการสำาหรบการออกแบบกจกรรมการอบรมแบบเนนผเขารบการอบรมเปนสำาคญ/ สรางความภาคภมใจใหเกดขนกบแกนนำา • การชนชมและใหก�าลงใจ ระหวางการอบรมกลมวทยากรจะชนชมและใหกำาลงใจ/เชยรเดกแวนแตละทมแกไขปญหาแตละในสถานการณตางๆ ใหได• การจดกจกรรมอบรมทสบเนองจากประสบการณแบบขามศาสตรของวทยากรซงเปนทมสหวชาชพในพนท เพอการพฒนาศกยภาพใหกบแกนนำากอนทจะไปตงดานชมชนเพมเตมอกดวย โดยเปนกจกรรมทชวยทำาใหเกดสดคม (ตนทนตำา) เพราะใชศกยภาพของคนในพนทรวมกน ทำาใหเกดการปฏสมพนธกนระหวางเดกแวนและคนในชมชน

50

4

5

การดำาเนนงานในครงน สงผลใหเกดการปรบทศนคตเกยวกบเดกแวนของคนในชมชน และสรางความภาคภมใจและคณคาของตนเอง รวมถงของเดกแวนดวย นอกจากนยงสงผลตอการลดจำานวนผกระทำาผดกฎจราจรไปพรอมๆ กน อกทงยงสะทอนถงการดำาเนนงานของเจาหนาทตำารวจทสามารถปรบทศนคตของคนทำางานจราจรซงกคอ “ตำารวจ” กอนทจะไปปรบพฤตกรรมคนอน ดวยการปรบวธคดและมมมองปญหาวาทกปญหาสามารถเปนจดเปลยนทสรางโอกาสใหเกดการทำางานรวมกนของคนในพนท

การดำาเนนงานทมความตอเนองทกวนของเดกแวนอาสาจราจร (ทงชวงเทศกาลและไมใชเทศกาล) สะทอนการทำางานทเปนรปธรรมและเหนผลไดจรงในชมชน ทำาใหเกดการสรางเปนตนแบบพนทเรยนร และสามารถนำาแนวคดนแสวงหาแนวรวมในการนำาไปสการขยายผลการดำาเนนงานในพนทอนๆ ผานการทำางานในรปแบบสหวชาชพ (เจาหนาทของโรงพยาบาลในอำาเภอเขาสวนกวาง จงหวดขอนแกน จงหวดหนองบวลำาภ และจงหวดบงกาฬ เจาหนาทของสำานกงานสาธารณสขอำาเภอ องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) แขวงการทางชนบท และบรษทกลาง) ในแตละพนทเขามามสวนรวมในการออกแบบกระบวนการดำาเนนงานปองกนอบตเหตในชมชนไดอกดวย เชน อำาเภอเมอง จงหวดหนองบวลำาภ และจงหวดบงกาฬ ทำาใหคนทำางานปองกนและควบคมอบตเหตทางถนนขยายวธการดำาเนนงานดงกลาวไปสอาสาสมครจราจรหญงชาย (วยผใหญ) ในจงหวดหนองบวลำาภ และกองรอยนำาหวาน (เฉพาะผหญง) จงหวดบงกาฬ ทำาใหมการขยายดานชมชนเพอปอมปราบพฤตกรรมของประชาชนทมความเสยงตอการเกดอบตเหตได เชน การเมา

เกดผลลพธทดในการดำาเนนงาน

การตอยอดขยายผลสจงหวดใกลเคยง


51

แลวขบ การใชความเรวเกนกฎหมายกำาหนด การไมสวมหมวกนรภย เปนตนสงผลใหทงสองจงหวดมอตราการเกดอบตเหตลดลงอยางตอเนอง (บรษทกลางจงหวดหนองบวลำาภ และจงหวดบงกาฬ, 2560) ดงแผนภาพดานลางน

แผนภาพ : เสนทางการเปลยนแปลงจากอำาเภอเขาสวนกวางไปสจงหวดหนองบวลำาภและจงหวดบงกาฬ

52

การแสวงหาทางออกของปญหาสามารถใชทรพยากรบคคลทเปนตนเหตของปญหามาชวยแกไขปญหาไดในชมชน แตทงนตองขนอยกบบรบทของแตละชมชนดวย แตจำาเปนตองออกแบบกจกรรมใหสอดคลองกบสภาพปญหา

ดงเชน อำาเภอเขาสวนกวาง ทชมชนมความสามารถจดการปญหาอบตเหตดวยตวเองได โดยดงประชาชนในชมชนและผทเกยวของทงกลมทมพฤตกรรมเสยงตอการเกดอบตเหตทางจราจร เชน เดกแวน ซงเปนกลมเสยงมาทำางานรวมกนผานการปรบพฤตกรรมใหมาเปนผควบคมกฎเอง อนนำาไปสการเกดความภาคภมใจของเดกแวนหรอประชาชนจตอาสาเอง โดยใชมาตรการชมชนแทนมาตรการทางกฎหมาย ซงมตำารวจเปนพเลยง อกทงยงมการลงมอปฏบตอยางตอเนอง ซงเปนการสรางคนทำางานดานชมชนในรนตอๆ ไป จนนำาไปสความสำาเรจในระดบผลลพธและสามารถเปนตนแบบใหกบพนทอน

บทสรปแนวคดการดำาเนนงานปองกนอบตเหตทางถนน


53

54

อำาเภอนำาพองจงหวดขอนแกน



55

“การเกดอบตเหตทางถนนเปนสาเหตการตายอนดบ 5 ของประชากรในอำาเภอนำาพอง จงหวดขอนแกน เนองจากอำาเภอนำาพองมเสนทางการคมนาคมขนสงทไปสจงหวดอนๆ 3 เสนทาง ไดแก 1) ถนนมตรภาพ 2) ถนนกระนวน –นำาพอง 3) ถนนอบลรตน–นำาพอง รวมทงมแหลงอตสาหกรรมทมโรงงานประมาณ 16 แหง อกทงมแหลงทองเทยวทนาสนใจเปนจำานวนมาก สงผลใหประชาชนมอตราการใชรถใชถนนเพมขน

จากขอมลสถตการเกดอบตเหตจราจรดงกลาวทำาใหเกดความพการและการสญเสยทงชวตของประชาชนในอำาเภอนำาพอง สงผลใหเกดการรวมตวของแกนนำาเพอปองกน และแกไขปญหาเพอลดการสญเสยชวตของประชาชนในพนท และเปนบทเรยนในการพฒนาการดำาเนนงานเรองนในอนาคตตอไป

(โรงพยาบาลนำาพอง, 2559)

(สถานตำารวจภธรอำาเภอนำาพอง, 2559)

ขอมลผลการวเคราะหปญหาอบตเหตจราจรอำาเภอนำาพอง

56

โรงพยาบาลนำาพอง จงหวดขอนแกน เปนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ (รพ.สต.) จำานวน 60 เตยง โดยเมอป 2542 ในชวงเวลาพกกลางวน เนองดวยมผปวยฉกเฉนอยตลอดเวลา เจาหนาทจงจำาเปนตองใหบรการสขภาพแกผปวยตลอด 24 ชวโมง เพราะโรงพยาบาลตงอยในบรเวณพนทซงเกดอบตเหตบอยครง เจาหนาทในหองอบตเหตฉกเฉนจงไดขอใหเจาหนาทกชพกภยไปซออาหารกลางวนใหอยเสมอ ซงเจาหนาทมกเดนทางดวยรถจกรยานยนตโดยไมไดสวมหมวกนรภยเนองจากคดวารานทจะซออาหารอยใกลบรเวณโรงพยาบาล แตครงนเจาหนาทกชพกภยคนดงกลาวกลบเกดอบตเหตถกรถยนตชนบรเวณหนาโรงพยาบาลเสยกอน เมอเจาหนาทหองอบตเหตฉกเฉนไดรบแจงวาเกดอบตเหตหนาโรงพยาบาลกรบไปทจดเกดเหตดวยความหวงวาจะชวยคนบาดเจบไดเหมอนทกครงทเคยปฏบตงาน แตครงนกลบพบวา

เหตการณดงกลาวสรางความสะเทอนใจตอเจาหนาทของโรงพยาบาล เนองจากเปนการเกดอบตเหตทนำามาสการสญเสยบคลากรซงรบผดชอบงานกชพกภยของโรงพยาบาล เปนการเกดอบตเหตกบคนใกลชด สงผลใหเจาหนาทของโรงพยาบาลนำาพองตองกลบมาทบทวนบทบาทหนาทของตนเองวา “ใหบรการแบบตงรบอยางเดยวไมเพยงพอ” เพราะแตละวนในโรงพยาบาลมการใหบรการกบผประสบอบตเหตโดยเฉลย 35-40 รายตอวน (ประมาณ 1,400 รายตอป) และมจำานวนผประสบเหตเพมขนทกวน ในขณะทเจาหนาทมจำานวนเทาเดม


“นองกชพกภยคนนนเปนผประสบเหตและหมดสต (Coma)กะโหลกแตกจนเนอสมองไหลออกมาปนกบเลอดเปนจำานวนมาก

ตอมาไมนานเขากเสยชวตทงๆ ทเขายงมลกเลกๆ ทตองดแล”


57

ดงนน “ถงเวลาทเราตองมาท�างานปองกน ดกวาการใหบรการแบบตงรบ” เหตการณดงกลาว ทำาใหเกดจดเปลยนแนวทางการทำางานของเจาหนาทในโรงพยาบาลนำาพอง

(คณจนตนา แสนโชต หวหนางานหองอบตเหตฉกเฉน โรงพยาบาลนำาพอง จงหวดขอนแกน ใหสมภาษณเมอวนท 22 กรกฎาคม 2560)

แนวทางการดำาเนนงานปองกนอบตเหตทางถนน ของโรงพยาบาลนำาพอง

1

จากเหตการณเจาหนาทก ชพกภยของโรงพยาบาลนำาพองเปนผประสบอบตเหตและเสยชวต สาเหตเพราะไมสวมหมวกนรภยในวนนน สงผลใหเจาหนาทของโรงพยาบาลนำาพองกลบมาทบทวนขอมลงานอบตเหตของโรงพยาบาล

ทบทวนขอมลงานอบตเหตของโรงพยาบาล

“ทกครงของการใหบรการของหองอบตเหตฉกเฉนนน เราจำาเปนตองบนทกขอมลทเกยวกบประวตและสาเหตของการมาเขารบ

บรการในโรงพยาบาลของผปวยทกราย แตเราไมเคยใชประโยชนจากการบนทกขอมลของเรา”

58

3

2

จากการเขาอบรม 5ส. 5ช. ทำาใหโรงพยาบาลพองรวา “งานปองกนอบตเหตไมสามารถด�าเนนการเพยงคนเดยวหรอหนวยงานใดหนวยงานหนงเทานน” จำาเปนตองเชอมโยงการทำางานกบบคคลเหลาน ไดแก

• ผใหญบาน • กำานน • นายกองคกรปกครองสวนทองถน • เจาหนาทสำานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยในอำาเภอนำาพอง • เจาหนาทตำารวจ • เจาหนาทสำานกงานขนสง • เจาหนาทของบรษทกลางคมครองผประสบภยจากรถ • เจาหนาทสำานกงานสาธารณสขจงหวด • ครในโรงเรยน

มารวมกนหารอเพอการปองกนอบตเหตทางถนนแบบมสวนรวม สงผลใหเกดสหสาขาวชาชพมารวมกนทำางานปองกนอบตเหตในอำาเภอนำาพอง

นบจากการเกดเหตการณวนนน ทำาใหทางโรงพยาบาลนำาพองแสวงหาวธการปองกนอบตเหตทางถนนอยางจรงจง โดยไดรบความชวยเหลอจาก คณปอม (ศรกล) พยาบาลจากโรงพยาบาลขอนแกน ซงเปนผประสานงานของแผนงาน สอจร. ไดชกชวนใหเจาหนาทของโรงพยาบาลนำาพองเขามารบการอบรม 5ส. 5ช. ทกำาลงจดการอบรมพฒนาศกยภาพใหคนทำางานดานความปลอดภยทางถนนเพอการปองกนอบตเหตจราจรในจงหวด

กอรางทมงานปองกนอบตเหตทางถนน

เขารบการอบรม 5ส. 5ช.


59

4

5

เจาหนาทของโรงพยาบาลเปนชงขอมล (นำาเสนอ) ขอมลการเกดอบตเหตในแตละเดอนใหแกทประชมประจำาเดอนของอำาเภอนำาพอง ซงมนายอำาเภอเปนประธาน โดยการผลกดนใหวาระของงานอบตเหตเขาไปอยในวาระท 4 ของการประชมเพอใหหวหนาหนวยงานทกแหงเกดความตระหนกและใหความรวมมอขบเคลอนงานปองกนอบตเหตในอำาเภอนำาพองอยางตอเนอง

นายอำาเภอนำาพองแตงตงคณะกรรมการศนยความปลอดภยทางถนนในอำาเภอนำาพอง ซงมประธานคณะกรรมการฯ เปนนายอำาเภอนำาพองและมตวแทนจากหนวยงานตางๆ ในอำาเภอนำาพองเปนคณะกรรมการ โดยในการประชมคณะกรรมการฯ จะตองมการรายงานผลการดำาเนนงานปองกนอบตเหตทางถนนของอำาเภอนำาพองใหประธานคณะกรรมการฯ รบทราบทกเดอน ซงนำาไปสการพฒนารปแบบ (Model) การปองกนอบตเหตของประชาชนในอำาเภอนำาพอง จงหวดขอนแกน ดงแผนภาพ

ชงขอมลอบตเหตทางถนน

แตงตงบคลากรดำาเนนงานปองกนอบตเหตทางถนน

60

แผนภาพ: รปแบบ (Model) การปองกนอบตเหตจราจรของประชาชนในอำาเภอนำาพอง จงหวดขอนแกน


61

โครงสรางบคลากรการดำาเนนงานอบตเหตทางถนนของอำาเภอนำาพอง

62

แผนภาพ: การออกแบบการเกบขอมลของชาวบานในชมชน

เปนการเลอกใชขอมลสารสนเทศใหเหมาะกบผรบขอมลซงสวนใหญเปนชาวบานในชมชนจงจำาเปนตองเปนขอมลทงายๆ โดยชาวบานเปนเจาของขอมลสามารถการเขาถงขอมลไดงาย เชน ขอมลการเกดเหตการณอบตเหตในแตละจดเสยงภายในชมชน หรอการใหขอมลผทประสบอบตเหตเปนคนสำาคญของชมชนเพอสรางกระแสในชมชน เปนตน ซงจะทำาใหเกดการเขาใจและเหนความสำาคญของการเขามามสวนรวมในการแกไขจดเสยงในชมชน โดยมการออกแบบการเกบขอมลของชาวบานในชมชนดงน

ส : สารสนเทศ

การประยกตใช 5ส. ในงานปองกนอบตเหตทางถนน


63

เปนการจดลำาดบพนททเปนจดเสยงมากทสดในชมชน โดยเลอกจดการแกไขพนทความเสยงสงกอนในลำาดบแรกๆ ทงนเพราะตองใชงบประมาณคอนขางสงและในบางครงตองแบงพนทในการจดการแกไขปญหาผวถนนใหมลกระนาดเพยงครงหนงของถนนทเปนจดเสยงของชมชน สวนหนงเปนเพราะใชงบประมาณจากองคกรปกครองสวนทองถนซงมงบประมาณการกอสรางคอนขางจำากด

เปนกระบวนการใชศกยภาพของทมทำางานทเปนสหสาขาวชาชพ ไดแกผใหญบาน กำานน นายกองคกรปกครองสวนทองถน เจาหนาทสำานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยในอำาเภอนำาพอง เจาหนาทตำารวจ เจาหนาทสำานกงานขนสง เจาหนาทของบรษทกลางคมครองผประสบภยจากรถ เจาหนาทสำานกงานสาธารณสขจงหวด คร/นกเรยนในโรงเรยนระดบตางๆ ในชมชนเพอใหกลมคนดงกลาวเขามามสวนรวมในการดำาเนนงานปองกนอบตเหตทางถนน

ส : สดเสยง

ส : สหสาขาวชาชพ

64

เปนกระบวนการใชศกยภาพของทมทำางานทเปนสหสาขาวชาชพ ไดแก ผใหญบาน กำานน นายกองคกรปกครองสวนทองถน เจาหนาทสำานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยในอำาเภอนำาพอง เจาหนาทตำารวจ เจาหนาทสำานกงานขนสง เจาหนาทของบรษทกลางคมครองผประสบภยจากรถ เจาหนาทสำานกงานสาธารณสขจงหวด คร/นกเรยนในโรงเรยนระดบตางๆ ในชมชนเพอใหกลมคนดงกลาวเขามามสวนรวมในการดำาเนนงานปองกนอบตเหตทางถนน

เปนการออกแบบกจกรรมเพอสรางโอกาสใหแกนนำา/ประชาชนในชมชนเขามามสวนรวมในการวเคราะหจดเสยงในถนนสายหลกและถนนสายรองของหมบาน/ตำาบลในอำาเภอนำาพอง การจดทำาแผนแมบทชมชน การจดการแกไขปญหาจดเสยงในพนทเสยงของชมชน รวมทงการแกไขพฤตกรรมเสยงของเดกเยาวชนในอำาเภอนำาพอง นอกจากนยงจดกจกรรมใหสหสาขาวชาชพเขามารวมเปนภาคหนสวน/คนทำางานทมศกยภาพหลากหลายมารวมกนทำางานปองกนอบตเหตในชมชน ประกอบดวยการรวมคด/วางแผน การรวมแรง/ลงทน การรวมลงมอปฏบตเพอจดการจดเสยง การรวมกำากบตดตามประเมน และการรวมรบประโยชน/ลดการสญเสยของบคคลใกลชดของตนเอง เปนตน

ส : สดคม

ส : สวนรวม


65

การประยกตใช 5ช.ในงานปองกนอบตเหตทางถนน

เจาหนาทของโรงพยาบาลจะชงขอมลเกยวกบความถของการเกดอบตเหต และเลอกขอมลเกยวกบจำานวนคนของชมชนทเสยชวตจากอบตเหตในชมชนมาเพอประกอบการตดสนใจของนายกองคกรปกครองสวนทองถน ผซงทำาหนาทตดสนใจสนบสนนงบประมาณสำาหรบการแกไขปญหาจดเสยง

ในการชงขอมล จะมตวแทนของคณะกรรมการศนยปฏบตการความปลอดภยทางถนนอำาเภอนำาพองเปนผเชอมประสานงาน คนหาแกนนำาแลวชกชวนมาทำางาน จากนนเชอมประสานภาคคนทำางานทเกยวของ อกทงคอยชงขอมลเกยวกบอบตเหตภายใตการจดเตรยมขอมล/เทคนคการนำาเสนอขอมลทสำาคญเขาสกระบวนการประชมประจำาเดอนของคณะกรรมการศนยปฏบตการความปลอดภยทางถนนอำาเภอนำาพองทกเดอน

ในการประชม ประธานคณะกรรมการฯ จะคอยเชยรหรอชนชมคนทำางาน ใหการสนบสนนยกยองผปฏบตงานเพอสรางบรรยากาศ และสรางความภมใจในการทำางานรวมกนของทมสหสาขาวชาชพ

ช : ชง

ช : เชอม

ช : เชยร

66

มการสงเคราะหขอมลความรรวมทงใชภมปญญาของชมชน เชน การนำาผาสแดงผกตนไม การนำาวสดเหลอใชเปนปายจราจร รวมทงการชอนงบประมาณทเออตอการทำางานปองกนอบตเหตททำาผานทางนายกองคกรปกครองสวนทองถนเปนสวนใหญ

เปนการนำาขอมลทสะทอนผลลพธของการปองกนอบตเหตในชมชนมาตรวจสอบ ซงทำาผานการตดตามกำากบและประเมนผลการใชมาตรการชมชน ไดแก • พฤตกรรมการสวมหมวกนรภยของประชาชน • ผลการรณรงคประชาสมพนธใหความรผลการกวดขนวนยจราจรของ เจาหนาตำารวจ• ผลการจดอบรมวนยจราจรใหแกนกเรยนในโรงเรยน• การทำาขอตกลงของครกบนกเรยนใหเกดการสวมใสหมวกนรภย ทกครงทเขามาเรยนในโรงเรยน

ช : ชอน

การตรวจสอบและประเมนผลการดำาเนนงาน

เพมศกยภาพ 5 ช. ใหทมทำางานไดดวยการจดการฝกอบรมใหแกนนำาชมชน และใหพวกเขาไดรวมวเคราะหความเสยงในพนทจรงของชมชน

ทงถนนสายหลก/สายรองของชมชน หรอการจดเวทระดบหมบานใหในแตละหมบานรวมกนสำารวจและวเคราะหจดเสยง

เพอนำาไปวางแผนแกไขจดเสยง เปนตน


67

• เกดการแกไขจดเสยง 10 จดจากทงหมด 23 จดโดยมการปรบสภาพแวดลอม ตดตงไฟสองสวาง • การจดทำาปายเตอนและทำาลกระนาดเพอลดการใชความเรวของผใชรถ ประเภทตางๆ• ประชาชนทมการสวมหมวกนรภยสงขน 2 เทาจากเดม เปนตน

ผลการแกไขจดเสยงและพฤตกรรมเสยง

68

กระบวนการสรางตนแบบพนทเรยนรในอำาเภอนำาพองใหเปนรปธรรม และขยายผลไปยงอำาเภออบลรตน

ความเปนมาภายหลงจากททางอำาเภอนำาพองจดทำาแผนแมบทชมชนวาดวยการพฒนาชมชนตนแบบความปลอดภยทางถนนดวยการมสวนรวมของชมชน โรงงานนำาตาลในชมชนไดรวมลงทนจนเกดการแกไขจดเสยง 10 จดจากทงหมด 23 จด อกทงในปงบประมาณ 2561 จะขยายการแกไขจดเสยงเพมขนอก 10 จดดวยการใชงบประมาณขององคกรปกครองสวนทองถนและแขวงการทางชมชน ทำาใหแกนนำาและประชาชนจากอำาเภออบลรตนมองเหนวา “ชมชนนำาพองเปนตวอยางการเรยนรเรองการจดความปลอดภยทางถนน” จนเกดการขยายผลเรองการจดการจดเสยงของถนนสายหลก และขยายผลการพฒนาศกยภาพใหแกแกนนำาในชมชนไดมศกยภาพในการดำาเนนงานลดการเกดอบตเหตทางถนนในชมชนอนๆ ทสนใจเรองการแกไขจดเสยงตอการเกดอบตเหตทางถนน เปนตน

ช. ชม

อำาเภอนำาพองยงวางแผนทจะขยายหลกการทำางาน 5ช. โดยเพมอก 2ช. (รวม 7 ช.) ไดแกชม และ เชอไข

หลกการทำางานใหม


69

เปนการประยกตเพอพฒนาและสรางเสรมศกยภาพใหแกคนทำางานในรนตอๆ ไป โดยสบสายพนธทายาทงานปองกนและแกไขปญหาอบตเหตทางถนน

ช. เชอไข

ยกตวอยางเชนแกนนำาชมชนของอำาเภอนำาพอง อนประกอบดวย แกนนำาตำารวจ และแกนนำาเจาหนาทโรงพยาบาลนำาพอง ไปจดอบรมใหความรกบเดกเยาวชนในโรงเรยนทงระดบประถมและมธยมศกษาใหมความรเรองการรกษากฎจราจรเพอสรางความปลอดภยทางถนนใหแกเดกและเยาวชนของชมชน เปนผลใหเดกและเยาวชนในชมชนนำาความรทไดรบจากแกนนำาชมชนไปขยายผลเรองการรกษากฎจราจรของผปกครอง อกทงเดกเยาวชนยงเปนแกนนำาและชกชวนใหผปกครองของตนเองมาสวมหมวกนรภยและเมาไมขบ เปนตน ซงจะทำาใหเกดการทำางานอยางตอเนองไมขาดตอนและมประสทธภาพ

70

มการนำามาตรการนมาใช โดยการปรบปรงแกไขจดเสยง จดอนตราย จดทเกดอบตเหตบอยครง และจดทเกดอบตเหตใหญบนถนน ตลอดจนจดตดทางรถไฟใหมความปลอดภย พรอมทงมการวางแผนอำานวยความสะดวกในการเดนทางแกประชาชน เชน การจดเตรยมชองทางพเศษ ทางเลยง ทางลด และจดทำาปายเตอน ปายแนะนำาตางๆ ใหชดเจน รวมทงมการจดจดพกรถ และจดบรการตางๆ มาตรการดานยานพาหนะมการกำาหนดมาตรการ แนวทางเพอกำากบควบคม และตรวจสอบยานพาหนะใหมความปลอดภย โดยเฉพาะรถโดยสารสาธารณะและรถโดยสารไมประจำาทางใหถกตองตามระเบยบกฎหมาย

มาตรการทางถนนลดกลมเสยง ลดพฤตกรรมเสยง

ดานชมชน

มาตรการ 1 ทองถน 1 ถนนปลอดภย

มาตรการดานสงแวดลอมมการใหตรวจสอบสงอนตรายขางทาง เชน ไฟฟาแสงสวาง มสญญาณไฟจราจร เปนตน และปรบปรงแกไขใหอยในสภาพทสมบรณ รวมทงสภาพแวดลอมรมทาง โดยเฉพาะบรเวณจดตดทางรถไฟ/ทางรวมทางแยกเพอใหเกดความปลอดภยแกผใชรถใชถนน นอกจากน ยงรวมถงการปรบปรงระบบฐานขอมลผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนใหสามารถบรณาการฐานขอมลใหครอบคลมทกมตเพอนำาไปใชในการตดตามประเมนผลและวางแผนแกไขปญหาอบตเหตทางถนน ใหสอดคลองกบสถานการณและปจจยเสยงอบตเหตทางถนน ซงจะชวยยกระดบการสรางความปลอดภยทางถนนในทสด

มการตง “ดานชมชน” เพอสกดกลมเสยงและลดพฤตกรรมเสยงทกอใหเกดอบตเหต


71

การดำาเนนงานปองกนอบตเหตของอำาเภอนำาพองไดสะทอนการบรณาการดำาเนนงานรวมกบทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนโดยยดพนทเปนตวตง (Area Approach) ภายใตการใชกลไกผานนโยบายประชารฐเปนแนวทางการดำาเนนงานปองกนอบตเหตในชมชน และมนายอำาเภอเปนประธานในการบรณาการการทำางานรวมกน นำาไปสมาตรการลดปจจยเสยงการเกดอบตเหตทางถนนทง 4 ดาน คอ คน ถนน ยานพาหนะ และการปรบสงแวดลอมในชมชนภายใตการดำาเนนงานอยางทมเท จรงจง และตอเนองซงเออตอการยกระดบการบรหารจดการปญหาอบตเหตทางถนนทครอบคลมมตตางๆ อาท เจาหนาทตำารวจมการบงคบใชกฎหมายอยางเขมงวด และจรงจง โดยสามารถลดพฤตกรรมเสยงอบตเหต รวมทงการใชมาตรการดานสงคมและชมชน มาเสรมในการบงคบใชกฎหมายเพอควบคมพฤตกรรมเสยงในพนทอกดวย

บทสรปการดำาเนนงาน

72

อำาเภอสงขะจงหวดสรนทร



73

“อำาเภอสงขะ เปนอำาเภอทมขนาดใหญเปนอนดบท 3 ของจงหวดสรนทร มจำานวนผใชรถใชถนนทงในพนทและนอกพนทเปนจำานวนมากผานการสญจรทางถนนสาย 24 โชคชย-เดชอดม และสาย 2077 สรนทร-สงขะ เพอไปยงจงหวดอนๆ ตอมาเมอทางจงหวดเปดดานชองจอม ซงเปนดานศลกากรทมทงชาวไทยและชาวกมพชาเดนทางมาซอขายสนคาตางๆ เปนจำานวนมาก กยงทำาใหผคนเดนทางผานทางเชอมจากอำาเภอสงขะไปสดานชองจอมมากขนจงเปนเสนทางซงเสยงทจะเกดอบตเหตทางถนนไดงาย”

ขอมลสถตจากศนยความปลอดภยทางถนนอำาเภอสงขะ

74

ในชวงเชามดของวนท 15 กมภาพนธ 2555 รถทวรของบรษทศรสะเกษทวร วงโดยสารระหวางสถานขนสงหมอชด ไปยงปลายทางจงหวดศรสะเกษ ประสานงากบรถบรรทกพวง 18 ลอ ของบรษทพฒนกจพชผล ณ บรเวณหลกกโลเมตรท 13–14 ระหวางบานสะกาด–บานหลก ซงอยในพนทตำาบลสะกาด อำาเภอสงขะ บนถนนสาย 24 ทำาใหมผเสยชวตทนทในทเกดเหตจำานวน 10 ราย และมผบาดเจบซงถกนำาตวสงโรงพยาบาลอกจำานวน 24 ราย นบเปนโศกนาฏกรรมทางอบตเหตทางถนนครงรายแรงทสรางความสญเสยตอชวตและทรพยสนของผทประสบเหต และทงความเศราโศกเสยใจไวใหครอบครวและญาตพนองทอยเบองหลงไปอกยาวนาน


อบตเหตรายนำาสการเปลยนแปลงในสงขะ

(ขอมลจาก เครอขายลดอบตเหตทางถนนจงหวดสรนทร)


75

กำาหนดคานยมรวม

ประกาศนโยบาย

เหตการณนไดสรางความสะเทอนใจใหกบคนในพนทอยางมาก และยงไมนบรวมกบเหตการณอบตเหตอนๆ ทเคยเกดขนมาแลว จงเปนจดเรมตนใหกลมคนทกภาคสวนในอำาเภอสงขะเขารวมประชมระดมสมองอยางตอเนองและไดขอสรปวาปญหาอบตเหตทางถนนนมความสำาคญเปนลำาดบตนๆ ของพนท จงกอกำาเนดการดำาเนนงานความปลอดภยทางถนนของอำาเภอสงขะ

ขนตอนการดำาเนนงานศนยปฏบตงานความปลอดภยทางถนนอำาเภอสงขะ

1

2

นายอำาเภอรวมกบหวหนาสวนราชการทงหมดกำาหนดคานยมรวม (Core value)ของอำาเภอสงขะ คอ “สงขะเมองคนด บอกรก ขบขปลอดภย“ เพอใหประชาชนในอำาเภอสงขะมแนวคดทจะลดปญหาอบตเหตทางถนนรวมกน

นายอำาเภอประกาศนโยบายความปลอดภยทางถนน

76

3

4

5

ดำาเนนการกอตงศนยปฏบตงานความปลอดภยทางถนนอำาเภอสงขะ โดยมนายอำาเภอสงขะเปนประธานกรรมการศนยฯ และมตวแทนทไดรบการคดเลอกจากหนวยงานทเกยวของทกภาคสวน ทงหนวยงานราชการ องคการบรหารสวนทองถน และองคกรภาคเอกชน เปนคณะกรรมการของศนยฯ รวมทงมการแตงตงทมแกนนำาในการขบเคลอนนโยบายความปลอดภยทางถนน และแบงบทบาทหนาททมทำางานดานการพฒนาขอมล 3 ฐาน1 ทมทำางานดานการออกมาตรการองคกร ทมทำางานดานการพฒนาแผนปฏบตงานแบบมสวนรวม เพอใหทศทางการนำานโยบาย/มาตรการองคกร/แผนดงกลาวดำาเนนการจรงในพนท

เขยนโครงการเพอขอรบการสนบสนนงบประมาณจาก สสส. เปนเงนจำานวน 33,700 บาท เพอมาชวยเปนนำามนหลอลนใหการดำาเนนโครงการพฒนาระบบขอมลสารสนเทศเพอการบรหารงานดานอบตเหต2 (MIS : Management Information System) จาก 3 สวน คอ ขอมลจากโรงพยาบาล ตำารวจและบรษทกลางคมครองผประสบภยจากรถ

เขาสกระบวนการดำาเนนงาน เชน การพฒนาขอมล 3 ฐาน การสรางมาตรการองคกรและแผนปฏบตงานสรางความปลอดภยทางถนน1ขอมลการเสยชวตจาก 3 แหลงขอมล ไดแก 1) ขอมลจากใบมรณะบตร 2) ระบบขอมลคดจากสถานตำารวจ และ 3) ระบบขอมลการเรยกสนไหมทดแทนของบรษทกลางคมครองผประสบภย โดยการเปรยบเทยบการซำาซอนและการนบจำานวนคนดวยตวเลขบตรประชาชน 13 หลก

2อางองจากเอกสารประกอบการใหสมภาษณทมทำางานของอำาเภอสงขะ ในวนท 9 สงหาคม 2560

กอตงศนยปฏบตการความปลอดภยทางถนน

เขยนโครงการเพอขอรบการสนบสนน

ดำาเนนงาน


77

แบงไดเปน 5 คณะ ดงน

โครงสรางคณะทำางานศนยปฏบตงานความปลอดภยทางถนนอำาเภอสงขะ

78

1

2

3

มประธานเปนนายอำาเภอ โดยมหวหนาหนวยงานราชการในอำาเภอทงหมดเปนกรรมการ มอำานาจหนาทสำาคญประการหนงคอ การกำาหนดแนวทางการบรหารจดการความปลอดภยทางถนน โดยจดทำาแผนปฏบตการ/โครงการ/งบประมาณสำาหรบการปองกนและลดอบตเหตทางถนนของอำาเภอสงขะใหสอดคลองกบแผนการปองกนและลดอบตเหตทางถนนของประเทศ และจงหวด โดยมผกำากบสถานตำารวจภธรสงขะ เปนรองประธานของคณะกรรมการอำานวยการบรหารจดการ

มผกำากบสถานตำารวจภธรสงขะเปนประธานกรรมคณะกรรมการ และกรรมการจำานวน 14 คน มอำานาจหนาทสำาคญประการหนงคอ จดทำาแผนปฏบตการ/โครงการและงบประมาณในบงคบใชกฎหมายและการสญจรอยางปลอดภยของอำาเภอ

มอำานาจหนาทสำาคญประการหนงคอ จดทำาแผนปฏบตการ/โครงการ และงบประมาณในสนบสนนดานวศวกรรมความปลอดภยทางถนน/ถนนทปลอดภย (Safe Road) ยานพาหนะปลอดภย (Safe Vehicle) รวมกบกรรมการ จำานวน 7 คน

คณะกรรมการอำานวยการบรหารจดการ

คณะกรรมการดานบงคบใชกฎหมายและการสญจรอยางปลอดภย

คณะกรรมการดานวศวกรรมความปลอดภยทางถนน


79

4

5

มอำานาจหนาทสำาคญประการหนง คอ จดทำาแผนปฏบตการ/โครงการ และงบประมาณในการประชาสมพนธและใหความรแกประชาชนดานการปองกนและลดอบตเหตทางถนนของอำาเภอสงขะ ใหสอดคลองกบแผนการปองกนและลดอบตเหตทางถนนของประเทศ และจงหวด โดยมจำานวนกรรมการ 11 คน

มอำานาจหนาทสำาคญประการหนงคอ จดทำาแผน ปฏบตการ/โครงการ และงบประมาณดานการแพทยฉกเฉนใหสอดคลองกบแผนการปองกนและลดอบตเหตทางถนนของจงหวดสรนทร และ ศปถ. อำาเภอสงขะ โดยมจำานวนกรรมการ 12 คน

จากแผนภาพโครงสรางศนยปฏบตงานฯ จะเหนการสะทอนกลไกการขบเคลอนงานดานความปลอดภยทางถนนผานโครงสรางและการแบงบทบาทหนาทความรบผดชอบของคณะกรรมการชดตางๆ ไวชดเจน ทำาใหการดำาเนนงานความปลอดภยทางถนนครอบคลมการดำาเนนงานการบงคบใชกฎหมาย การปรบสภาพถนน การใหความรเกยวกบกฎจราจรทงในโรงเรยนและครอบครว นำาไปสจดเปลยนการขยายจดตงดานชมชนเพมขนนอกเหนอจากชวงทมเทศกาลปใหมและสงกรานตเทานน อกทงนำาไปสดานตำารวจ ดานบรณาการ และดานครอบครว:รวปลอดภย โดยมการกำาหนดเปาหมายรวมกนของคนทำางานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ทำาใหการขบเคลอนงานความปลอดภยทางถนนในอำาเภอสงขะเปนรปธรรมมากขน ซงชวยใหหนวยงานตางๆ เหนปญหาและปจจยทเปนมลเหต และแกไขปญหาไดอยางตรงชวยประหยดเวลา และทำาใหเกดการใชทรพยากรไดอยางคมคา

คณะกรรมการดานการประชาสมพนธความปลอดภยทางถนนและการมสวนรวม

คณะกรรมการดานการแพทยฉกเฉน

80

แมวาอำาเภอสงขะมการดำาเนนงานดานความปลอดภยทางถนนมาตงแตป 2554 แตการดำาเนนงานมเฉพาะสำานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยเพยงลำาพงเทานน จดเรมตนของการบรณาการทำางานดานความปลอดภยทางถนนของอำาเภอสงขะเรมมแนวทางชดเจนในป 2558 โดยเรมตนทการพฒนาขอมล 3 ฐานใหตรงกน เพอใหไดขอมลชดปจจบนททกคนสามารถใชรวมกนไดและสอสารกนดวยขอมลเดยวกน ซงจะทำาใหการเกดประสทธภาพและความคมคาหรอ “สดคม” มากทสด รวมทงสามารถวางแผนการทำางานรวมกนได โดยการวเคราะหและกำาหนดทศทางในการแกไขปญหาอบตเหตรวมกนของภาคสวนตางๆ ในอำาเภอ โดยขอมลทไดมาจะถกนำาเสนอในทประชมทกเดอนในทประชมหวหนาสวนราชการ เพอกำาหนดแนวทางการดำาเนนงานทเกยวของกบคนใน 3 กลม ตามตารางน

การดำาเนนงานทสำาคญการพฒนาขอมล 3 ฐาน


81

แนวทางการดำาเนนงานแกไขปญหาอบตเหตใน 3 กลม

82

ในชวงแรกคณะกรรมการฯ ใชการตง “ดานชมชน” ในชวงเทศกาลเปนกจกรรมหลกในการขบเคลอนงาน แตพบวา “ไมไดผล” ทมทำางานจงแสวงหาความรและไดเรยนรเรอง “การจดการจดเสยง” กบทมงาน สอจร. โรงพยาบาลศนยขอนแกน ทำาใหทมทำางานเรมนำาความรทไดรบมาใชประโยชนเพอการกำาหนดจดเสยงในพนทอำาเภอสงขะ ภายใตฐานคดของทมทำางาน คอ งานความปลอดภยทางถนนไมสามารถทำากจกรรมอยางใดอยางหนงไดเพยงกจกรรมเดยวเทานน และตองมเปาหมายชดเจนวา ลดอบตเหตทางถนนดวยการขบเคลอนกจกรรมทหลากหลายและเชอมโยงกจกรรมเหลานเขาสงานประจำาของทกภาคสวนรวมทงประชาชน ทำาใหเกดการเปลยนมมมองการทำางานของทมโดยจากภาครฐไปสภาคประชาชน

การสรางมาตรการจดการจดเสยง

ปจจยททำาใหการจดการจดเสยงประสบผลสำาเรจ• ขยายการจดการอบรมใหความรแกประชาชน • การศกษาดงานพนทอนๆ• การสำารวจพฤตกรรมการสวมหมวกนรภยของประชาชนใน อำาเภอสงขะ เพอใหเกดชดขอมลทเปนปจจบน• การรณรงคใหประชาชนสวมหมวกนรภย (จำาเปนตองทำาไปพรอมๆ กบการรณรงคประชาสมพนธผานจดนทรรศการเสยงตามสาย และหอกระจายขาว) • การพฒนามาตรการองคกรตนแบบไปพรอมๆ กบการรณรงคขางตน พรอมดวยฐานคดของทมทำางาน คอ งานความปลอดภยทางถนน ไมสามารถทำากจกรรมอยางใดอยางหนงไดเพยงกจกรรมเดยว เทานน • ตองมเปาหมายชดเจนวา ลดอบตเหตทางถนนดวยการขบเคลอน กจกรรมทหลากหลายและเชอมโยงกจกรรมเหลานเขาสงานประจำา ของทกภาคสวนรวมทงประชาชน ทำาใหเกดการเปลยนมมมองการ ทำางานของทมโดยจากภาครฐไปสภาคประชาชน


83

วธการดำาเนนงานทนาสนใจของอำาเภอสงขะ

เปนการพบปะพดคย และแลกเปลยนความสขความทกขในชวตและการทำางานของแตละคนดวยบรรยากาศสบายๆ ไมเปนทางการ เพอสรางเชอมความสมพนธระหวางกน และเปนการคนหาตวจรงเสยงจรงทมแนวคดคลายๆ กนและมจตอาสาพรอมเสยสละประโยชนสวนตนเพอประโยชนของสงคมสวนรวม

เปนการรวมกลมคนทำางานอยางเปนระบบภายใตกลไก ศปถ.อำาเภอ โดยเนนความสมพนธแบบความเปนพเปนนอง ยดหยน และสอสารสงตอขอมลกนอยางทนทวงท โดยมปณธานรวมกนคอ การลดการสญเสยจากอบตเหตใหกบประชาชนและคนในพนท จงเกดเปนทมงาน ศปถ. อำาเภอสงขะทขบเคลอนงานอบตเหตมาจนปจจบน

เรมตนดวยการทำาความรจกกนและกน

การทำางานเนนความสมพนธแบบพนอง

84

หากเกด1 อบตเหตขนในพนท ทม ศปถ.อำาเภอสงขะ แจงเหตในกลมทมงานจากหนวยงานสหวชาชพทมความเชยวชาญในสาขาตางๆ เชน โรงพยาบาล เจาหนาทตำารวจ ผแทนจากสำานกงานขนสง ผแทนจากสำานกงานทางหลวง กชพกภย รวมถงทมงานจาก องคกรปกครองสวนทองถนเจาของพนท แลวลงพนทรวมกนเพอตรวจสอบและวเคราะหทเกดเหต

คณะทำางานของอำาเภอสงขะตงกลม LINE โดยใชเปนชองทางในการสอสารขอมลแบบไมเปนทางการระหวางคนทำางาน ซงมตวแทนจากหนวยงานระดบอำาเภอทงผบรหารและผปฏบตงานทเกยวของ นอกจากนยงมตวแทนจาก อปท. รวมถงกำานน ผใหญบานในพนทตางๆ ของอำาเภอสงขะรวมอยในกลม เปนเครอขายทมการสงตอขอมลทรวดเรวเทาทนตอเหตการณและการแกไขปญหา

ทำางานรวมกนทกฝาย

ชองทางสอสารทนตอเหตการณ

1อางองจากเอกสารประกอบการใหสมภาษณทมทำางานของอำาเภอสงขะ ในวนท 9 สงหาคม 2560


85

ศปถ. อำาเภอสงขะ สงเสรมใหทองถนเปนเจาการในการจดการปญหาในพนทตนเอง นบเปนกลไกสำาคญทจะชวยใหชมชนตระหนกและมสวนรวมในการจดการปญหาอบตเหต โดยคณะทำางานระดบอำาเภอสนบสนนใหเกดการจดตงกลไกระดบตำาบล และทม ศปถ.อำาเภอ รบบทบาทพเลยงใหกบศนยอำานวยการความปลอดภยทางถนน (ศปถ.) ระดบตำาบล โดยทม ศปถ. อำาเภอสงขะ ไดจดอบรมใหความร และนำาทมระดบตำาบลไปศกษาดงานกบ ศปถ. อำาเภอบานไผ จงหวดขอนแกน ซงเปนพนทตนแบบในการทำางานดานการปองกนแกไขปญหาอบตเหตระดบประเทศ

ผลลพททตามมา• ศปถ. ระดบตำาบล ไดออกประชาคมชมชนเรองความปลอดภยทางถนน ประชาสมพนธ กระตนเตอนใหคนในพนทเกดจตสำานก และตระหนกถงการใหความรวมมอเพอปองกนการเกดอบตเหต • การประชาคมทำาใหชมชนไดรวมกนกำาหนดกตกาเพอควบคมความเสยงในพนทของตนเอง เชน การควบคมคนเมา การตงดานชมชน • อปท. สนบสนนงบประมาณไวในขอบญญตของทองถน รวมทงบรณาการงานความปลอดภยทางถนนเขากบกจกรรมตางๆ ทจดขนในทองถน เปนการทำางานเชงรกทชวยปองกนปญหาอบตเหตโดยชมชนมสวนรวม

กลไกสำาคญในการดำาเนนงาน

86

แมวา ศปถ.ระดบอำาเภอสงขะ จะเนนสรางมาตรการองคกร (ภาครฐ) โดยเฉพาะเรองการสวมหมวกนรภย 100% โดยถกประกาศเปนมาตรการองคกรและบรรจไวในแผนปฏบตงานของหนวยงานภาครฐ โดยคาดหวงวา “มาตรการองคกรทเฉพาะเจาะจงการสวมหมวกนรภย 100% ของบคลากรภาครฐจะชวยสรางความปลอดภยทางถนน ซงสะทอนถงการใหความส�าคญของผบรหารและบคลากรขององคกรภาครฐ” ทำาใหผบรหารสงสดขององคกรภาครฐในอำาเภอสงขะใหความรวมมอ และมประกาศมาตรการสวมหมวกนรภย 100% ของหนวยงานภาครฐเปนสวนมาก นอกจากนน ยงไดขยายมาตรการดงกลาวไปสระดบหมบาน/ครอบครว โดยมการกำาหนดกลยทธทสำาคญตามแนวทางของ 5ส. ดงน

การประยกตใช 5ส. ของ ศปถ. อำาเภอสงขะ

คอขอมลเกยวกบจำานวนและสาเหตของการเกดอบตเหตในพนทอำาเภอสงขะ โดยทมทำางานทเปนคณะกรรมการแตละชดมารวมกนพฒนาขอมลและจดกลมขอมลเปนหมวดหม ทำาใหมขอมลเออประโยชนกบการพฒนากรอบการดำาเนนงานเพอการปองกนอบตเหตทางถนนในอำาเภอสงขะ ดงแผนภาพซงเปนการนำาขอมลสถตอบตเหตมาใชประโยชนและเกดดานชมชนในชวงเทศกาล เชน ชวงเทศกาลปใหม และสงกรานต รวมทงกำาหนดมาตรการลดพฤตกรรมเสยง เปนตน



87

จากการพฒนาขอมลสารสนเทศในขอท 1 ทำาใหไดขอมลเพยงพอสำาหรบการจดกลมทเสยงสง ทมงานสามารถเลอกจากปญหาสาเหตทมความเสยงสงมาดำาเนนการกอน อนไดแก จำานวนพฤตกรรมเมาแลวขบในขณะขบขรถของประชาชน และพฤตกรรมการไมสวมหมวกนรภยของประชาชนทใชรถจกรยานยนต ดวยเหตนทำาใหทมงานจดกลมพฤตกรรมทเสยงทสด และสามารถจดกจกรรมเพอปรบพฤตกรรมเสยง คอเมาแลวขบขอประชาชน รวมถงพฤตกรรมการไมสวมหมวกนรภยของประชาชนทใชรถจกรยานยนตไดอยางตอเนอง


แผนภาพ: การพฒนากรอบการดำาเนนงานเพอการปองกนอบตเหตทางถนนในอำาเภอสงขะ

88

สบเนองจากความปลอดภยทางถนนไมสามารถดำาเนนการไดดวยใครคนใดคนหนงทำาใหอำาเภอสงขะตองระดมสมองจากคณะกรรมการความปลอดภยทางถนนของอำาเภอสงขะ และทกคนเหนจำาเปนตองปรบพฤตกรรมเสยงพฤตกรรมเมาแลวขบขรถ และพฤตกรรมการไมสวมหมวกนรภยของประชาชนทใชรถจกรยานยนตไดนน จำาเปนตองใชศกยภาพของสหสาขาวชาชพ ซงในการดำาเนนงานตองใชการประสานงานและการสรางความสมพนธทงแบบเปนทางการและไมเปนทางการ เพอใหเกดความรวมมอกนหลากหลายสาขาวชาชพในการปองกนแกไขสาเหตของปญหาทแทจรง

ยกตวอยางเชน การใหความรของตำารวจจราจรหนาเสาธงโรงเรยนประถมศกษาและโรงเรยนมธยมศกษา ตำารวจจราจรชวยดำาเนนการพฒนาศกยภาพแกนนำาทเปนนกเรยนไปเปนนกเรยนอาสาจราจรในโรงเรยนทอยในอำาเภอสงขะทงหมด (เกดการขยาย/เพมกลมคนทำางานดานการปองกนอบตเหตจราจรในโรงเรยน) อนนำาไปสการเกด Node และขยาย Network ไปสการตงดานชมชน (ดานของประชาชนจตอาสา) ดานบรณาการ (เปนดานของทมสหสาขาวชาชพ) ดานตำารวจ (เนนการบงคบใชกฎหมาย) และดานครอบครว:รวปลอดภย (เปนสมาชก ในครอบครวของแตละหลงคาเรอน) สงผลใหเกดการขยายพนทการตงดานทครอบคลมพนทเสยงตอการเกดอบตเหตในจดตางๆ ของอำาเภอสงขะ



89

มการเลอกมาตรการทดำาเนนการอยางคมคา/ มความเปนไปได คอ มาตรการองคกรเรองการสวมหมวกนรภย ซงคณะกรรมการมองวาเปนมาตรการสดคม (Cost efficiency)

คอการมสวนรวมของคนในพนท/ชมชนและภาคคนทำางาน (Community participation) ซงประกอบดวย การจดกจกรรมใหคนในพนทมารวมกนคด/วางแผน รวมกนลงมอดำาเนนงานตามแผนทรวมกนกำาหนด จากนนทกคนรวมกนกำากบตดตามประเมนผล การดำาเนนงาน และรวมกนใชขอมลจากการกำากบตดตามประเมนผล รวมทงรวมกนรบประโยชนทสบเนองจากการดำาเนนงานลดอบตเหตทางถนนในพนท

ส : สดคม

ส : สวนรวม

90

การดำาเนนงานเรองความปลอดภยทางถนนของอำาเภอสงขะ เนนการดำาเนนงานผานกจกรรมทมสวนรวมของสหสาขาวชาชพไปจนถงประชาชนในระดบครอบครว

พนทดำาเนนการของอำาเภอสงขะ สรางปจจยเออตอการปรบเปลยนพฤตกรรมการใชรถใชถนนของประชาชนแบบกาวกระโดด อาท การมคำาสงแตงตงคณะกรรมการทมนายอำาเภอเปนประธานคณะกรรมการการมมาตรการองคกรในหนวยงานภาครฐ การกำาหนดแผนปฏบตตการและโครงสรางรองรบการดำาเนนงานความปลอดภยทางถนน การใหความรกบประชาชนกลมเปาหมายของตำารวจจราจร การขยายกจกรรมทสรางการมสวนรวมของคร/นกเรยนในโรงเรยนตางๆ รวมทงสรางการมสวนรวมของผนำาครอบครว/สมาชกในครวเรอนเพอสรางความปลอดภยทางถนนแนวทางดงกลาวสามารถนำาไปขยายผลเปนวงกวางได ซงแสดงไดดงแผนภาพ

ปจจยสความสำาเรจ

1

2


91

แผนภาพ: เสนทางเดนสการเปลยนแปลงของอำาเภอสงขะ

92

อำาเภอเมองจงหวดนครศรธรรมราช



93

“จากอดตทผานมา จงหวดนครศรธรรมราชมจำานวนผบาดเจบ และเสยชวตจากอบตเหตทางถนนอยลำาดบตนๆ ของประเทศ และกลมวยรนคอกลมเสยงมากทสด แมวาทกภาคสวนในจงหวดนครศรธรรมราชจะพยายามรวมแรงรวมใจเพอการดำาเนนงานรวมกนเพอลดการเสยชวตของผใชรถใชถนนใหไดดวยการบรหารจดการภาคเครอขาย การปรบปรงโครงสรางพนฐานและถนนทปลอดภย การจดการยานพาหนะใหพรอมตอความปลอดภย การสราง/ปรบพฤตกรรมของผใชรถใชถนนใหเออตอความปลอดภย และการพฒนาคณภาพของการดแลรกษาภายหลงจากมจำานวนผประสบเหต แตยงประสบปญหาเรองการบงคบใชกฎหมาย”

(โรงพยาบาลมหาราชนครศรธรรมราช,2559)

ขอมลสถตการประสบอบตเหตทางถนนของจงหวดนครศรธรรมราช

94

เนองจากจงหวดนครศรธรรมราชประสบปญหาขอจำากดในการดำาเนนงานปองกนอบตเหตจราจรทำาใหเจาหนาทตำารวจเพมความเขมแขงในการบงคบใชกฎหมายของตวอำาเภอเมอง แตเมอใชไปไดเพยง 1 สปดาหกสงผลใหประชาชนรวมตวมาประทวงจะเผาสถานตำารวจภธรอำาเภอเมองจงหวดนครศรธรรมราช เพราะการจบผใชจกรยานยนตทไมสวมหมวกนรภย ดงนน เพอลดความขดแยงระหวางเจาหนาทตำารวจกบประชาชน ผวาราชการจงหวดนครศรธรรมราชจงเสนอใหสำานกงานตำารวจแหงชาตพจารณายายผบงคบการสถานตำารวจภธรอำาเภอเมองจงหวดนครศรธรรมราชไปชวยราชการทอน ซงชวงนนสถานการณอบตเหตในจงหวดกยงไมคลคลาย สงผลใหบคลากรของโรงพยาบาลเผชญกบภาระงานทคอนขางมาก โดยเฉพาะมจำานวนผประสบอบตเหตเขามารบบรการในโรงพยาบาลเปนจำานวนมาก เชน เหตการณทรถโรงเรยนประสบอบตเหตและมเดกนกเรยนไดรบบาดเจบมากกวา 30 คน ซงเดกทไดรบบาดเจบเปนลกของเจาหนาทโรงพยาบาลดวย สงผลใหเจาหนาทของโรงพยาบาลสวนใหญเวลาทผประสบอบตเหตมารบบรการในโรงพยาบาลกจะกงวลวา “จะเปนลกหลานของตนเอง”


(คณวรรณ มขวด, 2559)


95

จากสาเหตทกลาวมา ทำาใหทมพเลยง สอจร. ทรบผดชอบของจงหวดนครศรธรรมราช รวมกบผเกยวของ โดยเฉพาะสำานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภย (ปภ.จงหวดนครศรธรรมราช) ทเปนเลขานการคณะทำางานปองกนอบตเหตทางถนนของจงหวดนครศรธรรมราช จดประชมเพอทบทวนกลไกการดำาเนนงานปองกนอบตเหตทางถนนของจงหวดนครศรธรรมราช และไดขอสรปของสาเหตปญหาเบองตนวา

จดเรมตนของการขบเคลอนงานปองกนอบตเหตทางถนน

ขอจำากดของอตรากำาลงเจาหนาทตำารวจจราจร ทำาใหไมสามารถบงคบใชกฎหมายไดครอบคลมทกพนท โดยเฉพาะอยางยงในพนทระดบชมชน

เจาหนาทยงขาดความเขาใจ ขาดความร และความตระหนกถงการดแลสขภาพของประชาชนบนทองถนน

1

2

96

ในการดำาเนนงานชวงแรก (กอนป 2553) ของจงหวดนครศรธรรมราช จะเนนในกลมเดกนกเรยนซงเปนเดกทเสยชวตจากอบตเหตการขบขจกรยานยนต และสวนใหญจะบาดเจบเนองจากการไมสวมหมวกนรภย โดยผวาราชการจงหวดไดทำาการแตงตงผประสานงานตางๆ ไดแก

การดำาเนนงานปองกนอบตเหตทางถนน

ชวงแรกกอนป 2553: นโยบายหมวกนรภยเรมทเดกกลมเสยง

นายววฒน ศตมโนชญ, รายงานวจยฉบบสมบรณโครงการผประสานงานพฒนาเครอขายวชาการความปลอดภยทางถนนระดบพนทภาคใต, 2553.

มการประชมวงเลกๆ ของคณะทำางานเพอประเมนการทำางานทกระยะ โดยทำาใหเกดโครงการตางๆ ตอเนอง เชน โครงการหนงแสนใบปลอดภยถวนหนา โครงการจบแลวแจก เปนตน ซงโครงการเหลานไดรบความรวมมอเปนอยางด และไดมการขยายการมสวนรวมไปยง

ภาคสวนตางๆ เชน ในระดบโรงเรยน ระดบอำาเภอ เปนตน


97

ตอมา ไดมการขยายกลมเปาหมายการดำาเนนงานเรองสวมหมวกนรภยไปยงประชาชนทวไป โดยผรบผดชอบคอ เจาหนาทตำารวจ ทำาใหมการเขมงวดกบการบงคบใชกฎหมายคอ การจบประชาชนทผดกฎหมายจราจร โดยเฉพาะการไมสวมหมวกนรภยในกรณขบขจกรยานยนต ทำาใหเกดปญหาเรองความขดแยงระหวางประชาชนกบเจาหนาทตำารวจ สงผลใหคณะทำางานฯ รวมกนกำาหนดกลไกขบเคลอนงานปองกนอบตเหตทางถนนของจงหวดนครศรธรรมราชผานโครงสรางและคำาสงของผวาราชการ ดงแผนภาพน

98

จากแผนภาพแสดงใหเหนถงกลไกการขบเคลอนงานความปลอดภยทางถนนมโครงสรางของศนยอำานวยการความปลอดภยทางถนน (ศปถ.จงหวดนครศรธรรมราช) รองรบ การดำาเนนงานประกอบดวย ผวาราชการจงหวด/รองผวาราชการจงหวด เปนประธานกรรมการ และมพเลยง สอจร. เปนผคอยใหคำาปรกษาดานวชาการ รวมทงมกรรมการทมาจากหนวยงานตางๆ อาท นายแพทยสำานกงานสาธารณสขจงหวด (สสจ.) ผบงคบการสถานตำารวจภธร หวหนาสำานกขนสงจงหวด ขนสงจงหวดผจดการบรษทกลางคมครองผประสบภยจากรถจกรยานยนต นายก อบจ./เทศบาล หวหนาแขวงการทาง/ทางหลวงชนบท สงผลใหมหวหนาสวนราชการ หวหนาหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชนเขารวมประชมประจำาเดอนของจงหวด ทงน ศปถ.จงหวดยงไดจดทำาแผนแมบทความปลอดภยทางถนน พ.ศ.2560–2563

“โครงการนครปลอดภย ทกวน ทกวย สวมหมวกนรภย 100 เปอรเซนต ทงผขบขและผโดยสารหรอผซอนทายรถจกรยานยนต ตำารวจภธรจงหวดนครศรธรรมราช”

สำาหรบ โครงการนครปลอดภย ทกวน ทกวย สวมหมวกนรภย 100 เปอรเซนต ทงผขบขและผโดยสารหรอผซอนทายรถจกรยานยนต ต�ารวจภธรจงหวดนครศรธรรมราช มการตงรหสเรยก คอ “1+4+4” โดยมกองบญชาการตำารวจภธรจงหวดนครศรธรรมราชเปนแกนหลกในการดำาเนนงาน และไดรบงบประมาณสนบสนนจาก สสส. และ สอจร.

อางจาก หนงสอโครงการ นครปลอดภย ทกวน ทกวย สวมหมวกนรภย 100 เปอรเซนต ทงผขบขและผโดยสารหรอผซอนทายรถจกรยานยนต ตำารวจภธรจงหวดนครศรธรรมราช, พฤศจกายน 2559 : แผนงานสนบสนนการปองกนอบตเหตจราจรระดบจงหวด (สอจร.) ผจดพมพ.

ชวงป 2558: ขบเคลอนเปนรปธรรม


99

เพอลดจำานวนการบาดเจบรนแรงและเสยชวตจากการบาดเจบทศรษะในกลมผใชจกรยานยนต

เพอเพมอตราการสวมหมวกนรภยในพนทจงหวดนครศรธรรมราชทงคนขบและคนซอน เปน 100%

มงใหเกดมาตรการองคกรหมวกนรภยใน 4 ภาคสวนคอ ภาครฐ ภาคเอกชน ภาคทองถน เชน อบจ., เทศบาล, อบต. และองคกรชมชนทกหนวย (กำานนทกตำาบล, ผใหญบานทกพนทครอบคลมพนท 23 อำาเภอ 165 ตำาบล 1,428 หมบาน 32 สถานตำารวจ)

สอและชดความร และกลไกการขบเคลอน “ครแมไก” (ตำารวจจากสถานตำารวจภธรทผานการอบรมโดยวทยากรจากมหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราชในเรองวธการสอสารกบประชาชน การเปนวทยากร และเสรมความรเรองการบาดเจบทางถนนทงระดบโลก/ระดบประเทศ/ระดบพนท ความรเรองหมวกนรภย ซงมจำานวน 32 สถาน สถานละ 5 คน รวม 160 คน)

เปาหมายของโครงการ

วตถประสงคของโครงการ

เครองมอดำาเนนการ

ตงแต 1 มถนายน 2558 ถง 1 มกราคม 2559 โดยแบงการทำางานเปน 3 ระยะ ภายใตรหส 1+4+4 คอ

ระยะเวลาดำาเนนโครงการ

100

ระยะ 1 เดอนแรก (1-30 มถนายน 2558) • เสนอขอมลความรนแรงจากอบตเหตจราจรและขอเสนอแนะทาง นโยบายกบผบรหารระดบจงหวด (ผวาราชการจงหวด) เพอใหเหน ถงความเรงดวนทตองจดการและประกาศเปนวาระของจงหวด • ตงคณะทำางาน• เตรยมแผนการดำาเนนงานเพอกำาหนดกลมเปาหมายในการทำา ขอตกลงรวมในหนวยงานระดบจงหวดและอำาเภอ • การสรางกลไกดำาเนนงาน เชน การอบรมแมไกเพอเตรยมใหความร แกประชาชนในพนทตางๆ และสรางเครองมอ เชน สอประชาสมพนธ และชดความร ประกอบดวย สถานการณการบาดเจบทางถนนใน ระดบโลก ระดบประเทศ และจงหวดนครศรธรรมราช ความร เกยวกบกฎหมายจราจร หมวกนรภย และภาพยนตรทเกยวของ กบอบตเหตจราจร ซงจดทำาเปนแผน CD

ระยะ 4 เดอนตอมา การทำาขอตกลงรวมกบหนวยงานทกระดบ ทงระดบจงหวดและระดบอำาเภอ โดย

ระดบจงหวด: ขณะทำางานจะประสานใหเกดการประชมผบรหาร 4 ภาคสวน คอ ภาคราชการ ภาคเอกชน ภาคทองถน และชมชน โดยมผวาราชการจงหวดเปนประธานและผบงคบการตำารวจภธรจงหวดนครศรธรรมราชเปนผรวมดำาเนนการในฐานะเจาภาพ ดำาเนนการชแจงโครงการ และทำา MOU รวมกน โดยภาพถายททำาขอตกลง MOU จะจดทำาเปนคตเอาตสำาหรบประชาสมพนธโครงการ


101

ระดบอ�าเภอ: ดำาเนนการโดยใชรปแบบเดยวกบในระดบจงหวด คอจดประชมชแจงโครงการใหกบผบรหารระดบอำาเภอ 4 ภาคสวน และทำาขอตกลง MOU และถายภาพเพอทำาการประชาสมพนธ โดยมประสานงานอยางใกลชดกบคณะทำางานระดบจงหวด ระยะ 4 เดอนหลง • ใชมาตรการทางกฎหมาย ดำาเนนการทนทหลงจากการทำาขอตกลง รวมกบหนวยงานตางๆ แลวเสรจตามวนเวลาทกำาหนด • การจดงานวน Kick off สวมหมวกนรภยพรอมกนทงจงหวด โดย แตละอำาเภอดำาเนนการในพนท มผรวม Kick off มากกวา 5,000 คน • สถานตำารวจภธรแตละพนท ตงดาน จบ ปรบ คนขบและคนซอน ทไมสวมหมวกนรภย ทกวน และดำาเนนการตามขอตกลงคอ ปรบ คนขบ 500 บาท สวนคนซอนทาย จบแตไมปรบ โดยใหเชญตว มาชมภาพยนตรเก ยวกบการสญเสยจากอบตเหตทางถนนท สถานตำารวจในพนททถกจบ แลวใหแตละพนทสงรายชอผถกจบ/ ปรบ แจงไปยงหนวยงานทสงกดและรายงานผลการปฏบตงาน ใหกบสถานตำารวจภธรจงหวดนครศรธรรมราชทราบผานทาง ระบบ LINE ทกวน• ตอจากนน มการบงคบใชกฎหมายทงคนขบและคนซอนอยางเขมงวด และปรบอตราสงสดตามทกฎหมายกำาหนด พรอมดำาเนนการตาม ขอตกลงของหนวยงาน อยางเสมอภาค

102

• ระยะ 4 เดอนแรก อตราการสวมหมวกนรภยภาพรวมทงจงหวด เพมจาก 41.5% เปน 80 % ในขณะทอตราการสวมนรภยของผซอนทายยงคง ตำากวา 40% แตจำานวนบาดเจบ/ตายจากการบาดเจบทศรษะในกลม ผ ใชจกรยานยนต แตจากการวเคราะหฐานขอมลจากระบบเฝาระวง การบาดเจบระดบจงหวด ( Injury Surveillance : IS ) จากโรงพยาบาล มหาราชนครศรธรรมราช พบวา จ�านวนผบาดเจบทศรษะลดลงอยาง ตอเนองภายหลงมการบงคบใชกฎหมาย• ผสวมหมวกนรภยทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลมหาราชนครศรธรรมราช มเพมขนรอยละ 20.25% • เมอเปรยบเทยบกบขอมลรายงานสถานการณความปลอดภยทางถนน ป 2557 ของมลนธไทยโรดส พบวา จำานวนการตายจากอบตเหตทางถนน จงหวดนครศรธรรมราช ลดลง 20-30% เมอเทยบกบป 2556

สรปผลการดำาเนนงาน


103

• มการขบเคลอนการดำาเนนงานของศนยอำานวยการความปลอดภยทาง ถนนระดบจงหวด อำาเภอและตำาบล อยางตอเนองผานการผลกดนงาน อบตเหตเปนวาระแรกๆ ของการประชมประจำาเดอนของจงหวด • การใหขอมลกบประชาชนแบบ real time โดยเฉพาะขอมลเก ยวกบ พฤตกรรมการสวมหมวกนรภย การเมาแลวขบ การใชความเรวของรถ ไมเกน 80 กโลเมตรตอชวโมงในกรณใชรถในเขตเมอง• การเสนอภาพถายพฤตกรรมบคคล “คนดเมองคอน” เพ อสงเสรม พฤตกรรมทเออตอการลดอบตเหตจราจร ทำาใหเกดการทำางานอยางตอเนอง และมประสทธภาพประสทธผล• การดงภาคเอกชน/รานคาใหเขามามสวนรวมและใหการสนบสนนงบประมาณ/ ปายรณรงค • การมอบรางวลคนดเมองคอน โดยผวาราชการเปนผมอบรางวล

ทงหมดนเปนปจจยทชวยนำาไปสการลดอบตเหตทางถนนและพฒนาผลการดำาเนนงานแบบ win-win ของทกภาคสวนเพอสรางความปลอดภยทางถนนทงสายหลกและสายรองเพอนำาไปสการลดความเสยง หรอการสรางวฒนธรรมดานความปลอดภยทางถนน ซงจะสามารถชวยลดการบาดเจบและการเสยชวตจากอบตเหตทางถนนของประชาชนได

ปจจยเสรมความสำาเรจ

104

ในการทำางานปองกนอบตเหตทางถนนของจงหวดนครศรธรรมราช ไดนำา 5ส. มาประยกตใช ซงสามารถสรปการดำาเนนงานไดดงน

หลกการทำางานโดยใช 5ส.

ทมทำางานสามารถนำาขอมลจากแหลงตางๆ มาเปนสงททำาใหผบรหารระดบสง โดยเฉพาะผวาราชการจงหวดเหนความสำาคญของการดำาเนนงานปองกนอบตเหตทางถนน สงผลใหเกดการดำาเนนงานโดยเรมจากกลมทมความเสยงกอน เชน กลมเดกนกเรยน

มการนำาบทเรยนการทำางานทผานมาวเคราะหจดออนจดแขงอยางตอเนอง และนำามาพฒนาใหเกดโครงการตางๆ ในความรบผดชอบของหนวยงานทเกยวของ จนทำาใหเกดแผนแมบทความปลอดภยทางถนน พ.ศ. 2560–2563 ซงจะชวยใหการดำาเนนงานในอนาคตมประสทธภาพมากขน

มการเชอมโยงการทำางานของหนวยงานทเกยวของ โดยมการแตงตงคณะกรรมการและคณะทำางานภายใตศนยปฏบตการความปลอดภยทางถนนจงหวด และรวมดำาเนนโครงการตางๆ ภายใตความรบผดชอบของหนวยงานทเกยวของทงในระดบจงหวด และระดบพนท นอกจากนยงขยายความรวมมอไปยงหนวยงานวชาการ เชน สถาบนราชภฎนครศรธรรมราช เปนตน





105

สามารถสรางความตระหนกใหกบประชาชนในการสวมหมวกนรภยขณะขบขจกรยานยนตใหครอบคลมทงจงหวด

เกดภาคเครอขายเขามามสวนรวมโดยการขบเคลอนงานลดอบตเหตทางถนนขยายจากกลมคนทำางานเลกๆ ของหนวยงานทเกยวของไปสเครอขายในระดบพนท ไดแก ระดบอำาเภอ และระดบตำาบล นอกจากนนยงมการเชอมรอยภาคเอกชน/รานคาใหเขามามสวนรวมโดยการใชวธการมอบรางวลคนดเมองคอน

ส : สดคม

ส : การมสวนรวม

แผนภาพ: รปแบบการปองกนอบตเหตจราจรของจงหวดนครศรธรรมราช

106

การดำาเนนงานสรางความปลอดภยทางถนนของจงหวดนครศรธรรมราชมจดเรมจากปญหาการเกดอบตเหตของกลมเดกนกเรยนจนมาถงการบงคบใชกฎหมายของเจาหนาทตำารวจ ทำาใหเกดการเปลยนแปลงทสำาคญ คอมการดำาเนนการปองกนอบตเหตทางถนนจากขอมลทไดรบจากเจาหนาทพยาบาลของโรงพยาบาลมหาราชนครศรธรรมราช ซงไดดำาเนนการอยางตอเนองโดยเฉพาะการวเคราะหขอมลและชงขอมลในการประชมประจำาเดอนของจงหวด ทำาใหเกดขนการเลอกใชขอมลทมนำาหนกมากพอจะนำาไปสการตดสนใจของผวาราชการจงหวดตอการเปลยนแปลงยทธศาสตรจงหวด วาดวยการปองกนและแกไขปญหาอบตเหตแบบบรณาการของหนวยงานภาครฐภาคเอกชน และประชาชนในจงหวดนครศรธรรมราช รวมทงการนำาเหตการณจรงมานำาเสนอใหประชาชนสวนใหญไดรบร เหนอสงอนใด คอ การคนหาผประสานงานทจะเชอมโยงคนทำางานดานปองกนและแกไขปญหาอบตเหตในพนทอยางตอเนองภายใตการรกษาความสมพนธทดของผประสานงานกบภาคเครอขายและขยายภาคเครอขายไปสอำาเภอและตำาบล/หมบาน

ทงนจดเดนของจงหวดนครศรธรรมราช คอ ผวาราชการจงหวดใหความสำาคญกบการขบเคลอนงาน การปองกนและแกไขปญหาอบตเหตแบบบรณาการ และนำาเสนอขอมลทเกยวกบอบตเหตททนสมยเปนปจจบน (Real time) สามารถทำาใหตวแทน/ผบรหารจากหนวยงานตางๆในจงหวด รานคา/สถานประกอบการ และประชาชนใหความรวมมอกบการปองกนและแกไขปญหาอบตเหตในพนท ซงสามารถแสดงไดตามแผนภาพน

สรปสงทาย


107

แผนภาพ: เงอนไขการปองกนและแกไขปญหาอบตเหต : กรณจงหวดนครศรธรรมราช

108

ขอสรปอภปรายผลและขอเสนอแนะ


109

การสงเคราะหบทเรยน 5ส. 5ช. ครงนมวตถประสงคเพอใหภาคเครอขาย และผสนใจใชเปนทางเลอกสำาหรบการแกไขปญหาการเกดอบตเหตจราจรทางบกในพนท อกทงสามารถนำาไปประยกตใชสำาหรบการขบเคลอนแผนงาน/โครงการอนๆ ซงมขอสรป อภปรายผล และขอเสนอแนะดงน

110

สรปบทเรยนจากการประยกตใช 5ส. 5ช.

1

เปนการกำาหนดเปาหมายของการพฒนาขอมลสารสนเทศทชดเจน เพอใหคนทำางานอบตเหตเขาถงขอมลทถกตองตรงกน โดยคนทำางานสามารถนำาเสนอและดงขอมล/สารสนเทศทใชในงานอบตเหตมาวเคราะหขอมลเพอการประมวลผลและเรยกใชขอมลงานอบตเหตไดทนเวลา รวมถงหากมการออกแบบ/พฒนาจากคำาถามของผใชขอมลโดยตรง จะทำาใหการพฒนาเครองมอสำาหรบการเกบรวบรวมขอมลและนำาเสนอขอมลของงานอบตเหตในพนทสอดคลองกบความตองการของคนทำางานโดยเออตอการผลกดนใหเกดการตดสนใจของผมอำานาจตดสนใจในพนท และไดขอมลทพรอม/ทนเวลาในงานอบตเหตของทมทำางาน

การใช ส. สารสนเทศ

ขอพงระวง การวางแผน/ออกแบบเกบรวบรวมขอมลใหงายและตอเนอง เพอใหการประมวลผลและรายงานผลมความตอเนองใน

ประชมประจำาเดอนของหนวยงานในพนท ภายใตขอมลทมความพรอมและความถกตอง ซงผรบร/ผฟงขอมลไดรบคำาตอบทเหมอนกน

ดงตวอยางกรณศกษาของอำาเภอสงขะทแสดงไวในตารางน


111

การกำาหนดเปาหมายของการพฒนาสารสนเทศ

112

2

มการวางแผนดำาเนนงานผานการเกบรวบรวม วเคราะหขอมล และการประมวลผลขอมลทเออตอการเขาถงขอมลงานอบตเหตในพนท อนประกอบดวย• การวางแผนและลงมอเกบรวบรวมเกยวกบคนทใชรถ/ประสบเหตเปนใคร (เพศอาย อาชพ ระดบความรนแรง)• สภาพรถทเกดอบตเหตเปนอยางไร (รถจกรยานยนต รถยนต รถบรรทก รถอแตน) • สภาพของถนนมสภาพเปนอยางไร (ทางโคง หกศอก ทางแยก จดเชอม ระหวางถนนชมชนกบถนนทางหลวง มพนทถนนชำารด การขายสนคา ตามไหลทางของถนนสายหลก (ทางหลวง) มสงบดบงวสยทศนของ ผใชรถใชถนน ฯลฯ)• ขอมลเกยวกบเวลาทเกดเหต อาท ชวงเวลาของการเกดเหต สภาพอากาศ เปนตน

สงผลใหคนทำางานมการใชประโยชนจากกระบวนการเกบรวบรวม/วเคราะหขอมล และการประมวลผลขอมลทเออตอการเขาถงขอมลงานอบตเหตในพนท

การบรหารจดการขอมลใหงายตอการเขาถงของผใชขอมล


113

การบรหารจดการขอมลใหงายตอการเขาถงของผใชขอมล

114

3

4

การแสวงหาและสรางรปแบบการทำางานของสหสาขาวชาชพ ในการดำาเนนงานปองกนและแกไขปญหางานอบตเหตในพนทจำาเปนตองม “แกนนำา” หรอ “ทมทำางาน” ในพนททำาหนาทเชอมโยงบทบาทและขอมลเกยวกบบทบาทหนาทของภาคเครอขาย/หนวยงาน/ตวแทนทเกยวของกบการขบเคลอนงานสรางความปลอดภยทางถนน เชน หวหนาหนวยงาน/ผรบผดชอบหนวยงานในระดบจงหวด อำาเภอ โรงพยาบาล ตำารวจ แขวงการทางสำานกงานขนสงมลนธกชพ/กภย อปพร. โรงเรยน วด โดยเฉพาะแกนนำาในชมชน เขามามสวนรวมในการคดเลอกปญหาและสาเหตของปญหาเพอการจดลำาดบความสำาคญ รวมทงรวมกนแสวงหาแนวทางแกไขปญหาแบบมสวนรวมของทมสหสาขาวชาชพ อนจะนำาไปสการสรางความเปนเจาของในเกดขนกบทมสหสาขาวชาชพ

ขนตอนตอจากการแสวงหาทมสหสาขาวชาชพ คอการระบระดบความเสยงตอการเกดอบตเหตของคนใชถนน สภาพของรถและถนน ซงถอเปนขนตอนสำาคญทนำาไปสการคดเลอกกจกรรมซงสอดคลองกบสาเหตสำาคญของพนท และขอมลทระบการแกไขปญหาเมอเกดอบตเหตของแตละพนท โดยผดำาเนนงานสวนใหญตองวเคราะหขอมลทนำาไปใชประกอบกบการจดลำาดบสาเหตของปญหาอนกอใหเกดอบตเหตของพนท ภายใตบรบทของแตละพนทซงครอบคลมกบพฤตกรรมของคนใชรถใชถนน สภาพของรถและถนน อนจะนำาไปสการมขอมลทระบจดเสยง/พฤตกรรมเสยง/ยานพาหนะทอยในระดบความเสยงสงมาดำาเนนการกอน

การใช ส. สหสาขาวชาชพ

การใช ส. สดเสยง


115

5

ปนการเลอกมาตรการททำาแลวสามารถแกไขปญหาไดจรง มความคมคา และเกดความยงยน ซงกรณศกษาสวนใหญใชมาตรการชมชน และมาตรการองคกร โดยมแนวคดในการจดการความปลอดภยทางถนน 5E ไดแก

การใช ส. สดคม

116

6

7

การยกระดบการมสวนรวมของทมสหสาขาวชาชพและคนในพนท/ชมชนและภาคคนทำางานเพอการจดการสำาหรบการสรางความปลอดภยทางถนนในพนท จำาเปนตองใชการมสวนรวมของทกภาคสวนทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม ทงนกระบวนการมสวนรวมของสหสาขาวชาชพสามารถออกเปน 4 ระดบ ไดแก 1) รวมคด/รวมวางแผน 2) รวมลงทน/ลงมอปฏบต 3) รวมตดตามประเมนผล 4) รวมรบผลประโยชน ซงพนทดำาเนนงานทสามารถสรางความมสวนรวมผานกจกรรมทสำาคญคอ การจดประชมประจำาเดอนของจงหวด อำาเภอ และองคกรทเปนภาคเครอขายทขบเคลอนงานปองกนและแกไขปญหางานอบตเหตในพนทกรณศกษา

เปนกจกรรมหนงทคนทำางานปองกนและแกไขปญหาการเกดอบตเหตมกจะเลอกใชขอมลหรอความรเชงปรมาณมากกวาเชงคณภาพ เชน จำานวนผประสบเหต ชนดของรถทคนใชขณะประสบอบตเหต เพราะขอมลเชงปรมาณสามารถดำาเนนการเกบรวบรวมไดงายมากกวาขอมลเชงคณภาพ แตกพบวากรณศกษาของอำาเภอสงขะ จงหวดสรนทร เปนตวอยางการชงขอมลเชงคณภาพ

การใช ส. การมสวนรวม

การใช ช. ชงขอมล


117

8

กรณศกษาสวนใหญพบวา คนทำางานมกจะใชขอมลเกยวกบจำานวนครงของการเกดอบตเหต ณ จดเกดเหต ความถของการเกดอบตเหตในแตละพนท และวเคราะหขอมลภารกจของแตละหนวยงาน เพอนำาไปสการเชอมโยงกระบวนการทำางานรวมกบองคกรภาคเครอขาย/หนวยงาน/ตวแทนทเกยวของกบการแกไขปญหาความปลอดภยทางถนนในพนท เชน หวหนาหนวยงาน/ผรบผดชอบหนวยงานในระดบจงหวด อำาเภอ โรงพยาบาล ตำารวจ แขวงการทาง สำานกงานขนสง มลนธกชพ/กภย อปพร. โรงเรยน วด และแกนนำาชมชนมาชวยกนดำาเนนงานดานความปลอดภยทางถนนในพนท

ยกตวอยางเชนสาเหตการเกดอบตเหต ณ จดเกดเหตทเปนไหลทางถนนเสนทาง 2308 (จากอำาเภอสงขะไปตลาดการคาชองจอม) คอการทมรานคามาขายสนคาพนเมองตามไหลทางของถนน ทำาใหคนซอสนคามกจะจอดรถเพอซอสนคาสงผลใหถนนเสนดงกลาวคบแคบยงขนและเกดอบตเหตทางถนนบอยครง

การใช ช. เชอม

ขอมลสาเหตของอบตเหตในพนทดงกลาวตองการขอมลเชงคณภาพทอธบายคณลกษณะปรากฏการณตางๆ ทมากกวา

จำานวนครงของการเกดอบตเหต จงจะสามารถแกไขปญหาทสอดคลองกบสาเหตทแทจรงได

118

9

กรณศกษาสวนใหญพบวา มการแบงปนประสบการณทเกยวกบการดำาเนนงานปองกนและแกไขปญหาการเกดอบตเหตเพอใหเกดความปลอดภยทางถนนในพนท นอกจากนยงมการยมอปกรณ/เครองมอวดระดบแอลกอฮอลในเลอดของผใชรถทประสบเหต

ยกตวอยางเชน กรณศกษาของอ�าเภอน�าพอง จงหวดขอนแกนทมตำารวจตองยมเครองวดแอลกอฮอลจากสำานกงานปองกนบรรเทาสาธารณสขและบรษทประกนภยเพอมาใชสำาหรบวดปรมาณแอลกอฮอลของผขบขรถจกรยานยนตทประสบอบตเหต หรอเมอตองตงดานตรวจตามถนนสายตางๆ

การใช ช. แชร

ทงนเพราะตำารวจจราจรมงบประมาณคอนขางนอยในการตงงบประมาณเพอซออปกรณดงกลาว อกทงอปกรณดงกลาวมปรมาณ

ไมเพยงพอเมอตองตงดานตรวจวดแอลกอฮอลในชวงเทศกาล


119

10

11

กรณศกษาสวนใหญพบวา ในขณะดำาเนนงาน การชนชม/สงเสรม/ยกยองชมชนและภาคคนทำางานทรวมดำาเนนการจดการจนเกดความปลอดภยทางถนนในพนท

ยกตวอยางเชนกรณศกษาของจงหวดนครศรธรรมราชทกเดอนของการประชมประจำาเดอนของจงหวด กอนเรมประชม ผวาราชการจงหวดจะมการกลาวชนชมหนวยงานทดำาเนนงานปองกนและแกไขปญหาอบตเหตในถนนเสนตางๆ ของจงหวดนครศรธรรมราช รวมถงมการมอบรางวลใหแกประชาชนและรานคาทมสวนรวมในการปองกนและแกไขปญหาอบตเหต (พฤตกรรมรกษากฎจราจร/รวมมอรณรงคเรองลดความเรว เมาไมขบ สวมหมวกนรภย)

บทเรยนจากกรณศกษาสวนใหญพบวา นอกจากการประยกต 5ส. แลวทมงานของพนทกรณศกษายงแสวงหาความรเพอการแกไขปญหาอบตเหตในพนทผานการเขารวมเวทวชาการความปลอดภยทางถนนของหนวยงานตางๆ ทงเวทระดบจงหวด ระดบภมภาคและระดบประเทศ เพอแสวงหาความร/เครองมอ/ตวอยางทดจากพนทตางๆ รวมทงเขารบการอบรมพฒนาศกยภาพทเออตอการดำาเนนงานเพอสรางความปลอดภยทางถนนในพนท เชน การเขารบการอบรมการจดการจดเสยง เปนตน

การใช ช. เชยร

การใช ช. ชอน

120

นอกจากน บทเรยนจากการประยกตใช 5ส. 5ช. ในพนทดำาเนนงานเพอสรางความปลอดภยทางถนนทง 3 ระดบ (ระดบจงหวด ระดบอำาเภอ และระดบองคกร) และมแนวปฏบตตงานผานการขบเคลอนเชงประเดน กำาหนดโครงสราง/องคประกอบของคณะกรรรมการ การแบงบทบาทหนาททชดเจน การพฒนายทธศาสตรในแตละระดบ การดำาเนนงานแบบบรณาการในงานประจำา การกำากบการดำาเนนงาน การตดตามประเมนแบบเสรมพลง และการปรบปรง/ตอยอด/ขยายผลเพอสรางความปลอดภยทางถนนในพนท โดยมบทเรยนจากการขบเคลอนงานปองกนอบตเหตเชงประเดนในพนท ไดแก 1) สงเสรมการสวมหมวกนรภยผานการรณรงค 2) การปรบพฤตกรรมเสยงจากการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลแลวขบขยาน พาหนะโดยใหมการพฒนาศกยภาพผานการอบรมเขาคาย 3) ปรบพฤตกรรมของผขบขยานพาหนะใหใชความเรวตามทกฎหมายกำาหนด ผานการบงคบใชกฎหมาย4) แกไขปญหาจดเสยงจดอนตราย5) พฒนาระบบการบรหารจดการความปลอดภยทางถนนใหมความเขมแขง สงผลใหเกดผลการดำาเนนงาน ไดแก • เกดชดขอมลทสามารถอธบายเหตการณนนๆ ไดอยางครบถวน • เกดชดขอมลทสอดคลองกบวตถประสงคของผใชผลการสงเคราะห บทเรยน • เกดชดขอมลทนำาไปใชประโยชน/ตอยอดการดำาเนนงานทมความ ชดเจนและเปนไปได


121

สงดๆ ทอยในการใช 5ส. 5ช.

1

ขอมลทดำาเนนการเกบรวบรวมและนำาเสนอ (ชงขอมล)/สอสารตอผทเกยวของรวมถงผบรหาร ใหเหนถงปญหา/สาเหตของปญหาทแทจรงของการบาดเจบ/การตายของประชาชนทมาจากการเกดอบตเหต รวมไปถงผลกระทบของปญหาทสบเนองจากการเกดอบตเหตทางจราจร ซงเปนขอมลทมการเปรยบเทยบใหเหนภาพชดเจน เชน ขอมลความถของการแขงขนรถจกรยานยนตของกลมผใชรถทเปนเดกแวนตอสปดาหของอำาเภอเขาสวนกวาง จงหวดขอนแกน ขอมลอบตเหตในเวท/การประชมประจำาเดอนของจงหวด/อำาเภอ/องคกร เปนตน

ผลลพธทตามมาผรบผดชอบงานและผทเกยวของไดเหนถงปญหาทแทจรง และรวมกนคดแกไขปญหา ซงใชวธการทำางานทเปลยนแปลงไปจากเดม เชน ทอำาเภอเขาสวนกวาง ตำารวจปรบวธการทำางานจากการไลจบเดกแวนในเวลาแขงรถชวงวนหยด เปนการชกชวนเดกแวนใหเปนอาสาจราจรดแลชวยเหลอคนในชมชนแทน ทำาใหเดกแวนเปลยนจากการแขงรถเปนจตอาสาทำาประโยชนแกชมชนแทน ซงเปนการลดปญหาทเกดขนในชมชนดวย เปนตน

เกดการใชขอมลสารสนเทศทสามารถเปลยนมมมอง/วธคดของคนทำางาน

ดงนน หากคนทำางานสามารถวางแผน/ออกแบบการเกบรวบรวมขอมลทสำาคญและมการประมวลผลตอเนองจะชวยใหการทำางาน

มประสทธภาพมากขน อกทงทำาใหเกดการมสวนรวมจากสวนตางๆ มากขนดวย

122

2

เมอมแกนนำาเลอกใชขอมลในเวทประชมประจำาเดอน โดยมคนชงขอมลทมความสามารถในการเลอกใชขอมล จะสงผลตอการสรางความรวมมอดานความปลอดภยทางถนนทงในระดบจงหวด ระดบอำาเภอ และระดบองคกร โดยเฉพาะการเลอกใชขอมลของกรณศกษาทง 5 แหงพบวา ขอมลทใชสำาหรบการแสวงหาสหวชาชพมารวมทำางานอบตเหตเกดจากการวเคราะหขอมลวา

ซงเปนขอมลทผานการวเคราะหขอมลอนครอบคลมพฤตกรรมเสยงของประชาชนภารกจของหนวยงานภาครฐ/ภาคเอกชนและองคกรตางๆ ทเกยวของเชงนโยบายเชงวชาการ และการรณรงคเพอการดำาเนนงานลดอบตเหตทางถนน อาท

เกดกระบวนการทำางานของสหสาขาวชาชพ

“ใครบางทเกยวของกบสาเหตของการเกดอบตเหต (รถ คน ถนน)”


123

จากกรณศกษา 5 แหงพบวา ผลการวเคราะหขอมลทเกยวกบผเกยวของครอบคลมบทบาทหนาทองคกรดงกลาวขางตน ชวยใหแกนนำาสามารถชงขอมลทเชอมโยงกบบทบาทหนาทงานของหนวยงานในระยะเรมตนของการดำาเนนงาน สงผลใหเกดการเชอมรอยทมสหสาขาวชาชพ (ส. ท 2: สหสาขา) ใหครอบคลมสหวชาชพทมารวมกนดำาเนนงานลดอบตเหตในพนทได

124

3

สะทอนใหเหนจากทง 5 กรณศกษา เชน• มบคคลแกนนำาเปนคนชงขอมลใหกบผวาราชการจงหวด/นายอ�าเภอ และ คนทำางานอบตเหตทงภาคเอกชน ภาคประชาชน และหนวยงานรฐ คอ ผบรหารสงสดในระดบจงหวด ระดบอำาเภอ และระดบองคกร เพอใหผวา ราชการจงหวด/นายอำาเภอมคำาสงแตงตงคณะกรรมการทำางาน • การมสวนรวม (ส. ท 3 การมสวนรวม) ของสหสาขาวชาชพในพนทภายใต คำาสงของผวาราชการจงหวด/นายอำาเภอ • เกดการแบงบทบาทหนาทและจดโครงสรางรองรบการขบเคลอนงาน ความปลอดภยทางถนนไวอยางชดเจน อาท ศนยความปลอดภยทางถนน ในจงหวดนครศรธรรมราช และอำาเภอสงขะ เปนตน• โครงสรางดงกลาวมองคประกอบของคณะกรรมการทเปนสหสาขาวชาชพ ครอบคลม อาท ผวาราชการจงหวด, นายอำาเภอ, นายกองคกรปกครอง สวนทองถน (ฝายปกครองทมบทบาทตดสนใจดานงบประมาณ), วชาชพ วศวกร (แขวงการทางดแลถนน), เจาหนาทตำารวจทมบทบาทในการ บงคบใชกฎหมาย, เจาหนาทขนสงจงหวด ซงเปนหนวยงานทมบทบาท ดแลสภาพรถ/การใหใบอนญาตขบขรถ และเจาหนาทสาธารณสขเปนผท ดแลสขภาพใหแกผบาดเจบจากอบตเหตทางถนน เปนตน

เกดโครงสรางทสามารถรองรบการขบเคลอนงานความปลอดภยทางถนนในพนท


125

4

สะทอนจากทกพนททเปนกรณศกษา 5 แหง ซงมการพฒนาแผนยทธศาสตรเพอการสรางความปลอดภยทางถนนในระดบจงหวด อนนำาไปสการแปลงยทธศาสตรเปนแผนปฏบตการในระดบอำาเภอและหนวยงานตางๆ ในจงหวด สงผลใหหนวยงานภาครฐสวนใหญยนดใชแผนยทธศาสตรเพอการสรางความปลอดภยทางถนนในระดบจงหวด/อำาเภอ/องคกร เพอเปนกรอบทศทางการดำาเนนงานเพอการสรางความปลอดภยทางถนนในระดบอำาเภอและระดบองคกรไดตลอดปงบประมาณ

เกดแผนยทธศาสตรเพอการสรางความปลอดภยทางถนนในระดบจงหวดระดบอำาเภอ และระดบองคกร

การดำาเนนงานในพนท หากมแผนงานหรอโครงการทมความสอดคลองกบยทธศาสตรของจงหวด มกจะไดรบความรวมมอจากทกหนวยงาน สวนหนงเปนเพราะทกหนวยงานทเกยวของกบงาน

ลดอบตเหตจะไดรบประโยชนจากการดำาเนนงานลดอบตเหตรวมกนภายใตยทธศาสตรเดยวกนทงระดบจงหวด ระดบอำาเภอ และระดบ

องคกร อาท สถานประกอบการทกำาหนดมาตรการองคกรหมวกนรภย 100% (นำาไปสการลดอบตเหตทางถนนของพนกงานและลดการ

สญเสยกำาลงคนทมความชำานาญเฉพาะของสถานประกอบการได) เปนตน

126

5

ซงชวยใหคนทำางานมความชดเจนในการดำาเนนงานสหสาขาวชาชพ อนนำาไปสการดำาเนนงานเพอสรางความปลอดภยทางถนนแบบบรณาการ โดยสงสำาคญทคนพบจากการมคณะกรรมการชดตางๆ ภายใตโครงสรางคนทำางานทเปนสหสาขาวชาชพของกรณศกษากคอ • การผลกดนใหเรองอบตเหตของพนทอยในวาระตนๆ ของการประชม ประจำาเดอนของจงหวด/อำาเภอ/ตำาบล สงผลใหงานอบตเหตไดรบความ สนใจจากหวหนาหนวยงานตางๆ ในพนท • สะทอนการใหความสำาคญของผวาราชการจงหวดและนายอำาเภอกบงาน อบตเหตทกระทบตอคณภาพชวตของประชาชนในพนทรบผดชอบ สงผลให หวหนาหนวยงานทเกยวของใหความสำาคญกบงานอบตเหตในพนท คลองตามผนำาของแตละพนทไปดวย

สงเหลานนำาไปสการขอความรวมมอจากหนวยงานตางๆ ทงายขน

ยกตวอยางเชน กรณศกษาของอ�าเภอสงขะ จงหวดสรนทร การจดกจกรรมรณรงคประชาสมพนธเรองการลดอบตเหตทางถนนโดยการจดการจดเสยง/สดเสยงของพฤตกรรมการซอสนคาจากรานคาทขายของรมถนน เปนการดำาเนนการภายใตบทบาทของคณะกรรมการถนน (เจาหนาทแขวงการทาง/คมนาคม) ซงสามารถจดทำาขอตกลงรวมกนกบเจาหนาทอทยานและชาวบานทเปนเจาของรานคารมถนน ในการขยบพนทการขายของรมถนนใหเขาไปในพนทอทยาน โดยมการจดระเบยบไมใหกระทบตอการใชบรการอทยานของประชาชน

มการกำาหนดบทบาทของคณะกรรมการชดตางๆและขอตกลงรวมกนไวชดเจน


127

6

โดยผานทาง• กจกรรมตางๆ เชน การเขารวมประชมกบทมทำางานสมำาเสมอ การกำาหนด เปาหมายรวมกนวาเพอความปลอดภยของผใชรถใชถนนในพนท/องคกร หรอการแสดงความคดเหนทเปนประโยชนตอการพฒนาแผนปฏบตการ• การแบงปนประสบการณ (แชรขอมล) ใหกบคณะกรรมการ/ทมทำางาน/ กลมเปาหมายของโครงการ อาท เจาหนาทตำารวจใหขอมลกฎจราจรกบ นกเรยนหนาเสาธงของโรงเรยนมธยมศกษาในพนท การใหความรเรอง อบตเหตทางถนนของนกสอสารมวลชน/นกประชาสมพนธผานสอ/ชองทาง ตางๆ • การใหการสนบสนนดานงบประมาณขององคกรปกครองสวนทองถน เปนตน

การสรางความไววางใจระหวางคนทำางานและกรรมการทขบเคลอนงานอบตเหตในพนท

ผลลพธทตามมาคอ เกดการแกไขจดเสยงตอการเกดอบตเหตของรานคาทขายของรมถนนของอำาเภอสงขะ และเปนวธทเกด ส. สดคม (Cost efficiency)

เชนเดยวกบการใชมาตรการหมวกนรภย 100% ของสถานประกอบการทตงอยในอำาเภอศรราชา จงหวดชลบร ใหเปนมาตรการองคกรทดำาเนนการแลวสดคมคา เพราะลดอบตเหตทางถนนของพนกงานไดซงสงผลตอการผลตสนคาของบรษท เปนตน

การกระทำาดงกลาวนำาไปสการสรางความไววางใจซงกนและกนระหวางคนทำางาน/กรรมการทขบเคลอนงานอบตเหตในพนทอนนำาไปสการสรางสมพนธภาพทดระหวางคนทำางานอบตเหต

128

จดนสะทอนใหเหนถงการเชอมขอมล (ช. เชอม) ผานขอมลทสะทอนผลการดำาเนนงานของทมทำางาน คอ จำานวนผบาดเจบทมาโรงพยาบาล จำานวนผพการและผเสยชวตในโรงพยาบาลโดยการเช อมโยงกบฐานขอมลดงกลาวกบเจาหนาทตำารวจ เจาหนาทขนสง และบรษทกลาง สงผลใหขอมลมความสมบรณและครบถวน จากนนศนยปฏบตการความปลอดภยทางถนน อำาเภอสงขะ จงหวดสรนทรกมาชอนขอมลดงกลาวไปใชเพอชนชมคนทำางาน/ทมทำางาน และมตวอยางการชนชม/เชยรหนวยงาน/ภาคเอกชน/ภาคเครอขาย/ประชาชนใหมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ของการสรางความปลอดภยทางถนน และยนดรบโอนกจกรรมตางๆ ไปดำาเนนงานเอง

ปจจยททำาใหเกดสงเหลาน

• ทกคนททำางานอบตเหตตางรวมกนแบงปนโอกาสดๆ ใหกบเพอน รวมทม

• หนวยงานหรอคนทำางานอบตเหตไดสรางความสมดลผานการ ไดรบประโยชนจากการดำาเนนงานอบตเหตทางถนน ผานการ บรรลตวชวดทแตละหนวยงานรบมอบมาจากผวาราชการจงหวด และถายทอดตวชวดดงกลาวสงตอไปใหระดบอำาเภอ ระดบตำาบล และหมบาน


129

ยกตวอยางเชน กรณของจงหวดนครศรธรรมราชผวาราชการจงหวดมอบรางวลใหแกผทสวมหมวกนรภย และเจาหนาทตำารวจซงจบคนไมสวมหมวกนรภยแลวแจกหมวกนรภยใหแทนการจบ/ปรบของเจาหนาทตำารวจ เปนตน

จากปจจยขางตนสะทอนใหผสนใจสามารถนำา 5ส. 5ช. ไปใชประโยชนเพอการเปลยนแปลงผลการดำาเนนงานได อยางไรกตาม กรณศกษาดงกลาวมสงดๆ ทหายไปในการใช 5ส. 5ช. ซงเปนสงทพงหลกเลยงในการใช 5ส. 5ช. ในอนาคต ดงน

130

การออกแบบกจกรรมเพอการตดตามประเมนผล

สงดๆ ทหายไปในการใช 5ส. 5ช.

อาท การตดตามประเมนผลการดำาเนนงานของกรณศกษายงมประเดนทตองเรยนรในการดำาเนนงาน อกประการหนงคอ การตดตามและวดผลลพธทสบเนองจากการดำาเนนงานในแตละระดบยงมขอจำากด อนนำาไปสการไดมาของชดขอมลเพอการระบระดบความสำาเรจไดคอนขางนอย สงผลใหเกดการใชขอมลเพอการปรบปรงการดำาเนนงานไดคอนขางจำากด โดยเฉพาะขาดการระบชอผรบผดชอบทจะชงขอมล การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล และรายงานผลใหชดเจน ทำาใหองคกรระดบบรหารและปฏบตการในพนทและกลมเปาหมายทเปนประชาชนไมสามารถใชประโยชนจากขอมลสำาหรบปรบปรงการดำาเนนงานปองกนและแกไขปญหาการเกดอบตเหตแตละระดบ ในอนาคตทมทำางานควรวางแผนและออกแบบการตดตามประเมนใหชดเจนดงทแสดงไวในตารางดานลาง


131

จากตารางไดแสดงตวอยางของการเกบขอมลเพอตดตามประเมนผลการเปลยนแปลงทเกดขนจากการดำาเนนงานของทมทำางาน โดยตองวเคราะหขอมลตางๆ เชน

โดยจะเปนในประเดนคำาถามในการประเมน นอกจากคำาถามวาการดำาเนนงานสำาเรจตามตวชวดของโครงการหรอไม อยางไร รวมทงใครทจะเปนผใหขอมล มวตถประสงคของการตดตามประเมน เพออะไร ความถในการเกบขอมล เชน อยางนอย 1 ครง/เดอนภายใตการกำาหนดวธการเกบขอมลดวยการใชแบบบนทกสาเหตการเกดอบตเหต เปนตน

132

ปจจยทชวยใหการนำา 5ส. 5ช. ไปสความสำาเรจ จำาแนกตามกรณศกษาไดดงน

1

มปจจยทชวยใหการนำา 5ส. 5ช. ไปสความสำาเรจ ไดแก • ผบรหารสงสดมความตระหนกเรองความปลอดภยของพนกงาน • เกดมาตรการองคกร • มแผนปฏบตการ หรอโครงสรางรองรบการดำาเนนการปองกนและ แกไขปญหาอบตเหต • มการเชอมโยงกบรายได/การสญเสยกำาลงคนขององคกร • การเตรยมความพรอมใหกบกลมเปาหมาย • มการสรางแรงจงใจหากทำาด และหากฝาฝนลงโทษ

กรณศกษาสถานประกอบการ/โรงงาน


133

2

มปจจยทชวยใหการนำา 5ส. 5ช. ไปสความสำาเรจ ไดแก • การปรบมมมองของเจาหนาทใหม โดยการมองปญหาเปนโอกาสท ชวยสรางการเปลยนแปลงพฤตกรรมของแกนนำาจตอาสา • การออกแบบกจกรรมการเรยนร/เขาคายของแกนนำาจตอาสา แบบ 5C (Core Person, Connection, Control, Continuity, Completion) ซงเปนกจกรรมทสะทอนการเชอมโยงขอมลภมหลงของแกนนำาจตอาสา ไปสการเตมเตมสวนทขาดหายไปของแกนนำาจตอาสา (จากไมมความ ภาคภมใจไปสการเกดความภาคภมใจ) • มผนำาการเปลยนแปลงทมการแสวงหาวธการแกไขปญหาผานการ ปรบทศนะทมตอแกนนำา (Core Person = C1) และมการสราง สมพนธภาพทดกบแกนนำา (Connection = C2) และใชศกยภาพแกน นำาไปตงดานชมชนโดยมตำารวจคอยดแล (Control = C3) ความตอเนอง ของการตงดานชมชน (Continuity = C4) • มการแขงขน/ประกวดแกนนำาทมการตงดานชมชนอยางตอเนอง (Completion = C5) ซงเปนหลกการสำาหรบการออกแบบกจกรรม การอบรมแบบเนนผเขารบการอบรมเปนสำาคญ • มการขยายผลไปส พนทอนๆ เชน การนำาแนวคดการอบรมแบบ คายอาสาจากอำาเภอเขาสวนกวางไปสจงหวดหนองบวลำาภ และบงกาฬ โดยเกดจากประสบการณการเรยนรแบบขามศาสตรของวทยากรท เปนทมสหวชาชพในพนทอยางเปนรปธรรม โดยการจดกจกรรมอบรม เพอการพฒนาศกยภาพใหกบแกนนำากอนทจะไปตงดานชมชน ซงเปน กจกรรมทชวยทำาใหเกดความคม (ตนทนตำา) เพราะใชศกยภาพของ คนในพนทไมตองใชวทยากรจากจงหวดอน

กรณศกษาอำาเภอเขาสวนกวาง จ.ขอนแกน

134

3

มปจจยทชวยใหการนำา 5ส. 5ช. ไปสความสำาเรจ ไดแก • ผวาราชการจงหวดและนายอำาเภอใหความสำาคญกบการแกไขปญหา อบตเหตจราจร • แกนนำาหลก/ทมงานทมศกยภาพและมแรงจงในการดำาเนนการปองกน และแกไขปญหาอบตเหต มความพรอมของขอมลอบตเหตเปนจด เรมตนของการดำาเนนงานอบตเหต • มโครงสรางทมองคประกอบของทมทำางานทเปนสหสาขาวชาชพ • มการแบงบทบาทหนาทของทมทำางาน/ทมสหสาขาวชาชพทชดเจน • มความตอเนองในการดำาเนนงานปองกนและแกไขปญหาอบตเหตจราจร

กรณศกษาอำาเภอนำาพอง จงหวดขอนแกนอำาเภอสงขะ จงหวดสรนทร และอำาเภอเมองจงหวดนครศรธรรมราช


135

1

แมวาการนำา 5ส. 5ช. ไปใชในกรณศกษาทง 5 กรณ ทำาใหเกดบทเรยนและมเครองมอทชวยใหทมทำางานไปสความสำาเรจตามเปาหมายททมทำางาน/องคกรรวมกนกำาหนดไว แตจะเหนไดวามตวแทนทเปนประชาชนในพนทคอนขางนอย สวนใหญเปนตวแทน/แกนนำาจากหนวยงานหรอผเกยวของกบการปองกนและแกไขปญหาทเกดจากอบตเหตทางจราจร ดงนน ควรสรางการมสวนรวมและความเปนเจาของปญหาใหเกดขนกบประชาชนในพนท ตงแตรวมคด รวมวางแผน รวมลงมอปฏบต รวมตดตามประเมนผล และรวมรบประโยชนจากการรวมกนแกไขปญหาทสบเนองจากการเกดอบตเหตอยางเปนรปธรรม โดยการประยกตกระบวนการทำางานแบบมสวนรวมของทมสหสาขาวชาชพใน 5 กรณศกษา อนจะนำาไปสการสรางความยงยนในการปองกนและแกไขปญหาอบตเหตตอไป

สรางการมสวนรวมใหเกดขนกบประชาชนในพนท

ขอเสนอแนะตอการขยายผลเพอการเปลยนแปลง

136

2

ปจจบนประเทศไทยถกจดลำาดบเปนประเทศทมสถตของการเกดอบตเหตมากเปนลำาดบท 2 ของโลก ซงขอมลดงกลาวสะทอนวา ประเทศไทยมจำานวนและการสญเสยชวต/บาดเจบจากการเกดอบตเหตอยในระดบรนแรงมาก ดงนนขอมลทถกเลอกใชนำาเสนอและเผยแพรจงมความสำาคญตอการปองกนและแกไขปญหาอบตเหตภายใตศกยภาพของผนำาการเปลยนแปลง (Change Agent) ในแตละพนท ซงหากสามารถพฒนาศกยภาพแกนนำาทเปนคนชงขอมลใหเลอกใชขอมลทเปนขอมลเชงเปรยบเทยบและขอมลเชงคณภาพมากยงขน โดยการกำาหนดขอมลเบองตน (Minimum Data Set) ทนำาไปวเคราะหเพอแสดงผลตอหนวยงานทเกยวของได จะสงผลใหเกดการเปลยนแปลงกระบวนการปองกนและแกไขปญหาทเกยวกบการลดอบตเหตทางจราจรในพนทได ภายใตการวางแผน/ออกแบบ/ลงมอ/ตดตามประเมนผล ทสบเนองจากการดำาเนนงานปองกนและแกไขปญหา จนสามารถลดอบตเหตทางจราจรในประเทศไทยอยางตอเนองได

พฒนาศกยภาพคนชงขอมล


137

3

ผลการสงเคราะหบทเรยนครงนพบวา สวนใหญกรณศกษามรปแบบการจดการ การดำาเนนงานปองกน การแกไขปญหาอบตเหตในพนทแบบสหสาขาวชาชพ และเกดการบรณาการทำางานภายใตการแบงปนกำาลงคน เงนงบประมาณ และอปกรณ/สอทใชในการตงดานตรวจ หรอการประชาสมพนธเรองอบตเหตในพนทผานการสรางความรวมมอกบหนวยงานทมความหลากหลายและตงอยในพนท เพราะแกนนำาหรอผดำาเนนงานสามารถสรางทมงานสหสาขาวชาชพมารวมทำางานตามบทบาทหนาท หรองานประจำาของแตละองคกรจะชวยใหเกดการบรณาการคน เงน และอปกรณตางๆ ผานการนำาหลก 3 ป. (ป.ท 1 : เปาหมายรวม ป.ท 2 : ปฏบตงานรวมกน และ ป.ท 3 : ประเมนรวมกน) มาใช อนนำาไปสกลไกการบรหารจดการทเปนรปธรรม แตกยงมขอจำากดในการวางแผนยทธศาสตรแบบบรณาการรวมกนระหวางหนวยงานและสหสาขาวชาชพในพนทดำาเนนการ ดงนน ในอนาคตควรมการกำาหนดใหชดเจนถงกระบวนการทำางานในการวางแผนยทธศาสตรแบบบรณาการรวมกนระหวางหนวยงานและสหสาขาวชาชพในพนทดำาเนนการ เพอใหแกนนำาและสหสาขาวชามกรอบ/ทศทางการดำาเนนงานทเปนแนวทางใกลเคยงกน

การกำาหนดยทธศาสาตรการดำาเนนงานใหชดเจน

138

4

ผลการสงเคราะหบทเรยนครงนพบวา สวนใหญกรณศกษามคนชงขอมลทสามารถเลอกใชขอมลไดด นอกจากนกรณศกษาสวนใหญยงมขอมลทครอบคลม ครบถวน และพรอมใช/ชงขอมลใหทนเวลา (Real time) ซงสวนหนงเกดจากศกยภาพของคนชงขอมลและการทำางานรวมกนของทม ดงนน ในอนาคตควรแสวงหาคนชงขอมลภายใตการกำาหนดคณสมบตของแกนนำาทพงประสงค อนจะนำาไปสการพฒนาศกยภาพคนชงขอมลใหมจำานวนมากเพยงพอกบการชงขอมลใหกบผบรหารหรอผกำาหนดนโยบายในพนทตอไป

เลอกคนชงขอมลจากคณสมของแกนนำาทพงประสงค


139

Documents

˜˚˛˝˛˙ˆˇ˘ ˆ˘ ˆ ˆ˘ ˆ ˚ˆ ˆ˘ ˆ˘ ˛˙ˆˇ ˜ ˆ˚rswgsthai.com/file/download/04022020_11.pdf · เกริ่นนำา รู้จัก 5ส. 5ช. • วิธีการสังเคราะห์บทเรียน