36
ﻣﺠﻠﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ي اﻳﺮان رﺳﻤﻲ آﻣﺎر ﻫﺎي ﺳﺎل22 ﺷﻤﺎره، ي2 ، زﻣﺴﺘﺎن و ﭘﺎﻳﻴﺰ1390 ﺻﺺ، 208 - 173 Zhao, Zh. (2007). Interpretation and Use of the United Nations 1982 Model Life Tables: With Particular Reference to Developing Countries Population- E, 62, 89-116 درﯾﺎﻓﺖ: ۲۹ / ۸ / ۱۳۹۰ ﭘﺬﯾﺮش، : ۲۳ / ۸ / ۱۳۹۱ . ﺟﺪول ﻣﺪل از اﺳﺘﻔﺎده و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺳﺎل ﻋﻤﺮ ﻫﺎی۱۹۸۲ ﺳﺎزﻣﺎن اﺷﺎره ﺑﺎ ﻣﺘﺤﺪ، ﻣﻠﻞ ﺑﻪ رو ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺑﻪ وﯾﮋه ی رﺷﺪ ژاﺋﻮ وی ژاﻧﮓ ﻣﻮﺳﺴﻪ اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ، ﻣﻠﯽ داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ی ﻣﺘﺮﺟﻢ: ﻣﺮﯾﻢ اﺳﮑﺎﻓﯽ ﺧﻮرﺳﻨﺪی زﻫﺮه، ﻧﻮراﻟﻬﯽ ﻃﻪ و ﮔﻨﺎﺑﺎد واﺣﺪ اﺳﻼﻣﯽ آزاد داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ﻣﻌﻠﻢ ﺗﺮﺑﯿﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه آﻣﺎر ی ﺟﺪول ﻣﺪل ﻫﺎی روش اﺑﺰار ﯾﮏ ﻋﻤﺮ، ﮐﻠﯿﺪیِ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮای ﺑـﻪ ﻣﯿـﺮ، و ﻣـﺮگ ی وﯾـﮋه اﺳﺖ ﻧﺎﻗﺺ آﻣﺎر دارای ﮐﺸﻮرﻫﺎی در. ﺟﺪول اﯾﻦ ﺳﺎل در ﮐﻪ ﻫﺎ۱۹۸۲ ﻣﻠـﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺮدﻧـﺪ ﻫﻤـﻮار ﺣـﻮزه اﯾـﻦ در ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﯽ ﺑﺮای را ﻣﺴﯿﺮ ﺷﺪﻧﺪ، ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﺘﺤﺪ. ﺣـﺎل در ﮐﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮ و ﺗﺮ ﺟﺪول اﯾﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮ و اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ، ﻣﻮﺟﻮد ﺗﺮ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﮔﯿﺮد ﻗﺮار اﻧﺘﻘﺎدی ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻮرد. ﻣﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯾﻦ در ژاﺋﻮ وی ژاﻧﮓ و ﻣـﺮگ ﮐـﻪ دﻫﺪ ﯿـﺮ رﺷﺪ ﺑﻪ رو ﮐﺸﻮرﻫﺎی از ﺑﺴﯿﺎری در ﺑﺎ ﺟﺪول ﻫﺎی ﮐﻮل- دﻗﯿﻖ دﻣﻨﯽ از ﺗﺮ ﺟﺪول ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎی ﻣﻠﻞ ﻣﯽ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﺷﻮد) ﻣﯽ اﻧﺘﻈﺎر ﮐﻪ ﺣﺎﻟﯽ در ﺟﺪول رﻓﺖ ﻫﺎی ﮐﻮل- دﻣﻨـﯽ در ﻣﯿـﺮ و ﻣـﺮگ، رﺷﺪ ﮐﺸﻮرﻫﺎی دﻫﺪ ﻧﺸﺎن را ﯾﺎﻓﺘﻪ( ، ﺑﺮﻋﮑﺲ و، ﺟﺪول ﺑﺮﺧﯽ ﻫﺎی در ﮐـﻢ دﺳﺖ ﻣﻠﻞ ﺳﺎزﻣﺎن دوره ﻣﺸﺨﺺ، زﻣﺎﻧﯽ ﻫﺎی ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯿﺮ و ﻣﺮگ اﻟﮕﻮﻫﺎی ﺑﺎ رﺷـﺪ ﮐﺸـﻮرﻫﺎی در ﺷﺪه از ﯾﺎﻓﺘـﻪ، ﻣﯽ ﺑﺮاﺑﺮی ﻧﺰدﯾﮏ ﮐﻨ. ﻣﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﮐﻪ ﮐﻨﺪ ﺟﺪول ﻣﺪل از اﺳﺘﻔﺎده ﻃـﯽ در ﻋﻤـﺮ ﻫﺎیDownloaded from ijoss.srtc.ac.ir at 19:11 +0330 on Wednesday February 26th 2020

تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

  • Upload
    others

  • View
    17

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2ي، شماره22سال

Zhao, Zh. (2007). Interpretation and Use of the United Nations 1982 Model Life Tables: With Particular Reference to Developing Countries Population-E, 62, 89-116

.۲۳/۸/۱۳۹۱: ، پذیرش۲۹/۸/۱۳۹۰: دریافت

سازمان ۱۹۸۲های عمر سال تفسیر و استفاده از مدل جدول رشدی ویژه به کشورهای رو به ملل متحد، با اشاره

ژانگ وی ژائو ی تحقیقات اجتماعی و جمعیتی استرالیا دانشگاه ملی استرالیا، موسسه

و طه نورالهی ‡، زهره خورسندی†اسکافیمریم : مترجم دانشگاه آزاد اسالمی واحد گناباد † دانشگاه تربیت معلم تهران ‡ ی آمار پژوهشکده

ویـژه ی مـرگ و میـر، بـه برای مطالعه شناختیِ کلیدی عمر، یک ابزار روشهای مدل جدولتوسط سازمان ملـل ۱۹۸۲ها که در سال این جدول. در کشورهای دارای آمار ناقص است

در حـال . متحد منتشر شدند، مسیر را برای پیشرفتی چشمگیر در ایـن حـوزه همـوار کردنـدتواند می ها تر موجود است، استفاده و تفسیر این جدول تر و معتبر حاضر که اطالعات کامل

یـر دهد کـه مـرگ و م ژانگ وی ژائو در این مقاله نشان می. مورد ارزیابی انتقادی قرار گیردهای سازمان جدولتر از دمنی دقیق-کولهای جدول بادر بسیاری از کشورهای رو به رشد

، مـرگ و میـر در دمنـی-کولهای رفت جدول در حالی که انتظار می( شود منعکس میملل سازمان ملل دست کـم در های برخی جدول ،و برعکس ،)یافته را نشان دهد کشورهای رشد

یافتـه، از شده در کشـورهای رشـد با الگوهای مرگ و میر مشاهدههای زمانی مشخص، دورههای عمـر در طـی استفاده از مدل جدولکند که نویسنده پیشنهاد می. دکن نزدیک برابری می

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 2: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 174

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

کـه ، چـراپـذیری انجـام پـذیرد مرگ و میـر، بـا احتیـاط و انعطـاف های تغییر وضعیت دوره شـرایطی کـه سـاختار سـنی مـرگ و میـر در مدل در طول مدت مشاهده، در کاربرد یک تک

بـین بـودن اسـتدالل نویسـنده سـبب از روشـن . تواند خطرنـاک باشـد حال تغییر است، می .کند شود که هنوز هم گاهی در این حوزه خودنمایی می هایی می رفتن ابهام

از این پس تنها بـا عبـارتِ بخـش جمعیـت، از آن یـاد (بخش جمعیت سازمان ملل متحد های عمر را بـرای کشـورهای رو بـه ای از مدل جدول مجموعه ۱۹۸۲در سال ) خواهیم کرد

سرعت مورد پذیرش قرار گرفتند و از آن پس های مرگ و میر به این مدل .رشد منتشر کرددر دو .طور گسترده مورد استفاده واقع شدند شناسی به های جمعیت آموزش ها و در پژوهش

هـای منطقـهای در بررسـی مـرگ و میـر در کشـورها و قابل مالحظه ی گذشته پیشرفت دههــر رشــد کــم ــه اســت ت ــه صــورت گرفت و ] ۲۷[، ]۲۴[، ]۲۲[، ]۱۷[، ]۱۲[، ]۱۰[، ]۳[ یافت

بـا . ]۳۴و ۱[: انـد هـای مـرگ و میـر را ارزیـابی کـرده شناسان نیز این مدل جمعیت. ]۳۰[ عمـرهـای های مربوط به تفسیر و استفاده از مـدل جـدول وجود این هنوز هم برخی پرسش

ای پاسـخ شایسـته) سـازمان ملـل هـای عمـر جـدولاز ایـن پـس مـدل ( متحد سازمان مللبخـش توسط های مورد مطالعه ی حاضر تغییرهای مرگ و میر را در جامعه مقاله. اند نیافته

و الگوهـای مـرگ و دهد یمورد بررسی قرار م ۱۹۸۰ی اوایل دههملل در جمعیت سازمانهای مـرگ و میـرِ بخـش جامعـه و کـول و دمنـی مقایسـه را بـا مـدل هـا همیر در این جامعـ

هـای ی بررسـی هـا بـر پایـه این پرسـشبرخی از این پژوهش درصدد پاسخگویی به . کند می .مده استامزبور بر

سازمان ملل برای کشورهای رو به رشد ِرعمهای مدل جدول -۱هـای عمـر ی مـدل جـدول سازی مرگ و میر و تهیـه های زیر به مدل لیلد شناسان به جمعیتگیــری از مــدل و بهــرههــای ریاضــی یــا قواعــد مــرگ و میــر؛ یــافتن بــازنمود: مندنــد عالقــههـای از روی دادهورد سـطوح کلـی مـرگ و میـر اعنـوان ابـزاری بـرای بـر های عمر به جدول

.]۱۸[محدود یا ناقص گـردد کـه جـان ی قرن هفدهم بـاز مـی های عمر به نیمه جدول گرداوریی سابقهکه با این

اولـین ، ]۱۱[سـاز خـود را روی مـرگ و میـر در لنـدن انجـام داد دوران ی گرانت مشـاهدهتهیـه ۱۹۵۵در سـال ملـل بخش جمعیت سـازمانهای عمر توسط مجموعه از مدل جدول

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 3: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

175 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

جـدول بـرای ۲۴جدول برای زنان و ۲۴مدل جدول عمر، ۴۸این مجموعه در کل از . شدبـه ایـن معنـی کـه وقتـی ناپذیرنـد، ها نسـبتًا انعطـاف این جدول. مردان تشکیل شده است

. پذیر نیسـت شود، تغییر در الگوهای سنی مرگ و میر امکان سطح مرگ و میر انتخاب می، کـه دادنـد دمنـی-کـولای عمرِ ه جدول ای د جای خود را به مدل منطقهزو بنا بر این خیلی

هـای مـرگ و مدل. منتشر شدند ۱۹۸۳و سپس با بازبینی در سال ۱۹۶۶بار در سال اولایـن . تهای شمال، جنوب، شرق و غرب اسـ ممرکب از چهار خانواده با نا دمنی-کولمیر ای مختلــف ه هــا بــرای لحــاظ کــردن تفــاوت در الگوهــای مــرگ و میــر کــه در جامعــه مــدل

ی وسـیله هـایی کـه پـیش از ایـن بـه در مقایسـه بـا جـدول .شود استفاده می اند شده شناساییهـا پـذیرتر و اسـتفاده از آن های عمر انعطـاف سازمان ملل تهیه شده بودند، این مدل جدول

شـده گـرداوریهای عمـر ها تا حد زیادی برگرفته از جدول ولی چون این مدل. تر است آسانی کشـورهای رو بـه رشـد معاصـر چنـدان برای توصـیف تجربـه«یافته بودند، در دنیای رشد

، »هـا محـدودیت«منظور غلبه بر این به. ]۲۱[اند شدند و هنوز هم چنین تلقی نمی »مناسبر را بـرای کشـورهای های عم مدل جدول ۱۹۸۲بخش جمعیت سازمان ملل متحد در سال

.۱و منتشر کرد گرداوریرو به رشد گران بخـش جمعیـت سـازمان ملـل مقـدار های عمر، پژوهش ی این مدل جدول در تهیهیافتـه توسـط مرکـز تر رشد ها و کشورهای کم های مرگ و میر را که از این منطقه زیادی داده

شـده بـود مـورد ارزیـابی قـرار گـرداوری های اقتصـادی و توسـعه زمان همکاریی سا توسعههـای قابـل اعتمـاد رسـیدند یـا تعـدیل نظر مـی عالی به های دارای کیفیت هرگاه داده«. دادندهـا تهیـه های عمر را برای این جامعـه گران مزبور جدول ، پژوهش»توانستند انجام شوند میجـدول بـرای ۳۶جدول برای مـردان و ۳۶(جدول عمر ۷۲هم رفته روی . ]۲۵[کردند میسـاخت نیمـرخ (ی آمـاری یوهبـا اسـتفاده از دو شـ. ۲شـد گـرداوریجامعـه ۲۲برای ) زنانهـای عمـر بـر و یـک روش گرافیکـی، ایـن جـدول) بندی پویا خوشهی خطی و تحلیل بهینه

.]۲۵[شدند اساس الگوهای سنی مرگ و میر خود به چندین گروه تقسیم میگونه کـه بخـش جمعیـت سـازمان ملـل پیشـنهاد کـرده اسـت، اولـین گـروه شـامل همان

کشورهای کلمبیا، کاسـتاریکا، السـالوادور، گواتمـاال، هنـدوراس، مکزیـک، پـرو، فیلیپـین، ی غرب، در برای منطقه دمنی-کولدر مقایسه با مدل مرگ و میر . سریالنکا و تایلند است

تـر و مـرگ و میـر جوانـان نسـبتًا زیـاد و کودکـان بـیشها مرگ و میر نوزادان و این جامعهالگوی . شد گروه دوم تنها از کشور شیلی تشکیل می. مرگ و میر سالخوردگان نسبتًا کم بود

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 4: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 176

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

هایی با الگوی مرگ و میر گروه چهارم داشـت کـه در زیـر کشور شباهت مرگ و میر در اینگـروه . دان در آن بـه شـدت زیـاد بـودکه مرگ و میر نوزا ، به استثنای اینشود شرح داده می

الگـوی مـرگ و میـر . شود ی متلب در بنگالدش و تونس می سوم شامل هند، ایران، منطقه، نرخ بسیار باالی مرگ و میر میان افـراد دمنی-کولمدل غربی ها نسبت به در این جامعه

ی سنی جـوان را ها سال و افراد بسیار سالخورده و مرگ و میر نسبتًا کم برای گروه ۱۵زیر هـای مـردان در گویــان، هنـگ کنـگ، جمهـوری کــره، آخـرین گــروه جامعـه. دهـد نشـان مـی

و توبـاگو را هـای زنـان گویـان، سـنگاپور و ترینیـداد سنگاپور، ترینیداد و توبـاگو و جامعـههـای بسـیار بـاالی مـرگ و میـر ها، نرخ ی الگوهای مرگ و میر آن مشخصه. شود شامل می

.]۲۵[تر بود های جوان های مرگ و میر در سن نسبت نرخ سالخوردگان بهبخـش هـای چهـار گانـه، شده از این جامعـه آوری جمعهای عمر تجربِی بر اساس جدول

گوهـا علت برتری ایـن ال به .مرگ و میر تهیه کرد» ی ویژه«ملل چهار مدل جمعیت سازمانالگوهـای «صـورت بـه جغرافیـاییها را با اصـطالحات های جغرافیایی خاص، آن در منطقه

. ]۲۸و ۲۵[ کننـد تعریـف مـی »خـاور دور«و »آسیای جنوبی«، »شیلی«، »آمریکای التینسادگی در توان به های مورد بررسی را نمی شده در سایر جامعه الگوهای مرگ و میر مشاهده

ملـل بخـش جمعیـت سـازمان. و با یکدیگر به خـوبی منطبـق کـردچهار گروه باال جای داد ام و مـدل مـرگ و ها را بـا هـم ادغـ های مزبور و سایر جامعه تجربی جامعه عمرهای جدول

ــی را ارا ــر پنجم ــمی ــردی ــد ه ک ــی نامی ــوی کل ــه . ۳]۲۵[، و آن را الگ ــت ک ــر اس ــایان ذک شهـا بـا آن ی از طریق مقایسـهی اول در درجههای اصلی این الگوهای مرگ و میر، مشخصه

شـواهد موجـود هـیچ . ، آشـکار شـده اسـتدمنـی-کولی غرب های عمر منطقه مدل جدولهـای مشـابهی بـین ملـل مقایسـه دهند که بخش جمعیت سـازمان نمی هیارا ی روشنی نشانهاند ی کول و دمنی تهیه شده وسیله های مرگ و میر که به جدول عمر تجربی و سایر مدل ۷۲

.انجام داده باشد) های شمال، جنوب و شرق یعنی مدل(

سازمان ملل ۱۹۸۲های عمر سال فسیر و استفاده از مدل جدولت -۲ترین تحقیقی است که تـا شده توسط بخش جمعیت سازمان ملل که احتماالً بزرگ کار انجام

یافته بر روی الگوهای مرگ و میر صورت گرفته است، تالشی تر رشد کنون در کشورهای کمی مرگ و میر فراهم ای قابل توجه برای مطالعه این کار انگیزه .بسیار مهم در زمان خود بود

ولـی، انتشـار مـدل . هـای عمـر منجـر شـد تر در ساخت مدل جدول کرد و به پیشرفت بیش

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 5: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

177 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

هـایی چنـد های مرگ و میر، پرسـش برداری از این مدل های عمر سازمان ملل و بهره جدول .اند هها هنوز هم پاسخ درخور نیافت را نیز مطرح کرده است که برخی از آن

هـای های عمـر سـازمان ملـل و مـدل جـدول که چه نسبتی میان مدل جدول نخست اینبه این سئوال در زیر به اختصار های متعارف برقرار است؟ برخی از پاسخ دمنی-کولعمر

یافته که توسط بخش جمعیت تر رشد الگوهای سنی مرگ و میر در کشورهای کم. آمده استی یافتـه در فاصـله رشـداغلب بـا آنچـه توسـط کشـورهای «ت، سازمان ملل بررسی شده اس

هـای ثبت شده است، متفـاوت بـوده و در نتیجـه بـا آنچـه در مـدل ۱۹۶۰تا ۱۸۵۰زمانی وری شده از این کشورها درج شده است فرق ا ی مرگ و میر جمعها شده از روی داده ساختهممکن است الگوهای مـرگ و میـر موجـود دمنی-کولهای جدول«بنا بر این . ]۲۸[ »دارد

و همـــاهنگی نـــه چنـــدان ]۱۷[» در کشـــورهای رو بـــه رشـــد معاصـــر را پوشـــش ندهنـــدهـای عمـر سـازمان ملـل در مقابل، مدل جـدول. بخشی با این الگوها داشته باشند رضایت

ــاز« ــه رشــد را ب ــر در کشــورهای رو ب ــد مــی الگوهــای مجــزای مــرگ و می و ]۲۸[ »نمایاننهای پی در پی کـه گذاری این اظهارنظرها و فرق. ها باشند ترین بازنمود آن نند نزدیکتوا می

هـای یافتـه و مـدل جـدول رشـدتر مناسب کشـورهای بیش دمنی-کولهای عمر مدل جدولاست، داللت بر این دارد که ساختار تر مناسب کشورهای رو به رشد عمر سازمان ملل بیش

ای بـا طـور قابـل مالحظـه سـازمان ملـل، بـه» ی ویژه«میر سنی مرگ در چهار مدل مرگ و ، بـه ویـژه کشـورهایی کـه دیده شده اسـت یافته رشدالگوهای مرگ و میری که در کشورهای

احتمـاالً بـه ایـن . پیش از این توسط کول و دمنی مورد مطالعه قرار گرفته بودنـد فـرق داردهای عمر خـود را مـدل ل جدولها بوده است که بخش جمعیت سازمان ملل متحد مد علت

.مناسب کشورهای رو به رشد معرفی کرده استنشـان ]۲۵[ی سازمان ملـل نشریه. کنند های باال را تأیید می برخی شواهد موجود دلیل

هـای مـرگ و یافتـه، و مـدل تر رشد داد که الگوهای سنی مرگ و میر در برخی کشورهای کمای بـا مـدل انـد، تفـاوت قابـل مالحظـه تنظیم شـدهساس میانگین مرگ و میر میری که بر ا

اِنسون نیز اظهار داشته است که در شکل . دارند دمنی-کولی غرب های عمر منطقه جدولیافته تفـاوت تر رشـد یافته و کشورهای کمگوهای مرگ و میر بین کشورهای رشدمیانگین ال

الگوهای مـرگ و میـر سـازمان داری وجود دارد، وی در ضمن اشاره کرده است برخی معنیهـای نامشخصـی را شـکل بنـدی گـروه) ای جنوبی، شـیلی و خـاور دورشیلی و آفریق(ملل، شـده در بنـد پیشـین تواند دلیل کافی برای اظهـار نظرهـای بیـان البته این نمی. ]۱[اند داده

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 6: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 178

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

لـت قطعـی دهند که این اظهار نظرها در بهترین حا شواهد انکارناپذیر نشان می. تلقی شودهای مرگ و میـر که بسیاری از این مدل با این. کننده باشند نبوده و برخی ممکن است گمراه

ها در شکل میانگین الگوهای مرگ و میر بـین کشـورهای رشـدیافته و و تفاوت» متوسط«که آیا الگوهای مرگ و میر در تر رشد یافته ممکن است قابل تمیز از یکدیگر باشند، این کم

های مرگ و میر تر رشدیافته واقعاً متمایز و بسیار متفاوت از مدل ی از کشورهای کمبسیارتـر نیـاز بـه تحقیقـات بـیش) های شـمال، جنـوب و شـرق ازجمله مدل(هستند دمنی-کول .۴دارد

ملل ی بخش جمعیت سازمان شده به وسیله که، آیا الگوهای مرگ و میر تعریف دوم اینانـد یـا در کشـورها و تر در کشورهای رو به رشد مشـاهده شـده بیش واقعاً خیلی متمایزند و

های مرگ و میـر هایی که با نام مدل ی بخش جمعیت، یا در منطقه های مورد مطالعه منطقهو یـا یافتهرشـدها هیچ گـاه در کشـورهای شود؟ آیا این مدل ها اشاره می سازمان ملل به آن

خواننــدگان ممکــن اســت اســتدالل کننــد مــدل برخــی انــد؟ وجــود داشــته هــا منطقــهســایر جـای به) اند شده گرداوریهایی که توسط دیگران همچنین آن(های عمر سازمان ملل جدول

در الگوی سنی مرگ و میـر ها ساخته شده باشند بر اساس شباهت این که بر حسب منطقهتوانند هم در ها، می آنهای مرگ و میر، صرف نظر از نام عالوه، این مدل به . اند تنظیم شده

و های مختلف دیده ی واقع در منطقه یافته رشدتر کشورهای رشدیافته و هم در کشورهای کم. شناسـان دارد در واقـع، ایـن دیـدگاه هـم طرفـدارانی در میـان جمعیـت. کار گرفته شـوند به

هـای عمـر سـازمان ملـل دخالـت گرانی که در تنظیم مـدل جـدول ممکن است تمام پژوهشهـای خـاص باشـند و نیـز ها باید بر حسب منطقه اند که این مدل اند بر این باور نبوده داشته

هــای مــورد مطالعــه هــای مــرگ و میــر انحصــاری بــرای جامعــه گرایشــی بــه گســترش مــدلکه ای جغرافیایی بر اساس منطقه«یر گذاری هر الگوی مرگ و م با وجود این نام. اند نداشته

مخصـوص «صـورت و اشـاره بـه آن بـه» در داخل هر الگوی گروهی بر دیگـران برتـری دارد .]۲۵[هایی را سبب شده است ، متأسفانه ابهام»کشورهای رو به رشد

هـای عنـوان مـدل های مرگ و میر سازمان ملل، غالباً به بندی الزم به ذکر است که زمانانـد کـه مـدل حتی برخـی صـاحب نظرهـا در ایـن تصـور سـهیم .شوند ای نگریسته می منطقه. ]۱۵[» های مختلف جهان رو به رشد موجودنـد برای منطقه«های عمر سازمان ملل جدول

آمریکـای التـین، : دهـد ی جغرافیـایی را پوشـش مـی یـک منطقـه ای در مـدل، هر خـانواده«های خاص مرگ و میـر ممکـن مدل«. ]۲۱و ۱۷[» شیلی، آسیای جنوبی، خاور دور و کل

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 7: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

179 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

عـالوه بـر ایـن از . ]۱۷[های خاص جغرافیایی کم و بیش مناسب باشند است برای منطقهتنهـا در هـا که برخـی از آن ه استشد ادعا می به صراحت زمان تنظیم جداول سازمان ملل،

شـود هـا مـی ن مـدلاند و یا در جمعیتـی کـه شـامل ایـ هایی که به آن نام شهرت یافته منطقهشــد کــه الگــوی مــرگ و میــر خــاور دور در بــرای نمونــه گفتــه مــی. کننــد پیــدا میموجودیــت

بـه نظـر مـی رسـد کـه در هـیچ جـای «ایـن .کنگ، کره، سنگاپور و تایوان وجـود دارد هنگی امکان رخ دادن نخواهد یافت، دست کم در کشورهایی که آمار قابل اطمینانی برای دیگر

این ادعا با این واقعیت بازتاب یافته و تقویـت شـده اسـت کـه در . ]۹[» مرگ و میر دارندهای مرگ و میر سازمان ملل اغلب تنها با الگوهای مرگ شناختی، مدل مطالعات جمعیت

شوند مورد مقایسه ها یاد می هایی که با نام این مدل ها یا منطقهشده در کشور و میر مشاهدههـا همـین گونـه مقایسـه بـرای ایـن» انتظـار«و مـورد » مناسـب«و تنهـا مـدل گیرند قرار می

علی رغم این حقیقت که اظهار نظرهـای . ]۱۴[و ] ۱۳[، ]۴[اند های مرگ و میر بوده مدلدقـت سـنجیده نشـده هـا بـه انـد، اعتبـار آن شـده یادشده در باال در سطحی گسترده پذیرفتـه

.استهــایی کــه در بنــدهای پیشــین مــورد بحــث قــرار گرفتنــد، انتشــار و عــالوه بــر پرســش

) هــا البتـه تنهــا نـه ایـن مـدل جـدول(هــای عمـر سـازمان ملـل بـرداری از مـدل جـدول بهـرهکـه در تنظـیم هـای عمـر تجربـی جـدول. ها را مطرح کرده است ی سومی از پرسش مجموعه

زمـان نسـبتًا انـد، در مـدت گرفتـه های مرگ و میـر سـازمان ملـل مـورد اسـتفاده قـرار مدلهـا تنهـا مـرگ و میـر مربـوط بـه تعـداد کمـی از ایـن جـدول. وری شده بودنـدا کوتاهی جمع

کـاهش چشـمگیر هـا تـر ایـن جامعـه دادند که بـیش زمانی نمایش می ها را طی مدت جامعههای مورد مطالعه توسط بخش جمعیت برای دو سوم جامعه. کردند جربه میمرگ و میر را ت

کار گرفتـه ویژه برای هر یک به-ملل متحد، تنها یک مجموعه نرخ مرگ و میر سن سازمانهای مرگ و میر از این دست، چیزی بـیش از یـک تصـویر کلـی از الگوهـای داده. شده بود

هـا در حتـی پـس از ادغـام آن. ه نخواهـد دادیـراموجود در زمانی بسیار کوتـاه ا مرگ و میرهـای گذاشـتند، برخـی گـروه نمـایش مـی قالب چند گروه که هـر کـدام الگوهـای مشـابهی بـه

بـرای . شـدند های عمر تجربی تشکیل می تر هنوز هم از تعداد بسیار اندکی از جدول کوچکتنهـا سـه جـدول عمـر مدل مرگ و میر زنان و یا مردان شیلیایی هر کدام بر اسـاسنمونه،

مدل مرگ و میر زنان یا مردان آسیای جنـوبی بـر اسـاس چهـار . تجربی استخراج شده بودمتلـب بـنگالدش و تـونس تنظـیم ی شده از هند، ایران، منطقه وریا جدول عمر تجربی جمع

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 8: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 180

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

سازی الگوهـای مـرگ و میـر در جامعـه، ها نه تنها برای مدل با این همه، این داده. شده بودای کامــل از مــدل کــار گرفتــه شــده بودنــد، بلکــه بــرای تولیــد خــانواده زمــان مشــاهده بــه در

سـال ۷۵تـا ۳۵سطح مرگ و میر مختلف، با امید به عمر بین ۴۱های عمر شامل جدول .در زمان تولد، استفاده شده بودند

این کار آشکارا بر اساس این فرض صورت گرفت که الگوی مرگ و میـر در جامعـه بـا هـا و کارهـایی از ایـن با ایـن کـه فـرض .کند پایین و باال رفتن سطح مرگ و میر تغییر نمی

های اند و در ساختن مدل جدول شناسی مورد قبول سازی جمعیت طور کلی در مدل دست بههای جالـب اند، برخی پرسش معیت، در جاهایی دیگر مشاهده شدهبینی رشد ج و پیش عمر

ی بخـش جامعـه های مورد مطالعـه آیا الگوهای مرگ و میر در جامعه. اند را نیز مطرح کردههـا تنظـیم های پیشین مرگ و میـر آن های سازمان ملل که بر اساس تجربه همچنان با مدل

ها تغییر کـرده اسـت، چقـدر از ایـن اگر الگوهای مرگ و میر در آنشده بود مطابقت دارد؟ که وقتی مـرگ و میـر کلـی در یـک جامعـه بـه این تر از همه اند؟ و مهم ها فاصله گرفته مدل

آید؟ اگر چنین کاهشی در مرگ و میر سرعت کاهش یابد، چه بر سر الگوی مرگ و میر میسازی مرگ گاه بهترین راه مدل اغلب با تغییر در الگوهای سنی مرگ و میر همراه باشد، آن

یـا بایـد فـرض کنـیم کـه بینـی تغییرهـای جمعیـت، آ و میر کدام است؟ برای مثال در پـیشهـای مشخصـی در الگوهای مـرگ و میـر تغییـر نخواهنـد کـرد، یـا بایـد تـالش کنـیم قاعـده

ها را مد نظر قرار دهیم؟ تغییرهای الگوی مشاهده شده بیابیم و آنهای مـرگ ی این مقاله از طریق تحلیل داده شده در این بخش در ادامه های طرح پرسشی الگوهای مرگ و و مقایسهتر رشدیافته، و کم رشدیافتهوری شده از کشورهای ا و میر جمعو سـازمان ملـل، مـورد بررسـی قـرار دمنـی-کـولهای مرگ و میـر شده با مدل میر مشاهده . خواهد گرفت

ها ها و روش داده -۳ــرخ داده ــدتاً ن ــژوهش، عم ــن پ ــورد اســتفاده در ای ــای م ــر ســن ه ــرگ و می ــای م ــژه-ه ی ویگران بخـش جمعیـت پژوهش ی هلهایی هستند که به وسی شده از کشورها و منطقه ریوا جمع

ی های عمر در اوایل دهه ی جدول ملل در جریان تدوین چهار مجموعه از مدل ویژه سازمانطـور ، کـه بـههـا شـده از جامعـه وریا های مـرگ و میـر جمـع داده. ، بررسی شده بودند۱۹۸۰

مـورد اسـتفاده قـرار جمعیـتی بخـش وسـیله مرگ و میـر بـهانحصاری در تنظیم مدل کلی

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 9: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

181 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

بـوده اسـت کـه این تا حد زیادی بدان سبب . اند شده گرفته بودند از این تحلیل کنار گذاشته ها، با هیچ مدل مـرگ و ی سازمان ملل، الگوهای مرگ و میر در این جامعه طبق نشریهبر

ی متلــب از هنــد، ایــران و منطقــه شــده هــای دریافــت داده. ۵میــر خاصــی مطابقــت ندارنــدی بخش جامعـه مـورد اسـتفاده وسیله بنگالدش برای تدوین مدل مرگ و میر جنوب آسیا به

ف شدند، به این دلیل که ها حذ ی تحلیل داده در آخرین مرحله ها اما این جامعه. قرار گرفتها موجود بود نویژه برای هر یک از آ-های مرگ و میر سن تنها یک یا دو مجموعه از نرخ

۱۶۸ی نهـایی در مجمـوع شـامل در نتیجه، مجموعـه. گیری قاطع کافی نبود که برای نتیجهی زنـان و جامعـه ۱۵(جامعـه ۳۲اسـت کـه از ویژه -های مرگ و میر سن مجموعه از نرخ

انـد از هـا عبـارت ایـن جامعـه .اند شده گرداوریر و منطقه کشو ۱۷از ) ی مردان جامعه ۱۷شیلی، کلمبیا، کاستاریکا، السـالوادور، گواتمـاال، گویـان، هنـدوراس، مکزیـک، های جامعه

مـردان ی پرو، فیلیپین، سـنگاپور، سـریالنکا، تایلنـد، ترینیـداد و توبـاگو، تـونس و جامعـه .هنگ کنگ و جمهوری کره

های مـرگ و میـر آن بـرای تـدوین مـدل هایی که داده ی مشخص، سال برای یک جامعهی مرجـع تعریـف عنـوان دوره عمر سازمان ملل مورد استفاده قرار گرفته بود، بـههای جدولهـا ایـن. ها بر اساس زمـان ثبـت مشـاهده، بـه سـه گـروه تقسـیم شـدند سپس این داده. شدهـا بـا بـه ایـن دوره. اند شده گرداوریی مرجع هایی هستند که قبل، بعد و در طول دوره داده

ی هـای بعـدی دربـاره شود و در بخش ها اشاره می سوم در جدولی اول، دوم و عنوان دورههـا داده. ها، مالحظات زیر در نظر گرفته شد در انتخاب سال و داده. ها بحث خواهد شد آن

تصـادفی گـرداوریبا این کـه . نی را پوشش دهندطوال ای نسبتًا در صورت امکان باید دورهشـده بایـد هـای انتخـاب شخص مشکل است، سـالای م ها در دوره ها یا انجام مشاهده دادههای مـرگ و هایی که نرخ عالوه بر این، سال. ی مورد مطالعه را به خوبی پوشش دهند دوره

)و بــاالتر ۸۰ …، و ۵-۹، ۱-۴، ۰(هــا هــای ســنی رایــج آن ی تمــام گــروه ویــژه-میــر ســنهـایی کـه بـه سـالموجود است و از کیفیت کلی بهتری برخوردارند باید برای انتخاب شدن

. ها از چنین کیفیتی برخوردار نیست ترجیح داده شوند های آن دادهی بـاال شـده های انتخـاب تر بر الگوهای مرگ و میر در جامعه که این مطالعه بیش با این

گـرداورییافته های رشد است، اطالعات مناسبی که از بسیاری از کشورها و منطقهمتمرکز های تجربی به کار رفته در این بررسی عمـدتاً داده .اند گرفتهشده است نیز مورد بررسی قرار

های عمر برای کشورهای رو به رشد مدل جدول: اند ی سازمان ملل گرفته شده از سه نشریه

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 10: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 182

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

ــر از ســال ، ]۲۵[ ــدهای مــرگ و می ــون ۱۹۵۰ســطوح و رون ــا کن ی ســالنامه، و ]۲۶[ تهـای جمعیـت عالوه بر این، داده .]۳۱[ ۱۹۴۸ -۱۹۹۷ی تاریخی شناسی، ضمیمه جمعیت

های سازمان ملل و تحقیقـات علمـی نیـز مـورد بررسـی شده در سایر نشریه شناختی گزارشهـای ملـی شناسانی که بـرای سـازمان ها و جمعیت ها توسط آماردان این داده. اند قرار گرفته

! ها خوب است ند و در مجموع کیفیت آنا شده کنند ارزیابی گوناگون و سازمان ملل کار میگا برای برخی از شده های عمر تهیه این مطالعه جدول آمریکـای هـای جامعـهتوسط آریآ

.]۲[ را نیز مورد بررسی قـرار داده اسـت ۱۹۵۰تا ۱۹۰۰ی زمانی بین سال التین در دورهتـری در ایـن مقالـه محکـم هـای ها، باعث شده اسـت اسـتدالل گیری از این نتیجه اگرچه بهره

بـه عمـرهای تر این جدول بیش. ها استفاده نشده است های زیر از آن دلیل ه شود، اما بهیاراهای مرگ و میر ورد نرخاشناختی، بر اساس بر های جمعیت ی مستقیم از داده جای استفاده

دلیـل بـه. انـد های محدود سرشماری و یا آمارهای حیاتی تنظیم شده استخراج شده از نتیجههـای عمـر هـای میـان جـدول خـوانی هـا، ارزیـابی نـاهم های موجود در دسترسی به داده مانع .۶ها بسیار مشکل است شده در این جامعه شده و الگوهای مرگ و میر مشاهده تهیه

شـده در ی الگوهای مرگ و میـر مشـاهده شده در بخش دو با مقایسه های مطرح پرسشسـازمان ملـل و ۱۹۸۲هـای عمـر سـال همین الگوها در مدل جدولی منتخب با ها جامعه

بنا به مالحظات زیر . اند ، مورد بررسی قرار گرفتهدمنی-کولای های عمر منطقه مدل جدولهـای اگـر ایـن مـدل. های عمر سازمان ملل برای این مقایسه بهره گرفته شـد از مدل جدول

شـده توسـط بخـش جمعیـت در سـال مطالعهی مرگ و میر، الگوهای مرگ و میر در جامعهخـوانی مسـتمری هـا، هـم را بازتاب دهند، و اگر الگوهای مرگ و میر در این جامعه ۱۹۸۲های مرگ و میر سازمان ملل داشته باشند، در این صورت الگوهای تجربی مـرگ و با مدل

ایـن صـورت در غیـر .بندی مـدل داشـته باشـند میر بایستی سازگاری بسیار زیادی با زمانتواننـد بهتـرین هـای عمـر سـازمان ملـل نمـی حـاکی از آن خواهنـد بـود کـه یـا مـدل جـدول

خوانی را با الگوهای مرگ و میر مشاهده شده داشته باشند و یا الگوهای مرگ و میر در همهـای تواند سرنخ در هر صورت، این می. اند، یا هر دو ها دستخوش تعییراتی شده این جامعهای هـای مـرگ و میـر منطقـه منظـور کـردن مـدل. تر مهیا کند های بیش رای بررسیمفیدی ب

هـای ایـن بررسـی پـی تـرین هـدف نیز همین قدر مهم است، چرا که یکی از مهـم دمنی-کولهای های عمر سازمان ملل، در مقایسه با جدول بردن به این مسئله است که آیا مدل جدول

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 11: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

183 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

ی مــرگ و میــر در کشــورهای کمتــر ری را از الگوهــا، واقعــاً بــازنمود بهتــدمنــی-کــولعمــر .کنند یا نه ه مییرشدیافته ارانـام (COMPAR)کـامپر کـه ای تفاده از شـیوهسـالگوهای مرگ و میـر بـا ا ی مقایسه

افــزاری مــورت پــک ی نــرم دارد، انجــام پذیرفتــه اســت، کــه در واقــع جزئــی از بســته)MORTPAK ( ــر شــده مشــاهدهیــک الگــوی . ]۲۹[ســازمان ملــل اســت ی مــرگ و می

ایـن شـیوه بـا . مقایسه شـود های زیر با یک مدل مرگ و میر خاص تواند با پیمودن گام میها در گـروه ی مورد مطالعه با همین نرخ ی جامعه ویژه -های مرگ و میر سن ی نرخ مقایسه

هـای عمـر بـا سـطوح یعنـی جـدول(ی عمـر ها جـدولشود که از تمـام سنی مشابه آغاز میبـا انجـام ایـن مرحلـه . در همان مدل مرگ و میر به دست آمده است) متفاوت مرگ و میر

توانـد از روی شـده مـی ی ثبت ویژه -های مرگ و میر سن بهترین نظیر برای هر یک از نرخسپس امید به زندگی در بدو تولد از این مدل جدول کـه . ی مدل انتخاب شودها جدولاین

این نمایـانگر امیـد . شود نشان داده می 𝐸ده است گرفته و با بهترین نظر در آن یافت شبه زندگی در بدو تولد است که از مدل جدول عمر برای یک سـطح خـاص از مـرگ و میـر

مطابقت را بـا همـین نـرخ ترین ی آن بیش ویژه-میر سنبدست آمده است که نرخ مرگ و ,𝑥)ی مورد مطالعه در گروه سنی در جامعه 𝑥 + 𝑛) ۷دارد.

هـای عمـر مـدل ی کامل جدول را از مجموعه 𝐸توان یک سری از بر این اساس میی ویـژه-مرگ و میر داده شده انتخاب کرد، که هر یک متناظر با یک نرخ مرگ و میر سـن

های مـرگ و میـر ی نرخ اگر بهترین متناظرها برای همه. ی تجربی باشد شده در جامعه ثبتهـا 𝐸ک مدل جدول عمر انتخـاب شـده باشـند، مقـدار تمـام ایـن ی از روی ی ویژه-سنمـدل یکی خواهد بود، که بدین معنی است که الگوی مرگ و میر ثبت شده کـامالً بـا دقیقاً

بـه یکـدیگر نزدیـک باشـند، 𝐸طور کلی، اگر مقدارهای به. کند مرگ و میر مطابقت میبسیار مشـابه مـدل مـرگ و میـر خواهـد بـود، ولـی شده ی مطالعه الگوی مرگ و میر جامعه

.عکس این حالت صادق نیستشده بـا هـر کـدام از ی الگوهای مرگ و میر مشاهده ن برای مقایسهتوا همین شیوه را می

بـا ایـن . تکرار کـرد یدمن-پنج مدل مرگ و میر سازمان ملل و چهار مدل مرگ و میر کول. ک متناظر با یک مدل مرگ و میر خاص اسـتخواهیم داشت که هر ی 𝐸سری ۹کار

𝐸ی این نه مجموعه تواند از طریق مقایسه ی مورد مطالعه می جامعه الگوی مرگ و میرتغییـرات را دارد نسـبت بـه ی تـرین دامنـه ای که کم مجموعه. تر قرار گیرد مورد بررسی بیش

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 12: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 184

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

تری را بین الگوی مـرگ ی بیشعموماً همسان ،تر ی تغییرات بیش های دارای دامنه مجموعهاین روشی نسبتًا آسان و . دهد شده و مدل مرگ و میر مورد مقایسه نشان می و میر مشاهده

ها جلوگیری کند، اما نمـایش تواند از هدر رفتن داده قابل اطمینان برای مقایسه است و می جمعیـت سـازماناز فرمول زیر که توسط بخش . ها کار بسیار دشواری است گونه نتیجه این

ی یـک شـاخص ترکیبـی ملل تهیه شده است بـرای فـائق آمـدن بـر ایـن مشـکل و محاسـبهی شـباهت میـان الگـوی مـرگ و میـر ود کـه خـوب بـودن همسـانی یـا درجـهشـ استفاده می

.دهد مورد مطالعه با یک مدل مرگ و میر خاص را نشان میی جامعه

𝐼 = ∑ | | هـای سـنی مـورد تـرین گـروه تـرین و مسـن به ترتیب نمایـانگر جـوان 𝑏و 𝑎در این فرمول، ی نـرخ مـرگ و میـر است کـه از مقایسـه 𝐸ی تمام مقدارهای میانه 𝑀. مقایسه هستند

هـای سـنی حاضـر در عملیـات نماد تعداد کل گـروه 𝑁. آید های سنی به دست می تمام گروهگـذاری شـده ملل شاخص شباهت نـام که از سوی بخش جمعیت سازمان 𝐼شاخص . است

شده از روی میانـه را انـدازه های انتخاب است، میانگین انحراف مطلق تمام امید به زندگییک باشند، شاخص بـه به یکدیگر نزد 𝐸در صورتی که تمام مقدارهای انتخابی . گیرد می

شـده بـا حـاکی از همسـانی بهتـر مـدل مـرگ و میـر داده کـه دست آمده کوچک خواهد بود،اگـر مقـدار شـاخص مسـاوی صـفر شـود . ی مـورد مطالعـه اسـت الگوی مرگ و میر جامعه

شـده هـای محاسـبه از این رو، بررسی شاخص. دهد همسانی کامل میان این دو را نشان میکند تا تعیین شـود کـه کـدام مـدل مـرگ و کمک می 𝐸سری مقدار از روی هریک از نه

شده در که الگوی مرگ و میر یافته تر است و یا این میر با الگوی مرگ و میر تجربی همسان .]۲۹[ی مورد مطالعه با کدام مدل مرگ و میر مطابقت دارد جامعه

آمیـز نیاز به تفسیر احتیـاطتواند در شرایط خاصی تحریف شود و های مقایسه می نتیجهشـده و برای مثال ممکن است انحراف بسیار زیاد میان امید بـه زنـدگی انتخـاب. پیدا کند

های سنی ثبت شود و تأثیری خـارج از انـدازه بـه میانه در یک یا تعداد بسیار کمی از گروهگـوی مـرگ و تمام نه شاخص نسبتًا زیـاد اسـت، المقدار به عالوه، هنگامی که . جا بگذارد

های مرگ و میر فرق خواهـد داشـت و ادعـای میر تجربی به طرز قابل توجهی با تمام مدل

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 13: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

185 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

همـین ترتیـب، گـاهی دو یـا سـه به. دار نخواهد بود گونی با این یا آن مدل چندان معنی همها ممکن است نزدیک هم باشند، کـه حـاکی از آن اسـت کـه ترین شاخص شاخص از پایینشود، هرچنـد بـه های مرگ و میر نزدیک می ر تجربی همزمان به این مدلالگوی مرگ و می

طـور کلـی، ولی، به. این امر چندین بار در این مطالعه مشاهده شده است. ای متفاوت شیوهانطبـاق الگوهـای هـا را کـه از ه از نتیجـههای ترکیبی تفاوت میـان نـه مجموعـ این شاخص

طـور بـه انـد، مـدهآبـه دسـت عمـرهـای لف جـدولهای مخت شده با مدل مرگ و میر مشاهدهبه های ها با نتیجه ی این شاخص های حاصل از مقایسه گیری نتیجه .سازند ثری آشکار میؤم

.مختلف دیگر نیز بسیار سازگار است های دست آمده از تحلیل به روش

یافتـه و تحـوالت تر رشد یافته و کم گوهای مرگ و میر در کشورهای رشدال -۴ آن در طول زمان

هـای مربـوط بـه تفسـیر و گونه کـه از عنـوان آن پیداسـت، ایـن مقالـه برخـی موضـوع همانهـای سازمان ملل را به جای ارزیابی این مدل ۱۹۸۲های عمر سال استفاده از مدل جدول

مرگ و میـر بسـیاری از ی الگوهای که مقایسه با این. دهد مرگ و میر مورد بررسی قرار می دمنـی-کـولهای عمـر سـازمان ملـل و تر رشدیافته با مدل جدول یافته و کمرشد کشورهای

در ایـن بخـش بـا سـه هـا رفته است، اما فقط برخی از نتیجـهطور سیستماتیک صورت گ به .ه و به بحث گذاشته شده استیزیرعنوان ارا

ــر در بســیاری از -۱-۴ ــهالگوهــای مــرگ و می بخــش شــده توســط مطالعهیها جامعهـای بهتـر از مـدل جـدول دمنـی-کـولهای مرگ و میر ملل، با مدل سازمانجمعیت

.شوند میسازمان ملل برای کشورهای رو به رشد نمایش داده عمرهـای طور که در بخش دوم گفته شد، این امر مورد توافق گسترده است که مدل جدول همانبـر الگوهـای مـرگ و میـر کشـورهای رشـدیافته اسـت، در حـالی کـه مـدل دمنی-کولعمر کید دارد »بر الگوهای مرگ و میر در کشورهای رو به رشد«سازمان ملل عمرهای جدول تأ

رود که مورد دوم همسانی بهتری با الگوهای مرگ و بر این اساس، عموماً انتظار می ]۲۱[های مـرگ و میـر هایی که با نام مدل شد در منطقه، اگر نه در کشورهای رو به ر»مجزا«میر

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 14: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 186

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

ی مــورد بررســی بخــش ها جامعــه، بلکــه در ]۲۸[نهــا اشــاره شــده اســت آســازمان ملــل بــه . رسد چنین نباشد ولی به نظر می. جمعیت سازمان ملل فراهم کند

تـر بـیش. دهد را نشان میجامعه شده برای پنج های شباهت محاسبه شاخص ،۱جدول ، ۱-۴، ۰: های سنی متـداول گروه ی ویژه-های مرگ و میر سن ها از روی نرخ شاخصاین سـال و بـاالتر در ۱۰در مـوارد معـدودی، از سـن . انـد و باالتر محاسبه شده ۸۰، …، ۹-۵

های سـنی خیلـی جـوان موجـود نبـوده های مرگ و میر گروه زیرا نرخ ،نظر گرفته شده استهای شاخص. آمده در بحث زیر ندارد دست های به نتیجه در کل، این هیچ تأثیری بر. است شده برای یک جامعه در یک سال معین، در یک ردیف از جدول نشان ی محاسبه گانه -نه

ترین شـاخص بـا قلـم درشـت تـر مشـخص شـده اسـت کـه نشـانگر است، کوچک داده شده سـتونی بـا عنـوان هـای اختصـاری زیـر عالمـت. بهترین همسانی در میان نه مقایسه اسـت

بـه گـروه الگــوی مـرگ و میــری اشـاره دارد کــه »سـازمان ملــل ۱۹۸۲گـروه الگـوی ســال «ــه ــیله جامع ــه وس ــر ب ــورد نظ ــال ی م ــل در س ــازمان مل ــت س در آن ۱۹۸۲ی بخــش جمعیی سـه دوره) period ID(ی مرجـع، اعداد زیر ستونی با عنـوان دوره. بندی شده بود خوشه

قبل، دو در به ترتیب یک - که در بخش گذشته تعریف شده است دهد گسترده را نشان میی شده برای جامعه های محاسبه برای نمونه شاخص. ی مورد مطالعه طی، و سه پس از دوره

داده شـده نشـان ۱دول در ردیـف دوم جـ ۱۹۶۴و ۱۹۶۲هـای زنان کاسـتاریکا بـین سـالی بخش جمعیت برای ها به وسیله شاخصی این شده برای محاسبه های استفاده داده. است

ی اسـاس، جامعـه بر همـین . است تنظیم مدل مرگ و میر آمریکای التین به کار گرفته شده تـرین ولـی کـم. جـا داده شـده اسـت) LAگـروه (رد نظر در این گروه الگوی مرگ و میـر وم

بـا مـدل ی الگوی مرگ و میر تجربـی است که از طریق مقایسه ۶/۱شاخص در این ردیف دهد کـه در طـی ایـن دوره، این نشان می. مرگ و میر کلی سازمان ملل به دست آمده است

تـر بـوده اسـت تـا بـه مـدل الگوی مرگ و میر در جامعه به مـدل کلـی مـرگ و میـر نزدیـک .های دیگر آمریکای التین یا مدل

دارند کـه انتظـار به آن دسته از کشورهایی تعلق ۱شده در جدول های فهرست ی جامعه همهسـازمان ملـل بـا مـدل ۱۹۸۲ی سـال ها بر اسـاس نشـریه رود الگوهای مرگ و میر آن می

هـا حـال، الگوهـای مـرگ و میـر آن بـا ایـن. مرگ و میر آمریکای التین تطابق داشته باشد-کـولی شـمال منطقـهگاه به این مدل مرگ و میر شباهت اساسی نداشته اما به مدل هیچ انـد هـا صـورت گرفتـه هـایی کـه مشـاهده های مـرگ و میـر در سـال بندی سایر زمانیا دمنی

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 15: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

187 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

مـرگ و مختلـف یهـا انتخابی و مـدل یها جامعه میرمرگ و یالگوها یانشباهت م یها شاخص -۱جدول ریم

وی عهجام الگ

روهگ

سال

۱۹۸۲

ملل

مان ساز

سال

ورهد

جع

ی مر

سازمان مللهای عمر جدول یدمن-ولکی عمر ها جدول

وبجن

مال شرق ش

رب غ

GE FE SA CH LA

ان زن

کستار

ا ایک

یایکآمرتبن

ال

۱۹۵۰ ۶۴-۱۹۶۲ ۷۴-۱۹۷۲

۱۹۸۴

۱ ۲ ۲ ۳

۴/۸ ۳/۲ ۱/۹ ۲/۲

۳ ۲/۶ ۱/۵ ۱/۴

۴/۶ ۳/۴ ۱/۶ ۱

۳/۴ ۲/۵ ۱/۷ ۱/۴

۲/۲ ۱/۶ ۰/۸ ۱/۶

۳/۶ ۳/۴ ۲/۴ ۱/۵

۳/۴ ۲/۹ ۲/۶ ۳/۲

۲/۵ ۲ ۱/۳ ۱/۵

۲/۵ ۲ ۰/۹ ۱/۴

اسدور

هننان

ز

یایکآمرتبن

ال

*۱۹۵۵ ۶۲-۱۹۶۰ ۷۵-۱۹۷۳

۱۹۸۱

۱ ۲ ۲ ۳

۶/۲ ۵/۸ ۴/۷ ۳/۴

۷/۵ ۴/۲ ۳/۵ ۳/۹

۵/۲ ۴/۲ ۴/۵ ۲/۴

۶/۱ ۳/۲ ۳/۲ ۳/۵

۶/۳ ۲/۲ ۱/۹ ۴

۶/۹ ۳/۶ ۳/۹ ۴/۸

۹/۲ ۴/۳ ۳/۵ ۵/۷

۶/۴ ۲/۸ ۱/۸ ۴/۸

۵/۶ ۳/۶ ۲/۲ ۳/۵

پروان

زن

یایکآمرتبن

ال

۱۹۴۸ *۱۹۵۵ ۷۱-۱۹۶۹ *۱۹۸۰

۱۹۸۴

۱ ۱ ۲ ۳ ۳

۷/۳ ۵/۹ ۴/۴ ۳/۸ ۳/۲

۸/۷ ۷ ۵/۷ ۴/۵ ۳/۸

۶/۶ ۵/۴ ۴/۷ ۲/۸ ۲/۷

۷/۵ ۵/۸ ۵/۷ ۴ ۳/۷

۷/۸ ۶ ۵/۷ ۴/۶ ۳/۸

۹/۳ ۶/۵ ۷/۵ ۵ ۴/۸

۱۰/۴ ۸/۹ ۶/۷ ۶/۵ ۵/۲

۹/۲ ۶/۲ ۵/۸ ۴/۹ ۴/۸

۷/۴ ۵/۵ ۴/۹ ۴/۳ ۳/۴

سرنان

ز اکالنی

یایکآمرتبن

ال

۴۷-۱۹۴۵ ۵۴-۱۹۵۲ ۶۴-۱۹۶۲ ۷۲-۱۹۷۰ *۱۹۸۰ *۱۹۸۹ *۱۹۹۵

۲ ۲ ۲ ۲ ۳ ۳ ۳

۵/۹ ۳ ۲/۳ ۱/۸ ۱/۶ ۱/۳ ۱/۷

۵/۶ ۴/۴ ۲/۶ ۲/۷ ۳ ۲ ۱

۳/۸ ۲/۳ ۲/۶ ۱/۴ ۱/۱ ۱/۳ ۲/۳

۲/۷ ۳/۳ ۲/۲ ۲/۲ ۲٬۶ ۱/۷ ۱

۲ ۳/۶ ۲/۳ ۲/۲ ۲/۷ ۱/۷ ۱/۵

۴/۷ ۵/۷ ۴/۱ ۳/۸ ۳/۵ ۲/۴ ۲/۱

۶/۶ ۵/۵ ۳/۹ ۴ ۴/۲ ۳/۲ ۱/۹

۳/۲ ۴/۸ ۳/۷ ۳/۳ ۳/۱ ۲ ۲

۲/۳ ۲/۸ ۲/۵ ۲ ۲/۵ ۱/۶ ۲/۱

ن تامردا

لندی

یایکآمرتبن

ال

۱۹۶۰ ۷۱-۱۹۶۹ *۱۹۸۲ *۱۹۹۰

۱ ۲ ۳ ۳

۴/۷ ۳/۸ ۳/۲ ۲/۲

۵/۴ ۲/۵ ۴/۴ ۳/۷

۵/۲ ۴/۹ ۴/۸ ۳/۶

۴/۴ ۱/۳ ۴ ۳/۴

۳/۹ ۱/۴ ۳/۹ ۳/۷

۵/۴ ۴/۴ ۴ ۴

۵/۲ ۵/۳ ۶/۶ ۶/۳

۵ ۲/۶ ۴ ۳/۶

۴ ۳/۱ ۴/۱ ۳/۱

LA :ن، یالت یایکآمر یالگوCH :یلیش یالگو ،SA :یجنوب یایآس یالگو ،FE :خاور دور و یالگوGE :کلی یالگو. سـازمان ملـل مـورد یهـا آن بـرای سـاختن جـدول یهـا داده کـه یـیهـا سال(ی مرجع ، از دوره)۳(، و پس )۲( ی، در ط)۱(قبل : ها دوره

.)استفاده قرار گرفت .سال به باال محاسبه شده است ۱۰ نیی س جامعه یها برا شاخص *

].۳۱[و ] ۲۵[، ]۵[: ها مرجع

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 16: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 188

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

هـای سازمان ملل برای تنظیم مدل آمریکای التـین از دادهجمعیت بخش . اند تر بوده نزدیکشـده، ی زمـانی فهرسـت دوره ۲۴هـا در ده دوره از شده از ایـن جامعـه آوری مرگ و میر جمع

این نکته قابل توجه اسـت . است داده شده نشان ۲ی مرجع استفاده کرده که با عنوان دورههـای تر با سـایر مـدل ی مرگ و میر، بیش شده ها هم، الگوهای مشاهده حتی در این سالکه

.مرگ و میر شباهت دارند، تا با مدل آمریکای التیناسـاس بـر. دهـد دیگـر نمـایش مـی ی جامعـه ۵های شباهت را بـرای شاخص ۲جدول

ای هــ کــه توســط بخــش جمعیــت ســازمان ملــل اجــراء شــد و مقایســه ۱۹۸۲بررســی ســال ی مورد بررسی بخش جمعیت، الگوهـای مـرگ و میـر در ینجا، در طول دورهشده در ا انجام

چهار کشور از این پنج کشور با مدل آمریکای التین و کشور پنجم بـا مـدل آسـیای جنـوبی بینی است چرا که این مدل مرگ و میر سازمان ملل این مطابقت قابل پیش. مطابقت دارد

ولـی در سـایر . شـده در ایـن مقایسـه برونیـابی شـده اسـت های استفاده دادهتا حد زیادی از الگوهـای مـرگ و میـر در ایـن . نشـد گـاه دیـده دست هـیچ های مشاهده، تطابقی از این دوره

تر بود، تـا نزدیک شمال ی منطقهویژه مدل بهدمنی -های مرگ و میر کول ها به مدل جامعه . آسیای جنوبیهای آمریکای التین یا به مدل

نسـبتًا بـزرگ هسـتند و شده برای یـک جامعـه، همـه شاخص محاسبه ۹، در چند موردشـود شد، سبب مـی تر گفته این امر، همان گونه که پیش. ها نسبتًا کم است تفاوت میان آن

که الگوی مرگ و میر تجربی با کدام مـدل مـرگ و میـر تطبیـق ی این که اظهار نظر دربارههـای توانند نشـان دهنـد کـه مـدل ها هنوز هم می ولی، نتیجه. دار نباشد دان معنیکند چن می

بخش دمنی همسانی رضایت-های مرگ و میر کول مرگ و میر سازمان ملل نسبت به مدلهـای کـه سـال شایان ذکر است کـه بـا ایـن. شده دارند تری با الگوی مرگ و میر مشاهده کم

توانند ها می نتیجه. نمایانگر هم نیستندنااند، مشاهده به روشی کامالً تصادفی انتخاب نشده .ی مورد مطالعه باشند ها در طول دوره نمایانگر الگوهای مرگ و میر در این جامعه

شـده بـرای هـای مـرگ و میـر ثبـت ی التین، دادهآمریکا عمرهای در ساختن مدل جدولسازمان ملل مـورد اسـتفاده قـرار جمعیت کشور توسط بخش ۱۰ی زنان و مردان ها جامعه ۲و ۱ی ها جــدولجامعــه در ۶ی زنــان، جامعــه ۱۰کــه از میــان ایــن عجیــب آن. گرفــت

های طور اساسی با سایر مدل دهد الگوهای مرگ و میر آنان به اند که نشان می فهرست شدهعلـت محـدودیتِ بـه .مطابقـت دارددمنـی-کـولشـمال ی منطقـهمرگ و میر به ویـژه مـدل

هایی با همین بزرگی بـین سـایر ها، مشکل بتوان ارزیابی کرد که آیا تفاوت دسترسی به داده

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 17: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

189 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

های مـرگ یی که دادهها جامعهمیر سازمان ملل و الگوهای مرگ و میر در های مرگ و مدلبـرداری قـرار گرفتـه رهمـورد بهـجمعیـت ها توسط بخـش ها برای ساخت این مدل و میر آن

.ارزشـمندندشـوند ه مییهایی که در ادامه ارا با وجود این، واقعیت. وجود داشته است یا نهحاکی از آن است کـه ی زنان شیلی، شده در جامعه بررسی شش مورد از یازده مورد مشاهده

تـر نزدیـکهـای مـرگ و میـر بندی تر به سایر زمان ی مرگ و میر در این جامعه بیشالگوهااز چهـار ). نشـان داده شـده اسـت ۵که در جـدول (اند تا به مدل شیلیایی سازمان ملل بوده

ها اساس مدل مرگ و میر آسیای جنوبی سازمان ی زنان که الگوهای مرگ و میر آن جامعهبوده و امکـان انجـام های کافی در دسترس ملل را تشکیل داده است، تنها برای تونس داده

ی انجـام الگوهـای مـرگ و میـر در ایـن جامعـه، در طـی دوره. فراهم کـرده اسـت تحلیل رادمنـی مطابقـت -ی شمال و جنوب کـول های مرگ و میر منطقه تر با مدل ها، بیش مشاهده

).را ببینید ۲جدول (داشتند، تا با الگوی آسیای جنوبی است کـه ویژه -ر سنهای مرگ و می ی نرخ شده در باال بر اساس مقایسه هیهای ارا نتیجه

ممکن اسـت .در یک کشور و زمان خاص با مدل میانگین مرگ و میر مشاهده شده استی مرگ و میر در کشـورهای زیـادی چنین استدالل شود که مدل میانگین، که از روی تجربه

ی آن بـه که در تهیـه تجربی ی الگوهای مرگ و میر ی تمام نمای همه شود، آینه استخراج میاین، جای تعجب نیست که در یک کشور تکی الگوهای مـرگ و بر بنا. اند نیست رفتهکار

هـای عمـر از این زاویه، مـدل جـدول. میری مشاهده شوند که نسبت به مدل انحراف دارندشـده بـرای ایـن شـباهت محاسـبه سازمان ملل خیلی دور از واقع نیستند چـرا کـه شـاخص

ایـن . تـرین مقـدار اسـت تـر از کـم تنهـا کمـی بـیش هـای مـرگ و میـر در برخـی مـوارد مدلهـایی را پرسـش هـای مقایسـه بـا ایـن حـال، نتیجـه. رسـند نظر نمـی ها نامعقول به استدالل

هایی عنوان نمونه آن به(اگر الگوهای مرگ و میر برخی کشورهای رو به رشد . اند برانگیختهبهتـر نمـایش داده دمنـی-ولکـهـای مـرگ و میـر بـا مـدل) آمده اسـت ۲و ۱که در جدول

های مرگ و میر سازمان ملل تلقی کرد؟ آیـا ها را منطبق بر مدل ، آیا هنوز باید آنشوند میی الگوهـای کننـده عنـوان بازتاب های مرگ و میـر سـازمان ملـل را بـه هنوز باید برخی مدل

مـرگ و هـای آیا هنوز هم باید مـدلها در نظر گرفت؟ در این جمعیت» خاص«مرگ و میر تـرین تناسـب بـا الگوهـای مـرگ و میـر در جهـان رو بـه رشـد را دارای کـم دمنـی-کولمیر

ها نپرداخته است، شـاید ملل به این پرسش معاصر در نظر گرفت؟ بخش جمعیت سازمانمیـر بـرای ی الگوهـای مـرگ و تهیـه ۱۹۸۲به این دلیل که هـدف اصـلی در بررسـی سـال

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 18: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 190

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

امـا الزم اسـت بـه ایـن . اسـت و نـه کشـورهای رشـد یافتـه تر رشد یافته بـوده کشورهای کم .ها پاسخ داده شود پرسش

هـای مـرگ و میـر سـازمان ملـل ویـژه ی کشـورهای رشـد یافتـه برخی از مدل -۲-۴ نیستندهـای سـازمان ملـل، شده در زیربخش اخیر نشان داد که در مقایسه بـا مـدل هیهای ارا نتیجهبرخی مواقع همسانی بهتری بـا الگوهـای مـرگ و میـر در دمنی-کولهای مرگ و میر مدلهای مرگ پس چه ارتباطی میان مدل. دهد تر رشدیافته نشان می شده در کشورهای کم یافت

بــا الگوهــای مــرگ و میــر در کشــورهای ) هــا یــا برخــی از ایــن مــدل(و میــر ســازمان ملــل ) []و ] ۹[(دارنـد ار مـیرشدیافته وجود دارد؟ آیا همان گونه که برخی از پژوهشـگران اظهـ

هـای سـازمان ملـل واقعـاً بیـانگر الگوهـای مـرگ و میـر مجزایـی هسـتند کـه تنهـا در مدلمیان الگوهای مرگ و میر تجربـی و ی شوند؟ مقایسه تر رشدیافته مشاهده می کشورهای کم

دسـت کـم در مـورد الگـوی مـرگ و میـر دهد که این، می های مرگ و میر اصلی نشان مدل .دور درست نیست خاور

آمده ۳های مردان محاسبه شده در جدول های شباهت که برای برخی از جامعه شاخصهـای مـرگ و داده. اند بخش باالیی جدول نمایش داده شده ی آسیایی در چهار جامعه. است

شـده، همـه بـرای سـاختن هـای انتخـاب میر هنگ کنگ، سنگاپور و جمهوری کره، در سـال شـده آوری های جمـع که داده با این .اند خاور دور سازمان ملل استفاده شدهمدل مرگ و میر

اند، اغلب برای تأیید این ادعا که از تایوان توسط بخش جمعیت مورد استفاده قرار نگرفتهبنـا بـر ایـن، ).]۱۰[و ] ۹[(هـا اسـتناد شـده اسـت این مدل مرگ و میر وجود دارد بـه آن

هـای ها همه با مدل خـاور دور در سـال و میر در این جامعه الگوهای مرگتعجبی ندارد که هـا، مشـخص شـده کـم در مشـاهده مورد مشاهده مطابقت دارد و با شاخص شباهت بسیار

.استشده در یک ستون نیز بـرای داده های نشان ی دور از انتظار این است که شاخص یک یافتهشـامل این فهرسـت. ار کوچک هستندشده در بخش پایینی جدول بسی های فهرست جامعه

هـای مـرگ و میـر از ها ثبت داده یافته در جهان است و در تمام آن تمام کشورهای مهم رشد انـد شـده گـرداوریهـا های مرگ و میـر کـه از ایـن جامعـه داده. کیفیت عالی برخوردار است

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 19: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

191 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

ریمرگ و م مختلف یها انتخابی و مدل یها جامعه میرمرگ و یالگوها یانشباهت م یها شاخص -۲جدول

معهجا

وی الگ

روهگ

سال۱۹۸

۲

مللمان

ساز

سال

ورهد

جع

ی مر

جدول های عمر سازمان ملل یدمن-ولکی عمر ها جدول

وبجن

مال شرق ش

رب غ

GE FE SA CH LA

دانمر

دور

الواالس

یایکآمرتبن

ال

۱۹۵۰ ۱۹۶۱

۱۹۷۰-۷۲ *۱۹۸۴

۱۹۹۲

۱ ۱ ۲ ۳ ۳

۶/۵ ۴/۹ ۳/۵ ۸/۶ ۸/۳

۹/۴ ۷/۲ ۵/۸ ۱۱ ۸

۳/۹ ۳/۷ ۴ ۶/۲ ۶/۱

۷/۴ ۶/۱ ۵/۲ ۸/۹ ۶/۸

۷/۲ ۶ ۴/۹ ۸/۴ ۷/۱

۹/۴ ۸/۱ ۷/۲ ۸/۶ ۶/۴

۱۰/۵ ۸/۶ ۶/۵ ۱۳ ۱۱/۵

۸/۲ ۶/۸ ۵/۳ ۷/۷ ۶/۴

۴/۹ ۳/۹ ۲/۸ ۷/۲ ۷/۱

دانمر

پرو

یایکآمرتبن

ال

۱۹۴۸ *۱۹۵۵ ۷۱-۱۹۶۹ *۱۹۸۰

۱۹۸۴

۱ ۱ ۲ ۳ ۳

۷/۵ ۴/۶ ۳/۷ ۴ ۳/۸

۹/۷ ۶/۶ ۵/۹ ۴/۸ ۴/۵

۵/۷ ۳/۲ ۴/۲ ۱/۷ ۲/۴

۸ ۵/۲ ۵/۳ ۴/۳ ۴/۱

۸/۳ ۵/۴ ۵/۳ ۴/۴ ۴/۱

۹/۷ ۶/۶ ۷/۷ ۵/۳ ۵/۷

۱۱/۸ ۸/۸ ۶/۶ ۶/۶ ۵/۶

۹/۵ ۵/۳ ۶ ۴/۵ ۴/۹

۶/۹ ۳/۴ ۳/۱ ۳/۲ ۲/۹

نانز

پین

فیلی

یایکآمرتبن

ال

*۱۹۴۹ ۱۹۵۹

۷۱-۱۹۶۹ ۱۹۸۰ ۱۹۹۱

۱ ۱ ۲ ۳ ۳

۸/۱ ۴/۵ ۳/۸ ۲/۸ ۲/۵

۹ ۵/۲ ۳/۳ ۳/۵ ۳

۷/۴ ۴/۴ ۲/۵ ۱/۸ ۱/۴

۷/۷ ۵/۲ ۲/۵ ۳/۱ ۲/۷

۸ ۵/۳ ۲/۲ ۳ ۲/۷

۸/۲ ۶/۷ ۳/۸ ۴۱/۱ ۳/۶

۱۰/۹ ۶ ۴/۶ ۴/۸ ۴/۴

۸/۳ ۶ ۲/۹ ۳/۹ ۳/۲

۸ ۴/۶ ۱ ۲/۳ ۲/۲

یلندن تا

زنا

یایکآمرتبن

ال

۱۹۶۰ ۷۱-۱۹۶۹ *۱۹۸۲ *۱۹۹۰

۱ ۲ ۳ ۳

۴/۶ ۴/۵ ۲/۹ ۲/۵

۵/۱ ۳/۵ ۲/۹ ۱/۹

۳/۱ ۲/۸ ۳/۴ ۲/۷

۴/۱ ۲/۲ ۳/۱ ۲/۳

۴/۱ ۲ ۳/۱ ۲/۳

۵/۵ ۳/۵ ۳/۴ ۲/۷

۶ ۵/۳ ۳/۸ ۳

۵/۱ ۲/۷ ۳/۵ ۲/۷

۳/۱ ۱/۷ ۳/۵ ۲/۷

نانز

نس

تو

یایکآمرتبن

ال

۶۹-۱۹۶۸ *۱۹۷۶

۱۹۷۹ *۱۹۸۹ *۱۹۹۵

۲ ۳ ۳ ۳ ۳

۳/۳ ۱/۷ ۱/۹ ۰/۸ ۱

۲/۲ ۲/۲ ۲/۶ ۱/۹ ۱/۶

۶/۳ ۲ ۲/۷ ۰/۶ ۱

۴/۶ ۲ ۳/۱ ۱/۸ ۱/۶

۳/۷ ۲ ۲/۸ ۱/۶ ۱/۶

۵/۶ ۲/۷ ۴/۳ ۲/۳ ۲/۳

۲/۲ ۳/۳ ۴/۱ ۲/۷ ۲/۴

۴/۳ ۲/۴ ۴ ۲ ۲

۴/۷ ۲ ۲/۹ ۱/۵ ۱/۵

LA :ن، یالت یایکآمر یالگوCH :یلیش یالگو ،SA :یجنوب یایآس یالگو ،FE :خاور دور و یالگوGE :کلی یالگو. سـازمان ملـل مـورد یهـا آن بـرای سـاختن جـدول یهـا داده کـه یـیهـا سـال(ی مرجع ، از دوره)۳(، و پس )۲( ی، در ط)۱(قبل : ها دوره

.)استفاده قرار گرفت .سال به باال محاسبه شده است ۱۰ نیی س جامعه یها برا شاخص *

].۳۱[و ] ۲۵[، ]۵[: ها مرجع

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 20: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 192

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

ریمختلف مرگ و م یها انتخابی مردان و مدل یها جامعهر یمرگ و م یالگوها میانشباهت یها شاخص -۳جدول

معهجا

سال

ی عمر سازمان مللها جدولمدل دمنی- کولمدل جدال های عمر

وبجن

مال شرق ش

رب غ

GE FE SA CH LA

نگکهنگ نگکهنگ نگکهنگ

)یجنوب(ره ک سنگاپور

وانیتا ایاسترال یکبلژ

انگلستان و ولز فرانسه فنالند

سابق کیسلواکچ )یغرب( آلمان

رلندیا ایتالیا وزلندین یرلند شمالیا

اتلندکاس ایکآمر

۶۲-۱۹۶۰ ۷۲-۱۹۷۰

۱۹۷۶ ۷۵-۱۹۷۱ ۷۱-۱۹۶۹

۱۹۶۵ ۱۹۶۴ ۱۹۶۹ ۱۹۵۳ ۱۹۶۱ ۱۹۵۹ ۱۹۶۹ ۱۹۶۵ ۱۹۶۶ ۱۹۶۹ ۱۹۶۴ ۱۹۵۷ ۱۹۵۰ ۱۹۶۱

۶/۸ ۵/۸ ۴/۲ ۹/۴ ۸/۳ ۴/۳ ۵/۵ ۵/۵ ۵/۴ ۴/۱ ۶/۶ ۶

۴/۵ ۵/۵ ۴/۲ ۴/۴ ۵/۵ ۶

۵/۲

۵/۱ ۳/۲ ۲

۸/۳ ۶/۳ ۲/۴ ۲/۹ ۲/۹ ۳ ۲

۴/۳ ۳/۷ ۱/۸ ۳

۱/۷ ۱/۶ ۳

۳/۷ ۳

۹/۲ ۸

۶/۳ ۱۱

۱۰/۳ ۶/۸ ۷/۶ ۷/۶ ۷/۸ ۶

۸/۸ ۸/۲ ۶/۵ ۷/۷ ۶/۵ ۶/۵ ۷/۷ ۸/۴ ۶/۷

۵ ۳/۶ ۲

۷/۶ ۶/۴ ۲/۵ ۳/۳ ۳/۳ ۳/۳ ۱/۹ ۴/۵ ۴/۱ ۲/۳ ۳/۴ ۱/۹ ۲/۱ ۳/۲ ۳/۸ ۲/۷

۴/۱ ۳/۶ ۲/۵ ۶/۷ ۵/۸ ۲/۵ ۳/۷ ۳/۷ ۳/۴ ۲ ۴

۴/۱ ۳

۳/۶ ۲/۵ ۲/۸ ۳/۴ ۳/۴ ۲/۶

۱/۶ ۰/۷ ۱/۲ ۲/۳ ۱/۷ ۱/۷ ۱

۰/۸ ۰/۹ ۱/۵ ۰/۹ ۱/۴ ۱/۲ ۰/۸ ۱

۱/۱ ۰/۶ ۰/۸ ۱/۴

۵ ۴/۵ ۳/۴ ۸/۱ ۶/۸ ۳/۴ ۴/۷ ۴/۷ ۴/۵ ۳/۹ ۴/۹ ۵/۵ ۴/۳ ۴/۵ ۳/۲ ۳/۹ ۴/۱ ۴/۳ ۴

۵ ۳/۴ ۲/۴ ۷/۵ ۵/۹ ۲/۷ ۴ ۴

۴/۱ ۲

۳/۸ ۴/۴ ۳/۵ ۳/۸ ۳

۳/۲ ۳/۵ ۳/۵ ۲/۶

۷/۹ ۶/۹ ۵/۳

۱۱/۵ ۹/۸ ۵/۳ ۶/۸ ۶/۹ ۶/۷ ۴/۸ ۷/۷

۷۷/۵ ۵/۸ ۶/۸ ۵/۴ ۵/۷ ۶/۶ ۷

۵/۵

LA :ن، یالت یایکآمر یالگوCH :یلیش یالگو ،SA :یجنوب یایآس یالگو ،FE :خاور دور و یالگوGE :کلی یالگو . .]۳۱[و ] ۲۵[، ]۱۶[:ها مرجع

کـه ای منطقـهویژه در ای، بـه ی عمـر منطقـهها جدولمدل ی ی کول و دمنی در تهیه وسیله به

اسـت کـه به این دلیل، کامالً مورد انتظـار .مورد استفاده قرار گرفت غرب نام گرفته است،هـای تـر از مـدل منـی بـیشد-کـولهـای الگوهای سنی مرگ و میر در این کشورها با مـدل

ی ها جـدولی پیش از انتشار این مدل خصوص در دوره سازمان ملل تطابق داشته باشد، بههـای شده در این کشـورها در سـال انتظاری، الگوهای مرگ و میر ثبتبرخالف چنین . عمر

هـای مـرگ و بنـدی تر بودند تـا سـایر زمـان مدل خاور دور سازمان ملل نزدیک منتخب، به در FEهمـان گونـه کـه در سـتونی بـا عنـوان (هـا هـای آن شـاخصدر بسیاری موارد، . میر

ی شـده بـرای چهـار جامعـه ای محاسـبههـ نسبت به شاخص) شده است داده نشان ۴ جدول

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 21: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

193 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

میرمختلف مرگ و یها ی انتخابی مردان و مدلها جامعه میرمرگ و یالگوها میانشباهت یها شاخص -۴جدول

معهجا

سال

سازمان ملل یمدل جداول زندگ یدمن-ولک یمدل جداول زندگ

وبجن

مال شرق ش

رب غ

GE FE SA CH LA

ترالاس

ای

۵۴-۱۹۵۰ ۵۹-۱۹۵۵ ۶۴-۱۹۶۰ ۶۹-۱۹۶۵ ۷۴-۱۹۷۰

۴/۷ ۴/۷ ۴/۹ ۵/۵ ۵/۶

۱/۹ ۱/۸ ۲/۱ ۲/۸ ۲/۷

۶/۶ ۶/۵ ۶/۹ ۷/۵ ۷/۴

۲/۴ ۲/۴ ۲/۶ ۳/۳ ۳/۳

۳ ۳/۱ ۳/۲ ۳/۸ ۴

۱/۵ ۱/۲ ۱ ۱

۱/۳

۴/۲ ۴/۳ ۴/۲ ۴/۸ ۵/۱

۳/۶ ۳/۵ ۳/۵ ۴/۱ ۴/۳

۶ ۶

۶/۲ ۶/۹ ۷

بلژ یک

۵۴-۱۹۵۰ ۵۹-۱۹۵۵ ۶۴-۱۹۶۰ ۶۹-۱۹۶۵ ۷۴-۱۹۷۰

۴/۱ ۴/۱ ۴/۷ ۵/۲ ۵/۱

۱/۶ ۱/۴ ۱/۹ ۲/۵ ۲/۳

۶/۸ ۶/۶ ۶/۹ ۷/۴ ۷/۱

۲/۱ ۱/۹ ۲/۳ ۳

۲/۸

۲ ۲/۲ ۲/۹ ۳/۴ ۳/۵

۱/۳ ۱/۲ ۱

۰/۸ ۱

۳/۲ ۳/۱ ۳/۷ ۴/۳ ۴/۵

۲/۲ ۲/۵ ۳/۱ ۳/۷ ۳/۸

۵/۱ ۵/۱ ۵/۸ ۶/۵ ۶/۵

تانگلس

ان

ولزو

۵۴-۱۹۵۰ ۵۹-۱۹۵۵ ۶۴-۱۹۶۰ ۶۹-۱۹۶۵ ۷۴-۱۹۷۰

۵/۶ ۵/۸ ۵/۹ ۵/۹ ۵/۷

۳/۱ ۳/۳ ۳/۳ ۳/۲ ۲/۹

۸ ۸/۱ ۸ ۸

۷/۷

۳/۵ ۳/۷ ۳/۷ ۳/۷ ۳/۴

۳/۶ ۴

۴/۱ ۴/۲ ۴

۰/۹ ۱/۱ ۱/۲ ۱/۲ ۱/۲

۴/۶ ۵

۴/۱ ۵/۱ ۴/۹

۴/۱ ۴/۴ ۴/۵ ۴/۶ ۴/۳

۶/۹ ۷/۲ ۷/۳ ۷/۴ ۷/۲

الندفن

۵۴-۱۹۵۰ ۵۹-۱۹۵۵ ۶۴-۱۹۶۰ ۶۹-۱۹۶۵ ۷۴-۱۹۷۰

۶/۷ ۶/۹ ۷/۵ ۸/۳ ۷/۷

۴/۶ ۴/۷ ۵/۳ ۶/۲ ۵/۳

۹ ۹/۲ ۹/۸

۱۰/۶ ۹/۲

۴/۷ ۴/۹ ۵/۴ ۶/۲ ۵/۲

۳/۸ ۴/۲ ۴/۸ ۵/۶ ۴/۶

۱ ۰/۹ ۱/۲ ۱/۶ ۱/۷

۵/۱ ۵

۵/۶ ۶/۵ ۵/۴

۳/۷ ۳/۹ ۴/۶ ۵/۳ ۴/۳

۷/۸ ۸/۱ ۸/۷ ۹/۵ ۷/۸

کاستلند

ا

۵۴-۱۹۵۰ ۵۹-۱۹۵۵ ۶۴-۱۹۶۰ ۶۹-۱۹۶۵ ۷۴-۱۹۷۰

۶/۵ ۷/۱ ۷/۶ ۷/۱ ۷/۲

۴/۲ ۴/۹ ۵/۴ ۴/۷ ۴/۹

۸/۸ ۹/۵ ۹/۸ ۹/۳ ۹/۵

۴/۴ ۵/۱ ۵/۵ ۵

۵/۲

۴ ۴/۷ ۵/۱ ۴/۸ ۵

۰/۹ ۱

۱/۳ ۱/۲ ۱/۴

۵ ۵/۶ ۶/۱ ۵/۶ ۶

۴/۴ ۴/۸ ۵/۲ ۴/۹ ۵/۲

۷/۷ ۸/۴ ۸/۹ ۸/۵ ۸/۷

یکاآمر

۵۴-۱۹۵۰ ۵۹-۱۹۵۵ ۶۴-۱۹۶۰ ۶۹-۱۹۶۵

۷۴-۱۹۷۰

۵/۲ ۵/۱ ۵/۳ ۵/۶ ۵

۳ ۲/۹ ۳

۳/۱ ۲/۷

۶/۷ ۶/۶ ۶/۹ ۷

۶/۴

۲/۷ ۲/۷ ۲/۹ ۳/۱ ۲/۶

۲/۵ ۲/۷ ۲/۹ ۳/۱ ۲/۶

۱/۶ ۱/۵ ۱/۴ ۱/۸ ۲/۱

۴/۴ ۴/۲ ۴/۱ ۴/۵ ۴/۸

۲/۴ ۲/۶ ۲۸ ۳/۱ ۲/۹

۵/۴ ۵/۴ ۵/۶ ۵/۸ ۵/۴

LA : ،الگوی امریکای التینCH : ،الگوی سیلیSA : ،الگوی آسیای جنوبیFE : الگوی خاور دور وGE : الگـوی .کلی

].۲۶[و ] ۵[: ها مرجع

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 22: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 194

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

هـا عبارت دیگر، مطابق الگوهـای مـرگ و میـر آن به . تر است طور چشمگیری کم آسیایی بهی آسـیایی ها جامعهتر از تطابق مرگ و میر این نزدیکبسیار مدل مرگ و میر خاور دور با

.استی تغییرات تصادفی باشند، توانند نتیجه ها می تهکه آیا این یاف ی این برای تحقیق دربارهی زمـانی بسـیار کوتـاه صـورت هـا در دوره ها زمانی است کـه مشـاهده که احتمال رخداد آن

تر مـورد ای طوالنی های غربی در دوره هگرفته باشند، الگوهای مرگ و میر در برخی از جامعی مرد استرالیا، بلژیک، انگلستان و ولز، ها جامعهبرای همین شاخص. بررسی قرار گرفت

ــد، اســکاتلند و ایــاالت متحــده ۱۹۷۴و ۱۹۵۰هــای ی بــین ســال ی آمریکــا در دوره فنالنربـع مشاهده از یک سـال بـه ی اگرچه دوره .نمایش داده شده است ۴محاسبه و در جدول

ی پنج ساله محاسبه شده بود، ویژه برای هر دوره-قرن افزایش یافته و نرخ مرگ و میر سن

ی های عمـر منطقـه های انتخابی مـردان در مقایسـه بـا مـدل جـدول الگوهای مرگ و میر در جامعه -۱شکل دمنی-کولغرب ].۳۱[و ]۲۵[، ]۵[: ها مرجع

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 23: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

195 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

مشاهده، بدون استثنا، حکایـت ۳۰تمام . سازگار است ۳های جدول های آن با داده نتیجهخـاور دور مـدل مـرگ و میـر ها اکثرًا بـه جامعهاز آن دارند که الگوهای مرگ و میر در این

همین ترتیب، الگوهای مـرگ و میـر به . ساله نزدیک است ۲۵ی سازمان ملل در این دورهی بخـش یی که به وسـیلهها جامعههای مرگ و میر سازمان ملل نیز در مدلسایر نزدیک به

.۸اند دیده شده است جمعیت در چهار گروه الگوی مرگ و میر ویژه فهرست نشدههـا تـأثیر پذیرفتـه باشـند؟ مورد استفاده در اسـتخراج آن توانند از روش ها می آیا این نتیجه

هـای متفـاوتی خواهـد گیـری مدها و نتیجـهاتحلیل به برهای عبارت دیگر، آیا تغییر روش بهشد، رویکردهای مختلف در این بررسی داده طور که در بخش پیشین نشان انجامید؟ همان

الگوهـای ۲و ۱هـای شـکل. انـد ها با هم بسیار سازگار بـوده های آن اند و نتیجه به کار رفته ی هـای عمـر منطقـه لگوهای سنی جـدولیافته را با ا سنی مرگ و میر برخی کشورهای رشد

ی هی عمـر منطقـها های انتخـابی مـردان در مقایسـه بـا مـدل جـدول الگوهای مرگ و میر در جامعه -۲شکل

.دمنی-غرب کول ].۳۱[و ] ۲۵[، ]۵[ :ها مرجع

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 24: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 196

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

در هـر . کننـد صورت گرافیکی مقایسه مـی دمنی و مدل مرگ و میر خاور دور به-غرب کولو مــدل دمنــی-کــولی غــرب ی مــدل منطقـه ویــژه-هــای مــرگ و میـر ســن نــرخدو شـکل،

گرفتــه عنــوان اســتاندارد در نظــر بــه) 𝑒۰=۶۷مــردان، ســطح (دمنــی -غــرب کــول ی منطقــهبنـدی مـرگ و ی انتخـابی و زمـانها جامعهویژه برای -های مرگ و میر سن نسبت. اند شده

𝑀 میر خاور دور سازمان ملل با استفاده از فرمول / 𝑀 کـه در آن شـوند محاسبه می 𝑀 ویژه درگروه سنی-نرخ مرگ و میر سن (𝑥, 𝑥 + 𝑛) ی انتخابی و مدل برای جامعهویژه را در همان گروه سـنی -نرخ استاندارد مرگ و میر سن 𝑀 مرگ و میر خاور دور و

اگـر مـرگ . ارد اسـتخط پررنگ افقی در شکل، نشانگر مرگ و میر استاند. دهد نشان میتـر از اسـتاندارد باشـد، شده یا در مدل مرگ و میر خـاور دور کـم ی انتخاب و میر در جامعه

مـرگ و در این دو شکل آشکار است که الگوهـای . خواهد بود و برعکس ۱تر از نسبت کمدر مقایســه بــا . هــا بســیار مشــابه مــدل مــرگ و میــر خــاور دور اســت میــر در ایــن جامعــه

تری در سـنین ها مرگ و میر نسبتًا کم ی آن دمنی، همه-ی غربی کول های عمر منطقه جدولهـای اسـتخراجی از تری در سنین باالتر دارنـد، کـه نتیجـه تر و مرگ و میر نسبتًا بیش جوان

.کند تر تأیید می های شباهت را بیش ی شاخص مقایسه، الگوهای مرگ و میر مشابه مـدل ه شدندیهایی که در این زیربخش ارا بر اساس نتیجه

ی غربــی یافــت یافته مــرگ و میــر خــاور دور ســازمان ملــل در بســیاری از کشــورهای رشــداند که یک مـدل مـرگ و کرده شناسان به این واقعیت اشاره البته، برخی از جمعیت. اند شده

ها خوانـده ا نام آنها یا کشورهایی که ب منطقه صورت جامع و منحصراً به میر لزوماً نباید بهنماید کـه یـک الگـوی ولی با توجه به آنچه در باال آمده است عجیب می. شود اشاره کند می

گـذاری مرگ و میر که به این شدت در غرب شایع است، مـدل مـرگ و میـر خـاور دور نـامالگوهـای نـوعی سـن مـرگ و میـر در «این اظهار نظر که این مدل مرگ و میر . ۹باشد شده

ی خاصـی بـوده و یـا اساسـاً ی منطقـه و ویـژه ]۱۵[ »دهـد کشورهای خاور دور را نشان میتـری را سـبب شـده هـای غلـط بـیش ی رو بـه رشـد اسـت، ابهـام و برداشـتبرای کشـورها

مرگ و میـر سـازمان ملـل های ها در تنظیم مدل محدودیت این ابهام تا حدودی به . ۱۰استملـل مـدل مـرگ و میـر خـاور دور خـود را بـا زماناگر بخش جمعیت سـا. شود مربوط می

ی از اوایـل دهـه ی زمـانی شـده در کشـورهای رشـدیافته در دوره الگوهای مرگ و میـر ثبـتبنــدی مــرگ و میــر دقــت مقایســه کــرده بــود یــا زمــان بــه ۱۹۷۰ی تــا اواســط دهــه ۱۹۵۰شـده در هبنـدی مشـاهد شده در هنـگ کنـگ، سـنگاپور و جمهـوری کـره را بـا زمـان مشاهده

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 25: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

197 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

کـرد، شـباهت درخـور کشورهای غربی که در اینجا مـورد بررسـی قـرار گرفـت، مقایسـه مـیبر همین اساس به احتمال بسیار زیـاد، ایـن مـدل . شد ها تشخیص داده می توجهی میان آن

.گرفت نام نمیخاور دور مرگ و میر الگوی مرگ و میر

اند شده تغییر کرده انتخابتر کشورهای الگوهای مرگ و میر در بیش -۳-۴شده دهد که الگوهای مرگ و میر مشاهده شده در دو زیر بخش آخر نشان می هیهای ارا نتیجه

داده دمنـی بهتـر نشـان-های مرگ و میر کول تر رشدیافته، با مدل در برخی از کشورهای کمی غربی، یافته رشدشده در بسیاری از کشورهای های مرگ و میر ثبت بندی شوند و زمان می

در کنـار سـایر . هـای مـرگ و میـر سـازمان ملـل دارنـد تری با برخـی از مـدل مطابقت بیشهایی که سهمی در ایـن امـر دارنـد، ایـن تـا حـدودی ناشـی از ایـن حقیقـت اسـت کـه عامل

تر کشورها ثابت نبوده، بلکه دستخوش تغییرات قابل تـوجهی الگوهای مرگ و میر در بیشنشـان ۲و ۱های در جدولاین تغییرها قبًال . ند کاهش مرگ و میر بوده استدر طول فرای

.ه خواهند شدیارا ۵تر در جدول اند و با جزییات بیش داده شده، ۱۹۸۲ملــل در ســال شــده توســط بخــش جمعیــت ســازمان هــای انجام طبــق تحلیــل

سـیار زیـاد ، بـا احتمـال ب۵شـده در جـدول ی فهرست الگوهای مرگ و میر در شش جامعهیـا آسـیای جنـوبی شـباهت ترتیب با مدل مرگ و میر شیلی، آمریکای التـین، خـاور دور به

ی مورد مطالعـه توسـط بخـش جمعیـت، برقـرار این حالت تا حد زیادی در طی دوره. دارند، از یـک ها جامعـهاند کـه هـیچ یـک از ایـن ها این را نیز نشان داده ولی، نتیجه. بوده است

ها تغییر قابـل ی آن همه. اند و میر در سراسر مدت مورد بررسی پیروی نکردهمدل مرگ تکتوجهی را در الگوهای مرگ و میر خود تجربه کرده و از شباهت به یک مدل دور شده و بـه

ی زنان شیلی بسیار شـبیه برای نمونه، الگوی مرگ و میر جامعه. اند شده مدل دیگر نزدیک بـود و بـا مـرگ و میـر بسـیار ۱۹۷۵تا ۱۹۵۱ی زمانی ر دورهمدل مرگ و میر شیلی د به

تری از آن پس، مرگ و میر نوزادان و کودکان با سرعت بیش. شد زیاد نوزادان مشخص میطـور قابـل تـوجهی ایـن بـه. ترها کاهش یافته است مرگ ومیر بزرگساالن و مسن نسبت به

دمنـی -ی غربـی کـول و میـر منطقـه مدل مـرگ ساختار سنی مرگ و میر را تغییر داده و به . در آسیای شرقی نیز تغییراتی با ماهیت مشابه شناسایی شده است. تر ساخته است نزدیک

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 26: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 198

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

ریهای مختلف مرگ و م ی انتخابی و مدلها جامعهر یمرگ و م ین الگوهایشباهت ب یها شاخص -۵جدول

معهجا

سال وی

الگروه

گ۱۹۸

۲

مللمان

ساز

جع سالی مر

وره د

سازمان ملل های عمر جدولمدل یدمن-ولک های عمر جدولمدل

وبجن

مال شرق ش

رب غ

GE FE SA CH LA

ن شزنا

یلی

ی شلگو

ا یلی

۱۹۲۰ ۱۹۳۰ ۱۹۴۰

۵۳-۱۹۵۱ ۶۱-۱۹۵۹ ۷۱-۱۹۶۹

۱۹۷۵ ۱۹۸۰ ۱۹۸۴ ۱۹۹۰ ۱۹۹۵

۱ ۱ ۱ ۲ ۲ ۲ ۳ ۳ ۳ ۳ ۳

۴/۱ ۶/۳ ۶ ۴/۶ ۴/۴ ۴/۷ ۲/۹ ۳ ۲/۹ ۲/۶ ۲/۲

۳/۵ ۶/۷ ۶/۴ ۳/۳ ۳/۱ ۲/۹ ۱/۷ ۱/۴ ۱/۴ ۱/۳ ۱/۳

۳/۱ ۵/۳ ۵ ۳/۹ ۴/۱ ۵ ۲/۱ ۲/

۱٬۶ ۱/۲ ۱/۳

۲/۵ ۴/۹ ۴/۷ ۲ ۲/۷ ۲/۵ ۱/۶ ۰/۹ ۰/۹ ۰/۹ ۱/۲

۳/۵ ۵/۸ ۵/۵ ۱/۸ ۱/۹ ۱/۹ ۱/۴ ۱/۴ ۱/۴ ۱/۵ ۱

۵/۷ ۷/۹ ۷/۲ ۳/۵ ۳/۴ ۱/۵ ۲/۲ ۱/۳ ۱/۱ ۱ ۱/۳

۴/۳ ۸/۳ ۷/۹ ۵/۲ ۴/۳ ۳۴ ۳۷ ۳/۲ ۲/۹ ۲/۸ ۲٬۵

۴/۱ ۵ ۴/۵ ۰/۹ ۱ ۱/۴ ۱/۲ ۱/۸ ۱/۴ ۱/۴ ۰/۷

۴/۲ ۴/۲ ۴ ۲ ۲/۱ ۳/۳ ۱/۵ ۲/۲ ۲/۱ ۱/۹ ۱/۱

دانمر

ی الت ایلمبک یکا

امرگوی

ال نی

۱۹۵۱ ۶۵-۱۹۶۳

۱۹۷۳ *۱۹۸۵ *۱۹۹۴

۱ ۲ ۳ ۳ ۳

۳/۵ ۳ ۲/۷ ۳/۶ ۶/۱

۶/۳ ۲/۷ ۳/۵ ۵/۲ ۷/۹

۲/۵ ۳/۳ ۲/۹ ۱/۸ ۴

۴/۸ ۱/۶ ۲/۶ ۴/۲ ۶/۵

۵/۳ ۲/۲ ۲/۷ ۴ ۶/۵

۸/۲ ۵/۳ ۵/۱ ۵/۳ ۷/۳

۷/۶ ۵/۳ ۵/۱ ۵/۳ ۷/۳

۶ ۳/۱ ۳/۸ ۳/۸ ۶/۴

۲/۲ ۲ ۱/۸ ۲/۳ ۵/۱

دورسوا

ال زنان

لگوا

نیالت یایکآمر ی

۱۹۵۰ ۱۹۶۱

۷۲-۱۹۷۰ *۱۹۸۴

۱۹۹۲

۱ ۱ ۲ ۳ ۳

۵/۵ ۵ ۳/۹ ۲/۲ ۳/۱

۶/۲ ۴/۶ ۴/۳ ۲/۸ ۲/۵

۳/۶ ۴/۱ ۴/۴ ۱/۴ ۱/۴

۵ ۴/۱ ۴/۱ ۲/۴ ۲/۱

۴/۷ ۳/۴ ۳/۴ ۲/۵ ۲/۷

۷ ۵/۶ ۵/۳ ۳/۲ ۳

۷/۳ ۴/۹ ۳/۶ ۴/۴ ۵

۵/۸ ۴/۲ ۳/۵ ۲/۵ ۳

۳/۷ ۲/۶ ۲/۵ ۱/۸ ۲/۷

دانمر

تان

دوسهن

لگوا

یی الت

یکاآمر

نی

۱۹۵۵ ۶۲-۱۹۶۰ ۷۵-۱۹۷۳

۱۹۸۱

۱ ۲ ۲ ۳

۸ ۴/۲ ۴/۳ ۵/۷

۱۰/۹ ۴/۳ ۵/۷ ۶/۱

۵/۴ ۲/۸ ۳/۳ ۳/۳

۸/۷ ۲/۲ ۴/۴ ۵/۲

۸/۷ ۳/۱ ۴/۷ ۵/۶

۹/۳ ۷/۵ ۷/۷ ۶/۴

۱۳ ۶/۹ ۸ ۸/۵

۸/۷ ۴/۱ ۵/۳ ۶/۵

۷/۲ ۱/۹ ۲ ۴/۶

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 27: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

199 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

نانز

اپور

سنگ

لگوا

یدور

اور خ

۱۹۵۷ ۷۱-۱۹۶۹

۱۹۸۰ ۱۹۸۸

*۱۹۹۷

۱ ۲ ۳ ۳ ۳

۵/۹ ۴/۵ ۳/۸ ۲/۷ ۱/۵

۳/۷ ۲ ۱/۷ ۱/۲ ۱/۱

۵/۷ ۳/۹ ۳/۳ ۲ ۰/۹

۲/۸ ۱/۵ ۱/۲ ۰/۸ ۱

۲/۵ ۲/۵ ۲/۴ ۱/۵ ۰/۸

۱/۷ ۱/۲ ۱/۸ ۱/۳ ۱/۳

۴ ۲/۹ ۲/۳ ۱/۹ ۱/۶

۲/۸ ۲/۶ ۲/۶ ۱/۷ ۱

۴/۴ ۳/۹ ۳/۵ ۲/۳ ۱

نسن تو

مردا

لگوا

یایآس ی یجنوب

۶۹-۱۹۶۸ *۱۹۷۶

۱۹۷۹ *۱۹۸۹ *۱۹۹۵

۲ ۳ ۳ ۳ ۳

۲/۸ ۱/۸ ۲/۵ ۱/۹ ۱/۵

۲/۹ ۲/۳ ۳/۷ ۳ ۲/۳

۶/۷ ۳/۳ ۳/۹ ۱/۱ ۱/۶

۳/۵ ۱/۸ ۳/۶ ۲/۶ ۲

۳/۵ ۲/۳ ۳/۴ ۲/۴ ۱/۷

۵/۷ ۳/۱ ۴/۶ ۳/۶ ۳/۱

۲/۷ ۳/۵ ۵ ۴ ۳/۲

۵/۲ ۳ ۴/۴ ۲/۴ ۲/۱

۴/۸ ۲/۸ ۳/۴ ۱ ۱/۲

LA : ،الگوی امریکای التینCH : ،الگوی سیلیSA : ،الگوی آسیای جنوبیFE : الگوی خاور دور وGE :الگوی کلی. سـازمان ملـل یها آن برای ساختن جدول یها داده هک ییها سال(ی مرجع ، از دوره)۳(، و پس )۲( ی، در ط)۱(قبل : ها دوره

.)مورد استفاده قرار گرفت .سال به باال محاسبه شده است ۱۰ یی سن جامعه یها برا شاخص *

].۲۶[و ] ۵[: ها مرجع

کنـگ، ی زنان و مـردان در هنـگ در هر دو جامعهدر قرن بیستم الگوهای سنی مرگ و میر . ی جنوبی و تایوان دستخوش تحوالت بسیار زیـادی شـدند ژاپن، سرزمین اصلی چین، کره

۳۵[شـوند ه نمییآمده است در اینجا با جزییات اراها در جای دیگر از آنجایی که این یافتهی شـایع های باال حاکی از آن است که تغییر الگوهای مرگ و میر یک پدیـده نتیجه. ]۳۶و

. ها دیده شده است ی مورد بررسی در این پژوهش تر رشدیافته بوده و در اغلب کشورهای کماد ی زنان ترینیدها جامعهی مردان و زنان مکزیک و گویان، و ها جامعه -تنها در پنج مورد

.های مورد مشاهده رخ نداده است تغییراتی از این دست در سال -و توباگوی مورد مطالعـه، تغییـر در الگوهـای مـرگ و میـر اتفـاقی بـه نظـر ها جامعهدر برخی از

تر از آن بوده اسـت کـه بتـوان رونـدی خـاص را ی زمانی مورد بررسی کوتاه رسند یا دوره میهـا توسـط بخـش تـر آن کـه بـیش(هـا ین، در برخی جامعهبا وجود ا. برای آن شناسایی کرد

ــال ــل در س ــازمان مل ــت س ــین ۱۹۸۲جمعی ــای الت ــر آمریک ــرگ و می ــوی م ــروه الگ ، در گ-ی شمال کول منطقهمدل بندی مرگ و میر به رسد زمان نظر می به ) بندی شده بودند خوشه

۴۷بـرای مثـال . اسـت های اخیر چشمگیرتر شـده باشد و این در سال تر شده منی نزدیکددر گـروه آمریکـای التـین جمعیـتی زنان انجام شد که توسـط بخـش مشاهده در ده جامعه

مشـاهده نشـان دادنـد کـه الگوهـای ۲۷مورد از ۸ی اول و دوم، در دوره. قرار گرفته بودند

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 28: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 200

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

۲۰مـورد از ۱۱دمنـی نزدیـک اسـت، امـا -ی شمال کـول ها به مدل منطقه مرگ و میر آنی زنـان السـالوادور، پـرو، در جامعـه. ی سوم نشان دادند چنین شباهتی را در دورهمشاهده

تـر از هـر مـدل دمنـی بـیش-مدل شمال کـول فیلیپین و سریالنکا، الگوهای مرگ و میر بهتأییـد هـا گرفته در این جامعه ی صورت مشاهده ۲۲مورد از ۱۵این را . دیگر نزدیک شدند

کـه مـرگ و میـر بـه کول و گائو گزارش دادند کـه پـس از آن ۱۹۸۰ی در اواخر دهه. کند مییی کـه زمـانی بـا الگوهـای غـرب، جنـوب و یـا شـرق ها جامعه«سطح نسبتًا پایینی رسید،

تـرین های اخیر گرایش پیدا کـرده بودنـد تـا نزدیـک ترین مطابقت را داشتند در سال نزدیکترین مـرگ و میـر در سـنین بـاال آن کمی ند که مشخصهنمطابقت را با الگوی شمال پیدا ک

ایـن مـدعا رسـد دلیـل بـاال شـاهدی بـر نظر مـی به. ]۶[» های چهارگانه است میان خانواده .باشد

در الگوهــای مــرگ و میــر در همچنــین در بســیاری از کشــورهای رشــدیافته تغییرهــاییدریافتنـد کـه در هشـت شـافیلد و ریگلـی ۱۹۷۹مثًال در سال . است ثبت رسیده گذشته به

بخش مورد بررسی در انگلستان، الگوی مرگ و میر نوزادان و کودکان نه بـا مـدل مـرگ و اواخـر قـرن کـرد و نـه بـا مـدل غـرب آن در دمنـی مطابقـت مـی-ی شـمال کـول میر منطقه ی سـال همـه ی قرن بعدی، افزایش مرگ و میر در سنین باالی یـک اما در نیمه«. شانزدهم

های مرگ و میر نـوزادان به سوی یک الگوی سازگار مدل شمال برای نرخ هشت بخش رای بازسـازی خـانواده، ریگلـی و ی اخیـر خـود دربـاره در مطالعه. ]۲۳[» و کودکان سوق داد

هـای مـرگ و میـر بـرای داده ۱۱ای بـراس همکاران او از سیستم لوجیت دوپـارامتری رابطـههـا کـاهش هـای تحقیقـات آن نتیجـه. بخش انگلستان استفاده کردند ۲۶شده از آوری جمع

معنـای تغییـر ایـن بـه . ی اول قـرن هجـدهم نشـان داد در نیمـه βقابل توجهی را در مقـدار مرگ و میر بزرگساالن کامالً بهبود یافته بود در « - معنادار در ساختار سنی مرگ و میر بود

های مشـابهی وودز مشاهده. ]۳۳[» ن و کودکان چنین نشده بودحالی که مرگ و میر نوزاداتوانـد مسـتقل از مـرگ و میـر نـوزادان و بزرگسـاالن مـی«داد و اظهار نظر کرد کـه صورت

ی میان مرگ و میر نوزادان و بزرگساالن را که پیش از این رابطه. ]۳۲[» یکدگیر تغییر کنداساس الگوی مـرگ و میـر را تغییـر بر همین کرد، و این در جامعه وجود داشت دگرگون می

ها، تغییر الگوهای مرگ و میر در استرالیا، انگلستان، سـوئد و عالوه بر این بررسی. داد میبنـدی زمـانتـر، یعنـی سایر دانشمندان و با استفاده از یک روش پیچیـده ی وسیله امریکا به

الگوهای مـرگ و میـر در . ]۲۰و ۸[ پوالرد، مورد بررسی قرار گرفت-مرگ و میر هلیگمان

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 29: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

201 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

مردان در انگلستان، فرانسه، سوئد، و امریکا در طی مدتی بیش از یک قـرن، بـا ی جامعههـا نتیجـه. انـد تر قرار گرفته های شباهت در این بررسی مورد تحلیل بیش ی شاخص مقایسه

تغییرهـای مهمـی هـا همـه دسـتخوش اند که الگوهای مرگ و میـر در ایـن جامعـه تأیید کردهمـثالً در . انـد ها تنها از یک مدل تکـی مـرگ و میـر پیـروی نکـرده کدام از آن اند و هیچ شده

مدل انگلستان و ولز، الگوهای سنی مرگ و میر در اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیستم به ایــن ۱۹۳۰و ۱۹۲۰ی در دهــه. انــد مــرگ و میــر کلــی ســازمان ملــل بســیار نزدیــک بــوده

پس از آن بـرای مـدتی کوتـاه . دمنی همخوانی داشتند-ی شرق کول ها با مدل منطقه هجامع، ۱۹۸۵تـا ۱۹۴۶از سـال . دمنی شباهت زیـادی پیـدا کردنـد-ی غرب کول مدل منطقه به

همـه . مدل مرگ و میر خاور دور سـازمان ملـل شـبیه بودنـد الگوهای مرگ و میر اغلب به در سراسـر گسـتردهتغییرات الگوهای مرگ و میر در سـطحی کنند که ها تأیید می این نتیجه

.اند جهان مشاهده شده

های پایانی نکته -۵ شده توسط بخش جمعیت سازمان ملل و توسط کول های مرگ و میر ساخته که مدل با این

ــا الگوهــای مــرگ و میــر مشــاهده دمنــی بــهو شــده در بســیاری از صــورت سیســتماتیک باند، هدف این مقاله ارزیابی هـیچ یـک از شده یافته مقایسه تر رشد و کمیافته کشورهای رشدتفسیر و استفاده بلکه این مقاله بر برخی مسائل مربوط به . های عمر نیست دو مدل جدول

هـای عمـر سـازمان ملـل در مـدل جـدول. های مرگ و میر سازمان ملل تمرکـز دارد از مدلهای مرگ و میر بسیار دشـوار جزییات داده یافتن به و زمانی که دست ۱۹۸۰ی اوایل دهه

. شـدند یافته نیـازی فـوری بـود سـاخته تـر رشـد ی مرگ و میر در کشورهای کم بود و مطالعههای مهم در زمان خود، نقش مهمی عنوان یکی از تالش های مرگ و میر به انتشار این مدل

هـا ی اسـتفاده از آن واسطه ویژه به بههای مرگ و میر در جهان بازی کرد، در ترویج پژوهشهـای ولـی بـا وجـود ایـن، برداشـت. مستقیم مرگ و میر و تغییرات جمعیت ورد غیرادر بر

هـا همـراه بـوده و آن بـا شدن های مرگ و میر سازمان ملل از زمان ساخته نادرست از مدل .سازی دارد شفاف نیاز بهاین

های سـازمان ملـل آن گونـه دمنی و مدل جدول-های عمر کول ارتباط میان مدل جدولی عمـر ها جـدولهر چند حقیقت این اسـت کـه مـدل .شود ساده نیست می که اغلب فرض

یافته اسـتخراج شـده هـای مـرگ و میـر کشـورهای رشـد دمنی عمدتاً از داده-ای کول منطقه

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 30: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 202

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

آوری جمـعهـای ی داده سازمان ملل کامالً بر پایه ۱۹۸۲عمر سال ی ها جدولبودند و مدل اند، باید توجه داشت که شـباهت الگوهـای سـنی یافته تهیه شده تر رشد شده از کشورهای کم

هـای ویژه هنگـامی کـه در مرحلـه یافته، بـه رشـدتـر یافته و کـم مرگ و میر در کشورهای رشدالگوهای مرگ و میر در دو گـروه . مشابه کاهش مرگ و میر هستند بسیار قابل توجه است

شوند، متقـابالً ناسـازگار خصوص وقتی که در سطح یک کشور تکی بررسی می ورها، به کشدمنـی و بخـش -شـده توسـط کـول هـای مـرگ و میـر سـاخته ی تفسیر مـدلاین برا. نیستندهـای مـرگ و شد، مدل اده د همان گونه که در این تحقیق نشان . معنای مهمی دارد جمعیتهـای ر بسیاری از کشورهای رو به رشد را بهتر از مدلدمنی، الگوهای مرگ و می-میر کول

شـده در بسـیاری از دهند و الگوهـای مـرگ و میـر ثبـت می مرگ و میر سازمان ملل نشانشده توسـط بخـش جمعیـت سـازمان یافته با مدل مرگ و میر خاور دور تهیه کشورهای رشددرس مهمی کـه . را دارندترین همخوانی نزدیک ۱۹۷۴تا ۱۹۵۰های سال ی ملل در فاصله

ی عمـر سـازمان ملـل، ها جـدولکـه مـدل توان گرفت این است که با این از این تحقیق میالبته نه فقط (ی بخش جمعیت شده در کشورهای رو به رشد مورد مطالعه مرگ و میر تجربه

دهـد، اغلـب ایـن های مـرگ و میـر، بازتـاب مـی وری دادها را در زمان جمع) همین کشورهاای و مجزا تلقی کـرد و نـه بایـد های منطقه عنوان داده های مرگ ومیر را نه باید تنها به دلمدلیــل، در بــه همــین . نظــر گرفــت هــا را تنهــا دارای کــاربرد در کشــورهای رو بــه رشــد در آن

بینی جمعیت، آنچه در انتخاب مدل جدول عمر اهمیـت دارد نـه بررسی مرگ و میر و پیشدر الگوهـای اه مدل مرگ و میر اسـت، بلکـه وجـود شـواهدی از شـباهتاستگونام و نه خ

. ی مورد مطالعه و مدل مرگ و میری اسـت کـه بایـد انتخـاب شـود مرگ و میر بین جامعههای قابل توجه در تفسـیر و تواند در مورد ابهام اما هنوز میاین اظهار نظر جدیدی نیست،

که در این مقاله شرح آن گذشت، مفیـد واقـع ی عمر سازمان ملل ها جدولاستفاده از مدل .شود

شود این است که تغییر های دیگر گرفته می دیگری که از این مطالعه و بررسی درس مهماز زمان پایـان . اند طور وسیع در سراسر جهان مشاهده شده در الگوهای سنی مرگ و میر به

پیـدا کـرده یافته کـاهش رشـدتـر جنگ جهانی دوم، مرگ و میر در بسیاری از کشورهای کماست، و سرعت این کاهش اغلب بسیار زیادتر از آن بوده است که در گذشته در کشورهای

ی چون کاهش مرگ و میر با شدت یکسان، اغلب در مورد همـه. است شده یافته ثبت رشدایـن . ناپذیرنـد دهد، تغییرهای الگوهای مرگ و میر اجتناب های سنی همزمان رخ نمی گروه

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 31: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

203 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

هـای گونـاگون تغییـر حتـی در یـک کشـور، عامـل«گردد که تا حدودی به این حقیقت برمیکـه فـرض بـا وجـود ایـن. ]۱۹[» انـد های مختلف هدایت کرده وضعیت سالمت را در زمان

شناختی و اسـتفاده سازی جمعیت ای متعارف در مدل پایداری در الگوهای مرگ و میر رویهبیـل، کـه در جاهـای هایی از این ق است، این مطالعه و بررسی ی عمر بودهها جدولاز مدل

الگوهـای سـنی . انـد هـایی اشـاره کـرده های چنین فـرض اند، به محدودیت دیگر گزارش شدهی مـرگ تـأثیر شـوند کـه مسـتقیماً بـر مخـاطره ن میهایی تعیی ی عامل وسیله مرگ و میر به

انـد و ممکـن اجتمـاعی وابسـته-اقتصـادیسـطح رشـد ها اغلب بـه گذارند، و این عامل میدر نتیجه، تغییرات الگوهـای مـرگ و میـر . ی دیگر تفاوت کنند منطقه ای به است از منطقه

هـای گاهی بین کشورهای دارای سطوح متفـاوت رشـد یـا بـین کشـورهای واقـع در منطقـهالگوهـای شناسـایی شناسان بـه برای زمانی نسبتًا طوالنی جمعیت. مختلف دیده شده است

ثر ؤاین روشی مهم و م. اند مند بوده های پایدار عالقه ای با برخی مشخصه مرگ و میر منطقهدر یک حالت انزوای نسـبی ها جامعهی مرگ و میر در زمانی بود که بسیاری از در مطالعه

ولی، یک کاهش پرشتاب مرگ . کردند شناختی نسبتًا پایدار زندگی می با یک رژیم جمعیتداده، که با تغییرهای قابـل توجـه در الگوهـای سـنی مـرگ و میـر در تاریخ جدید رخ و میر

این تحـوالت بـه پایـان خـود نزدیـک شـده ای در دست نیست که همراه بوده است، و نشانهدر این شرایط، شناسایی روندها و قواعد تغییر الگوهای مرگ و میر، بـرای بررسـی . باشندبینـی مـرگ سازی و پیش ییرها و برای بهبود بخشیدن به مدلهای اساسی این گونه تغ علت

هـا همـه ایـن. است تری برخوردار شده ها، از اهمیت بیش و میر با در نظر آوردن این عامل . سازند چالش مهمی را در بررسی مرگ و میر مطرح می

توضیحاتبـراس لوجیـت های عمر لدرمن و سیستم جدول عمر ها، سیستم مدل جدول عالوه بر این -1

.گیرند شناسان مورد استفاده قرار می هم همواره توسط جمعیتتوانید در آدرس اینترنتـی های مورد استفاده توسط بخش جمعیت سازمان ملل را می داده -2

http://opr.princeton.edu/archive/archive.html. همان گونه که یکـی از . بیابیدهـای اقتصـادی و ی سازمان همکاری م خاطرنشان کرده است، مرکز توسعهنا های بی منبع

ــا اســتفاده از داده) OECD(توســعه ــر را جــدول ۱۹۸۰هــا در ســال در واقــع ب های عم

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 32: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 204

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

های جـدول. نگـاه کنیـد) OECD )۱۹۸۰ی برای جزییات به مرکز توسعه. گرداوری کرد .]۲۵[شوند شده توسط بخش جمعیت سازمان ملل در سازمان ملل چاپ می تهعمر ساخ

مـورد اسـتفاده هـای های عمر سازمان ملل با فن مدل جدول ی کار رفته در تهیه های به فن -3 عمـری ها جـدولسـاخت چون تمرکـز ایـن مقالـه بـر روش. توسط کول و دمنی فرق دارد

تـر نگـاه بـرای اطالعـات بـیش. شـوند نیست، این جزییات در اینجا مورد بحث واقع نمی .]۲۵و ۵[کنید به

، شـود های میانگین مرگ و میر اشاره می عنوان مدل های مرگ و میر گاهی به به این مدل -4 .اند ساخته شده ها جامعهشده در تعدادی از اساس میانگین مرگ و میر تجربه که بر چرا

ی سـال اسـاس نشـریه بـر. اسـتی جنـوبی های زنان هنگ کنگ و کره مل جامعهاین شا -5ی زنـان در آسـیای شـرقی بـا الگـوی مـرگ و ها جامعهسازمان ملل، هیچ کدام از ۱۹۸۲

بـا عنـوان عمـری ها جـدولای از مدل اند، اگرچه مجموعه میر خاور دور همخوانی نداشته .گذاری شده بود و ناممدل مرگ و میر زنان خاور دور ساخته

.]۲[برای جزییات روش مورد استفاده، نگاه کنید به -67- 𝐸 باید توجه داشت کـه . به کار رفته است ]۲۹[پاک ی سازمان ملل، مورت در نشریه 𝐸 با نمادهای مرسوم𝑒۰ یا𝑒 یکسان نیست. آمریکــای التــین در بــرای مثــال، الگوهــای مــرگ و میــر شــبیه بــه الگوهــای مــرگ و میــر -8

مـردان تـونس ی ، جامعـه۱۹۵۹و ۱۹۵۲هـای ی سـال ی مـردان یونـان در فاصـله جامعههـای میان سـال) هم مردان و هم زنان(شیلی ی و جامعه ۱۹۹۵و ۱۹۸۹های میان سال

ی الگوهـای مـرگ و میـر مشـابه الگـوی شـیلی در جامعـه. انـد دیده شده ۱۹۴۰و ۱۹۳۰جنـوبی در سـال ی ی مردان کـره ، جامعه۱۹۹۶و ۱۹۹۰های سالمردان هنگ کنگ در

.گزارش شده است ۱۹۷۵و ۱۹۷۳های ی زنان هندوراس بین سال و جامعه ۱۹۹۵یگـر ایـن اسـت کـه در حـالی کـه بخـش جمعیـت سـازمان ملـل نیـز دیک مثـال مناسـب -9

گـذاری نـام ها را الگوی زنان خاور دور های عمر را ساخته و آن ای از مدل جدول مجموعههـای زنـان آسـیای شـرقی در ای از مرگ و میر هـیچ یـک از جامعـه کرده است، هیچ داده

ی پـنج مـدل مـرگ و میـر زنـان خـاور دور برپایـه. ساخت این مدل استفاده نشـده اسـتشـده بـود آوری جمـعگویان، سـنگاپور و ترینیـداد و توبـاگو جدول عمر تجربی زنان که از

.ساخته شد ]۳۵[توانیـد در ن را مـیی الگوی مرگ و میر خـاور دور و اعتبـار آ ر دربارهت بحث مفصل -10

.ببینید11- Brass relational two-parameter logit system

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 33: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

205 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

ها مرجع[1] Anson J. (1991). Model mortality patterns: A parametric evaluation.

Population Studies 45, 137-153. [2] Arriaga, E. (1968). New Life Tables for Latin American Populations

in the Nineteenth and Twentieth Centuries. Berkeley, University of California.

[3] Arriaga, E. (1999). “Causes of death in developing countries and in countries with economies in transition: An overview of Current knowledge, data availability, and novel methods of data collection.” In Health and Mortality. Issues of Global Concern, edited by United Nations. United Nations, New York. 84-109

[4] Choi, Y. and, You, D. (2004). “Adult mortality in East Asia: Trends and Patterns”, Paper prepared for the Adult Mortality in Developing Countries Workshop, California, USA.

[5] Coale, A.J. and Demeny, P. (1983). Regional Model Life Tables and Stable Populations. Academic Press, New York.

[6] Coale, A. and Guo, G. (1989). Revised regional model life tables at very low levels of mortality. Population Index, 55, 613-643.

[7] Development Centre of the OECD. (1980). La mortalite dans les pays en developpement. (Mortality in Developing Countries). Paris.

[8] Forfar, D.O. and Smith, D.M. (1987). The changing shape of English life tables. Transactions of the Faculty of Actuaries. 40. 98-147.

[9] Goldman, N. (1980). FAR Eastern patterns of mortality. Population studies. 34, 5-19.

[10] - Gragnolati, M., ELO, I.T. and Goldman, N. (1999). New insights into the Far Eastern pattern of mortality. Population Studies. 53, 81-95.

[11] Graunt, J. (1662). Natural and Political Observations Mentioned in a Following Index, and Made upon the Bills of Mortality, […] with Reference to the Government, Religion, Trade, Growth, Ayre,

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 34: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 206

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

Diseases, and the Several Changes of the Said City. John Martyn, London.

[12] Gribble, J., Preston, S. (eds.). (1993). The Epidemiological Transition. National Academy Press, Washington D.C.

[13] Hill, K. (2003). Adult mortality in the developing world; what we know and how we know it, Paper presented at Training Workshop on HIV/AIDs and Adult Mortality in Developing Countries, New York, USA.

[14] Hill, K. and Choi, Y. (2004). The adult Mortality in developing countries project: substantive findings, Paper prepared for the Adult Mortality in Developing Countries Workshop, California, USA.

[15] Hinde, A. (1998). Demographic Methods. Arnold, London. [16] Mirzaee, M. (1979). Trends and Developments of Mortality in

Taiwan, 1895-1975. Ph.D dissertation, The University of Pennsylvania.

[17] Murray, C.J.L., Ahmad, O.B., Lopez, A.D. and Salomon, J.A. (2000). WHO system of model life tables. World Health Organization, GPE Discussion Paper Series; no. 8.

[18] Pressat, R. and Wilson, Ch. (1985). The Dictionary of Demograph, Blackwell Reference, Oxford.

[19] Riley, J. (2001). Rising Life Expectancy. A Global History, Cambridge University Press, Cambridge.

[20] Rogers, A. and Gard, K. (1991). Applications of the Heligman/Pollard model mortality schedule. Population Bulletin of the United Nations, 30, 79-105.

[21] Rowland, D. (2003). Demographic Methods and Concepts. Oxford University Press, New York.

[22] Ruzicka, L.T. (1984). Mortality transition in Asia: Technology confronts poverty. In Demographic Transition in Asia, edited by Gavin W Jones. Singapore, Maruzen Asia, pp. 31-56.

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 35: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

207 ...اي سازمان ملل متحد، با اشاره 1982هاي عمر سال تفسير و استفاده از مدل جدول

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايرانبررسيي مجله .....................

[23] Schofield, R.S. and Wrigley, E.A. (1979). Infant and child mortality in England in the late Tudor and early Stuart period in Health, Medicine and Mortality in the Sixteenth Century, edited by Charles Webster. Cambridge, Cambridge University Press, pp. 61-95.

[24] Timaeus, I., Ghackiel, J. and Ruzicka, L. (eds.). (1996). Adult Mortality in Latin America. Clarendon Press, Oxford.

[25] United Nations (1982a). Model Life Tables for Developing Countries. United Nations, New York.

[26] United Nations (1982b). Levels and Trends of Mortality since 1950. United Nations, New York.

[27] United Nations (1983a). Patterns of sex differentials in mortality in less developed countries. in sex Differentials in Mortality: Trends, Determinants and Consequences, edited by Lopez, Alan D. and Lado T. Ruzicka. Canberra, Department of Demography, Australian National University, pp.7-32.

[28] United Nations (1983b). Manual X: Indirect Techniques for Demographic Estimation. United Nations, New York.

[29] United Nations (1988). MortPak–The United Nations software package for mortality measurement. United Nations, New York.

[30] United Nations (2000a). World Population Prospects (the 1998 revision). United Nations, New York.

[31] United Nations (2000b). Demographic Yearbook, Historical Supplement 1948-1997 (CD). United Nations, New York.

[32] Woods, R. (1993). On the historical relationship between infant and adult mortality. Population Studies, 47, 195-219.

[33] Wrigiey, E.A., Davies, R.S., Oeppen, J.E. and Schofield, R.S. (1997). English Population History from Family Reconstitution 1580-1837. Cambridge University Press, Cambridge.

[34] Yaakoubd, A.I. (1989). Queuques Problemes d’utilisation des nouvelles tables- types de mortalite des Nations–Unies. (Some

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020

Page 36: تفسیر و استفاده از مدل جدولهای عمر سال 1982 ...ijoss.srtc.ac.ir/article-1-60-fa.pdf½Y ËY ʼ Z»M ÉZÅ Ê ] É Ä¸n» 173 - 208 ,1390 ½Zf » Á

مريم اسكافي، زهره خورسندي و طه نورالهي 208

..................... 173 - 208، صص 1390 پاييز و زمستان، 2 ي، شماره22سال ، هاي آمار رسمي ايراني بررسيمجله .....................

problems in the use of the new U. N. model life tables). Genus, 45(3-4), 125-141.

[35] Zhao, Zh. (2003). On the Far Eastern pattern of mortality. Population. Studies, 57, 131-147.

[36] Zhao, Zh. and Klnfu, Y. (2005). Mortality transition in East Asia Population Studies, 1, 3-30.

مریم اسکافی شناسی دانشجوی دکتری جامعه

.گناباد اسالمی واحد گناباد، دانشگاه آزاد [email protected]: رایانشانی

زهره خورسندی شناسی فوق لیسانس جامعه

.تهران، دانشگاه تربیت معلم

طه نورالهی شناسی فوق لیسانس جمعیت

.ی آمار ، پژوهشکده۵ی ، شماره۲۵الدین اسدآبادی، خیابان تهران، خیابان سید جمال [email protected]: رایانشانی

Dow

nloa

ded

from

ijos

s.sr

tc.a

c.ir

at 1

9:11

+03

30 o

n W

edne

sday

Feb

ruar

y 26

th 2

020