ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗ

∆ΙΕΘΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ ΤΑΣΕΙΣ

Α. Μπαρτζώκας23 Μαρτίου 2009

Τι είναι η Οικονοµική Ανάπτυξη;

Οικονοµική

ανάπτυξηΟικονοµική

µεγέθυνση ≠ εκβιοµηχάνιση≠

Οικονοµική ανεξαρτησία

≠

Αύξηση εµπορίου και επενδύσεων

≠

Τι είναι τελικά η Οικονοµική Ανάπτυξη;

Μια διαδικασία οικονοµικής µεγέθυνσης και δοµικών αλλαγών κατά την

οποία µακροχρόνια αυξάνει το κατα κεφαλή προιόν σε συνδυασµό µε

την επίτευξη καλύτερου επιπέδου διαβίωσης

2

Αναπτυξιακή Οικονοµική – η µελέτηβασικών αναπτυξιακών προκλήσεων

∆ιεθνής καταµερισµός

εργασίας

Επιπτώσεις

µακροχρόνιων

τάσεων

(αποικοιοκρατία, κλιµατολογικές

συνθήκες, πληθυσµιακή

αύξησηση)

Οικονοµικοί περιορισµοίΕπίπεδο αποταµίευσης και

διαθέσιµα κεφάλαια

Ανθρώπινο κεφάλαιο

Χαρακτηριστικά παραγωγικού

συστήµατος

Μη οικονοµικοί

περιορισµοί∆ιαθέσιµοι φυσικοί πόροι

Θεσµικό πλαίσιο, αποτελεσµατικότητα νοµικών

διαδικασιών

Αποτελεσµατικότητα

εφαρµοζόµενης πολιτικής

3

Υποσαχάρια Αφρική: χώρες πλούσιες σε πρώτες ύλες, χώρεςαποκοµένες και παραθαλάσιες χώρες

Για τη συγκριτική µελέτη της

αναπτυξιακής διαδικασίας είναι

χρήσιµη η ταξινόµηση των χωρών

αναλογα µε το επίπεδο του κατά

κεφαλή εισοδήµατος

Income classifications (World Bank)

GDP per capita (US$ 1995)

<765$ Low income countries766 – 9.385$ Middle income

766 – 3.035$ - Lower Middle income 3.036 – 9.385$ - Higher Middle income

>9.386$ High income

5

Μακροχρόνια εξέλιξη κατά κεφαλή εισοδήµατος

Μακροχρόνιες αποκλίσεις κατά κεφαλή εισοδήµατος

Εισόδηµα και αγοραστική

δύναµη

37180

243902586025860

40107050

33705630

16205970

5302510

310

1290

2801430

2301350

130410

0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000

Per capita GNP, 1994

Switzerland

United States

Mexico

Brazil

Colombia

China

India

Nigeria

Bangladesh

Ethiopia

US$, Purchasing Power ParityUS$

Source: World Bank Atlas, 1996.

8

Βασικοί δείκτες του επιπέδου υγείας σε χώρες µε διαφορετικά

επίπεδα οικονοµικής ανάπτυξης

64

104

105

6

58

0 20 40 60 80 100 120Infant mortality per 1000 births, 1997

All developing

Least developed

Sub-Saharan Africa

Industrial countries

World

78.7

112.5

129.3

14.8

68.5

0 20 40 60 80 100 120 140Tuberculosis cases per 100,000 people, 1996

All developing

Least developed

Sub-Saharan Africa

Industrial countries

World

Source: HDR, UNDP, 1997.

9

Το διαθέσιµο ανθρώπινο κεφάλαιο σε διάφορες χώρες

5.277.58

2.314.42

1.655.21

1.393.54

4.026.27

2.647.72

1.44.14

0.852.63

0.552.44

10.73

11.617.92

9.14

0 2 4 6 8 10 12Human capital stock, total mean years of education

Argentina

Brazil

China

India

Sri Lanka

Korea, Republic of

Kenya

Mozambique

Nigeria

United States

Denmark

19871960

Source: IEC, World Bank.

10

Η προσδοκόµενη διάρκεια ζωής σε χώρες µε

διαφορετικό επίπεδο ανάπτυξης

71

77

59

67

54

51

59

67

0 20 40 60 80

Life expectancy at birth, years

Hich income

Middle income

Low income

Total

19971970

Source: World Data, 1997, World Bank og human development report

11

∆ιάρκεια ζωής του πληθυσµού σε διάφορες περιοχές του κόσµου

Εξέλιξη παγκόσµιου πληθυσµού

Ρυθµός µεγέθυνσης και επίπεδο εισοδήµατος

Η οικονοµική σύγκλιση µε αριθµούς

Τα πετυχηµένα παραδείγµατα

χωρών

Ο φαύλος κύκλος της φτώχειας

Επενδυτές

Μικρό µέγεθος αγορών

Χαµηλά εισοδήµατα

”αποταµιευτές”

Περιορισµένα κίνητρα για

επενδύσεις

Χαµηλή συσσώρευση

κεφαλαίου

Χαµηλή παραγωγικότητα

Χαµηλή συσσώρευση

κεφαλαίου

Χαµηλή αποταµίευση

Χαµηλή παραγωγικότητα

18

Η απόλυτη φτώχεια µε ποσοστά

29.726

0.63.5

2223.5

4.74.1

45.443.1

38.539.1

30.729.4

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

Percent of population consuming less than 1$PPP pr capita/day

East Asia

Eastern Europe and Central Asia

Latin America

Middle East and North Africa

South Asia

Sub-Saharan Africa

Total

19931987

Source: Ravallion and Chen, The World Bank, 1996.

19

Η απόλυτη φτώχεια µε

αριθµούς

464445.8

2.214.5

91.2109.6

10.310.7

479.9514.7

179.6218.6

1227.1

1313.9

0 200 400 600 800 1000 1200 1400

Number of people consuming less than 1$/day

East Asia

Eastern Europe and Central Asia

Latin America

Middle East and North Africa

South Asia

Sub-Saharan Africa

Total

19931987

Source: Ravallion and Chen, The World Bank, 1996.

20

Πληθυσµός κάτω από το όριο της φτώχειας, 1.08 $.

Πληθυσµός κάτω από το όριο της φτώχειας, 2.15 $.

ΣχέσηΣχέση τουτου πλουσιότερουπλουσιότερου 20% 20% µεµε τοτο φτωχότεροφτωχότερο 20%20%

74:11997

103:12005

61:11991

30:11960

11:11913

7:11870

3:11820

ΠοσοστόΕτος

Source: UNDP Human Development Reports 1999 and 2005, New York

H H εξέλιξηεξέλιξη τηςτης παγκόσµιαςπαγκόσµιας οικονοµικήςοικονοµικήςανισότηταςανισότητας

Ratio of the Income of the Richest 20% to the Poorest 20%, 1820-2005

0

20

40

60

80

100

120

1820 1870 1913 1960 1991 1997 2005

YEARR

AT

IO

∆είκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης (HDI)

∆είκτης

Ανθρώπινης

Ανάπτυξης

1/3*προσδωκόµενηδιάρκεια ζωής

1/3* ΑΕΠ κατάκεφαλή

1/3* επίπεδοεκπαίδευσης του

πληθυσµού)

24

• Ο δείκτης αυτός δίνει τιµές απο 0 έως 1 καιυποδηλώνει το επίπεδο οικονοµικής και

κοινωνκής ανάπτυξης κάθε χώρας.

• Για παράδειγµα, µια χώρα µε κατά κεφαλήεισόδηµα $9,000, προσδωκόµενη διάρκειαζωής τα 71 χρόνια, αναλφαβητισµό ενηλίκων25% και συµµετοχή στην πρωτοβάθµιαεκπαίδευση 98% έχει δείκτη HDI 78

HDI rank Life Exp

Adult Literacy

Gross Enrollm.

GDP per capita HDI

High human development

1 Norway 78.5 0 97 29,918 0.9422 Sweden 79.7 0 101 24,277 0.9413 Canada 78.8 0 97 27,840 0.9404 Belgium 78.4 0 109 27,178 0.9395 Australia 78.9 0 116 25,693 0.9396 United States 77.0 0 95 34,142 0.939

Medium human development54 Mexico 72.6 91.4 71 9,023 0.79655 Cuba 76.0 96.7 76 .. 0.79562 Bulgaria 70.8 98.4 72 5,710 0.77963 Romania 69.8 98.1 69 6,423 0.77564 Libyan Arab Jamahiriya 70.5 80.0 92 7,570 0.773

Low human development168 Ethiopia 43.9 39.1 27 668 0.327169 Burkina Faso 46.7 23.9 23 976 0.325170 Mozambique 39.3 44.0 23 854 0.322171 Burundi 40.6 48.0 18 591 0.313172 Niger 45.2 15.9 16 746 0.277173 Sierra Leone 38.9 36.0 27 490 0.275

High human development 77.4 0 91 24,973 0.918

Medium human development 67.1 78.9 67 4,141 0.691

Low human development 52.9 49.7 38 1,251 0.448

Κυριότερα προβλήµατα του

δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης

• Το βάρος που δίνεται κατά τον υπολογισµό του δείκτη Ανθρώπινης

ανάπτυξης στην υγεία, την εκπαίδευση και το εισόδηµα είναι ίδιο γιαόλες τις χώρες και έχει προσδιοριστεί εκ των προτέρων

• Ο δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης καταγράφει τη σχετική σηµασία των

τριών παραµέτρων αλλά δεν αναφέρεται στην υποκαταστασιµότητα

των τριών επιλογών.

• Ο δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης καταγράφει το εισόδηµα και δύο

ακόµη παραµέτρους που επηρεάζονται άµεσα απο το εισόδηµα. Τοαποτέλεσµα είναι ότι οδηγούµαστε σε µια κατάταξη χωρών που

συνεχίζει να επηρεάζεται σε µεγάλο βαθµό απο οικονοµικές

µεταβλητές

Παγκόσµια οικονοµική µεγέθυνση

Νέοι αναπτυξιακοί πόλοι στην παγκόσµια οικονοµία

-1

0

1

2

3

4

5 ΗΠΑ ΕυρωζώνηΙαπωνία ΚίναΙνδία Αλλες Αναπτυσσόµενες

-6

-3

0

3

6

9

12

15

1970

1980

1990

2000

2006

Συµβολή στην αύξηση της

παγκόσµιας µεγέθυνσης (%)

Συµβολή στην αύξηση των παγκόσµιων εισαγωγών (%))

Οµως, η αλληλεπίδραση παραµένει…

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

1970

1972

1974

1976

1978

1980

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

1996

1998

2000

2002

2004

2006

2008

Αναπτυγµένες Οικονοµίες

Αναδυόµενες Ασιατικές

Οικονοµίες

Απόκλιση ρυθµών αύξησης ΑΕΠ απο το µέσο όρο της

παγόσµιας οικονοµίας

31-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

Κεντρική & Ανατολική ΕυρώπηΑφρική

Ασία

Λατινική ΑµερικήΠρώην ΕΣΣ∆Μέση Ανατολή

ΚαιΚαι οιοι ασυµµετρίεςασυµµετρίες έχουνέχουν αυξηθείαυξηθεί

((ισοζύγιαισοζύγια τρεχουσώντρεχουσών συναλλαγώνσυναλλαγών % % ΑΕΠΑΕΠ, 1996 , 1996 καικαι 2007)2007)

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

Κεντρική & Ανατολική ΕυρώπηΑφρική

Ασία

Λατινική ΑµερικήΠρώην ΕΣΣ∆Μέση Ανατολή

1996 2007

Μείωση παγκόσµιου εµπορίου

Εξέλιξη παγκόσµιου κατά κεφαλή

εισοδήµατος

Οικονοµική ύφεση στις

αναπτυγµένες χώρες

Επιδείνωση στις αναπτυσσόµενες

χώρες

Οι αναπτυσσόµενες χώρες µπροστά στην κρίση