Odpowiedzialna firma Luksus czy obowiązek?

Dr Jerzy Zamojski

Instytut Zarządzania Uniwersytet Jana Kochanowskiego w

Kielcach

Jest rok 2009

Na świecie szaleje kryzys…Pesymiści twierdzą, że do nas jeszcze

nie dotarł, ale w trzecim, czwartym kwartale… to dopiero będzie się działo.

Czy w takiej sytuacji stać nas na bycie odpowiedzialnymi w biznesie?

Co oznacza odpowiedzialna przedsiębiorczość?

Odpowiedzialna przedsiębiorczość to takie działanie firmy, które łączy cele firmy z celami jej otoczenia ku obopólnym korzyściom.

Przez otoczenie firmy rozumiemy przede wszystkim: • klientów, dostawców, inwestorów (obszar rynek);• pracowników, związki zawodowe (obszar miejsce

pracy);• społeczność, instytucje samorządowe, rządowe

(obszar społeczność); • zasoby naturalne (środowisko naturalne).Źródło: Nowe Przewagi Konkurencyjne. Odpowiedzialne przedsiębiorstwo na

rynku europejskim. www.konkurencyjnafirma.pl

Pesymiści powiedzą, że:W czasie kryzysu należy ciąć koszty, a tych w

odpowiedzialnym biznesie jest nie mało. Dość powiedzieć, że kosztuje nas:

1. Środowisko naturalne – opłaty, kary, ciągłe doskonalenie parametrów emisyjnych itp., itd.

2. Praca ludzka – choćby w zakresie zgodności z przepisami prawa;

3. Zaopatrzenie – nasi partnerzy też mają być odpowiedzialni, a więc trzeba im za to zapłacić… a nie kupować tam, gdzie najtaniej.

4. Bycie odpowiedzialnym – dotowanie różnych inicjatyw społecznych, wspieranie środowisk lokalnych itp. to też są koszty.

A co w zamian:1. Poprawa wizerunku firmy (ale czy to się przełoży

na sprzedaż, gdy ludzie szukają tańszych produktów?).

2. Tworzenie dobrze postrzeganej marki (ale robić to można na co najmniej kilka sposobów i kto powiedział, że ten jest najlepszy).

3. Zgodność z przepisami prawa pracy i ochrony środowiska (ale czy to konieczne zwłaszcza w Polsce).

4. Niższe opłaty środowiskowe (ale tylko w stosunku do tych, którzy to legalnie zgłaszają, a do tego jakie trzeba ponieść koszty!)

No ale przecież kryzys się kiedyś skończyA po kryzysie…Unia Europejska wzmocni swój nacisk w zakresie

przestrzegania przepisów.Co za tym idzie – Polska będzie musiała je

przestrzegać.A to oznacza lepszą kontrolę i wyższe kary za ich

nieprzestrzeganie. A do tego kończą się okresy przejściowe (w 2011 czyli

za 2 lata) i wówczas to dopiero się zacznie… zwłaszcza, że Polska jest do tego w ogóle nie przygotowana.

A to nie wszystko bo:Wzorem państw zachodnich wzrośnie presja

społeczna na odpowiedzialność firm.Rośnie świadomość pracowników o przysługujących

im prawach i rosnąć będzie. Łamanie praw pracowniczych będzie więc coraz bardziej kosztowne.

Rośnie świadomość ekologiczna obywateli.Wzrasta znaczenie organizacji ekologicznych – także

tych międzynarodowych, a co za tym idzie – presja na przedsiębiorstwa.

A więc co można zrobić?Istnieją w zasadzie dwie możliwości:Pierwsza z nich to… dostosowanie. Oznacza w wersji

minimum - spełnianie norm prawnych dotyczących przepisów prawa pracy czy ochrony środowiska. Oznacza to jednak ponoszenie kosztów bez uzyskania wyraźnych korzyści.

Można więc zrobić coś więcej i tę sytuację wykorzystać na rzecz tworzenia odpowiedniego wizerunku „odpowiedzialnej firmy”. O tym szerzej powiedzą jednak inni prelegenci.

Istnieje też wariant drugi… No może nie dla wszystkich, ale dla tych większych i

silniejszych na pewno… Małym pozostaje bowiem szara strefa.

Tym wariantem jest:

UCIECZKA !!!Kierunek znamy – Azja… Skoro tyle przedsiębiorstw przeniosło tam czasem

nawet całą swoją produkcję, to czemu nam by się miało nie udać…

No właśnie, czemu?

Sposób jest prostyCentrala w Europie (np. w Polsce), a wykonawstwo np. w

Chinach. Pożytek: - pracują za grosze (różnice w poziomie płac między

regionami to często więcej niż 1000%) - śmiecić można do woli (Chiny to już drugi truciciel…

po USA. Ale dodatkowo nie ulegają presji na ekologię, bo się „rozwijają”, tzn. mówią o sobie, że są „krajem rozwijającym się”).

- niemal powszechny brak prawa pracy (ponoć kilka wieków temu było, ale teraz w zasadzie go nie ma, a co było, a nie jest…).

- Uznaniowość prawa (sądy sądzą głównie według własnego widzimisię, a nie kodeksów).

Ryzyko:Dużo niższa jakość produktów (sądząc po historii

innych krajów Azji to szybko się zmieni – wszak w latach 50-tych XX wieku produkty „made in Japan” uważane powszechnie były za tanią tandetę).

Utrata wizerunku dobrej marki (nawet w Europie Zachodniej protesty są niezbyt wielkie, a w Chinach produkują już najlepsi – więc czym się przejmować?)

No więc w czym problem?

Bo właśnie czarne chmury zbierają się nad Azją…

A wszystko zaczęło się w dalekiej Japonii kilkanaście lat temu.

Japońskie wyniki w recyklinguPierwszym z elementów o jakie się Japończycy

zatroszczyli – są odpady. Łączne wejścia do gospodarki japońskiej to około 2,2 miliarda ton, z których aż 1/3 jest importowana. Około 570 milionów ton (26%) stanowi na wyjściu odpady i produkty uboczne. Japończykom udaje się z tego recyklingować około 280 milionów ton – czyli prawie połowę (49%). Pozostałe 51% zostaje poddane spaleniu lub innym formom działań pośrednich, w efekcie czego na wysypiska trafia z tego tylko 50 milionów ton. To już jest ogromnym sukcesem, ale Japończycy nie spoczywają na laurach.

Źródło:Legislation System and Policies to Establish a Recycling-Oriented Society

http://www.meti.go.jp/policy/recycle/main/english/pamphlets/pdf/legislative_system.pdf

Japońskie cele strategicznePrzeciwnie – twierdzą, że to wciąż za mało. Nadal

obowiązuje tu zasada:konsumpcja materiałów jest wydajna, tak jak to

tylko jest możliwe, generowanie odpadów jest tak małe, jak to tylko

jest możliwe, poziom recyklingu odpadów jest tak wysoki, jak to

tylko jest możliwe.

Źródło:REDUCE, REUSE, RECYCLE (3R) IN JAPAN za: Sources: UNEP RRCAP resources

http://www.env.go.jp/recycle/3r/en/index.html

3R – Reduce, Reuse, RecycleCzym jest „3R”? Termin „3R” jest akronimem od „Reduce, Reuse,

Recycle.” Japońskie Ministerstwo Ekonomii, Handlu i Produkcji (METI) i inne rządowe agencje promują „3R” w celu stworzenia społeczeństwa zrównoważonego bazującego na zasadach „3R” – społeczeństwa, które przestrzega zarówno zasad ochrony środowiska, jak i dba o rozwój gospodarczy.

• Reduce (redukować): Zmniejszenie wielkości zużytych zasobów poprzez powiększenie efektywności zużytych zasobów oraz zwiększenie czasu użytkowania produktów;

• Reuse (ponownie używać): Wykorzystanie „surowców recyklingowalnych” poprzez ponowne ich użycie, jako produktów, lub ich części, po odpowiednim ich potraktowaniu. („Recyklingowalne surowce” są użytecznymi częściami albo komponentami odpadów, zużytych produktów lub dodatków do produktów). W to wpisują się towary z drugiej ręki!

• Recycle (recyklingować) – Wykorzystywanie „recyklingowalnych surowców” jako surowców w celu wytworzenia nowych produktów

Global Zero Waste Society – globalne społeczeństwo bezodpadowe

25 maja 2008 roku – tego dnia Japończycy zaproponowali światu nowy plan działań w celu przyspieszenia uczynienia międzynarodowego społeczeństwa społeczeństwem opartym na sprawnym cyklu materiałowym poprzez szerzenie idei 3R.

Źródło: Japońskie Ministerstwo Środowiska, www.env.go.jp

Społeczeństwo niskowęgloweplany dalekosiężne

W 2007 roku ówczesny premier Japonii Shinzo Abe rozpoczął rozmowy najpierw z prezydentem Filipin Glorią Arojo, a następnie w kwietniu 2007 z premierem Chin Wen Jiabao i prezydentem USA George’m W. Bush’em na temat zmian klimatu na Ziemi. Jednak dopiero 24 maja 2007 roku, na przemówieniu do przywódców Azji ogłosił swój plan nazwany „Cool Earth 50”, będący długofalowym planem redukcji o 50% emisji gazów cieplarnianych w skali świata. Maksymalną redukcję zaplanowano na rok 2050. Jest to rozszerzona wersja Protokołu z Kioto, do którego sam Protokół stał się tylko pierwszym krokiem. Konieczność redukcji emisji gazów cieplarnianych o 50% wynika z tego, że w chwili obecnej emisja CO2 przekracza około dwukrotnie zdolność pochłaniania jej przez środowisko. Tak więc zmniejszenie owej emisji o połowę da w efekcie poziom zbliżony do równowagi.

Źródło: Japońskie Ministerstwo Gospodarki www.meti.go.jp

Społeczeństwo niskowęgloweplany bieżące

Kształtowanie pożądanych zachowań społecznych jest bowiem równie ważne, jak i sama reforma przemysłu.

Obywatel ma znać środowiskowe koszty wyboru środka transportu; Preferencje dla komunikacji publicznej.

W obszarze budownictwa celem jest nabranie praktyki w zapobieganiu traceniu energii i efektywnym wykorzystaniu energii naturalnej w domu i biurze.

Społeczeństwo niskowęgloweplany bieżące (2)

Nowoczesne techniki magazynowana energii. Wykorzystanie technik informacyjnych. Dzięki nim np.

praca biurowa będzie mogła być masowo wykonywana w domu, co ograniczy także potrzebę tworzenia biur.

Planuje się znacznie efektywniejszą kontrolę energii przy użyciu technologii IT.

Budowanie domów aby były one bardziej energooszczędne. Przy tym ich planowana trwałość to 200 lat. W warunkach japońskich bardziej popularne będą domy z drewna. Wynika to zarówno z trwałości i energooszczędności tego surowca jak i z dużej odporności na trzęsienia ziemi.

Społeczeństwo niskowęgloweplany bieżące (3)

Właściwe wybory konsumenckie, czyli dobre praktyki zakupowe. Zaliczamy do nich nie stosowanie zbędnych akcesoriów ani pojemników, kupowanie produktów wielokrotnego użytku oraz preferowanie usług zamiast produktów.

Konieczne jest preferowanie produkty o niskim ładunku środowiskowym wyrażonym w cyklu życia (LCA).

Lansowana jest duma ze swojego miasta i preferowanie zakupów dóbr wytwarzanych na miejscu. Postulat ten wynika z zalecenia ograniczenia transportu tego, co można wytworzyć na miejscu, ale nie oznacza powrotu do autarchii.

Będzie się promowało bojkot produktów firm nie stosujących zasad odpowiedzialności społecznej biznesu.

Będzie się ponosić odpowiednie opłaty środowiskowe za surowce występujące na Ziemi w ograniczonej ilości.

Japońska strategia zrównoważonego rozwoju

Japonia jest daleko, a w ogóle to dziwny kraj. Więc u nas się to nie przyjmie. Czy aby na pewno…

W ciągu ostatnich kilku lat idee japońskie poparły:• OECD• Agendy ONZ• grupa G8• USA i Kanada• Chiny i inne kraje Azji• Wielka Brytania, Niemcy, Francja, Włochy i Rosja • Komisja Europejska Odbył się szereg ważnych konferencji i prowadzone są

programy pilotażowe.

Nasuwa się więc zasadnicze pytanie:

Czy możemy to zlekceważyć?A co za tym idzie – odpowiedź

na pytanie „Odpowiedzialny Biznes to luksus czy

obowiązek?” jest już chyba oczywista…

Dziękuję Państwu za uwagę

Mój e-mailjzamojski@wp.pl