OD;aqmifrIu@odkY wufvSrf;jcif; - GEN MYANMAR

အဆငမဟာဗဟာစမကနး (၂ဝ၁၃-၂ဝ၂၂)သည အမးသမး မားအေနႏင အလႊာအားလးတြင ေခါငးေဆာငမႈအပငး၌ တနးတညမစြာ ပါဝငႏငေစေရးက ေသခာေစရန ဥးတည ပစမတထားေပသည။ အဆပါစမကနးႏင လာမည ၂ဝ၁၅ ေရြးေကာကပြႏငအတ တြစပပါရလာမည အခြငအလမးမား ေပါငးလကပါက အမးသမးမားေခါငးေဆာငမႈစြမးရည စမခက မားအေပၚတြင စတဝငစားမႈမား ပမရရလာေစႏငလမမညဟ ယဆရေပသည။

ကား၊ မ ေရးရာ တနးတညမေရးကြနရကအေနႏင လကရ အမးသမးေခါငးေဆာငမားအပါအဝင အလားအလာရသည အမးသမးဥးေဆာငသမား၏ ကၽြမးကငမႈအရညအေသြးႏင စြမးရညဖြ႔ၿဖးမႈဆငရာလအပခကမားအား ေဖာ ထတသတမတ ႏငရန၊ လကရ ရေနသည အမးသမးမား ေခါငးေဆာငမႈ စြမးရည သငေထာကကပစၥညးမားႏင ျပငဆငခမတထား သည ကနဥးအစအအစဥမားအား ေလလာသးသပႏငရန ရညရြယၿပး ယခေလလာသးသပခကစစတမးအား ေကာက ယျခငးျဖစသည။ ဤစစတမးေကာကယျခငးသည ကြနရက အဖြ႔ဝငမားႏင အတတကြေရးဆြခသည မဟာဗဟာစမကနး လပငနးစဥ၏ ရလာဒတစခ ျဖစပါသည။ သ႔မသာ ကြနရက အဖြ႔ဝငမားအတြကပပးေပးရန သငေတာမည သငတနးအစ အစဥမားအား သတမတေဖာထတႏငမညျဖစသည။ ယခ စစတမးတြင လကရ၌ အမးသမးမားေခါငးေဆာငမႈစြမးရည ဆငရာစမခကမားတြင ပါဝငစမခန႔ခြေနသည အဓကကသည ပဂၢလမားအား ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး၊ ေအာကပါအဖြ႔အစညး၊ နယပယမားထမ လကရအမးသမးေခါငးေဆာငမား၊ အလား အလာရသည အမးသမးေခါငးေဆာငေလာငးမားႏင ေတြ႔ဆ ေမးျမနးျခငးမားပါရပါသည …

OD;aqmifrIu@odkY wufvSrf;jcif;

______________________________________________________________________________________________________________________________1 Phan Tee Eain & the Gender Equality Network, 2012. Women in the Myanmar Parliament 2012, Yangon; Inter-Parliamentary Union, www.ipu.org/wmn-e/world.htm (current as at 1 July 2013).

___________________________ jrefrmEdkifiH&S d trsKd;orD;rsm;twGuf acgif;aqmifrIoifwef;

vdktyfcsufrsm;ESif h oifwef;tpDtpOfrsm;tm; avhvmoHk;oyfcsufppfwrf;

အကဥးခပ

ျမနမာႏငငတြင လထအတြငး ေခါငးေဆာငမႈက႑၌ အမးသမးမား၏ ပါဝငကယစားျပႏႈနးမာ သသသာသာ နမက လကရေလသည။ ဥပမာ - ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင၊ အမးသားလႊတေတာတြင အမးသမးလႊတေတာကယစားလယ ဥးေရမာ ၆% မသာ ေရြးေကာကတငေျမာကခထားရရာ အာရ ေဒသတြငး ႏငငမားရ လႊတေတာမားအတြငး အမးသမးဥးေရ ပါဝငမႈ ပမးမအခးအစားျဖစသည ၁၈.၃% 1 ႏငယဥပါက ေနာကက ကနရစလကရေလသည။ အေျခတညတၿပးသား အစဥအလာတစချဖစသည ပရသအသားေပး ေခါငးေဆာငမႈ အယအဆသည ေခါငးေဆာငမႈေနရာသ႔ အမးသမးမား တကလမးရာတြင အားေကာငးသည အဟန႔အတားတစခ အျဖစတညရေနေပသည။ ေခါငးေဆာငမႈစြမးရညမား ျပညဝ အားေကာငးလာေစရန၊ မမတ႔၏ ကယပငအရညအခငးႏင အလားအလာေကာငးမားအေပၚတြင ယၾကညမႈတညေဆာက ႏငရန ကညပပးမႈမား ယခထကပလအပလကရေသးေၾကာငး ကလညး အမးသမးထၾကးက ညႊနးဆေထာကျပေနပါသည။ တစခနတညးမာပင အမးသမးမားအေနႏင ျဖစေပၚေနသည ႏငငေရးႏင လမႈေရးအေျပာငးအလမားတြင ပါဝငထဆစ ပေဖၚႏငစြမးရလာေစဖ႔ အခြငအလမးေကာငးမားကလညး ျမနမာႏငင၏ လကရႏငငေရးႏင လမႈေရးေရခန အေျပာငး အလမားက ဖနတးေပးလကရေနသညက ေတြ႔ရေပသည။ အစးရ၏ အမးသမးမား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အမးသား

OD;aqmifrIu@odkY wufvSrf;jcif;__________________________jrefrmEdkifiH&Sd trsKd;orD;rsm;twGuf acgif;aqmifrIoifwef; vdktyfcsufrsm;ESifh oifwef;tpDtpOfrsm;tm; avhvmoHk;oyfcsufppfwrf;

2

• ေကးရြာဖြ႔ၿဖးတးတကေရးေကာမတႏင အမးသမး အဖြ႔မားကသ႔ ျပညတြငးအဆင ရပရြာအေျချပ အဖြ႔ အစညးမား (CBOs)

• ယၾကညမႈအေျချပ အဖြ႔အစညးမားအပါအဝင ျပည တြငးႏင ႏငငတကာမအစးရမဟတေသာ အဖြ႔အ စညးမား

• ႏငငေရးပါတမားမ ပါတဝငမားႏင လႊတေတာကယ စားလယမား

ရလာဒအေနျဖင စြမးရညတညေဆာကမႈ၊ သငတနးႏင ပတသကေသာ လအပခကမား၏ အေျခခပစမား၊ ေခါငး ေဆာငမႈ စသညတ႔အေပၚတြင အမးသမးတ႔၏ အျမငမားအား ကယျပန႔စြာ ပေဖာဖြငဟျပထားေပသည။ သငတနးႏငပတသကေသာ လအပခကမား ႏငငတကာမ သြားေနသညပစႏင ကကညစြာပင သငတနးပ႔ခမႈ အစအစဥအမားစသည “အသြငသ႑ာနကး ေျပာငးျခငးရသည ေခါငးေဆာငမႈစြမးရညပစ”အား အားေပး ျမငတငေပးပါသည။ ထေခါငးေဆာငမႈပစသည အမးသမး ေခါငးေဆာငမားအေနႏင လပပငခြငအားမေဝျခငး၊ အားလး ပါဝငေဆာငရြကႏငမည လပငနးစဥမားက ကငသးျခငး တ႔ျဖစပါသည။ အဆပါ ေခါငးေဆာငမႈပစသည ပမႀကးမား ကယျပန႔သည ကား၊ မ ေရးရာ တနးတညမမႈ ရရလာေရး အပါအဝင အေရးပါသည လမႈေရးေျပာငးလမႈမားအား အရနျမငတငေပးရနႏင တစဖကလအေပၚ ဥးစးဥးေဆာငျပႏင ေစရနအတြက ျဖစပါသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည လကရ အမးသမးေခါငးေဆာငမားႏင အလားအလာရသည အမး သမးေခါငးေဆာငမားသည ခငမာအားေကာငးသည အမး သမးေခါငးေဆာငက ပေဖၚၾကသညအျမငမာ မနးရးစြ တညၾကပါသည။ ထ႔အျပင ၄ငးတ႔သည ျပညသလထ အား အလပအေကြးျပေရး၊ ဗဟသတႏင ျပညစေရး၊ ဆးျဖတခကမား မနမနကနကန ခမတႏငစြမး ရေရးတ႔၏ အေရးၾကးပကလညး အေလးထားေျပာဆခေပသည။ အသက အရြယႏင ကား၊ မ ကြျပားမႈစသည မရးဖလာ အေကာက အယမားႏင လပပငခြငေပၚတြင အေျခခ၍ အာဏာရင ဆနေသာ၊ အမးသားၾကးစးေသာ ေခါငးေဆာငမႈပစမ ေသြ ဖယကာ လမႈေရးရာ တရားမတမႈ၊ တနးတညမေရး စညးမဥး မားႏင အရညအခငးေပၚတြင မတည၍ အမားပါဝငႏငခြင

ရၿပး ဒမကေရစကသည ေခါငးေဆာငမႈပစသ႔ ဥးတည ေျပာငးလေနသည ျမနမာႏငငရ လႈပရားမႈတစတတပငးတြင အမးသမးမားသည ဥးေဆာငသညက႑မ ပါဝငေနသညက ေနရာေတာေတာမားမားတြင ေတြ႔ရေပသည။

အရညအခငးမား၊ သငတနးႏငပတသကေသာ လအပ ခကမားအား အကျဖတသးသပရာတြင ေလလာအကျဖတေရး အဖြ႔သည ေခါငးေဆာငမႈ အေျခခသတမတခကေဘာင2

ကေရးဆြခပါသည။ အဆပါေဘာငတြင မမကယက ဥးေဆာင ျခငး၊ တစျခားသမားအား ဥးေဆာငျခငး၊ ရပရြာ (သ႔) အဖြ႔ အစညး (သ႔) အသငးအဖြ႔ၾကးမားက ဥးေဆာငျခငး စသည က႑သးရပတြင အမးသမးေခါငးေဆာငမားႏင အထး သကဆငမႈရသည ေခါငးေဆာငမႈဆငရာ အရညအခငးမား ပါဝငပါသည။

သငတနးပ႔ခေရး အစအစဥမား ယခေလလာမႈတြင ထညသြငးသးသပထားသည သင တနးပ႔ခေရး အစအစဥမားသည အဖြ႔အစညးမားမ ထပသး ေခါငးေဆာငအမးသမးမား (သ႔) လကရအမးသမးလႊတေတာ အမတမားထက ဒတယေနရာရ အမးသမးေခါငးေဆာင ေလာငးလာမားအေပၚတြငသာ ဥးတညပစမတထားေပသည။ ငယရြယၿပး အေတြ႔အၾက ပမနညးပါးသည အမးသမးမားအား အနာဂတ၏ ေခါငးေဆာငမား ျဖစလာေစရနအတြက ျပစပး ေထာငေပးရန ရညရြယျခငးျဖစသည။ ဤအစအစဥမားတြင အမးသမးအခြငအေရးႏင ကား၊ မ ေရးရာ တနးတညမေရး၊ ေခါငးေဆာငမႈ စြမးရညျပညဝမႈ၊ က႑အလက သကဆင သည နညးပညာကၽြမးကငမႈစသည အဓကနယပယ ၃ ခ ျခင ပါဝငပါသည။

ေလလာသးသပၿပးေသာ သငတနးပ႔ခမႈ အစအစဥမား တြင ေခါငးေဆာငမႈ အေျခခသတမတခကေဘာငတြင ပါဝင သည ေခါငးေဆာငမႈ အရညအခငးအခ႕က ထညသြငးထား ေသာလညး မတညသည ေရခန အတငးအတာအရသာ ထညသြငးထားျခငးျဖစသည။ အဖြ႔အစညးအမားစအေနျဖင ကြျပားသည ေခါငးစဥမးစက ပ႔ခသငၾကားေပးရနအတြက အဖြ႕အစညးျပငပမ ကြမးကငပညာရငမားေပၚတြင မခအား ထားရေလရသည။ လအမားစ ပါဝငတကေရာကႏငၿပး လကေတြ႔လပေဆာငမႈမားပါဝငသည အလပရေဆြးေႏြးပြမား

______________________________________________________________________________________________________________________________2 For the complete set of competencies in the Leadership Framework refer to the full report, Taking the Lead: An Assessment of Women's Leadership Training Needs and Training Initiatives in Myanmar, the Gender Equaltiy Network, September 2013, Yangon.


3

အျပင အခ႕အစအစဥမားတြင သငတနးႏင အမစာအလပမားမ တစဆင ရပရြာေဒသတြင အလပသငဝနထမးအျဖစ လပကင ေစျခငးကသ႔ တကၾကြသည လပေဆာငဖြယရာမားပါေသာ သငတနး ပ႔ခမႈမားကပါ ေပါငးစပထညသြငးထားၾကသည။ အခ႕ အဖြ႔အစညးမားသည လမးညႊနျပသျခငး အစအစဥ မားကသ႔ ေနာကဆကတြ အစအစဥမားျဖင ကညပပးၾကသည။ အဖြ႔အစညးမားႏင အမးသမးေခါငးေဆာငမား ကယတင ကပါ လမးညႊနျပသျခငး အစအစဥမား၏ အေရးပါပက အေလး ေပးေျပာဆေနၾကခနတြင လကေတြ႔၌ ယငးကသ႔ေသာ ကည ပပးမႈမားအား ပမခ႕ထြငရနအတြက အေရးပါေသာနယပယ မား ကနရေနဆပငျဖစသည။

အမးသမးမား လထေခါငးေဆာငမႈ အခနးက႑တြင ပမ ပါဝငလာႏငေစေရးအတြက ယခထက ပမကညပပးမႈေပးႏင ရန အမးသမးမားအတြက ေခါငးေဆာငမႈ သငတနးအစအစဥ မားစြာက လကရျဖစေပၚေနသည ႏငငေရး၊ လမႈေရးျပျပင ေျပာငးလမႈမားႏငအည ပမဖြ႔ၿဖးတးတကလာေအာင လပ ေဆာငလကရေပသည။ သငတနးအစအစဥမားသည အသြင ေျပာငးလႏငစြမးရေသာ ေခါငးေဆာငမႈစြမးရည၊ အမးသမး ေခါငးေဆာငမား၏ အမးမးေသာ လအပခကမားက တန႔ျပန ျဖညဆညးေဆာငရြကမႈ၊ ေနာကဆကတြ ကညပပးမႈမား အေပၚ စဥဆကမျပတ အာရစးစကပါသည။ အမးသမးမား အေနႏင အမးသားေခါငးေဆာငမႈ ႀကးစးေနသည ရးရာအစဥ အလာအား မတညသည ပစတစချဖင ဥးေဆာငေျပာငးလ ႏငရနအတြကလညးေကာငး တငးျပည၏ ႏငငေရးႏင လမႈ ေရးအသြငေျပာငးလမႈမားတြင ပါဝငပပးလာႏငေစရနအတြက လညးေကာငး သငတနးအစအစဥမားသည အမးသမးမား အား ႏးၾကားတကၾကြလာေစၿပး လအပသည အတတပညာမား ျဖညဆညးေပးသြားေပမည။

ျမနမာႏငငရ အမးသမးမား၏ ေခါငးေဆာငမႈစြမးရည လထေခါငးေဆာငမႈေနရာမားတြင အမးသမးမား၏ ကယစားျပႏငမႈပမာဏ အလြနအမငး နမကေနျခငးသည ျမနမာႏငငအဖ႔ အေရးၾကးသည ျပနာတစရပျဖစသည။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြႏင ၂၀၁၂ ၾကားျဖတ ေရြးေကာကပြမား၌ အမးသားအဆငႏင ျပညနယ/တငးေဒသၾကးအဆင လႊတ ေတာမားတြင အမးသမးလႊတေတာကယစားလယ ၅၅ဥးသာ ေရြးခယခခရပါသည။ ထပမာဏမာ လႊတေတာကယစားလယ ______________________________________________________________________________________________________________________________3 Phan Tee Eain & the Gender Equality Network, 2012. Women in the Myanmar Parliament 2012.4 ActionAid, CARE, Oxfam, 2011, If Given the Chance: Women’s Participation in Public Life in Myanmar. Yangon.5 The Institute for Inclusive Security, 2009, Bringing Women into Government: Strategies for Policy Makers, No 1, March; McKinsey and Company, 2012, Women Matter: An Asian Perspective – Harnessing Women Talent to Raise Corporate Performance, p 16.

ေနရာအားလး၏ ၄.၈% မသာရေပသည။3 ၂၀၁၁ တြင ActionAid၊ CAREႏင Oxfamတ႔မ ျပလပခသည ေလလာမႈစစတမး၌ ျမနမာႏငငရ ေခါငးေဆာငမႈအခနးက႑ႏင ဆးျဖတခက ခမတျခငးတ႔တြင ကား၊ မ ေရးရာ တနးတညမမႈက သက ေရာကေစေသာ လမႈေရးစႏႈနးမားႏင သေဘာထားအျမငမား ကေဖၚထတတငျပထားပါသည။4 ထေလလာမႈမ သရရသညမာ ေခါငးေဆာငမႈသည အမးသားမားႏငသာ သးသန႔သကဆင သည ကၽြမးကငမႈ၊ အထးအခြငအေရးတစခဟ ကယျပန႔စြာ သတမတလကခလကရၾကသည ဟ၍ျဖစသည။ အမးသမး မားအေနႏင အဆပါတရားေသအျမငမးက စြမတလကခသြား ႏငၿပး မမ၏ကယပငအရညအခငး၊ ေခါငးေဆာငမႈအခနး က႑တြင ပါဝငႏငစြမးႏငပတသက၍ မမကယကယၾကညမႈ အေပၚ သးသပအကျဖတရာတြင ထခကလာေစႏငပါသည။ ေခါငးေဆာငမႈႏင စမခန႔ခြမႈ စြမးရညမားတြင အကန႔အသတ မားရေနရသာမက ပညာေရးႏင သတငးအခကအလကရရႏင မႈတြင ၾကေတြ႔ေနရသည စနေခၚမႈမားေၾကာင ပညာရပဆငရာ နယပယမားတြငလညး စြမးေဆာငရညႏင ကၽြမးကငမႈအပငး မား၌ အကန႔အသတမား ျဖစေပၚလကရဆပင ျဖစသည။5

အမးသမးမားအတြက ထတေဖာေျပာဆခြငႏင ၎တ႔ ၏ လအပခကမားအား တငျပေျပာဆပငခြင ရလာေစရနအတြက ေၾကာငလညးေကာငး အမးသမးမားပါဝငမႈသည ေခါငးေဆာင မႈႏင ဆးျဖတခက ခမတျခငး အခနးက႑တ႔တြင ပမေကာငး မြနတးတကလာသညက ျပသခသညအတြကေၾကာငလညး ေကာငး ေခါငးေဆာငမႈေနရာမားတြင အမးသမးဥးေရ ပမ ျမငတငေပးရနမာ အေရးၾကးေပသည။

စြမးရညျပညဝေသာ အမးသမးေခါငးေဆာငတစေယာက၏အျမငမား

ထေရာကသည သငတနးအစအစဥမားအား ပေဖာဖန တးရာတြင ေကာငးမြနသည အမးသမးေခါငးေဆာငမႈ စြမးရည သည မညသညအရာမားအေပၚတြင အေျခချဖစတညသည ဆသညအား ရငးလငးစြာ နားလညသေဘာေပါကရန လအပ ေပသည။ စြမးရညျပညဝေသာ အမးသမးေခါငးေဆာငက ပေဖာၾကသညအျမင၊ ျဖစလသညဆႏၵတ႔ႏင ပတသကၿပး အမးသမးမားအား ေမးျမနးၾကညသညအခါ ေယဘယအား ျဖင ေအာကပါအခကသးခက ေပၚထြကလာသညက ေတြ႔ရေပ သည။


4

၁။ လထအား အလပအေကၽြးျပရန ႏစျမပရညစးမႈရျခငး

၂။ လပပငခြငမားအား ေဝမၿပး လမႈေရးရာ တရားမ တမႈႏင အမးသမးေရးရာ ကစၥရပမားအား ရရငစြာ ထတေဖၚ ေျပာဆျခငး

၃။ ဆးျဖတခကမားက မနမနကနကန ခမတႏငရန ဗဟ သတအၾကားအျမငမားျပားျခငး၊ စြမးေဆာငရညရျခငး

အမားျပညသအတြက အလပအေကၽြးျပျခငးႏင ဝန ေဆာငမႈေပးျခငး စသညသေဘာထားမာ အမားစတြင ေတြ႔ရ သည အသြငအျပငလကၡဏာမား ျဖစေပသည။ အမားျပည သအား အလပအေကၽြးျပသည အမးသမးေခါငးေဆာင တစေယာက၏ အဆပါအျမငမးသည “အလပအေကၽြးျပသည ေခါငးေဆာငမႈ စြမးရည”6 နမနာပစအား ထငဟပေစပါသည။ ထေခါငးေဆာငမႈပစတြင ေခါငးေဆာငျဖစသသည အမားျပည သ၏လအပခကအား ဥးစားေပး ေရ႕တနးတငၿပး လပပငခြင အာဏာအား မေဝကာ လအမား ဖြ႔ၿဖးတးတကလာေစရန ကညေဆာငရြကတတေပသည။ ထေခါငးေဆာငမႈပစႏင အကကညဆးေသာ အမးသမးမား ေဖာျပခသည ကၽြမးကငမႈႏင ပငကယအရညအေသြးတ႔မာ ကယကးစြန႔တတျခငး၊ သနား ၾကငနာမႈရျခငး၊ အမားက ႏစသကသေဘာကၾကျခငး၊ အျခားလမား၏ ေျပာစကားက နားေထာငတတျခငးႏင အျခား သမားထမ သငယတတျခငး စသညတ႔ ပါဝငေပသည။

ဒအျမငဟာ နယပယသးရပလးက အမးသမးေတြ ေျပာဆခတအျမငျဖစၿပး ရပရြာအေျချပအဖြ႔အစညးမားမ အမးသမးမားတြင အထးသျဖင ေတြ႔ရပါသည။ အမားျပညသ အကးအတြက အလပအေကၽြးျပရနဆသညမာ အျငငးပြားစရာ မလေအာင ေကာငးမြနလလားအပသည ကစၥျဖစေသာလညး အမးသမးေခါငးေဆာငမႈသငတနးအစအစဥမားတြင “အလပ အေကၽြးျပျခငး(serving)” ဆသညအသးအႏႈနးမာ အစဥအလာ အားျဖင မနးမပသျခငး၊ အဆငနမကျခငးစသည အဓပၸါယ တ႔ႏငစပဆကေနၿပး ကား၊ မ အေျချပ လမႈေရးရာစႏႈနးမား ပမခငခေအာင အငအားျဖညေပးသည သေဘာသကေရာက သြားႏငသညအတြက အလပအေကၽြးျပသည ေခါငးေဆာငမႈ စြမးရညပစက အားေပးျမငတငရာတြင သတျဖင ေဆာငရြက သငေပသည။7 ၿပးခသညေလလာမႈတြင အဆပါ ေကာငးမြန လလားအပသည စရကလကၡဏာသည အမးသားေခါငးေဆာင မႈတြငလညး ေတြ႕ရသညဆသည အခကကလညး မတသား ထားသငပါသည။8 ယဥေကးမႈ ထးတမးအစဥအလာအရ လလားႏစသကဖြယျဖစသည ယခေခါငးေဆာငမႈအျမငအား အမးသမးမားမာသာမက အမးသားမားအတြကပါ ပ႔ခေပး ႏငသညဆသညအခကက သေဘာေပါကနားလညရန အေရး ႀကးသည မနေသာလညး ယခေလလာမႈတြငမ အမးသမးမား၏ အျမငက ေတြ႔ဆေမးျမနးျခငးသာ ကယကယျပန႔ျပန႔ ဥးတည ျပလပထားသညအတြက ကား၊ မ မတကြျပားသည ႏႈငးယဥ သးသပခကမား ထညသြငးေဖာျပႏငမည မဟတေပ။

ဒတယအခကအေနျဖငဆရလင ေတြ႔ဆေမးျမနးခ သည အမးသမးမားသည အခနး(၁)တြင ေဖာျပထားသည အ သြငေျပာငးလႏငစြမးရသည ေခါငးေဆာင မႈပစႏင ခတဆကေန သည စြမးရညျပညဝေသာ အမးသမးေခါငးေဆာငတစေယာက ၏ပရပအား ထငဟပေဖၚျပေနေပသည။ အဆပါအမးသမး ေခါငးေဆာငမႈပစသည သတရျခငး၊ ရရငစြာ ထတေဖာေျပာဆ တတျခငး၊ တာဝနယတတျခငး၊ (မမကယကယအပါအဝင) ေဝဖနအကျဖတႏငစြမးရျခငး၊ လမးသစထြငသတစဥးျဖစျခငး၊ အစဥအလာအေတြးအေခၚပစမားအား စနေခၚႏငစြမးရျခငး၊ ပမကယျပန႔သည လမႈေရးရာ တရားမတမႈမားႏင သဘာဝ ပတဝနးကငထနးသမးေစာငေရာကေရးအပါအဝင အမးသမး ေရးရာကစၥမားအေပၚတြင ေထာကခအားေပးတတျခငးစသည စရကလကၡဏာမားရသအျဖစ ပေဖာေျပာဆခၾကျခငးျဖစသည။

“ေခါငးေဆာငဆတာ ကယအတြကပကယ ေခါငးေဆာင ျဖစေနလ႔မရပါဘး။ ေခါငးေဆာငဆတာ အမားျပညသက အလပအေကၽြးျပမယသေတြပ ျဖစသငပါတယ။ ဒလ ေခါငးေဆာငမးကသာ စြမးရညျပညဝတ အမးသမး ေခါငးေဆာငလ႔ ကၽြနမသတမတပါတယ။ ကၽြနမကယတင လညး အမားက အလပအေကၽြးျပႏငမယ ေခါငးေဆာင တစဥးပ ျဖစခငပါတယ”

“ကယလပပငခြငအာဏာက တစလြသးမယေခါငးေဆာင မးကေတာ ကၽြနမ သေဘာမကပါဘး။ ျပညသလထ အတြက အလပအေကၽြးျပၿပး ေကာငးရာေကာငးေၾကာငးေတြ လပေပးခငပါတယ”

______________________________________________________________________________________________________________________________6 The phrase “servant leadership” was coined by Robert Greenleaf in an essay he first published in 1970. 7 Eicher-Catt, Deborah, 2005, The Myth of Servant-Leadership: A Feminist Perspective, Women and Language, 28(1), 17-25.8 ActionAid, CARE, Oxfam, 2011, If Given the Chance: Women’s Participation in Public Life in Myanmar, Section 3.2.Yangon.


5

အဆပါအမးသမးေခါငးေဆာငမးသည လပပငခြငအာဏာ အား မေဝတတသ၊ လအမား၏ ေလးစားသမႈကခရသ၊ မတ ကြျပားမႈမားအား တနဖးထားတတသ၊ အမားႏင ခတဆက လပကငတတသ၊ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ျမငတငအားေပး တတသတစေယာက ျဖစေပသည။

စြမးရညျပညဝေသာ အမးသမးေခါငးေဆာငတစ ေယာကက ပေဖာေျပာဆၾကရာတြင တတယအတညဆးပရပမာ ဗဟသတ အၾကားအျမငမားျပားျခငး၊ ပညာတတျခငး၊ စြမး ေဆာငရညျမငမားျခငး၊ ဥာဏရညဥာဏေသြးထကျမကျခငး၊ ခြျခားသးသပ ႏငစြမးရျခငး၊ ဆျဖတခက မနမနကနကနခႏင ျခငး စေသာ အရညအခငးပငရင အမးသမးျဖစပါသည။

အစးရမဟတေသာ အဖြ႔အစညးမားတြင လပကငေန ေသာ အမးသမးအမားစ၌ အေတြ႕ရဆးျဖစေသာ ထအျမငတြင ေကာငးမြနေသာစမခန႔ခြမႈ၊ အဖြ႔အစညးႏင လပကငတတ ေသာ ကၽြမးကငမႈမားရျခငး၊ ထေရာကေသာ အကးရလာဒ မားက ေပၚထြနးလာေအာင လပကငႏငစြမးရျခငးစသညတ႔ ပါဝငပါသည။

“ကၽြနမအေနန႔ တငးျပညအတြက ဆးျဖတခကခရတ အေရးကစၥေတြမာ ပါဝငခြငရတ ေခါငးေဆာင တစေယာက ျဖစခငပါတယ…… အဒလပါဝငခြငရမသာ မဝါဒေတြက ေျပာငးလပစႏငမာ ျဖစပါတယ”

“အမးသမးေတြအေနန႔ မသနစြမးအမးသမးမားအေရး၊ အမးသမးေတြအတြက ပညာေရးန႔ အကာအကြယ ရရေရး စတ အမးသမးအေရးကစၥေတြအတြက လပကငေဆာငရြက သငပါတယ။ ကၽြနမအေနန႔ကေတာ အမးသမးေတြ အတြကသာမက ေယာကၤားေလးန႔ မနးကေလးငယေတြ ျဖစတ လငယေတြအတြကပါ လပကငေဆာငရြကေပးတ ေခါငးေဆာငတစေယာကျဖစခငပါတယ”

______________________________________________________________________________________________________________________________9 Catalyst, 2007, The Double-Bind Dilemma for Women in Leadership: Damned if You Do, Doomed if You Don’t.10 Ruderman, Marian and Ohlott, Patricia, 2005, ‘Leading Women: What Coaches of Women Need to Know’, Leading in Action, Vol 25, No 25, Number 3, July/August.

ျခင၍ေျပာရမညဆလင အသကအရြယႏင ကား၊ မ ကြျပားမႈစသည မရးဖလာအေကာကအယမားႏင လပပငခြင ေပၚတြင အေျခခ၍ အာဏာရငဆနေသာ၊ အမးသားၾကးစးေသာ ေခါငးေဆာငမႈပစမ ေသြဖယကာ လမႈေရးရာ တရားမတမႈ၊ တနးတညမေရးစညးမဥးမားႏင အရညအခငးေပၚတြင မတည၍ အမားပါဝငႏငခြငရၿပး ဒမကေရစကသည ေခါငးေဆာငမႈ ပစသ႔ ဥးတညေျပာငးလေနသည ျမနမာႏငငရ လႈပရားမႈ တစတတပငးတြင အမးသမးမားသည ဥးေဆာငသညက႑ မာ ပါဝငေနသညဟ ညြနးဆေဖာျပေနေပသည။

အမးသမးေခါငးေဆာငတစေယာကအေနႏငၾကေတြ႔ရငဆငရတတသည သေဘာထားမား အမးသားမားျဖင တညေဆာကထားေသာ ေခါငး ေဆာငမႈပစ၏ အခငအမာတညရေနမႈသည အမးသမးမား၏ ေခါငးေဆာငႏငမႈ အရညအခငးမားႏငပတသကသည အေရး ပါသည အကျဖတေလလာခက ျပလပရာတြင မညသ႔မညပ အကးရလာဒ ထငေစသညက ႏငငတကာစမခန႔ခြမႈေရးရာ သေတသနဆနးစစခကတစခက ေဖာထတထားပါသည။9 အမးသားမားႏင သကဆငသည ေခါငးေဆာငမႈဆငရာ စႏႈနးမားအေပၚတြင အေျခခ၍သာ ေအာငျမငမႈစက တငး တာၾကသည။10 ျမနမာႏငင၌ ေခါငးေဆာငမႈသည အမး သားမားအတြက အထးအခြငအေရးတစခဟ ယၾကည ၾကျခငးသည အမးသမးမားအေနႏင ကား၊ မ ေရးရာ အခနးက႑ႏင ပတသကသည ေမာမနးခကမားအား ခးေဖါကဆန႔ကငၿပး ေခါငးေဆာငေနရာသ႔ တကလမးရာတြင အတားအဆး၊ အပတအပငမား ေပၚေပါကေစလကရသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည အမးသမးေတာေတာမားမား အေန ႏငလညး ေခါငးေဆာငေနရာသ႔ ေလာကလမးရာ လမးေၾကာငး တစေလာကတြင အဆးျမငေသာသေဘာထားမားႏင ၾက ေတြ႔ခရသည။ ၄ငးတ႔အေပၚ ေဝဖနတကခကၾကပ၊ မေလး မစားဆကဆခရပႏင အနးနားပတဝနးကငရလမားမ စတဓါတ ကေအာင ေျပာဆတားဆးတတၾကပ ဇာတလမးမားက အဆပါ အမးသမးမားထမ ၾကားသခရေပသည။

“အမးသမးေခါငးေဆာငတစေယာကအေနန႔ အနညးဆး ေတာ အသဥာဏဗဟသတ ရရမယ။ အသကၾကးဖ႔ မလပါဘး။ ေခါငးေဆာငဆတာ အသဥာဏ၊ ဗဟသတန႔ ျပညစမယဆရင အသကငယလညး ရပါတယ”


6

အသကအရြယႏင အသဥာဏ စပဆကေနသညဆ သည ရးရာေတြးေခၚမႈပစအား လကခထားၾကသည အခ႕ေသာ အမးသမးၾကးမားတြငလညး အျပသေဘာ မေဆာငေသာ သေဘာထားမားရေၾကာငး ေတြ႕ရပါသည။ ထ႔ေၾကာင ၎တ႔ သည ငယရြယသမား ေျပာသညစကားက လကသငခ နားမေထာငခငၾကေပ။

အမးသမး လႊတေတာကယစားလယတစဥးဆလင မနးမ တစေယာကျဖစလကႏင ႏငငေရးအလပမား ဝင ေရာကလပကငေနသညအတြကဟ၍ ထပဆငေဝဖနခခရ ေလသည။

အခ႕အမးသမးမားအေနႏငဆလင ဆန႔ကငဘက ပစ ႏစခလးေရာေႏာပါဝငေနသည တ႔ျပနမႈမားႏင ၾကေတြ႔ေနရ ေပသည။ အခ႕လမားထမ အားေပးေထာကခမႈကရရေသာ လညး အခ႕လမားထမ အႏတသေဘာေဆာငသည သေဘာ ထားမားကသာ ရငဆငၾကေတြ႔ေနရပါသည။ အမးသမး အနညးငယကသာလင မညသ႔ေသာ အဆးျမငသေဘာထား မးမ မၾကေတြ႕ရေၾကာငး ေျပာၾကားခပါသည။ ရပကးရြာကး ေဆာငရြကေနသမားျဖစေသာေၾကာင ၄ငးတ႔အား ရရငသည အမးသမးမားအျဖစ ရျမငၾကၿပး တေလးတစားႏင ဆကဆ ၾကသညဟ ဆေလသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည အမးသမး တစဥး၏ ေျဖၾကားခကတြငပါရသည အျပသေဘာေဆာင သည မတခကတစခအရဆလင ယခအခါ ျပညသလထႏင ဆငသည အလပမားတြင အမးသမးမား ယခငကထက ပမ ပါဝငလာၾကသညအတြက လအမား၏ သေဘာထားအျမငမား ေျပာငးလလာဖြယရာရသညဟ ဆေလသည။

အခ႕အမးသမးမားသည ရးရာအစဥအလာအရ မနးမ မဆနသည အရညအေသြးဟ သတမတထားၾကေသာ အရည အေသြးမးအား ျပသမသညအတြက ေဝဖနခေနရျခငးမား ရေလသည။ ထအေျခအေနမးတြင ၄ငးတ႔မာ ရနလတတ သည (သ႔) ဆရာလပ ဆးမတတသည (သ႔) အမမာမေနခင ဘ အျပင၌သာ အခနျဖနးလျခငးျဖစသညဟ ေဝဖနေျပာဆ ခၾကရေလရသည။ အဆပါအမးသမးမားအေနႏင ၄ငးတ႔မာ ေမးခြနးထတခရ၊ ေဝဖနအကျဖတခရကာ ထနးေကာငး ကြပကခေနရသညဟ ခစားၾကရေလသည။ ခႏၶာကယအရြယ အစားသာမက အသကအရြယႏင အေတြ႔အၾကတ႔မာ လ အမားက ၄ငးတ႔အေပၚ ေခါငးေဆာငတစေယာကအေနႏင ထားရသည သေဘာထားမားအား ဆးျဖတျပဌာနးေပးသည အခကမားျဖစသညဟ အဆပါ အမးသမးမားမ ခြျခားေဖၚျပ ခၾကပါသည။ အသကအရြယၾကးသအား ရေသေလးစားရမည ဟသည ထးတမးစဥလာရသညအတြက အထးသျဖင မမ ထက အသကအရြယပၾကးသည အမးသားမားႏင ဆကဆရ သညမာ ပ၍ခကခသညဟ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည အမးသမး တစဥးမ မတခကခထားသည။

“အမးသမးေခါငးေဆာငေတြအေနန႔ ကယကယက သဓဌာန ခငမာျပတသားဖ႔ လပါတယ။ သတ႔အေနန႔ ဒထကပၿပး ၾကးစားရနးကနၾကဖ႔လပါတယ”

“ေယာကၤားတစေယာကျဖစရတာန႔ မနးမတစေယာကျဖစ ရတာ နညးနညးေတာကြာပါတယ။ အမးသမးတစေယာက အေနန႔ လေတြအေပၚ အမားၾကး ၾသဇာမသကေရာက ႏငတအျပင သတ႔ရ လပကငနငစြမးကလညး မၾကာမၾကာ စနေခၚေလရၾကပါတယ။ လေတြက အမးသမးတစဥးေျပာ တ စကားဆရင နားမေထာငခငၾကဘးေလ”

“ျမနမာႏငငသားေတြရ႕ ႏငငေရး အသႏးၾကားမႈက အရမးက နညးပါးေနပါတယ။ ကၽြနမ အခလပေနတာေတြက ဘာမ အဓပၸါယမရဘး၊ ႏငငေရးမာဝငပါေနလ႔ အမကမသားစ ထမငးစားရမာ မဟတဘး စတအေျပာမးေတြက လေတြက ကၽြနမကလာလာေျပာၾကတယ။ ကၽြနမက အမးသမးတစဥး ျဖစေနတအတြက ႏစခါျပန ေဝဖနခရပါတယ။ အခတငးျပည လညး ေျပာငးလေနပါၿပ။ ကၽြနမတ႔မနးမေတြအေပၚ ျမငတ အျမငေတြလညး ေျပာငးလသငပါၿပ”

“ယဥေကးမႈ အစဥအလာေတြၾကာင အသကၾကးတ အမးသားေတြန႔ အလပလပရရင အရမးကခကခပါတယ။ သတ႔က သတ႔သာ အသဆး၊ အတတဆးလ႔ ထငၾကၿပး အမးသမးေတြဟာ သတ႔ေလာကမေတာၾကဘးလ႔ သတမတ ခငၾကတယ။ ဒါက ေကာလႊားႏငဖ႔ဆရငေတာ ကၽြနမတ႔ အေနန႔ ဂရတစကရဖ႔လၿပး ကယေျပာတာက နားေထာငလာ ဖ႔အတြက ခငမငရငးႏးမႈတစခက အရငဆးတညေဆာက ဖ႔လပါမယ။ အဒေတာမ သတ႔လညး လကခလာပါလမမယ။ အသကအရြယက အရမးက စကားေျပာပါတယ”


7

အဆပါအမးသမးမားသည အဆးျမငသည သေဘာ ထားမားအေပၚ တ႔ျပနရငဆငရာတြင ၾက႕ၾက႕ခႏငစြမးရၾကၿပး ထ အဆးျမငသေဘာထားမားက ရငဆငႏငမည ေအာကပါ နညးဗဟာမားကလညး ေဖာထတေပးခၾကေပသည …….

• အမးသမးမားသညလညး အမးသားမားကသ႔ပင တညေသာ စြမးေဆာငရညမားရေၾကာငး ေယဘယ သးသပေစျခငးျဖငလညးေကာငး ေဝဖနပငးျခားစဥးစားေစျခငးျဖငလညးေကာငး တစဖကလအား ယ ၾကညလာေအာင ၾကးပမးျခငး

• အဆးျမငမတခကစကားမားအား လစလရထား

ျခငးႏင မမ၏စြမးေဆာငခကမားမတစဆင မမ၏ လပႏငစြမးအားက ထတေဖာျပသျခငး

• ယၾကညမႈႏင ေစစပညႏႈငးမႈမား တညေဆာက ထားျခငး

လအပသညေထာကပမႈမား စြမးရညျပညဝသည စျပအမးသမးေခါငးေဆာငတစဥး ျဖစလာရနအတြက မညသညအကအညမး လအပသနညးဟ ေမးျမနးခရာတြင အမးသမးမားက သငတနးမား တက ေရာကႏငခြငႏင ေခါငးေဆာငမႈ အရညအေသြးႏင ပတသက သည စြမးရညျမငအစအစဥမားမာ အဓကလအပသည

“ဒါဟာ လေတြန႔ လပေဖၚကငဖကေတြအေပၚမာ မတညပါ တယ။ ကၽြနမတ႔မာ အျပနအလန နားလညမႈန႔ ရညမနး ခကပနးတငေတြရဖ႔ လပါတယ။ အဖြ႔အစညးအေနန႔က ေနရာအခငးအကငးရယ၊ လမႈေရးဆကဆမႈေတြ တည ေဆာကႏငဖ႔ လေလာကတ အခနကာလရယ၊ ရငးလငး ျပတသားတအျမင၊ နညးဗဟာန႔ ခဥးကပနညးေတြက ေပးႏငဖ႔လပါတယ။ သငတနးပ႔ခမႈေတြက အကအညေပး ႏငပါလမမယ”

“ကၽြနမတ႔အေနန႔ ရပရြာပတဝနးကငရ႕ အေထာကအပ လပါတယ။ ေယာကၤားသား လပေဖၚကငဖကေတြန႔ အစးရဆက ပပးကညမႈကလ လအပသလ ေျပာဆခြငရ လာဖ႔ ေနရာအခငးအကငးရဖ႔ လပါတယ”

“မသားစရ႕ အေထာကအပန႔ ကယအမေထာငဖကဆက နားလညမႈရဖ႔ အငမတန အေရးၾကးပါတယ။ မသားစဆက ေငြေၾကးအငအား၊ လမႈေရးရာ ေထာကပမႈအျပင စတပငး ဆငရာ ပပးမႈေတြရဖ႔ လပါတယ”

အေထာကအပမားျဖစသညဟ ဆပါသည။ သ႔ေသာ ထအခကမားနညးတ အေရးၾကးသညမာ ၄ငးတ႔၏ ကယပင အဖြ႔အစညးမား၊ ႏငငေရးပါတမား၊ အေပါငးအသငး မတေဆြမား၊ လပေဖၚကငဖကမား (ေယာကားေလး လပေဖၚကငဖကမား အပါအဝင)၊ အမားျပညသႏင အစးရ စသညတ႔ထမ ကညပပးမႈ အပါအဝင ကညပပးေပးလသည ပါတဝနးကင အသကအဝနးမး ရရႏငေရးပငျဖစသည။ ကညပပးမႈရသည ပါတဝနးကင အသကအဝနးတြင အမး သမးမားအတြက အခြငအလမးမား၊ ဖြ႔ၿဖးတးတကႏငေစဖ႔ အခနႏင ေနရာအခငးအကငး အပါအဝင ရပပငးဆငရာႏင စတဓါတပငးဆငရာ ကညပပးမႈမားပါ ပါဝငေပသည။ အထး သျဖင မသားစထမ အကအညရေရး (အမေထာငဖကဆမ ယၾကညနားလညမႈ အပါအဝင)သည ေခါငးေဆာငေနရာသ႔ တကလမးႏငရန လအပသည အရညအခငးမားအတြက အဓကကသညအခကျဖစသညဟ အမးသမးအမားစမ ထည သြငးေျဖၾကားခပါသည။

“ဒလယတမတနတစကားေတြက ကၽြနမ အေရးသပလပ ေလမရပါဘး။ လစလပ ရထားပါတယ။ တစခ႕လေတြက ကၽြနမရ႕ ေခါငးေဆာငမႈဆငရာ ကၽြမးကငမႈက တကယပ ေလးစားသမႈျပၾကပါတယ။ အဆးျမငတေဝဖနခကေတြ ရလာၿပဆရငေတာ အလေျပာတလေတြက ယၾကည လာေအာငလပၿပး သတ႔အျမငေတြ၊ သေဘာထားေတြက ေျပာငးလႏငေအာင ကၽြနမၾကးစားပါတယ။ ကၽြနမ အလပန႔ပ သကေသျပတယ”

“အစပငးမာေတာ အမးသားေတြက ကၽြနမက အခြငအေရး မေပးခငၾကဘး။ ကၽြနမအေနန႔ ကယအစြမးက လကေတြ႔ အလပန႔ပ သကေသျပခတယ။ စနေခၚမႈတစခန႔ ၾကေတြ႔ ရင ၿငမၿငမေလး ထငေနရန႔မရဘးေလ။ ကယေျပာတာ မနတယလ႔ ယၾကညရင ဒါက ထတေျပာကေျပာရမာပ”


8

ေခါငးေဆာငမႈဆငရာ အရညအေသြးမားႏင ေလကငသင ၾကားေရး လအပခကမား အမးသမးမားအား ေအာကပါက႑၃ ခမ ေခါငး ေဆာငမႈ အရညအေသြးမားက အဆငခြျခားေပးရန ေတာငး ဆခပါသည။

၁။ မမကယက ဥးေဆာငျခငး ၂။ တစျခားသမားအား ဥးေဆာငျခငး ၃။ ရပရြာ၊ အဖြ႔အစညး၊ အသငးအဖြ႔ၾကးမားက ဥးေဆာငျခငး အမးသမးမားအတြက စြမးရညႏင သငတနးလအပ ခကမားသည ၄ငးတ႔၏ လပငနးခြင အေနအထား၊ ၄ငးတ႔၏ ေခါငးေဆာငမႈဆငရာ အေတြ႔အၾကႏင ယခငက တကေရာက ခဖးသည ေခါငးေဆာငမႈဆငရာ သငတနးမားအေပၚ မတည ၿပး သသာထငရားစြာ ကြျပားၾကသည။

၁။ မမကယက ဥးေဆာငျခငး အမးသမးမားအတြက လကရေခါငးေဆာငမႈဆငရာ အခနးက႑အတြက အေရးအၾကးဆးျဖစသည အဓကအရည အေသြးမားသည မမကယက သျမငနားလညႏငစြမးရျခငး ႏင ပတသကလက ရေပသည။ မမကယက သျမငနားလည ႏငစြမးရျခငးဆသညမာ မမ၏ကယပငအားသာခကႏင အား နညးခကမားအား နားလညသေဘာေပါကျခငး၊ ကယပငရည မနးခကပနးတငမား ခမတႏငျခငး၊ မမ၏ ကယပငကြမး ကငမႈႏင စြမးေဆာငရညတ႔အေပၚ ယၾကညစတခမႈရျခငး စသညတ႔ပငျဖစသည။ အမးသမးအမားစအေနျဖင ၄ငးတ႔တြင အဆပါအရညအခငးမား ရတနသေလာက ခငခငမာမာရၾက သညဟ ယဆၾကၿပး ထအရညအေသြးမားက သငၾကား ေလကငေပးရန ဥးစားေပးအျဖစ သတမတေဖၚျပျခငးမရေပ။ အလားတပင ေမာငးႏငစြမးအားႏင ရညရြယခကအား ျပသျခငး အရညအေသြးက အေရးၾကးသညအခကအေနျဖင သတမတၾကေသာလညး ၄ငးတ႔တြင ျပညျပညဝဝရၿပးသား အရညအခငးအျဖစ သတမတၾကသညအတြက ဥးစားေပး သငၾကားလသည လအပခကစာရငးထတြင ထညသြငး ထားျခငးမရေပ။ ဤအခကႏင ပတသက၍ ျဖစႏငေခရသည ရငးျပခကမာ အဆပါအရညအေသြးအားလးသည လကရပပး ေပးေနသည သငတနးအစအစဥ ေတာေတာမားမားတြင ပါရၿပးေသာေၾကာင ျဖစႏငပါသည။

ေခါငးေဆာငမႈ စြမးရညအား ထငရားေပၚလြငေစျခငး (ကား၊ မ ေရးရာ ကြျပားမႈအေပၚ အေျခခသည အဆးျမင မတခကမားက ကငတြယေျဖရငးနငျခငးႏင အမးသမး တစဥးအေနႏင မမ၏ကယပငေခါငးေဆာငမႈ ပစအေပၚ ယၾကညစတခမႈရျခငး အပါအဝင) ဆသည အရညအေသြးမာ အနညးငယသာ အေရးပါသညဟ သတမတၾကၿပး အမး သမးမားသည ၄ငးတ႔တြင ထအရညအေသြးမး အနညး ငယ နညးပါးေနသညဟလညး ယဆၾကေပသည။ သ႔ေသာ ထအရညအေသြးမာ အမးသမးမား သငယေလလာလမႈ အျမငဆး လအပခကမားထမ တစခအျဖစ သတမတထား ၾကသည။ ကား၊ မ ေရးရာ ကြျပားမႈအေပၚ အေျခခသည အဆးျမငမတခကမားအား ကငတြယေျဖရငးႏငျခငးဆသည အရညအေသြးမာ အနာဂတသငတနးပ႔ခမႈမားတြင အလအပ ဆး ပ႔ခစရာ အရညအေသြးအျဖစ တစခတညး ထပဆးမ ရပတညလက ရေနသညက ယခေလလာမႈတြင မေမမေလာ ထညသြငးေဖၚျပရမညျဖစသည။ ဤအခကသည အထကတြင ေဖၚျပခၿပးသညအတငး အမးသမးမားအေနႏင ေခါငးေဆာငမႈ အခနးက႑သ႔ တကလမးရာတြင အဆးျမင ေဝဖနခကမားစြာ ၾကေတြ႕ခရျခငးက ထငရားေပၚလြငေစေပသည။ အစးရမဟတ ေသာ အဖြ႔အစညးမားတြင လပကငေနသည အမးသမးမား တြင အဆပါအရညအေသြးအား ျဖညစြမးရန ဆႏၵသည အျပငးျပဆးျဖစေနသညက ေတြ႔ရရေပသည။ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ အတြက ေလလာသငၾကားရန ပငမဥးစားေပးအျဖစ စြမးရညမား ျမငတငေပးျခငး ျပလပသငသညဟ အမးသမးမားက ေရြးခယ သတမတခၾကသည။ စြမးရညျပညဝသည အမးသမးေခါငး ေဆာငတစေယာကႏင ပတသကသညအျမငက ထတေဖၚေျပာ ၾကားခစဥကအတငး ဗဟသတၾကြယဝျခငး၊ စြမးေဆာငရညရၿပး ကၽြမးကငမႈ ျပညဝျခငး စသညတ႔အေပၚတြင တညမသည အေရးပါမႈႏင အဟပညသည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမးက ဆလ ျခငးပင ျဖစသည။ အမမႈကစၥတာဝနမားႏင ေခါငးေဆာငမႈဆငရာ တာ ဝနဝတရားမားအၾကား ခနညလပကငရျခငးကမ အေရးပါမႈ အနညးဆး အရညအေသြးအျဖစ ႐ႈျမငၾကသည။ အမးသမးမား အေနႏင အမမႈကစၥမားစြာက တာဝနယထားရသည ၾကားမ ဤသ႔႐ႈျမငၾကသညမာ အၾသဖြယရာပငျဖစသည။11 ပဂၢလက အခနးက႑မားႏင စပလဥး၍ ေလလာထားသည ႏငငတကာ သေတသနတစခမ မခငႏငကေလး ေစာငေရာကေရး အစ

______________________________________________________________________________________________________________________________11 Oxfam, CARE, Tro’caire, ActionAid, 2013, Women and Leadership. Yangon.


9

______________________________________________________________________________________________________________________________12 McKinsey and Company, 2012, Women Matter: An Asian Perspective - Harnessing Women Talent to Raise Corporate Performance; See also: Tuminez, Astrid, 2012,Rising to the Top? A Report on Women’s Leadership in Asia, Asia Society.

အစဥမားကသ႔ အစးရဝနေဆာငမႈ အစအစဥမား နညးပါးေနၿပး မရးဖလာ ကား၊ မ ေရးရာ သတမတခကမား အားေကာငးေနဆ အာရႏငငမားမ အမးသမးမားအတြက အၾကျပထားပါသည။ ယငးအၾကျပခကမာ အမမႈကစၥမားႏင စားဝတေနေရး အလပ အကငၾကား ဟနခကညေအာင ခနညရသည “ႏစဆတး ဝနထပဝနပး လကၡဏာ”သည အမးသမးမား ေခါငးေဆာင မႈစြမးရည ျမငမားတးတကလာေရးတြင ၾကးမားေသာ အဟန႔ အတားျဖစသညဟ ဆပါသည။12 ယခေလလာသးသပခကစစ တမးအရဆလင အမးသမးမားမာ တာဝနဝတရားမားအား ေကာငးမြနစြာ ဟနခကညခန႔ခြႏငသည အရညအေသြးရ သညဟ မခစားၾကရသလ ထအရညအေသြးအား ျဖညဆညး ရနလညး လပေဆာငျခငး မရၾကေၾကာငး ေလလာေတြ႔ရခရေပ သည။ ျဖစႏငေခရသညမာ အမးသမးမားအေနႏင ၄ငးတ႔၏ မသားစအေရး အမတြငးေရး အေျခအေနမားႏင ပတသက သည စနေခၚမႈမားက ေျဖရငးရန သငတနးမားက အေထာက အက ေပးႏငမညမဟတဟ ယဆၾကျခငး ျဖစႏငေပသည။ အဆပါသငတနးပ႔ခမႈမားမာ ေခတႏငအည အဆငျမငတငရန လေနျခငးလ ျဖစႏငေပသည။ အနာဂတတြင ျပလပမည သငတနးပ႔ခမႈ အစအစဥမားတြင အထကပါအရညအေသြးအား ဥးစားေပးအဆငမ ခနလပထားျခငးမျပမ ဤအခကအား ယခထက ပမေလလာ ၾကညသငေပသည။

၂။ တစျခားသမားအား ဥးေဆာငျခငး ထေရာကစြာ ေျပာဆဆကသြယျခငးႏင မတညမႈ မားႏင ကြျပားမႈမားအေပၚ တနဖးထားတတျခငးသည အဓက အေရးအၾကးဆး အရညအေသြးမားျဖစသည။ အမးသမးမား အေနႏင ၄ငးတ႔တြင အထကပါအရညအေသြးမား ပငဆငမႈ ျမငမား သညဟ သတမတေဖၚျပၾကၿပး ၄ငးတ႔ ျမငတငျဖညဆညး လသည အဓကအရညအေသြးမားထတြင ပါဝငထညသြငး ျခငးမျပၾကေပ။ အဆပါေခါငးစဥမားသည လကရေခါငး ေဆာငမႈအရညေသြးဆငရာ စမခကမား အားလးနးပါးတြင ျခငပါဝငထားၿပးသားပငျဖစသည။ ၄ငးတ႔၏ လပငနးသေဘာသ ဘာဝႏင ကကညစြာပင ရပရြာအေျချပအဖြ႔အစညးမားတြင လပကငေနသည အမးသမးမားသည တစျခားသမားအား ျမငတငျဖညဆညးေပးျခငးဆသည အရညအေသြးအား အ ျခားေခါငးစဥေအာကမ အမးသမးမားထကပၿပး ဥးစားေပး အေရးၾကး အရညအေသြးအျဖစ သတမတၾကသည။ ၄ငးတ႔

သည ဤအရညအေသြးဘကတြင ပမဖြ႔ၿဖးတးတကေအာင ျမငတငလစတ ျပငးထနၾကသညက ေတြ႔ရသည။ ႏငငေရး ပါတမားမ အမးသမးမားအေနႏငမ ေျပာဆဆကဆေရး စြမးရညအား ခငခအားေကာငးေအာင ပမျမငတငလၾကသညက ေတြ႔ရသည။ အားလးျခငၾကညမညဆလင ပဋပကၡမားက စမခန႔ခြျခငး၊ စြမးေဆာငရညထေရာကေသာ အဖြ႔မားႏင အပစမားအား စမခန႔ခြျခငးဆသည အရညအေသြး နယပယ မားမာ အမးသမးမားအေနႏင ပမ ေလလာသငယလေသာ နယပယမား ျဖစေနသညက ေတြ႔ရေပသည။ အဆပါ ေခါငး စဥမားမာ လကရရေနသည ေခါငးေဆာငမႈစြမးရညသငတနး အမားစတြင မပါရေသးသည နယပယမားလညး ျဖစေပသည။

၃။ ရပရြာ၊ အဖြ႕အစညး၊ အသငးအဖြ႕ၾကးမားက ဥးေဆာငျခငး အျမငႏင မဟာဗဟာမားခမတျခငးႏင ျပနာ ေျဖရငးျခငးႏင ဆးျဖတခကခမတျခငး စသညအရည အေသြး ၂ မးက အမးသမးမားအေနႏင အေရးပါေသာ အရညအေသြးနယပယ မားအျဖစ သတမတၾကျပး ၄ငးတ႔တြင ေကာငးမြနစြာရၿပးေသာ အရညအေသြးမားဟလညး ေဖၚျပ ၾကသည။ သ႔ေသာ ၄ငးတ႔ ဆကလကျမငတင ေလလာ လသည အရညအေသြးမားထတြင ပါဝငၾကေပသည။ ျပနာ ေျဖရငးျခငးႏင ဆးျဖတခကခမတျခငး အရညအေသြး၏ အေရးပါမႈသည ဆးျဖတခကမား မနမနကနကနခမတ ႏငသည စြမးရညျပညဝေသာ ေခါငးေဆာငတစေယာက၏ အျမငႏင တစသားတညးဆကစပလကရသည။ ၄ငးတ႔တြင ျပညျပညဝဝရၿပးသားဟ သးသပထားသည အထကပါ အရညအေသြးမားအား ဆကလကေလလာလစတ ျမငမားေန ရျခငးမာ လကရေခါငးေဆာငမႈဆငရာ သငတနးမားတြင အဆပါအရညအေသြး နယပယမားအား ထညသြငးထားျခငး မရေသးသညအတြက ျဖစႏငေပသည။

အမးသမးမား၏ ေခါငးေဆာငမႈစြမးရညဆငရာေလကင သငၾကားေရး အစအစဥမား

အမးသမးအခြငအေရးႏင ကား၊ မ ေရးရာ တနးတညမမႈ ေလလာသးသပထားသည အစအစဥအားလးတြင အမး သမးအခြငအေရး၊ ကား၊ မ ေရးရာ တနးတညမမႈႏင သကဆငသည သငတနးအစအစဥမား ပါဝငၾကသည။


10

အခ႕အစအစဥမားတြင လမႈေရးသေဘာအရ ကား၊ မ ေရးရာ တညေဆာက ဖြ႔စညးပႏင ပတသကသည အေျခခ မတဆကပ႔ခမႈႏင အစျပၾကသည။ ဤအခကအား အမး သမးမား ေခါငးေဆာငမႈေနရာက တကလမးရာတြင အတားအဆးျပေနသည လမႈေရးစႏႈနးမားအား စနေခၚ ေမးခြနးထတရနအတြက အသးျပၾကသည။ မားစြာေသာ သငတနးအစအစဥတ႔တြင အမးသမး အခြင အေရးႏင ႏငငေရး၊ အမားျပညသ လမႈဘဝတ႔တြင အမးသမးမား တနးတညတ ပါဝငခြငရရန အေရးၾကးပစသည ေဆြးေႏြးမႈမားအတြက အေျခခအေၾကာငးအရာအျဖစ အမးသမးမားအား နညးမး စျဖင ခြျခားဆကဆမႈပေပာကေရး သေဘာတစာခပ (CEDAW)ႏင ပတသကသည သတငး အခကအလကမားအား ပပးမေဝေပးၾကသည။ အထကတြင ေဖာျပခသညအတငး အခ႕အဖြ႔အစညးမားသည အမးသမးအခြငအေရးဆငရာ အေၾကာငးအရာမားက သငတနးပ႔ခေပးလက ရေပသည။ အမးသမးေခါငးေဆာငမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးျခငး ျပလပ ရာတြင အမးသမးအမားစက အေရးပါသညဟ သတမတ ထားၾကသည အရညအေသြးမားထတြင လမႈေရးစႏႈနး သတ မတခကမားအား စနေခၚျခငးဆသည အရညအေသြးက ထပတနးအေရးပါသည အဆငအျဖစ သတမတထားၾကသည။ ၄ငးတ႔တကေရာကၿပးသည သငတနးမားအား ထငဟပေပၚ လြငေစျခငးအားျဖင ၄ငးတ႔တြင အဆပါ အရညအေသြးျမငျမင မားမား ရထားၿပးျဖစသညဟလညး သတမတယဆ ၾကေပ သည။ ယခငတကခရသည သငတနးမားက ၄ငးတ႔အား မကစပြငနားပြငေစ၍ ကား၊ မ အေျချပ လမႈေရး စႏႈနးမား ေၾကာင ျဖစရသည မတညမႈမား၊ မမတမႈမားက ျမငလာေစ သညဟ မားစြာေသာ အမးသမးမားက မတခကခခေပသည။ ၄ငးတ႔ရရခသည ဗဟသတမားက ၄ငးတ႔ ရငဆငေနရသည အဆးျမငသေဘာထားမားအား ျပနလညတ႔ျပနရာတြင လအပ သည နညးပညာျဖညဆညးေပးသကသ႔ ျဖစေစသညဟ ဆ ၾကသည။ ထ႔အျပင ၄ငးတ႔အေနျဖင အဆပါ အရညအေသြး မားအား ယခထက ပမတးတကေကာငးမြနလာေအာင ျဖည တငးလစတ ထကသနျပငးျပလက ရေနသညဟ ဆေလသည။ ေခါငးေဆာငမႈ စြမးရညဆငရာ သငတနးမားအေနႏင ယခ နယပယတြင ပမလကေတြ႔ကသည ကၽြမးကငမႈအား ေထာကပ ေပးျခငးအားျဖင ဤအခကအား ေဖၚထတျပသႏငေပသည။

ေခါငးေဆာငမႈဆငရာ အရညအေသြးမား ေခါငးေဆာငမႈဆငရာ သငတနးပ႔ခမႈ အစအစဥ အမားစတြင ေခါငးေဆာငမႈ အေျခခ သတမတခကေဘာင အတြငးရ က႑၃ခေအာကမ ေခါငးေဆာငမႈဆငရာ အရည အေသြးတစခ႕အား အမးမးေသာ အတငးအတာပစမားျဖင ထညသြငးသတမတထားေပသည။ သငတနးအစအစဥ အားလး နးပါးတြင လထေရ႕တြင စကားေျပာဆျခငးဆငရာ ကၽြမးကင မႈအား အထးအာရစကထားသည ေျပာဆဆကဆေရး ကၽြမး ကငမႈအတြက ေလကငသငၾကားသည အစအစဥမားပါရ ၾကသည။ အထကတြင ေဖာျပခသညအတငး အမးသမး မားအေနႏင ၄ငးတ႔အနာဂတ ဖြ႔ၿဖးတးတကလသည အရည အေသြးမားထတြင ေျပာဆဆကဆေရး အရညအေသြးက ထပဆးဥးစားေပး ေနရာမားတြင ထညသြငးသတမတေလ မရေပ။ ဤသညမာ ၄ငးတ႔ တကေရာကခ ၿပးသည သငတနး မားေၾကာငလညး ျဖစႏငေပသည။ မညသ႔ပငဆေစ ေျပာဆ ဆကဆေရးဆငရာ အရညအေသြးသည ယခငက သငတနး တၾကမမတကေရာကခဖးျခငး မရသမားအတြကလညး အေရး ၾကးေပလမမည။ သငတနးပ႔ခမႈ အစအစဥအမားစတြင မမကယက သျမင နားလညႏငစြမး၊ မမကယကယၾကညမႈတညေဆာက ျခငး၊ ပပးကညျခငး၊ ခတဆကလပကငျခငးမားႏင သကဆငသည အရညေသြးမားကလညး ျခငထညသြငးထားေပသည။ ေျပာဆ ဆကဆျခငး အရညအေသြးကမ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည အမး သမးမားသည အေရးပါသည အရညအေသြးတစခအျဖစ သတ မတထားၾကေသာလညး ၄ငးတ႔သည အဆပါအရညအေသြး တြင ျမငမားသည ကၽြမးကငမႈ ရၿပးျဖစသညဟ သတမတၾက သညအတြက ၄ငးတ႔ျမငတငေလလာလသည အရညအေသြး နယပယတြင ထပဆးမ ထညသြငးထားၾကျခငး မရသညက ေတြ႔ရေပသည။ မတဆကအစပး သငတနးအစအစဥမားတြင အဆပါ အရညအေသြးနယပယက ထညသြငးသငၾကားေပးရန လမညျဖစေသာလညး အေျခခသငတနး အေတြ႔အၾကရၿပးသား အမးသမးမားအတြက ဆကလကပပးမည တးခ႕သငၾကားမႈ မားတြငမ တစျခားနယပယမ အရညအေသြးမားက ထညသြငး ထားရန လအပမညျဖစသည။ ေလလာသးသပခသည သငတနးပ႔ခမႈ အစအစဥေတာ ေတာ မားမားတြင အဖြ႔အစညး၊ အသငးအဖြ႕၊ ရပရြာအား ဥးေဆာင ျခငး စသညတ႔ႏင သကဆငသည ေခါငးစဥအနညးငယကသာ


11

ထညသြငးထားေပသည။ ရကရညသငတနးမားတြငသာ ေျပာ ဆညႇႏႈငးျခငးဆငရာ ကၽြမးကငမႈ၊ ဆးျဖတခက ခမတျခငးႏင ျပနာေျဖရငးျခငး၊ အေျပာငးအလအား စမခန႔ခြျခငး၊ ကးေၾကာငးစပဆကေတြးေခၚျခငး စသည အရညအေသြး မားႏင ပတသကသည အဆငျမငပ႔ခမႈမား ပါရေပသည။ ေခါငးေဆာငမႈ အေျခခသတမတခကေဘာငတြင မပါရေသာလညး အခ႕ေသာ သငတနးအစအစဥမားတြင ထညသြငးထားသည ေခါငးစဥတစခမာ ေကာငးမြနေသာ အပခပေရးႏင တာဝနခမႈဆသည ေခါငးစဥပငျဖစသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည အမးသမးေခါငးေဆာငမားအေနႏင စြမးရညျပညဝသည အမးသမးေခါငးေဆာငတစေယာက၏ ပရပအား ေဖၚျပရာတြင ကယကငတရား၊ ကငဝတႏင တာဝန ခႏငမႈစသညတ႔၏ အေရးၾကးပက အထးျပ ေျပာဆခေပသည။

ပညာရပဆငရာနယပယမား သငတနးအစအစဥေတာေတာမားတြင ပါဝငတက ေရာကသ၏ သကဆငရာ လပငနးနယပယအေပၚမတညၿပး ၄ငးတ႔အတြက ပညာရပဆငရာ ပ႔ခမႈအစအစဥမားက ထည သြငး ထား ၾကေလသည။ ဥပမာ - ရပရြာအေျချပ အဖြ႔အစညးမား မ အမးသမးမားအတြက ရညရြယဖြငလစထားသညသငတနး ပ႔ခမႈတစခတြင ၄ငးတ႔အတြက ေရရညခသည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ၊ သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရး၊ ၿငမးခမးေရး၊ အသကေမြး ဝမးေကာငးအလပႏင အေသးစားေခးေငြလပငနး စသည အေၾကာငးအရာမားက ထညသြငးသငၾကားေပးသည။ ႏငငေရး ပါတမားမ အမးသမးမားအတြကမ သငတနးအစအစဥမားတြင လ႔အခြငအေရး၊ ျမနမာႏငငေရးစနစ၊ မဆြယလႈပရားျခငး စသည အေၾကာငးအရာတ႔က ထညသြငးပ႔ခၾကေပသည။ အေျခခအဂၤလပစာႏင ကြနပတာ ကၽြမးကငမႈ သငတနးမား ကလညး အခ႕ကထညသြငးသငၾကားေလရသည။ လထကယ စားျပ ႏငငေရးလႈပရားမႈက စတဝငစားသည အမးသမးမား လအပသည သငတနးပ႔ခေရး အစအစဥမားႏင ပမကယျပန႔ ေသာ လမႈေရးလႈပရားမႈမားတြင စတဝငစားသည အမးသမး မား လအပသည သငတနးအစအစဥမား မတကြျပား သညက အဖြ႔အစညးမားအေနႏင သတထားမပါသည။ အခ႕အဖြ႕ အစညးမားသည သငၾကားေလကငေရး ပမလအပသညဟ ေဖၚျပသည အပစတစစတညးအေပၚတြငသာ ေရႊ႕ေျပာငး အေလးေပးထားၾကသညက ေတြ႔ရေပသည။ သ႔မဟတ စတဝင စားမႈမတေသာ အမးသမးမားအတြက မတထးျခားသည ေနာကဆကတြသငတနးမား ပ႔ခခၾကသည။

အမးသမးအမားစအေနႏင သငၾကားေလလာရန အ ခြငအလမး အနညးငယသာ ရၾကၿပး အထကပါ အေၾကာငးအရာ မားႏင ထေတြ႔ႏငခြငလညး နညးပါးသညအတြက ေခါငးေဆာင မႈေနရာသ႔ တကလမးလသ အမးသမးမားအေနျဖင အဆပါ ပညာရပဆငရာသငတနးမားမာ မရမျဖစအေရးပါသည သင တနးမားျဖစပါသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည အမးသမးမား သည အခ႕ေသာ ေခါငးေဆာငမႈအရညအေသြးဆငရာ အခက အလကမားအျပင အထကပါပညာရပဆငရာ နယပယမားတြင လညး ယခထက ပမေလလာသငယလၾကေၾကာငးက ေဖာ ထတျပသခၾကေပသည။

စြမးရည ပးေထာငေရးနညးနာမား ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည အဖြ႔အစညးမားသည စြမးရည ပးေထာငေရးနညးနာ အမးမးအေထြေထြက အသးျပၾက သည။ အစအစဥအားလးတြင အခနႏငပစမတညသည သငၾကားေရးဆငရာ အလပရေဆြးေႏြးပြမား ထညသြငးထား ၾကသည။ အလပရေဆြးေႏြးပြမားတြင ပါဝငတကေရာက သမားအေနႏင ေလလာဆညးပးႏငမည အစအစဥမား၊ ရငးလငးတငဆကမႈမား၊ ဂမးမား၊ စကားရညလပြမား၊ ဖတၾကားထားေသာ ေဟာေျပာသမား၊ ဗဒယဇာတကားမား၊ လကေတြ႔ေလကငမႈမား (ဥပမာ - ကြနပတာအသးျပျခငး) စသညတ႔ ပါဝငသည စာသငခနးပစ ေဆြးေႏြးပြအခနမား ပါဝငေလရသည။ အဖြ႔အစညးတစခဆလင အမးသမးမား အတြက ျပလပသည သငတနးမားတြင အမးသမး၊ အမးသား အားလးအတြက ျပလပသညသငတနးမားမာထက အေတြ႔အ ၾက၊ အျဖစအပကမား ျပနလညမေဝသည အစအစဥက ပမ ထညသြငးေလရေၾကာငး သရေပသည။ အဆပါ အဖြ႔အစညး အေနနင အမးသမးမားသည ကနးဂဏနး အခကအလကမား ထက အေတြ႔အၾကအျဖစအပကမား ျပနလညေဖာကသညခ ေျပာဆရသည အစအစဥတြင ပမတကၾကြစြာ ေဆြးေႏြး တတၾကေၾကာငး သရခရသညဟဆေပသည။ (တစဥးႏင တစ ဥး သငယေလလာပခငး ကြျပားႏငသညက ေထာကရပါက အ ဆပါသငယေရးနညးလမးမာ အမးသမးအားလးအတြက ထ ေရာကမည နညးလမးျဖစသညဟ ေသခာခငမ ေသခာေပမည။) အခ႕သငတနးအစအစဥမားတြင ေကာငးသငတနး ပစ သငတနးခနမားတြင လကေတြ႔လပေဆာငခကမားပါသည သငၾကားေရးနညးလမးမား (ဥပမာ - သေတသနျပလပေစျခငး၊ သငတနးကာလတြင ေလလာရသညအေပၚ မတညၿပး ဆငရာ ဆငရာ သးသန႔အလပစမခကမားအား အေကာင


12

အထညေဖာေစျခငး၊ အလပသငဝနထမး ခန႔အပျခငး စသည) ကပါ ထညသြငးအသးျပရန ဥးတညခကထားၾကသည။ အဖြ႔အစညးတစခကဆလင ၄ငး၏ သငတနးပ႔ခမႈအစအစဥက အပငး ၂ ပငး ခြျခားသတမတထားေလသည။ ပထမပငးရက ၂၀ ကာလတြင သအရသေဘာဆနသည အေၾကာငးအရာမားအား အဓကထားပ႔ခၿပးေနာက သငတနးသ/သားမားအား မမရပရြာ ပတဝနးကငတြင ျပနၿပး လကေတြ႔လပေဆာငမႈမားက ျပလပ ခငးေလသည။ ဒတယပငး ၁၅ ရကကာလတြင ၾကေတြ႔ခရသည အေတြ႔အၾကမားအား ျပနလညေဝမေရး အစအစဥျဖစသည။ ေနာကအဖြ႔အစညးတစခကမ ၄ငးတ႔၏ သငတနးပ႔ခမႈ အစ အစဥအား ၈ လအထ တးခ႕ထားၿပး (ရနကနမ အမးသမး သငတနးသမားအတြကသာ) လကေတြ႔သငခနးစာမားက လကေတြ႔ဘဝထတြင ျပနလညခတဆက အသးျပရသည အစအစဥမားအား အထးဥးစားေပးပ႔ခေပးေလသည (ဥပမာ - စတဝငစားသည အေၾကာငးအရာတစခႏင ပတသကၿပး ပမသရလာေအာင အငတာနကအသးျပၿပး ရာေဖြေစျခငး)။ စြမးရညပးေထာငမႈပစမားထမ တထြငဖနတးမႈပါသည အျခား နညးလမးတစခမာ စာဖတအသငးမား တညေထာငေပးၿပး အမးသမးမားအေနႏင စတပါဝငစားသညေခါငးစဥအား ေရြး ခယဖတရၿပး မမထငျမငခကမားအား ကနသညသမားႏင မေဝေဆြးေႏြးေစသည အစအစဥပငျဖစသည။ ပမနအတနးခန သငတနးပ႔ခမႈမား ၿပးသညေနာက ေနာကထပဆကလကၿပး ၾကးၾကပလမးညႊနျခငး၊ နညးျပ ေပးျခငး စသည စဥဆကမျပတ အေထာကအပမား ဆကလက ပပးေနဖ႔ အေရးၾကးေၾကာငးကလညး အဖြ႔အစညးအားလးနးပါးမ ေျပာဆခၾကေပသည။ သ႔ေသာလညး သငတနးတကေရာက သမားမာ တစႏငငလးအႏ႔ ျပန႔ႏ႔တညရေနမာျဖစသည အတြက အဖြ႔အစညးမားအားလးအေနႏင အဆပါ ဆကလကပပးမႈ မားက လပေဆာငေပးႏငရန ေသခာမညမဟတေပ။ တစစတစ ခေသာ သးသန႔နယေျမေဒသအတြငးမာသာ အေျခခလပကင ေနသည အဖြ႔အစညးမးျဖစမသာ အထကပါ ေထာကပမႈမး အား ဆကလကေဆာငရြကေပးႏငဖ႔ ပ၍ျဖစႏငမညျဖစသည။ အဖြ႔အစညးတစခကဆလင ၄ငးတ႔၏ သငတနးသ ေဟာငးမား အား ၾကးၾကပပပးသမား ျဖစလာၿပး ေရ႕တြငဆကလကပ ပးရမည သငတနးအစအစဥမားတြင ၾကးၾကပလာႏငၾကေစ ရန သငတနးမား ျပနလညပ႔ခလကရေပသည။

သငတနးပ႔ခသမား အဖြ႔အစညးအမားစအေနႏင အမမးေသာ ေခါငးစဥ မားျဖင သငတနးပ႔ခမႈအတြက အဖြ႕အစညးျပငပမ ကြမးကင ပညာရငမားအေပၚတြင မခအားထားၾကသည။ သငတနးအစ အစဥမားတြင ၄ငးတ႔ႏင သကဆငရာဆရာ သးသန႔ ရၿပးသားပင ျဖစေသာလညး အဓကသငတနးခနအမားစအ တြက အရပဘကလ႔မႈအဖြ႔အစညးမား၊ ႏငငတကာမ အစးရ မဟတသည အဖြ႔အစညးမား၊ ကလသမဂၢလကေအာကခ အဖြ႔အစညးမားမ ကြမးကငပညာရငမား၊ လႊတေတာကယစား လယမား တကသလမားမ ဆရာ၊ဆရာမမားအား ေခၚယပ႔ခ ေစၾကသည။ အဆပါ ကြမးကငပညာရငအမားစသည ေမစြမး ရညအဖြ႔ (WCDI) မသငတနးသေဟာငးမား ျဖစၾကသည။ သငတနးအစအစဥမားတြင ခန႔ထားသည သငတနး ပ႔ခသအခ႕မာ စြမးရညေရ႕ေဆာင (CBI) ကသ႔ စြမးရည တညေဆာကေရး အဖြ႔အစညးမားမ ဝနထမးေဟာငးမားျဖစ ၾကသည။ အခ႕သငတနးပ႔ခသမားသည ခငးမငတြင ရသည Community Development and Civic Education Programme ကသ႔ အဖြ႔အစညးမားမ ပ႔ခသည ေဒသတြငး သငတနးမားအား တကေရာကထားၾကသမား ျဖစေပသည။ ႏငငတကာမ အစးရမဟတေသာ အဖြ႔အစညးအခ႕ဆလင သငရးညႊနးတမးမားအား ပမတးတကေကာငးမြနလာေအာင ျမငတငရနႏင ေလကငသငၾကားေပးမညသမားအား ျပနလည ေလကငသငၾကားေပးရန ၄ငးတ႔၏ပငမရးခပမ သငတနး ပ႔ခသမားကပင အသးျပၾကသည။ အဖြ႔အစညးတစခကဆလင သငရးညႊနးတမးသစ ေရးဆြေရး ပပးကညရန တကသလ တစခႏင ခတဆကထားသညက ေတြ႔ရရေပသည။


13

လကရလမႈေရးႏငစးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမားသည အမးသမးမားအေနႏင တငးျပည၏ အသြငကးေျပာငးေရး ျဖစစဥတြင ပါဝငခြငရရေရးအား ပပးႏငရနႏင အမးသမးမားေခါငးေဆာငမႈ စြမးရညသငတနးအစအစဥမားအား ပမခ႕ထြငႏငေစရန ၾကးမားသည အခြငအလမးမား ဖနတးေပးလကရေပသည။ အမးသမးမား ေခါငးေဆာငမႈအဆငတငးတြင ပါဝငႏငခြငက အာမခေပးႏငရန ရညရြယသည အမးသမးမား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနး ၂၀၁၃ - ၂၀၂၂ ႏင ၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြေၾကာင ေပၚထြကလာမည အခြငအလမးမားမ အမးသမးေခါငးေဆာငမႈစြမးရည စမခကမားအေပၚ စတဝငစားမႈမား ပမတးပြားလာေစမည ျဖစသည။

အၾကျပခကမား၁။ အဖြ႔အစညးမားအေနႏင အမးသမးမား၏ ေခါငးေဆာငမႈ သငတနးစမခကမားအား တးခ႕ ေဆာငရြကျခငးက အားေပးျမငတငႏငရန အစးရမ လတတေလာ ထတျပနထားသည အမးသမးမား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အမးသားအဆင မဟာ ဗဟာစမကနး ၂၀၁၃ - ၂၀၂၂၊ ၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြ ကသ႔ ေသာ အခြငအလမးမား၊ မဝါဒေရးရာ ေထာကကျပ ပတဝနး ကင၊ လကရစးပြားေရးႏင လမႈေရးျပျပငေျပာငးလမႈမား စသညတ႔တြင ရငးႏးမတညမႈမားအား ဆကလက ျပလပသငေပသည။

၂။ အမးသမးမားအတြက ေခါငးေဆာငမႈစြမးရည သငတနး မား၏ လအပေနမႈမာ ျမငမားဆပငျဖစသည။ အမးသမး ေခါငးေဆာငမႈ အရညအေသြးအား ျမငတငအားေပးရနႏင က႑အသးသး၌ အမးသမးမား၏ ေခါငးေဆာငမႈစြမးရည အား ျမငတငေပးရန အဖြ႔အစညးမားအား တကတြနး အားေပးသင ေပသည။

အဖြ႔အစညးေတာေတာမားမားအေနႏင အမးသမး ေခါငးေဆာငမႈစြမးရည သငတနးအစအစဥမားက အခနေတာ ေတာၾကာကတညးကပင အေကာငအထညေဖာ ေဆာင ရြကေနသညဆေသာလညး ျမနမာႏငငအတြကမ ဤနယ ပယသည အေတာအတန အသစျဖစေနေသးသည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈနယ ပယတစခ ျဖစေနေသးသညပင။ ထႏငထညႏင အေျခခင ခငတညရေနၿပးသားျဖစသည အမးသားေခါငးေဆာငမႈ အစဥအလာ၊ ကား၊ မ ေရးရာ အခနးက႑ကသ႔ေသာ လမႈေရးရာစႏႈနးမား၊ အမးသမးမား ပညာေရးႏင သတငးအခကအလကမားရရႏငမႈတြင ၾကေတြ႔ေနရသည စနေခၚမႈမားကလညး အမးသမးမား၏ ေခါငးေဆာငမႈ စြမးရညဖြ႔ၿဖးတးတကေရးတြင အဟန႔အတားမားသဖြယ ျဖစေနသည။ အမးသမးမားအား ေခါငးေဆာငမႈစြမးရည တညေဆာကရာတြင ကညရန၊ ၄ငးတ႔၏ ေခါငးေဆာငမႈ စြမးရညအေပၚတြင ယၾကညမႈတးျမငေပးရန၊ ၄ငးတ႔အား ေနာကက ကနရစေန ေစသည အစဥအလာသတမတခက စႏႈနးမားက ျပနလနေမးခြနးထတရငဆငရာတြင ပပးကညရန၊ အမ းသမးေခါငးေဆာင အခငးခငး ခငမာသညကြနရကမား တးျမငတညေဆာကရာတြင ပပးကညရန၊ က႑အသးသးတြင တးတကမႈရလာ ေစရနအတြက ပညာရပဆငရာ ဗဟသတ၊ ကၽြမးကငမႈမားတညေဆာကရာတြင ပပးကညႏငရန သငၾကားေလကငေရး အစအစဥမားစြာ ထပမလအပလကရေနေပသည။


14

၃။ လကရပပးေနသည ေခါငးေဆာငမႈစြမးရည သင တနးအစအစဥမားသည လကေလာညေထြမႈရၿပး လကရ အမးသမးေခါငးေဆာငမား၊ အလားအလာရေသာ အမး သမးေခါငးေဆာငေလာငးမား၏ ေကနပမႈကလညး ရရ ထားေပသည။ လကရျပလပေနသည အစအစဥမား၏ ေအာငျမငမႈအေပၚတြင ခနဆၿပး စမခကအသစမားအား ေဖာေဆာငသငေပသည။

၄။ အမးသမး ေခါငးေဆာငမႈစြမးရည သငတနးအစ အစဥမားအေနႏင အသြငေျပာငးလမႈႏင စပဆကသည ေခါငးေဆာငမႈစြမးရညပစအား ဆကလကျမငတင အားေပး သငေပသည။ ထေခါငးေဆာငမႈပစတြင အမးသမးေခါငး ေဆာငမားအေနႏင လပပငခြငအာဏာအား မေဝၿပး ပမအားေကာငးသည ကား၊ မ ေရးရာ တနးတညမေရး အပါအဝင အဓကအရငးခကသည လမႈေရးရာ အေျပာငး အလမားအား အရနျမငတငရနႏင တျခားသမား အေပၚ ၾသဇာလႊမးမးႏငရနအတြက အမားပါဝငႏငခြငရသည လပ ငနးစဥမားက ေဆာငရြကလပကငႏငေစမညျဖစသည။

ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည အမးသမးမားထမ ေခါငးေဆာငမႈစြမးရည သငတနးအလပရေဆြးေႏြးပြမားက ယခငက တက ေရာကခဖးသတ႔သည အဆပါသငတနးမားအား အကးရသည သငတနးမားအျဖစ ထငျမငခကေပးခၾကပါသည။ အဆပါ သငတနးအစအစဥမား တနဖးရသညဟ ယဆရာ၌ နယပယ ၃ ခမ အမးသမးမားတြင မတညေသာ အေၾကာငးျပခကကယစ ရေနၾကပါသည။ ရပရြာအေျချပအဖြ႔အစညးမားတြင လပကငေနသည အမးသမးမားက အဆပါသငတနးမားသည ၄ငးတ႔က ဗဟသတတးပြားေစသညဟ ဆၾကသည။ အစးရမဟတသည အဖြ႔အစညးမားမ အမးသမးမားက အဆပါသငတနးမားသည ၄ငးတ႔၏ ေခါငးေဆာငမႈ အရညအေသြးက ပမတးတကလာေစသညဟဆသည။ ႏငငေရးပါတမားမ အမးသမးမားအေနႏငမ အဆပါ သငတနးမားသည အမးသမးအခြငအေရး၊ ဥပေဒေရးႏင အပခပေရးကစၥရပမားႏင ပတသကၿပး ပမသရ နားလညလာေစသညဟ ဆေလသည။

ေလလာဆနးစစခသည ေလကငသငၾကားေရး အစအစဥအမားစတြင အသြငေျပာငးလျခငးႏင သကဆငသည ေခါငး ေဆာငမႈပစ၏ အဓကကသည က႑မားအား အားေပးျမငတငထားသညက ေတြ႔ရေပသည။ အဆပါ ေခါငးေဆာငမႈပစသည လကရျမနမာႏငငတြင ျဖစေပၚေနသည ႏငငေရး၊ လမႈေရး ျပျပငေျပာငးလမႈ အရနအဟနမားႏငလညး ေကာငးစြာကကညမႈရၿပး အမးသမးေခါငးေဆာငမား သတမတသည စြမးရညျပညဝသည အမးသမးစျပေခါငးေဆာငတစေယာကႏငလညး ေကာငးစြာ ကကညမႈရေပသည။


15

၆။ အမးသမးမားအား ၄ငးတ႔လအပလကရသည ေခါငး ေဆာငမႈဆငရာ အရညအေသြးမားျဖင ျဖညဆညးေပး ႏငရနအတြက လကရေခါငးေဆာငမႈစြမးရည သငတနးအစ အစဥမားတြင ေနာကထပပ႔ခရန ေခါငးစဥအသစမား ထပမျဖညတငးတးခ႕ဖ႔ လအပေနေပသည။

၅။ ေခါငးေဆာငမႈစြမးရည သငတနးအစအစဥမားသည အခနႏငအမ အေျပာငးအလအမးမး ရႏငသညအတြက အမးသမးတ႔၏ မတညေသာ လအပခကအသးသးႏင ကကညမႈရေစရန မတညေသာ အလႊာအသးသးအတြက ဥးတညေဖာေဆာငထားရန လအပပါသည။ အမးသမးမားအေနႏင သငတနးလးဝမတကဖးသ၊ ယခငက သငတနး တကဖးသည အေတြ႔အၾကရသ စသညျဖင အမးမးကြျပားႏငပါသည။ ေခါငးေဆာငမႈစြမးရည သငတနးမားအား ေဖၚေဆာငေနသည အဖြ႔အစညးမားအေနႏင ၄ငးတ႔၏ ဥးတညရညရြယရာ အပစအလက တကသည သငၾကားပ႔ခေရး လအပခကစစတမးမား ေကာကယရနႏင ထေလလာခကစစတမးမားအရ ဆကလက လပေဆာငသြားရန လပါမည။

အမးသမးမား ယခငကရရခသည သငတနးအေတြ႔အၾကမားက ၄ငးတ႔၏စြမးရညက ၎တ႔ကယတင အကျဖတ ဆနးစစရာတြငလညးေကာငး၊ ၄ငးတ႔သငၾကားေလလာလသည ဥးစားေပးနယပယ သတမတရာတြငလညးေကာငး အတငး အတာတစခအထ ေရရညအကးသကမႈမား ရေနသညက ေလလာအကျဖတခကမ ရာေဖြေဖၚထတမႈမားအရ သရေပသည။ အဖြ႔အစညးမားအေနႏင အမးသမးမား၏ ကြျပားသညအေျခအေနႏင လအပခကမားအေပၚ ကညပပးသြားႏငရန အေျခခ သငတနးမးအျပင အဆငျမငမြမးမသငတနးမားကလညး ပပးသြားၾကရန စဥးစားသးသပသငေပသည။ ရပရြာအတြငးရ အမး သမးမားအတြက အထးျပရညရြယဖြငလစသည ေခါငးေဆာငမႈစြမးရညသငတနးမား အလြနနညးပါးေနေသးသညအတြကလညး အဆပါအမးသမးမားကပါ သငတနးအစအစဥအတြငး ထညသြငးပါဝငခြင ဖနတးေပးရန အေရးၾကးလေပသည။

ရညမနးရာအပစမား၏ လအပခကမားအား ထညသြငးစဥးစားသညအခါတြင အဖြ႔အစညးမားအေနႏင သငတနးပ႔ခေရး အစအစဥမားက ေအာကပါအတငး တးခ႕ရန စဥးစားသငသညဟ အၾကျပသငေပသည။


16

၇။ အဖြ႔အစညးမားအေနျဖင ၄ငးတ႔၏ ေခါငးေဆာင မႈဆငရာ သငတနးမားသည သငတနးသားမား၏ လအပခကႏင ကကညမႈ ရ၊ မရက ေသခာစြာ သျမငႏငရန သငတနးမား၏ ထေရာကမႈစြမးအားအေပၚ တငးဆႏငမည နညးလမးမားအား ပမခ႕ထြငအသးျပသငေပသည။

• အမးသမးမားအေနႏင လမႈေရးသတမတခကစႏႈနးမားက ေကာလႊားထးေဖာကၿပး ေခါငးေဆာငမႈေနရာသ႔ တကလမးရာတြင တစဥးခငးၾကေတြ႔ရမည အဆးျမငသေဘာထားမားႏင ထေရာကစြာ ရငဆငေျဖရငးႏငရနအတြက အမးသမးမားအား ပမလကေတြ႔ကသည ကၽြမးကငမႈမား ပပးေပးႏငရန

• ပဋပကၡမားအား ကငတြယေျဖရငးျခငး၊ စြမးေဆာငရညထေရာကေသာ အဖြ႔ႏငအပစမားအားစမခန႔ခြျခငး စသည အရညအေသြးမား ပးေထာငျဖညဆညးျခငးဘကတြင ပမအေလးေပးျမငတငရန

• အဖြ႔အစညး၊ အသငးအဖြ႕မားႏင ရပရြာအား ဥးေဆာငျခငးအတြက လအပသညစြမးရညမားႏင စပဆကသည ေခါငးစဥမားအား ပမျဖညဆညးထညသြငးေပးရန

• အမးသမးေခါငးေဆာငမား၏ သကဆငရာ လပငနးနယပယအလက ပညာရပဆငရာ အေၾကာငးအရာမားအား ပမထညသြငးေပးရန

• ေကာငးမြနသည အပခပမႈပစ၊ တာဝနခယမႈ၊ ကငဝတႏင ကယကငသကၡာစသည အေၾကာငးအရာမားအား ထညသြငးေပးရန

ယခေလလာမႈမ ရာေဖြေတြ႔ရခကတစခ မဟတေသာလညး အဖြ႔အစညးမားအေနႏင သငတနးသားမား၏ အၾကျပခက မားႏင တ႔ျပနမႈမားအေပၚ မတညၿပး ၄ငးတ႔၏ ေခါငးေဆာငမႈဆငရာ သငတနးမား ေကာငးမြနလာေစရနႏင အားေကာငးလာေစရန ဆကလကၾကးပမးၾကဖ႔ အေရးၾကးေပသည။


17

၈။ ပမနေလကငသငၾကားေရး အလပရေဆြးေႏြးပြမားအျပင ေခါငးေဆာငမႈစြမးရည သငတနးမားအေနႏင ၾကးၾကပ ျခငးႏင နညးလမးျပျခငးမားပါဝငသည ေနာကဆကတြ ပပး ေရးအစအစဥမားကပါ ထညသြငးသငေပသည။

၉။ အမးသမးမား၏ အမးမးေသာ မတကြျပားသည ေလကင သငၾကားေရး လအပခကမား ရေနမညက အသအမတျပ ေလးစားသငသညျဖစသျဖင အမးသမးေခါငးေဆာငမႈ စြမးရည သငတနးမားအား စႏႈနးတစေျပးည သတမတျခငးက မျပလပ သငဟ အၾကျပရမညျဖစသည။

ေခါငးေဆာငမႈစြမးရညဆငရာ သငတနးမားကတကေရာကခသည အမးသမးမားထမ ထကဝကခန႔ကသာ ၾကးၾကပ လမးညႊနျခငး၊ နညးျပေပးျခငးစသည ေနာကဆကတြ ပပးေရးအစအစဥမားက ရရခေပသည။ ေခါငးေဆာငမႈ သငတနးမား အဆငျမငတငျခငးအတြက အမးသမးမားအေနႏင အဓကထား အၾကျပခသညအထမ အဓကအခကတစခမာ အဆပါ ပပးမႈမား ျဖညဆညးေပးႏငေရးပင ျဖစသည။

အမးသမးမားတြင အမးမးအဖဖေသာ မတညသည ေခါငးေဆာငမႈစြမးရညမား ကယစရေနၾကျခငးႏင သငယေရး ဆငရာ လအပခကမား အမးမးရေနၾကျခငးက ေထာကခငပါက စႏႈနးတစခတညး သတမတထားသည ေခါငးေဆာငမႈ သငတနး အစအစဥမားသည ထေရာကမႈရႏငမညမဟတဟ ယဆရေပမည။ အဖြ႔အစညးမားအေနႏင ၄ငးတ႔၏ ဥးတညခကႏင ဖြ႔စညးပ အခငးအကငးတ႔အေပၚမတညၿပး သငတနး ပ႔ခေရးအစအစဥမားက ပစခမတသငေပသည။


18

၁၀။ ကြနရကတစခအေနႏင ကား၊မ ေရးရာ တနးတ ညမေရးကြနရက(GEN)သည အဖြ႔ဝငမားအတြက အေတြ႔ အၾကမားမေဝရန၊ ပညာရပဆငရာ အရငးအျမစမား မေဝမႈအား ညႏႈငးေဆာငရြကေပးရနႏင ေခါငးေဆာင မႈသငတနးပ႔ခသမား၊ ၾကးၾကပလမးညႊနသမား၊ ႏငင တကာသငတနးတကေရာကရန အခြငအလမးမား စသည တ႔ႏင ထေတြ႔မႈရလာေစရန ပပးကညျခငးမားက ေဆာင ရြကေပးသငပါသည။

GEN အေနႏင အဖြ႔ဝငမားက ေထာကပကညရာ တြငသာ မက အဖြ႔ဝငမဟတသည တစျခားေသာ အဖြ႔အစညးမားကပါ အတငးအတာတစခအထ ပပးကညရန လကရရၿပးသားေခါငးေဆာငမႈ သငတနးအစအစဥမားအား အားျဖညကညရာတြင လညးေကာငးႏင အစအစဥအသစမား ပေဖာဖနတးရာတြငလညးေကာငး GENသည ကြနရကတစခအေနႏင အေရးပါေသာ အခနးက႑မ ပါဝငေနပါသည။ GEN အေနႏင လပေဆာငသငသည အခကမားအား ေအာကပါအတငး အၾကျပလကရပါသည ....

• ပမနလပတ အစညးအေဝးပြမားႏင သးသန႔အေတြ႔အၾကမေဝပြမားမတစဆင သငတနးသငရးမား၊ ခဥးကပ လပကငပနညးလမးမားႏင ရရခသည သငခနးစာမားအား မေဝၾကရန အဖြ႔ဝငမားအား တကတြနးအားေပးရန၊

• ႏငငေရးႏင လမႈေရးအကးအေျပာငးမားအား ေလာေလာလတလတ ၾကေတြ႔ျဖတသနးထားသည ႏငငမားမ အေတြ႔ အၾကမားအပါအဝင ေဒသတြငး၊ ႏငငတကာအေတြ႔အၾကမားႏင ထေတြ႔ခြငဖနတးေပးရန

• GEN၏ သတငးအရငးအျမစစငတာအပါအဝင ပညာအဖြ႔အစညးမားစြာမတစဆင ျပညတြငးႏင ႏငငတကာမ အရငး အျမစမား (အထးသျဖင ေကာငးမြနသညအေလအထမား) အား မေဝရာတြင ၾကးၾကပညႏႈငး ေဆာငရြကရန

• ေခါငးေဆာငမႈ သငတနးပ႔ခသမား၊ အထးသျဖင သငတနးပ႔ခသမားအတြက ျပနလညပ႔ခေပးသည အဆငျမင သငတနးဆရာမားႏင ထေတြ႔ခြငမား ပပးရန (လကရတြင သငတနးမား ပ႔ခေနသည အဖြ႔အစညးမားအေနႏင ဤပပးမႈအား အထးတလည ေတာငးဆၾကျခငးမရၾကေသာလညး အစအစဥသစမားအား ဖနတးေဆာငရြကေနသည အဖြ႔အစညးမားအေနျဖငမ ဤပပးမႈအား အကးရသညဟ ေတြ႔ျမငလာၾကေပလမမည)

• ကၽြမးကငပငႏငၿပး သငေတာမညဟ ယဆရသည ႏငငတကာမ ၾကးၾကပညႊနၾကားသမားအပါအဝင သငတနး ၾကးၾကပညႊနၾကားသမားႏင ထေတြ႕ခြငက စစဥေဆာငရြကေပးရန

• အဖြ႔ဝငမားၾကားတြင အရညအေသြးျမင ျပညတြငးႏင ႏငငတကာ ေလကငသငၾကားေရး အခြငအလမးမားႏင ထေတြ႔ခြငရေအာင ပပးေဆာငရြကေပးရန

• အမးသမးေခါငးေဆာငမႈစြမးရည လပငနးအဖြ႔တစခ တညေထာငရန


19

၁၁။ ျမနမာႏငငရ အမးသမးမားအတြက ေခါငးေဆာငမႈစြမးရညမား ဖြ ႔ၿဖးတးတကလာေအာင လပေဆာငၾကရာတြင ေလကငသငၾကားေရးထက တစျခားေသာ မတညသညနညးလမးမားအား ယခထက စစမးရာေဖြေဖာထတရန

အျခားႏငငမားရ အဖြ႔အစညးမားၾကားတြင ေခါငးေဆာငမႈ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး ဝနေဆာငမႈမား အၿပငအဆင ျဖညဆညး ေပးေရး ၾကးပမးေနၾကျပး လေတာေတာမားမား၏ အေတြးမားသညလညး ေျပာငးလလာေနသည ေခါငးေဆာငမႈ အခငးအကငးအသစမား၊ ေခါငးေဆာငသစမား ေမြးထတႏငရန သငေတာၿပး ထေရာကမႈျမငမားသည နညးလမးမားဆသ႔ စၿပကေရာကလ႔လာေပသည။ ထအခကတြင ေဒသတြငး ေတြးေခၚစဥးစားသမားအဖြ႔ (သ႔) တကသလမားမတစဆင ေခါငးေဆာငမႈစြမးရညျမငတငေရး အစအစဥမား ပါဝငေပသည။ ထအစအစဥမားတြင သေတသနမား (သ႔) အမးသမးေခါငးေဆာငမႈ စြမးရညျမငမားေရးအတြက တစျခားႏငငမားမ နညးလမးမားႏင အေတြးအေခၚမားက စမးသပျခငး၊ (သ႔) ေခါငးေဆာငမႈစြမးရည ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးနယပယတြင ကၽြမးကငပညာရငမား ေလာေလာလတလတ အသးျပထားသည တထြငဖနတးခက ရလာဒမားအား ေလလာျခငး ပါဝငေပသည။ နဂးခပရမညဆလင အသြငေျပာငးလျခငးဆငရာ ေခါငးေဆာငမႈပစအေပၚ အေျချပျပး ဥးတညခက တကျပတသားစြာ ျဖင ေကာငးစြာပေဖာေရးဆြထားသည ေခါငးေဆာငမႈသငတနးမား၊ လကေလာညေထြမႈရသည ခဥးကပနညးမားသည အမးသမးမားအား စြမးအားျမငတငေပးၿပး ၄ငးတ႔သတမတသည စြမးရညျပညဝသည အမးသမးစျပေခါငးေဆာငပစအား သျမငလာေစရန ကညေပးမညျဖစသည။ လကရႏငငေရးႏင လမႈေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားကလညး အမးသမးမား၏ ေခါငးေဆာင မႈစြမးရညအား ခငမာလာေစၿပး ပမခ႕ထြငေပးႏငမည အခြငအလမးမားအား ဖနတးေပးလကရေပသည။ သ႔ျဖစ၍ တငးျပည၏ အသြငကးေျပာငးေရးျဖစစဥတြင အမးသမးမား ေခါငးေဆာငမႈေနရာသ႔ တကလမး ဥးေဆာငလာႏငေတာေပမည။

Documents

OD;aqmifrIu@odkY wufvSrf;jcif; - GEN MYANMAR