Upload
others
View
6
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Çocuklarda Hemodiyalizin Reçetelendirilmesi
Dr. Aysun Karabay Bayazıt
Çukurova Üniversitesi
Çocuk Nefroloji Bilim Dalı
Sunum Planı
• Çocuklarda hemodiyaliz tarihçesi
• ABD, Avrupa ve Türkiye’de çocuklarda RRT eğilimleri
• Türkiye’de çocuk HD hasta sayıları
• Çocukta hemodiyaliz reçetesinin bileşenleri
• Alternatif HD yöntemleri
Tarihçe
• İlk çocuk HD hasta 1924, Dr. George Haas
Willem Kolff’un HD makinesi 1950, Boston, 3.5 yaşında NS’a ikincil SDBY’liği olan çocukta
• 1955, Pittsburgh Üniversitesi, 5 çocuk hasta (15-17 yaş arası), 7-8 saat diyaliz, BUN da %48 azalma
• 1960’lar , Scribner şantının tanımlanmasından 6 ay sonra Seattle’da 15.5 yaşında bir kız hasta, 18 ay HD
• 1968, Fine ve ark 5 ergen çocuk HD
• Kjellstrand 1971, <15 kg olan 10 çocuk HD
• Hickman kateteri, 1983 çocuklarda kullanımı
• Kronik diyaliz bebekler dahil tüm yaş grubu çocuklarda teknik olarak uygulanabilir.
• Periton Diyalizi X Hemodiyaliz seçimi ülkeden ülkeye farklılık göstermektdir.
• Periton Diyalizi Hemodiyaliz
6
Data Source: Special analyses, USRDS ESRD Database. Includes incident ESRD patients in the years 1996-2014. Abbreviations: ESRD, end-stage renal disease; HD, hemodialysis; PD, peritoneal dialysis; Tx, transplant. This graphic is adapted from Figure 8.2.
2016 Annual Data Report, Vol 2, ESRD, Introduction
Yaşa göre, ABD’de 1996-2014 yılları arasında SDBY’liği
olan çocuklarda diyaliz modalite seçimindeki eğilim
7
Data Source: Special analyses, USRDS ESRD Database. Includes incident ESRD patients in the years 1996-2014. Abbreviations: ESRD, end-stage renal disease; HD, hemodialysis; PD, peritoneal dialysis; Tx, transplant. This graphic is adapted from Figure 8.2. 2016 Annual Data Report, Vol 2, ESRD, Introduction
Kiloya göre, ABD’de 1996-2014 yılları arasında SDBY’liği
olan çocuklarda diyaliz modalite seçimindeki eğilim
Pediatr Nephrol, 2015
2009-2011 yılları
37 Avrupa Ülkesi
<15 yaş altı
1697 çocuk/ RRT
İnsidans 5.5 /pmarp
Başlangıç RRT:
% 47 Periton Diyalizi% 33 Hemodiyaliz%20 Preemptif Renal Tx
eGFR 9 ml/min/1.73 m2
North American Pediatric Renal Trials and Collaborative Studies 2011 Yıllık Raporu
T.C. Sağlık Bakanlığı ve Türk Nefroloji Derneği 2015 Ortak Raporu
2015 yılı sonu itibarıyla prevalan HD hastalarının yaş ve cinsiyet dağılımı.
AdanaNüfus: 1, 737
Milyon
• Adana il sınırları içinde 18 yaş altı hemodiyaliz tedavisi alan çocuk hasta sayısı 25, bunların 12 tanesinin tedavisi ÇÜTF’de.
Mart 2017, Adana İl Sağlık Müdürlüğü
Çukurova Üniversitesi Hemodiyaliz Ünitesinde Tedavi Edilen Çocuk Hemodiyaliz Hastaları ve Takip Süreleri
Yaş Cinsiyeti HD Süre Giriş Yolu
1-ACA 17 Erkek 4 yıl Kateter
2-BS 15 Kız 3 yıl Fistül
3-BÖ 16 Erkek 3 yıl Kateter
4-MK 17 Erkek 2 yıl (PD.geçiş) Kateter
5-ED 15 Kız 2 yıl Fistül (yeni)
6-SA 10 Kız 2 yıl Kateter
7-HA 12 Kız 2 yıl Kateter
8-AD 15 Erkek 1.5 yıl Kateter
9-NE 10 Kız 1 yıl Kateter
10-AS 17 Erkek 1 yıl Kateter
11-MEH 14 Kız 1 yıl Kateter
12-MÖ 12 Erkek 6 ay Kateter
Suri
ye’li
Çocuklarda Hemodiyaliz
• Çocuklarda hemodiyaliz tedavisinin hedefleri erişkinle benzerlikler taşır
• Her çocuk için HD reçetesi mutlaka bireyselleştirilmelidir.
Hedefler
Pediatr Nephrol, 2011
Çocuk hemodiyaliz hastalarında hedeflenen değerler
Çocuk Hemodiyaliz Ünitesi
• Çocuklarda hemodiyaliz başarısı takıma bağlıdır– Çocuk Nefroloji uzmanı, diyaliz hemşiresi, cerrah
– Diyetisyen
– Radyoloji uzmanı
– Oyun terapisti
– Sosyal hizmet uzmanı ve psikolog
– Okul öğretmenleri
Hemodiyaliz Reçetesinin Bileşenleri
• Damar yolu
• Diyaliz sıklığı
• Seans süresi
• Diyalizör
• Kullanılacak set
• Kan akım hızı
• Diyalizat akım hızı
• Diyalizat içeriği
• Antikoagülasyon
• Ultrafiltrasyon ne kdr olmalı?
• Monitorizayon
• Diyaliz sırasında verilecek ilaçlar
• Laboratuvar testleri
• Kateter/Fistül bakım ve takip
• Bir Çocuk Olguyla Hemodiyaliz Reçetesi ve Sık Karşılaşılan Sorunlar
• 10 yaş kız, 40 kg
• VUR nefropatisine bağlı SDBY
• Şuur hafif uykuya meyilli, hafif asidotik solunumu mevcut.
• BUN: 100 mg/dL, kreatinin: 6.8 mg/dL, Na: 130 meq/L, K: 5.0 mEq/L, kan Ph: 7.20, HCO3:10, BE:-7
• Hasta acile gece geldi ise geçici çift lümenli hemodiyaliz kateterinin yerleştirilmesi
• Kalıcı tünelli HD kateterinin elektif şartlarda konulması
• AV fistül açılmasının programa alınması
Çözülecek İlk Problem:Damar Yolunun Belirlenmesi
Akut Diyaliz Kateter Seçimleri
Çoçuğun kilosu Kateter Çapı
Yenidoğan 5 Fr (tek lümen) Femoral Ven
3-6 kg 7 Fr Öncelikle Internal veya external juguler Veye femoral ven
(subklavyen ven tercih edilmez)
6-15 kg 8 Fr
>15 kg 9 Fr
>30 kg >10 Fr
NKF KDOQI KILAVUZU
Çocuklarda Damar Yolunun Belirlenmesi
Çocuğun isteği
T.C. Sağlık Bakanlığı ve Türk Nefroloji Derneği 2015 Ortak Raporu –Vasküler Yol
T.C. Sağlık Bakanlığı ve Türk Nefroloji Derneği 2015 Ortak Raporu –Vasküler Yol
Pediatr Nephrol, 2013
Pediatr Nephrol, 2013
Primary access failure rate (patient-months) was 1 per 78.8 for AVF and 1 per 15.5 for CVLs , p00.3).
• Diyalizör Seçimi
• AV set seçimi
• Kan akım hızının belirlenmesi
• Antikoagülasyon
• Diyaliz süresi
• 10 yaş kız, 40 kg
• VUR nefropatisine bağlı SDBY
• Şuur açık ama hafif uykuya meyilli, hafif asidotik solunumu mevcut.
• BUN: 100 mg/dL, kreatinin: 6.8 mg/dL, Na: 130 meq/L, K: 5.0 mEq/L, kan Ph: 7.20, HCO3:10, BE:-7
Üremik Toksinlerin Klirensini Etkiyen Faktörler
• Diyalizörün membran özellikleri
– Kalınlık, yüzey alanı, deliklerin genişliği ve dansitesi
• Kan akım hızı
• Diyalizat akım hızı
Diyalizör
• Biyouyumlu sentetik materyelden yapılmış diyalizör seçilmelidir.
Polisulfon, poliakrilonitril (PAN), polikarbonat, polimetilmetakrilat (PMMA), poliamid
Diyalizör Seçimi
• Hollow fiber: Oluklu lif konfigürasyonu
• Çocuğun vucut yüzey alanına• Hemodiyaliz tipine
(standart, online-HDF)• High flux?/Low Flux?
• Optimal klirens için diyalizör yüzey alanı mümkün olduğu kadar büyük olmalı ancak çocuğun vucut yüzey alanını geçmemelidir
• Çocuk yüzey alanı: (kgx4)+7/(90+kg)
• 0.25m2-1.7 m2
seçilmeli
CARPE DIEM (Cardio-Renal Pediatric Dialysis Emergency Machine)/Daha Düşük Diyalizör Alanı
ve Setler
CARPEDIEM HD Makinesi
• 4-4.5 Fr Çift Lümenli kateter
• Set volumü: 27 mL
• Diyalizör yüzey alanı: 0.075-0.25 m2
• Pompa hızı: 5-50 mL/dk
Kullanılacak AV Setlerin Belirlenmesi
Venözcc
Arteriyelcc
Toplamcc
Mini yenidoğan(<6kg)
21 8 29
Yenidoğan(6-12 kg)
22 18 40
Pediatrik(>12 kg)
42 30 72
Erişkin(>30 kg)
70 62 132
Diyalizör +AV set hacmi çocuğun total vucüt volümünün %8-10’unun geçmemelidir.
Ekstrakorporal Dolaşım Hacmi
• Ekstrakorperal hacim çocuğun total kan volümünün %10’unu geçmemelidir.
Total vucut volümü
• Yenidoğanda 100 mL/Kg
• Bir ay-16 yaş arası 80 mL/kg
• ECV >%10 ise priming için normal SF ile dilüe edilmiş eritrosit süspansiyonu (hedef %30-35)
Kan Akım Hızı
Büyük çocuklarda
•150-200 mL/ min
•5-8 mL/kg/dak
Küçük çocuklarda:
•(Kg+10)x 2.5 (mL/min)
•Arteriyel kan aspirasyon basıncı: 150-200 mmHg
10 yaşında, 40 kg olan SDBY’likli Olgu
• Kan akım hızı: 200 mL/dk
• Diyalizör: KD/Urea: 180 mL/dk
• Bu olguda Üre’de %30 azalma ile çıkış BUN:70 mg/dL hedef
• 10 yaş kız, 40 kg
• VUR nefropatisine bağlı SDBY
• Şuur açık ama hafif uykuya meyilli, hafif asidotik solunumu mevcut. Ödemli.
• TA: 140/90 mmHg
• BUN: 100 mg/dL, kreatinin: 6.8 mg/dL, Na: 130 meq/L, K: 5.0 mEq/L, kan Ph: 7.20, HCO3:10, BE:-7
İlk akut diyaliz seansında ürenin azalma oranı %30’u geçmemelidir.
• Üre dağılım Volümü 0.60X 40 (Vucüt ağırlığı): 2400 ML
• Hemodiyaliz Süresi: • T(dk)=-ln(Ct/C0)x(V/K)• T(dk)=-ln (70/100)x(24000/180)• =-ln(0.7)x133.3• =-(-0.0357)x133.3• =0.357x133.3• =48 dk
• Hemodiyaliz tedavisi bu olguda 3-4 gün boyunca günlük kısa sürelerle yapılmalıdır.
• Hemodiyaliz için bireysel ihtiyaçlara göre sıklık ve süreye karar verilmelidir.
• 10 yaş kız, 40 kg
• VUR nefropatisine bağlı SDBY
• Şuur açık ama hafif uykuya meyilli, hafif asidotik solunumu mevcut. Ödemli.
• TA: 140/90 mmHg
• BUN: 100 mg/dL, kreatinin: 6.8 mg/dL, Na: 130 meq/L, K: 5.0 mEq/L, kan Ph: 7.20, HCO3:10, BE:-7
Disekilibriyum Önleme
• İlk bir kaç seans kan akım hızı ve seans süresi kısıtlı tutulmalı
• Kan akım hızı ilk tedavilerde 3-5 mL/dk /kg olmalı
• Diyalizat sodyum düzeyi plazma düzeyinde veya hafifçe üstünde tutulmalı
• Profilaktik mannitol infüzyonu (0.5-1.0 g/kg)
Diyalizat İçeriği
• Sodyum: Çocuğun plazma sodyum+10 mL içerisinde olmalı– Hipotonik diyaliz intrasellüler alana ozmotik şift,
diyaliz disekilibrium
– Hipertonik diyaliz: İnterstisiyel ödem, interdiyalitik susama, ağırlık artışı, tansiyonda artış
• K: 1-2 mmol/L
• Bikarbonat düzeyi: 32-36 mmol/L
• Kalsiyum: Standart diyaliz düzeyi 1.75 mmol/L ancak çocukta 1.25 mmol/L kullanılmalı
Ne Kadar Ultrafiltrasyon?
• Hastanın kan basıncı, kalp hızı ve genel durumunu gözleyerek karar verilmeli.
• Küçük çocuklarda intravasküler volümde ufak oynamalar hemodinamide ciddi bozulmaya neden olabilir.
• Bir seansta
Vucüt ağırlığı > %5
>0.2 mL/kg/dk
volüm çekilmesi
Semptomatik Hipovolemi
>40 kg olan ve sürekli kronik volüm yüküyle gelen çocuklarda çocuklarda 600 ml/saat/sıvı ciddi bulgu saptanmadan çekilebilir.
Sürekli volüm yüküyle gelen çocuklarda daha sık diyaliz önerilmelidir.
• Çocuk sürekli büyüyen bir canlıdır.
Küçük bebekler haftada bir
Daha büyük çocuklar ayda bir kuru ağırlık açısından değerlendirilmelidir.
• Normal kan basıncı, kuru ağırlık ile orantılıdır.
Kuru Ağırlığın Belirlenmesi
• Biyokimyasal belirteçler: BNP, volüm yükü ile artar
• Bioimpedans spektroskopi
• İnferior vena cava’nin çapının değerlendirilmesi
Güvenilirlikleri değişkendir.
Çocuklar nadiren hiç kıpırdamadandururlar
Mesane volümü ve doluluğudeğişkendir
VCI çapı kalp yetmezliği ve MY’liği olan çocuklarda değerlendirilmemelidir.
Kuru Ağırlığın Belirlenmesi
IVC çap>11.5mm/m2CI>0.75 ise hipervolemi
14 HD Hastası Çocuktan 134 ölçümDiyaliz öncesi, saat başı, diyalizden 15 dk sonra BIA
%RΔ %BWΔ and %BVΔ değişimi ile korelasyon göstermektedir
Ve %RΔ de intradialytic semptomlar ve LVMI ile korelasyon gösterir..
Antikoagülasyon
• Heparin
Başlangıç bolus dozu 10-30 Unite/kg
Saat başı 10-20 Unite/kg/saat
Hedef ACT 150-200 sn (Normalin 1.5-2 misli üstü)
aPTT diyaliz sırasında bazal değerinden %80 veya diyaliz sonu %40 daha fazla tutulmalı
Düşük Molekül Ağırlıklı Heparin
• Diyaliz başında tek doz
• 125-250 anti-Xa Unit/kg
• Anti-Factor Xa düzeyi 0.4-0.8 IU/mL yeterli antikoagülasyon
Kanama Diatezi Olan Çocuklar
• Antikoagülasyon uygulanmaz
• Kan akım hızı maksimum sınıra getirilmeli
• Aralıklı salin infüzyonu ile (her 15-20 dk. Da 10-20 mL) filtre yıkanmalıdır.
Yeterli Diyaliz?
• Haftada 3 gün/4 saat sp Kt/V >1.2 (hedef >1.4)
• URR >%70
• Çocuklarda anemi kontrolu, hipertansiyon kontrolu, fosfat klirens, kan basıncı kontrolu,genel sağlık durumu, büyüme hızı, okul devamlılığı yeterli diyaliz göstergeleridir.
Thumfart J, 2014. Dtsch Arztebl Int
Çocuklarda Alternatif HD Tedavi Rejimleri
Yoğun HD rejimleri ile diyalizler arası fazla kilo artışı önlenebilir
• İnterdiyalitik kilo artışı, oligoanürik çocuk hastalarda LVH varlığının basit bir belirtecidir.
• Diyalizler arasında
>%4 kilo artışı olanlarda LVH riski daha fazladır.
Paglialonga F, Pediatr Nephrol 2012
Yoğun HD seansları hangi çocuklarda uygulanmalı?
• Uzun süredir hemodiyaliz tedavisi alan çocuklar
• Kronik sıvı yükü, kontrol altına alınamayan hiperfosfatemi ve gelişmesi çok geri kalan çocuklar
• Genetik metabolik hastalığı olanlar: MMA ve Hiperokzalüri gibi
• Diyeti sıvı ağırlıklı olan bebekler
Sonuç olarak
• Çocuklarda biyouyumlu sentetik membranlar tercih edilmeli
• Mümkün olan en büyük çapta kateter kullanılmalı, damar yolunda subklavyen ven tercih edimemeli
• Setlerin ve diyalizörün hacmi çocuğun vucüt ağırlığının %10’unun geçmemeli
• İlk seansta üre azalma oranı %30’u geçmemeli
• Antikoagülayona çocuğun klinik durumuna ve kilosuna ve karar verilmeli
• Diyaliz çıkışı kan basıncı normal sınırlarda iken ölçülen ağırlık, kuru ağırlık olarak kabul edilebilir.
• Uzun dönemde kronik HD seanslarında diyaliz süresi haftada 3 gün ve en az 4 saat olmalı
TEŞEKKÜRLER
Dr. Saime PaydaşDr. Neslihan Seyrek
Dr. İbrahim Karayaylalı
Dr. Mustafa Balal
Ve HD Ünitesinde çalışantüm diyaliz hemşireleri ve
personeller