Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej w odniesieniu do …pszw.edu.pl/images/publikacje/t051_pszw_2011_mazuruk... · 2016. 10. 3. · Szersza charakterystyka pojcia

PIOTR MAZURUK

OCHRONA PRAW KONSUMENTA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

W ODNIESIENIU DO PRAWODAWSTWA UNII EUROPEJSKIEJ

Streszczenie

Wprowadzenie gospodarki rynkowej w Polsce spowodowały istotne przemiany o charakterze społecznym i ekonomicznym. Konsumenci maj�c szeroki wybór ofertrynkowych, nadal pozostaj� słabsz� stron� zawieranych transakcji. Agresywne prak-tyki marketingowe, a czasem nieetyczne zachowania przedsi�biorców uzasadniaj�konieczno�� otoczenia konsumenta opiek� pa�stwa. Aby to umo�liwi� tworzone s�regulacje prawne gwarantuj�ce finalnym beneficjentom ochron� dóbr i praw.

Słowa kluczowe: poj�cie konsumenta, ochrona praw konsumenta, prawo konsumenckie

1. Wprowadzenie

Celem referatu jest przedstawienie teoretycznych podstaw polityki, przesłanek i instrumentów

prawnych słu��cych ochronie praw konsumentów w Polsce i Unii Europejskiej. Wa�nym elementem b�dzie przedstawienie podstawowych informacji z zakresu prawa konsumenckiego, praw konsumenta, jak i równie� rola naszego pa�stwa i organów unijnych w kształtowaniu prawa konsumenckiego.

Do teoretycznych podstaw polityki ochrony konsumenta nale�y odnie�� poj�cie konsumenta w prawie polskim, w prawie Unii Europejskiej, przesłanki ochrony praw konsumenta, prawo

konsumenckie, instrumenty prawne słu��ce ochronie praw konsumentów; ochrona konsumenta w zakresie �ywno�ci i �ywienia, ochrona konsumenta przed produktami niebezpiecznymi, ochrona konsumenta w zakresie sprzeda�y, ochrona konsumenta przed nieuczciw� konkurencj� i ochrona praw konsumenta w Unii Europejskiej.

2. Poj�cie konsumenta w prawie polskim

Bior�c pod uwag�, i� poj�cie konsumenta zale�y od kontekstu, nie bez racji b�dzie stwierdze-nie, �e poprawne sformułowanie definicji konsumenta stanowi zagadnienie fundamentalne. St�d te� przytoczenie pogl�du J. Goldringa wydaje si� najwła�ciwsze: „w zurbanizowanym, postindu-strialnym społecze�stwie rozwini�tego �wiata, ka�dy jest konsumentem. Je�li wi�c ka�dy człowiek jest konsumentem, to czy w istocie potrzebna jest jeszcze definicja konsumenta wykraczaj�ca poza te ramy?”.

1

Id�c za „Słownikiem J�zyka Polskiego” za konsumenta uwa�a si� „nabywc� towarów lub usług, albo u�ytkownika jakich� zasobów lub dóbr”2, co te� w potocznym j�zyku uto�samia si�konsumenta z nabywc� towarów na własny u�ytek, a synonimiczne poj�cia to: klient, kupuj�cy,

1 Goldringa J., [w:] E. Nowi�ska, P. Cybula (red), Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, Kraków 2005, s 39. 2 Skorupka S., H. Anderska, Z. Łempicka, Mały Słownik J�zyka Polskiego, PWN, Warszawa 1990, s. 297.

167

nabywca, u�ytkownik, itp. Z ekonomicznego punktu widzenia konsument stanowi ostatnie ogniwo obiegu dóbr

materialnych i niematerialnych znajduj�cych si� na rynku. Transakcja uznawana jest jako konsumencka, gdy ostatecznym przeznaczeniem towaru jest konsumpcja, jednak�e do�� cz�sto towar znajduje si� na rynku kilkakrotnie jako np. rzecz u�ywana. W niektórych sytuacjach czynnikiem przes�dzaj�cym o istnieniu beneficjenta finalnego jest tak�e profesjonalno�� jednej ze stron stosunku umownego.

3

W ustawie z dnia 23.04.1964r. Kodeks Cywilny4 została sformułowana najszersza definicja

poj�cia „konsument”. Zgodnie z art. 22¹ KC konsument to osoba fizyczna dokonuj�ca czynno�ci prawnej niezwi�zanej bezpo�rednio z jej działalno�ci� gospodarcz� lub zawodow�. Konsument został tu wyodr�bniony na podstawie kryterium podmiotu, przedmiotu i celu transakcji. Przyj�ta w kodeksie konstrukcja oceniana jest negatywnie z wielu przyczyn. Po pierwsze nie precyzuje

dokładnie podmiotu chronionego omawianym przepisem. Po drugie odnosi si� jedynie do konsumenta nie nawi�zuj�c przy tym do drugiej strony, czyli profesjonalnego kontrahenta.5

Dokonuj�c wykładni celowo�ciowej i systemowej art. 22¹ KC zostanie przedstawiony jako ograniczaj�cy poj�cie konsumenta tylko do stosunków osoby fizycznej z przedsi�biorc�. Przyj�ta w KC definicja dotyczy całego obrotu prawnego, o ile przepisy szczególne nie stanowi� inaczej. W ustawie z dnia 16.02.2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów

6 równie� przyj�to definicj�

zgodn� z art.22¹ KC. Tak te� z uwagi na ró�norodno�� stosunków prawnych oraz odmienn�specyfik� danej dziedziny gospodarki poj�cie konsumenta ujmowane jest w ró�ny sposób. W ustawie o kredycie konsumenckim za konsumenta uwa�ana jest osoba fizyczna, zawieraj�ca umow� z przedsi�biorc� w celu bezpo�rednio niezwi�zanym z działalno�ci� gospodarcz�.7 Z kolei ustawa z dnia 16.07.2004r. Prawo Telekomunikacyjne

8 konsumentem okre�la osob� fizyczn�,

wnioskuj�c� o �wiadczenie publicznie dost�pnych usług telekomunikacyjnych lub korzystaj�ca z takich usług dla celów niezwi�zanych bezpo�rednio z jej działalno�ci� gospodarcz�.

3 Stefanicki R., Konsument. Ewolucja poj�cia [w:] Podmiotowo�� cywilnoprawna w prawie polskim: wybrane zagadnie-nia., pod red E. Gniewka, Acta Universitatis Wratislavientis. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2008, s. 160 i n. 4 Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. 1964, Nr 16, poz. 93 z pó�n. zm.). 5 Mostowi P., Uwagi dotycz�ce rozwoju prawa konsumenckiego na tle nowelizacji Kodeksu Cywilnego z 2003 roku, Radca Prawny 2003, nr 4, s. 37 6 Ustawa z dnia 16.02.20007 r., o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. 2007 poz. 50 poz. 331 z pó�n. zm.). 7 Ustawa z dnia 20.07.2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2001, nr 100, poz 1081 z pó�n zm.). 8 Ustawa z dnia 16.07.2004 r. Prawo Telekomunikacyjne (Dz. U. 2004, nr 171, poz. 1800 z pó�n. zm.)

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 51, 2011

Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej

w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej

168

3. Poj�cie konsumenta w prawie Unii Europejskiej

Od czasu Traktatu z Maastricht ochrona praw konsumenta stanowi jeden z głównych celów

Unii Europejskiej.9 Pomimo rozbie�no�ci w ujmowaniu konsumenta w dyrektywach

wspólnotowych mo�na wskaza� kierunek definiowania tego poj�cia oraz transakcji z udziałem konsumenta. Analiza porównawcza poszczególnych dyrektyw prowadzi do wniosku, i� konsument jest okre�lany jako osoba fizyczna, niedziałaj�ca w celach zarobkowych lub gospodarczych, jednak�e zarazem nie tylko w celu rozwijania własnej konsumpcji.

W dokumentach unijnych o charakterze politycznym i programowym konsument rozumiany

jest jako adresat „wszelkich działa� podejmowanych przez oferentów dóbr konsumpcyjnych, maj�cych na celu ich zbycie”.10

W dyrektywie Rady z 20.12.1985 r. za konsumenta uwa�a si� „osob� fizyczn�, która (…) działa w celach, które mog� by� uwa�ane za niezwi�zane z jej działalno�ci� handlow� lub zawodem”.

11

Szersza charakterystyka poj�cia konsument została przedstawiona w dyrektywie Rady 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

Zgodnie z tym aktem konsument jest to „ka�da osoba fizyczna, która w umowach obj�tych niniejsz� dyrektyw�, działa w celach niezwi�zanych z handlem, przedsi�biorstwem lub zawodem”.

12

Reasumuj�c powy�sze, prawo Unii Europejskiej w ró�ny sposób definiuje konsumenta, przewa�a stanowisko poparte równie� w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwo�ci,13 i� podstawowym kryterium wyodr�bnienia konsumenta powinna by� jego słabsza pozycja w transakcjach dokonywanych w obrocie gospodarczym.

4. Przesłanki ochrony praw konsumentów

Oczekiwana przez wi�kszo�� społecze�stwa transformacja ustrojowa w ubiegłym wieku członkostwo Polski w Unii Europejskiej ju� w nowym XXI w stawiaj� w nowym �wietle problem ochrony praw konsumenta. Ale tu jednak nale�y podkre�li�, �e niezale�nie od sytuacji polityczno-ekonomicznej kraju, pozycja konsumenta na tle innych podmiotów wyst�puj�cych na rynku jest najsłabsza. Daleko id�ce niekorzystne zjawiska zwi�zane z poprzednim ustrojem politycznym, tj. niedobory towarów, kolejki, czy nieuczciwe praktyki kupieckie, zostały wyeliminowane, jednak

nowe warunki zachwycaj�c rozmaito�ci� ofert sprawiaj�, �e konsumenci cz�sto maj� problem w dokonaniu optymalnego dla siebie wyboru.

Proces transformacji ustrojowej w Polsce spowodował znaczne obni�enie poczucia bezpiecze�stwa socjalnego, co zwi�zane jest z bezrobociem, ograniczeniem dost�pu do wielu dóbr i usług, szczególnie w�ród rodzin najubo�szych. Zmiany ustrojowe bowiem, obok zmian

9 Stefanicki R., Konsument. Ewolucja poj�cia [w:] Podmiotowo�� cywilnoprawna..., U Wrocławski, Wrocław 2008, s. 159. 10 Dauses M. A., M. Sturm, Prawne podstawy ochrony konsumenta na wewn�trznym rynku Unii Europejskiej, KPP nr 1/1996, s. 34–35 11 Dyrektywa Rady z dnia 20.12.1985 r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu o umów zawartych poza loka-lem przedsi�biorstwa (85/577/EWG). 12 Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.13 Wyrok ETS w sprawie C-541/99 Cape Snc Genge Idealservice Sr i C-542/99 Idealservice MN RE Sas przeciwko OMAI Srl, ECR 2001, s. I-0904.

169

rynkowych, doprowadziły do znacznej polaryzacji społecze�stwa i marginalizacji wielu jego grup.

14 Ponadto konsumenci nara�eni s� na oszuka�cze praktyki manipulowania

i wykorzystywania ich niedoinformowania. Konieczno�� zaspokajania potrzeb powoduje, i� jest on skłonny zaakceptowa� nawet niekorzystne warunki transakcji. Dodatkowo współczesne działania marketingowe stanowi� zagro�enie interesów konsumenta i zwi�zane s�z depersonalizacj� rynku, sprzeda�� prowadzon� w du�ych obiektach handlowych, sztucznym wywoływaniem potrzeb, nieprzejrzysto�ci� rynku, pozyskiwaniem nabywców dzi�ki promocyjnym oddziaływaniom przedsi�biorstw.

Przesłanki ochrony konsumentów dzielone s� zazwyczaj na trzy grupy, tj.: ekonomiczn�, społeczn� i prawn�.15 Przesłanki ekonomiczne zwi�zane s� z masowo�ci� obrotu towarowego, monopolizacj� rynku oraz nadu�ywaniem interesów marketingowych. Za ochron� konsumenta przemawia równie� globalizacja gospodarki �wiatowej znacznie ograniczaj�ca rol� pa�stwa. Podstawy społeczne ochrony konsumenta wynikaj� z potrzeby ochrony �ycia i realizacji praw człowieka. W szczególno�ci wa�na jest dbało�� o zdrowie i poziom �ycia a tak�e bezpiecze�stwo konsumentów oraz poziom ich �wiadomo�ci. Do tej grupy zalicza si� równie� potrzeba dbało�ci o �rodowisko naturalne i społeczne. W ko�cu przesłanki prawnej ochrony konsumenta wynikaj�z jego przymusowej sytuacji oraz z braku odpowiedniego przygotowania w zakresie nawi�zywania stosunku umownego.

Uwzgl�dniaj�c badania Krzysztofa Kalety na temat socjologii i psychologii zachowa�konsumenckich, nale�y zauwa�y�, i� konieczno�� i celowo�� ochrony interesów konsumentów wynika tak�e z faktu pod�wiadomego podejmowania decyzji przez nabywc�. Konsumenci nie maj� mo�liwo�ci dokładnej analizy ka�dego zakupu, tzn. zazwyczaj nie maj� wiedzy towaroznawczej, i dlatego istnieje zagro�enie prowokowania decyzji konsumenta poprzez odruchy pod�wiadome.16

W�ród zagro�e� uzasadniaj�cych ochron� konsumenta mo�na wyró�ni� takie, które wyst�puj�w skali ogólnej kraju oraz takie, które dotycz� okre�lonych grup społecznych. Zagro�enia skali ogólnej wynikaj� z procesów cywilizacyjnych, przemysłowo-technologicznych i organizacyjnych w gospodarce oraz niedostatków w zakresie ustawodawstwa, tj. w zakresie ochrony konsumentów.

Zagro�enia dla grup społecznych zwi�zane s� z przyj�tymi rozwi�zaniami w gospodarce do regulowania wybranych problemów.

14 Wo� J., Rachocka R., Kasperek-Hoppe M., Zachowanie konsumentów – teoria i praktyka, Akademia Ekonomiczna, Po-zna� 2004, s. 120. 15 Kie�el E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa 2007, s. 17. 16 Kaleta K., Czy konsument my�li racjonalnie, Marketing i rynek, 2006, nr 3.




170

5. Prawo konsumenckie

Wraz ze sformułowaniem praw konsumentów rozpoczyna si� rozwój podmiotów maj�cych na celu ochron� ich interesów. Zacz�ły si� pojawia� obok organizacji konsumenckich wyspecjalizowane organy pa�stwowe i samorz�dowe, a ochrona finalnych nabywców dóbr została uznana za fundamentalny obowi�zek pa�stwa.

Nie bez znaczenia jest fakt, i� prawo konsumenckie jest stosunkowo młodym działem prawa polskiego, za� jego obecny kształt stanowi odzwierciedlenie polityki ochrony konsumenta w Unii Europejskiej. Jednak�e nale�y pami�ta�, �e idea ochrony słabszego uczestnika rynku ma swoje pocz�tki nie w Europie, ale w Stanach Zjednoczonych Ameryki Płn. W dniu 15 marca 1962 r. prezydent John Kennedy przedstawił Kongresowi projekt ustawy traktuj�cej o prawach konsumentów (Consumer Bill of Rights) i t� dat� przyjmuje si� za narodziny prawa konsumenckiego. Projekt danej ustawy koncentrował si� na prawie konsumenta do bezpiecze�stwa, rzetelnej informacji, swobody wyboru i prawa do bycia wysłuchanym.17 Nie bez kozery wi�c dzie� 15 marca został ustanowiony wiatowym Dniem Praw Konsumenta.

W Europie pocz�tki prawa konsumenckiego zwi�zane s� z paryskim spotkaniem szefów pa�stw w 1972 r. Trzy lata pó�niej Rada EWG przyj�ła pierwszy program ochrony konsumenta, w którym sformułowano pi��, aktualnych do dzisiaj, podstawowych praw konsumenta, tj.: prawo do ochrony interesów ekonomicznych, prawo do informacji i edukacji, prawo do bezpiecze�stwa i ochrony zdrowia, prawo do efektywnego dochodzenia roszcze� za ewentualne uszczerbki, oraz prawo do zrzeszania si� i reprezentacji.18

Prawo konsumenckie obejmuje przepisy prawa konstytucyjnego, administracyjnego,

cywilnego, karnego i finansowego. Ten dział prawa traktuje o stosunkach prawnych zachodz�cych mi�dzy przedsi�biorcami a konsumentami. Okre�la te� szczególne wymagania wobec przedsi�biorców oferuj�cych usługi i produkty konsumentom. Przepisy tworz�ce prawo konsumenckie maj� na celu ochron� konsumentów przed działaniami przedsi�biorców, które mogłyby narusza� ich interes.19

Polityka konsumencka jest to ogół działa� pa�stwa zmierzaj�cych do ukształtowania jak najlepszych warunków do pełnego zaspokojenia odczuwanych przez konsumentów potrzeb.

Polityka konsumencka realizowana przez kraje członkowskie Unii Europejskie ma istotne

znaczenie dla systemu polskiego prawa w zakresie ochrony konsumentów. Zmiany w prawie

polskim uwzgl�dniaj�ce problematyk� konsumenck� zostały zapocz�tkowane 16 grudnia 1991 r. poprzez podpisanie przez Polsk� Układu Europejskiego o stowarzyszeniu Rzeczpospolitej Polskiej ze Wspólnot� Europejsk�. Równie wa�ne dla polityki konsumenckiej w Polsce były zało�enia zawarte w tzw. Białej Ksi�dze Komisji Europejskiej dotycz�ce budowy jednolitego rynku wewn�trznego.20

By stworzy� uczciwy, zrównowa�ony i konkurencyjny rynek niezb�dne jest prowadzenie polityki konsumenckiej. Konieczno�� tworzenia przez Polsk� warunków niezb�dnych do realizacji praw konsumenta wynika nie tylko z wewn�trznych uwarunkowa� społeczno-gospodarczych, ale

17 Ł�towska E., Europejskie prawo umów konsumenckich, C.H. Beck, Warszawa 2004, s. 2 i n. 18 Dubis W., Prawo konsumenckie [w:] Podr�czny zbiór praw z praktycznym komentarzem, Gazeta Prawna 2007, nr 7 19 Janczyk M., Prawo konsumenckie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Pozna� 2008, s. 11, 27. 20 Niepokulczycka M., Polityka konsumencka w Polsce – aspekt integracyjny. [w:] Socjoekonomiczna i prawna sytuacja konsumentów w Polsce w obliczu integracji z Uni� Europejsk�, wyd. SGGW, Warszawa 1998.

171

tak�e z zobowi�za� mi�dzynarodowych. Do najwa�niejszych z nich nale�y wprowadzenie w �ycie Wytycznych Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie ochrony konsumentów. W tym przypadku

istotnym element ochrony konsumenta stanowi aspekt ekonomiczny. St�d te�, by pobudzi�wła�ciwe funkcjonowanie gospodarki nale�y ograniczy� do minimum zagro�enie płyn�ce ze strony konsumenta. Je�li bowiem ma on słab� pozycj� na rynku, nie jest wówczas pełnowarto�ciowym partnerem, maj�cym wpływ na rozwój gospodarki. Kolejn� przesłank�prowadzenia polityki konsumenckiej jest zapewnienie odpowiedniej konkurencji na rynku. Ta

bowiem, je�li jest efektywna, poprawia jako�� ycia obywateli oraz ich sił� nabywcz�, co przyczynia si� do ochrony interesów ekonomicznych konsumentów. Dodatkowo konkurencja zmusza firmy do poprawy jako�ci �wiadczonych usług i jednocze�nie konsumenci, b�d�cy głównym celem przedsi�biorców, maj� wi�kszy wybór w jako�ciowych ofertach przedstawianych przez firmy.

21

Prawidłowo prowadzona polityka konsumencka powinna by� realizowana poprzez: powołanie odpowiedniej struktury instytucjonalnej, zajmuj�cej si� sprawami konsumentów, a tak�e przyznanie kompetencji horyzontalnych i ogólnych wyznaczonej głównej instytucji,

odpowiedzialnej za podejmowanie inicjatyw w dziedzinie ochrony konsumentów oraz

koordynacj� tych zada�; powołanie struktur konsultacyjnych, ogólnych lub bran�owych, maj�cych za zadanie reprezentowanie interesów konsumentów oraz zapewnienie im uczestnictwa

w podejmowaniu decyzji; rozwój programów edukacyjnych i informacyjnych, których celem jest

poszerzenie wiedzy konsumentów w przedmiocie ich praw; stworzenie mechanizmów

odwoławczych, pozwalaj�cych na skuteczne dochodzenie praw konsumentów. Przypomnijmy art. 76 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, który stanowi, i� „władze

publiczne chroni� konsumentów, u�ytkowników i najemców przed działaniami zagra�aj�cymi ich zdrowiu, prywatno�ci i bezpiecze�stwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.”22

Jakkolwiek omawiany przepis znajduje si� w rozdziale ustawy zasadniczej mówi�cym o wolno�ci, prawach i obowi�zkach człowieka i obywatela, mamy tu do czynienia jedynie z zadaniami władzy publicznej, nie za� z prawem konstytucyjnym w sensie �cisłym. Zatem nie wyst�puje tu bezpo�rednia mo�liwo�� zaskar�enia działania lub bezczynno�ci władzy.23

Powy�szy przepis bywa oceniany dosy� surowo przez doktryn�,24 jednak niew�tpliwie nakłada on na władze publiczne obowi�zek ochrony konsumentów. Realizacja tej konstytucyjnej normy nast�puje przez działalno�� pa�stwa w zakresie: legislacji; organizowania i wspierania przedsi�wzi�� chroni�cych �ycie i zdrowie konsumentów; organizowania odpowiedniej struktury organizacyjnej; kontroli rynku; s�downictwa jako jednego ze sposobów dochodzenie roszcze�przez konsumentów; informacji i edukacji konsumenckiej. Spójne i zintegrowane działanie

pa�stwa w ka�dej z wymienionych wy�ej dziedzin tworz� warunki sprzyjaj�ce bezpiecze�stwu na

21 Polityka konkurencji w Europie a obywatel, Komisja Europejska, Luksemburg 2002/ www.uokik.gov.pl z dnia20.05.2010 r. 22 Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 02.04.1997 r. (Dz. U. nr 78 poz. 483 z pó�n. zm.) 23 Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Liber, Warszawa 1999, s. 117. 24 Jagielska M., Jagielski M., Mo�liwo�ci interpretacyjne art. 76 Konstytucji RP w �wietle europejskiego prawa ochrony konsumenta. [w:] Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 roku a członkostwo Polski w Unii Europejskiej; IV Ogólno-polska Konferencja Prawnicza, Toru� 19–29 listopada 1998, pod red. C. Mika, TONiK, Toru� 1999




172

rynku i jednocze�nie zapewniaj� konsumentowi mo�liwo�� zaspokajania swoich potrzeb oraz realizacj� warto�ci.

W realizacji rz�dowej polityki konsumenckiej uczestnicz� równie� organizacje konsumenckie, maj�ce na celu reprezentowanie konsumentów przed organami administracji rz�dowej i samorz�dowej. Zgonie z art. 45 UOKiK organizacje te maj� prawo mi�dzy innymi do wyra�ania opinii o projektach aktów prawnych i innych dokumentów dotycz�cych praw i interesów konsumentów; wykonywania testów produktów i usług oraz publikowania ich

wyników; wydawania czasopism, opracowa� badawczych, broszur i ulotek; prowadzenie nieodpłatnego poradnictwa konsumenckiego oraz udzielania nieodpłatnej pomocy konsumentom

w dochodzeniu ich roszcze�; udziału w pracach normalizacyjnych; realizowania zada�pa�stwowych w dziedzinie ochrony konsumentów, zlecanych przez organy administracji rz�dowej i samorz�dowej; ubiegania si� o dotacje ze �rodków publicznych.25

6. Instrumenty prawne słu�ce ochronie praw konsumenta

Do rozwoju instytucjonalnych form ochrony interesów konsumentów przyczyniło si�sformułowanie ich praw, st�d obok organizacji konsumenckich, działania w tym zakresie, prowadz� tak�e wyspecjalizowane organy pa�stwowe i samorz�dowe, organizacje społeczne itd.

Na instrumenty ochrony konsumenta składaj� si�: instrumenty pa�stwowe, którymi s� akty pa�stwa bezpo�rednio lub po�rednio chroni�ce konsumenta bez jego aktywnego udziału, np. ustawy antymonopolowe, normy bezpiecze�stwa i jako�ci, znakowanie towarów spo�ywczych itp. W tym przypadku pa�stwo reprezentuje konsumenta. Po drugie: instrumenty indywidualne, czyli samodzielne decyzje, zachowania konsumenta, które powinny go chroni� i s� jego spraw�prywatn�. Do tej kategorii nale�� takie wybory, jak miejsce zakupu towaru, cena sposób u�ytkowania produktu itd.26 Po trzecie: instrumenty mieszane, b�d�ce aktami prawnymi daj�cymi konsumentowi prawo do ochrony własnego interesu. Za przykład mo�e słu�y� Kodek Cywilny w cz��ci dotycz�cej r�kojmi i gwarancji. Nie da si� nie zauwa�y�, i� podstawowy ci��ar ochrony konsumentów spoczywa na nich samych, gdzie to pa�stwo powinno natomiast tworzy�odpowiednie warunki przez normy prawne, system instytucjonalny, edukacj� i szerok� informacj�. Wobec globalizacji procesów ekonomicznych i ich rosn�cej zło�ono�ci, zmian technologicznych i patologii gospodarczych, interwencja pa�stwa w imieniu konsumenta wydaje si� by� konieczna.

Kolejnymi instrumentami ochrony konsumenta s� instrumenty prawne, ekonomiczne, psychologiczne i etyczne. I tak instrumenty prawne to akty prawne, które przedmiotowo dotycz�konsumenta, towarów nabywanych przez niego lub te� podmiotów oferuj�cych te towary, np. sprzedawców. Instrumenty te obejmuj� tak�e akty prawne niezwi�zane bezpo�rednio z konsumentem, ale stwarzaj�ce warunki dla prawidłowego funkcjonowania rynku, np. pakiety ustaw chroni�cych uczciw� konkurencj� oraz zwalczaj�ce praktyki monopolistyczne. Instrumenty ekonomiczne to takie, które stosuj� na rynku sami konsumenci oraz takie, które stosuj� producenci i sprzedawcy. Szczególn� rol� w odniesieniu do tej grupy pełni� ró�ne instrumenty zabezpieczaj�ce jako�� towarów, np. znaki towarowe, normy, jako�ci, certyfikaty, atesty.27

Niestety instrumenty psychologiczne i etyczne odgrywaj� w obecnych warunkach rol� niewielk�.

25 Ustawa z dnia 16.02.20007 r., o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. 2007 poz. 50 poz. 331 z pó�n. zm.). 26 Zaj�c A., Ochrona konsumenta, Politechnika Pozna�ska, Pozna� 1998, s. 15. 27 Kie�el E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa

173

Nale�ałoby wspomnie� o Wytycznych w sprawie ochrony konsumentów wprowadzonych w �ycie przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1985 r. i podpisanych przez wszystkie kraje członkowskie. Celem tych postanowie� było m.in. utrzymanie odpowiedniego poziomu całej populacji konsumentów, wzrost etyki producentów sprzedawców, zwalczanie nieuczciwych

praktyk w biznesie, rozszerzenie mi�dzynarodowej współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów.

28

6.1. Ochrona konsumenta w zakresie ywno�ci i ywienia

Przepisy prawa okre�laj�ce ogólne zasady i wymagania prawa �ywno�ciowego oraz procedury w zakresie bezpiecze�stwa �ywno�ci – to wszystko w wi�kszo�ci zostało zawarte w ustawie o bezpiecze�stwie �ywno�ci i �ywienia z 28.10.2006 roku29 tj.: wymagania dotycz�ce zasad higieny odnosz�ce si� do �ywno�ci oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z �ywno�ci�; wymagania organów w zakresie kontrolowania �ywno�ci; wymagania zdrowotne �ywno�ci; wymagania dotycz�ce przeprowadzenia urz�dowych kontroli �ywno�ci.

Polskie prawo, w celu zapewnienia bezpiecze�stwa �ywno�ci, tworzy szereg warunków w zakresie stosowanych przez producentów substancji dodatkowych, aromatów, poziomów

substancji zanieczyszczaj�cych, poziomów pestycydów, warunków napromieniowania �ywno�ci, cech organoleptycznych oraz działa�, które musz� by� podejmowane na poszczególnych etapach produkcji. To producent, importer b�d� sprzedawca ponosz� odpowiedzialno�� za szkod�wyrz�dzon� przez �rodek spo�ywczy. Zasady dotycz�ce odpowiedzialno�ci za szkod� wyrz�dzon�przez niebezpieczny produkt zostały okre�lone w kodeksie cywilnym. Produkty spo�ywcze wprowadzone do obrotu winny zawiera�: oznakowania w sposób zrozumiały dla konsumenta, nieusuwalne wyra�ne i czytelne napisy umieszczone w widocznym miejscu, �rodki spo�ywcze wprowadzone do obrotu na terytorium Polski musz� by� oznakowane w j�zyku rodzimym. Informacje znajduj�ce si� na opakowaniu produktu nie mog� wprowadza� konsumenta w bł�d, w szczególno�ci, co do charakterystyki �rodka spo�ywczego, w tym: nazwy produktu, rodzaju, składu, wła�ciwo�ci, trwało�ci, miejsca pochodzenia, szczególnych wła�ciwo�ci.

Zgodnie z § 2 rozporz�dzeniem z dnia 16.12.2002 r. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, opakowanie �rodka spo�ywczego powinno zawiera� m.in. nazw� �rodka spo�ywczego, dat�minimalnej trwało�ci albo termin przydatno�ci do spo�ycia, sposób przygotowania lub stosowania, dane identyfikuj�ce, warunki przechowywania, klas� jako�ci handlowej.30 W ten sposób prawidłowe oznakowanie produktów �ywno�ciowych jest podstaw� informacji, która b�d�c elementem bezpiecze�stwa �ywno�ci, sprzyja swobodzie konsumenckiej.

2007, s. 21. 28 D�browska A., Edukacja konsumenta – potrzeba czy wyzwanie XXI wieku, Marketing i Rynek 12/2001, s. 2. 29 Ustawa z dnia 25.08.2006 r., o bezpiecze�stwie �ywno�ci �ywienia (Dz.U. 2006, nr 171, poz. 1225 z pó�n. zm.) 30 Rozporz�dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16.12.2002 r. w sprawie znakowania �rodków spo�ywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz.U. 2003, nr 229, poz. 2275 z pó�n. zm.).




174

6.2. Ochrona konsumenta przed produktami niebezpiecznymi

Ustawa o ogólnym bezpiecze�stwie produktów z dnia 31.01.2004 r.31 nale�y do jednych z najwa�niejszych aktów prawnych reguluj�cych podstawowe prawa konsumentów, z zarazem uwzgl�dniono w niej mi�dzy innymi Postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/95/WE wydanej 03.12.2001 r. Do celów owej regulacji nale�ało wzmocnienie bezpiecze�-stwa konsumentów poprzez okre�lenie m.in. obowi�zków przedsi�biorcy, zapewniaj�cych konsu-mentom nabywania bezpiecznych towarów. Czyli produkt bezpieczny to taki, który w zwykłych

lub innych, daj�cych si� w sposób uzasadniony przewidzie�, warunkach jego u�ywania, z uwzgl�dnieniem czasu korzystania z produktu, a tak�e sposobu uruchomienia wymogów instala-cji i konserwacji, nie stwarza �adnego zagro�enia lub stwarza zagro�enie znikome, przy uwzgl�d-nieniu wysokiego poziomu wymaga� dotycz�cych ochrony �ycia i zdrowia.32 Wynika z tego, i�przy ocenie bezpiecze�stwa bierze si� pod uwag� wszelkie cechy produktu, w tym m.in. skład, opakowanie, oznakowanie, instrukcj� obsługi, ostrze�enie w zakresie bezpiecze�stwa u�ytkowni-ka, oddziaływania na inne produkty. Bior�c pod uwag� ocen� zagro�enia, uwzgl�dnia si� równie�kategorie konsumentów i u�ytkowników w szczególno�ci nara�onych na niebezpiecze�stwo – mowa tu przede wszystkim o dzieciach i osobach starszych. W my�l ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialno�ci za szkod� wyrz�dzon� przez produkt niebezpieczny, ka�dy, kto wytwarza w zakresie działalno�ci gospodarczej niebezpieczny produkt, odpowiada za szkod� wyrz�dzon� komukolwiek przez ten produkt.33

Do trzech filarów, gdzie polski system spełnia wymogi unijne w zakresie bezpiecze�stwa i ja-ko�ci, nale��: ocena zgodno�ci i certyfikacja; wymogi dotycz�ce ogólnego bezpiecze�stwa pro-duktów; odpowiedzialno�� za produkt.34

Dyrektywa 2001/95/We Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 03.12.2001 r. w sprawie

ogólnego bezpiecze�stwa produktów stanowi podstaw� prawn� funkcjonowania Europejskiego Systemu Szybkiej Wymiany Informacji o Produktach Niebezpiecznych – RAPEX. Działanie tego

systemu polega na stałym gromadzeniu oraz wymianie informacji o produktach niebezpiecznych

dla zdrowia lub �ycia konsumentów, za� organem krajowym sprawuj�cym nadzór nad ogólnym bezpiecze�stwem produktu jest Prezes Urz�du Ochrony Konkurencji i Konsumentów.35

Istotn� rol� przy ochronie konsumenta przed produktami niebezpiecznymi spełnia wprowa-dzenie oznakowania CE. W przypadku, kiedy konsument nabywa produkt oznaczony niniejszym

znakiem, mo�e by� pewien, i� produkt nale�y do bezpiecznych.

31 Ustawa z dnia 12.12. 2003 r. o ogólnym bezpiecze�stwie produktów (Dz. U. 2003, nr. 229, poz. 2275 z pó��. zm.) 32 Ustawa z dnia 25.08.2006 r., o bezpiecze�stwie �ywno�ci i �ywienia (Dz. U. 2006, nr 171, poz. 1225 z pó�n. zm.) 33 Ustawa z dnia 02.03.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialno�ci za szkod� wyrz�dzon�przez produkt niebezpieczny (Dz. U. 2000, nr 22, poz. 271 z pó�n. zm.) 34 Raport o stanie prawnej ochrony konsumentów w Polsce. Urz�d Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Warszawa 2002. 35 http.: // www.uokik.gov.pl z dnia 20.06.2010 r.

175

6.3. Ochrona konsumenta w zakresie sprzeday

Ustawa o szczególnych warunkach sprzeda�y konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego, reguluje stosunki mi�dzy sprzedawc� a konsumentem powstałe po 01.01.2003 r. Sprzedawca ma obowi�zek poda� do wiadomo�ci kupuj�cego dwie ceny – cen� towaru oraz cen�jednostkow� za jednostk� miary; podaje za� jedn� cen�, gdy obie ceny s� takie same, b�d� towar oferowany jest luzem. W przypadku sprzeda�y na raty, przedpłaty, na zamówienie według wzoru lub na prób� oraz przy sprzeda�y powy�ej kwoty dwóch tysi�cy zł, a tak�e zawsze na ��danie kupuj�cego, sprzedawca jest zobowi�zany potwierdzi� pisemnie istotne postanowienia, okre�lone mi�dzy nim a konsumentem. Odpowiedzialno�� sprzedawcy za niezgodno�� towaru konsumpcyjnego z umow� trwa dwa lata,36 st�d powinno si� zachowa� dokument potwierdzaj�cy transakcj�.

Powy�sza ustawa obliguje sprzedawc� do odpowiedzialno�ci za niezgodno�� towaru z umow�Niezgodno�� towaru z umow� wyst�puje w przypadku nie spełnienia przez towar powszechnych, rozs�dnych oczekiwa� kupuj�cego.37 Termin niezgodno�ci towaru z umow� pojmowany jest bardzo szeroko i obejmuje: wady fizyczne i prawne; brak wła�ciwo�ci i cech oznaczonych w umowie; brak zgodno�ci z opisem, wzorem czy próbk�; niekompletno�� rzeczy; brak wymaganej informacji na opakowaniu; brak etykiet, oznacze�, co do sposobu u�ytkowania, instrukcji obsługi i inne; nieprawidłowo�ci w zamontowaniu b�d� uruchomieniu towaru – je�li takie czynno�ci zostały wykonane w ramach umowy sprzeda�y; niezgodno�ci z tre�ci� reklam opisuj�cych produkt. W razie stwierdzenia niezgodno�ci z umow� konsument winien za��da�naprawy lub wymiany towaru, za� je�li naprawa lub wymiana nie s� mo�liwe, za��da� zwrotu pieni�dzy lub obni�enia ceny. Gdyby sprzedawca w terminie 14 dni nie ustosunkował si� do reklamacji, uwa�a si�, i� uznał j� za uzasadnion�

6.4. Ochrona konsumenta przed nieuczciw� konkurencj�

Przytoczmy art. 3.1. z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji: czynem nieuczciwej

konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, je�eli zagra�a lub narusza interes innego przedsi�biorcy lub klienta,38 czyli ustawa ta stanowi przede wszystkim instrument ochrony interesów przedsi�biorców, niemniej jednak mo�e ona równie� słu�y� ochronie interesów konsumenta. Tak�e w zakres czynów nieuczciwej konkurencji zwi�zanych z konsumentem wcho-dz�: wprowadzaj�ce w bł�d oznaczenie przedsi�biorstwa; fałszywe lub oszuka�cze oznaczenia pochodzenia geograficznego towarów lub usług; wprowadzaj�ce w bł�d oznaczenie towarów lub usług; nakłanianie do rozwi�zania lub niewykonania umowy; na�ladownictwo produktów; poma-wianie lub nieuczciwe zachwalanie; nieuczciw�, wprowadzaj�c� w bł�d lub zakazan� reklam�; organizowanie tzw. sprzeda�y lawinowej.

36 Ustawa z dnia 27.07.2002 r. o szczególnych warunkach sprzeda�y konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. 2002, nr 141, poz. 1176) 37 Majewska R., Dutkiewicz J., Piłka M., Kubis P., Wiewiórki M. M., Vademecum Rzeczpospolitej – Poznaj swoje pra-wa. Nowa ustawa o sprzeda�y konsumenckiej: Nie b�d� petentem sprzedawcy; Pytania i odpowiedzi, Rzeczpospolita 2003, nr 48. 38 Ustawa z dnia 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. 1993, nr 47 poz. 211)




176

7. Ochrona praw konsumenta w Unii Europejskiej

Wraz z powołaniem do �ycia Traktatu Rzymskiego z 1957 r. zawarte zostały pierwsze w Europie wzmianki dotycz�ce praw obywateli, ich warunków �ycia i pracy, jednak�e ówcze�ni ustawodawcy wi�ksz� wag� przykładali do regulacji dotycz�cych konkurencji w ramach Wspólnoty, ani�eli do faktycznej polityki konsumenckiej. Na domiar dokument nie zamieszcza definicji „konsumentów” i tym bardziej nie wyodr�bnia ich jako oddzielnej kategorii – przyj�to, i�konsumenci to osoby fizyczne i prawne nabywaj�ce dobra dla potrzeb własnych jak równie� na cele zwi�zane z działalno�ci� gospodarcz�.39

Sytuacja uległa zmianie 07.02.1992 r., kiedy w Traktacie z Maastricht ochrona konsumenta

formalnie uznana została za jedn� z polityk Wspólnoty Europejskiej. Powstały dokument dał polityce konsumenckiej autonomiczny charakter i zapocz�tkował podejmowanie nowych rozwi�za� instytucjonalnych w strukturach wspólnoty, a wraz z nim, zajmuj�cy si� sprawami konsumentów Urz�d Polityki Konsumenckiej, został rozbudowany i dostosowany do potrzeb koordynacji wspólnotowej polityki konsumenckiej. Rok 1995 przyniósł przekształcenie jednostki

w XXIV Dyrekcj� Generaln� ds. Ochrony Zdrowia Konsumentów, a w 02.10.1997r. został podpisany Traktat Amsterdamski, w którym Komisja Europejska przyj�ła plan działania w zakresie ochrony konsumenta na lata 1999 – 2001

40 o nast�puj�cych prerogatywach:

wzmocnienie głosu konsumentów na forum Unii Europejskiej; zapewnienie wysokiego poziomu

zdrowia i bezpiecze�stwa konsumentów; pełne respektowanie ekonomicznych interesów konsumentów.

W ten sposób utworzono sie� centrów informacji konsumenckiej, tzw. Euroguichets, przeprowadzaj�c kampanie koncentruj�ce si� na polityce pro-konsumenckiej. Przyj�to około czterdziestu dyrektyw, w tym dyrektyw� 99/44 o sprzeda�y konsumenckiej, dyrektyw� 2002/65 o umowach finansowych, zawieranych na odległo��, jak równie� dyrektyw� 2001/95 o ogólnymbezpiecze�stwie towarów. 41

Na rzecz ochrony konsumentów w Unii Europejskiej została opublikowana tzw. Zielona

Ksi�ga (2001), na łamach której zawarto: ocen� ówczesnego stanu polityki ochrony konsumenta w UE; omówienie bada� nt. regulacji konsumenckich na poziomie narodowym; relacje mi�dzy krajowymi i unijnymi przepisami prawnymi na rynku wewn�trznym; kierunki polityki konsumenckiej w Unii Europejskiej. Powy�sze ustanowienia stały si� podstaw� do wyznaczenia polityki konsumenckiej oraz do opracowania programów ochrony konsumentów.

We współczesnym porz�dku prawnym krajów UE polityka pro konsumencka jest traktowana jako niezb�dny element polityki społeczno – gospodarczej. Jej kreowanie i prowadzenie jest powinno�ci� rz�dów pa�stw wobec obywateli. Aktualna polityka konsumencka UE ma na celu przede wszystkim ochron� zdrowia i bezpiecze�stwa konsumentów, ochron� ekonomicznych i prawnych interesów konsumentów oraz zapewnienie konsumentom pełnej, rzetelnej informacji.

W celu zapewnienia tych praw, konieczne jest zbudowanie efektywnego systemu dochodzenia

39 Kie�el E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa 2007, s. 35. 40 Jak wyzej. 41 Kie�el E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa 2007, s. 39.

177

roszcze� a tak�e stworzenie spójnej, wspólnej bazy zapewniaj�cej zaufanie konsumentów do zakupów trans granicznych w całej Unii Europejskiej.

42

Tak ukierunkowana polityka konsumencka znajduje wyraz w uchwalonych przez organy

unijne aktach, a głównie rozporz�dzeniach i dyrektywach. Celem dyrektyw jest ujednolicenie systemu prawnego Unii Europejskiej w zakresie ochrony konsumentów na lata 2007–2013, które

zostały przyj�te w konsumentów. Na mocy umowy mi�dzy Prezesem UOKiK a Komisj� Europejsk� w 2005 r. utworzone

zostało w Polsce Europejskie Centrum Konsumentów. Do podstawowych jego zada� nale�y w szczególno�ci informowanie o prawach konsumentów w poszczególnym pa�stwie członkowskim oraz zapewnienie im pomocy prawnej i organizacyjnej w sporach trans

granicznych.

8. Podsumowanie

Przyst�pienie Polski do Unii Europejskiej skłoniło krajowego ustawodawc� do nowelizacji licznych aktów prawnych dotycz�cych tej materii. Implementacja dyrektyw poci�gn�ła za sob�dostosowanie polskiego systemu prawnego do systemu Unijnego. Wprowadzenie nowych

rozwi�za� prawnych, a tak�e rozwój oraz współpraca mi�dzynarodowa przyczyniły si� do znacznego wzrostu poziomu ochrony praw konsumentów.

Bibliografia[1] Barcik J., Entkowska A., Prawo Unii Europejskiej z uwzgl�dnieniem traktatu z Lizbony, PWN,

Warszawa 2008, s. 325.

[2] Dauses M. A., M. Sturm, Prawne podstawy ochrony konsumenta na wewn�trznym rynku Unii Europejskiej, KPP nr 1/1996, s. 34–35.

[3] D�browska A., Edukacja konsumenta – potrzeba czy wyzwanie XXI wieku, Marketing i Rynek 12/2001, s. 2.

[4] Dubis W., Prawo konsumenckie [w:] Podr�czny zbiór praw z praktycznym komentarzem, Ga-zeta Prawna 2007, nr 7.

[5] Dyrektywa Rady z dnia 20.12.1985 r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do

umów zawartych poza lokalem przedsi�biorstwa (85/577/EWG). [6] Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków

w umowach konsumenckich.

[7] Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Liber,Warszawa 1999, s. 117. [8] Goldringa J., [w:] E. Nowi�ska, P. Cybula (red), Europejskie prawo konsumenckie a prawo

polskie, Kraków 2005, s 39. [9] Jagielska M., Jagielski M., Mo�liwo�ci interpretacyjne art. 76 Konstytucji RP w �wietle euro-

pejskiego prawa ochrony konsumenta. [w:] Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 roku a członkostwo Polski w Unii Europejskiej; IV Ogólnopolska Konferencja Prawnicza, Toru�19–29 listopada 1998, pod red. C. Mika, TONiK, Toru� 1999, s. 411 i n.

[10] Janczyk M., Prawo konsumenckie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Pozna� 2008,

42 Barcik J., Bentkowska A., Prawo Unii Europejskiej z uwzgl�dnieniem traktatu z Lizbony, PWN, Warszawa 2008, s. 325.




178

s. 11, 27.

[11] Kaleta K., Czy konsument my�li racjonalnie, Marketing i rynek, 2006, nr 3. [12] Kie�el E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europej-

skiej, DIFIN, Warszawa 2007, s. 17, 21, 29, 35–38, 43–44. [13] Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 02.04.1997 r. (Dz.U. nr 78 poz. 483 z pó�n. zm.). [14] Kopali�ski W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcoj�zycznych, PWN, Warszawa 1998. [15] Ł�towska E., Europejskie prawo umów konsumenckich, C. H. Beck, Warszawa 2004, s. 2 i n. [16] Majewska R., Dutkiewicz J., Piłka M., Kubis P., Wiewiórki M. M., Vademecum Rzeczpospo-

litej – Poznaj swoje prawa. Nowa ustawa o sprzeda�y konsumenckiej: Nie b�d� petentem sprzedawcy; Pytania i odpowiedzi, Rzeczpospolita 2003, nr 48.

[17] Mostowi P., Uwagi dotycz�ce rozwoju prawa konsumenckiego na tle nowelizacji Kodeksu Cywilnego z 2003 roku, Radca Prawny 2003, nr 4, s. 37.

[18] Niepokulczycka M., Polityka konsumencka w Polsce – aspekt integracyjny. [w:] Socjoekono-miczna i prawna sytuacja konsumentów w Polsce w obliczu integracji z Uni� Europejsk�, wyd. SGGW, Warszawa 1998.

[19] Polityka konkurencji w Europie a obywatel, Komisja Europejska, Luksemburg 2002/,

www.uokik.gov.pl z dnia 20.05.2010 r.

[20] Rozporz�dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16.12.2002 r. w sprawie znakowa-nia �rodków spo�ywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz.U. 2003, nr 229, poz. 2275 z pó�n. zm.).

[21] Raport o stanie prawnej ochrony konsumentów w Polsce. UOKiK, Warszawa 2002.

[22] Skorupka S., H. Anderska, Z. Łempicka, Mały Słownik J�zyka Polskiego, PWN, Warszawa 1990, s. 297.

[23] Stefanicki R., Konsument. Ewolucja poj�cia [w:] Podmiotowo�� cywilnoprawna w prawie polskim: wybrane zagadnienia., pod red E. Gniewka, Acta Universitatis Wratislavientis. Uni-wersytet Wrocławski, Wrocław 2008, s. 160 i n.

[24] Stefanicki R., Konsument. Ewolucja poj�cia [w:] Podmiotowo�� cywilnopraw-na...,Uniwersytet Wrocławski, Wrocław2008, s. 159.

[25] Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks Cywilny (Dz.U. 1964, Nr 16, poz. 93 z pó�n. zm.). [26] Ustawa z dnia 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. 1993, nr 47 poz.

211).

[27] Ustawa z dnia 16.02.20007 r., o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. 2007 poz. 50

poz. 331 z pó�n. zm.). [28] Ustawa z dnia 20.07.2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2001, nr 100, poz 1081 z pó�n

zm.).

[29] Ustawa z dnia 16.07.2004 r. Prawo Telekomunikacyjne (Dz.U. 2004, nr 171, poz. 1800

z pó�n. zm.). [30] Ustawa z dnia 25.08.2006 r., o bezpiecze�stwie �ywno�ci �ywienia (Dz.U. 2006, nr 171, poz.

1225 z pó�n. zm.). [31] Ustawa z dnia 02.03.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzial-

no�ci za szkod� wyrz�dzon� przez produkt niebezpieczny (Dz.U. 2000, nr 22, poz. 271 z pó�n. zm.).

[32] Ustawa z dnia 27.07.2002 r. o szczególnych warunkach sprzeda�y konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. 2002, nr 141, poz. 1176).

179

[33] Ustawa z dnia 12.12. 2003 r. o ogólnym bezpiecze�stwie produktów (Dz. U. 2003, nr. 229, poz. 2275 z pó��. zm.).

[34] Wo� J., Rachocka R., Kasperek-Hoppe M., Zachowanie konsumentów – teoria i praktyka, Akademia Ekonomiczna, Pozna� 2004, s. 120.

[35] Wyrok ETS w sprawie C-541/99 Cape Snc Genge Idealservice Sr i C-542/99 Idealservice

MN RE Sas przeciwko OMAI Srl, ECR 2001, s. I-0904.

[36] Wysokli�ska-Senkus A., Prawo i instrumenty ochrony konsumenta w Polsce i Unii Europej-skiej. Stowarzyszenie ekonomistów rolnictwa i agrobiznesu, Roczniki naukowe, tom X, z. 1, s. 5.

[37] Zaj�c A., Ochrona konsumenta, Politechnika Pozna�ska, Pozna� 1998, s. 15. [38] http: // www.uokik.gov.pl z dnia 20.06.2010 r.

LAW CONSUMER IN THE REPUBLIC OF POLAND IN ADDITION

TO THE EUROPEAN LEGISLATION

Summary

An introduction to the market economy in Poland caused essential changes in social and economic character. The consumers have a wide range of market offers and still are the weaker part of carried out transactions. Aggressive market experi-ences and even unethical behaviour of the entrepreneurs justify the need of taking care of the consumers by the government. In order some regulations by law are formed. They guarantee the final beneficiaries the protection of goods and law.

Keywords: the term consumer, the protection of the consumer, the law consumer protection

Piotr Mazuruk

Katedra Marketingu i Przedsi�biorczo�ci Wydział Zarz�dzania Politechnika Białostocka

ul. Ojca Tarasiuka 2, 16-001 Kleosin

e-mail: [email protected]


Documents

Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej w odniesieniu do …pszw.edu.pl/images/publikacje/t051_pszw_2011_mazuruk... · 2016. 10. 3. · Szersza charakterystyka pojcia