Ocena wdrożenia „Strategii krajowej dla … strategii krajowej miała na celu określenie postępów w realizacji celów strategii dotyczących uzyskanych wyników, skutków oraz

Strona 1 z 34

Ocena wdrożenia „Strategii krajowej dla zrównoważonych programów

operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata

2010-2013”, dokonana zgodnie z art. 127 ust. 4 rozporządzenia Komisji (UE)

Nr 543/2011.

1. Streszczenie

1.1. Główne ustalenia z oceny

Od roku 2010, kiedy to zaczęła obowiązywać w Polsce „Strategia krajowa dla zrównoważonych

programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-

2013”, realizowane były ogółem 4 programy operacyjne przez następujące uznane organizacje

producentów owoców i warzyw: Grupa Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o.

– od 2010 roku, Zrzeszenie Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie – od 2010 roku, oraz

RAJPOL Sp. z o.o. – od 2011 roku i Grupa Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. – od 2011

roku.

Przedmiotowe programy operacyjne zostały zatwierdzone na podstawie rozporządzenia Rady

(WE) Nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków

rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych („rozporządzenie o

jednolitej wspólnej organizacji rynku”), oraz rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE)

Nr 543/2011 z dnia 7 czerwca 2011 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania

rozporządzenia Rady (WE) w odniesieniu do sektora owoców i warzyw oraz sektora

przetworzonych owoców i warzyw.

Jednocześnie przedstawione przez organizacje producentów programy operacyjne opracowane

zgodnie ze Strategią krajową dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji

producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013, uwzględniały następujące cele,

określone w ww. Strategii krajowej (…):

1. Planowanie produkcji.

2. Poprawa lub utrzymanie jakości produktu.

3. Poprawa obrotu/ marketingu.

4. Działania w zakresie szkolenia i działania mające na celu wspieranie dostępu do usług

doradczych.

5. Działania w zakresie ochrony środowiska.

Celem samej strategii krajowej było wykorzystanie możliwości rozwoju organizacji producentów,

przy uwzględnieniu struktur poszczególnych organizacji oraz specyfiki prowadzonej przez te

organizacje działalności. W perspektywie długookresowej dążono do poprawy oferty oraz

konkurencyjności organizacji producentów przez wykorzystanie dostępnych środków

finansowych. Koncepcja krajowej strategii zakładała wykorzystanie organizacji producentów jako

podstawowego ogniwa pomiędzy produkcją owoców i warzyw i handlem.

Ocena strategii krajowej miała na celu określenie postępów w realizacji celów strategii

dotyczących uzyskanych wyników, skutków oraz wydajności. Stosownie do przepisów

Strona 2 z 34

rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 października 2010 r. w sprawie

zakresu i sposobu wdrażania strategii krajowej w programach operacyjnych realizowanych na

rynkach owoców i warzyw (Dz. U. Nr 201, poz. 1330), strategia krajowa, opracowana na rzecz

programów operacyjnych, powinna być wdrażana przez uznane organizacje producentów owoców

i warzyw w realizowanych programach operacyjnych, poprzez realizację zatwierdzonych działań,

przypisanych do poszczególnych celów programów operacyjnych.

W wyniku przeprowadzonej analizy, należy stwierdzić, że 4 uznane organizacje producentów:

Grupa Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., Zrzeszenie Producentów

Owoców i Warzyw w Milejowie, RAJPOL Sp. z o.o. oraz Grupa Producentów Owoców Witamina

Sp. z o.o. były w stanie osiągnąć postępy w realizacji celów zatwierdzonych w ich programach

operacyjnych. Poprzez realizację działań, przypisanych do poszczególnych celów, ww.

organizacje producentów wdrażały w realizowanych programach operacyjnych Strategię krajową

dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw

w Polsce na lata 2010-2013.

1.2. Wnioski i zalecenia

Otrzymane rezultaty wykazały poprawę planowania produkcji oraz dostosowywania jej do potrzeb

rynku, poprawę jakości produktów, promowanie produktów oraz korzystanie z metod i technologii

uprawy przyjaznych środowisku, co zostało opisane m.in. analizą wskaźników wydajności,

pokazującą w większości przypadków osiągane postępy w realizacji celów zatwierdzonych w

programach operacyjnych. W związku z tym, wymienione organizacje producentów wdrażały

Strategię krajową dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów

owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013 w swoich programach operacyjnych.

Na podstawie dotychczasowych doświadczeń, wynikających z obsługi pomocy finansowej na

dofinansowanie funduszu operacyjnego z tytułu realizacji przez uznane organizacje producentów

programu operacyjnego, dostrzeżono jednak pewne czynniki mogące przyczyniać się do spadku

atrakcyjności organizacji producentów, jako podmiotów które powinny odgrywać główną rolę

w procesie organizowania rynku, z perspektywy rolników produkujących owoce i warzywa.

Wskazuje się również istotne ograniczenia, które mogą negatywnie wpływać na liczbę

realizowanych programów operacyjnych (5 programów operacyjnych w 2012 roku, z czego 4

realizowane były w 2011 roku), w sytuacji, gdy w Polsce status uznania - według stanu na dzień

15 września 2012 roku - posiadało 75 organizacji producentów owoców i warzyw. Niewątpliwie,

mała liczba organizacji producentów realizujących programy operacyjne, znacznie ogranicza

zakres oddziaływania strategii krajowej.

Wśród powodów braku realizacji nowych programów operacyjnych przez uznane organizacje

producentów, można wymienić następujące:

1) bariery administracyjne związane z szeregiem wymogów, zobowiązań i warunków

kwalifikowalności, wynikających z przepisów rozporządzenia Komisji (UE) Nr 543/2011,

oraz „Strategii krajowej dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji

producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013” i procedur operacyjnych,

będących pochodną ww. przepisów rozporządzenia Komisji (UE) Nr 543/2011;

2) zbyt niski poziom dofinansowania programów operacyjnych wynoszący maks. 4,1% wartości

sprzedaży netto organizacji producentów, w stosunku do wymogów i poziomu

Strona 3 z 34

skomplikowania mechanizmu pomocy finansowej na dofinansowanie funduszy operacyjnych

uznanych organizacji producentów (relatywnie niski poziom przychodów wielu uznanych

organizacji producentów nie pozwala na ustanowienie funduszy operacyjnych o wysokiej

wartości, a tym samym, ogranicza możliwości inwestycyjne tego funduszu oraz wysokość

możliwej do uzyskania pomocy finansowej);

3) niski poziom wiedzy wśród organizacji producentów na temat mechanizmu dofinansowania

funduszu operacyjnego z tytułu realizacji programu operacyjnego oraz małe zainteresowanie

podnoszeniem poziomu tej wiedzy (na 75 uznanych organizacji producentów, zaproszonych

na szkolenie z realizacji programów operacyjnych i dofinansowania funduszy operacyjnych,

prowadzone przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie/Oddział w Radomiu,

zgłosiło się jedynie 20 organizacji);

4) brak kampanii promocyjnych na rzecz realizowania przez uznane organizacje producentów

owoców i warzyw programów operacyjnych oraz ograniczone konsultacje zachęcające do

korzystania z badanego mechanizmu przez potencjalnie zainteresowane podmioty.

Uwzględniając powyższe, pojawia się wyzwanie przed instytucjami ustalającymi zasady realizacji

programów operacyjnych i przyznawania pomocy finansowej oraz organami krajowymi

odpowiadającymi zarówno za zarządzanie strategią krajową, jak i za zarządzanie płatnościami

związanymi z programami operacyjnymi, oznaczające konieczność uporania się z ww.

problemami, w celu zwiększenia atrakcyjności samych programów operacyjnych oraz związanego

z nimi mechanizmu pomocy. Jednak pierwszym krokiem ku temu powinna być poprawa jakości

przyszłej strategii krajowej oraz poprawa zarządzania jej realizacją w najbliższym okresie.

2. Wprowadzenie

2.1. Cel sprawozdania

Ocena Strategii krajowej dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów

owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013 ukierunkowana jest na ocenę postępów w realizacji

ogólnych celów strategii. Ocenę przeprowadzono przy pomocy wskaźników wydajności,

dotyczących sytuacji wyjściowej oraz okresu sprawozdawczego, tj. 2010 oraz 2011 roku. Do tego

celu wykorzystano wyniki monitorowania oraz ocenę średniookresową programów operacyjnych,

które zawarte były w sprawozdaniach rocznych z postępu prac oraz sprawozdaniach końcowych

przekazywanych przez organizacje producentów. Zakłada się, że wyniki omawianej oceny będą

wykorzystywane m.in. do:

a) poprawy jakości strategii,

b) określenia wszelkich potrzeb w zakresie znacznej zmiany strategii, oraz

c) przyczynienia się do realizacji wymogów dotyczących sprawozdawczości w odniesieniu do

realizacji strategii krajowej.

Przeprowadzona analiza dotyczyła stopnia wykorzystania zasobów finansowych, wydajności i

skuteczności realizowanych programów operacyjnych. Poddano ocenie również skutki i wpływ

tych programów w odniesieniu do celów określonych w strategii oraz, w stosownych przypadkach,

w odniesieniu do innych celów określonych w art. 103c ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr

1234/2007. Podsumowując, celem sprawozdania jest wyciągnięcie wniosków służących poprawie

jakości przyszłych strategii krajowych, a zwłaszcza określenie ewentualnych niedociągnięć w

Strona 4 z 34

określaniu celów lub środków kwalifikujących się do wsparcia lub też konieczności określenia

nowych instrumentów.

2.2. Struktura sprawozdania

Sprawozdanie z oceny Strategii krajowej składa się z sześciu części. Oprócz streszczenia oraz

wprowadzenia, które są wstępnymi obligatoryjnymi elementami, w części trzeciej uwzględnia się

kontekst oceny, czyli zestawienie informacji na temat strategii krajowej od strony przygotowania i

warunków wyjściowych, jak i zapotrzebowań społecznych na podobny dokument. W części

czwartej opisuje się zastosowaną w opracowaniu metodologię badania oraz przedstawia się źródła

danych. Właściwa część badania znajduje się w części piątej, gdzie opisany został sposób

realizacji celów operacyjnych wdrażających strategię krajową. Część ostatnia zawiera wnioski z

oceny, opis skutków wdrażania strategii krajowej oraz zalecenia wynikające z oceny.

3. Kontekst oceny

Podstawowym warunkiem wspierania podmiotów na rynku owoców i warzyw ze środków

krajowych i Unii Europejskiej jest zorganizowanie się producentów. Celem działalności grup i

organizacji producentów jest koncentracja podaży i sprzedaż produktów ich członków, planowanie

produkcji i dostosowywanie jej do potrzeb rynku, zarówno pod względem ilości, jak i jakości, a

także obniżanie kosztów produkcji, stabilizacja cen oraz korzystanie z metod i technologii upraw

przyjaznych dla środowiska. Opierając się na publikacji Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi

pod redakcją T. Jabłońskiej-Urbaniak1 można przytoczyć, że grupy i organizacje producentów

powstają w rejonach specjalizujących się w produkcji ogrodniczej, tj. w mazowieckim (jabłka,

grzyby, warzywa), kujawsko-pomorskim (pomidory), wielkopolskim (warzywa, grzyby) oraz

lubelskim (owoce miękkie, jabłka). Potwierdzają to też dane gromadzone przez ARiMR. W

województwie mazowieckim na dzień 30 sierpnia 2012 r. funkcjonowały 73 grupy producentów

oraz 16 organizacji producentów, w województwie kujawsko-pomorskim 27 grup producentów

oraz 17 organizacji producentów, w Wielkopolsce – 30 grup producentów i 14 organizacji

producentów, natomiast w województwie lubelskim – 20 grup producentów oraz 12 organizacji

producentów. Na dzień 15 września 2012 r. w Polsce funkcjonuje 229 wstępnie uznanych grup

producentów oraz 75 uznanych organizacji producentów, w których zrzeszonych jest łącznie 6 511

producentów owoców i warzyw. Jednak według danych Komisji Europejskiej2 za 2009 rok,

poziom zorganizowania rynku w Polsce, oznaczający stosunek wartości produkcji wprowadzonej

do obrotu przez grupy i organizacje producentów do wartości produkcji owoców i warzyw

ogółem, utrzymuje się jeszcze na relatywnie niskim poziomie w stosunku do stopnia

zorganizowania rynku owoców i warzyw w krajach UE i nie przekracza 12%. Natomiast średni

stopień zorganizowania rynku owoców i warzyw w krajach UE-27 wyniósł w 2009 ok. 43%.

Zgodnie z opisem stanu organizacji polskiego rynku owoców i warzyw, przedstawionym w

Strategii krajowej dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów

owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013, poziom organizacji rynku w Polsce jest niski.

Przeprowadzona analiza mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń wykazała, że Polska będąc

1 Jabłońska-Urbaniak, T. [red.] (2011) Rolnictwo i gospodarka żywnościowa w Polsce. Ministerstwo Rolnictwa i

Rozwoju Wsi. Warszawa 2011, s. 31. 2 Komisja Europejska (2011) Producer organisations, associations of producer organisations, producer groups,

operational funds, operational programmes and recognition plans. Standard results 2004-2009. Fruit and Vegetables

Sector ver. 13/12/2011. Projekt.

Strona 5 z 34

jednym z większych w Europie producentów owoców, warzyw i pieczarek ponosi wymierne straty

z powodu słabej organizacji rynku. Pomimo tego, że pod względem ilości grup i organizacji stan

zorganizowania rynku w Polsce mógłby wydawać się wysoki, to w praktyce jest jeszcze sporo do

nadrobienia w kontekście organizacji rynku mierzonej wartością wprowadzanych do obrotu

owoców i warzyw. Producenci owoców i warzyw z krajów tzw. „starej Unii” korzystali w

ostatnich kilkudziesięciu latach z różnych form pomocy wspierających organizacje rynku i przede

wszystkim unowocześniania jego zaplecza technicznego. Natomiast Polska od momentu akcesji do

struktur Unii Europejskiej (maj 2004 r.) była nieprzygotowana do integracji w kontekście

organizacji rynku. Ten fakt, oznaczający konieczność przyspieszenia procesów koncentracji

podaży w grupach i organizacjach producentów, został uwzględniony w priorytetach krajowej

strategii dla programów operacyjnych.

Strategia krajowa opracowana została na lata 2010-2013. Od momentu jej opublikowania,

informacją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 14 grudnia 2009 roku w Dzienniku Urzędowym

MRiRW nr 37, poz. 87, z dnia 15 grudnia 2009 r., dwukrotnie dokonywano jej zmian. Pierwsza

zmiana, mająca miejsce w dniu 5 listopada 2010 roku (Dz. Urz. MRiRW nr 31, poz. 39 z dnia 15

listopada 2010 r.), związana była głównie z usunięciem 4 działań mających na celu ochronę

środowiska. Działaniami, z których zrezygnowano, były: Zastąpienie istniejących instalacji

grzewczych, nowymi instalacjami będącymi w stanie działać w oparciu o odnawialne źródła

energii; Odtwarzanie i utrzymywanie naturalnych zbiorników retencyjnych; Obniżanie zużycia

nawozów oraz Tworzenie lokalnych systemów przetwarzania odpadów plastikowych i odzysku z

nich surowców. Ich usunięcie było spowodowane możliwym krzyżowaniem się z innymi

mechanizmami pomocy, np. Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich. Zgodnie z art. 56

rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) Nr 543/2011, państwa członkowskie powiadamiają

Komisję o wszelkich zmianach w ramach krajowych dotyczących działań na rzecz ochrony

środowiska. Usunięcie ww. działań zostało zaakceptowane przez Komisje Europejską. Z kolei,

druga zmiana, dokonana w dniu 16 sierpnia 2011 r. (Dz. Urz. MRiRW nr 19, poz. 27, z dnia 19

sierpnia 2011 r.), wprowadziła m.in. linię demarkacyjną pomiędzy działaniami zawartymi w

PROW 2007-2013, a działaniami w Strategii krajowej (…), mającą na celu wyraźny podział

dofinansowania pomiędzy wspólną organizacją rynków owoców i warzyw, a Programem Rozwoju

Obszarów Wiejskich, stosownie do art. 58 rozporządzenia Komisji (UE) Nr 543/2011.

Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku

chmielu, rynku suszu paszowego oraz rynków lnu i konopi uprawianych na włókno (Dz. U. z

2011 r. Nr 145, poz. 868, z późn. zm.), Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,

przekazując raport roczny za 2010 rok oraz informacje dotyczące realizacji Strategii krajowej dla

zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce

na lata 2010-2013, pismem nr P-955-DPiS-071-11/WSDSiŚoPB/BP/11 z dnia 30.09.2011 r.,

przedstawił m.in. listę 5 problemów napotykanych w trakcie wdrażania Strategii krajowej w 2010

roku. Wśród nich wymieniono: problem obciążeń administracyjnych; kryterium wspólności

działań środowiskowych, utrudniające realizację programów operacyjnych dużym organizacjom

producentów; brak atrakcyjnych działań antykryzysowych; przygotowanie działań inwestycyjnych

ukierunkowanych głównie na organizacje sadownicze oraz trudności interpretacyjne dotyczące

wskaźników wydajności. Zdefiniowane problemy wciąż pozostają aktualne.

Na obecną chwilę Strategia krajowa uwzględnia listę 30 różnych działań w ramach 8 celów. W

analizie ich wykorzystania pomocna będzie tabela 1, zawierająca podsumowanie kwalifikujących

się środków, ich wdrażanie przez organizacje producentów oraz szczegółowe dane dotyczące

Strona 6 z 34

łącznych wydatków z podziałem na działania i cele określone w Strategii krajowej. W ramach

działań mających na celu Planowanie produkcji, w okresie sprawozdawczym wszystkie 5 działań

w ramach tego celu zostało podjętych do realizacji przez 3 organizacje producentów. Wśród

działań mających na celu Poprawę lub utrzymanie jakości produktu, podejmowanych było 4 z 5

zdefiniowanych działań przez wszystkie 4 organizacje. Z kolei, w ramach działań mających na

celu Poprawę obrotu/ marketingu, realizowane były przez 3 organizacje producentów 2 działania,

z 2 zdefiniowanych w Strategii krajowej (…). Działania w zakresie szkolenia oraz działania

mające na celu wspieranie dostępu do usług doradczych realizowane były jedynie przez 2

organizacje producentów. Obligatoryjny charakter działań w zakresie ochrony środowiska

spowodował, że na 13 opisanych w strategii działań pro-środowiskowych, wybierano 4,

motywując to czynnikami zarówno środowiskowymi, jak i ekonomicznymi. Niemniej jednak,

wśród wybieranych działań pro-środowiskowych, w większości przypadków przeważały jedynie 2

działania: Zastępowanie starych, tradycyjnych opryskiwaczy lub ich elementów, nowymi, bardziej

przyjaznymi dla środowiska oraz komplementarne działanie horyzontalne: Uczestnictwo w

szkoleniach, korzystanie z usług doradczych w zakresie ochrony środowiska, przeprowadzanie

analiz wody i roślin odnoszących się do ochrony środowiska.

Strona 7 z 34

CEL DZIAŁANIE Liczba OP WYDATKI

ROK

realizacji

działania

CEL DZIAŁANIE Liczba OP WYDATKI

ROK

realizacji

działania

3 755 397,25 25% 1 443 468,55 24%

Planowanie produkcjiWykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw skutecznie

zapobiegających niepożądanym spadkom plonów Vegapol 400 987,25 drugi Planowanie produkcji

Wykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw skutecznie

zapobiegających niepożądanym spadkom plonów Vegapol 329 447,58 pierwszy

Planowanie produkcjiDostosowanie skali i zakresu produkcji owoców i warzyw do popytu

Milejów 39 410,00 pierwszy Planowanie produkcjiWykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw pozwalających na

wydłużenie okresu podaży owoców i warzywVegapol 41 998,00 pierwszy

Planowanie produkcji Dostosowanie skali i zakresu produkcji owoców i warzyw do popytu Rajpol 315 000,00 pierwszy Planowanie produkcjiWykorzystanie systemów teleinformatycznych do kontroli procesu

produkcji owoców i warzywVegapol 48 322,97 pierwszy

Planowanie produkcjiStosowanie systemu przekazywania informacji dotyczących planowania i

organizacji produkcji owoców i warzywVegapol 23 700,00 pierwszy

4 810 179,76 27% 2 233 390,48 13%

Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji

Stosowanie systemów poprawy jakości owoców i warzyw, kontroli jakości

owoców i warzyw oraz systemów identyfikowalności produktów sektora

owoców i warzyw

Vegapol 95 532,48 drugi Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji



owoców i warzyw

Vegapol 112 619,92 pierwszy

Poprawa lub utrzymanie jakości produkcjiWykorzystanie technologii zwiększających wartość handlową owoców i

warzyw przez ich uszlachetnianieMilejów 59 800,00 drugi Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji

Wykorzystanie technologii zwiększających wartość handlową owoców i

warzyw przez ich uszlachetnianieMilejów 80 300,00 pierwszy


Stosowanie nowoczesnych rozwiązań logistycznych i organizacyjnych,

pozwalających na usprawnienie realizacji dostaw przez organizacje

producentów owoców i warzyw

Milejów 40 692,05 drugi Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji




Milejów 40 470,56 pierwszy

Poprawa lub utrzymanie jakości produkcjiWykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw zapobiegających

utracie ich jakościWitamina 82 136,54 pierwszy




owoców i warzyw

Witamina 24 040,80 pierwszy






Poprawa lub utrzymanie jakości produkcjiWykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw zapobiegających

utracie ich jakościRajpol 352 776,00 pierwszy




owoców i warzyw

Rajpol 137 326,18 pierwszy

2 38 498,04 1% 2 140 807,26 8%

Poprawa obrotu/marketingu Wykorzystanie strategii marketingowych o charakterze promocyjnym Vegapol 4 497,00 drugi Poprawa obrotu/marketingu Wykorzystanie strategii marketingowych o charakterze promocyjnym Vegapol 4 735,60 pierwszy

Poprawa obrotu/marketingu Wykorzystanie strategii marketingowych o charakterze promocyjnym Witamina 34 001,04 pierwszy Poprawa obrotu/marketinguWykorzystanie nowoczesnych sposobów prowadzenia sprzedaży

produktów sektora owoców i warzywVegapol 55 757,60 pierwszy

Poprawa obrotu/marketinguWykorzystanie nowoczesnych sposobów prowadzenia sprzedaży

produktów sektora owoców i warzywMilejów 80 314,06 pierwszy

2 413 015,21 14% 2 393 943,95 21%

Szkolenia i działania mające na celu

wspieranie dostępu do usług doradczychProwadzenie szkoleń zawodowych Milejów 9 279,26 drugi


wspieranie dostępu do usług doradczychProwadzenie szkoleń zawodowych Milejów 10 255,83 pierwszy


wspieranie dostępu do usług doradczychKorzystanie z usług doradztwa Vegapol 403 735,95 drugi


wspieranie dostępu do usług doradczychKorzystanie z usług doradztwa Vegapol 380 032,38 pierwszy


wspieranie dostępu do usług doradczychProwadzenie szkoleń zawodowych Vegapol 3 655,74 pierwszy

4 1 006 394,42 33% 4 643 149,83 35%

Ochrona środowiskaZastępowanie starych, tradycyjnych opryskiwaczy lub ich elementów,

nowymi, bardziej przyjaznymi dla środowiskaMilejów 40 444,80 drugi Ochrona środowiska

Zastępowanie starych, tradycyjnych opryskiwaczy lub ich elementów,

nowymi, bardziej przyjaznymi dla środowiskaMilejów 43 848,32 pierwszy

Ochrona środowiska

Horyzontalne działania: uczestnictwo w szkoleniach, korzystanie z usług

doradczych w zakresie ochrony środowiska, przeprowadzanie analiz wody

i roślin odnoszących się do ochrony środowiska

Milejów 8 600,00 drugi Ochrona środowiska




Milejów 7 380,20 pierwszy

Ochrona środowiskaInwestycje w nową technologię zapewniającą lepsze wykorzystywanie

energiiVegapol 431 132,47 drugi Ochrona środowiska

Inwestycje w nową technologię zapewniającą lepsze wykorzystywanie

energiiVegapol 368 923,28 pierwszy

Ochrona środowiska Stosowanie biologicznych metod ochrony roślin Vegapol 105 789,82 drugi Ochrona środowiska Stosowanie biologicznych metod ochrony roślin Vegapol 130 075,00 pierwszy


nowymi, bardziej przyjaznymi dla środowiskaWitamina 60 500,00 pierwszy Ochrona środowiska

Zastępowanie starych, tradycyjnych opryskiwaczy lub ich elementów,

nowymi, bardziej przyjaznymi dla środowiskaVegapol 92 923,03 pierwszy

Ochrona środowiska






nowymi, bardziej przyjaznymi dla środowiskaRajpol 354 600,00 pierwszy

Ochrona środowiska




Rajpol 2 027,33 pierwszy

Cel 3. Poprawa obrotu/marketingu - ogółem

Cel 4. Szkolenia i działania mające na celu wspieranie dostępu do usług doradczych - ogółem

Cel 5. Ochrona środowiska - ogółem

Cel 4. Szkolenia i działania mające na celu wspieranie dostępu do usług doradczych - ogółem

Cel 5. Ochrona środowiska - ogółem

Cel 1. Planowanie produkcji - ogółem

Cel 2. Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji - ogółem

2011 2010

5/5

dzia

łań

*4

/5 d

zia

łan

ia*

4/1

3 d

zia

łan

ia*

2/2

dzia

łan

ia*

2/2

dzia

łan

ia*

Cel 3. Poprawa obrotu/marketingu - ogółem

Cel 1. Planowanie produkcji - ogółem

Cel 2. Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji - ogółem

*b zwrot „X/Y działania” oznacza liczbę podejmowanych przez organizacje producentów działań w okresie 2010-2011 w stosunku do ogólnej liczby, dostępnych w strategii krajowej, działań w ramach danego celu.

Tabela 1. Podsumowanie realizowanych w Polsce działań oraz wydatków w ramach programów operacyjnych w okresie 2010-2011.

Strona 8 z 34

4. Metodyka oraz źródła danych

4.1. Procedury badawcze

Zgodnie z art. 126 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) Nr 543/2011, organizacje

producentów zapewniają monitorowanie i ocenę swoich programów operacyjnych dzięki

stosowaniu odpowiednich wskaźników spośród wspólnych wskaźników wydajności,

ustanawiając w tym celu system zbierania, rejestrowania i przechowywania informacji

przydatnych do zestawiania tych wskaźników.

Schemat 1. Struktura systemu zbierania informacji w związku z prowadzonym monitoringiem

wdrażania strategii krajowej.

Komisja

Europejska

Kraj członkowski -

Polska

Centrala

ARiMR

Oddział

Regionalny

ARiMR

Oddział

Regionalny

ARiMR

Oddział

Regionalny

ARiMR

Organizacja Producentów

C


D


B


A

Członkowie Organizacji

Producentów D

DA


Producentów A

DA


Producentów C

DA


Producentów B

DA

Strona 9 z 34

Jednocześnie, stosownie do art. 127 ust. 2 ww. rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE)

Nr 543/2011, państwa członkowskie ustanawiają system zbierania, rejestrowania i

przechowywania informacji w formie elektronicznej odpowiedniej do celów zestawiania

wskaźników, o których mowa w art. 125. W tym celu opierają się na informacjach

przekazanych przez organizacje producentów w odniesieniu do monitorowania i oceny ich

programów operacyjnych.

Organizacje producentów opracowywały swoje sprawozdania roczne za 2010 oraz 2011 rok

na podstawie danych o produkcji wprowadzonej do obrotu, uzyskanych ze swoich komórek

finansowo-księgowych, oraz bazując na informacjach zbieranych od swoich członków,

dotyczących wdrażanych działań w ich gospodarstwach. Zrzeszenie Producentów Owoców i

Warzyw w Milejowie, RAJPOL Sp. z o.o. jak i Grupa Producentów Owoców Witamina Sp. z

o.o. dane do oceny działań środowiskowych, tj. dane o zużyciu środków ochrony roślin,

czerpały z informacji uzyskanych z gospodarstw członków biorących udział w działaniu.

Przedstawiane oświadczenia członków o ilość zużywanych chemicznych środków ochrony

roślin na hektar przygotowane były w oparciu o prowadzone w gospodarstwach statystyki, z

tzw. notatnika integrowanej produkcji, prowadzonego wg wzoru załącznika do

rozporządzenia MRiRW z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie integrowanej produkcji (Dz.U.

nr 256, poz. 1722), które stanowią pewnego rodzaju rejestr prowadzonych zabiegów na danej

powierzchni. Z kolei, Grupa Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o.

obliczając średnie zużycie energii w gospodarstwach, w których wdrażane było działanie pro-

środowiskowe, bazowała m.in. na danych otrzymanych od członków, którzy swoją wiedzę o

zużyciu energii opierali na informacjach dotyczących faktycznie poniesionych nakładów na

zakup paliw stałych i ciekłych oraz faktycznym zużyciu energii w okresach porównawczych.

W innym obszarze środowiskowym, tj. „poprawa jakości wody”, organizacja ta, opracowując

dane sprawozdawcze, korzystała z indywidualnych kalkulacji poszczególnych gospodarstw,

dotyczących stosowania biologicznych metod ochrony roślin.

Opracowywane, m.in. na tej podstawie, sprawozdania roczne wszystkich organizacji

producentów opatrzone były również danymi finansowymi, pokazującymi ekonomiczne

efekty realizowanych działań. Ww. sprawozdania roczne miały wystandaryzowaną strukturę

prezentacji danych, na podstawie załącznika W-3.27/17 Sprawozdanie roczne z realizacji

programu operacyjnego, dołączane do wniosku o przyznanie pomocy na dofinansowanie

funduszu operacyjnego lub rozliczenie wypłaconych środków finansowych. Wraz ze

sprawozdaniem rocznym organizacje producentów wypełniały wspólne wskaźniki

wydajności:

1) W-1.13/17 Wskaźniki wyjściowe przed rozpoczęciem realizacji programu operacyjnego;

2) W-3.28/17 Wskaźniki nakładu;

3) W-3.29/17 Wskaźniki produktu;

4) W-3.30/17 Wskaźniki rezultatu;

5) W-3.31/17 Wskaźniki oddziaływania;

Czynności te wpisują się w procedury monitorowania i oceny programów operacyjnych

realizowanych przez uznane organizacje producentów owoców i warzyw, zgodnie z art. 126

Strona 10 z 34

rozporządzenia Komisji (UE) 543/2011. Natomiast na podstawie ww. sprawozdań

przygotowanych przez organizacje producentów, dyrektorzy oddziałów regionalnych

ARiMR, właściwych ze względu na siedzibę organizacji producentów na których terenie

realizowane były programy operacyjne, oceniali postępy w realizacji celów osiągniętych w

ramach wdrażanych programów operacyjnych. Formularz oceny postępów w realizacji celów

programów operacyjnych, zgodny z książką procedur KP-611-69-ARiMR Prognozowanie

wydatków w zakresie pomocy finansowej na rynku owoców i warzyw oraz monitorowanie

i ocena sposobu wdrożenia „Strategii krajowej dla zrównoważonych programów

operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013”,

wypełniany jest przez dyrektorów oddziałów regionalnych i przesyłany do Centrali ARiMR.

Wszelkie dane sprawozdawcze, zarówno źródłowe (sprawozdania OP), jak i dane

zagregowane na poziomie danego oddziału regionalnego ARiMR (ocena postępów w

realizacji celów określonych dla programów operacyjnych, sporządzana przez dyrektora

oddziału regionalnego ARiMR), przechowywane są, oprócz wersji papierowej, również w

wersji elektronicznej na serwerach ARiMR, w programie MS Outlook.

Monitorowanie i ocena wdrożenia Strategii krajowej dla zrównoważonych programów

operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013

prowadzona jest zgodnie z art. 127 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr

543/2011. Zgodnie z przepisami w polskim prawodawstwie, oceny wdrożenia strategii

krajowej, dokonuje Prezes ARiMR następnie przekazuje ww. ocenę wraz ze zbiorczym

sprawozdaniem rocznym z działalności wstępnie uznanych grup producentów i uznanych

organizacji producentów owoców i warzyw, o którym mowa w art. 97 lit. b RK (UE) Nr

543/2011, do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Natomiast dane przygotowane przez

ARiMR, po zagregowaniu ich z danymi przekazanymi przez urzędy marszałkowskie,

MRiRW przesyła do Komisji Europejskiej.

Przygotowując ocenę strategii krajowej wykorzystano również wytyczne Komisji

Europejskiej AGRI-C.2/DOCTRAV/001/2011, wersja z dn. 4.02.2011 r., w zakresie

Obliczania wspólnych wskaźników wydajności. Dokument ten przedstawia ogólne zasady

dotyczące obliczania wspólnych wskaźników wydajności w odpowiednich tabelach części

„A” rocznego sprawozdania, które właściwe organy państw członkowskich mają obowiązek

przekazywać Komisji Europejskiej do dnia 15 listopada roku następującego po roku

kalendarzowym, którego dotyczy sprawozdanie. Zasady te były pomocne przy

przygotowywaniu przez organizacje producentów sprawozdań rocznych. Przywołując art. 127

rozporządzenia Komisji (UE) Nr 543/2011, monitorowanie i ocena w odniesieniu do strategii

krajowej przeprowadzane są właśnie przy użyciu odpowiednich wskaźników spośród

wspólnych wskaźników wydajności, o których mowa w art. 125 cytowanego rozporządzenia.

Należy zaznaczyć, że organizacje producentów wielokrotnie zgłaszały trudności w wyliczaniu

wskaźników wydajności w odniesieniu do większości realizowanych działań. Szczególnie w

zakresie działań mających na celu ochronę środowiska, jednoznaczne określenie

ekonomicznych i środowiskowych aspektów jest możliwe jedynie w uproszczonym i

ograniczonym zakresie. Brak jest odpowiedniej i dostępnej literatury pomagającej w ustaleniu

punktu odniesienia, co do realnych efektów poprawy środowiska. Często szacując osiągane

Strona 11 z 34

rezultaty organizacje producentów opierały się o własne doświadczenia, informacje

otrzymywane z gospodarstw członków lub też ekspertyzy opracowywane przez firmy

doradcze. W związku z tym, należy wskazać na trudności w oszacowaniu rezultatów

wdrażanych działań mających na celu ochronę środowiska.

W ocenie korzystano również z wytycznych Komisji Europejskiej AGRI-

C.2/DOCTRAV/003/2011, wersja z dn. 18.10.2011 r., w zakresie Oceny strategii krajowych

na rzecz zrównoważonych programów operacyjnych w sektorze owoców i warzyw (2012).

Celem tego dokumentu jest wspieranie właściwych organów administracji państw

członkowskich w przygotowaniu i przeprowadzeniu w 2012 r. oceny dotyczącej strategii

krajowych na rzecz zrównoważonych programów operacyjnych w sektorze owoców i

warzyw, którą określono w art. 127 ust. 4 akapit 2 rozporządzenia wykonawczego Komisji

(UE) 543/2011. Same wytyczne w głównej mierze przedstawiają najważniejsze zasady

metodyki i zbiór podstawowych narzędzi oceny jak również sposób wykonywania

podstawowych zadań w zakresie zorganizowania i przeprowadzenia oceny w 2012 r.

Wytyczne Komisji Europejskiej AGRI-C.2/DOCTRAV/003/2011 w zakresie Oceny strategii

krajowych na rzecz zrównoważonych programów operacyjnych w sektorze owoców i warzyw

(2012), jako dokument nieobligatoryjny, mający charakter fakultatywny, zastosowano w

niepełnym zakresie. Ma to swoje uzasadnienie ze względu na wciąż małe zainteresowanie

mechanizmem, jakim jest program operacyjny, wśród uznanych organizacji producentów

owoców i warzyw, a tym samym małą próbą badawczą, poddawaną ocenie, tj. 4 organizacje

producentów realizujące programy operacyjne, spośród 75 posiadających status uznania. W

związku z tym, uwzględniając również racjonalność wdrażania mechanizmu pomocy

uznanym organizacjom producentów, do oceny przedmiotowej strategii nie wyłoniono

podmiotu zewnętrznego, stosownie do pkt. 3.1 ww. wytycznych. Ocena została przygotowana

przez Prezesa ARiMR, stosowanie do przepisów art. 10 pkt. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2003

r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku suszu paszowego oraz

rynków lnu i konopi uprawianych na włókno (Dz.U. z 2011 r. nr 145 poz. 243). Należy

ponadto zaznaczyć, że wspomniane powyżej wytyczne nie są prawnie wiążące, a w związku z

tym, nie nakładają żadnych obowiązkowych wymogów na państwa członkowskie, w

odniesieniu do przeprowadzenia oceny w 2012 roku, poza wymogami ustanowionymi w art.

127 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) Nr 543/2011.

W stosunku do działań mających na celu ochronę środowiska użyto dodatkowych mierników

w poszczególnych obszarach środowiska, eksplorowanych przez organizacje producentów

realizujące programy operacyjne. Uzasadnienie wprowadzenia takiej metody badania

przedstawiono w części 6.2. W celu pozyskania danych mierzalnych posłużono się

poniższymi wzorami dla dwóch obszarów działań środowiskowych:

1. Obszar działań środowiskowych: „Poprawa jakości wody”:

1) procentowa zmiana ilości chemicznych środków ochrony roślin ogółem w

gospodarstwach członków realizujących dane działanie środowiskowe:

Strona 12 z 34

100*1

1

t

tt

chem

chemchemchem (1),

gdzie tchem oraz 1tchem oznaczają średnią ilość chemicznych środków do

ochrony roślin, odpowiednio w okresie t (okresie sprawozdawczym) oraz w okresie

t-1 (okresie wyjściowym);

2) procentowa zmiana ilości chemicznych środków ochrony roślin na hektar:

100*/

///

1

1

t

tt

hachem

hachemhachemhachem (2),

gdzie thachem / oraz 1/ thachem oznaczają średnią ilość chemicznych środków

do ochrony roślin, na hektar odpowiednio w okresie t (okresie sprawozdawczym)

oraz w okresie t-1 (okresie wyjściowym).

2. Obszar działań środowiskowych: „Łagodzenie zmian klimatu”:

1) procentowa zmiana zużycia energii do celów ogrzewania szklarni na tonę produkcji

sprzedanej (paliwa stałe - w tonach/ na tonę produkcji sprzedanej, paliwa ciekłe – w

litrach/ na tonę produkcji sprzedanej):

100*/

///

1

1

t

tt

prodenerg

prodenergprodenergprodenerg (3),

gdzie tprodenerg / oraz 1/ tprodenerg oznaczają zużycie energii do celów

ogrzewania szklarni na tonę produkcji sprzedanej w podziale na źródła energii,

odpowiednio w okresie t (okresie sprawozdawczym) oraz w okresie t-1 (okresie

wyjściowym).

Ponadto, w ramach prowadzonej oceny posłużono się następującymi pytaniami,

skierowanymi do oddziałów regionalnych ARiMR oraz organizacji, wdrażających programy

operacyjne:

1) opis potrzeb i motywacji organizacji producentów, które zadecydowały o wyborze

konkretnych działań i celów do realizacji w ramach programu operacyjnego;

2) szczegółowy opis sposobu obliczania przez organizację producentów wskaźników

wydajności (w szczególności wskaźników rezultatu i oddziaływania odnoszących się do

działań w zakresie ochrony środowiska, o których mowa w części 6.2), w celu dokonania

oceny jakości i wiarygodności danych sprawozdawczych;

3) informacje na temat napotkanych przez organizację producentów lub oddział regionalny

ARiMR problemów lub ograniczeń zastosowanej metodyki obliczania wskaźników

wydajności;

4) opis źródeł danych wykorzystywanych przez organizację producentów do kalkulacji

wskaźników wydajności, zawartych w sprawozdaniu rocznym, przedstawiających

osiągnięcia i wyniki programu operacyjnego;

5) potwierdzenie, że osiągnięte przez organizacje producentów wskaźniki wydajności były

rezultatem wyłącznie działań podejmowanych w ramach realizacji programu

Strona 13 z 34

operacyjnego (w przypadku, gdy na osiągnięte rezultaty miały wpływ również inne

czynniki, należało je opisać);

6) czy dana organizacja producentów realizująca program operacyjny na terenie oddziału

regionalnego ARiMR, korzystała z innych środków/mechanizmów pomocy (np. PROW),

które mogły mieć wpływ na uzyskane rezultaty w ramach działań podejmowanych

zgodnie z programem operacyjnym.

4.2. Źródła danych

Zgodnie z art. 96 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 543/2011,

organizacje producentów składają sprawozdania roczne, towarzyszące wnioskom o

przyznanie pomocy, dotyczące realizacji programów operacyjnych. W sprawozdaniach tych

uwzględnia się:

a) osiągnięcia i wyniki programu operacyjnego, w oparciu – w odpowiednich przypadkach –

o wspólne wskaźniki produkcji i rezultatu określone w załączniku VIII oraz – w

stosownych przypadkach – o dodatkowe wskaźniki produkcji i rezultatu określone w

strategii krajowej;

b) podsumowanie głównych problemów napotkanych w trakcie zarządzania programem i

działań podjętych w celu zapewnienia jakości programu i skuteczności jego realizacji. W

stosownych przypadkach w sprawozdaniu rocznym określa się, jakie skuteczne środki

ochronne zostały wprowadzone, zgodnie ze strategią krajową i w zastosowaniu art. 103c

ust. 5 rozporządzenia (WE) nr 1234/2007, w celu ochrony środowiska przed ewentualnymi

wzmożonymi zagrożeniami ze strony inwestycji otrzymujących wsparcie w ramach

programu operacyjnego.

Na podstawie tych sprawozdań oddziały regionalne ARiMR zobligowane były, w ramach

wymienionej wcześniej książki procedur KP-611-69-ARiMR, do opracowywania dokumentu

R-3/69 Ocena postępów realizacji celów określonych dla programów operacyjnych oraz

wydajności i skuteczności w odniesieniu do tych celów. Powyższe wynika z zapisu art. 9 ust. 2

pkt 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku

chmielu, rynku suszu paszowego oraz rynków lnu i konopi uprawianych na włókno (Dz. U. z

2011 r. Nr 145, poz. 243, z późn. zm.), zgodnie z którym, dyrektor oddziału regionalnego

ARiMR monitoruje sposób wdrażania przez organizacje producentów strategii krajowej w

programach operacyjnych. W dokumencie tym przedstawia się m.in. główne cele podjęte do

realizacji przez organizacje producentów w programach operacyjnych oraz problemy z jakimi

spotkały się w organizacje producentów w trakcie wdrażania programów, realizowanych na

terenie danego oddziału regionalnego. Na podstawie poszczególnych ocen postępów realizacji

celów określonych dla programów operacyjnych, przygotowywanych przez dyrektorów

oddziałów regionalnych, Prezes ARiMR monitoruje wdrażanie strategii krajowej oraz

dokonuje oceny sposobu jej wdrożenia, zgodnie z art. 10 ust. 3 ww. ustawy.

Ponadto, przygotowując ocenę, korzystano z metod ankietowych w postaci kwestionariuszy

przesyłanych do organizacji producentów z prośbą o przedstawienie odpowiednich

informacji, niezbędnych do sporządzenia sprawozdania rocznego, o którym mowa w art. 97

lit. b RK (UE) Nr 543/2011, w tym dane do przeprowadzenia oceny wdrożenia strategii

Strona 14 z 34

krajowej w programach operacyjnych, pozyskanych na podstawie art. 96 ust. 1

rozporządzenia Komisji (UE) Nr 543/2011. Wykorzystano również spostrzeżenia samych

organizacji producentów na temat możliwości oraz problemów w realizacji programów

operacyjnych w Polsce, zebrane podczas prowadzonych przez ARiMR szkoleń dotyczących

programów operacyjnych. Pomocnymi uwagami w ocenie strategii krajowej były również

opinie przegotowane przez Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw oraz

Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie/ Oddział w Radomiu.

5. Osiągnięte rezultaty

5.1. Pytania oceniające odnoszące się do konkretnych środków w ramach strategii krajowej

Główne pytania stawiane do oceny konkretnych działań w ramach strategii krajowej:

1) jakie działania podjęła organizacja producentów dla osiągnięcia celu określonego w

strategii krajowej?

2) czy osiągnięto postępy w realizacji danego celu określonego w strategii krajowej?

3) czy osiągane przez organizacje producentów postępy w realizacji celów programu

operacyjnego były rezultatem wyłącznie działań podejmowanych w roku realizacji

programu operacyjnego, czy też organizacja korzystała z innych środków/ mechanizmów

pomocy, np. PROW, które mogły mieć wpływ na uzyskane rezultaty w ramach działań i

celów podejmowanych zgodnie z programem operacyjnym?

4) w przypadku braku postępów w realizacji celu programu operacyjnego, jakie czynniki

zewnętrzne mogły na to wpłynąć?

5.2. Wyniki oceny odnośnie poszczególnych celów i działań

5.2.1. Działania mające na celu planowanie produkcji:

W okresie sprawozdawczym, w ramach ww. celu operacyjnego, organizacje producentów

podjęły do realizacji w swoich programach operacyjnych następujące działania:

1) wykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw skutecznie zapobiegających

niepożądanym spadkom plonów:

Powyższe działanie realizowane było w latach 2010-2011 przez Grupę Producentów Warzyw

Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez zakup i instalację systemu rynien uprawowych

w szklarniach, poprawiających warunki klimatyczne poprzez wyrównanie temperatury w

obiektach i zmniejszenie różnicy wilgotności w podłożu. Stosownie do danych

zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, wydatki na realizację ww. działania, związanego z

celem Planowanie produkcji, w latach 2010-2011 wyniosły 730 434 zł. Natomiast stosownie

do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu w latach 2010-2011, ww. działaniem

objęto 5 z 7 członków organizacji producentów, co skutkuje znacznym zasięgiem wdrożenia

działania. System rynien obejmował łącznie 2,45 ha powierzchni szklarniowej.

2) wykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw pozwalających na wydłużenie

okresu podaży owoców i warzyw:

Strona 15 z 34

Powyższe działanie realizowane było wyłącznie w 2010 r. przez Grupę Producentów Warzyw

Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez zakup i montaż urządzeń przyśpieszających

dojrzewanie warzyw, w tym zakup lamp do doświetlania roślin, w celu wydłużenia okresu

zbioru i dostaw, a tym samym lepszego planowania i dostosowania produkcji do wymogów

rynku. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w 2010 roku wydatki

ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Planowanie produkcji, wyniosły

41 998 zł. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww.

działanie było realizowane przez jednego członka organizacji producentów, co skutkuje

małym zasięgiem i niską skutecznością wdrożenia przedmiotowego działania. W wyniku

osiągniętych zamierzeń, działanie to zostało zakończone po pierwszym roku realizacji

programu operacyjnego ww. organizacji producentów.

3) wykorzystanie systemów teleinformatycznych do kontroli procesu produkcji owoców

i warzyw:


Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez zakup i instalację sytemu do kontroli warunków

klimatycznych, fitopatologicznych i entomologicznych w szklarniach, w celu bieżącej

kontroli procesu produkcji i lepszego dostosowania jakości i ilości wytwarzanych warzyw do

wymagań odbiorców. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w

2010 roku wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Planowanie

produkcji, wyniosły 48 323 zł. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we

wskaźnikach produktu, ww. działaniem objęto 2 z 7 członków organizacji producentów, co

skutkuje umiarkowanym zasięgiem wdrożenia działania. W wyniku osiągniętych zamierzeń,

działanie to zostało zakończone po pierwszym roku realizacji programu operacyjnego ww.

organizacji producentów.

4) stosowanie systemu przekazywania informacji dotyczących planowania i organizacji

produkcji owoców i warzyw:


Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez zakup i instalację urządzeń systemu przesyłania

informacji o produkcji i dostawach warzyw, od członków organizacji producentów, do

siedziby organizacji producentów, co przyczyniło się do znacznego usprawnienia planowania

produkcji oraz organizacji dostaw warzyw do odbiorców zewnętrznych. Stosownie do danych

zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w 2010 roku wydatki ogółem na realizację ww.

działania, związanego z celem Planowanie produkcji, wyniosły 23 700 zł. Natomiast

stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie

podejmowane było na terenie wykorzystywanym przez organizację producentów, a w

związku z tym, swym zasięgiem pośrednio objęło wszystkich członków organizacji. W

wyniku osiągniętych zamierzeń, działanie to zostało zakończone po pierwszym roku realizacji

programu operacyjnego ww. organizacji producentów.

5) dostosowanie skali i zakresu produkcji owoców i warzyw do popytu:

Powyższe działanie realizowane było w 2011 r. przez Zrzeszenie Producentów Owoców i

Warzyw w Milejowie oraz RAJPOL sp. z o.o., odpowiednio poprzez zakup materiału

Strona 16 z 34

szkółkarskiego do powiększenia upraw wieloletnich oraz trwałych, w celu dostosowania

oferty organizacji producentów do popytu. Stosownie do danych zamieszczonych we

wskaźnikach nakładu, w 2011 r. wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z

celem Planowanie produkcji, wyniosły 39 410 zł w przypadku Zrzeszenia Producentów

Owoców i Warzyw w Milejowie oraz 315 000 zł w przypadku organizacji producentów

RAJPOL Sp. z o.o.. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach

produktu, ww. działaniem objęto 53 ze 154 członków Zrzeszenia Producentów Owoców i

Warzyw w Milejowie oraz 12 z 55 członków organizacji producentów RAJPOL Sp. z o.o., co

skutkuje umiarkowanym zasięgiem wdrożenia działania.

Ocena wdrożenia działań mających na celu planowanie produkcji:

Organizacje producentów wybierając ww. działania do realizacji w ramach programów

operacyjnych kierowały się założeniami i celami jakie sobie postawiły, w obszarach

wymagających finansowej interwencji, oraz analizą stanu wyjściowego i potrzeb zarówno

własnych, jak i potrzeb członków. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach

rezultatu, realizacja ww. działań, w ramach celu Planowanie produkcji w okresie 2010-2011,

przyczyniła się do zwiększenia wielkości produkcji sprzedanej:

1) o 275,056 ton, w stosunku do 7 863,294 ton ogółem w okresie wyjściowym, tj. przed

rozpoczęciem realizacji programu operacyjnego, w przypadku Grupy Producentów

Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o.;

2) o 928,912 ton, w stosunku do 9 235,517 ton ogółem w okresie wyjściowym, tj. przed

rozpoczęciem realizacji programu operacyjnego, w przypadku Zrzeszenia

Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie;

3) o 1 407,636 ton w stosunku do 8 367,825 ton ogółem w okresie wyjściowym, tj. przed

rozpoczęciem realizacji programu operacyjnego, w przypadku organizacji

producentów RAJPOL Sp. z o.o.

Powyższe oznacza kontrolowany wzrost produkcji ww. organizacji producentów,

odpowiadający popytowi na owoce i warzywa. W związku z tym, zakładany cel strategii

krajowej, dotyczący planowania produkcji, jest osiągany.

W ramach ww. celu, w programach operacyjnych od 2010 r. realizowano pięć różnych

działań, związanych z planowaniem produkcji. W 2011 roku liczba podejmowanych działań

w ramach omawianego celu została zmniejszona do dwóch ze względu na zrealizowanie

działań: wykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw pozwalających na wydłużenie

okresu podaży owoców i warzyw, wykorzystanie systemów teleinformatycznych do kontroli

procesu produkcji owoców i warzyw oraz stosowanie systemu przekazywania informacji

dotyczących planowania i organizacji produkcji owoców i warzyw przez Grupę Producentów

Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o. w pierwszym roku (2010) realizacji programu

operacyjnego. Niemniej jednak, działania mające na celu planowanie produkcji cieszą się

relatywnie dużą popularnością wśród organizacji producentów. Z czterech realizujących

programy operacyjne organizacji, aż trzy wdraża cel Planowanie produkcji. Planowane jest

kontynuowanie działań w ramach ww. celu w kolejnych latach wdrażania programu

operacyjnego przez ww. organizacje producentów. Osiągnięte wyniki były rezultatem działań

podejmowanych przez organizacje producentów w ramach realizacji programów

Strona 17 z 34

operacyjnych, gdyż organizacje nie korzystały z innych środków/mechanizmów pomocy

realizowanych jednocześnie z programem operacyjnym.

5.2.2. Działania mające na celu poprawę lub utrzymanie jakości produktu:



1) stosowanie systemów poprawy jakości owoców i warzyw, kontroli jakości owoców

i warzyw oraz systemów identyfikowalności produktów sektora owoców i warzyw:


Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez:

a) przeprowadzanie certyfikacji w ramach certyfikowanych systemów zapewnienia jakości

oraz regularnych audytów niezbędnych do wdrażania certyfikowanych systemów

zapewnienia jakości,

b) pobieranie próbek oraz przekazywanie tych próbek do badań laboratoryjnych służących

do regularnego monitoringu pozostałości pestycydów, azotanów, azotynów i metali

ciężkich w warzywach,

c) uwzględnienie w ramach funduszu operacyjnego kosztów personelu, którego zadaniem

była kontrola jakości owoców i warzyw przygotowywanych do sprzedaży.

Celem ww. działania była poprawa jakości produkowanych warzyw, a tym samym wzrost ich

konkurencyjności. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w okresie

2010-2011 wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Poprawa lub

utrzymanie jakości produktu, wyniosły 208 152 zł. Natomiast stosownie do danych

zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie realizowane było przez wszystkich

członków ww. organizacji producentów.

Od 2011 r. działanie to było realizowane przez Grupę Producentów Owoców Witamina Sp. z

o.o. oraz organizację producentów RAJPOL Sp. z o.o. poprzez zatrudnienie personelu ds.

kontroli jakości owoców i warzyw w celu utrzymania posiadanych przez organizacje

certyfikowanych systemów jakości. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach

nakładu, w 2011 r. wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Poprawa

lub utrzymanie jakości produktu, wyniosły 24 040 w przypadku Grupy Producentów Owoców

Witamina Sp. z o.o. oraz 137 326 zł w przypadku organizacji producentów RAJPOL Sp. z o.o..

Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie

podejmowane było na terenie wykorzystywanym przez organizacje producentów, w związku

z tym, swym zasięgiem pośrednio objęło wszystkich członków organizacji producentów, co

zapewniło szeroki zasięg i wysoką skuteczność wdrożenia działania.

2) wykorzystanie technologii zwiększających wartość handlową owoców i warzyw przez ich

uszlachetnienie:

Powyższe działanie realizowane było w latach 2010-2011 przez Zrzeszenie Producentów

Owoców i Warzyw w Milejowie, poprzez zakup i montaż urządzeń, narzędzi oraz maszyn,

służących do przygotowania owoców i warzyw do sprzedaży (w 2010 r.) oraz poprzez

Strona 18 z 34

rozbudowę, przebudowę lub remont budynków przeznaczonych do przygotowywania

owoców i warzyw do sprzedaży (2011 r.), w celu zwiększenia wartości handlowej produktów,

dostosowania produkcji do wymagań odbiorców w odniesieniu do jakości produktów, a tym

samym, poprawienia ich konkurencyjności. Stosownie do danych zamieszczonych we

wskaźnikach nakładu, w okresie 2010-2011 wydatki na realizację ww. działania, związanego

z celem Poprawa lub utrzymanie jakości produktu, wyniosły 140 100 zł. Natomiast stosownie

do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie podejmowane było na

terenie wykorzystywanym przez organizację producentów, a w związku z tym, swym

zasięgiem pośrednio objęło wszystkich członków organizacji producentów.

3) stosowanie nowoczesnych rozwiązań logistycznych i organizacyjnych, pozwalających

organizacjom producentów na usprawnienie realizacji dostaw:

Powyższe działanie realizowane było w latach 2010-2011 przez Zrzeszenie Producentów

Owoców i Warzyw w Milejowie, poprzez zakup skrzyniopalet służących do gromadzenia

warzyw po zbiorze, w celu podniesienia jakości i wartości handlowej dostarczanych do

odbiorców produktów. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w

okresie 2010-2011 wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Poprawa

lub utrzymanie jakości produktu, wyniosły 81 162 zł. Natomiast stosownie do danych

zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie podejmowane było na terenie

wykorzystywanym przez organizację producentów, w związku z tym, swym zasięgiem

pośrednio objęło wszystkich członków ww. organizacji producentów.


o.o., poprzez zakup maszyn służących do gromadzenia warzyw po zbiorze. Stosownie do

danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w 2011 r. wydatki ogółem na realizację

ww. działania, związanego z celem Poprawa lub utrzymanie jakości produktu, wyniosły

17 877 zł w przypadku Grupy Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. Natomiast

stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie

podejmowane było na terenie wykorzystywanym przez organizacje producentów, a w

związku z tym, swym zasięgiem pośrednio objęło wszystkich członków ww. organizacji

producentów.

4) wykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw zapobiegających utracie ich

jakości:

Powyższe działanie realizowane było wyłącznie w 2011 r. przez Grupę Producentów

Owoców Witamina Sp. z o.o. oraz organizację producentów RAJPOL Sp. z o.o., poprzez:

zakup i montaż instalacji chroniących drzewa i krzewy owocowe przed opadami gradu,

nadmiernymi opadami deszczu lub ptakami, w celu poprawy jakości produkowanych

owoców, a tym samym wzrost ich konkurencyjności. Stosownie do danych zamieszczonych

we wskaźnikach nakładu, w 2011 r. wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego

z celem Poprawa lub utrzymanie jakości produktu, wyniosły 82 136,54 zł w przypadku

Grupy Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. oraz 352 776 zł w przypadku organizacji

producentów RAJPOL Sp. z o.o. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we

wskaźnikach produktu, ww. działaniem objęto 1 gospodarstwo z 10 zrzeszonych w Grupie

Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. oraz 3 gospodarstwa z 55 zrzeszonych w

Strona 19 z 34

organizacji producentów RAJPOL Sp. z o.o., co skutkuje relatywnie małym zasięgiem

wdrożenia działania w pierwszym roku jego realizacji.

Ocena wdrożenia działań mających na celu poprawę lub utrzymanie jakości produktu:


operacyjnych kierowały się założeniami i celami jakie sobie postawiły, w obszarach

wymagających finansowej interwencji, oraz analizą stanu wyjściowego i potrzeb zarówno

własnych, jak i potrzeb członków. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach

rezultatu, realizacja ww. działań, w ramach celu Poprawa lub utrzymanie jakości produktu w

okresie 2010-2011, przyczyniła się do wzrostu jednostkowej wartości produkcji sprzedanej:

1) o 0,09 zł/kg w stosunku do 0,41 zł/kg w okresie wyjściowym, tj. przed rozpoczęciem

realizacji programu operacyjnego, w przypadku Zrzeszenia Producentów Owoców i

Warzyw w Milejowie,


realizacji programu operacyjnego, w przypadku organizacji producentów RAJPOL Sp.

z o.o.,


realizacji programu operacyjnego, w przypadku Grupy Producentów Owoców Witamina

Sp. z o.o.

Wzrost jednostkowej wartości produkcji stanowiącej przedmiot obrotu mógł być wynikiem

podnoszenia jakości produkcji, poprzez wdrożenie systemów poprawy jakości, wykorzystanie

nowych technologii produkcji lub też wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań logistycznych.

Natomiast w przypadku Grupy Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o.,

jednostkowa wartość produkcji sprzedanej spadła o 0,11 zł/kg w stosunku do 2,71 zł/kg

w okresie wyjściowym. Było to spowodowane mniejszym niż zakładano przychodem ze

sprzedaży, z powodu wystąpienia kryzysu w 2011 r. w sektorze warzyw, z powodu bakterii

EHEC.

W ramach ww. celu, w programach operacyjnych od 2010 r. realizowano cztery z pięciu

działań, związanych z poprawą lub utrzymaniem jakości produkcji. W 2011 r. liczba

podejmowanych działań w ramach omawianego celu została zwiększona o działanie

polegające na wykorzystaniu technologii produkcji owoców i warzyw zapobiegających utracie

ich jakości, realizowane przez organizację producentów RAJPOL Sp. z o.o. oraz Grupę

Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o.. Niemniej jednak działania mające na celu

planowanie produkcji są drugim co do popularności celem wybieranym przez organizacje

producentów. Wszystkie z realizujących programy operacyjne organizacje zdecydowały się

na wdrożenie celu Poprawa lub utrzymanie jakości produktu. Planowane jest kontynuowanie

działań w ramach ww. celu w kolejnych latach wdrażania programu operacyjnego przez ww.

organizacje producentów. Osiągnięte wyniki były rezultatem wyłącznie działań

podejmowanych przez organizacje producentów w ramach realizacji programów

operacyjnych, tym samym nie korzystano z innych środków/mechanizmów pomocy

realizowanych jednocześnie z programem operacyjnym.

Strona 20 z 34

5.2.3. Działania mające na celu poprawę marketingu:



1) wykorzystanie strategii marketingowych o charakterze promocyjnym:


Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez opracowanie i wdrażanie strategii

marketingowej w zakresie rozpoznawalności marki oraz znaku towarowego organizacji

producentów, w celu promocji na rynku warzyw szklarniowych. Stosownie do danych

zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w okresie 2010-2011 wydatki ogółem na realizację

ww. działania, związanego z celem Poprawa obrotu/marketingu, wyniosły 9 232 zł.

Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie

podejmowane było na terenie wykorzystywanym przez organizację producentów, w związku

z tym, swym zasięgiem pośrednio objęło wszystkich członków organizacji producentów.


o.o., odpowiednio poprzez opracowanie i wdrażanie strategii marketingowej w zakresie

rozpoznawalności marki oraz znaku towarowego oraz zatrudnienie osób posiadających

kwalifikacje do realizacji strategii marketingowej organizacji producentów, w celu promocji

na rynku owoców i warzyw. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu,

w 2011 r. wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Poprawa

obrotu/marketingu, wyniosły 34 001 zł w przypadku Grupy Producentów Owoców Witamina

Sp. z o.o. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww.

działanie podejmowane było na terenie wykorzystywanym przez organizacje producentów, w

związku z tym, swym zasięgiem pośrednio objęło wszystkich członków organizacji

producentów.

2) wykorzystanie nowoczesnych sposobów prowadzenia sprzedaży produktów sektora

owoców i warzyw:


Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o. oraz Zrzeszenie Producentów Owoców i Warzyw w

Milejowie, odpowiednio poprzez najem miejsca do sprzedaży na rynku hurtowym, oraz

remont budynku, celem prowadzenia nowoczesnych form sprzedaży, ułatwiających

poszukiwanie partnerów handlowych. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach

nakładu, w 2010 r. wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Poprawa

obrotu/marketingu, wyniosły 55 758 zł w przypadku Grupy Producentów Warzyw

Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o. oraz 80 314 zł w przypadku Zrzeszenia Producentów

Owoców i Warzyw w Milejowie. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we

wskaźnikach produktu, ww. działanie podejmowane było na terenie wykorzystywanym przez

organizacje producentów, a w związku z tym, swym zasięgiem pośrednio objęło wszystkich

członków ww. organizacji producentów. W wyniku osiągniętych zamierzeń żadna z

wymienionych organizacji producentów nie kontynuowała w 2011 r. ww. działania.

Strona 21 z 34

Ocena wdrożenia działań mających na celu poprawę marketingu:


operacyjnych kierowały się celami jakie sobie postawiły, w obszarach wymagających

finansowej interwencji, oraz potrzebami własnymi w zakresie poprawy marketingu,

wnikającymi z analizy sytuacji wyjściowej. W ramach ww. celu, w programach operacyjnych

od 2010 r. realizowane były dwa działania służące poprawie obrotu/marketingu owoców i

warzyw, produkowanych przez członków organizacji producentów. Otrzymane wartości

wskaźników rezultatu, dla działań mających na celu poprawę obrotu/marketingu, pokazują w

okresie 2010-2011 zmniejszenie wartości produkcji stanowiącej przedmiot obrotu o

154 956 zł, w stosunku do 21 350 000 zł ogółem w okresie wyjściowym, w przypadku Grupy

Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., oraz spadek o 646 630 zł,

w stosunku do 11 540 838 zł ogółem w okresie wyjściowym, w przypadku Grupy

Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o.. Zarówno Grupa Producentów Warzyw

Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., jak i Grupa Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o.,

odnotowując spadek wartości sprzedaży w 2011 r., w stosunku do sytuacji wyjściowej,

tłumaczyły to czynnikami zewnętrznymi, a dokładniej wystąpieniem kryzysu w sektorze

warzyw w 2011 r., w związku z pojawieniem się szczepu bakterii EHEC. Realizacja tego celu

planowana jest jednak przez ww. organizacje producentów w kolejnych latach wdrażania

programu operacyjnego.

Natomiast Zrzeszenie Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie w swoim sprawozdaniu

rocznym podaje wzrost wartości produkcji stanowiącej przedmiot obrotu w okresie 2010-

2011 o 1 318 883 zł, w stosunku do 3 756 332 zł ogółem w okresie wyjściowym. Osiągnięte

wyniki w kontekście realizacji ww. celu strategii były rezultatem działań podejmowanych w

ramach realizacji programów operacyjnych, tym samym, organizacje nie korzystały z innych

środków/mechanizmów pomocy realizowanych jednocześnie z programem operacyjnym.

5.2.4. Badania naukowe i produkcja eksperymentalna

Żadna z organizacji producentów w Polsce nie podjęła się wdrażania ww. celu strategii w

swoich programach operacyjnych.

5.2.5. Działania w zakresie szkolenia oraz działania mające na celu wspieranie dostępu

do usług doradczych



1) prowadzenie szkoleń zawodowych:

Powyższe działanie realizowane było w okresie 2010-2011 przez Zrzeszenie Producentów

Owoców i Warzyw w Milejowie, oraz w 2010 r. przez Grupę Producentów Warzyw

Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o. poprzez prowadzenie szkoleń dla członków tych

organizacji producentów. Prowadzone szkolenia były bezpośrednio powiązane z innymi

działaniami realizowanymi przez te organizacje producentów w ramach celów: Planowanie

Strona 22 z 34

produkcji, Poprawa lub utrzymanie jakości produktu, Poprawa obrotu/ marketingu. Ponadto,

w ramach ww. działania Grupa Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o.

dokonała w 2010 r. zakupu wyposażenia niezbędnego do przeprowadzania szkoleń.

Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w okresie 2010-2011

wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Działania w zakresie

szkolenia i działania mające na celu wspieranie dostępu do usług doradczych, wyniosły

19 535 zł w przypadku Zrzeszenia Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie, oraz

3 656 zł w 2010 r., w przypadku Grupy Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z

o.o.. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, w realizację

ww. działania zaangażowani byli wszyscy członkowie Grupy Producentów Warzyw

Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., oraz 40 ze 154 członków Zrzeszenia Producentów

Owoców i Warzyw w Milejowie przeszło pełen cykl szkoleniowy, co zapewniło szeroki zasięg

i skuteczność wdrożenia przedmiotowego działania. Działanie to zostało zrealizowane przez

Grupę Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o. w 2010 r., tj. po pierwszym

roku realizacji programu operacyjnego.

2) prowadzenie doradztwa:

Powyższe działanie realizowane było w okresie 2010-2011 przez Grupę Producentów

Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez prowadzenie doradztwa dla członków

tej organizacji producentów. Usługi doradcze obejmowały swoim zakresem zagadnienia

związane z planowaniem produkcji oraz poprawą jakości produktów. Stosownie do danych

zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w latach 2010-2011 roku wydatki ogółem na

realizację ww. działania, związanego z celem Działania w zakresie szkolenia i działania

mające na celu wspieranie dostępu do usług doradczych, wyniosły 783 768 zł. Natomiast

stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, w realizację ww. działania

zaangażowani byli wszyscy członkowie organizacji producentów, co zapewniło szeroki

zasięg i skuteczność wdrożenia przedmiotowego działania.

Ocena wdrożenia działań mających na celu szkolenia oraz wspieranie dostępu do usług

doradczych:


operacyjnych kierowały się potrzebami szkoleniowymi, wynikającymi z analizy ich sytuacji

wyjściowej, uwzględniając potrzeby własne, jak również swoich członków. Stosownie do

danych zamieszczonych we wskaźnikach rezultatu, realizacja ww. działań, w ramach celu

Działania w zakresie szkolenia i działania mające na celu wspieranie dostępu do usług

doradczych w okresie 2010-2011, poprzez podniesienie poziomu wiedzy członków

organizacji producentów z zakresu planowania produkcji oraz poprawy jakości produktów,

skutkowała ukończeniem szkolenia/programu szkoleniowego przez 7 członków Grupy

Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., oraz 40 członków Zrzeszenia

Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie. Realizacja tego celu planowana jest przez ww.

organizacje producentów w kolejnych latach wdrażania programu operacyjnego. Osiągnięte

wyniki były rezultatem wyłącznie działań podejmowanych w ramach realizacji programów

operacyjnych, tym samym, organizacje nie korzystały z innych środków/mechanizmów

pomocy realizowanych jednocześnie z programem operacyjnym.

Strona 23 z 34

5.2.6. Środki zapobiegania kryzysom i zarządzania w sytuacjach kryzysowych

Żadna z organizacji producentów w Polsce nie wdrażała w okresie 2010-2011 ww. celu

strategii w swoim programie operacyjnym, pomimo wystąpienia sytuacji kryzysowej na

europejskim rynku warzyw w 2011 r. (epidemia EHEC).

5.2.7. Działania na rzecz ochrony środowiska

W okresie 2010-2011, w ramach ww. celu operacyjnego, organizacje producentów podjęły do

realizacji w swoich programach operacyjnych działania w dwóch obszarach określonych

przez Ramy krajowe na rzecz działań w zakresie ochrony środowiska dla programów

operacyjnych organizacji producentów w sektorze owoców i warzyw:

I. Obszar działań środowiskowych: „Poprawa jakości wody”:

1) zastępowanie starych, tradycyjnych opryskiwaczy lub ich elementów nowymi, bardziej

przyjaznymi dla środowiska:

Powyższe działanie realizowane było w 2010 r. przez Grupę Producentów Warzyw

Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., w latach 2010-2011 przez Zrzeszenie Producentów

Owoców i Warzyw w Milejowie, oraz w 2011 r. zostało rozpoczęte przez Grupę Producentów

Owoców Witamina Sp. z o.o. oraz organizację producentów RAJPOL Sp. z o.o. poprzez zakup

nowych urządzeń oraz elementów opryskiwaczy w celu zwiększenia skuteczności

prowadzonych zabiegów ochronnych stosowanych na rośliny, przy jednoczesnym

ograniczaniu ilości stosowanych środków ochrony roślin. Stosownie do danych

zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, wydatki ogółem na realizację ww. działania,

związanego z celem Ochrona środowiska, wyniosły w 2010 r. 92 923 zł w przypadku Grupy

Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., w okresie 2010-2011 84 293 zł w

przypadku Zrzeszenia Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie. W 2011 r. wydatki

ogółem na realizację ww. działania, wyniosły 60 500 zł w przypadku Grupy Producentów

Owoców Witamina Sp. z o.o. oraz 354 600 zł w przypadku organizacji producentów RAJPOL


działanie realizowane było w gospodarstwach wszystkich członków Grupy Producentów

Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., natomiast w przypadku organizacji

producentów Zrzeszenie Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie, w realizację ww.

działania zaangażowanych było 139 ze 154 członków, 2 z 10 zrzeszonych w Grupie

Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. oraz dla 9 z 55 członków organizacji producentów

RAJPOL sp. z o.o., co zapewniło znaczny zasięg i skuteczne wdrożenie tego działania. W

wyniku osiągniętych zamierzeń, Grupa Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z

o.o. nie kontynuowała ww. działania w 2011 r. W przypadku Zrzeszenia Producentów

Owoców i Warzyw w Milejowie kryterium wspólności dotyczące środowiskowej zawartości

programu operacyjnego zostało spełnione, natomiast zarówno Grupa Producentów Owoców

Witamina Sp. z o.o. oraz organizacja producentów RAJPOL Sp. z o.o. zamierzają

kontynuować to działanie w kolejnym roku realizacji programu operacyjnego, tym samym,

zwiększając zasięg wdrożenia działania.

Strona 24 z 34

2) stosowanie biologicznych metod ochrony roślin:


Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez zakup środków i materiałów do

biologicznej ochrony roślin do zwalczania chorób, szkodników i chwastów roślin uprawnych,

przy jednoczesnym ograniczeniu chemicznych środków ochrony roślin. Stosownie do danych

zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w latach 2010-2011 wydatki na realizację ww.

działania, związanego z celem Ochrona środowiska, wyniosły 235 864 zł. Natomiast

stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie realizowane

było w gospodarstwach wszystkich członków organizacji producentów, co zapewniło dużą

skuteczność jego wdrożenia.

Ocena wdrożenia działań mających na celu ochronę środowiska w obszarze „poprawa

jakości wody”:

Organizacje producentów wybierając ww. działania w obszarze poprawy jakości wody w

ramach programów operacyjnych kierowały się przede wszystkim analizą potrzeb członków

w zakresie zmniejszania zużycia środków ochrony roślin, uwzględniając aspekt ekonomiczny

wdrożenia ww. działań pro-środowiskowych. Stosownie do danych pokazujących wynik, w

związku z realizacją ww. działań w ramach celu Ochrona środowiska, w okresie 2010-2011

osiągnięto zmniejszenie ogółem zużycia środków ochrony roślin. W przypadku Grupy

Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o. ustalono zmniejszenie zużycia

środków ochrony roślin o 0,9 tony w stosunku do 1,25 tony w okresie wyjściowym w

gospodarstwach realizujących to działanie, co przełożyło się na zmniejszenie ilości

chemicznych środków ochrony roślin o 42 kg/ha, w stosunku do 55 kg/ha zużywanych w

okresie wyjściowym, tj. przed rozpoczęciem realizacji programu operacyjnego, w przypadku

prowadzonej specyfiki upraw – niemalże wyłącznie pomidorów szklarniowych. Podobnie w

przypadku Grupy Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. ustalono zmniejszenie zużycia

środków ochrony roślin o 0,28 tony, w stosunku do 0,69 tony w okresie wyjściowym, co

przełożyło się na zmniejszenie ilości chemicznych środków ochrony roślin o 13,72 kg/ha, w

stosunku do 33,95 kg/ha zużywanych w okresie wyjściowym. Natomiast przy produkcji

warzyw gruntowych, Zrzeszenie Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie ustaliło

zmniejszenie zużycia środków ochrony roślin o 0,07 tony w stosunku do 1,4 tony w okresie

wyjściowym, co przełożyło się na zmniejszenie ilości chemicznych środków ochrony roślin o

2,46 kg/ha, w stosunku do 6,98 kg/ha, zużywanych w okresie wyjściowym. W przypadku

„sadowniczej” organizacji producentów RAJPOL Sp. z o.o. ustalono zmniejszenie żucia

środków ochrony roślin o 0,62 tony, w stosunku do 2,47 tony w okresie wyjściowym, co

przełożyło się na zmniejszenie ilości chemicznych środków ochrony roślin o 8 kg/ha, w

stosunku do 32 kg/ha zużywanych w okresie wyjściowym.

Realizując działanie polegające na zastępowaniu starych, tradycyjnych opryskiwaczy lub ich

elementów nowymi, bardziej przyjaznymi dla środowiska, każda z organizacji je realizujących

(Zrzeszenie Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie, Grupa Producentów Owoców

Witamina Sp. z o.o. oraz RAJPOL Sp. z o.o.), dostarczyła opinię o osiągnięciu wymaganej

efektywności poprawy środowiska, w stosunku do stanu wyjściowego, potwierdzoną przez

Strona 25 z 34

niezależny i kompetentny organ lub eksperta. Wymienione wyżej organizacje w okresie 2010-

2011 legitymowały się następującymi poziomami efektywności, wynoszącymi odpowiednio

powyżej: 30%, 40% oraz 25%. W przypadku działania polegającego na stosowaniu

biologicznych metod ochrony roślin, podejmowanego przez Grupę Producentów Warzyw

Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., wspomniana opinia nie była obligatoryjna, niemniej

jednak wdrożenie działania przyniosło znaczne ograniczenie zużycia chemicznych środków

ochrony roślin. Planowane jest kontynuowanie działań w ramach ww. celu w kolejnych latach

wdrażania programu operacyjnego przez ww. organizacje producentów. Osiągnięte wyniki

były rezultatem działań podejmowanych w ramach realizacji programów operacyjnych, tym

samym, organizacje nie korzystały z innych środków/mechanizmów pomocy realizowanych

jednocześnie z programem operacyjnym.

II. Obszar działań środowiskowych: „Łagodzenie zmian klimatu”:

3) inwestycje w nową technologię zapewniającą lepsze wykorzystanie energii:


Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez zakup i montaż urządzeń

przyczyniających się do lepszego wykorzystywania energii w szklarniach organizacji

producentów, w tym zakup i instalację kurtyn termooszczędnych oraz komputera

klimatycznego w 2010 r. oraz instalację systemu do zdmuchiwania zanieczyszczeń oraz

systemu cieniującego w 2011 r.. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach

nakładu, w latach 2010-2011 wydatki na realizację ww. działania, związanego z celem

Ochrona środowiska, wyniosły 800 056 zł. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych

we wskaźnikach produktu, ww. działanie realizowane było w gospodarstwach 5 z 7 członków

organizacji producentów, co skutkuje umiarkowanym zasięgiem wdrożenia działania.

Jednakże, realizacja ww. działania planowana jest również na kolejne lata programu

operacyjnego, z udziałem pozostałych członków organizacji producentów.

Ocena wdrożenia działań mających na celu ochronę środowiska w obszarze: łagodzenie

zmian klimatu”:

Organizacja producentów wybierając ww. działanie w obszarze łagodzenia zmian klimatu w

ramach programu operacyjnego kierowała się analizą potrzeb członków w zakresie

zmniejszenia zużycia energii, uwzględniając również aspekt ekonomiczny wdrożenia ww.

działania. Stosownie do danych pokazujących wynik wpływu na środowisko, w związku z

realizacją ww. działania przez Grupę Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z

o.o., w ramach celu Ochrona środowiska, w okresie 2010-2011 osiągnięto zmniejszenie

zużycia energii do celów ogrzewania szklarni o 0,09 ton w postaci paliwa stałego na tonę

produkcji sprzedanej, w stosunku do 2,3 ton paliwa stałego na tonę produkcji sprzedanej

zużywanych w okresie wyjściowym, oraz o 35 litrów w postaci paliwa ciekłego na tonę

produkcji sprzedanej, w stosunku do 640 litrów paliwa ciekłego na tonę produkcji sprzedanej

zużywanych w okresie wyjściowym. Zgodnie z wymogami środowiskowymi, opisanymi w

Strategii krajowej dla działania Inwestycje w nową technologię zapewniającą lepsze

wykorzystanie energii, opinia niezależnego i kompetentnego organu lub eksperta,

weryfikująca spełnienie minimalnych warunków kwalifikowalności poziomu efektywności,

Strona 26 z 34

była dostarczona przez ww. organizację na etapie zatwierdzania programu operacyjnego.

Organizacja producentów kontynuując realizację ww. działania w kolejnych latach wdrażania

programu operacyjnego zakładała osiągnięcie więcej niż jednej korzyści środowiskowej.

Poczynione inwestycje zmniejszyły zużycie energii w przedstawionym wymiarze, ale również

zmniejszyły emisję gazów cieplarnianych, na co zwracano uwagę w opinii niezależnego

eksperta. Powołując się na „wskaźniki emisji substancji zanieczyszczających wprowadzanych

do powietrza z procesów energetycznego spalania paliw” ustalono, że efektywność

ekologiczna inwestycji dla tego działania będzie wynikała z obniżenia SO2, NO2, CO, pyłu,

sadzy, bapiru oraz CO2 powyżej 11% dla spalania miału węglowego oraz oleju opałowego

ogółem. Na ww. danych opierano się podczas zatwierdzania programu, jednak organizacja

producentów nie miała możliwości zweryfikowania tych założeń w rzeczywistości.

Osiągnięte mierzalne wyniki były rezultatem działań podejmowanych w ramach realizacji

programu operacyjnego, tym samym, organizacja nie korzystała z innych

środków/mechanizmów pomocy realizowanych jednocześnie z programem operacyjnym.

Planowane jest kontynuowanie tego działania w kolejnych latach wdrażania programu

operacyjnego przez ww. organizację producentów.

III. Obszar działań środowiskowych: „Inne działania środowiskowe”:

4) horyzontalne działania: Uczestnictwo w szkoleniach, korzystanie z usług doradczych w

zakresie ochrony środowiska, przeprowadzenie analiz wody i roślin odnoszących się do

ochrony środowiska:

Powyższe działanie realizowane było w okresie 2010-2011 przez Zrzeszenie Producentów

Owoców i Warzyw w Milejowie, poprzez przeprowadzenie analiz gleby oraz opracowanie

planu nawożenia roślin, wpływającego na zmniejszenie zużycia nawozów, a tym samym,

poprawę efektywności środowiskowej. Zgodnie z pierwszą wersją strategii krajowej, analiza

gleby kwalifikowała się w ramach działań horyzontalnych. Od 2011 r. działanie to było

realizowane przez Grupę Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. oraz organizację

producentów RAJPOL Sp. z o.o., poprzez korzystanie z usług doradczych lub uczestnictwo w

szkoleniach, wspierających i uzupełniających działanie zastępowanie starych, tradycyjnych

opryskiwaczy lub ich elementów nowymi, bardziej przyjaznymi dla środowiska w celu

poprawy efektywności środowiskowej. Stosownie do danych zamieszczonych we

wskaźnikach nakładu, w latach 2010-2011 wydatki na realizację ww. działania, związanego z

celem Ochrona środowiska, wyniosły 15 980 zł w przypadku Zrzeszenia Producentów

Owoców i Warzyw w Milejowie, w 2011 r. 3 300 zł w przypadku Grupy Producentów

Owoców Witamina Sp. z o.o. oraz 2 027 zł w przypadku organizacji producentów RAJPOL


działanie w latach 2010-2011 objęło 72 ze 154 członków Zrzeszenia Producentów Owoców i

Warzyw w Milejowie, 2 z 10 zrzeszonych w Grupie Producentów Owoców Witamina Sp. z

o.o. oraz 9 z 55 członków organizacji producentów RAJPOL Sp. z o.o.. W przypadku

Zrzeszenia Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie, Grupy Producentów Owoców

Witamina Sp. z o.o. oraz organizacji producentów RAJPOL Sp. z o.o. w kolejnym roku

realizacji programu operacyjnego ww. działanie będzie kontynuowane (zwiększając zasięg

jego wdrożenia), celem spełnienia kryterium wspólności, tj. udziału w działaniu min. 50%

członków organizacji producentów.

Strona 27 z 34

Ocena wdrożenia działań mających na celu ochronę środowiska w obszarze: inne działania

środowiskowe:

Organizacje producentów wybierając ww. działanie do realizacji w ramach programów

operacyjnych kierowały się przede wszystkim potrzebami szkoleniowymi i doradczymi

swoich członków, które były komplementarne do pozostałych działań pro-środowiskowych.

Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach rezultatu, realizacja ww. działania, w

ramach celu Ochrona środowiska w okresie 2010-2011 roku, odbywała się poprzez

podniesienie poziomu wiedzy członków organizacji producentów z zakresu prowadzenia

chemicznej ochrony plantacji owoców i warzyw. Przeprowadzone szkolenia, jak i korzystanie

z usług doradztwa pośrednio przyczyniły się do osiąganych efektów uzyskanych poprzez

realizacje działania głównego, które to było uzupełniane przez ww. działanie horyzontalne.

Planowane jest kontynuowanie tego działania w kolejnych latach wdrażania programu

operacyjnego przez ww. organizacje producentów.

Pozostałe działania środowiskowe opisane w strategii krajowej (Środki i zabiegi

pielęgnacyjne służące poprawie i utrzymaniu dobrego stanu gleb; Systemy redukujące emisję

gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń do atmosfery; Rozwijanie systemów energii

odnawialnej; Zastosowanie systemów redukcji zużycia wody; Zastosowanie systemów

określania rzeczywistych potrzeb nawadniania; Zastosowanie zamkniętych obiegów wody;

Budowa oczyszczalni ścieków; Wprowadzenie naturalnych metod zapylania roślin oraz

Tworzenie systemów kompostowania odpadów), nie były wybierane przez organizacje

producentów. Brak zainteresowania tymi działaniami może wynikać ze zbyt restrykcyjnych

wymogów związanych z ich wdrożeniem, np. trudnym do osiągnięcia poziomem 25%

poprawy stanu środowiska, czy choćby brakiem możliwości zdobycia opinii od organu lub

niezależnego eksperta, o spełnieniu minimalnych warunków kwalifikowalności poziomu

poprawy środowiskowej w aspekcie realizowanego działania.

5.3. Pytania oceniające odnoszące się do całej strategii krajowej

Podstawowym celem krajowej strategii było wykorzystanie możliwości rozwoju organizacji

producentów, przy uwzględnieniu specyfiki poszczególnych organizacji. Ocena samej

strategii krajowej opierała się na określeniu postępów w realizacji celów strategii,

dotyczących uzyskanych wyników, skutków oraz wydajności.

Pytania oceniające, odnoszące się do całej strategii krajowej w znacznej części wpisują się w

zestaw pytań opracowanych przez Komisję Europejską w wytycznych AGRI-

C.2/DOCTRAV/003/2011, wersja z dn. 18.10.2011 r., w zakresie Ocena strategii krajowych

na rzecz zrównoważonych programów operacyjnych w sektorze owoców i warzyw (2012),

zamieszczonych w załączniku B Lista wspólnych pytań oceniających. Wśród

zaimplementowanych pytań, należy wymienić następujące:

1) w jakim stopniu działania związane z realizacją danego celu przyczyniły się do

poprawy/rozwoju wydajności organizacji producentów w odniesieniu do tego

konkretnego celu?

2) w jakim stopniu działania związane z realizacją danego celu:

a) są zgodne z potrzebami?

Strona 28 z 34

b) są spójne z innymi środkami w ramach strategii krajowej?

3) w jakim stopniu działania na rzecz ochrony środowiska w obszarze produkcji

przyczyniły się do:

a) ochrony gleby?

b) ochrony wód?

c) łagodzenia zmiany klimatu?

d) ochrony jakości powietrza?

6. Wnioski i zalecenia

6.1. Wnioski

Strategia krajowa opracowana na rzecz programów operacyjnych, wdrażana była przez

uznane organizacje producentów owoców i warzyw w realizowanych programach

operacyjnych, poprzez realizację zatwierdzonych działań, przypisanych do poszczególnych

celów programów operacyjnych.

Łączna wartość produkcji wprowadzona do obrotu przez organizacje producentów realizujące

programy operacyjne wzrosła w latach 2010-2011 o 9 032 tys. zł, z poziomu 49 165 tys. zł w

okresie wyjściowym, co oznacza 18% wzrost łącznych przychodów z tytułu sprzedaży

owoców i warzyw. Łączna wielkość produkcji wprowadzona do obrotu przez organizacje

producentów realizujące programy operacyjne wzrosła w latach 2010-2011, o 1 357 ton, z

poziomu 31 187 ton w okresie wyjściowym, co oznacza 4% wzrost łącznej wielkości

sprzedaży. Dostosowywanie wielkości produkcji do popytu przy jednoczesnym

podwyższaniu wartości handlowej produktów doprowadziło do wzrostu średniej jednostkowej

wartości produktów sprzedanych organizacji producentów, realizujących programy

operacyjne w latach 2010-2011, o 0,21 zł/kg. Wraz ze zmianami wskaźników ekonomicznych

idą również zmiany w obszarach środowiskowych – ich szczegółowe zmiany opisano w

części 5.3. Jedynie niesprzyjającym zjawiskiem jest zmniejszenie liczby producentów

owoców i warzyw, będących aktywnymi członkami organizacji realizujących programy

operacyjne, z 243 do 225, czyli o 7%.

W wyniku realizacji ww. celów strategii krajowej, organizacje producentów w latach 2010-

2011 były w stanie planować produkcję, dostosowując ją do popytu, promować swoje

produkty, jak również osiągnąć poprawę jakości produkcji, przy korzystaniu ze środków i

metod bezpiecznych dla środowiska. W związku z tym, realizacja programów operacyjnych, a

w konsekwencji wykorzystanie dostępnych środków finansowych, mogła przyczynić się do

rozwoju organizacji producentów, poprawy ich oferty oraz konkurencyjności.

Podsumowując, w wyniku przeprowadzonej oceny należy stwierdzić, że uznane organizacje

producentów: Grupa Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., Zrzeszenie

Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie, RAJPOL Sp. z o.o. oraz Grupa Producentów

Owoców Witamina Sp. z o.o., były w stanie osiągnąć postępy w realizacji celów

zatwierdzonych w ich programach operacyjnych. Poprzez realizację powyżej opisanych

działań, przypisanych do celów:

Strona 29 z 34

1. Planowanie produkcji.

2. Poprawa lub utrzymanie jakości produktu.

3. Poprawa obrotu/ marketingu.

4. Działania w zakresie szkolenia i działania mające na celu wspieranie dostępu do usług

doradczych.

5. Działania w zakresie ochrony środowiska.

Powyżej wymienione organizacje producentów wdrażały w realizowanych programach

operacyjnych Strategię krajową dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji

producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013.

6.1.1. Stopień wykorzystania zasobów finansowych

Biorąc pod uwagę limit pomocy finansowej, określony w art. 103d ust. 2 rozporządzenia

Rady (WE) nr 1234/2007, zgodnie z którym, wspólnotowa pomoc finansowa jest ograniczona

do 4,1 % wartości produkcji wprowadzonej do obrotu przez każdą organizację producentów,

uwzględniając łączna wartość produkcji stanowiącej przedmiot obrotu dla 2010 r. oraz

2011 r., która wynosiła odpowiednio 28,5 mln zł oraz 54,2 mln zł, oraz zakładając pełne

wykorzystanie ww. limitu pomocy finansowej, można było oczekiwać wniosków o

maksymalną pomoc wynoszącą 1,17 mln zł w 2010 r., przy łącznej wysokości funduszy

operacyjnych – 1,95 mln zł, natomiast w 2011 r. organizacje producentów mogły ubiegać się

maksymalnie o 2,22 mln zł pomocy finansowej, przy łącznej wysokości funduszy

operacyjnych – 3,70 mln zł. Szczegółowe dane zamieszczono w poniższej tabeli.

Tabela 2. Stopień wykorzystania zasobów finansowych.

WPS dla 2010 r.: 28,5 mln zł

WPS dla 2011 r.: 54,2 mln zł

Maksymalna kwota

wynikająca z WPS [zł]

Wartości zatwierdzone w

programie operacyjnym [zł]

Wartości przyjęte do

naliczenia

pomocy/wypłacone [zł]

Rok 2010 2011 2010 2011 2010 2011

Fundusz

Operacyjny 1 949 139 3 701 211 1 897 292 3 059 774 1 890 421 3 053 156

Pomoc

finansowa 1 170 054 2 221 810 1 134 655 1 829 865 1 130 686 1 761 994

Procent wykorzystania pomocy

finansowej, w odniesieniu do kwoty

pomocy wynikającej z WPS

97,0% 82,4% 96,6% 79,3%

Zgłoszone do zatwierdzenia fundusze operacyjne w 2010 r. opiewały na kwotę 1,90 mln zł,

co przekładało się na zatwierdzoną kwotę pomocy finansowej wynoszącą 1,13 mln zł.

Natomiast w 2011 r. planowana wysokość funduszy operacyjnych wyniosła ogółem 3,06 mln

zł, natomiast zatwierdzona kwota pomocy finansowej stanowiła 1,83 mln zł.

W wyniku realizacji programów operacyjnych w Polsce, organizacje producentów

wykorzystały w 2010 r. 96,6% możliwej do uzyskania pomocy finansowej, wynikającej z

ww. limitów określonych jako 4,1% wysokości produktów sprzedanych tych organizacji,

Strona 30 z 34

wydatkując środki z funduszy operacyjnych w wysokości 1,89 mln zł oraz uzyskując kwotę

wsparcia w wysokości 1,13 mln zł. Natomiast w 2011 r. organizacje producentów

wykorzystały 79,3% możliwej do uzyskania pomocy finansowej, wynikającej z ww. limitów,

wydatkując środki z funduszy operacyjnych w wysokości 3,05 mln zł oraz uzyskując kwotę

wsparcia w wysokości 1,76 mln zł.

Powyższe dane świadczą o racjonalnym zaangażowaniu przez organizacje producentów

środków finansowych funduszy operacyjnych w realizację programów operacyjnych,

umożliwiającym wykorzystanie pomocy finansowej na dofinansowanie funduszy

operacyjnych w granicach limitu 4,1% wartości produktów sprzedanych netto, uzyskanej

przez organizacje producentów w okresie referencyjnym.

Łączne kwoty wydatkowane z funduszy operacyjnych w latach 2010-2011 przeznaczone były

odpowiednio w 24% - 25% na działania mające na celu Planowanie produkcji, w 13% - 27 %

na działania mające na celu Poprawę lub utrzymanie jakości produktu, w 8% - 1% na

działania mające na celu Poprawę obrotu/ marketingu, 21% - 14% na działania w zakresie

szkolenia i działania mające na celu wspieranie dostępu do usług doradczych oraz w 35% -

33% na działania w zakresie ochrony środowiska. Świadczy to o zrównoważeniu

realizowanych programów operacyjnych.

6.1.2. Skuteczność i użyteczność realizowanych programów operacyjnych

Wszystkie programy operacyjne realizowane zgodnie ze Strategią krajową (…) w Polsce,

zatwierdzone zostały na okresy trzyletnie. Jednak każda z organizacji producentów dostrzega

potrzebę kontynuowania programu operacyjnego. Zgodnie z przeprowadzoną powyżej

analizą, podejmowane działania były dla organizacji producentów użyteczne, a ich

skuteczność przekładała się na rezultaty w wymiarze ekonomicznym, jak i środowiskowym.

6.2. Zalecenia oparte na ustaleniach z oceny, w tym ewentualne propozycje dostosowania

strategii krajowej i polityki UE

6.2.1. Zalecenia dotyczące systemu ustanowionego w celu monitorowania i oceniania

strategii krajowej

Zgodnie z art. 127 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) Nr 543/2011 monitorowanie

i ocena w odniesieniu do strategii krajowej przeprowadzane są przy użyciu odpowiednich

wskaźników spośród wspólnych wskaźników wydajności, o których mowa w art. 125, oraz –

w stosownych przypadkach – dodatkowych wskaźników określonych w strategii krajowej. Od

2011 r. strategia krajowa uwzględnia dodatkowe wskaźniki wydajności, inne niż w załączniku

VIII do rozporządzenia 543/2011, odnoszące się wyłącznie do działań mających na celu

ochronę środowiska.

Niemniej jednak, należy zwrócić uwagę na brak powiązania jednostek miary, pomiędzy

wartością rezultatu, a sytuacją wyjściową, w przypadku niektórych wskaźników wydajności,

co w konsekwencji może doprowadzić do nadinterpretacji np. w wykazywaniu rezultatu, w

stosunku do sytuacji wyjściowej. Dla przykładu opisując wdrażanie działania polegającego na

zastępowaniu starych, tradycyjnych opryskiwaczy lub ich elementów, nowymi, bardziej

Strona 31 z 34

przyjaznymi dla środowiska, organizacja producentów przedstawia, jako wskaźnik

wyjściowy, obszar produkcji owoców i warzyw, na którym zmniejszono stosowanie środków

ochrony roślin lub stosuje się lepsze gospodarowanie tymi środkami (ha), natomiast jako

wskaźnik rezultatu posługuje się miarą szacowanej zmiany rocznego zużycia środków

ochrony roślin (tony).

W związku z powyższym, podczas sporządzania oceny Strategii krajowej (…) zastosowano

dodatkowe wskaźniki wydajności, które okazały się pomocne w rzetelnej ocenie działań,

mających na celu ochronę środowiska. Mając powyższe na uwadze, użyto mierników w

stosunku do działań pro-środowiskowych, wybieranych przez organizacje producentów w

dwóch obszarach: Poprawa jakości wody oraz Łagodzenie zmian klimatu. Posłużono się

trzema dodatkowymi wskaźnikami:

1) procentowa zmiana ilości chemicznych środków ochrony roślin ogółem w gospodarstwach

członków realizujących dane działanie środowiskowe;

2) procentowa zmiana ilości chemicznych środków ochrony roślin na hektar;

3) procentowa zmiana zużycia energii do celów ogrzewania szklarni na tonę produkcji

sprzedanej (paliwa stałe - w tonach na tonę produkcji sprzedanej, paliwa ciekłe – w litrach

na tonę produkcji sprzedanej).

Opis szczegółowy ww. wskaźników przedstawiono w części czwartej niniejszej oceny.

Należy natomiast zauważyć, iż w przeciwieństwie do wspólnych wskaźników wydajności,

określonych w załączniku VIII do rozporządzenia Komisji (UE) Nr 543/2011, jednostki

zaproponowanych powyżej mierników, dla zmiennych oznaczających wynik, jak i sytuację

wyjściową, są jednakowe. Ponadto, wykazywana „zmiana wartości wskaźnika” nie odnosi się

do wartości bezwzględnej, a jedynie do ujęcia procentowego, będącego lepszym miernikiem

pokazującym efekt realizacji celu. W przypadku oceny Strategii krajowej w Polsce dla działań

mających na celu ochronę środowiska, zaproponowane w przedmiotowej ocenie wskaźniki

okazały się przydatne, a w związku z tym, w przypadku większości działań pro-

środowiskowych zaleca się ujednolicenie mierników określających sytuację wyjściową oraz

wskaźniki rezultatu, celem umożliwienia realnej oceny osiągniętego wyniku.

6.2.2. Zalecenia dotyczące uwzględniania niedociągnięć w celach, wartościach docelowych

lub środkach wybranych w ramach strategii krajowej oraz konieczności określenia

nowych instrumentów

1) rozszerzenie liczby atrakcyjnych działań pro-środowiskowych:

W związku z przeprowadzoną oceną wdrażania Strategii krajowej (…) w realizowanych

programach operacyjnych w Polsce, zaobserwowano zainteresowanie organizacji

producentów ograniczoną liczbą działań mających na celu ochronę środowiska. W związku z

tym, istnieje potrzeba dostosowania lub przeglądu strategii krajowej w stosunku do celów

ustanowionych w ramach ochrony środowiska. Na cztery organizacje producentów

realizujące programy operacyjne do tej pory, jedynie 4 działania z 13 były podejmowane w

ramach celu ochrona środowiska w latach 2010-2011. Mając na uwadze obligatoryjny

charakter tego celu oraz obowiązek realizacji co najmniej 2 działań na rzecz ochrony

środowiska, w związku z koniecznością spełnienia kryterium wspólności działań, najczęściej

Strona 32 z 34

wybieranymi działaniami były: Zastępowanie starych, tradycyjnych opryskiwaczy lub ich

elementów, nowymi, bardziej przyjaznymi dla środowiska oraz Horyzontalne działanie:

uczestnictwo w szkoleniach, korzystanie z usług doradczych w zakresie ochrony środowiska,

przeprowadzanie analiz wody i roślin, które było działaniem komplementarnym do działania

pierwszego. Opisanymi w niniejszej analizie obszarami środowiskowymi, w których

organizacje producentów realizowały swoje działania środowiskowe były: Poprawa jakości

wody oraz Łagodzenie zmian klimatu. Zawężenie działań pro środowiskowych jedynie do

dwóch obszarów sprawia, że realizowane programy operacyjne były w ograniczonym stopniu

zrównoważone w ostatecznym rachunku działań pro środowiskowych. Uwzględniając

powyższe, przy pożądanym i wciąż oczekiwanym wzroście liczby realizowanych programów

w kolejnych latach, właściwym działaniem byłoby rozszerzenie interesujących organizacje

producentów obszarów wpływu na środowisko. A to byłoby możliwe dzięki przeglądowi i

dostosowaniu działań pro-środowiskowych, do oczekiwań zainteresowanych podmiotów.

Różnorodny charakter działań mających na celu ochronę środowiska, pozwoliłby w

przyszłości na zaangażowanie większej liczby organizacji, w realizację programów

operacyjnych oraz zbilansowanie oczekiwanych efektów środowiskowych.

2) zwiększenie liczby działań antykryzysowych, które będą atrakcyjne dla organizacji

producentów:

Zgodnie z art. 73 rozporządzenia Komisji (UE) nr 543/2011, państwa członkowskie mogą

zdecydować, że jeden ze środków wymienionych w art. 103c ust. 2 rozporządzenia (WE) nr

1234/2007 lub większa ich liczba nie ma zastosowania na ich terytorium. Paleta środków

zapobiegania kryzysom i zarządzania w sytuacjach kryzysowych, określona w przepisach UE,

jest relatywnie szeroka (wycofywanie z rynku, zielone zbiory lub niezbieranie owoców i

warzyw, działania promocyjne i komunikacyjne, działania w zakresie szkolenia, ubezpieczanie

zbiorów, wsparcie na rzecz kosztów administracyjnych poniesionych na ustanowienie

funduszy wzajemnych). Jednak w celu zabezpieczenia ewentualnych strat rynkowych

organizacji producentów lub jej członków, powodowanych wystąpieniem sytuacji

kryzysowych na rynku, w Polsce dopuszczono jedynie jedno działanie polegające na

stosowaniu mechanizmu nieprzeznaczania do sprzedaży owoców i warzyw, które jest

wdrażane w sposób określony w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19

grudnia 2008 r. w sprawie określenia sposobu zagospodarowania owoców i warzyw

nieprzeznaczonych do sprzedaży (Dz. U. z 2009 r. Nr 5, poz. 29). Wybrane działanie w

analizowanym okresie nie było atrakcyjne dla organizacji producentów, realizujących

programy operacyjne, tym samym środki zapobiegania sytuacjom kryzysowym i zarządzania

kryzysowego nie zostały podjęte przez jakąkolwiek organizację producentów w ramach

realizacji programu operacyjnego. Nie zmieniło tego nawet pojawienie się kryzysu

spowodowanego wybuchem epidemii E.Coli, dla którego istnieją właśnie tego typu działania.

W związku z tym, proponuje się rozszerzenie listy działań antykryzysowych, które mogłyby

przyczyniać się do stabilizacji cen producentów w zmiennych warunkach rynkowych, z

perspektywy organizacji producentów.

3) dodanie w strategii krajowej odpowiednich działań inwestycyjnych dla organizacji

producentów z kategorii uznania ”grzyby”:

Strona 33 z 34

W wyniku oceny zauważono, że obecna wersja Strategii krajowej (…) promuje podmioty z

sektora sadowniczego, w małym stopniu uwzględniając specyfikę produkcji z kategorii

uznania „grzyby”. Spośród 4 organizacji produkujących pieczarki w Polsce, żadna nie

realizowała programu operacyjnego. To niekorzystne zjawisko jest o tyle istotne, że Polska,

zaraz po Holandii, jest wiodącym producentem pieczarek w Unii Europejskiej.

4) ułatwienie pozyskiwania przez organizacje producentów ocen ex-ante dotyczących

minimalnego polepszenia stanu środowiska dla inwestycyjnych działań pro-

środowiskowych .

Jednym z wymogów zakwalifikowania inwestycji w nowe maszyny lub urządzenia do objęcia

pomocą finansową w ramach działań na rzecz ochrony środowiska, jest wymaganie

oczekiwanego osiągnięcia minimalnego polepszenia stanu środowiska, wynoszącego ex ante

co najmniej 25%, w porównaniu do wcześniej istniejących warunków. Spełnienie

minimalnych warunków kwalifikowalności poziomu efektywności powinno być

poświadczone przez uprawniony organ lub kompetentnego i niezależnego eksperta.

Dostrzeżono jednak duże trudności w pozyskiwaniu weryfikowalnych ocen ex-ante oraz

ograniczone możliwości poświadczania ich przez odpowiednie organy lub ekspertów. Należy

w tym miejscu zauważyć na brak wskazania w przepisach określonych organów,

wyznaczonych do opiniowania jednostkowych projektów pro-środowiskowych,

przedkładanych przez podmioty z sektora owoców i warzyw.

W związku z tym, proponuje się rozważyć nadanie kompetencji ustawowych odpowiednim

organom, celem dokonywania ocen ex-ante projektów związanych z ochroną środowiska,

przedkładanych przez organizacje producentów w ramach ich programów operacyjnych.

Powyższe czynniki, o których mowa w pkt. 1-4, mogą zniechęcać potencjalnie

zainteresowane organizacje producentów do podejmowania wysiłku, jakim jest realizacja

programu operacyjnego. Niski poziom atrakcyjności mechanizmu ma swoje odzwierciedlenie

w liczbach. W pierwszym roku wdrażania strategii krajowej (2010 r.), programy operacyjne

realizowały 2 na 39 organizacji producentów. W roku 2011 programy operacyjne realizowały

4 z 54 funkcjonujących w tym czasie organizacji. W roku 2012 liczba organizacji

producentów realizujących programy operacyjne wzrosła o 1, przy ogólnej ich liczbie 75 (stan

na dzień 15 września 2012). Stosunek liczby realizowanych programów operacyjnych do

liczby uznanych organizacji producentów wynosi niewiele ponad 6%, a trend obserwowany

od kilku lat nie jest optymistyczny dla omawianego mechanizmu w Polsce.

6.2.3. Zalecenia dotyczące projektu przyszłej strategii krajowej

1) uelastycznienie wymogów dotyczących zrównoważenia programu wydatkami na

działania i cele pochodzącymi z funduszu operacyjnego:

Organizacje producentów realizujące programy operacyjne zwracały uwagę na relatywnie

sztywne kryteria, określone przez Strategię krajową (…), dotyczące maksymalnego

procentowego poziomu funduszu operacyjnego przeznaczonego na cele i działania

realizowane w ramach programu operacyjnego. Aktualnie maksymalny odsetek funduszu

operacyjnego, który może być przeznaczony na poszczególne cele (obszary działań) nie może

przekroczyć 50% wydatków w danym roku realizacji programu operacyjnego, z kolei nie

Strona 34 z 34

więcej niż 30% funduszu operacyjnego może być przeznaczone na wdrażanie indywidualnego

działania w danym roku realizacji programu operacyjnego. W związku z tym, proponuje się

rozważyć ustalenie maksymalnego limitu wydatków z funduszu operacyjnego wyłącznie na

jeden cel, bez określania limitu wydatków na działania, adekwatnie do rozwiązań przyjętych

w niektórych państwach członkowskich UE, korzystających z mechanizmu pomocy

finansowej dla uznanych organizacji producentów owoców i warzyw.

2) uelastycznienie kryteriów związanych z kwalifikowalnością działań w ramach działań

mających na celu ochronę środowiska:

Ogólne wymagania odnośnie środowiskowej zawartości programu operacyjnego, mówiące o

wspólności działań na rzecz ochrony środowiska, wspierają małe organizacje producentów.

Zapewnienie, że działanie na rzecz ochrony środowiska obejmie powyżej 50% członków

organizacji producentów, jest trudne do wykonania dla organizacji producentów o większej

liczbie członków. Uwzględniając powyższe, proponuje się rozważyć, aby wymóg dotyczący

konieczności realizacji co najmniej 2 działań środowiskowych, został zastąpiony dwoma

wariantami do wyboru przez organizacje producentów: konieczność wyboru co najmniej 2

działań pro środowiskowych lub limit wydatków na działania mające na celu ochronę

środowiska, wynoszący minimum 10% wartości funduszu operacyjnego w danym roku.

3) uspołecznienie procesu opiniowania projektu przyszłej strategii krajowej:

Proponuje się zaangażowanie w opiniowanie Strategii krajowej (…), oprócz samych

organizacji producentów, również stowarzyszeń/zrzeszeń branżowych producentów owoców i

warzyw. Przeprowadzone konsultacje z samymi organizacjami producentów oraz

zrzeszeniami branżowymi mogłyby znacząco przyczynić się do opracowania przyszłej

Strategii krajowej (…) w pełni odpowiadającej praktycznym potrzebom sektora owoców i

warzyw.

Documents

Ocena wdrożenia „Strategii krajowej dla … strategii krajowej miała na celu określenie postępów w realizacji celów strategii dotyczących uzyskanych wyników, skutków oraz