38
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI «UMUMIQTISODIY NAZARIYa VA IQTISODIY PEDAGOGIKA» KAFEDRASI «IQTISODIYOT NAZARIYASI» FANIDAN ISHCHI O’QUV DASTUR TOShKENT-2006

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

  • Upload
    others

  • View
    32

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI

«UMUMIQTISODIY NAZARIYa VA IQTISODIY PEDAGOGIKA» KAFEDRASI

«IQTISODIYOT NAZARIYASI»

FANIDAN ISHCHI O’QUV

DASTUR

TOShKENT-2006

Page 2: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

Tuzuvchilar: prof.Jumaqulov T.T. dots. Jo’raev T.T. prof. Rustamov B.

“Iqtisodiyot nazariyasi” fanidan ishchi o’quv dastur Mazkur dastur O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan 2002 yil 28 fevralda tasdiqlangan “Biznes va boshqaruv” ta’lim sohasidagi barcha bakalavriat yo’nalishlari Davlat ta’lim standartlari talablariga mos ravishda ishlab chiqilgan. Dastur OO’MTV ning 2002 yil 154-sonli buyrug’iga asosan TDIU da yaratilgan namunaviy dasturga mos ravishda ishlab chiqildi. Dasturda:

• Iqtisodiyot taraqqiyotining umumiy asoslari; • Bozor iqtisodiyoti; • Milliy iqtisodiyotning amal qilishi va uning qonuniyatlari; • Jahon iqtisodiyoti kabi “Iqtisodiyot nazariyasi” fanining fundamental

to’plamlaridan iqtisodchi kadrlar uchun etarli tizimlashtirilgan iqtisodiy bilimlarni berish nazarda tutilgan.

Dastur “Umumiqtisodiy nazariya va iqtisodiy pedagogika” kafedrasining 2006 yil 23 maydagi yig’ilishida muhokama qilinib, foydalanishga tavsiya etilgan.

Kafedra mudiri dots. Jo’raev T.T.

Taqrizchilar: prof.Tojiboeva D. prof. Ziyaev T.M.

Page 3: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

1. “IQTISODIYoT NAZARIYaSI” FANIDAN MA’RUZA VA SEMINAR MAShG’ULOTLARIGA AJRATILGAN

S O A T L A R

№ MAVZULAR NOMI

Jam

i

Ma’

ruza

Sem

inar

Mus

taqi

l ish

I-Bo’lim. Iqtisodiy taraqqiyotning umumiy asoslari

1 Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va uslubi 12 2 2 8 2 Iqtisodiy resurslar va jamiyat extiyojlari 6 2 2 2 3 Iqtisodiy tizimlar va ularning o’zgarishi 6 2 2 2 4 Iqtisodiy faoliyat va uning samaradorligi 6 2 2 2 5 Iqtisodiy tizimda tovar va pul 6 2 2 2 6 Mulkchilik iqtisodiy tizim asosi 6 2 2 2 II-Bo’lim. Bozor iqtisodiyoti 7 Bozor iqtisodiyoti va uning belgilari 6 2 2 2 8 O’tish davri va uning O’zbekistondagi xususiyatlari 6 2 2 2 9 Bozor va uning tuzilishi 6 2 2 2 10 Talab, taklif vp iste’molchi tanlovi nazariyasi Bozor

muvozanati 6 2 2 2

11 Bozor tizimida tadbirkorlik faoliyati va tadbirkorlik kapitali 12 4 2 6

12 Sarf xarajatlar, foyda va zarar 6 2 2 2 13 Mehnat ish xaqining tashkil topishi 6 2 2 2 14 Raqobat nazariyasi 6 2 2 2 15 Narx va uning shakllanishi 6 2 2 2 16 Agrar tizimda renta munosabatlari 6 2 2 2 III-Bo’lim. Milliy iqtisodiyotning amal qilishi va

uning qonuniyatlari

17 Milliy iqtisodiyot va uning makroiqtisodiy o’lchamlari. Yalpi talab va yalpi taklif 12 4 4 4

18 Iqtisodiy o’sish va milliy boylik 6 2 2 2 19 Iste’mol, jamg’arma va investitsiyalar 6 2 2 2 20 Umumiqtisodiy muvozanatlik 6 2 2 2 21 Iqtisodiy beqarorlik va tsikl nazariyalari 6 2 2 2 22 Bandlik va ishsizlik 6 2 2 2 23 Pul muomalasi va inflyatsiya 6 2 2 2 24 Jamiyatning moliya va kredit tizimi 18 4 4 10 25 Iqtisodiyotni tartibga solishda davlatning roli 6 2 2 2

Page 4: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

26 Aholi daromadlari va davlatning ijtimoiy siyosati 18 4 4 10

IV-Bo’lim. Jahon ho’jaligi

27 Jahon iqtisodiyoti. Xalqaro iqtisodiy munosabatlari va uning shakllari 18 4 4 10

J a m i: 216 64 62 96

Page 5: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

2.MA’RUZA MAShG’ULOTLARI MAVZULARI

IQTISODIY TARAQQIYoTNING UMUMIY ASOSLARI

1 – MAVZU. IQTISODIYoT NAZARIYaSI FANINING PREDMETI VA USLUBI (2 soat)

Iqtisodiyot tushunchasi va uning bosh masalasi. Iqtisodiyotning doimiy

muammolari. Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida shakllanishi. Iqtisodiyot

nazariyasidagi asosiy oqimlar. Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti. Iqtisodiy munosabat tushunchasi va

uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar. Iqtisodiy qonunlar tizimi. Iqtisodiy jarayonlarni, qonunlarni ilmiy bilish usullari: ilmiy abstraktsiya,

induktsiya va deduktsiya, empirik usul va farazlardan foydalanish. Iqtisodiy tahlilda matematik, statistik va grafik usullarni qo’llash. Pozitiv va normativ usullar.

Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatidagi vazifalari. Iqtisodiyot nazariyasi - barcha iqtisodiy fanlarning uslubiy poydevori va davlat iqtisodiy siyosatining ilmiy asosi ekanligi.

Hozirgi zamon iqtisodiy tafakkurning shakllanishida, O’zbekistonning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish muammolarini bilishda iqtisodiyot nazariyasi fanini o’rganishning ahamiyati.

2 – MAVZU. IQTISODIY RESURSLAR VA JAMIYaT EHTIYoJLARI

(2 soat)

Jamiyat ehtiyojlari, uning mazmuni va turlari. Aholi, jamoa va davlat ehtiyojlari. Ehtiyojlarni iqtisodiy taraqqiyot darajasi va jamiyatning iqtisodiy tabiatiga bog’liq bo’lishi. Ehtiyojlarning xususiyatlari. Ehtiyojlarning tarkibi.

Moddiy, sotsial-ma’naviy ehtiyojlar va mehnat ehtiyoji. Ehtiyojlarning tabaqalanishi. Ehtiyojlarning cheksizligi.

Iqtisodiy resurslar tushunchasi. Iqtisodiy resurslar turlari va tarkibi. Kapital, mehnat, er, tadbirkorlik layoqati.

Cheklangan resurslar sharoitida cheksiz ehtiyojlarni qondirish muammosi. Ehtiyojlarni qondirishning muqobil turlari va ulardan eng samaralisini tanlash.

Ehtiyojlarni qondirish usullari. Ehtiyojlarni individual tarzda va birgalikda qondirilishi. Ehtiyojlarning qondirilish darajasi va uning ko’rsatkichi.

Page 6: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

3 - MAVZU. IQTISODIY TIZIMLAR VA ULARNING O’ZGARIShI (2 soat)

Iqtisodiy tizim tushunchasi. Iqtisodiy tizimlarga turli xil yondashuvlar. Monostruktura va polistrukturali tizimning mazmuni. Monoiqtisodiy

tizimning har xil ko’rinishlari. Iqtisodiy tizim modellari: rejali, bozor, aralash va an’anaviy iqtisodiyot. Rejali iqtisodiyotni vujudga kelishi va belgilari.

Aralash iqtisodiyotning tub belgilari: iqtisodiyotning davlat va bozor mexanizmi yordamida boshqarilishi; mahsulotning xususiy va davlat sektori tomonidan yaratilishi; tadbirkorlik imkoniyatining kengayishi; manfaatlarning uyg’unlashuvi.

Aralash iqtisodiyot doirasining kengayib borishi. An’anaviy iqtisodiyot va uning transformatsiyasi.

4 – IQTISODIY FAOLIYaT VA UNING SAMARADORLIGI

(2 soat)

Iqtisodiy faoliyat mazmuni va uning turlari. Mahsulot ishlab chiqarish, xizmat ko’rsatish va nafli ishlar bajarish.

Ishlab chiqarish jarayonining iqtisodiy mazmuni va shakllari. Ishlab chiqarish natijalari. Oraliq va provard mahsulot Iqtisodiy samaradorlik tushunchasi. Iqtisodiy samaradorlikni ta’minlash omillari. Iqtisodiy resurslar miqdori va unumdorligi. Samaradorlikni ta’minlashda vaqt omilining roli. Mehnat taqsimoti, ixtisoslashuv, kooperatsiya va integratsion jarayonlarning iqtisodiy faoliyat samaradorligiga ta’siri.

5 – MAVZU. IQTISODIY TIZIMIDA TOVAR VA PUL

(2 soat)

Ijtimoiy xo’jalik shakllari: natural va tovar ishlab chiqarish. Tovar ishlab chiqarishning vujudga kelishi va rivojlanishi, «mahsulot», «tovar», «xizmat» tushunchalari.

Tovar va uning xususiyatlari. Tovarning qadr-qiymati va nafliligi. Naflilik va qiymat nazariyalari. Tovar nafliligining narxga ta’siri. Tovar va xizmatlar qadr-qiymatini tushunishning muqobilligi.

Pul tovar ayirboshlash rivojlanishining mahsuli ekanligi. Pulning xususiyatlari va asosiy vazifalari. Hozirgi zamon pulining mazmuni va tabiati.

O’zbekistonda milliy pul-so’mning muomalaga kiritilishi va uning ahamiyati.

Page 7: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

6 – MAVZU. MULKChILIK IQTISODIY TIZIM ASOSI (2 soat)

Mulkning iqtisodiy mazmuni. Mulkka egalik qilish, tasarruf qilish,

foydalanish va o’zlashtirish. Mulk sub’ektlari va ob’ektlari. Mulkdorning manfaati va ma’suliyati.

Mulkni iqtisodiy ro’yobga chiqarish, uning usullari va muqobil yo’llari. Nominal va xaqiqiy (real) mulkdorlik. Mulk turlari (tiplari). Xususiy mulk, jamoa mulki, davlat mulki va uning har - xil ko’rinishlari.

Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish, uning maqsadi, asosiy shakllari va usullari. Hamda O’zbekistonda bu jarayonning o’ziga xosligi.

Samarali xo’jalik yuritishning mulkni ro’yobga chiqarishdagi ahamiyati.

Page 8: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

BOZOR IQTISODIYOTI

7 – MAVZU. BOZOR IQTISODIYoTI VA UNING BELGILARI (2 soat)

Bozor iqtisodiyoti tushunchasi. Bozor iqtisodiyoti umuminsoniyligi. Bozor

iqtisodiyotining tub belgilari, iqtisodiy erkinlik, manfaatlarning rag’batlantirilishi, xususiy mulk ustuvorligi, davlatning cheklangan roli. Bozor iqtisodiyotining umumiy belgilari. Pulni qo’llash, ilg’or texnika va texnologiyalardan foydalanish va ixtisoslashish.

Bozor iqtisodiyotining sotsial adolat qoidalari. Daromadlarning yuqori chegarasining bo’lmasligi.

Bozor iqtisodiyoti sharoitida iqtisodiy noaniqlik va iqtisodiy risk. Madaniylashgan bozor iqtisodiyoti uning xususiyatlari va rivojlanish

qonuniyatlari. Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va kamchiliklari.

8 – MAVZU. O’TISh DAVRI VA UNING O’ZBEKISTONDAGI XUSUSIYaTLARI

(2 soat)

O’tish davri tushunchasi. Bozor iqtisodiyotiga o’tish davri va uning asosiy yo’llari. Sobiq sotsialistik mamlakatlar, rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar yo’li. Rejali iqtisodiyotdan bozor iqtisodiyotiga o’tishning xususiyatlari. Ko’p ukladli iqtisodning paydo bo’lishi, iqtisodiyotni erkinlashtirish. Iqtisodiyotning turli sohalari o’rtasidagi bozor aloqalari. Iqtisodiyot sub’ektlarining tabaqalashuvi.

O’zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o’tish kontseptsiyasi va islohotlar strategiyasi. Milliy mustaqillikni ta’minlash va bozor munosabatiga o’tish vazifasini birgalikda echilishi. Bozor iqtisodiyotiga o’tishning besh tamoyili. Islohotlarning ko’p bosqichli bo’lishi. Iqtisodiy islohotlarning amalga oshirish bosqichlari, ularning maqsadi, vazifalari va ustuvor yo’nalishlari.

O’zbekistonda iqtisodiy erkinlashitirish islohotlarni chuqurlashtirish va iqtisodiyotni modernizatsiyalashning ustuvor vazifalari.

9 – MAVZU. BOZOR VA UNING TUZILIShI (2 soat)

Bozor tushunchasi. Bozorning vazifalari: ishlab chiqarish va iste’molni bog’lash, resurslarning erkin harakatini ta’minlash va iqtisodiyotni tartiblash. Bevosita va bilvosita bozor aloqalari. Bozorning ob’ektlari va sub’ektlari. Bozorning turkumlanishi. Tartibsiz va tartiblanadigan bozor.

Erkin, monopol raqobatli, oligopolistik va sof monopoliya bozorlari. Bozorni o’z ob’ekti jihatidan turlanishi: tovarlar va xizmatlar bozori; iqtisodiy

Page 9: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

resurslar; ko’chmas mol - mulk, moliya, intellektual tovarlar bozori, ularning farqi. Birja savdosi, chakana va ulgurji savdo. Bozor segmenti va uning o’lchamlari.

Bozor infratuzilmasi va uning unsurlari. O’zbekistonda milliy bozorni shakllantirish muammolari.

10 – MAVZU. TALAB, TAKLIF VA ISTE’MOLChI TANLOVI

NAZARIYaSI. (2 soat)

Talab tushunchasi. Talab qonuni. Talab egri chizig’i. Talabning elastikligi. Talab miqdoriga ta’sir qiluvchi omillar. Daromad va o’rnini bosish samarasi.

Narx va miqdor samarasi. Talab elastikligidan real xayotda foydalanish. Individual va bozor talabi.

Taklif tushunchasi. Taklif qonuni. Taklif miqdoriga ta’sir ko’rsatuvchi omillar. Taklif egri chizig’i. Taklif va ishlab chiqarish hajmining o’zaro bog’liqligi. Taklif elastikligi. Talab va taklifning narx, daromad hamda boshqa omillar bo’yicha o’zgaruvchanligi. Iqtisodiy resurslarga talab va taklifning xususiyatlari.

Talab va taklifning mos kelishi. Bozor muvozanati. Xususiy va umumiy muvozanatlik. Bozor muvozanatining iqtisodiy faollikka ta’siri. O’zbekistonda bozor muvozanatini ta’minlash muammolari.

Iste’molchining tanlovi nazariyasi. Naflilikni oshirish qoidasi. Narx va daromadlar o’zgarishining iste’molchi tanloviga ta’siri.

Page 10: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

11 – MAVZU. BOZOR TIZIMIDA TADBIRKORLIK FAOLIYaTI VA TADBIRKORLIK KAPITALI

(4 soat)

Tadbirkorlik faoliyatining mohiyati va asosiy belgilari. Biznes tadbirkorlikning shakli sifatida.

Tadbirkorlik faoliyatining shakllari: shaxsiy, sherikchilik asosidagi, jamoa va davlat tadbirkorligi. Ishlab chiqarish, tijorat va moliyaviy sohalardagi tadbirkorlik.

Tadbirkorlarning tashkiliy - huquqiy shakllari. Shaxsiy egalik, sherikchilik, korporatsiya. Mayda, o’rta va yirik korxonalarni uyg’unlashtirish.

Aktsionerlik jamiyati va aktsionerlik kapitali. Tashkil qilinishi va faoliyatining asosiy tamoyillari. Aktsiya kursi. Obligatsiyalar. O’zbekistonda iqtisodiy islohotlarning hozirgi bosqichda korxonalarni aktsionerlashtirish xususiyatlari.

Tadbirkorlik kapitalining mohiyati va doiraviy aylanishining bosqichlari. Tadbirkorlik kapitalining funktsional shakllari: pul, unumli kapital va tovar.

Kapitalning aylanishi. Asosiy va aylanma kapital. Kapitalning aylanish tezligi.

Asosiy kapitaldan foydalanish samaradorligi va uning ko’rsatkichlari.

12 – MAVZU. SARF XARAJATLAR, FOYDA VA ZARAR (2 soat)

Iqtisodiy xarajatlar tushunchasi. Xarajatlarning tarkibi va turlari. Qisqa

davrdagi ishlab chiqarish xarajatlari. Doimiy, o’zgaruvchan va umumiy xarajatlar. Ichki va tashqi xarajatlar. Uzoq davrdagi ishlab chiqarish xarajatlari: o’rtacha, keyingi qo’shilgan xarajatlar.

Pul tushumi va uning turlari. Iqtisodiy foyda. Firmaning eng ko’p foydaga intilishi. Foyda normasi va miqdori. Foyda normasining pasayib borish qonuni.

Foydani maksimallashtirish va xarajatlarni minimallashtirish nazariyasi. Foydaning taqsimlanishi va ishlatilishi. Zarar tushunchasi korxonalar, zarar

ko’rishining me’yori. Bankrot tushunchasi. Korxonalarning bankrot bo’lish sabablari.

Page 11: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

13 – MAVZU. MEHNAT VA ISh HAQINING TAShKIL TOPIShI

Mehnat tushunchasi. Mehnat jarayonining o’ziga xosligi. Mehnatning turkumlanish mezonlari va turlari. Mehnat munosabatlarini tartibga solishda mehnat shartnomalarining o’rni.

Kasaba uyushmalari va davlatning mehnat munosabatlarini tartibga solishdagi roli.

Mehnatga haq to’lash. Ish haqining iqtisodiy mazmuni. Nominal va real ish haqi. Real ish haqining darajasi va dinamikasiga ta’sir ko’rsatuvchi omillar. Ish haqining tabaqalanishi.

Ish haqi tizimi. Ish haqini tadbiqlashtirishda tarif tizimining tutgan o’rni.

14 – MAVZU. RAQOBAT NAZARIYaSI (2 soat)

Raqobatning mohiyati. Raqobatning iqtisodiy asoslari va maqsadi.

Raqobatning rivojlanish bosqichlari. Raqobat ishtirokchilari. Raqobat sohalari. Raqobatda g’olib chiqish shartlari. Raqobat strategiyasi. Raqobat turlari. Sof va cheklangan raqobat: monopolostik, oligopolistik, sof monopolistik raqobati. Tarmoqlararo raqobat va tarmoqlar ichidagi raqobat. Raqobat usullari: narx yordamida va narxsiz raqobat.

Raqobat iqtisodiyotni xarakatlantiruvchi kuch ekanligi. Raqobatchilik muxiti. Antimonopol qonunchilik va uning asosiy yo’nalishlari. O’zbekistonning antimonopol qonunchiligi va raqobatchilik uchun shart-sharoitning vujudga kelishi.

15 – MAVZU. NARX VA UNING ShAKLLANIShI

(2 soat)

Narxning iqtisodiy mazmuni. Narxning vazifalari: muvozanatni ta’minlash, hisob-kitobni amalga oshirish, iqtisodiy regulyator, raqobat vositasi, sotsial himoyani amalga oshirish.

Narxning shakllanishiga ta’sir etuvchi omillar. Sarf - xarajatlar, talab va taklif nisbati, tovarga befarqlik, tovarning naflik darajasi, iste’mol vaqti, raqobat kurashi. Narxning yuqori va quyi chegarasi. Erkin va monopollashgan bozorda narxning shakllanishi. Iqtisodiy resurslarga narx shakllanishining xususiyatlari. Narx turlari. Ulgurji narxlar. Chakana narxlar. Nufuzli narxlar. Yashirin narxlar. Milliy va jahon narxlari. Dotatsiyali narxlar. Bozordagi narx-navo holati (kon’yukturasi). Narx pariteti. Narx diskriminatsiyasi. O’zbekistondagi narx siyosati.

Page 12: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

16 – MAVZU. AGRAR TIZIMIDA RENTA MUNOSABATLARI (2 soat)

Agrar munosabatlar va ularning bozor tizimidagi xususiyatlari.

Iqtisodiyotning agrar sektori. Erning resurs sifatidagi o’ziga xos xususiyatlari. Er mulkchilik va xo’jalik yuritish ob’ekti. Ijara munosabatlari.

Er rentasi tushunchasi. Renta miqdoriga ta’sir ko’rsatuvchi omillar. Differentsial renta. Monopol renta. qazib oluvchi sanoat va qurilish uchastkalarida renta. Renta to’lovining shakllari. O’zbekistonda erga yagona soliq va uni ro’yobga chiqarish amaliyoti. Erning narxi va uni aniqlovchi omillar. Qishloq xo’jaligida qisqa va uzoq muddatli muammolar.

Page 13: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

MILLIY IQTISODIYoT (MAKROIQTISOD)NING AMAL QILIShI VA UNING QONUNIYaTLARI

17 - MAVZU. YaLPI MILLIY MAHSULOT VA UNING O’LChAMLARI.

YaLPI TALAB VA YaLPI TAKLIF (4 soat)

Yalpi milliy mahsulot (YaMM) tushunchasi. YaMMning xarakat shakllari:

yalpi ichki mahsulot (YaMM), sof milliy mahsulot (SMM), milliy daromad va shaxsiy daromad. Nominal va real milliy mahsulot.

Yalpi ichki mahsulotni hisoblash usullari: daromadlar, sarf-xarajatlar va qo’shilgan qiymatlar bo’yicha.

Yalpi milliy mahsulot va iqtisodiy farovonlik. Yalpi talab tushunchasi. Yalpi talabning tarkibi va uning miqdoriga ta’sir qiluvchi omillar. Yalpi talab egri chizig’i (grafigi).

Yalpi taklif tushunchasi. Yalpi taklif tarkibi va unga ta’sir qiluvchi omillar. Yalpi taklif egri chizig’i (grafigi).

Yalpi talab va yalpi taklif nisbati hamda ularning muvozanatlashuvi. Bozorning to’yinganlik darajasi. Taqchillikninng iqtisodiy tabiati va uning bartaraf qilish yo’llari.

18 – MAVZU. IQTISODIY O’SISh VA MILLIY BOYLIK

(2 soat)

Iqtisodiy rivojlanish va iqtisodiy o’sish tushunchalari: ularning umumiyligi va o’zaro farqlari. Iqtisodiy o’sishning mezonlari va ko’rsatkichlari.

Iqtisodiy o’sishning turlari. Ustuvor intensiv va ustuvor ekstensiv iqtisodiy o’sish.

Iqtisodiy o’sishning omillari. Taklif omillarining iqtisodiy o’sishga ta’siri. Iqtisodiy o’sishda talab va taqsimlash omillarining roli.

Milliy boylik tushunchasi. Milliy boylik tuzilishi Moddiy-buyumlashgan, tabiiy va intellektual boylik Mamlakatning iqtisodiy salohiyati. O’zbekistonning iqtisodiy salohiyatidan samarali foydalanish va iqtisodiy o’sish muammolari.

19 – MAVZU. ISTE’MOL, JAMG’ARMA VA INVESTITsIYaLAR

Iste’molning iqtisodiy mazmuni va uning turlari. Jamg’armaning iqtisodiy

mazmuni va maqsadi. Iste’mol va jamg’arma darajasini belgilovchi omillar. Iste’mol va jamg’armaning ko’rsatkichlari hamda ular o’rtasidagi optimal

nisbat. Iste’mol va jamg’armaga bo’lgan o’rtacha va oxirgi moyillik. Investitsiyalarning mohiyati, vazifalari va manbalari. Investitsion faollik

tushunchasi. Investitsiyalar darajasini aniqlovchi omillar. Investitsiyalar beqarorligi. Investitsiya qo’yishda tavakkalchilikni hisobga olish. Investitsiyalar samaradorligi va uning ko’rsatkichlari: multiplikator va akselerator samarasi.

Page 14: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

20 – MAVZU. UMUMIQTISODIY MUVOZANATLIK

(2 soat)

Umumiqtisodiy muvozanatlik tushunchasi. Xususiy va umumiy muvozanatliklar.

Iqtisodiy mutanosibliklar va ularning turlari. Makroiqtisodiy muvozanatlikni aniqlash usullari: a) yalpi sarflar va ishlab

chiqarish hajmini taqqoslash; b) jamg’arma va investitsiyalarni taqqoslash; v) balans usuli; g) xarajat va natija usuli.

Ression va inflyatsion farq. O’zbekistonda umumiqtisodiy muvozanatlikni ta’minlash muammolari.

21– MAVZU. IQTISODIY BEQARORLIK VA TsIKL NAZARIYaLARI

Iqtisodiy beqarorlik va uning namoyon bo’lish shakllari. Iqtisodiy beqarorlik

nazariyalari. Iqtisodiy tsikl tushunchasi. Iqtisodiy tsiklga turli xil yondoshuvlar. Iqtisodiy

tsiklning fazalari. Milliy va jahon xo’jaligidagi tsikllar. Iqtisodiy tebranishlar. N.D.Kondratevning «uzun to’lqinlar» nazariyasi. Davlat iqtisodiy

siyosatidagi tsiklga qarshi tadbirlar. Iqtisodiy krizis uning mazmuni va turlari. Tarkibiy inqirozlar va iqtisodiyotdagi tarkibiy tebranishlar.

22 – MAVZU. BANDLIK VA IShSIZLIK

(2 soat)

Bandlik tushunchasi. Bandlik to’g’risidagi asosiy nazariyalar. Bandlikni ta’minlashda sotsial-demografik jarayonlarning roli.

To’liq va samarali bandlik muammosi. Ishsizlik va uning turlari. Ishsizlik darajasini aniqlanishi. Ishsizlikning iqtisodiy va ijtimoiy oqibatlari. Ouken qonuni. Fillips qonuni. Tabiiy ishsizlik va uning darajasi.

Ishchi kuchini qayta taqsimlashning bozor mexanizmi. Mehnat bozori va uning bandlikni ta’minlashdagi ahamiyati. Ishchi kuchiga talab va taklif, uni aniqlovchi omillar.

O’zbekistonda bandlikni ta’minlashda mehnat birjalari faoliyati. Ishsizlarni ijtimoiy himoyalash.

Page 15: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

23 – MAVZU. PUL MUOMALASI VA INFLYaTsIYa (2 soat)

Pul tizimi tizimi to’g’risidagi nazariyalar. Pul muomalasi tushunchasi. Pul muomalasi qonuni. Ayirboshlashni miqdoriy tenglashtirish. Pul

miqdoriga ta’sir qiluvchi omillar. Pul taklifi va pulga bo’lgan talab. Pul agregati. Inflyatsiya va uning sabablari. Inflyatsiya turlari. Talab va taklif

inflyatsiyasi. Inflyatsiya shiddati: me’yoridagi, o’rmalab boruvchi va giperinflyatsiya. Inflyatsiyaning iqtisodiy va ijtimoiy oqibatlari. Deflyatsiya va uning pul muomalasi barqarorligiga ta’siri. Pulning barqarorlligini ta’minlash chora-tadbirlari: devalvatsiya, revalvatsiya va nullifikatsiya.

24 – MAVZU. JAMIYaTNING MOLIYa VA KREDIT TIZIMI (4 soat)

Moliyaning mohiyati, va vazifalari. Moliyaviy munosabatlarning ob’ekti va

sub’ektlari. Moliya tizimi, unda davlat byudjeti, sug’urta va byudjetdan tashqari

fondlarning tutgan o’rni. Byudjet mablag’larining shakillanishida soliqlarning roli. Soliq solish

tamoyillari. Laffer egri chizig’i. Kredit tizimi, unda banklarning roli va vazifalari. Ikki bosqichli bank tizimi:

markaziy va tijorat banklari. Foiz, uning turlari va darajasi. Foiz normasiga ta’sir qiluvchi omillar Pul multiplikatori.

Bank mablag’lari, ularning shakllanishi va joylashtirilishi. Bank foydasi.

25 – MAVZU. IQTISODIYoTINI TARTIBGA SOLIShDA DAVLATNING ROLI

(2 soat)

Iqtisodiyotni tartibga solishning mexanizmlari. Iqtisodiyotni tartibga solishda bozor mexanizmi va davlatning tutgan roli.

Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning mohiyati va zarurligi. Tartibga solishning maqsadi va vazifalari.

Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning huquqiy, ma’muriy va iqtisodiy yo’llari.

Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning bevosita va bilvosita usullari. Davlatning iqtisodiy siyosatining asosiy yo’nalishlari.

O’tish davrida davlatning bosh islohotchilik vazifasi. Mahalliy o’z-o’zini boshqarish darajasini kengayib borishi.

Page 16: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

26 – MAVZU. AHOLI DAROMADLARI VA DAVLATNING IJTIMOIY SIYoSATI

(4 soat)

Aholi daromadlari, uning turlari va shakllanish manbalari. Nominal va real daromad. Daromadlarning tabaqalanish sabablari va omillari. Lorents egri chizig’i.

Taqsimotda adolat tamoyillari. Bozor iqtisodiyoti sharoitida daromadlarning taqsimoti, xususiyatlari.

Aholi turmush darajasi va uning ko’rsatkichlari. Iste’mol savati, turmush sifati indeksi, va inson kamoloti indeksi.

Oila byudjeti: daromadlari va xarajatlari tarkibi. Aholi daromadlarining shakllanishida transfert to’lovlari va moliya kredit

tizimi orqali olinadigan daromadlar. Davlatning ijtimoiy siyosati va uning asosiy yo’nalishlari. Aholini ijtimoiy

himoyalash tizimi: tabaqalashgan soliqqa tortish, dotatsiyalash, ishsizlik bo’yicha nafaqalar.

Daromadlarning davlat tomonidan qayta taqsimlanishi va «hayr-ehson» dasturlari.

Page 17: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

JAHON XO’JALIGI

27 – MAVZU. JAHON IQTISODIYoTI. XALQARO IQTISODIY MUNOSABATLAR VA UNING ShAKLLARI

(4 soat)

Jahon iqtisodiyotning qaror topishi va uning bosqichlari va asosiy belgilari. Xalqaro mehnat taqsimoti va ishlab chiqarishning baynalminallashuvi. Iqtisodiy o’zaro bog’liqning o’sishi va bevosita xalqaro ishlab chiqarishning shakllanishi. Iqtisodiyotning globallashuvida FTT va korporatsiyalarning roli.

Xalqaro iqtisodiy integratsiya va uning shakllari. Erkin savdo zonalari, boj va to’lov ittifoqi, umumiy bozor, iqtisodiy va

valyuta ittifoqi. Dunyo mamlakatlarining tabaqalanish mezonlari. Rivojlangan, o’rtacha

rivojlangan, rivojlanayotgan mamlakatlar. Xalqaro yangi iqtisodiy tartib. Xalqaro iqtisodiy xavfsizlik tizimining yaratilishi. Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning mazmuni va shakllari. Mutloq va nisbiy ustunlik nazariyasi. Protektsionizm va erkin savdo yo’ladiga to’siqlar. Chet el investitsiyalari va xalqaro kredit. To’g’ridan-to’g’ri va portfel investitsiyalar.

Mehnat (Ishchi kuchi) tashqi migratsiyasi, uning sabablari va oqibatlari. To’lov balansi va tashqi qarz muammolari. Xalqaro valyuta - kredit munosabatlari. Xalqaro valyuta tizimi. Oltin – deviz va suzib yuruvchi valyuta tizimlari.

Xalqaro iqtisodiy munosabatlarda fan va texnika sohasidagi ayirboshlashning tutgan o’rni. Jahon infratuzilmasi va uning tarkibiy qismlarining rivojlanishi. Jahon iqtisodiy aloqalarining xalqaro tartibga solinishi.

O’zbekistonning jahon hamjamiyatiga kirib borishining asosiy yo’nalishlari.

Page 18: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

3. SEMINAR MAShG’ULOTLARI MAVZULARI

IQTISODIY TARAQQIYoTNING UMUMIY ASOSLARI

1 – MAVZU. IQTISODIYoT NAZARIYaSI FANINING PREDMETI VA USLUBI (2 soat)

1. Iqtisodiyot tushunchasi va uning bosh masalasi. Iqtisodiyotning doimiy

muammolari. 2. Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida shakllanishi. Iqtisodiyot

nazariyasidagi asosiy oqimlar. 3. Iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar. Iqtisodiy qonunlar tizimi. 4. Iqtisodiy jarayonlarni, qonunlarni ilmiy bilish usullari. 5. Hozirgi zamon iqtisodiy tafakkurning shakllanishida, iqtisodiyot

nazariyasi fanini o’rganishning ahamiyati. Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

2 – MAVZU. IQTISODIY RESURSLAR VA JAMIYaT EHTIYoJLARI

(2 soat)

1. Jamiyat ehtiyojlari, uning mazmuni va turlari. 2. Moddiy, sotsial-ma’naviy ehtiyojlar va mehnat ehtiyoji. 3. Iqtisodiy resurslar tushunchasi. Iqtisodiy resurslar turlari va tarkibi. 4. Ehtiyojlarni qondirish usullari.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

Page 19: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

3 - MAVZU. IQTISODIY TIZIMLAR VA ULARNING O’ZGARIShI (2 soat)

1. Iqtisodiy tizim tushunchasi. Iqtisodiy tizimlarga turli xil yondashuvlar. 2. Monostruktura va polistrukturali tizimning mazmuni. 3. Rejali iqtisodiyotni vujudga kelishi va belgilari. 4. Aralash iqtisodiyotning tub belgilari.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

4 – IQTISODIY FAOLIYaT VA UNING SAMARADORLIGI

(2 soat)

1. Iqtisodiy faoliyat mazmuni va uning turlari. 2.Ishlab chiqarish jarayonining iqtisodiy mazmuni va shakllari. 3. Iqtisodiy samaradorlik tushunchasi. 4.Mehnat taqsimoti, ixtisoslashuv, kooperatsiya va integratsion jarayonlarning iqtisodiy faoliyat samaradorligiga ta’siri.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

5 – MAVZU. IQTISODIY TIZIMIDA TOVAR VA PUL

(2 soat)

1. Ijtimoiy xo’jalik shakllari: natural va tovar ishlab chiqarish. 2. Tovar va uning xususiyatlari. Tovarning qadr-qiymati va nafliligi. 3. Pul tovar ayirboshlash rivojlanishining mahsuli ekanligi.

4. Pulning xususiyatlari va asosiy vazifalari. hozirgi zamon pulining mazmuni va tabiati. 5.O’zbekistonda milliy pul-so’mning muomalaga kiritilishi va uning ahamiyati. Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

Page 20: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

6 – MAVZU. MULKChILIK IQTISODIY TIZIM ASOSI (2 soat)

1. Mulkning iqtisodiy mazmuni. 2.Mulkni iqtisodiy ro’yobga chiqarish, uning usullari va muqobil yo’llari. 3.Mulk turlari (tiplari). 4.Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish, uning maqsadi,

asosiy shakllari va usullari, hamda O’zbekistonda bu jarayonning o’ziga xosligi. Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

Page 21: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

BOZOR IQTISODIYoTI

7 – MAVZU. BOZOR IQTISODIYoTI VA UNING BELGILARI (2 soat)

1. Bozor iqtisodiyoti tushunchasi. 2. Bozor iqtisodiyotining tub va ummiy belgilari. 3.Madaniylashgan bozor iqtisodiyoti uning xususiyatlari va rivojlanish

qonuniyatlari. 4.Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va kamchiliklari.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

8 – MAVZU. O’TISh DAVRI VA UNING O’ZBEKISTONDAGI

XUSUSIYaTLARI (2 soat)

1. O’tish davri tushunchasi. Bozor iqtisodiyotiga o’tish davri va uning asosiy yo’llari.

2.Rejali iqtisodiyotdan bozor iqtisodiyotiga o’tishning xususiyatlari. 3.O’zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o’tish kontseptsiyasi va islohotlar strategiyasi. 4.O’zbekistonda iqtisodiy erkinlashitirish, islohotlarni chuqurlashtirish va

iqtisodiyotni modernizatsiyalashning ustuvor vazifalari. Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

9 – MAVZU. BOZOR VA UNING TUZILIShI (2 soat)

1. Bozor tushunchasi. Bozorning vazifalari:

2.Tartibsiz va tartiblanadigan bozor. 3.Erkin, monopol raqobatli, oligopolistik va sof monopoliya bozorlari.

Bozorning o’z ob’ekti jihatidan turlanishi: 4.Bozor infratuzilmasi va uning unsurlari. O’zbekistonda milliy bozorni

shakllantirish muammolari. Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

Page 22: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

10 – MAVZU. TALAB, TAKLIF VA ISTE’MOLChI TANLOVI

NAZARIYaSI. (2 soat)

1. Talab tushunchasi. Talab qonuni.. 2.Taklif tushunchasi. Taklif qonuni. 3.Talab va taklifning mos kelishi. Bozor muvozanati.. 4.Iste’molchining tanlovi nazariyasi.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

11 – MAVZU. BOZOR TIZIMIDA TADBIRKORLIK FAOLIYaTI VA

TADBIRKORLIK KAPITALI (4 soat)

1.Tadbirkorlik faoliyatining mohiyati va asosiy belgilari. 2.Tadbirkorlik faoliyatining shakllari: shaxsiy, sherikchilik asosidagi, jamoa va davlat tadbirkorligi. 3.Aktsionerlik jamiyati va aktsionerlik kapitali. Aktsiya kursi. 4.O’zbekistonda iqtisodiy islohotlarning hozirgi bosqichda korxonalarni aktsionerlashtirish xususiyatlari.

2-Mashg’ulot 1.Tadbirkorlik kapitalining mohiyati va doiraviy aylanishining bosqichlari. 2.Tadbirkorlik kapitalining funktsional shakllari: pul, unumli kapital va

tovar. 3.Kapitalning aylanishi. Asosiy va aylanma kapital. Kapitalning aylanish

tezligi. 4.Asosiy kapitaldan foydalanish samaradorligi va uning ko’rsatkichlari.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7 7.9 7.10

Page 23: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

12 – MAVZU. SARF XARAJATLAR, FOYDA VA ZARAR (2 soat)

1. Iqtisodiy xarajatlar tushunchasi. Xarajatlarning tarkibi va turlari. 2. Pul tushumi va uning turlari. Iqtisodiy foyda. 3.Foydani maksimallashtirish va xarajatlarni minimallashtirish nazariyasi. 4. Foydaning taqsimlanishi va ishlatilishi. Zarar tushunchasi.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7 7.9 7.10

13 – MAVZU. MEHNAT VA ISh HAQINING TAShKIL TOPIShI

1. Mehnat tushunchasi. Mehnat jarayonining o’ziga xosligi. 2.Kasaba uyushmalari va davlatning mehnat munosabatlarini tartibga

solishdagi roli. 3.Mehnatga haq to’lash. Ish haqining iqtisodiy mazmuni. 4.Ish haqi tizimi. Ish haqini tadbiqlashtirishda tarif tizimining tutgan o’rni.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7 7.9 7.10

14 – MAVZU. RAQOBAT NAZARIYaSI

(2 soat)

1. Raqobatning mohiyati. Raqobatning iqtisodiy asoslari va maqsadi. 2.Raqobat turlari. Sof va cheklangan raqobat: 3.Raqobat iqtisodiyotni xarakatlantiruvchi kuch ekanligi. Raqobatchilik

muxiti. Antimonopol qonunchilik va uning asosiy yo’nalishlari. 4. O’zbekistonning antimonopol qonunchiligi va raqobatchilik uchun shart-sharoitning vujudga kelishi. Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.2 7.3 7.4 7.7 7.9

Page 24: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

15 – MAVZU. NARX VA UNING ShAKLLANIShI (2 soat)

1. Narxning iqtisodiy mazmuni. Narxning vazifalari:

2.Narxning shakllanishiga ta’sir etuvchi omillar. 3.Narx turlari. Bozordagi narx-navo holati (kon’yukturasi). 4.O’zbekistondagi narx siyosati. Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

16 – MAVZU. AGRAR TIZIMIDA RENTA MUNOSABATLARI

(2 soat)

1. Agrar munosabatlar va ularning bozor tizimidagi xususiyatlari. 2.Er rentasi tushunchasi. Renta miqdoriga ta’sir ko’rsatuvchi omillar. 3.Renta to’lovining shakllari. O’zbekistonda erga yagona soliq. 4. Qishloq xo’jaligida qisqa va uzoqmuddatli muammolar.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7 7.9

Page 25: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

MILLIY IQTISODIYoT (MAKROIQTISOD)NING AMAL QILIShI VA UNING QONUNIYaTLARI

17 - MAVZU. YaLPI MILLIY MAHSULOT VA UNING O’LChAMLARI.

YaLPI TALAB VA YaLPI TAKLIF (4 soat)

1. Yalpi milliy mahsulot (YaMM) tushunchasi. YaMMning xarakat shakllari. 2.Nominal va real milliy mahsulot. 3.Yalpi ichki mahsulotni hisoblash usullari: daromadlar, sarf-xarajatlar va

qo’shilgan qiymatlar bo’yicha. 4.Yalpi milliy mahsulot va iqtisodiy farovonlik.

2-Mashg’ulot 1.Yalpi talab tushunchasi. Yalpi talabning tarkibi va uning miqdoriga ta’sir qiluvchi omillar.

2.Yalpi taklif tushunchasi. Yalpi taklif tarkibi va unga ta’sir qiluvchi omillar. 3.Yalpi talab va yalpi taklif nisbati hamda ularning muvozanatlashuvi. 4.Taqchillikninng iqtisodiy tabiati va uning bartaraf qilish yo’llari.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

18 – MAVZU. IQTISODIY O’SISh VA MILLIY BOYLIK

(2 soat)

1.Iqtisodiy rivojlanish va iqtisodiy o’sish tushunchalari: ularning umumiyligi va o’zaro farqlari.

2.Iqtisodiy o’sishning turlari. Ustuvor intensiv va ustuvor ekstensiv iqtisodiy o’sish.

3. Iqtisodiy o’sishning omillari. 4.Milliy boylik tushunchasi. Milliy boylik tuzilishi.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

19 – MAVZU. ISTE’MOL, JAMG’ARMA VA INVESTITsIYaLAR

1. Iste’molning iqtisodiy mazmuni va uning turlari. 2.Jamg’armaning iqtisodiy mazmuni va maqsadi. Iste’mol va jamg’arma darajasini belgilovchi omillar. 3.Investitsiyalarning mohiyati, vazifalari va manbalari. 4.Investitsiyalar samaradorligi va uning ko’rsatkichlari: multiplikator va akselerator samarasi.

Page 26: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

20 – MAVZU. UMUMIQTISODIY MUVOZANATLIK

(2 soat)

1.Umumiqtisodiy muvozanatlik tushunchasi. Xususiy va umumiy muvozanatliklar.

2. Iqtisodiy mutanosibliklar va ularning turlari. 3.Makroiqtisodiy muvozanatlikni aniqlash usullari: 4.O’zbekistonda umumiqtisodiy muvozanatlikni ta’minlash, muammolari.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

21– MAVZU. IQTISODIY BEQARORLIK VA TsIKL NAZARIYaLARI

1.Iqtisodiy beqarorlik va uning namoyon bo’lish shakllari. 2.Iqtisodiy tsikl tushunchasi. Iqtisodiy tsiklga turli xil yondoshuvlar. 3.N.D.Kondratevning «uzun to’lqinlar» nazariyasi. 4.Tarkibiy inqirozlar va iqtisodiyotdagi tarkibiy tebranishlar.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

22 – MAVZU. BANDLIK VA IShSIZLIK

(2 soat)

1.Bandlik tushunchasi. Bandlik to’g’risidagi asosiy nazariyalar. 2.To’liq va samarali bandlik muammosi. Ishsizlik va uning turlari. 3.Ishchi kuchini qayta taqsimlashning bozor mexanizmi. 4.O’zbekistonda bandlikni ta’minlashda mehnat birjalari faoliyati.

Ishsizlarni ijtimoiy himoyalash. Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

Page 27: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

23 – MAVZU. PUL MUOMALASI VA INFLYaTsIYa (2 soat)

1. Pul tizimit to’g’risidagi nazariyalar. 2.Pul muomalasi qonuni. Pul agregati. 3.Inflyatsiya va uning sabablari. Inflyatsiya turlari. 4.Pulning barqarorlligini ta’minlash chora-tadbirlari: devalvatsiya,

revalvatsiya va nullifikatsiya. Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7

24 – MAVZU. JAMIYaTNING MOLIYa VA KREDIT TIZIMI

(4 soat)

1.Moliyaning mohiyati, va vazifalari. Moliyaviy munosabatlarning ob’ekti va sub’ektlari.

2.Moliya tizimi, unda davlat byudjeti, sug’urta va byudjetdan tashqari fondlarning tutgan o’rni.

3.Byudjet mablag’larining shakillanishida soliqlarning roli. 2-Mashg’ulot

1. Kredit tizimi, unda banklarning roli va vazifalari. 2.Ikki bosqichli bank tizimi: markaziy va tijorat banklari. 3.Foiz, uning turlari va darajasi. Foiz normasiga ta’sir qiluvchi omillar Pul

multiplikatori. 4.Bank mablag’lari, ularning shakllanishi va joylashtirilishi. Bank foydasi.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7 7.8

Page 28: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

25 – MAVZU. IQTISODIYoTINI TARTIBGA SOLIShDA DAVLATNING ROLI

(2 soat)

1. Iqtisodiyotni tartibga solishda bozor mexanizmi va davlatning tutgan roli. 2. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning mohiyati va zarurligi. 3. Davlatning iqtisodiy siyosatining asosiy yo’nalishlari. 4. O’tish davrida davlatning bosh islohotchilik vazifasi. Mahalliy o’z-o’zini

boshqarish darajasini kengayib borishi. Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7 7.8

26 – MAVZU. AHOLI DAROMADLARI VA DAVLATNING IJTIMOIY

SIYoSATI (4 soat)

1. Aholi daromadlari, uning turlari va shakllanish manbalari. Nominal va

real daromad. 2. Daromadlarning tabaqalanish sabablari va omillari. 3. Bozor iqtisodiyoti sharoitida daromadlarning taqsimoti, xususiyatlari. 4. Aholi turmush darajasi va uning ko’rsatkichlari. 5. Oila byudjeti: daromadlari va xarajatlari tarkibi.

2-Mashg’ulot 1. Aholi daromadlarining shakllanishida transfert to’lovlari va moliya kredit

tizimi orqali olinadigan daromadlar. 2. Davlatning ijtimoiy siyosati va uning asosiy yo’nalishlari. 3. Aholini ijtimoiy himoyalash tizimi: tabaqalashgan soliqqa tortish, dotatsiyalash, ishsizlik bo’yicha nafaqalar. 4. Daromadlarning davlat tomonidan qayta taqsimlanishi va «hayr-ehson»

dasturlari. Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7 7.8

Page 29: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

JAHON XO’JALIGI

27 – MAVZU. JAHON IQTISODIYoTI. XALQARO IQTISODIY MUNOSABATLAR VA UNING ShAKLLARI

(4 soat)

1. Jahon iqtisodiyotning qaror topishi va uning bosqichlari va asosiy belgilari.

2.Xalqaro mehnat taqsimoti va ishlab chiqarishning baynalminallashuvi. 3.Iqtisodiy o’zaro bog’liqning o’sishi va bevosita xalqaro ishlab

chiqarishning shakllanishi. 4.Iqtisodiyotning globallashuvida FTT va korporatsiyalarning roli.

2-Mashg’ulot

1. Xalqaro iqtisodiy integratsiya va uning shakllari. 2. Erkin savdo zonalari, boj va to’lov ittifoqi, umumiy bozor, iqtisodiy va

valyuta ittifoqi. 3.Dunyo mamlakatlarining tabaqalanish mezonlari. Rivojlangan, o’rtacha

rivojlangan, rivojlanayotgan mamlakatlar. 4.Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning mazmuni va shakllari. 5.Xalqaro valyuta - kredit munosabatlari.

Prezidenti asarlari 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Asosiy adabiyotlar 5.1 5.2 Darsliklar 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 O’quv qo’llanmalar 7.1 7.3 7.4 7.7 7.8

3.2. MUSTAQIL ISh UChUN KO’RSATMA

Talabalar mustaqil ishini tashkil etishdan maqsad talabada muayyan o’quv

ishlarini mustaqil ravishda bajarish uchun zarur bo’lgan bilim va ko’nikmalarni shakllantirish va rivojlantirishdan iborat. Talabalarning mustaqil ish shakli yozma konspekt shaklida yoki berilgan mavzuni mustaqil o’rganib referat tayyorlash shaklida bo’lishi mumkin.

3.2.1. MUSTAQIL TAYYoRLANISh UChUN MAVZULAR - Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida shakllanishida turli xil oqimlarning rolini

qanday tushunasiz ? - Iqtisodiyot nazariyasini qanday tushunasiz ? - O’zbekiston Respublikasida ijtimoiy sohaga xalq xo’jaligining qaysi

tarmoqalari kiradi ? - Iqtisodiy faoliyatning mazmuni va uning turlariga nimalar kiradi ? - Sotsial iqtisodiy ehtiyojlarning mazmunini qanday tushunasiz ? - Mamalakatimizda iqtisodiyotga qanday ahamiyat berilmoqda ?

Page 30: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

- Xizmat ko’rsatish va aholi turmush darajasi orasida qanday bog’liqliklar bor ? - Iqtisodiyot nazariyasining O’zbekiston Respublikasidagi hozirgi ahvoli qanday

? - Pul-tovar ayirboshlash qachon paydo bo’lgan va uning ahamiyati nimada? - Ijtimoiy soha iqtisodi tushunchasi nimani anglatadi? - Xizmat ko’rsatish sohalarida mulkchilikning qaysi shakllari mavjud? - Qishloq aholisining farovonlik darajasini shahar aholisi farovonlik darajasiga

ko’tarishda ijtimoiy sohani o’rni qanday? - Mulkchilik munosabatlarining bozor iqtisodiyoti sharoitidagi mazmunini

qanday ifodalaysiz? - Ijtimoiy soha hodimlarining moddiy farovonligini ta’minlashda moddiy ishlab

chiqarishning o’rni qanday? - Moddiy ishlab chiqarish bilan xizmat ko’rsatish sohalarining iqtisodiy aloqalari

xaqida nimalar deya olasiz? - Ijtimoiy sohada mehnat taqsimoti qanday? - Moddiy xizmatlar deganda nimani tushunasiz? - Sotsial iqtisodiy tizimlar o’zgarishiga sabab nimadan iborat va ular necha xil

yo’l bilan ifodalangan? - Ijtimoiy sohada pullik va bepul xizmat deganda nimani tushunasiz? - Ijtimoiy sohani moliyalashtirish usullari qanday? - Xizmat ko’rsatish sohalaridagi tovar-pul munosabatlarini bilasizmi? - Ijtimoiy soha xodimlarining ish haqi manbalari qanday shakllanadi? - Ijtimoiy soha xodimlari mehnatiga baho berishning o’ziga xosligi nimada aks

etadi? - Bozor iqtisodiyotining ijobiy va salbiy xususiyatlari qanday? - Xizmat ko’rsatish sohalarining axoli shaxsiy ehtiyojini qondirishdagi o’rni

nimalardan iborat? - Axolining turmush darajasiga kompleks baho berishda qanday

ko’rsatkichlardan foydalaniladi? - Bozor iqtisodiyoti sharoitida mamlakatimiz axolisi ehtiyojlarining shakllanishi

haqida nimalar deya olasiz? - Bozor iqtisodiyoti sharoitida O’zbekistonda ishsizlik sonini kamaytirishda

mehnat bozorining qanday ahamiyati bor? - O’zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti daromadlarining shakllanishida

soliqlarning tutgan o’rni qanday? - Davlat xarajatlariga tavsif bering. - Davlat byudjetiga tavsif bering? Uning tarkibi qanday? - Byudjet xarajatlari necha xil bo’ladi? - Qanday tashkilotlar byudjet tashkilotlari deyiladi? - Inflyatsiya va uning sabablari nimada ? - Moliyaning mohiyati va vazifalari qanday ? - Iqtisodiyotni tartibga solishning mexanizmlari nimalardan iborat ? - Davlatning ijtimoiy siyosti va uning asosiy yo’nalishlari qanday ? - Xalqaro iqtisodiy integratsiya va uning shakllari - Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning mazmuni va shakllari

Page 31: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

4. KURS IShLARI (LOYIHALARI) BO’YIChA KO’RSATMALAR

4.1. KURS IShINI BAJARISh UChUN KO’RSATMA

«Iqtisodiyot nazariyasi» fanidan yoziladigan kurs ishida talabalar iqtisodiyot

nazariyasiga oid iqtisodiy qonunlarni, iqtisodiy kategoriyalarni mazmunini ochib berish bilan birga bozor iqtisodiyoti tizimini xususiyatidan kelib chiqib mavzuni yoritishlari kerak. Kurs ishida O’zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgandan keyin iqtisodiyotda yuz bergan o’zgarishlarni ham nazariy, ham amaliy dalillar asosida, shuningdek jahon mamalakatlari iqtisodiyotiga oid iqtisodiy faktlarni taqqoslash va xulosa qilish bilan o’z fikrlarini ifodalashlari kerak.

4.2. KURS IShI (LOYIHASI) MAVZULARINING TAXMINIY

RO’YXATI

1. Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida shakllanishida turli xil oqimlarning roli. 2. Iqtisodiyot nazariyasi fanining hozirgi zamon tadqiqot uslublari. 3. Mikro va makroiqtisodiy tahlilning xususiyatlari. 4. Ishlab chiqarish omillari, ularning o’zaro ta’siri va rivojlanishi. 5. Hozirgi zamon iqtisodiy tafakkurining shakllanishida iqtisodiyot nazariyasi

fanining ahamiyati. 6. Ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi va iqtisodiy integratsiyaning hozirgi zamon

tamoyillari. 7. Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar va ularni tahlil qilish xususiyatlari. 8. Milliy hisoblar tizimi va O’zbekistonda unga o’tishning vazifalari. 9. Bozor iqtisodiyotida taqsimot munosabatlarining mohiyati va vazifalari. 10. Yalpi milliy mahsulot va O’zbekistonda uni ko’paytirish muammolari. 11. Milliy iqtisodiyot va uning shakllantirishdagi dolzarb muammolar. 12. Nominal va real yalpi milliy mahsulot, ularning nisbati va o’zgarish sur’atlari. 13. Inflyatsiya, uning iqtisodiy va ijtimoiy oqibatlari. 14. O’zbekistonda ishlab chiqarish tarkibini qayta qurish jarayonida iqtisodiy

barqarorlikni ta’minlash muammolari. 15. Iqtisodiy o’sish, uning turlari va hisoblash usullari. 16. Ishlab chikarish samaradorligi va uni ta’minlashning hozirgi zamon

muammolari. 17. Milliy boylik uning tarkibi va ko’paytirish omillari. 18. Ishlab chiqarishning tsiklli xarakteri va iqtisodiy inqirozlarning ob’ektiv

asoslari. 19. O’zbekistonda inqirozli jarayonlarning namoyon bo’lish xususiyatlari va uni

bartaraf etish yullari. 20. Iqtisodiy tsikl va uning turli xil nazariyalari. 21. Iqtisodiy o’sish haqidagi nazariyalar. 22. Iqtisodiy o’sish va uning samaradorligi muammolari. 23. Iqtisodiy tizimda inson omilining roli.

Page 32: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

24. Bozor iqtisodiyotiga o’tish davrida davlat byudjeti daromadlarining shakillanish va harajatlarining taqsimlanish xususiyatlari.

25. Bozor iqtisodiyotiga o’tishning milliy kontseptsiyasi va islohatlar strategiyasi. 26. Bozor iqtisodiyotida mulkchilik munosabatlarining iqtisodiy mazmuni. 27. Mulkchilik shakllarining xilma - xilligi raqobatchilik muhitini vujudga

keltirishning ob’ektiv asosi. 28. Xo’jalik yuritish shakllari - mulkchilikni ruyobga chiqarish vositasi sifatida. 29. Sotsial - iqtisodiy ehtiyojlar, ularning tarkibi va qondirish usullari. 30. Xususiy mulkning mohiyati va uni rivojlantirish muammolari. 31. Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishning maqsadi, asosiy

shakllari va usullari. 32. Iqtisodiy tizim modellari va ularning rivojlanishi. 33. O’zbekistonda milliy pul - so’mning qadrini oshirish va barqarorligini

ta’minlash muammolari. 34. Agrar munosabatlar va ularni bozor tizimidagi xususiyatlari. 35. Bozor iqtisodiyoti, uning vujudga kelishi va rivojlanishining shart - sharoitlari. 36. Tovarlar nafliligi va ayirboshlash qiymatining mazmuni hamda ularning narx

tashkil topishdagi ahamiyati. 37. Pulning mohiyati va uning asosiy vazifalari. 38. Pul haqidagi turli xil nazariyalar va hozirgi zamon pulining tabiati. 39. Bozor mexanizmi va uning tarkibiy qismlarining iqtisodiy nazariy tavsifi. 40. Bozor iqtisodiyotida iqtisodiy muassasalar va davlatning roli. 41. Tovarning nafliligi va qadr - qiymat to’g’risidagi nazariyalar. 42. Bozorning iqtisodiy munosabatlardagi o’rni va ahamiyati. 43. O’zbekistonda milliy bozorni shakllantirish muammolari. 44. Bozor infratuzilmasi, uning asosiy sohalari va unsurlari. 45. O’zbekistonda antimonopol qonunchilik va muhitning yaratilishi. 46. Yalpi taklif, uning tarkibi va ta’sir qiluvchi omillari. 47. Aralash iqtisodiyotni shakillantirish O’zbekistonning kelajakdagi vazifasi

ekanligi. 48. Xufyona iqtisodiyot, uning o’lchamlari va namoyon bo’lish shakllari. 49. O’zbekistonda erga yagona soliq solish nazariyasi va uning ro’yobga chiqarish

amaliyoti. 50. O’zbekistonda fermer va dehqon ho’jaliklarni rivojlantirish vazifalari va

istiqbollari. 51. Talab va uning o’zgaruvchanligi. 52. Iqtisodiy resurslarga talab va taklifning xususiyatlari. 53. Iste’molchi xulqi nazariyasi. 54. Narxning tashkil topish mexanizmi. 55. Ishlab chiqarish xarajatlari va foyda, tashkil topishining xususiyatlari. 56. O’zbekistonning bozor iqtisodiyotiga o’tishga ijtimoiy siyosatining asosiy

yo’nalishlari. 57. Keyingi xarajatlarning o’sib va foydaning kamayib borishi qonunlarining amal

qilish mexanizmi. 58. Ishsizlik uning turlari va O’zbekistonda bandlik muammolari.

Page 33: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

59. O’zbekistonda ishchi kuchi bozorini shakllantirish va tartibga solish muammolari.

60. O’zbekistonda to’liq va samarali bandlik muammosi. 61. Moliya bozori va uning moliyaviy resurslarni shakllantirishdagi axamiyati. 62. Pul tizimi evolyutsiyasi va uning turlari. 63. Bozor iqtisodiyotiga o’tishda davlatning moliyaviy siyosati, uning dastaklari va

amalga oshirish vazifalari. 64. Moliya munosabatlarining mohiyati, vazifalari va iqtisodiyotni tartibga

solishdagi roli. 65. Soliqlar va ularning bozor iqtisodiyotidagi vazifalari. 66. Banklar, ularning turlari va kredit tizimidagi roli. 67. O’zbekistonda bank tizimining takomillashtirish vazifalari va iqtisodiyotni

davlat tomonidan tartibga solishning maqsadi, vazifalari va usullari. 68. Iqtisodiyotni tartibga solishning turli xil nazariyalari va hozirgi zamon usullari. 69. O’zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o’tish sharoitida davlatning ijtimoiy

siyosati. 70. Davlatning kredit - pul siyosati, uning dastaklari va amalga oshirish vositalari. 71. Agrobiznes, uning turlari va rivojlantirish muammolari. 72. Korxonalarning bozor tizimidagi o’rni va iqtisodiy faoliyatning xususiyatlari. 73. Tadbirkorlik kapitalining aylanishi va undan foydalanish samaradorligini

oshirish muammolari. 74. Iqtisodiy xarajatlar, uning tarkibi va turlari. 75. Korxona (firma) foydasi, uning taqsimlanishi va ishlatilishi. 76. Tadbirkorlik faoliyati uning turlari va asosiy belgilari. 77. Marketing, uning vazifasi, qoidalari va bozor tizimidagi o’rni. 78. Axoli daromadlari, uning turlari va shakllanish manbalari. 79. O’zbekistonda iqtisodiy islohatlarni amalga oshirishda tashqi iqtisodiy

faoliyatni erkinlashtirishning axamiyati. 80. O’zbekistonda aholini ijtimoiy himoyalash tizimi va davlatning ijtimoiy

siyosati. 81. Investitsiyalarning iqtisodiy mazmuni, uning manbalari va omillari. 82. Halqaro iqtisodiy integratsiyaning mohiyati, uning turlari va ob’ektiv asoslari. 83. O’zbekiston tashki iqtisodiy aloqalarning rivojlantirishning ustuvor

yo’nalishlari. 84. O’zbekiston Respublikasining Halkaro iqtisodiy tashkilotlar bilan

hamkorligining hozirgi darajasi va istiqbollari. 85. Halqaro savdo, uning turlari va tartibga solish mexanizmi. 86. Halqaro valyuta tizimlari va ularning o’zgarishi. 87. Halqaro kredit va uning milliy iqtisodiyotni rivojlantirishdagi roli. 88. Nominal va real ish haki hamda ularning darajasini belgilovchi omillar. 89. Jahon xo’jaligining tashkil topishi va uning rivojlanish bosqichlari. 90. Bozor iqtisodiyotida ijtimoiy fondlar, ularning turlari va manbalari. 91. O’zbekistonning jahon bozoriga kirib borish muammolari. 92. Pul taklif va pulga bo’lgan talab hamda ularni belgilovchi omillar. 93. Jahon bozorida narx tashkil topishining o’ziga xos xususiyati.

Page 34: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

94. Bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnat munosabatlari va uni tartibga solishda mehnat shartnomalarining roli.

95. Makro iqtisodiy muvozanatlik va unga erishishning bozor iqtisodiyotidagi shart - sharoitlar.

96. Milliy ishlab chiqarish muvozanatli hajmini aniqlashning turli xil usullari. 97. Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida shakillanishida turli xil oqimlarning roli.

Page 35: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

5. FANNI O’ZLAShTIRIShNI NAZORAT QILISh

Joriy baholash: ballari seminar darslariga qatnashishdagi faolligiga, mavzu yuzasidan savol-javob o’tkazish, referat tayyorlash, mustaqil ish bajrish, ko’rgazmali qurollar tayyorlash, konspektlarni tekshirib borish asosida maksimum 42 ball to’planadi.

Oraliq baholash ma’ruza darsidagi faolligiga, test natijalariga yozma ish natijalariga, talabalar o’rtasida mavzu yuzasidan dialog o’tkazish, davra suhbati uyushtirish natijalariga muvofiq baholash asosida to’planadi va unga maksimum 43 ball ajratiladi.

Joriy oraliq ball jami 85 ballni tashkil etadi. Yakuniy baholash yozma ish shaklida tayanch tushuncha va iboralar

mazmunining yoritib berishning darajasi yoki talabaning kursni o’zlashtirganligi darajasiga qarab baholash asosida amalga oshiriladi va unga maksimum 15 ball ajratiladi.

Page 36: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

6. TAVSIYa ETILADIGAN ADABIYoTLAR

1. O’zbekiston Respublikasi qonunlari 1.1.O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. T.: O’zbekiston, 2003. 1.2.O’zbekiston Respublikasi “Ta’lim to’g’risida”gi qonun, T.: O’zbekiston, 1997. 1.3.Kadrlar tayorlash milliy dasturi, T.: O’zbekiston, 1997. 2. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlari 2.1.O’zR. Prezidentining “Tadbirkorlik sub’ektlarini huquqiy himoya tizimini

takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi 3619-sonli farmoni. 2005 yil 14 iyun.

2.2.O’zR. Prezidentining “Tadbirkorlik sub’ektlari tomonidan taqdim etiladigan hisobot tizimini takkomillashtirish va uning noqonuniy talab etganlik uchun javobgarlikni kuchaytirish to’g’risida”gi farmoni. 2005 yil 15 iyun.

2.3.O’zR. Prezidentining “Bozor islohatlarini chuqurlashtirish va iqtisodiyotni yanada erkinlashtirish sohasidagi ustuvor yqnalishlar amalga oshirilishini jadallashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi farmoni. 2005 yil 14 iyun.

3. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qarorlari

3.1.O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “O’zbekiston Respublikasining 2005 yilgi asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlari prognozi va Davlat byudjeti parametrlari to’g’risida”gi 610-sonli qarori (2004 yil 28 dekabr).

3.2.O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “O’zbekiston Respublikasining 2006 yilgi asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlari prognozi va Davlat byudjeti parametrlari to’g’risida”gi 244-sonli qarori (2005 yil 27 dekabr).

4. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlari

4.1.Karimov I.A. Amir Temur haqida so’z. - T.: O’zbekiston, 1996. 4.2.Karimov I.A. Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q. - T.: Sharq, 1998. 4.3.Karimov I.A. O’zbekiston buyuk kelajak sari. - T.: O’zbekiston, 1998. 4.4.Karimov I.A. Biz kelajagimizni o’z qo’limiz bilan quramiz. - T.: O’zbekiston,

1999. Tom 7. 4.5.Karimov I.A. Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot pirovard

maqsadimiz. - T.: O’zbekiston, 2000. 4.6.Karimov I.A. Iqtisodiyotni erkinlashtirish, resurslardan tejamkorlik bilan

foydalanish - bosh yqlimiz. //O’zbekiston ovozi, 2002, 16 fevral. 4.7.Karimov I.A. Bizning bosh maqsadimiz – jamiyatni demokratlashtirish va

yangilash, mamlakatni modernizatsiya va isloh etishdir. – T.: O’zbekiston, 2005.

4.8. Karimov I.A. Erishilgan yutuqlarni mustaxkamlab yangi marralar sari izchil xarakat qilishimiz lozim. Vazirlar mahkamasi majlisidagi ma’ruzasi «Ishonch» gazetasi 2006 yil 11 fevral.

Page 37: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

5. Asosiy adabiyotlar 5.1.Makkonnell K., Bryu S. «Ekonomiks», M.: Respublika, 1992., tom 1. 5.2.Borisov E.F. Ekonomicheskaya teoriya. Uchebnik. M.: «Yurist», 1997. 5.3.Economics Development. Michael P. Tudor. Longmen. London. 1995. 5.4.Economics David C.Colander. Irwin, inc., 1994. 5.6.Economics Stephen L. Slavin. Irwin Book Team 1996

6. Darsliklar 6.1.Qlmasov A., Vohobov A. Iqtisodiyot nazariyasi (Darslik). –T.: «Sharq» 2006. 6.2.Abdullaeva. Sh Pul, kredit va banklar. Darslik T.: TMI 2003. 6.3.Ekonomicheskaya teoriya: Uchebnik dlya studentov visshix uchebnix zavedeniy.

Kol. avt. K. Abduraxmonov i dr. - T.: «Sharq», 1999. 6.4.Ekonomicheskaya teoriya: Uchebnik. Pod. Red. A.I.Dobrinina,

L.S.Tarasevicha. - S-Pb.: «Piter», 2000. 6.5.Ekonomicheskaya teoriya: Ucheb. dlya stud. vuzov. / Pod red. V.D.Kamaeva. –

7-e izd., pererab. i dop. – M.: «Gumanitarnoe izdatelstvo tsentr VLADOS», 2002.

6.6.Nikolaeva I.P. Ekonomicheskaya teoriya. Uchebnik – T.: «Kno Rus», 1998. 6.7.Ekonomicheskaya teoriya. Ucheb. A.Qodirov i dr. TGTU., I., 1997. 6.8.Bazeler U., Savob Z., Xaynrix Y., Kox V. Osnovi ekonomicheskoy teorii:

printsipi, problemi, politika. Uchebnik. - Sankt-Peterburg: izd. «Piter», 2000. 6.9.Sharifxo’jaev M., Abdullaev Yo. Menejment. - T.: “O’qituvchi”, 2001. 6.10.Rasulov M. Bozor iqtisodiyoti asoslari. T.: O’zbekiston, 1999.

7. O’quv qo’llanmalar 7.1.O’lmasov A. Iqtisodiyot asoslari. O’quv qo’llanma. - T.: Mehnat, 1997. 7.2. Shodmonov Sh., Jo’raev T. «Iqtisodiyot nazariyasi». Ma’ruza matnlari. T.:

DITAF. 2000. 7.3.Shodmonov Sh.Sh., Alimov R.X., Jo’raev T.T. Iqtisodiyot nazariyasi. o’quv

qo’llanma. T.: «Moliya» nashriyoti, 2002. 7.4.Tojiboeva D. Iqtisodiyot nazariyasi. O’quv qo’llanma. - T., «O’qituvchi» 2002. 7.5.Djumakulov T.T., Safarova Z.G. Ispolzovanie trudov I.Karimova v

prepodavaniy ekonomicheskoy teorii i ego vklad v ee razvitie. - T.: «Abu Ali Ibn Sino», 2002.

7.6.Abulqosimov X.P., Xudoyberganov N.T. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish muammolari. - T.: «Universitet»,1997.

7.7.Abdullaev Yo. Bozor iqtisodiyoti asoslari. - T.: «Mehnat», 1997. 7.8.Yahyoev Q.A. Soliq nazariyasi. - T.: «Mehnat», 1998. 7.9.Abdullaeva Sh.Z. Pul, kredit va banklar. T.: “Moliya” 2000. 7.10. Butikov I. Qimmatli qog’ozlar bozori. - T.: «Konsauditinform», 2001. 7.11.Yo’ldoshev M., Tursunov Y. Bank huquqi. T.: «Moliya», 2001. 7.12.O’lmasov A. Oila iqtisodi. Taqrizchi M.Yo’ldoshev. - T.: «Mehnat», 2000. 7.13.Iqtisodiyot nazariyasi. (noiqtisodiy fakultetlar uchun ma’ruza matnlari). - T. «Universitet». 1998.

Page 38: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA …el.tfi.uz/images/iqtnaipd_uzl_4d6b7.pdfIqtisodiy munosabat tushunchasi va uning turlari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Iqtisodiy qonunlar

8. Doktorlik va nomzodlik dissertatsiyalari 1.Vaxabov A.V. «Mnogoukladnaya ekonomika na etape perexoda k rinochnim

otnosheniem i ee vosproizvodstvo». Doktorskaya dissertatsiya. –T.: Uz.R. DJQA, 2001.

2.Asatullaev X.S. Makroiqtisodiy muvozanatni ta’minlashda davlat fiskal (byudjet-soliq) siyosatining qrni. Nomzodlik ishi, - T.: O’zR DJQA, 2003.

3.Hamroev O. Iqtisodiy muvozantlik va davlat tomonidan tartibga solish. Doktorlik ishi. - T.: O’zR DJQA, 2004.

9. Gazeta va jurnallardagi materiallar

9.1.Yusupov Yu. “Keynsyanskaya revolyutsiya”. – “Ekonomicheskoe obozrenie”. 3/1998.

9.2. Islamov A. “Zamonaviy baho nazariyasi”. “Hamkor”. 13 iyun 2002

10. Literature 10.1. A history of economics theory and method. Robert B. Ekelund. Jr. Robert F.

Hebert. 1990. 10.2.Economics Ehplained. Robert Heilbkont and Lester Thurow. Touchstone.

1998. 10.3.A history of progress. A chkonicle of the AUDIAG company. 1992. 10.4.Economics Development. Michael P. Tudor. Longmen. London. 1995. 10.5.Economics David C.Colander. Irwin, inc., 1994. 10.6.Economics Stephen L. Slavin. Irwin Book Team 1996.

11. Fan bo’yicha internet saytlari

1. lip. v.v.su.ru/books/bakalavr 2. diplom.ru/lexcii/ekonomika 3. www.lib.ua-ru.net/content 4. www.educate.com.ua/book 5. www.refine.org.ua 6. Ekonomika.info. 7. www.referat bank.ru