O E W : G B E P M M E - bulgan.nso.mn erhlelt-2016.pdf · хөтөлбөр болон Зохистой хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйл ажиллагааны

1

ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭЛТИЙН ТАНИЛЦУУЛГА - 2016

АГУУЛГА ХҮСНЭГТ, ЗУРГИЙН ЖАГСААЛТ......................................................................................3 ХАВСРАЛТ, ХҮСНЭГТИЙН ЖАГСААЛТ............................................................................4 ОРШИЛ................................................................................................................................5 БУЛГАН АЙМГИЙН ТАНИЛЦУУЛЛАГА..............................................................................6 ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ.............................................................................................................8 ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭЛТ.......................................................................................................10 ЭДИЙН ЗАСГИЙН ИДЭВХИТЭЙ ХҮН................................................................................12 АЖИЛЛАГСАД.....................................................................................................................13 АЖИЛГҮЙЧҮҮД....................................................................................................................15 АЖИЛГҮЙДЛИЙН ТҮВШИН................................................................................................16 АЖИЛЛАХ ХҮЧНИЙ ОРОЛЦООНЫ ИҮВШИН...................................................................16 ХАВСРАЛТ, ХҮСНЭГТ.........................................................................................................17 АШИГЛАСАН МАТЕРИАЛ....................................................................................................21

2


ХҮСНЭГТ, ЗУРГИЙН ЖАГСААЛТ

Хүснэгт 1. Хүн амын ажил эрхлэлтийн үзүүлэлт, оноор.................................................. Хүснэгт 2. Хөдөлмөрийн насны хүн ам /Улс, хангайн бүсийн аймгуудын дүнтэй харьцуулснаар/................................................................................................. Хүснэгт 3. Эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам, бүсээр........................................................ Хүснэгт 4. Эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам, Улс хангайн бүсийн аймгууд, хүйсээр..... Хүснэгт 5. Ажил эрхлэж байгаа хүн ам, улс хангайн бүсийн аймгууд, хүйсээр.............. Хүснэгт 6. Ажиллагсад, ажил мэргэжлийн ангиллаар, хүйсээр....................................... Хүснэгт 7. Ажиллагсад, хүйсээр, эдийн засгийн ангиллаар.............................................. Хүснэгт 8. Ажилгүй иргэд, улс, хангайн бүсийн аймгууд, хүйсээр.................................... Хүснэгт 9. Ажилгүйдлийн түвшин, улс, хангайн бүсийн аймгууд, хүйсээр....................... Зураг 1. Хөдөлмөрийн насны хүн ам, хангайн бүсийн аймгуудтай харьцуулснаар, 2016 он......................................................................................... Зураг 2. Хүн ам, Хөдөлмөрийн насны хүн ам, оноор......................................................... Зураг 3. Эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам, улсын дундаж, бүсээр, оноор..................... Зураг 4. Ажилгүйчүүд, оноор......................................................................................... Зураг 5. Ажиллах хүчний оролцооны түвшин, хангайн бүс, 2016 он..............................

ХАВСРАЛТ ХҮСНЭГТ

Хүснэгт 1. Ажиллагчид, хүйс, байршлаар........................................................................... Хүснэгт 2. Ажиллагчид, хүйс, байршил, боловсролын түвшинээр.................................... Хүснэгт 3. Ажиллагчид, эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбарын ангиллаар, хүйс, байршлаар.............................................................................................................................. Хүснэгт 4. Ажиллагчид, хүйс, байршил, хөдөлмөр эрхлэлтийн байдлаар....................... Хүснэгт 5. Ажиллагчид, хүйс, байршил, ажил мэргэжлийн ангиллаар................................. Хүснэгт 6. Ажилгүй иргэд, хүйс, байршил, боловсролын түвшингээр................................. Хүснэгт 7. Ажилгүй иргэд, хүйс, нас, ажилгүй байсан шалтгаанаар....................................... Хүснэгт 8. Эдийн засгийн идэвхгүй хүн ам, хүйс, байршил, шалтгаанаар............................ Хүснэгт 9. Албан бус салбарт хөдөлмөр эрхлэгчид, хүйс, байршлаар................................ Хүснэгт 10. Албан бус салбарт хөдөлмөр эрхлэгчид, эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбарын ангиллаар................................................................................................................

3


ОРШИЛ

Монгол улсын хэмжээнд хөдөлмөр эрхлэлтийн талаар бодлогын шинжтэй олон баримт бичиг, хууль эрхийн актууд хэрэгжиж байна. Тухайлбал, 1999 оны Хөдөлмөрийн тухай хууль, 2001 онд батлагдаж, 2007 онд шинэчлэн найруулсан Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хууль, 2002 онд батлагдсан Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үндэсний хөтөлбөр болон Зохистой хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйл ажиллагааны төлөвлөгөө (2005-2008) зэрэг баримт бичгүүд байна. Монгол Улсын Засгийн газраас иргэдийг өөрийн мэргэжил, ур чадварын дагуу хүссэн ажил, мэргэжлээ чөлөөтэй сонгох, хөдөлмөрийн зах зээлийн үйлчилгээ, арга хэмжээнд хамрагдан дэмжлэг авах, өөрсдийн боломж, чадавхыг хөгжүүлэх замаар амьжиргаагаа дээшлүүлэх нөхцөл бололцоогоор хангахад чиглэсэн хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлогыг улс орны эдийн засгийн хөгжлийн чиг хандлага, хөрөнгө оруулалт, байгаль орчныг хамгаалах, дэд бүтцийн бодлого болон бүс нутгийн хөгжлийн онцлогтой уялдуулан хэрэгжүүлэх зорилго тавин ажиллаж байна.

4


БУЛГАН АЙМГИЙН ТАНИЛЦУУЛГА

Булган аймаг нь Түшээт хан аймаг, Түшээт ханы хошуунд хамрагдаж байгаад, 1691 оноос Дайчин вангийн хошуу болжээ. Анхны Засаг ноѐн нь Абатай сайн хааны удмын Чимчугнамжил байсан байна. Мөн 1924 оноос өмнөх үед Булган, Бугат, Хангал, Сайхан, Орхон, Сэлэнгэ сумд нь дайчин вангийн хошуу, Бүрэгхангай сум Жонон гүний, Дашинчилэн, Баяннуур сум Үйзэн гүний, Гурванбулаг сум нь Түшээт хааны, Хишиг-Өндөр, Могод сум нь Баруун гүний, Баян-Агт сум Үржин гүний, Хутаг-Өндөр сумын баруун тал нь Жанжий гүний, зүүн тал нь Дайчин вангийн 1918 онд Баатар вангийн, Тэшиг сумын баруун хэсэг нь Ар гөрөөчний отогт харьяалагдаж байгаад 1924 онд Орхоноос хойших сумд үндсэндээ Булган хан уулын хошуу болсон байна.

Анх аймаг байгуулагдахдаа 15 сум 128 баг, 10360 өрх, 43500 хүн амтай, нийт хүн амын 49.5 хувь нь эрэгтэй, 50.5 хувь нь эмэгтэйчүүд, 1.1 сая толгой малтай, 42250 ам км нутагтай байгуулж, Сэлэнгэ аймгаас Сайхан, Хантай, Сэлэнгэ, Булган, Сэлэнгэбүрэн, Халиун, Хангал, Цонхлон сумд, Төв аймгаас Бүрэгхангай, Авзага сум, Хөвсгөл аймгаас Тэшиг, Хутаг-Өндөр, Намнан, Баян-Агт сум, Архангай аймгаас Могод сумыг Булган аймагт харъяалуулж байсан байна.

Аймгийн төв Булган сум нь далайн төвшингөөс дээш 1210 м өндөрт, Улаанбаатар хотоос 318 км, агаараар 265 км, Сэлэнгэ аймгийн төв Сүхбаатар хотоос 335 км, Төв аймгийн төв Зуунмод хотоос 379 км, Хөвсгөл аймгийн төв Мөрөн хотоос 348 км, Архангай аймгийн төв Цэцэрлэг хотоос 282 км, Өвөрхангай аймгийн төв Арвайхээр хотоос 364 км дөрвөн замын уулзварт байдаг.

Хангайн нурууны салбар бэсрэг уулс Хантай, Булган хан, Хан жаргалант, Дулаан хан, Намнан, Хутаг-Өндөр, Онгон сарьдаг, Сардиг бүтээл, Бөхөн шарын нуруу, Бүрэн хан, Могодын нуруу, Авзага хайрхан, Бүрэгхангай, Хөгнө хан, Лах баян, Өрхтэй, Баянзүрх, Баян-Агт зэрэг 2000 метрээс дээш өндөр 20 гаруй уул нуруудтай. Хамгийн өндөр цэг нь Хантай нурууны оргил Давлин 2171 м, хамгийн нам дор газар нь Сэлэнгэ мөрний сав, Сүмийн булан, Ингэт толгой орчим далайн түвшингээс дээш 950 м байдаг.

Сэлэнгэ, Орхон, Туул, Эг, Хануй, Харбух, Тарвагтайн тарни, Хангал, Ингэт, Хужир, Баянгол, Зэлтэр, Алтайд, Ачуут, Могой, Төлбөр, Балиг, Цагаан гол зэрэг 388 гол горхи, 369 булаг шандтай. Хунт, Хульж, Хануй, Цагаан гол, Чин толгой, Чулуут, Хөөвөр, Зүүнтүрүү зэрэг 30 орчим рашаантай.

Уур амьсгал нь эх газрын эрс тэс сэрүүвтэр чийглэг 1-р сарын дундаж температур нь Булган хотын орчимд -22.80, 7-р сард 16.50, үнэмлэхүй дулаан нь 34.8 хэм, үэнмлэхүй хүйтэн нь -44.10, жилийн дундаж тунадас 324 мл боловч, зарим жил 500 мл-с дээш байдаг. Салхины дундаж хурд 2.2 м/с, цасан бүрхүүлийн дундаж зузаан Булган орчимд 15-25 см, түрүүчийн цас 9-р сарын дундуур, сүүлийн цас 5-р сарын дундуур ордог. Хур бороо элбэгтэй учир агаар чийглэг, харьцах чийглэгийн жилийн дундаж 63 хувь байдаг.

Жилийн турш цэлмэг өдөр зонхилж 68-108, бүрхэг өдөр 12-66 байдаг. Байгалийн баялагт ашигт малтмалаас алт, мөнгө, зэс, молибден, хар тугалга, чулуун нүүрс, оюу, номин, болор, гантиг, боржин чулуу, барилгын төрөл бүрийн материал, элс хайрга, хүрмэн бай шохойн чулуу, зос, будаг элбэг.

5

ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭЛТИЙН ТАНИЛЦУУЛГА - 2016 Тус аймаг нь 2016 оны жилийн эцэст 61149 хүн амтай. Нийт хүн амын 50.8 хувь нь эрэгтэй, 49.2 хувь нь эмэгтэйчүүд, 16906 буюу 27.6 хувь нь 0-14 насны хүүхэд, 19774 буюу 32.3 хувь нь 15-34 насны залуучууд, 20833 буюу 34.1 хувь нь 35-69 насныхан, 1753 буюу 2.9 хувь нь 70-аас дээш ахмадууд тус тус эзэлж байна. Хүн амын 12512 буюу 20.5 хувь нь аймгийн төв Булган суманд амьдарч байна.

Аймгийн нийт сум төвийн эрчим хүчинд холбогдсон. Холбоо мэдээллийн шинэ дэвшилтэт технологи бүрэн нэвтэрсэн. Үйлдвэрлэл, үйлчилгээ, төрийн болон хувийн хэвшлийн 1100 гаруй нэгжтэй, томоохон хот сууринтай хатуу хучилттай замаар холбогдсон. Хангайн гурил ХХК, Хонгор агро ХХК, Илчит металл ХХК зэрэг томоохон үйлдвэрүүдтэй. Жилдээ 280-300 орчим тэрбум ДНБ үйлдвэрлэдэг. Нийт ДНБ-ний 80 орчим хувийг Хөдөө аж ахуйн салбар бүрдүүлдэг.

6


ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

Монгол Улсын Статистикийн тухай хуулинд 2004 онд оруулсан нэмэлт өөрчлөлт ёсоор 2006 оноос эхлэн жил бүр АХС-ны үр дүнг нэгтгэн улирлын давтамжтайгаар тархааж байна. АХС-нд сонгогдсон өрхөөс мэдээллийг сар бүр цуглуулж, улирлаар нэгтгэж, үр дүнг гаргадаг. Улсын хэмжээнд хүнд амын хөдөлмөр эрхлэлт, ажиллах хүчний мэдээ, тайлан гаргах, судалгаа явуулахад ҮСХ-ны дарга, Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайд /хуучнаар/-ын 2009 оны 01/68/94 тоот хамтарсан тушаалаар батлагдсан “Хөдөлмөрийн эрхлэлт, ажиллах хүчний статистикийн үзүүлэлтийг тооцох аргачлал”-ыг мөрдөж байна.

Эдийн засгийн үйл ажиллагаа: Зах зээлд болон хувийн хэрэгцээнд зориулж үйлдвэрлэсэн бараа, үйлчилгээг хамруулна. Үндэсний тооцооны системийн хүрээнд бараа, үйлчилгээг худалдах, солилцох, өөрийн аж ахуйд хэрэглэх зорилгоор боловсруулсан түүхий эд материал, зах зээлд нийлүүлж байгаа бүхий л бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, зах зээлд худалдах, өөртөө хэрэглэх зорилгоор өрхөд үйлдвэрлэж байгаа бараа, үйлчилгээг хамруулна.

Эдийн засгийн бус үйл ажиллагаа: Хүүхэд, өндөр настан асрах, гэр цэвэрлэх, хоол ундбэлтгэх зэрэг цалин хөлс, орлого олохгүй үйл ажиллагааг хамруулна.

Эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам /ажиллах хүч/-д: Үндэсний тооцооны системийн хүрээнд, тухайн цаг хугацаанд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, үйлчилгээ үзүүлэхэд ажиллах хүчээ нийлүүлж байгаа ажиллагч, нийлүүлэхэд бэлэн байгаа ажилгүй иргэдийг хамруулна. Эдийн засгийн идэвхитэй хүн амыг эдийн засгийн байнгын идэвхитэй хүн ам, эдийн засгийн тухайн үеийн идэвхитэй хүн ам гэж хоёр ангилна.

Эдийн засгийн идэвхигүй хүн ам: Эдийн засгийн идэвхитэй хүнд амд хамрагдахгүй хөдөлмөрийн насны нийт хүн ам болон хөдөлмөрийн насанд хүрээгүй хүн ам, хөдөлмөрийн наснаас дээш насны хүн амыг хамруулна. Эдийн засгийн идэвхигүй хүн амд хөдөлмөрийн нөхцөл, онцлогоос шалтгаалан тэтгэврийн наснаас өмнө тэтгэвэр, тэтгэмж тогтоолгосон хүн ам, хөдөлмөрийн чадвараа 6 сараас дээш хугацаагаар түр болон бүрэн алдсан иргэн, хөдөлмөрийн насны өдрөөр суралцагч, хүндэтгэх ба хүндэтгэх бус шалтгаанаар хөдөлмөр эрхлээгүй болон хөдөлмөрийн насанд хүрээгүй хүн амыг хамруулна. Эдийн засгийн идэвхигүй хүн амыг эдийн засгийн байнгын идэвхигүй хүн ам, эдийн засгийн тухайн үеийн идэвхигүй хүн ам гэж хоёр ангилна.

Ажиллагч: Цалин хөлс, орлого олох зорилгоор эдийн засгийн үйл ажиллагаанд оролцож, хөдөлмөр эрхлэлийн аль нэг статуст хамрагдаж буй иргэнийг ойлгоно.

Ажилгүй иргэн: Тухайн хугацаанд ажилгүй байсан, ажил хийхэд бэлэн, ажил идэвхитэй хайж байгаа хөдөлмөрийн насны, хөдөлмөрийн чадвартай иргэнийг хэлнэ.

Бүртгэлтэй ажилгүй иргэн: Монгол Улсын хуулиар зөвшөөрөгдсөн хөдөлмөрлөх насны, хөдөлмөр эрхлэх чадвартай, цалин хөлстэй ажил болон хувиараа хөдөлмөр эрхэлдэггүй, тухайн үед ажиллахад бэлэн, цалин хөлстэй ажил идэвхитэй хайж байгаа хөдөлмөр эрхлэлтийн хэлтэс болон хөдөлмөрийн биржид бүртгүүлсэн иргэдийг бүртгэлтэй ажилгүй иргэдэд хамруулна.

7


Ажил хайгч: Ажилгүй эсхүл ажилтай боловч ажлын нөхцлөө сайжруулах, нэмэлт орлого олох зорилгоор ажил хайж байгаа иргэнийг хэлнэ.

Ажиллах хүчний оролцооны түвшин: Эдийн засгийн идэвхитэй хүн амйн

тоог хөдөлмөрийн насны хүн амын тоонд харьцуулж тооцно.

Ажиллах хүчний Оролцооны түвшин =

Эдийн засгийн идэвхитэй хүн амын тоо ------------------------------------------------------- Х100

Хөдөлмөрийн насны хүн амын тоо

Хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшин:Ажиллагчдын тоог хөдөлмөрийн насны хүн амын тоонд харьцуулана.

Хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшин

Ажиллагчдын тоо = ------------------------------------------------- Х100

Хөдөлмөрийн насны хүн амйн тоо

Ажилгүйдлийн түвшин: Ажилгүй иргэдийн тоог эдийн засгийн идэвхитэй хүн амын тоонд харьцуулна.

Ажилгүйдлийн түвшин

Ажилгүй иргэдийн тоо = ----------------------------------------------------- Х100

Эдийн засгийн идэвхтэй хүн амын тоо

8


ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭЛТ

Хүснэгт 1. Хүн амын ажил эрхлэлтийн үзүүлэлт, оноор

Үзүүлэлт 2012 2013 2014 2015 2016

Нийт хүн ам 58.7 58.8 60.3 60.0 61.1Хөдөлмөрийн насны хүн ам 38.2 37.9 35.4 36.2 38.3Эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам 29.6 28.9 28 28.3 28.1Ажиллагчид 26.9 27.5 25.3 27 26.7Ажилгүй иргэд 2.7 1.4 2.7 1.3 1.4

Бүртгэлтэй ажилгүй иргэд 211 849 690 467 1082Эдийн засгийн идэвхигүй хүн ам 13122 8700 10736 8522 10206Ажиллах хүчний оролцооны түвшин % 77.4 76.3 79.1 78.2 73.4Хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшин % 70.4 72.6 71.5 74.5 69.7Ажилгүйдлийн түвшин % 9.1 4.7 9.7 4.6 5.0

Манай аймгийн хүн амын тоо 2011 оноос тасралтгүй өсч, 2016 онд өмнөх оноос

1.8 хувиар өссөн байна. Хөдөлмөрийн насны хүн амын эзлэх хувь 2011 онд 64.4 хувийг, 2016 онд 62.7 хувийг эзэлж байна. Ажиллагсдын тоо 2012 оноос 1.1 хувиар буурсан байна.

Зураг 1. Хөдөлмөрийн насны хүн ам, хангайн бүсийн аймгуудтай харьцуулснаар, 2016 он

42,532 39,33926,747

37,22752,741 50,436

2,343 6,084

1,397

6,818

3,727 4,63015,727 18,480

10,206

21,698

18,37234,667

0

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

70,000

80,000

90,000

100,000

Архангай Баянхонгор Булган Орхон Өвөрхангай Хөвсгөл

Ажил эрхэлж байгаа хүн ам Аижлгүй иргэн Эдийн засгийн идэвхгүй хүн ам

9


Манай аймгийн эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам Хангайн бүсийнхээ бусад аймгуудтай харьцуулахад хамгийн бага 9.7 хувийг эзэлж байна. Ажилгүй иргэдийн тоо өмнөх оноос 7.6 хувиар буурсан ба ажилгүйдлийн түвшин өмнөх оноос 0.4 пунктээр өссөн байна.

Хүснэгт 2. Хөдөлмөрийн насны хүн ам /Улс, хангайн бүсийн аймгуудын дүнтэй харьцуулснаар/

Бүсээр Хөдөлмөрийн насны хүн ам

Эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам

Эдийн засгийн идэвхигүй хүн ам Ажил

эрхлэж байгаа хүн

ам

Ажилгүй иргэн

Архангай 60592 42532 2343 15717 Баянхонгор 63903 39339 6084 18480 Булган 38350 26747 1397 10206 Орхон 65743 37227 6818 21698 Өвөрхангай 74840 52741 3727 18372 Хөвсгөл 89733 50436 4630 34667

Хангайн бүс 393161 249022 24999 119150 Улсын дүн 2053899 1132843 107003 814053

Булган аймаг улсын хэмжээнд хөдөлмөрийн насны нийт хүн амын 1.8 хувь, ажиллагсадын 2.4 хувь, ажилгүй иргэдийн 1.3 хувь, эдийн засгийн идэвхигүй хүн ам 1.2 хувийг тус тус бүрдүүлж байна. Зураг 2. Хүн ам, Хөдөлмөрийн насны хүн ам, оноор

Зургаас харахад хөдөлмөрийн насны хүн ам 2006 онд 36.3 мянган хөдөлмөрийн насны хүн амтай байсан бол 2016 онд 38.3 мянга болж өссөн байна.

2006 он 2007 он 2008 он 2009 он 2010 он 2011 он 2012 он 2013 он 2014 он 2015 он 2016 он

36.3 36.7 37.4 38.2 37.6 35.8 38.2 37.9 35.4 36.2 38.3

57.2 57.3 57.8 58.8 58.3 58.4 58.6 58.8 60.3 60.0 61.1

10


ЭДИЙН ЗАСГИЙН ИДЭВХИТЭЙ ХҮН Хүснэгт 3. Эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам, бүсээр

Бүсээр 2012 2013 2014 2015 2016

Хангайн бүс 273.7 276.4 260.9 251.5 274 Архангай 49.6 48.3 45.3 41.4 44.8 Баянхонгор 38.6 39.1 40 40.5 45.4 Булган 29.6 28.9 28.1 28.3 28.1 Орхон 41.7 39.4 40.3 40.2 44 Өвөрхангай 54.3 57.7 54.5 42.9 56.4 Хөвсгөл 59.9 63 52.7 58.6 55 Хангайн бүсэд 2016 онд улсын нийт эдийн засгийн идэвхитэй хүн амын 274.0 мянган буюу 22.1 хувь нь байна. Харин Булган аймгийн эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам хангайн бүсийн эдийн засгийн идэвхитэй хүн амын 28.1 мянга буюу 10.3 хувийг эзэлж байгаа бөгөөд өмнөх оноос 0.1 пунктээр буурсан байна.

Зураг 3. Эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам, улсын дундаж, бүсээр, оноор

1151.1 1198.3 1206.6 11641239.8

273.7 276.4 260.9 251.5 274

29.6 28.9 28.1 28.3 28.1

10.8

10.5

10.8

11.3

10.3

9.69.810.010.210.410.610.811.011.211.4

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

2012 он 2013 он 2014 он 2015 он 2016 он

Улсын дундаж Хангайн бүс Булган Хангайн бүсэд Булган аймгийн ЭЗИХА эзлэх хувь

11


Хүснэгт 4. Эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам, Улс хангайн бүсийн аймгууд, хүйсээр

Үзүүлэлт Бүгд Хүйсээр Эрэгтэй Эмэгтэй

Архангай 44875 23910 20965 Баянхонгор 45423 23384 22039 Булган 28144 15266 12878 Орхон 44045 23722 20323 Өвөрхангай 56468 28022 28446 Хөвсгөл 55066 28587 26479

Хангайн бүс 274021 142891 131130Улсын дүн 1239846 659675 580171

Улсын хэмжээнд эдийн засгийн идэвхитэй хүн амын 53.2 хувийг эрэгтэйчүүд, 46.7

хувийг эмэгтэйчүүд эзэлж байна. Хангайн бүсийн 52.1 хувь эрэгтэйчүүд, 47.8 хувь нь эмэгтэйчүүд эзэлж байгаа бол манай аймагт 54.2 хувийг эрэгтэйчүүд, үлдэх 45.7 хувь нь эмэгтэйчүүдийн эдийн засгийн идэвхитэй хүн амыг бүрдүүлж байна.

АЖИЛЛАГСАД Хүснэгт 5. Ажил эрхлэж байгаа хүн ам, улс хангайн бүсийн аймгууд, хүйсээр

Аймаг Бүгд Хүйсээр

Эрэгтэй Эмэгтэй Архангай 42532 22241 20291 Баянхонгор 39339 20473 18866 Булган 26747 14533 12214 Орхон 37227 18900 18327 Өвөрхангай 52741 26034 26707 Хөвсгөл 50436 25035 25401

Улсын дүн 1132843 592686 540157 Хангайн бүс 249022 127216 121806

Хангайн бүсийн аймгуудын ажиллагсдын тоог зэрэгцүүлж харахад хамгийн их нь

Өвөрхангай аймаг 52.7 мянган ажиллагсадтай ба хамгийн бага нь 26.7 мянган ажиллагсадтай Булган аймаг байна. Ажиллагсдын 54.3 хувь нь эрэгтэйчүүд байгаа нь өмнөх оноос 3.6 пунктээр өссөн байна.

12


Хүснэгт 6. Ажиллагсад, ажил мэргэжлийн ангиллаар, хүйсээр

Ажил мэргэжлийн ангиллаар Бүгд Эрэгтэй Эмэгтэй Бүгд 26747 14533 12214Менежер 511 335 176Мэргэжилтэн 899 - 899Техникч болон туслах /дэд мэргэжилтэн 522 353 169Контор, үйлчилгээний ажилтан 352 176 176Худалдаа, үйлчилгээний ажилтан 1307 481 826Хөдөө аж ахуй, ой, загас агнуурын мэргэшсэн ажилтан 20589 10960 9629Үйлдвэрлэл, барилга, гар урлал, холбогдох ажил, үйлчилгээний ажилтан 353 353 -

Машин механизм, төхөөрөмжийн операторч, угсрагч 690 690 -Энгийн ажил, мэргэжил 1355 1016 339Зэвсэгт хүчний ажил, мэргэжил 169 169 -

Хүснэгт 7. Ажиллагсад, хүйсээр, эдийн засгийн ангиллаар

Эдийн засгийн ангилал Бүгд Эрэгтэй Эмэгтэй Бүгд 26747 14533 12214ХАА, ойн аж ахуйн, загас барилт, ан агнуур 21103 11474 9629Уул уурхай, олборлолт 176 176 -Барилга 352 352 -Бөөний болон жижиглэн худалдаа, машин мотоциклийн засвар үйлчилгээ 163 163 -

Тээвэр ба агуулахын үйл ажиллагаа 477 318 159Зочид буудал, байр сууц болон нийтийн хоолны үйлчилгээ 328 - 328Төрийн удирдлага ба батлан хамгаалах үйл ажиллагаа, албан журмын 1012 667 345

Боловсрол 1564 529 1035Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамжийн үйл ажиллагаа 1057 339 718Урлаг, үзвэр, тоглоом наадам 339 339 - ¯éë÷èëãýýíèé áóñàä ¿éë àæèëëàãàà 16 176 -

13


АЖИЛГҮЙЧҮҮД Зураг 4. Ажилгүйчүүд, оноор

Зургаас харахад ажилгүй иргэд 2010 онд хамгийн их буюу 4662 байсан бол

түүнээс хойш тогтмол буурсан үзүүлэлттэй байна. Хүснэгт 8. Ажилгүй иргэд, улс, хангайн бүсийн аймгууд, хүйсээр

Үзүүлэлт 2013 2014 2015 2016 Эмэгтэй Эмэгтэй Эмэгтэй Эмэгтэй

Архангай 2125 1000 1752 958 2125 935 2343 674 Баянхонгор 2858 1521 2244 1010 2680 914 6084 3,173 Булган 1363 497 2729 957 1304 564 1397 664 Орхон 8310 4348 4953 2124 850 120 6818 1,996 Өвөрхангай 2890 1353 1907 613 1945 1116 3727 1,739 Хөвсгөл 9479 4743 4150 2024 3797 1431 4630 1,078 Хангайн бүс 27025 13462 17735 7686 12701 5080 24999 9324Улсын дүн 94732 47344 95856 41513 92672 38983 107003 40014

Манай аймагт улсын нийт ажилгүй иргэдийн 1.3 хувь, хангайн бүсийн ажилгүй

иргэдийн 5.6 хувь нь байгаа бол тэдгээрийн 47.5 хувь нь эрэгтэйчүүд, 52.5 хувь нь эмэгтэйчүүд байна. Ажилгүй иргэдийн тоо өмнөх оноос 7.1 хувиар өссөн байна.

1647 14551166 1118

2945

4662

3835

2678

1363

2729

1304 1397

2005 он 2006 он 2007 он 2008 он 2009 он 2010 он 2011 он 2012 он 2013 он 2014 он 2015 он 2016 он

14


АЖИЛГҮЙДЛИЙН ТҮВШИН Хүснэгт 9. Ажилгүйдлийн түвшин, улс, хангайн бүсийн аймгууд, хүйсээр

Үзүүлэлт 2012 2013 2014 2015 2016

Архангай 3.3 4.4 3.9 5.0 5.2 Баянхонгор 3.6 7.3 5.6 6.4 13.4 Булган 9.1 4.7 9.7 4.6 5.0 Орхон 14.2 21.1 12.3 2.2 6.6 Өвөрхангай 3.4 5.0 3.5 2.2 8.4 Хөвсгөл 15.2 15.1 7.9 6.7 15.5

Хангайн бүс 8.3 9.3 6.8 4.9 9.1Улсын дүн 8.2 7.9 7.9 7.5 8.6

Ажилгүйдлын түвшин улсын хэмжээнд 8.6, хангайн бүсэд 9.1 байгаа бол манай аймгийн хувьд улсын түшнөөс 3.6 пункт, хангайн бүсийн түвшнээс 4.1 пунктээр бага, өмнөх оноос 0.4 пунктээр өссөн байна.

АЖИЛЛАХ ХҮЧНИЙ ОРОЛЦООНЫ ТҮВШИН

Ажиллах хүчний 2013 оны судалгаагаар ажиллах хүчний оролцооны түвшин (АХОТ) улсын хэмжээнд 56.3 хувь, 2014 онд 56.2 хувь, 2015 онд 55.4 хувь, 2016 онд 60.4 байхад Булган аймгийн ажиллах хүчний оролцооны түвшин (АХОТ) 2014 онд 79.1 хувь, 2015 онд 78.2 хувь, 2016 онд 73.4 байгаа нь улсын дунджаас 2014 онд 22.9 пунктээр, 2015 онд 22.8 пунктээр, 2016 онд 13 пунктээр их байна. Зураг 5. Ажиллах хүчний оролцооны түвшин, хангайн бүс, 2016 он

2016 оны жилийн эцэст хангайн бүсийн аймгуудад ажллах хүчний оролцооны түвшин (АХОТ) Архангай аймаг 74.0 хувь, Булган аймаг 73.4 хувь, Өвөрхангай аймагт 75.5 байгаа нь хамгийн өндөр, Хөвсгөл аймаг 61.4 хувь байгаа нь хамгийн бага байна.

42,53239,339

26,747

37,227

52,741 50,4367471.1 73.4

67

75.5

61.4

0

10

20

30

40

50

60

70

80

0

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

Архангай Баянхонгор Булган Орхон Өвөрхангай Хөвсгөл

Ажил эрхэлж байгаа хүн ам АХОТ

15


ХАВСРАЛТ ХҮСНЭГТ

Хүснэгт 1. Ажиллагчид, хүйс, байршлаар

Насны бүлгээр Нийт хүн ам Эрэгтэй Эмэгтэй

Хот Хөдөө Нийт

хүн ам Эрэгтэй Эмэгтэй Нийт хүн ам Эрэгтэй Эмэгтэй

Бүгд 26747 14533 12214 1140 977 163 25607 13556 12051 15 - 19 176 - 176 - - - 176 - 176 20 - 24 365 646 319 - - - 965 646 319 25 - 29 3012 1658 1354 - - - 3012 1658 1354 30 - 34 3821 2215 1606 - - - 3821 2215 1606 35 - 39 3865 1527 2338 - - - 3865 1527 2338 40 - 44 4534 2626 1908 488 488 - 4046 2138 1908 45 - 49 2343 1354 989 163 - 163 2180 1354 826 50 - 54 4257 2049 2208 489 489 - 3768 1560 2208 55 - 59 2748 1751 997 - - - 2748 1751 997 60 - 64 638 319 319 - - - 638 319 319 65 - 69 219 219 - - - - 219 219 -

70 + 169 169 - - - - 169 169 - Хүснэгт 2. Ажиллагчид, хүйс, байршил, боловсролын түвшинээр

Боловсролын түвшин

Нийт хүн ам Эрэгтэй Эмэгтэй

Хот ХөдөөНийт


Бүгд 26747 14533 12214 1140 977 163 25607 13556 12051 Боловсролгүй 319 319 - - - - 319 319 - Бага 2669 1527 1142 - - - 2669 1527 1142 Суурь 7487 3626 3861 163 163 - 7324 3463 3861 Бүрэн дунд 5432 2584 2848 326 326 - 5106 2258 2848 Техникийн болон мэргэжлийн 6149 4406 1743 326 163 163 5823 4243 1580

Тусгай мэргэжлийн дунд 1181 508 673 163 163 - 1018 345 673

Дипломын дээд болон бакалавр 3510 1563 1947 162 162 - 3348 1401 1947

16


Хүснэгт 3. Ажиллагчид, эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбарын ангиллаар, хүйс, байршлаар

Хүснэгт 4. Ажиллагчид, хүйс, байршил, хөдөлмөр эрхлэлтийн байдлаар

Үзүүлэлт Нийт хүн ам Эрэгтэй Эмэгтэй

Хот Хөдөө Нийт хүн ам

Эрэгтэй Эмэгтэй Нийт хүн ам

Эрэгтэй Эмэгтэй

Бүгд 26747 14533 12214 1140 977 163 25607 13556 12051 Цалин хөлстэй ажиллагч 5522 3255 2267 814 651 163 4708 2604 2104

Хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч 318 159 159 - - - 318 159 159

Мал аж ахуй эрхлэгч 20589 10960 9629 326 326 - 20263 10634 9629 Өрхийн үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд цалин хөлсгүй оролцогч

318 159 159 - - - 318 159 159

Салбарын ангиллаар




Бүгд 26747 14533 12214 1140 977 163 25607 13556 12051 ХАА, ойн аж ахуйн, загас барилт, ан агнуур

21103 11474 9629 488 488 - 20615 10986 9629

Уул уурхай, олборлолт

176 176 - - - - 176 176 -

Барилга 352 352 - - - - 352 352 -

Бөөний болон жижиглэн худалдаа, машин мотоциклийн засвар үйлчилгээ

163 163 - 163 163 - - - -

Тээвэр ба агуулахын үйл ажиллагаа

477 318 159 - - - 477 318 159

Зочид буудал, байр сууц болон нийтийн хоолны үйлчилгээ

328 - 328 - - - 328 - 328

Төрийн удирдлага ба батлан хамгаалах үйл ажиллагаа, албан журмын

1012 667 345 - - - 1012 667 345

Боловсрол 1564 529 1035 163 - 163 1401 529 872

Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамжийн үйл ажиллагаа

1057 339 718 163 163 - 894 176 718

Урлаг, үзвэр, тоглоом наадам

339 339 - 163 163 - 176 176 -

¯éë÷èëãýýíèé áóñàä ¿éë àæèëëàãàà

176 176 - - - - 176 176 -

17


Хүснэгт 5. Ажиллагчид, хүйс, байршил, ажил мэргэжлийн ангиллаар

Ажил мэргэжлийн ангиллаар




Бүгд 26747 14533 12214 1140 977 163 25607 13556 12051Менежер 511 335 176 - - - 511 335 176Мэргэжилтэн 899 - 899 - - - 899 - 899Техникч болон туслах /дэд мэргэжилтэн 522 353 169 - - - 522 353 169Контор, үйлчилгээний ажилтан 352 176 176 - - - 352 176 176Худалдаа, үйлчилгээний ажилтан 1307 481 826 163 - 163 1144 481 663Хөдөө аж ахуй, ой, загас агнуурын мэргэшсэн ажилтан 20590 10961 9629 326 326 - 20264 10635 9629Үйлдвэрлэл, барилга, гар урлал, холбогдох ажил, үйлчилгээний ажилтан 352 352 - - - - 352 352 -Машин механизм, төхөөрөмжийн операторч, угсрагч 690 690 - 163 163 - 527 527 -Энгийн ажил, мэргэжил 1355 1016 339 488 488 - 867 528 339Зэвсэгт хүчний ажил, мэргэжил 169 169 - - - - 169 169 -

Хүснэгт 6. Ажилгүй иргэд, хүйс, байршил, боловсролын түвшингээр

Боловсролын түвшингээр


Хот ХөдөөНийт хүн ам

Эрэгтэй Эмэгтэй Нийт хүн ам

Эрэгтэй Эмэгтэй

Бүгд 1397 733 664 652 163 489 745 570 175 Суурь 558 395 163 163 163 395 395 - Бүрэн дунд 338 175 163 163 163 175 175 - Техникийн болон мэргэжлийн 501 163 338 326 163 163 175 - 175

Хүснэгт 7. Ажилгүй иргэд, хүйс, нас, ажилгүй байсан шалтгаанаар

Насны бүлгээр Ирэх 14 хоногт ажил хийхэд бэлэн эсэх Эрэгтэй Эмэгтэй

Бүгд 1397 733 664 15 - 19 163 - 163 25 - 29 338 175 163 30 - 34 219 219 ‐ 40 - 44 338 338 ‐ 50 - 54 338 - 338

18

ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭЛТИЙН ТАНИЛЦУУЛГА - 2016 Хүснэгт 8. Эдийн засгийн идэвхгүй хүн ам, хүйс, байршил, шалтгаанаар

Хүснэгт 9. Албан бус салбарт хөдөлмөр эрхлэгчид, эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбарын ангиллаар

Үйл ажиллагааны салбарын ангиллаар Нийт Хот Хөдөө

Эрэгтэй Эмэгтэй Эрэгтэй Эмэгтэй

Бүгд 318 - - 159 159

Тээвэр ба агуулахын үйл ажиллагаа 159 - - 159 -Зочид буудал, байр сууц болон нийтийн хоолны үйлчилгээ

159 - - - 159 Хүснэгт 10. Албан бус салбарт хөдөлмөр эрхлэгчид, хүйс, байршлаар

Насны бүлэг Нийт хүн ам Хот ХөдөөЭрэгтэй Эмэгтэй Эрэгтэй Эмэгтэй

Бүгд 318 - - 159 15945 - 49 159 - - 159 -50 - 54 159 - - - 159

Байршил шалтгаанаар Нийт хүн ам Эрэгтэй Эмэгтэй

Хот Хөдөө

Нийт хүн ам Эрэгтэй Эмэгтэй Нийт

хүн ам Эрэгтэй Эмэгтэй

Бүгд 10206 3694 6512 2280 489 1791 7926 3205 4721 Гэрийн ажилтай 1247 558 689 326 163 163 921 395 526 Суралцдаг 1949 1052 897 163 163 - 1786 889 897 Тэтгэвэрт 4620 501 4119 1303 163 1140 3317 338 2979 Өндөр настан 150 150 - - - - 150 150 - Хөгжлийн бэрхшээлтэй 1242 929 313 163 - 163 1079 929 150 Ажил хийхийг хүсээгүй 335 335 - - - - 335 335 - Хүүхэд асарсан 332 - 332 163 - 163 169 - 169 Бусад 331 169 162 162 - 162 169 169 -

19


Танилцуулгыг хянасан:

Хэлтсийн дарга /М.Мөнхбат/

Танилцуулгыг бэлтгэсэн:

Мэргэжилтэн /Г.Нандин/

ТЭМДЭГЛЭЛ

20


Статистикийн мэдээллийгхэрхэн авах вэ?

www.1212.mn Статистикийн мэдээллийн нэгдсэн сан bulgan.nso.mn Хэлтсийн вэб сайт

Ухаалаг гар утас, таблет ашиглан статистикийн мэдээлэл авах ezStat аппликейшн

Статистикийн хэвлэл бүтээгдэхүүнийг унших Монстат аппликейшн

www.nso.mn сайтад бүртгүүлснээр цахим шуудангаар тогтмол авч болно.

www.facebook.com/pages/ Статистик-Мэдээлэл

www.twitter.com/statistic_mn

1900-1212 703427661 минут = 200 төгрөг

www.facebook.com/pages/Булган аймгийн засаг даргын дэргэдэх статистикийн хэлтэс

АШИГЛАСАН МАТЕРИАЛ

- Булган аймгийн жилийн эцсийн хүн ам, нийгмийн зарим

үзүүлэлтийн мэдээ 2012-2016 он - Улсын статистикийн эмхэтгэл 2014, 2016 он - Ажиллах хүчний судалгааны үр дүн 2016 он - www.nso.mn - www.1212.mn - www.bulgan.ubseg.gov.mn

АШИГЛАСАН МАТЕРИАЛ

- Булган аймгийн жилийн эцсийн хүн ам, нийгмийн зарим

үзүүлэлтийн мэдээ 2012-2016 он - Улсын статистикийн эмхэтгэл 2014, 2016 он - Ажиллах хүчний судалгааны үр дүн 2016 он - www.nso.mn - www.1212.mn - www.bulgan.ubseg.gov.mn

Documents

O E W : G B E P M M E - bulgan.nso.mn erhlelt-2016.pdf · хөтөлбөр болон Зохистой хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйл ажиллагааны