Upload
langenscheidt-polska
View
229
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
18 wycieczek po Nowym Jorku Fifth Avenue • Times Square • Museum of Modern Art • ONZ i Midtown East • Central Park • Metropolitan Museum of Art • Muzea w Upper East Side • Upper West Side • Harlem • The Cloisters • Flatiron i Chelsea • Greenwich Village • Soho i Tribeca • East Village i Lower East Side • Dolny Manhattan • Statua Wolności i Wyspa Ellis • Brooklyn • Bronx
Citation preview
ZAFASCYNOWANYM DR APACZAMI CHMUR
Warto zapoznać się z najwyższymi budynkami Nowego Jorku: Flatiron, pierwszym wieżowcem w mieście (trasa nr 11), Chrysler Building (trasa nr 14) i Empire State Building (trasa nr 1), nowoczesnym i ekologicznym Hearst Tower (trasa nr 8) oraz wysoką zabudową Dolnego Manhattanu (trasa nr 15).
SMAKOSZOM
Świeże produkty można kupić na targach na Union Square (trasa nr 11) i w Chelsea (trasa nr 11),
z kolei w Dean & Deluca (trasa nr 13) oraz Katz’s Delicatessen (trasa 14) nie brakuje wykwintnych
artykułów spożywczych.
KOCHAJĄCYM PARKI I OGRODY
Central Park (trasa nr 5) to arcydzieło architektury krajobrazu, ale godne uwagi są także Botanical Garden (trasa nr 18) w Bronksie i Brooklyn Botanic Garden (trasa nr 17).
WIELBICIELOM SZTUKI
Nigdzie nie można obejrzeć tylu dzieł sztuki co w w najważniejszych muzeach: Met (trasa nr 6), MoMA (trasa nr 3), Whitney, Guggenheim i Frick (trasa nr 7) oraz w galeriach Chelsea.
POLECANE WYCIECZKI…
MIŁOŚNIKOM NIEZWYKŁYCH WIDOKÓW
Warto zobaczyć wspaniałe widoki z Empire State Building (trasa nr 1), Top of the Rock w Rockefeller Center (trasa nr 1), z Mostu Brooklińskiego (trasa nr 17) lub ze Statuy Wolności (trasa nr 16).
FANOM FILMÓW
King Kong wspiął się na Empire State Building (trasa nr 1); Holly Golightly jadła śniadanie u Tiffany’ego (trasa nr 1); Clark Kent był reporterem w News Building (trasa nr 4); Travis Bickle kręcił się po Times Square (trasa nr 2), a rodzina Corleone trzęsła Little Italy (trasa nr 14).
ENTUZJASTOM NOCNEGO ŻYCIA
Warto posłuchać rocka alternatywnego w Lower East Side
(trasa nr 14); zajrzeć do klubów jazzowych w Greenwich Village
(trasa 12) lub do Apollo w Harlemie (trasa nr 9) bądź przetańczyć całą
noc w najmodniejszych klubach Meatpacking District (trasa nr 12).
DZIECIOM
Koniecznie trzeba obejrzeć dinozaury w Muzeum Przyrodniczym (trasa nr 8) i pingwiny w zoo w Central Parku (trasa nr 15), a także nakupić zabawek w FAO Schwarz (trasa nr 1).
TEATROMANOM
Warto obejrzeć sztukę na Broadwayu w Great White Way (trasa nr 2), przedstawienie operowe, baletowe lub posłuchać koncertu symfonicznego w Lincoln Center (trasa nr 8), ewentualnie pójść na sztukę do jednego z teatrów Off Broadway w East Village (trasa nr 14) lub na bezpłatną inscenizację Szekspira w Central Parku (trasa nr 5).
AMATOROM ZAKUPÓW
Warto wybrać się na zakupy do domów towarowych na Piątej Alei (trasa nr 1), butików w Soho (trasa nr 13), Nolicie (trasa nr 14)
i Meatpacking Ditrict (trasa nr 12) oraz przejrzeć 10 km książek
w Strand Bookstore (trasa nr 12).
Nowy Jork od zawsze był kulinarnym tyglem. Jego mieszkańcy nigdy nie mieli powodów do narzekań na oszałamiający wybór dań i różnorodność cen w żydowskich delikatesach, meksykańskich taquerias czy w stołówce Narodów Zjednoczonych (zob. s. 39).
Można tu kupić hot doga w Gray’s Papaya (zob. s. 119) za jednego dolara i hamburgera za sto dolarów w DB Bistro Moderne (zob. s. 27). Restauracje z najwyższej półki serwują zaś najlepsze dania francuskiej kuchni.
MODNE KUCHNIE
Mody są niezwykle ważne dla nowojorczyków. Jeśli chodzi o kulinaria, na fali są obecnie sławni szefowie kuchni, zarówno amerykańscy, jak i zagraniczni: z Londynu, Paryża i Włoch. Do największych gwiazd zalicza się Davida Waltucka, Alaina Ducasse’a i Daniela Bouluda. Inna moda polega na tym, by trendy żywieniowe poprzedzać przymiotnikami „haute” (wysoki) lub „real” (prawdziwy), co ma podkreślać ich jakość i autentyczność. „Haute Italian” odnosi się zatem do najbardziej wyszukanych dań kuchni włoskiej, a nieco dziwaczna nazwa „Haute Barnyard” obiecuje smakołyki tradycyjnej kuchni wiejskiej wykorzystującej rodzime produkty najwyższej jakości za cenę, która długo będzie spędzać sen z powiek. Tymczasem po „Real Barnyard” spodziewać się można prostych, pożywnych dań wiejskich.
Diety specjalneWegetarianizm przestał już być opcją dla wybranych i przeniknął do głównego nurtu kulinarnego. Gastronomiczne skrajności obejmują teraz coraz częściej wszelkie dania, których nazwy zawierają przedrostek „bez” (bezglutenowe, bezmleczne itd.). Określenia te znajdziemy praktycznie we wszystkich jadłospisach, co spra
JEDZENIE I PICIELekko ścięte jaja sadzone, truflowe suflety, wykwintne paryskie przy-smaki, uliczny fast food, sashimi i kapusta kiszona – smakowitej róż-norodności nowojorskiej kuchni dorównuje jedynie rozpiętość cen w re-stauracjach.
Poniżej: klasyczne przyprawy.
Szkoły gotowaniaNajwiększa szkoła gastronomiczna, Insti-tute of Culinary Edu-cation, mieści się przy 23rd Street między Sixth i Seventh Ave-nue. Oferuje trwające pół dnia kursy. Więcej informacji na www.iceculinary.com.
14 WPROWADzENIE
wia, że każdy smakosz, bez względu na nawyki żywieniowe, znajdzie w Nowym Jorku coś dla siebie.
TRENDY W POSZCZEGÓLNYCH
DZIELNICACH
MidtownZnajdziemy tu jedne z najlepszych i najdroższych restauracji świata: Four Seasons (zob. s. 118), Le Cirque i Alain Ducasse w St. Regis. Wiele znanych i lubianych lokali również mieści się w tej części Manhattanu. Najdłużej, bo od 80 lat, serwuje jedzenie Oyster Bar (zob. s. 41) na dworcu Grand Central Terminal. O ile w Downtown króluje spontaniczność, o tyle w Midtown lepiej wcześniej zarezerwować stolik, zwłaszcza w godzinach poprzedzających przedstawienia teatralne lub bezpośrednio po nich.
Restauracje, zwłaszcza te droższe, wymagają odpowiedniego stroju. Na wieczorne wyjście mężczyźni zazwyczaj nakładają garnitur (albo przynajmniej marynarkę), a kobiety są elegancko wyszykowane. Wiele restauracji w Midtown jest zamkniętych w niedzielę i w porze lanczu w sobotę.
Meatpacking District, Chelsea, Soho i TribecaMeatpacking District jest świetnym miejscem na posiłek i publiczne pokazanie się, nawet jeśli klientkami tutejszych restauracji są przeważnie wychudzone modelki. Otwarty w dzień i noc Florent (zob. s. 79) u zbiegu Ninth Avenue i 15th Street to bez
pieczny wybór. Natomiast zajmujący dawne magazyny Chelsea Market (zob. s. 72) obiecuje prawdziwy raj dla smakoszy, którzy znajdą tu dziesiątki piekarni, sklepów rzeźniczych, stoisk z przyborami kuchennymi.
Soho zdobyło uznanie jako dzielnica artystów, którą inni mieszkańcy zaczęli tłumnie odwiedzać w poszukiwaniu nowych wrażeń. Kojarzone z nią obecnie moda i szyk znajdują odbicie w cenach posiłków serwowanych w restauracjach. Można zjeść stek w Balthazar za 35 dolarów (zob. s. 83) albo za dużo mniej najeść się do syta w Fanelli Café (zob. s. 81).
W sąsiedniej Tribece „rządzą” tymczasem filmowe gwiazdy, przede wszystkim Robert de Niro. Po sprowadzeniu się do dzielnicy w 1976 r. aktor zainwestował w miejscowe restauracje, takie jak Nobu (zob. s. 123) czy Tribeca Grill (zob. s. 83). Promował dzielnicę jako fajne miejsce na spotkania, którym pozostało do dziś.
East Village i Lower East SideNiegdyś nie było po co się zapuszczać w te okolice, zwłaszcza po zmierzchu. Dziś jednak, gdy zajdzie słońce, dzielnica ożywa, a wielu nowojorczyków zagląda tu, aby się napić i dobrze zjeść. Podupadłe, imigranckie ulice Lower East Side oraz East Village stały się dziś snobistyczne. O tym, że dzielnice te przeżywają odrodzenie, najłatwiej przekonać się w restauracjach położonych w okolicach Ludlow i Clinton Streets. Tradycyjnej lokalnej kuchni najlepiej spróbować w Katz’s Delicatessen (zob. s. 86). Miłośnicy kuchni
Powyżej od lewej: obiad w Nowym Jor-ku; hamburger za 100 dolarów w DB Bistro Moderne (zob. s. 27); coś dobrego w Rice (zob. s. 122); kucharz przy pracy w otwartej kuchni.
Lepiej rezerwowaćRezerwacje stolików są konieczne, dlatego lepiej wcześniej zadzwonić, chyba że zamierzamy zjeść obiad w jednej z re-stauracji sieciowych lub kawiarni. Planując wizytę w nowym lub modnym lokalu, należy zrobić rezer-wację kilka dni, jeśli nie tygodni wcześniej. Jednak może się zdarzyć, że nawet mając resos (rezer-wację), trzeba będzie poczekać w kolejce na zewnątrz. Najpew-niejszym sposobem uniknięcia tłumów jest pójście do lokalu poza tradycyjnymi godzinami posiłków.
JEDzENIE I PICIE 15
Piąta Aleja była dawniej ulubionym miejscem bogatych mieszkańców miasta, teraz dla większości ludzi stanowi kwintesencję Manhattanu. Tam znajdziemy najwyższe wieżowce, najładniejsze widoki, najbardziej romantyczne restauracje i najsłynniejsze sklepy.
EMPIRE STATE BUILDING
Empire State Building 1 (tel. 212 736 3100; www.esbnyc.com; taras widokowy codz. 8.00–14.00; ostatni wjazd o 13.15; wstęp płatny) wznosi się na rogu 34th Street i Fifth Avenue. Ten charakterystyczny budynek utrzymany w stylu art déco był w roku otwarcia (1931 r.) najwyższym drapaczem chmur na świecie, później przebiły
go wieżowce w Tajpej, Kuala Lumpur, Chicago oraz wiele innych. Panorama roztaczająca się z tarasu widokowego na 86 piętrze nie ma sobie równych; w pogodny dzień widoczność sięga 128 km.
BiletyKolejki do bramki kontrolnej, kasy biletowej i windy bywają długie, ale można kupić wejściówki przez Internet, chociaż nawet to nie pozwoli uniknąć kontroli przy wejściu ani kolejki do windy. Warto nabyć droższy Express Pass Ticket, który uprawnia do pierwszeństwa w każdej z kolejek. Za dodatkową opłatę i wyłącznie w biurze obsługi na drugim piętrze sprzedawane są bilety na punkt widokowy na 102 piętrze.
New York SkyrideNew York Skyride to symulator lotu umożliwiający wirtualną podróż nad miastem w towarzystwie przewodnika, aktora Kevina Bacona. To atrakcja raczej dla dzieci.
Głód odczuwany po powrocie na ziemię można zaspokoić w jednym z licznych lokali w pobliżu. Amatorzy mięsa mogą odwiedzić Keen’s Steak house, zob. ! a, położony dwie przecznice na północ przy West 36th Street, a na coś słodkiego warto
FIFTH AVENUE Niewiele ulic oddaje tak doskonale charakter miasta jak otoczona luk-susowymi sklepami Piąta Aleja, przy której wznoszą się słynny Empire State Building, wspaniały Rockefeller Center oraz elegancka katedra św. Patryka.
DŁUGOŚĆ TRASY: 2,5 km
CZAS: Pół dnia
POCZĄTEK: Empire State Building
KONIEC: Grand Army Plaza
WARTO PAMIĘTAĆ: Aby uniknąć
kolejek, najlepiej stawić się pod Em-
pire State Building jak najwcześniej
lub przyjść wieczorem, aby podziwiać
zachód słońca i widok Manhattanu
nocą. Piękna panorama miasta roz-
tacza się również z mniej obleganego
przez turystów top of the Rock.
1
24 FIFtH AVENUE
wstąpić do Beard Papa Sweets Café, zob. ! b, przy usytuowanej siedem przecz nic na północ East 41st Street.
NEW YORK PUBLIC LIBR ARY
Idąc na północ słynną Piątą Aleją, mija się wspaniałe kamienice należące niegdyś do Astorów czy Vanderbildtów, dzisiaj zajmowane przez sklepy z przecenionym towarem lub elektroniką. Ślady dawnego przepychu można odnaleźć nadal w utrzymanej w stylu art déco New York Public Library 2 (tel. 212 930 0830; www.nypl.org; wt.–śr. 11.00–19.30, czw.–sob. 10.00 –18.00, nd. 13.00–17.00; wstęp wolny, codziennie zwiedzanie z przewodnikiem) przy 42nd Street.
Korynckie kolumny, biały marmur z Vermontu, okazałe schody oraz słynne kamienne lwy strzegące wejścia (zob. s. 25) sprawiają, że ten zbudowany w 1911 r. gmach śmiało konkuruje z tak wspaniałymi budynkami jak Biblioteka Morgana (zob. ni-
Powyżej od lewej: wnętrze holu Empire State Building; rzeźba Paula Manshi-pa Prometeusz przynoszący ludziom ogień w Rockefeller Plaza; bibliofilskie napisy w Nowojorskiej Bibliotece Publicznej; widok z top of the Rock na Empire State Building (zob. s. 26).
Biblioteczne lwy Ogromne kamienne lwy strzegące wejścia do Nowojorskiej Biblioteki Publicznej są dziełem Edwarda Clarka Pottera i pierwotnie, na cześć fundatorów instytucji, nosiły imiona Astor i Lenox. Obecnie znane są pod przy-domkami Cierpli-wość i Hart Ducha, nadanymi im przez burmistrza Nowego Jorku z czasów Wiel-kiego Kryzysu, Fiorella LaGuardię.
Fifth Avenue
M
M
M
M
M
M
M
57th St
5th Ave
34th St
42nd St42nd St
34th St
50th St Rockefeller Center
Bergdorf Goodman
Former IBM Bldg
CenterRockefeller
St Thomas
Radio City Music Hall
Trump TowerFifth AvePresbyterian Church
GE Bldg
Int.Bldg
Atlas St Patrick’s Cathedral
EmpireState Bldg
PlazaHotel
Diamond District
AlgonquinHotel
Museum of Modern Art
(MOMA)
Apple Store
NBC Experience
FAO Schwarz
Saks FifthAvenue
New York Public Library(Nowojorska Biblioteka
Publiczna)
Morgan Library& Museum
(Biblioteka i Muzeum Morgana)
Sherry-Netherland
PeninsulaHotel
St RegisHotel
West
West
West 53rd
55th
West
East
St58th
59th
54th
East 56th
52nd
55th
St
St
St
St
East
East
East
East
St
St
St
St
Plaz
a
East
East
Mad
ison
A
venu
e
Rock
efel
ler
44th
49th
47th
45thWest
West
West
West 40th
36th St East
39th
37th
West
33rd
St
St
St
West
35th
48th
East
St
St
East
East 44th St
East
46th
40th
38th
St
41stEast
50th St
St
St
St
49th St
St
St
St36th
St
West
West
Mad
ison
Ave
nue
Grand ArmyPlaza
St
West
52ndWest St
57th West St E 57th St
Aven
ue o
f the
Am
eric
as (S
ixth
Ave
nue)
42ndWest
West St34th
42ndSt East St
Fifth
A
venu
e
34th StEast
Fifth
Ave
nue
Aven
ue o
f th
e Am
eric
as (
Sixt
h
Ave
nue)
East 60th StCENTRALPARK
B R Y A N T P A R K
M I D TOWN
MURR AY
H I L L
180 m
JEDZENIE I PICIE a KEEN’S STEAKHOUSE 72 West 36th Street (w pobliżu Sixth Avenue); tel. 212 947 3636; pon.–pt. obiad i kolacja, sob.–nd. kolacja; $$$ Działająca od 1885 r. tradycyjna amerykańska restauracja specjalizuje się w stekach.
b BEARD PAPA SWEETS CAFÉ 18 East 41st Street (przy Fifth Avenue); tel. 212 779 0600; codz. śniadanie, obiad i kolacja; $ Specjalnością tej sieci są ptysie z bitą śmietaną oraz równie smaczne belgijskie ciasto czekoladowe.
NEW YORK PUBLIC LIBRARY 25
z
żej) czy Grand Central Terminal (zob. s. 40). Jest dziełem wykształconych w Paryżu architektów Johna Mervena Carrère’a i Thomasa Hastingsa, którzy wygrali konkurs na najlepszy projekt.
CzytelniaObowiązkowym punktem zwiedzania jest usytuowana na trzecim piętrze czytelnia główna (Main Reading Room), odrestaurowana w 1998 r. za 15 milionów dolarów. Wzdłuż ścian stoją regały z publikacjami encyklopedycznymi. Codziennie można wziąć udział w bezpłatnym zwiedzaniu z przewodnikiem, chętni zbierają się w Astor Hall przy wejściu do biblioteki.
Wśród książek, map, rękopisów, czasopism, fotografii oraz innych publikacji w budynku przechowuje się między innymi pierwszą Biblię Gutenberga przywiezioną do Ameryki, pamiętniki Krzysztofa Kolumba z 1493 roku, Farewell Address (Mowę pożegnalną) Jerzego Waszyngtona oraz pierwszy szkic Deklaracji Niepod-ległości Thomasa Jeffersona.
BRYANT PARK
Tuż za biblioteką znajduje się Bryant Park 3, oaza zieleni w samym środku miasta. Warto wstąpić na kawę i przekąskę do Bryant Park Café.
Morgan Library & Museum Finansista J.P. Morgan (1837–1913), twórca imperium kolejowego i stalowego,
był wytrawnym kolekcjonerem sztuki. to jego gust i bogactwo pozwoliły stworzyć
podwaliny dzisiejszych zbiorów Morgan Library & Museum (225 Madison Avenue,
róg 36th Street; tel. 212 685 0008; www.morganlibrary.org; wt.–czw. 10.30–17.00,
pt. 10.30–21.00, sob. 10.00–18.00, nd. 11.00–18.00; wstęp płatny). Na przełomie
XIX i XX w. skupował całe zbiory najbardziej cenionych marszandów sztuki w Euro-
pie i Stanach zjednoczonych: chińską ceramikę, średniowieczne tapiserie, zabytki
starożytne z Bliskiego Wschodu, a także malarstwo i rysunki mistrzów nowożytnej
ery. W jego kolekcji znalazły się też iluminowane
godzinki, odręcznie pisane listy thomasa Jef-
fersona, Jerzego Waszyngtona i Napoleona, jak
również rękopisy Karola Dickensa, Johna Keatsa,
Johna Miltona i wielu innych. Równie imponują-
cy jak zbiory jest sam budynek, elegancka rezy-
dencja zaprojektowana na początku XX w. przez
Charlesa McKima. Budzące wiele emocji, nowo-
czesne skrzydło autorstwa Renzo Piano znacznie
powiększyło przestrzeń wystawową biblioteki
i poprawiło funkcjonalność całego budynku.
Kto ma ochotę na śniadanie? Jedna z najsłynniej-szych scen w historii amerykańskiego kina rozgrywa się na Piątej Alei. Któż mógłby zapomnieć Audrey Hepburn jako Holly Golightly, która wpatruje się w okna sklepu tiffany’ego na rogu Fifth Avenue i 57th Street i jedno-cześnie z rozma-rzeniem pochłania ciastka francuskie?
26 FIFtH AVENUE • MAPA S. 25
Bardziej treściwy posiłek można zjeść natomiast w eleganckiej restauracji Bryant Park Grill, zob. ! c. Dobrą alternatywą są bary w Hotelu Algonquin, zob. ! d położonym dwie przecznice na północ przy West 44th Street, oraz modne DB Bistro Moderne, zob. ! e.
ROCKEFELLER CENTER
Kontynuując spacer Piątą Aleją, mija się po lewej stronie West 47th Street, prowadzącą do Diamond District 4. W tej dzielnicy diamentów dziennie obraca się kamieniami wartymi 500 milionów dolarów, a handel zdominowany jest w większości przez Żydów chasydzkich.
Na rogu Fifth Avenue i 48th Street znajduje się słynne i wspaniałe Rockefeller Center 5 (zwiedzanie z przewodnikiem codz. co 2 godz.; bilety w NBC Experience Store, zob. s. 28), czyli zespół dziewiętnastu budynków wzniesionych przez finansistę Johna D. Rockefellera juniora w latach 30. XX w.
Do tego „miasta w mieście” najlepiej wejść od strony Piątej Alei przez Channel Gardens, pochyły deptak prowadzący pod GE Building (Rockefeller Plaza 30), strzelisty drapacz chmur z 1934 roku, utrzymany w stylu art déco, który w pewnym sensie był prekursorem kolejnych wieżowców.
Sztuka publicznaPrzed GE Building, poniżej poziomu ulicy, znajduje się dziedziniec, który w lecie zajmują restauracje na świeżym powietrzu, a zimą zamienia się
w lodowisko. W okresie świąt Bożego Narodzenia zdobi go ogromna choinka, a pozłacana rzeźba przedstawiająca Prometeusza przynoszącego ludziom ogień to dzieło Paula Manshipa.
Ponad wejściem do budynku wznosi się niezwykła płaskorzeźba Lee Lawriego Mądrość, a w głównym holu znajdują się dwa murale Josepa Marii Serta American Progress (Postęp ame-rykański) i Time (Czas). Pierwotnie wykonanie malowideł zlecono mek
Powyżej od lewej: Bryant Park; wspa-niały widok na Central Park z tarasu wido-kowego top of the Rock.
JEDZENIE I PICIE a BRYANT PARK CAFÉ 25 West 40th Street (przy Sixth Avenue); tel. 212 840 6500; codz. obiad i kolacja; $$ - $$$ Dzięki ogromnej przeszklonej ścianie i wielkiemu ogródkowi bujna zieleń parku stanowi element dekora-cji tej kawiarni. Jedzenie równie doskonałe jak otoczenie, w menu są pyszne grillowane i pieczone ryby oraz mięsa.
b ALGONQUIN HOTEL 59 West 44th Street (blisko Sixth Avenue); tel. 212 840 6800; codz. śniadanie, obiad i kolacja; $$$ Niezależnie od tego, czy będzie to martini w Blue Bar, czy pod-wieczorek w wyłożonym boazerią hotelowym lobby, na chwilę można się przenieść w czasy, gdy stałymi bywalcami hotelu byli poetka Dorothy Parker i inni członkowie jej kręgu.
c DB BISTRO MODERNE 55 West 44th Street (w pobliżu Fifth Avenue); tel. 212 391 2400; pon.–sob. śniadanie i obiad, codz. kolacja; $$$$ Splendoru restauracji szefa kuchni Daniela Bouluda dodają wystawne wnętrza w stylu art déco oraz snobi-styczna klientela.
Radio City W zachodniej części Rockefeller Center znajduje się niezwykła sala koncertowa w stylu art déco, Radio City Music Hall, słynąca z kosztow-nych przedstawień bożonarodzeniowych oraz grupy tancerek rewiowych the Rockettes. Wnętrze ma charakter iście pałacowy. Wycieczki z przewodnikiem (tel. 212 307 7171; www.radiocity.com; codz. 11.00–15.00; wstęp płatny).
ROCKEFELLER CENtER 27
z