EXITnowa sztuka w polsee new art in polandKwartalnik Quarterly No. 2(66) 2006

INTERPRETACJE INTERPRETATIONS

Dorota GrubbaHistoryk sztllkirzeibiarka._doktmarttka_na Uniwersytecie MK~II'\'S1ill'Lz zakresll [zeibywsplllczesnei.- _

4112 EXIT

Gdy postawa staje sle form~ 1)Jan de Weryka-Wysoczanski jest artysta wielkich przestrzeni. Wn~trza mierzy krokamiw poszukiwaniu napiec, poznania wlasnosci; ich odczytanie inauguruje proces swoistegooblaskawiania, przetworzenia.tekst: dorota grubba

WPROWADZA NIEPRAWDOPODOBNIE MISTERNE, medytacyjneobiekty z drewna emanujqce szorstkim pieknem isurowq techni-kq'l, efekty wielomiesiecznych zmagan w hamburskiej pracow-ni. Nastepnie ksztaltuje strefy efemeryczne, lagodzace prze-strzen, immanentne miejscu - obecnie dziewieciuset - metro-wej sali Muzeum Rzezby Wsp6lczesnej Centrum Rzezby Pol-skiej w Oronsku, Objawienia w drewnie i wczesniejsze pokazyJana de Weryhy-Wysoczanskiego uznano za wydarzenie arty-styczne - jednq z najpiekniejszych i najbardziej przejmujqcych11Ystaw rzeiby ostatniego czasu".

Kontakt z tymi szczerymi probami zdefiniowania tajem-nie natury" otwiera procesy osobistych epifanii? czy wreczpanteizmu i mimo nieobecnosci jakichkolwiek nosnikow opo-wiadajqcych, prowokuje intelektualna polemike z wielkimi fe-nomenami kultury i sztuki wsp6lczesnej.

Migotliwosc Drewnianej tablicy [2002] buduja drobinyprostokatnych ksztalt6w. Tylko wierzchnia skora - fragmentkory drzewa, wymyka sie geometrii. To, co moze wydac sie eie-mentem wyjetym z natury - jest jego dekonstrukcja i symula-cja, uzyskana przez segmentacje drewnianych pikseli. Kolumnadrewniana (2003) - masywny w proporcjach, gruby jak starydab walec, wzbudza respekt pozornego obiektu kultu. Pokry-wa go w ukladzie wertykalnym multum prostokatnych mikrofragmenuiw kory - imitujacych jej fakture.

"Matrycuj~c i rozkodowujac polaczenia, obala sie nie-zbedna dia transcendentalnej pamieci zasade .pracy negacji"( ) obala sie prace biologicznej ewolucji ( ...) nature i kulture( ) w sensie gatunkowej rozroznialnosci/stalosci tego co jest..",

Podsk6rna refleksja 0 rzeczywistosci wirtualnej szybkoustepuje miejsca wrecz terapeutycznemu zasluchaniu. Chro-powatosc drewna rozlupanego siekiera nabiera znaczen archa-icznych: oikosu, pergaminowych ornament6w, architektury Ja-ponii, architektury bez architekt6w, osiemnastowiecznych bi-bliotek drewna" i dalej drewnianych rzezb Brancusiego, czyspecyficznych, zdegradowanych dzis konstrukcji tzw. .domowz polan'".

W horyzontalnych ukladach Weryha-Wysoczanski prze-nosi we wspolczesnosc entropie sztuki ziemi i konkret minimalartu: fenomenologicznego ducha prac Carla Andre, efemerycz-nych dzialan Richarda Longa, Roberta Smithsona i innych my-slicieli - wedrowcow minionego stulecia. Z drugiej strony, od-woluje sie do najstarszych tradycji kultur swiata: usypywaniamandali czy wytyczania klasztornych stref kontemplacji.

Fascynuiacy jest kontakt z tymi zatrzymanymi i znacza-cymi gestami artysty, wydobywajacego Isnienie desek polichro-

mia ognia, odslaniajacego w przekrojach sloj6w naturaIne ob-razy wizualistow. Artysta multiplikuje, buduje struktury, serie,naprzemiennie scala i rozklada, przywraca moc drzewomumarlym, zlamanym wiatrem, badz przeznaczonym do scie-cia, jak podniesione do rangi sztuki mlode brzozy - buduleccentralnej monotonicznej instalacji na planie greckiego krzyza.Wzgledem nich wyznaczyl etapy drogi po aktywnym wnetrzu,budzac zapoznany wsrod zmyslow percepcji sztuki - zmysl po-wonienia. Mlode drzewa pieknie pachna, w intencji artystyprowokujac do refleksji, jak wazna role pelnia w zamknietymkompleksie zegara ekologicznego, ze ich brak wyznaczy kreswszelkich istnien.

Dlugoletni, kontemplacyjny proces mantrycznego roz-dzielania, segregowania, porzadkowania i odkrywania tajnik6wnatury jest dla Jana de Weryhy-Wysoczanskiego rodzajem rytu-alu, w kt6rym rozpoznaje i znaczy przestrzen, Fizyczne wyczer-panie przywraca rownowage ducha - zupelny spok6j. Przedewszystkim nie ma podziafu miedzy tym co jest iyciem, a tym cojest sztukq. Nie trzeba sie spieszyc, nie wolno gubic siebie".

W 1999 roku stworzyl w Neuengamme kolo Hamburgaprzejmujacy pomnik dedykowany Polakom deportowanym poklesce Powstania Warszawskiego i wszystkim Ofiarom. Arty-sta skupil w nim echa XX-wiecznych idei rewolucjonizujacychmyslenie 0 pomniku. Na kwadratowej, idealnie wypolerowanejkamiennej powierzchni, skladajacej sie z 36 mniejszych plyto wymiarach 90x90 centymetr6w, ustawil w zwartym porzad-ku architektonicznym trzydziesci recznie ociosanych granito-wych element6w - wskazujqcych na indywidualnosc jednostkiludzkiej. Wyiozona kruszywem granitowym droga prowadzaca doplyty pomnikowej przypomina gehenne jaka przechodzili skazanina zaglade wiezniowie obozow konceniracyjnych'". Wyodrebnio-na przez artyste z chaosu swiata czysta, ascetyczna Strefa Pa-mieci, zmusza do zatrzymania, wyciszenia, milczenia .•

I) Tytul nawiazuje do wystawy Haralda Seemanna "Gdy postawy staja sie for-ma" zorganizowanej w 1969 w Kunsthalle w Bernie.2) U. Usakowska-Wolff, Drewno-archiwum, katalog wystawy, Galeria SztukiPATIO, Lodz 2005.3) M. Branicka, Dusza drewna, Art&Business 7-8/2005.4) Jan de Weryha-Wysoczanski, katalog wystawy, Centrum Rzezby Polskiejw Oronsku, Oronsko 2006.5) J. S. Wojciechowski, katalog wystawy Galeria Szyb Wilson, Katowice, 2005.6) W. Chyla, Estetyka wirtualnosci, pod red. Michala Ostrowiekiego, Universi-tas, Krakow, 2005, ss. 376-377.7) U. Usakowska-Wolff, Drewno-archiwum, op. eil.8) J. Szewczyk, Biuletyn Konserwatorski Wojew6dztwa Podlaskiego, nr XI,Bialystok 2005, s.59-80.9) Ujma, Leszek Golee & Tatiana Czekalska, EXIT, Nowa Sztuka w Polsee4( 44) 2000, s. 2297.10 Jan de Weryka-Wysoczanski, opis koncepcji pomnika przekazany PawlowiGiergoniowi - redaktorowi portalu sztuka.nel.

Jan de Weryha-Wysoczanski, Objawienia w drewnie; kuratorzy: Jan Stanislaw Wojciechowski, Leszek Golec, Centrum Rzeiby Polskiej, Or0l1-sko, styczen-maj 2006,

INTERPRETACJE INTERPRETATIONS

Jan de Weryha-Wysoczanski, "Objawieniaw drewnie", CentrumRzeiby Polskiej, Oronsko,2006

EXIT 4113

INTERPRETACJE INTERPRETATIONS

Jan de Weryha·Wysoczanski, "Objawieniaw drewnie", CentrumRzeiby Polskiej, Oronsko,2006

4114 EXil

INTERPRETACJE INTERPRETATIONS

When an Approach Becomes a Form"Jan de Weryha-Wysoczanski has been an artist of great spaces. He measures the interiors withsteps, searching for tensions, learning about qualities; reading them out initiates the processof a specific taming, transforming.text: dorota grubba

HE HAS BEEN INTRODUCING UNBEUEVABLE ELABORATE, meditationoriented objects made in wood, emanating the rough beautyandraw technique", the results of many months struggling efforts atthe Hamburg atelier. Next, he shapes the ephemeral zones,soothing the space, immanent to the location - in this case tothe nine hundred meters hall of the Contemporary SculptureMuseum at the Polish Sculpture Center in Oronsko. TheRevelations in Wood and earlier shows by Jan de Weryha-Wysoczanski have been considered an artistic event - one ofthemost beautifui and moving sculpture exhibitions in reeent years. J)

The contact with these sincere attempts to define themysteries of nature') has initiated the process of personalepiphanies'', if not the pantheism, and in spite of a lack ofpresence of any telling media, it provokes and intellectualargument with great phenomena of the contemporary cultureand art.

The shimmer of The Wooden Board [2002] has beenachieved by using tiny fractions of reetangular bits. Only thesurface skin - a tree bark fragment - is escaping geometry,What might seem an element fished out of nature - is itsdeconstruction and simulation achieved through woodenpixels segmentation. The Wooden Pi/lar (2003) - a huge inproportions, thick as an old oak - cylinder evokes a respectof the apparent cult object. In a vertical configuration, it iscovered with a great number of micro bits of tree bark -imitating its texture. "Making a matrix and decoding thelinks, one can overthrow - the indispensable for thetranseendental memory - rule of "the negation work" ( ...),put down the work of biological evolution ( ...) nature andculture ( ...)in the sense of species differentiation/ thepermanence of what does exist..?

The underlying reflection on the virtual reality is beingfast replaced by truly therapeutic intent listening. Theroughness of wood broken to pieces with an axe adopts thearchaic meanings of: the cross-culture, parchment ornaments,Japanese architecture, the architecture with no architects, the18th century libraries of wood", and further, of woodensculptures by Brancusi or the specific, degraded constructionsoftoday, i.e., "log houses"."

The horizontal sets by Weryha-Wysoczanski transferinto the contemporary times the non-defined categories of theearth art and the concrete approach of the minimal art:a phenomenology oriented spirit of the works by Carl Andre,ephemeral actions by Richard Long, Robert Smithson andother thinkers - wanderers of the former century. On the otherhand, he refers to the world culture oldest traditions; themandalas or the separated monastery contemplation zones. Itis fascinating to get in touch with these frozen and meaningful

gestures by the artist who brings out the shine of wood bymeans of a fire polychrome, unveiling in the cross-section oftree rings the natural pictures by visual oriented artists. Theartist multiplies, builds structures, series, alternately, he putstogether and apart, brings back power to the dead trees, to thetrees broken by wind or marked to be cut down, as the casewas with young birch trees, elevated to the rank of art -a construction material for the monotonic installation based onthe Greek Cross. The stages of the road in an active interiorhave been marked in relation to these, awakening the sense ofsmell, recognized among the senses of art perception. Youngtrees smell beautiful1y, the artist's intent was to make themprovoke a reflective thought. They play so significant apartwithin a shut down complex of an ecological clock that theirlack marks the end of all existence.

A long year, contemplative process of mantra likedividing, segregating, organizing and discovering the mysteriesof nature has been for Jan de Weryha Wysoczanski a kind ofa ritual to recognize and mark the space. Physical exhaustionbrings back a spiritual balance - total calm. First of all, there isno division between the lifo and art. One should not be in a hurry,one must not lose oneself?

In 1999, in Neuengamme, near Hamburg, he madea moving monument dedicated to the Poles deportedfallowing the fall of the Warsaw Uprising, and to all Victims.The artist focused on the traces of the 20th century ideasupturning the way of thinking about a monument. Ona square, perfectly polished stone surface, composed of 36smaller files of 90x90 cm, he placed in an architectural order,thirty manually chiseled granite elements - indicating anindividual quality of human being. The path, lined with thegranite aggregate, leading to the monumen, reeal/s the ordealsuffered by the concentration'" eamp inmates doomed toannihilauon. The pure, ascetic Memory Zone - separatedfrom the chaos of the world by the artist - makes one stop, getmore quiet and keep silent. •I) The title refers to the exhibition by Harald Szeemann, "When ApproachesBecome a Form" organized in 1969 at the Berno Kunsthalle.2) U. Usakowska-Wolf, The Wood - Files, the exhibition catalogue, the PATIOArt Gallery, Lad" 20053) M. Branicka, the Soul of Wood, Art&Business 7-8/20054) Jan de Weryha-Wysoczanski, the exhibition catalogue, the Oronsko PolishSculpture Center, Oronsko 20065) Jan de Weryha-wysoczanskl, exhibition catalogue, Katowice, 2005.6) W. Chyla, The Aesthetics of the Virtual, edited by Michal Ostrowicki,Universitas, Cracow, 2005, p.p. 376-3777) U. Usakowska-Wolf, The Wood - Files, op.cit,8) J. Szewczyk, the Podlaski Region Restorative Works Bulletin, no. XI,Siaiystok 2005, p. 59-809) M.Ujma, Leszek Golec & Tatiana Czekalska, EXIT, New Art in Poland 4(44) 2000, p. 229710) Jan de Weryha -Wysoczanski, the monument concept description given toPawel Gieren - editor of the sztuka.net portal

Jan de Weryha·Wysoczanski, The Revelations in Wood; curators: Jan Stanislaw WOjciechowski, Leszek Golec, the Dronsko Polish SculptureCenter, January - May 2006.

Dorota GrubbaArt..hisI.OJian, sculpto~PhDstudent at~

. IIniversily in Toruö,curatoLOic.un.tenJ.)lJllilIY.s.c.u!plaLexhibilions •. __ .

EXIT 4115