Nikola Banasevic-Letopis popa Dukljanina

5/21/2018 Nikola Banasevic-Letopis popa Dukljanina

1/153

Nikola ana{evi}

Letopis

popa ukqanina

i

narodna predawa

1892.

1971


2/153

, Presbyteri Diocleatis Regnum Slavorum.

?

.

. .

( ) .

seniorespatres, legiaudivi .

traditio narratio . antiqui seniores? O ,, ?

? ?

.

.

. ?

OIVII

" ?

, , . . .

, .

.

VIII IX

. . . , . . .

. . .

XXXIII

.

. .

? . .

XXIVXXXV

. (, , ) .

-, ?

. ?

. ,

. . . populus, populus terrae, populi, constituerunt


3/153

regem . . O 4 7 . O tetrarchia

.

XXXVI

. . .

.

. , , . ,

Vita Sancti Vladimiri? . . .

. , ,

. ?

?

. . , .

. .

.

. Liber

gestorum eius. yjy .

. ? . .

.

?

. . . . .

. , .

- . . . .

. .. .

XXXVIIXLVII

. . .

. .

. . . (, ) . .

. . (

) . .

. ?

. . () . ,

. .

. ? , , .

. , , . . , .

.

.

.


4/153

1

, Presbyteri Diocleatis Regnum Slavorum. ?

.

, , , Il regno de gli Slavi hoggi corrottamente detti Schiavoni. 1 (Joannes Lucius),

Tpo, , , De regno Dalmatiae et Croatiae

Presbyteri Diocleatis Regnum Slavorum.2 a

(potius fabulas, quam historiam").3

, , . ,

fabulas

". , "

o ", " .4

, ,Ja e

: ,, libellus Gothorum" , , , .

" libellus Gothorum

.

" . , najlepi cvet nae narodne tradicije", a najdragoceneji zgodovinski

spomenik, ker v njem imamo skrit najstareji, temeljni vir politine zgodovine Hrvatov, Srbov in Slovencev

- , .

,7

.

; . , ()

XXVI .8

.9

,

:

;

."10

, , .

, , ,

XII , , .

, , ,

, , ,

, , ,

, , , ,


5/153

,

.

, , , .

, , , e .

, , ,

, . . , , , , :Es unterliegt woh

keinem Zweifel, dass ein grosser Teil der Geschichte des Presbyters Diokleas aus epischen Volksliedern

zusammengestellt ist."11 , .

", , ,

".12

,

", ", ", ., .13

, .

( , , )

".14

,

, : ,

, xohe,

''15

.

(jep , ?), : ? ?"

, , .

.

(chanson de geste), ".

", : chanson de geste

10961097. ."18 , .

,

,

, , ,

,

,

.

, . ,

, , - . ,

, , . .

, , ,

, ,

. :

? . , ,


6/153

, , ,

- .

, , ,

,

.

1 Pesaro,1601, . 205239.2 loannis Lucii Dalmatini, De regno Dalmatiae et Croatiae libri sex, Amstelaedami, apud Ioannem Blaev, 166

. 287302. , , : (Francofurti;

1666. .) , , , (Amstelodami, 1668).

474 . , .

Joannes Blaev-a

loannes Lucius-y, . 1668. Index(9 ) (Argumenta rerum, quae hoc Opere continentur)

(2 ). . ,

1668. , ,Errata sic corrigenda. ( ()

.3 Ibid,. 93.4 Historija knjievnosti naroda hrvatskoga i srbskoga, I, Zagreb, 1867, . 113.5 Graa za slovinsku narodnu poeziju, Rad JA, XXXVII(1876), . 112113.6 Joe Rus, Kralji dinastije Svevladiev, najstareji skupni vladarji Hrvatov in Srbov, 454614, Ljublj, 1931

. 25.7.Murko, Tragom srpsko-hrvatske narodne epike, Zagreb, 1951, . 45.8 . , , 1927, . 25, 197.9 Tomo Mareti, Naa narodna epika, Nolit, Beograd,1966, . 26. .10. Enciklopedija Jugoslavije, VI(1965), . 205.11

. Jireek, Staat und Gesellschaft im mittelalterlichen Serbien, Wien, 1914, t. III, . 60.12 , , , 1928, . 183.13 Ibid.,. 436, 440. 441, 447, .14 ,

, , XVXVI(1936), . 25.15. , , , 1951, . 71.16 , I, , 1967, . 427.

II

.

. ( ) . seniores patres, legi audivi

.traditio narratio . antiqui

seniores? O ,

? ?

? . .

.

?


7/153

,

. , , ,

, , , .1 , , ,

, ,Be

.2 ,

.

. , , , ,

.3 , e

e ce , .

.4

, , .

. .5

, , 1666,

, ".Ko ,

, ,

( ) "." ,

( ScriptoresMonumenta Germaniae historica),

,

".7 ,

. e .

,

( , e ce ) ,

. , uctor ad

lectorem Prefatione dell' autore. , a, ,

, , . e ,

.

Rogatus a vobis dilectis in Christo fratribus ac venerabilibus sacerdotibus sanctae se

archiepiscopatus Dioclitanae ecclesiae, necnon et a pluribus senioribus, maxime a iuvenibus

nostrae civitatis, qui non solum m audiendo seu legendo, sed [etiam] in exercendo bella u

iuvenum moris est delectantur, ut Libellum Gothorum", quod latine Sclavorum" dicitur

regnum", quo omnia gesta ac bella eorum scripta sunt, ex sclavonica littera verterem inlatinam, vim inferens meae ipsae senectuti, vestrae postula-tioni, fraterna coactus charitate,

parere studii. Verum tamen nullus legentium credat, alia me scripsisse praeter ea, quae [legi e

a patribus nostris et antiquis senioribus veridica narratione referre oudiin."8

, . , :

, pahe

, ,

,

", Regnum Sclavorum",


8/153

, ,

,

.

() , ."9

, ,

. ,

XVI, (Cerva), (14591527): Diocleatem auctorem, , Diacleaauctoris annales.10

(Annales)"," ;

. , ,

:Quae quidem scripta, licet

essent vetustissima specie, cum ad manus meas peruenere; non tamen adeo multorum aorum tabe corrupterant, ut legi non. possent."12 je C. ,

XV.

(vetustissima specie),

.

, . , , ,

, ,

".13

,

,

", , : 1603.

, , ,

."14

,

1603. " ( ),

1527!15 , , , XVI, vetustissima specie".

,

Presbyteri Diocleatis Regnum Slavorum,

.16

, , , . , ,

, ,

Il regno degli Slavi.1 7

.

, , , , , .18

. , , De admmistrando Imperio

1611. , , .19

. e .

, ,

, ,

. nostrae dvitatis .

- , .


9/153

,

.

, ; ,

", . .20

, ,

, 1189. ,

. , . .

1177. ,

.21 " (du territoire de Dioclee) (qu'il s'occupait)

" (des anciens manuscrits et des monuments de ses

predecesseurs"), , ,

(= ) . , .22

, , ". ,

,

" XI.23

Rogatus vobis dilectis in Christo fratribus" ,

(venerabilibus sacerdotibus),

. pluribus senioribus,

: ", ,

, , . ". ,

,' . cx .24 , (,

), ( .

) seniores ,25 maxim

iuvenibus, senioribus.

( seniores a iunioribus),

.senioribus , , ,

. ,

. : patribus nostris et antiquis senioribus veridica narratione referre audivi". antiquis senioribus ", patribus ",

audivi, jep .26.

senioribus (

) antiquis senioribus : ,

, , ". patres, : ,

patres". "

",

, patres" , ,

.

."27

audivi quae [...] veridica narratione refeire audivi" ,

, ".28

, audivi !


10/153

, , .

, , ,

: quae [legi et] a patribus nostris et antiquis senioribus veridica narratione referre audivi. 3a

legi et ", ", .29

;

. ,

, legi audivi , ,

:quello che lessi, e intesi da nostri padri, e maggiori, non favolosamente, ma con ognifondamento di verita, raccontare".30 ,

:quae a patribus nostris et antiquis senioribus veridica narratione referre le

et audivi."

legereaudire ,

. Historia sancti Christophori martyris ( ) 1308.

,

, , , opaao,

. e ce

:Regnante domino ac salvatori nostro Jesu Christo... sub anno eiusdem millesimo tricentestm

octavo, ego frater Georgius, licet indignus Arbensis civitatis civis et episcopus, a quampluribus eiusdem urbcivibus rogatustiti, ut de miraculis ac mirabilibus, quae per gloriosissimum martyrem suum Christophoru

deus in eadem civitate sua largiflua pietate diversis temporibus fuerit operatus, prout ex historiis antiquis ac

senioribus civibus legissem et audivissem, ad notitiam praesentium et memoriam futurorum historialiter

redigerem in scriptis."31

,

, . o, , ,

, ,

" ( ).

( , , ego frater), o legereaudire. Hey

, e , , ,

.

( ), legere, , audire. ,

. . XII

,

XI XII", , ,

Historia sancti Christophori martyris (12921313)."32

, ,

. , ,

III ,

. senioribus civibus audivi

.

' ?

, legi ,

:quae a patribus nostris et antiquis senioribus veridica narratione referre [legi et] audivi. Taj : historias antiquas, veridica


11/153

narratione referre audivi. :

", :' ... ".33

narratione referreraccontare,

lessi . , , , .

, .

, , , ,

, . HistoBrittonum, a , , ,

, , :

VII " (un compilation. qui a la pretention, mal justifiee, de donner un

aperu de l'histoire de l'ile de Bretagne depuis le debarquement de Cesar jusque vers la fin du VIIeme

siecle)

, ( ) qui

apparait comme un amas rebutant de bevues, d'inventions, d'insanites de tout genre"(

, , ").35

Historia Brittonum",

(d'un etat d'esprit)

". ", .

, , ,

Historio Brittonum,

, , ( .

. ) "

,

.36

, ,

IX, , (Nennius),

, , " (

): Ego autem coacervavi omne quod invemi, tam de annalibus Romanorum quam de

cronicis sanctorum pa.trum, id est Hieronymi Eusebii, Isidori, Prosperi, et de annalibus ScottorumSaxon,umque et ex traditione veterum nostrorum, quod multi doctores atque librarii scribere temptaverunt."

. XVII,

, :Aliud experimentum inveni de isto Bruto ex veteribus[

:antiquis] libris vetrum nostrorum."38

Ta ce

. XVI : Hanc peritiam iirvenitraditione veterum qui incolae in primo fuerunt Brittanniae."39

XXVII , o

:In veteri traditione seniorum nostrorum[ uti legimusseptem imperatores fuerunt a Romanis in Brittani.Romani autem dicunt[ : affirmarit

novem[ : fuisse]."40

: Britannie insule experimentum iuarta traditionem veterum explicare curabo."41

, " (veteres, seniores),

traditio. ,

. , (iuxtam) traditione veterum,

veteribus libris veterum, a in veteri traditione seniorum nostrorum,utilegimus". , , traditio seniorum nostrorum,


12/153

libri veterum nostrorum,, ,

.'42

'

traditio oryao

. , , ,

.

traditio,,

p,, narratio: a patribus nostris et antiquissenioribus veridica narratiane [legi et] audivi". , , .

ceajy, ,

[...] ".44

. ", xohe c . , e

, Chronicon ( ) ( 91

oja ce . : qu

supra expressa sunt, in quiodam libello reperi, plebeio et rusticano sermone composita, quae ex parte ad

latinam regulam correxi, quaedam etiam addidi, quae ex narratione seniorum audivi."46

, , patribus nostris et antiquis senioribus".

narratio , (

), , .

, :ubi vero ad nostra tempora ventumest, latius sermonem narrationis protraxi: aliter enim, ut Hieronimus ait, narrantur visa, aliter audita".*46 To

o: , (,

), , ,

narratio ", narrare ;

audita , , . narratio,

. ", , , , ,

.47

, (Droemium),

narrationem. :narrator je , Lexique latin-franais . Sommer-a, .

Chatelain-a, narrare Clitarchus tibi narravit", : tu as lu dans Clitarque

( ).

, audivilegi et,

Historia Sancti Christophori , , veridica narratione ",

".

audivissemlegissem, ca senioribus civibus, .

(legi et audivi), : patribus nostris et antiquissenioribus. je ",

senioribus , .. ". .

, , seniores, a antiquis senioribus

", patribus nostris () ".48

patresseniores , .


13/153

Historia Brittonum, sanctorum patrum

veterum nostrorum traditio .

" : ,

.49

, , , ,50 orye je

(. ), ,

. patres nostri " ,

, , " .

sancti: ( VIII) , , doctissimi patres, prefatorum patrum memorata opuscula".51

C antiqui seniores.

legi, ",

, .

senior , abbas, seu praefectus monasterii,presbyter, aseniores , ,

, : Scribit enim Trithemius in Vita Mauri Archiep. Moguntini cap. 4 extitisse in

Fuldenai Monasterio 150. Monachos, ex quibus, inqiut, 12 ad minus in omni scientia scripturarum doctissim

dicebantur, seniores" 52

in omni

scientia scripturarum ,

seniores, ( ), . . o

legi, a ,

seniores, audivi, , .

, o ut legimus : In vettraditione seniorum nostrorum, ut legimus.. ."53 ,

legissem et audivissem, jep historiis antiquis senioribus civibus

senioribus , civibu

, antiqui seniores, , ,

", XII . , :Narrant etiam seniores antiqui, quod.. ."54 :

Opowiadaja testarzy sedziwi,e .. .05 seniores antiqui ", jep antiqui ", ", ,."

, narrant. o

Clitarchus tibi narravit" Lexique latin-franaisas lu dans Clitarque"( , . ). , narrant etiam

seniores antiqui ",

. " seniores antiqui ,

XII. : , ,

, .

*

, , . ,

,

. ,

, (libellum Gothorum)

Regnum Sclavorum (quod latine Sclavorum" dicitur regnum"). . , , ,

,


14/153

, ,

(vim inferens meae ipsae senectuti) .

, .

. () ".

" , , , ,

1089 ",

XII ".56

,

, ( ) , .

1089 "

III -

", , - , ,

, tam Dalmatinorum, quam Graecorum atqueSclauorum" (. , )."

, ,

, ,

,58

. , , ,

, ,

", : pe

, oceao ."59

,

, , : , .. ."60, pe

, , , ,

."61

", '''', [...] , , ,

, ", ".62

, , ,

, , . " ,

.63 ,

, , ,

, .

, . pe ,

. , , ,

, Libellus Gothorum. ( IXXIII),

, , .64

, ",, , , ( 11601180)

, , " . ,

".65 ,

, .

, , ", , , . ,


15/153

, . ,

, .66 ,67

".68

, . , , ,

XXXVI ? ,

"

, Ja .

, , ,

, ,

, , .

, .

, , ,

. , , .

, ,

, . ,

, quidam nomine Kris

[ ],quem lingua sua cagan" appellabant, quod in lingua nostra resonat imperator" ?6To ,70

. , je

(quein) XIII,

".71

, , .

.72

. , , , ,

,

".78

lingua nostra ", . ? .

, , , , : quod latine dicitur,quamLatini dicunt latine", a : quod in linqua nostra resonat imperator.

, , " , , ,

, , , ".74

Rjenik hrvatskoga ili srpskoga jezika a .

he ,

, Rjeniku . . " imperator,imperadur

imperatur, . , , Rjeniku, , ", X

". imperator

, , cesar, imperator.

75

. quod latine diciturquod lingua nostraresonat " . resonat(",

") dicitur, , , lingua nostra a latin

jep . , ,

(id est Gothi, qui et Sclavi),

. , , .


16/153

,

,

, .76

, , " . , ,

. ( XIII,Rasbivoy = ruina

gentis;77 XXVII,Tiscemirus = consolator populi),

XXII,Radaslavi camich; XXXVIII, milost), .

(, , Tiscemirus, a ChvalimiruRatimirus?), a .

a. , XXVI

, miria armeni" (id est latine decem millia vella"),

,

. ,Chronicae Polonorum. , , (

Erat namquae in civitate Gneznensi, quae nidus

interpretatur Sclavonice, dux ...," a unde decem situlae, Sclavonice cebri"().78

o ,

, .

, , ? , ,

, ?

, , ? , , , , , gens fer et indomita, , crudeles?79

VI VII

?

, , .

. , XVI, Institutio Christianae religionis.

XII, ,

, ,

. , ,

,

!

. , XIV XV",

, ".

80 , []

, , ".81

, ,

. , , ,

XIII XIV, .

. ( e VII), . . .


17/153

e , e,

, 82

,

( 1405. , ).

,

.

, "

, ".88( , ,

.)

, , ,

. , ", ,84 pe , ,

- .

" ,

;

.85

, , cx . ()

", , , ,

1089. ".86

H o " XI;87

.

, .

, , , , ,

", ", , , ", :

, ,

. , , , ."88 . :

? , ,

.

.

, , , .

."89

" , ,

.

[...] ,

. , , , ,

, ,

".90


18/153

.

,91 "

, , ,

". .

. :

: . , ,

, . , ,

, ."92 . . ,

. ,

, , ,

, ,

. . ,

,

, , ,

, (septima decima

die intrante mensi martio) in ecclesia sanctae Mariae in civitate Dioclitana.93

, , , cXXII die intrante maio, aje in ecclesia sarictae Mariae,

qui Craini dicitur.94 o ( r

sanctissimus, abeatus, sanctus), ,

, , : , ( XXII XXIII), ( XXX),

(XLIIXLIV) . ,

,

.

, , :

. ( )

,

, , (regnavit, praeterea rsanctissimus XLnnos et menses quatuor) (Expletisque XXVI annis et mensib

quinque in regno suo, mortuus est).95 , -

, ,

.96

,

, ( ) e. , , , ,

,

. traditio seniorum nostrorum. Historia Brittonum,

, , VII , .

, , ,

.97 , :Brutus filius

Hisitionis, Hisition Alanei,;88

:Woden. genuit Beldeyg, Bromd genuit Siggar,."

: Oswald, filius Edlfredi, regnavit novem anns;


19/153

Osguid, filius Eadlfrid, regnavit viginti octo annis et sex mensibus, .100

, , , . ,

, je

. Historio Brittonum; , , :Regnum Sclavorum.

libellum Gothorum

quiod latine Sclavorum dicitur Regnum. ;101

, ,

Libellum Gothorum", p .102 , libellus Gothorum

, ,

. ,

libellus Gothorum Regnum Sclavorum,.

( )Regnum Sclavorum.103

libellusGothorum , ,

, " .

XII , ,

, , ,

. ? .

. . , ,

: , .

, , , ,

."104

,

.. ,

( Pe ): quae supra expressa sunt, in quodlibello reperi, plebeio et rusticano sermorie composita, quae ex parte ad latinam regulam correxi, quaedam

etiam addidi, quaie ex narratione seniorum audivi." , : :

. .

.

."106 ",

, , (libellus ,

) . (sermo), ,

. (lingua vulgaris, rustica), , ,

, VI VII,

. - , , , VIII, ,

. , , , IX, , .Moe,

, .

.

,

, " . . XIII,


20/153

(La Crasse)

. ,106

Pseudo-

Philomena. ? , , Guillermus Paduanus ocy

(que de quadam ystoria vetustissima, quam vix legere poteram elicui).107

Ha , , ,

, " (suo iurato scriptori

nomme Filomena) (in scriptis redigeret) . ,

(que ystoria antiquata litteratura et fere destructa in librorum repositorio dicti

monasterii fuit inventa). , ,

, , , : Quam ystoriam ad instanciam

et precem viri venerabilis Dei gratia dompni Bernardi abbatis et totius conventus dicti monasterii beata Deigenitrice Maria adiuvante latinis verbis ego Paduanus conposui prout mei possibilitas fuit translatare.. ."108

,

, , .

,109

:

.

Pseudo-Filomena Pseudo-Turpin-y, Historia Karoli Magni et Rotholandi.

,110

, (charisoris de geste)

XII ; ,

, , .

,

, . Ges

Karoligni, , , . , ,111

.

, .

. , XIV, .

".112 , , ,

, .

. ,

, ,

. , ,

. , , , Qui prouve trop ne prouve rien",

". , , , ,

? Auctor ad lectorem

, ,

Regnum Sclavorum

, , , , , , -,


21/153

.

.

,

.

1. G. Schwandtner, Scriptores rerum hungaricarum, croaticarum,almaticarum et slavonicarum, III, Vindobona

1748, . 486509; Dr Ivan Crni, Popo Dukljanina Ljetopis po latinsku i toga nekoliko i jo neto po hrvatsk

Kraljevica,1874; , , , 1928;Dr Vladimir Moin, Ljetopis Po

Dukljanina, Matica hrvatska, Zagreb, 1950.2 , , . ", , 1967.3. 5, . 175176, . Gelasio Papa secundo , ,

Gelasio (Orbini, op. cit., . 206).

, . , secundo, ( ),

.4 , 83, .

221, . a: . Tiescemirum, a Tiescimir(

), Tiscemirum." , ,

(. 141)

Tiscemirum. . .5 . . 276. . 210. : . . Gradicna, a

Gradichna". To , ,

74, (. ), Gradicna, , , , Gradiena. , ,

" (. . 167, 9. , ).6. , .cit.,. 30.7 , .cit.,. 112.8 . , .cit.,. 292.9 , . cit.,. 173174.10. , . Cit.,. 59.11

Ibidem.12 Ibidem; J. G. Schwandtner, op. cit., II, . 189." M, op. cit.,. 106.14 Ibid.,. 107.15 , . . (.cit.,. 101102)

Ka , 1546, ovoj pismo[.

]u Krajini u Markovi, u jedne knjige stare, pisane hrvackim pismom", ", 1510. ,

, 1666. De regno Dalmatiae. " ( )

. , , .

, (limitaneam regionem significet), :Marchovichiorum autem Craina in diaecesi Antibarensi reperitur" (Ioann

Lucil op. cit.,. 444, Notae ad Cominentariolum Marci Maruli).16 , , , . 88 (1853), . 186.17 ( Regno degli

Slavi), M. " ( , , . . ,

1968, . XIV).


22/153

18 . .

, I, , 1967, . 423.19. . , , II, , 1959, . 20. , . cit., . 113.21ore Sp. Radojii, Un poeme epique yougoslave duxieme siecle: les Gesta" ou exploits de Vladimir, prince

e Dioclee, Byzantion, XXXV2 (1965), . 529, . 1.22 :Ivan KukuljeviSakcinski, Codex diplomaticus, II(1876), . 106;T. Smiiklas,

Diplomatiki zbornik, II(1904), . 159. (op. cit., crp.72), , ,

, , , . , . , . 262263.23 . , -Tumba, ,

,VIII(1963), . 197.24 , . cit.,. 48.25. (. 173) seniores 1247.

, . (. 84) .

".26. , . cit.,. 106.27 , . cit.,. 5354.28 Ibid., . 174.29. , .ctt.,. 292.30 Orbini, op. cit.,. 205.81. , .cit.,. 56. D. Farlati, Illyricum Sacrum, V, . 231. , . 235,

. ,

.32

. , . cit.,. 5.33Ibid.,. 106; V. Moin, op. cit.,. 39. . (.cit.,. 5354, 174),

patresseniores, audivi ca " ().34 Ferdinand Lot, Nennius et l'Historia Brittonum, Paris, d. Champion,1934, . 1.35 Ibid., .129. , Histori Brittonum cum additamentis Nennii,

je y Monumenta Germaniae historica (Auctores antiquissimi), XIII (1898).36 To je . ,

, , , : ( )", ", " , :

, , 6 , ,

" ( , .cit . 118. 119).

, , . , . , . , ojh tutti quanti, .37 Ferdinand Lot, op. cit., . 147.38 Ibid.,. 160.39 Ibid.,. 161.40 Ibid.,. 168.41 Ibid.,. 151.42 Ibid., . 4953.43. , :Ernst Robert Curtius, La litterature europeenne et le

Age latin, Paris,1956, . 714, tradition litteraire.44 , O , 3 ,

. 1314 (1956), . 65.45 Ibid.,. 68;Monumenta Germaniae historica (Scriptores),1 (1826), . 566567.

46 Monumenta Germaniae historica (Scriptores),1 (1826), . 567.47.E. R. Curtius, op. cit.,. 86, 88.48. , . 16; . . , .cit.,. 5354, 174.


23/153

49 , .cit.,. 147, Hieronimi Eusebii, a .

(Sophronius Eusebius Hieronymus); , , .

. , IV . , . . . . Mommsen,

Monumenta Germaniae historica., Auctores antiquissimi,XII, . 126.50. . , .cit.,. 53; . ,loc. cit.,. 64. 143.52 Glossarium mediae et infinae latinitatis conditum a Carolo Dufresne Domino du Cange, t.VI, Parisiis, 1846,

187.53. , . 25.54Monumenta Germaniae historica (Scriptores), IX (1851), . 427.55 Anonim.Gall, Kronika Polska, Biblioteka narodova, Nr. 59, Seria I, Wroclav, 1965, . 15.56

. , . cit.,. 420.57 Ibid;. 80.58 , . (. cit.,. 47) : ,

, ."59 , XVXVI(1936), . 19.60 Ibid.,. 22.61 Ibid.,. 24.62 . Dominik Mandi, Crvena Hrvatska u svijetlu povjesnih izvora, Chicago,111., 1957, . 3. 5.63. , . dt.,. 113. , . , . cit.,108.64 Dr Fr. Raki, Ocjen starijih izvora za hrvatsku i srbsku poviest srednjega vieka, Knji evnik, Zagreb,1864,

215.65. , , I, , 1922, . 167.66 Dr Milorad Medini, Kako je postao Ljetopis popa Dukljanina, Rad,. 273 (1942), . 115. 156.67. , O. , , 1951, . 1314.68

. , .Ctt.,. 111.69. ,. .cif.,. 297.70. : , , :

(imperator)". , I, . 424.71. , . cit.,. 426.72 V. Moin, op. cit.,. 45, . 30. '73 . , .cit.,. 92.74

Ibid.,. 93.75. : . , .cif.,. 383, 390.76 , , . , , 1951, . (. cit.,. 20),

, Kralji Dinastije Svevladiev, Ljubljana,1931, .

(r) . (Hauptmann)Nastavnom vjesniku, XLI (19321933). . , (. 84), , ,

".77. gens ( , XVXVI (193678 Monumenta Germaniae historica, Scriptores,IX, . 426.79. , . cit.,. 293, 294.80 . , .cit.,. 107.81 Ibid.,. 107108.82. . 17, 109110, 142, 204209 268. ,

:Presbyter Diocleas, qui ante annum 1200.scripsit" (Ioanni Lucii op. cit.,. 284).83 . , .cit.,. 89. .

Sclavonia " ( ..., XXXIII, 1966, . 27), , . (879

Regnum Sclavorum . , rSclavorum, a


24/153

( , III, . 2) "

XII.XV. , Sclavonia - , ya,

".84 Ibid.,. 119.85. , . cit.,. 325.86 Ibid.,. 420; . . 30.87 , , , 1893,

VI, . 182217.88. , .cit.,. 48.89 Ibid.,. 49.90 Ibid.,. 52.91

. ,Slavia, VIII, (19291930), . 170.92. , , , CXXVI(1927), . 101.93. , . cif.,. 308.94 Ibid.,. 339340.95 Ibid.,. 364.96. .Coja, , , 1927, . CIV,130 .97. Ferdinand Lot, Historia BrMonum, Paris,1934, (Etude sur Nennius),. 53 98 Ibid.,. 162.99 Ibid.,. 199.100 Ibid;. 204. ,

. : Post Kalomanumvero regnavit Bela annis IX. duobus menslbus. Albae tumulatur..(Magistri Simonis de Keza, Gesta

Hungarorum, Historiae hurigaricae tontes domestici, Pars prima, Scriptores, vol. II, Lipsiae, 1883, . 88.)101. .102

. , . 15. . , ,

: ".104. , .cit.,. 107109.105 V. Moin, op.cit.,. 27; , , . 55, . 67.105 , l.cit., ,.13-14 (1956), . 68. .

,.26.106 Dr. F. Ed. Schneegans, Gesta Karoli Magni ad Carcassonam et Narbonam, Romanische Bibliothek, No 15, Ha

a. S.1898. je,, , , (Einleitung (Texte).107 Ibid., Texte,. 240.108 Ibid., Texte,. 6.109 Ibid., Emleitung,. 3339.110. , . 68. .111 , Abbas Sancti Michaelis de Gargano, monasterium cuius est in quodam monte iuxta mare in Apulea. a

, (Gesta Karoli Magni, Texte,. 2830).

, , , (.

, Tumba, , , VII,1(1963), . 197210).

, , .112. , .cit.,. 421.

III

O IVII


25/153

" ?

, , .

. .

, . .

, ce

. , .

, , ,

." ,

, , : ? ?"

,

: ,, . ,

."1 .

,

,

. . ,

y " - ".2

,

, ,

. , ,

(. , . , . . )

, , ,

,

. ,, , . ,

, ,

. . , , "

, .

.

".,

,

, , , ".

, , , ,

,

, , , ,

, , .

, ,

. ,

, , , , ,


26/153

. , ,

XXIIXXV,

, . : ,

ocea ."3. , ,

.

, ,

. , ,

, e , ,

. , , , .

".4 ,

( ), , ,

e ,gens ferox et indomita, .

.

(Getica). , Vandalarius,Valamer

Theodimer Videmer.5

,6 .

, e, ,

, . ,, , , ,

. " , ,

. , , p ,

, . Alanus, cum tribus filiis suis, .7

, . ,

, (

), o (Chelae), Zemen, a

(alia Kadarum gente). .8

. , ,

,9 , , (. ).

, . .

, ."

: , ,

. , .

, ,

. , , , .

.

, ."10 . ". je

, " . ,

,

". ,

, .

".


27/153

, , e ce ,

. ,

,

. .11

, ,

e ce .

,

. .12 , .

, . ,

",

.

" (. ) ( ) ,

.

:Et dei iudicio, cui nemo audet dicere, cur ita faciat, quia forte aliquod

magnum peccatum latebat in christianis, victoriam Gothi crudeles habuerunt."13

,

, ,14

, : ..."

peoj, ,

, ,

. : . , , ."16 ,

? XXII, ,

, ? ,

" , . , . ( IV

, , , ."16

, , , .

, , , , , VII, , ,

(ad tempus) .17

(

..."), ,

.

1. , O , . 71.2

Ibid.,. 73.3. , .cit.,. 436.4. , .cit.,. 60.5Joe Rus, Kralji dinastije Svevladiev, najstareji skupni vladarji Hrvatov in Srbov 454 614, Ljubljana, 19

. 33.60 . , . . , . cit.,. 25. .7 Ferdinand Lot, op. cit.,. 160161.8 . G. Schwandtner, Scrtpfores rerum hungaricarum, III, Budae, 1765, . 167. .Magistri Simonis deKeza, Gesta Hungarorum, Histo-riae hungaricae fontes domestici, Pars prima, Scriptores, vol. II, Lipsiae,


28/153

9Be je (. )

(, 1666, . 287, , . 439), * (asteriscus), .

Rea- DalmatinorumRegem Istriae, . , , 1883, . 5758. 60.

. , Tadeusz Wasilewski, Geneza

tytulu rex Chroatorum", Pamietnik Slowianski XVII, 1967, . 149160.10. , .cit.,. 6364.

" ibid.,.64.12 Ibid.,. 63, . 2. . .Orbini, II Regno degli Slavi,. 392.13. ,op. cif.,. 294. ( ?) - crudeles

:Ultimamente li Gothi restarono vincitori, non pero senza permisslone divina" (II Regno degli

Slavi,. 206).14 . (Paralipomenon), X, 13.15. , .cit.,. 64.16 Ibid.,. 65.17 cum gentilibus "

", . , .cit.,. 186.

IV

VIII IX

. . . ,

. . .

. . .

VIII , civitateThessalonica, ( , ),

, IX. ,

, : IX , ,

, ."1. ,

, , : , XII,

, IX, XI

. , ,

, cycpe ",

: , , , ,

, ."

", , ,

".3 "

, .

4

IX

,

, . ,

, , , , .

O ", pe, ,

,

, " .


29/153

, ,

. ,

IX ,

, - . , , ,

: Congregans igitur omnes sapientes regni sui,

locutus est eis de verbo hoc, sed nullus eo tempore inventus est, qui certam responsionem daret regi de hac

re."5 , o

. , ,

. o

s . , :Tunc coingregairtes

se populi lamentaverunt illum flentes."6 , ,

, ( p, , XV), , .

o

, oj

.

, e

. , ,

.

, ,

-?

?

. ,

, . ,

16. 1346, .

1815.

( ) ": ? . , ."7

,

, .

,

, , , ,8

",

, , , .

, , , .

, (, , ,), , : yoe

, ,

, , -

."9

, , . . , ,


30/153

Dalma. in planitie Dalmae,

.10

, ,

(loco Dalmae, ubi rtunc manebat et synodus tunc factaest").11, !

ki po poganih bi razruen"(

) .12, , , in planitie

Dalmae na planini, ka se die Hlivaj".13

in campo qui Clivna appellatur",14 a , , Delminii ruinis, ubi tunc regni concilium factum fuerat". 13

,

" , . , .

, , " o

, ". , , , .16

, ( )?

. ,

, .

in planitie Dalmae,

, na planini [...] Hlivaj, na ovopolji".17 Ha , , ,

poganih ta razruen", .18 ,

,

. , II, primorske grade: Dalmu, Narun i bogati i lipi Solin i grad Skardon",

.19 II ,

, ,

, . , , , ,

, planities, a je Hlivaj, a Dalma, in planitie Dalinae nella

pianura di Dalma", hora chiamano Hlievno".20 To je Hlivaj, ,

.

, ., . , , ",

, , , ".21

na planini, ka se die Hlivaj", in planiitie

Dalmae", in campo qui Clivna appellatur",

(), .22

, , , ,

. Delminium, ,

.23 Delminium , ( , )

(urbes maritimas) ( ?) .24

, ,

Delmis.

" (sed ubi hec ciuitas Delmis in Dalmatiae partibus fuerat, non satis patet).

, ,


31/153

(in superioribus partibus) Delmina

Delmis (ibique fuisse Delmis ciuitas memoratur).25 Ha ,

, Delmina

Delmis (ab oriente Delminam ubi fuit ciuitas Delmis).2*

, ,

primorske grade", .

Delmis (

). , ", . , 27 regio Delmina, o .

, ,

Dalma Delminium,

. ,

. , 1666. , , Schwandtner,1748. .28 ,

Delminium je , Dalma,

.Delminium je , ,

, (

: , ") (

: , "). , ?

, , ,

: XI XII ( )

( )."29

, o ( , y), .

. , , , (

) ( )

, ( ) . ,

, , , , , ,

.

; , , e

. Dalma,

, Delmis .

, Dalmatia. ,

( , , Delminium)., , : ,

, (DALMA/ / ALBAN)

. ."30 Dalma Alban DalmatiaAlbania. , , .

" , , , , , Dalma sardines.

, . ,

.

IX , , ,

, .


32/153

.31 ,

, ,

. " XXVII .

, , . ,

. , . , ,

, . .

.

, .

XI XII

. .

.82

.

: ,

. ,

. ,

, , . , .

, , ,

. , ,

, (post haec iussit r...). , , , , , .

(Maritima, Transmontana), (,

,Sumbra, Surbia). , ,

, , .

(Rassa) (Bosna). e

, .

.

. , , . , (Surbiam autem

quae et Transmontana dicitur).33 je (Rassa) (Bosna).,

, .

, .

(Sorbium, Bosonium) ,

II (11191124), , , SorbiensemBosoniensem.34

, .

35

, .

. IX

a

.

, . . , , ,


33/153

XI ".36

, ( XI XII)

, " (Croatia Rubea),

".37

, .

" .38

", , ,

( , "). , .

Crvena Hrvatska i Crvena Rusija,39

. , ,

.40

,

, : ,

?"41

( ,

)

, ".42

, ", , Dalmatia Superio

, ,

, , , , ,

, . , ,

. ,

, .

,

. , ,

.43

. , 1913. :

, : , , , ".44

Historia Brittonum.

4042. ,

. ,

. , , e , .45

(Maritima)

. IX,

. . e ce

. , ,

"

.46 , , , , , ,

, , Dalmatia IriferiorDalmatia Superior.


34/153

;

InferiorSuperiorAlbaRubea Dalmatia

Croatia. ,

Croatia Alba , , ( XV XXII) .

, ,

,

,

.

.47 XII, , ,

. ,

, opaa,

(Aix-la-Chappelle,),

(propria.s oculis)

. ,

,

II

( ), -.48

( ) :

. , , , (

, -),

, .

, ( XIX

- ( XXX). -.

e . . ,Santiag

de Compostela (Galicia ),

. , (Iria,El Padron). II

, , 829. , , .

, 1095. . ,

, .

Diego Gelmirez , 1120, .

Apostolica Sedes", , :

. IX, 1049. , , , , : Episcopus

Archiepiscopus Compostellanae Sedis.49

, ,

. ,

.50

, , XIX -,

(adunato in urbe Compostella episcoporum et principum concilio) . , , yyyhe, :institui


35/153

amore beati lacobi quod cuncti praesules et principes et reges christiani, hyspani scilicet et galleciani

praesentes et futuri, episcopo sancti Iacobi obedirent". ,

(quia illam pro urbe non. reputavit) .

o (et constituitur die illo ut illa ecclesia amplius vocitetur Sedes Apostolica . .

, o (et

virgae episcopales, et regales coronae per manus episcopi eiusdem urbis ad decus apostoli Domini

praebeantur).

, , .

;

. XIX -,

, .51

Sede

Apostolica . , , ,princepe apostolorum. (sedes

secunda merito dicitur), jep je . , oco ,

, . , (qui inter ceteroe

apostolos praecipua. dignitate et horiore et honestate maior post beatum Petrum extitit, et in celis primatum

super illos tenet). Tpeje, . ( . ) In

principio erat verbum .52 ,

,

, , , .

- , , , " Liber Sancti Jacobi,

. ,

1130. , 11401150.53 ,

XII .

IX , , . , (r

sanctissimus) . 17. , (sepultusque est in ecclesia sanctae Mariae in civitate Dioclitana).

je (ibique consecratus et coronatus

est ab archiepiscopo et episcopis), a eadem ecdesia eligerentur et ordmarentur omnes reges huius terrae).54

,55 ,

.

XIII,

."56

. , XIII. ,

".57

, ,

. XXX episcoporum et principum

- (. ) .

, ,

-.

, , ,.(Et praecepit ut orrmes Franciae reges et episcopi, preasentes et futuri, pastori. eiusdem ecclesiae


36/153

essent obedientes in Christo. Nec reges sme eius corisilio essent coronati, nec episcopi ordinati, nec apud

Romam recepti essent aut dampnati).58

. , , IX ,

. , , , ,

, ,

.

, , ".59

,60.

, , , , :

. IX",61

, ,

. IX, , ."62 ,

: . IX

."63 IX,

, IX ; ,

" .

, , , , .

( ),

VI, .64

. (Doclea), 518. ,

VII, .

,

, , , . , IX

.

voto , , e

",65

. .

Ausonia , ".66(diaconissa) ,

(diaconus); , .

VI", .67

. . ;

. ,

,

. .

- , , , . , , XIII

1019. ,

XII ,

, .68

IX

.


37/153

1 , I, . 416.2 Ibid.,. 411.3 . , .cit.,. 166.4 . . , .cit., I, . 159. . 3; , op. cit.. . 431. 9. 31; . ,

, I, . 417. , ,

753. , , 8. ." (. Dominik Mandi, Hrvatski Sabor na Duvanjskom polju god. 753,

Buenos Aires, 1957, pos. otisak iz Hrvatske revije" God VII sv1(25) . 38 .)5. , .cit.,. 302.6 Ibid.,. 308309.7 . , 18141815, . , -,s. d.,. 203.8. , , , 1935, . 1834.

9.Barada, Topografija Porfirogenitove Paganije, Starohrvatska Prosvjeta, Nova serija, II, 12, 1928, . 10. , . cit.,. 304.11 Ibid.. 306.12 Ibid.. 39913 Ibid.. 396.14 Ibid.. 396.15 Jbid.. 398.16 , , , . Dalmasium, Dalmassi ., Almisium, Almissium .17. , . cit.,. 396.18 Ibid.,. 399.19 Ibid.,. 386.20 Orbini, op. cit., . 210.21. , . cit.,. 157158.22

Ibid.,. 433.23 Ibid.,. 398.24 ibid.,. 386.25 Thomas archidiaconus, Historia Salonitana, digessit Dr Fr. Ra ki, Zagrabiae,1894, . .26 Ibid,. 39.27 M. Barada, toc, cit., Starohrvatska prosvjeta, II, 12, 1928, . 50.28. , . cit.,. 29 158.29. , . cit.,. 167. , (.172.) : ( )".30 Dr Karlo Patsch, Prilog topografiji i povijesti upanjcaDelminiuma, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosn

Hercegovini, Sarajevo, XVI, 1904, . 339.31. ,op. cit.,. 49. . 14 . 138139.32 Dr Milorad Medini, !op. cit., Rad,. 273 (1942), . 149.33. , . ctf.,. 307.34. , . cit.,. 138.35 , ,

. O, . , . 97.36 Ibid.,. 171172.37 Ibid.,. 169170.38 Slavia, VIII (19291930), . 176.39 Hrvatsko kolo, VIII, Zagreb, 1927, . 112133.40 (. 122) : , .

, "; (. 125) : e,

".41 Ibid.,. 133.42Niko Zupani, Znaenje barvnega atributa v imenu Crvena Hrvatska", Zupaniev zbornik, Ljubljana,

355376.


38/153

43 . , ,

, 29, , 1961, . 6977.44 Ibid;. 75. (. . , , XIX, 1913, . 391).45. Ferdinand Lot, Nennius et l'Historia Brittonum, Paris,1934, . 178

183, , , Edmond Faral, La Legende arthurienne, I, Paris,1929, . 111. .46. , . cit.,. 166167.47 , 49 , .Meredith-Jones, Historia Karoli MagniRotholandi du Chronique du Pseudo-Turpin, Paris, 1936.48 j , . 251255; . . 339341.

:Calixtus espiscopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo fratribus". .

49 , . 309313.50 Ibid.,. 102103, 292293, 319.51 , , , -,

: Le chapitre XIXpour but d'exposer les titres de Compostelle non al'archiepiscopal:, mais a la primatie d'Espagne" (Romania., XI, . 424). , ,

: recit reflete les ambitions reelles de cette eglise au XII siecle, car elle

pretendait alors au droit de convoquer des conciles nationaux et revait d'enlever a Tolede la primatie" (J. BedLes legendes epiques, III, Paris,1921, . 64).52 C. Meredith-Jones, Historia Karoli Magni..., . 173.53 Ibid.,. 74;J. Bedier, op. cit.,. 68.54. , . cit.,. 308309.55 Ibid.,. 428.56 Ibid.,. 431. , 31,

.

, , e XL (. , . 254).57 V. Moin, op. cit.,. 57, . 73.58 C. Meredith-Jones, Historia Karoli Magni..., . 219, 323.59. , .cit.,. 429.60 . -, Actes du V Congres international d'archeologie chretienne, Par1957, . 567572.61 , I, . 269.62 Ibid.,. 358.63 Ibid.,. 376377.64 Piero Sticotti, Die Rmische Stadt Doclea in Montenegro, Schriften der Balkankomission, Wien, 1913;

. 145. . 212. VIII, . .65. , I, . 309.66 Ibidem.67 . , , ,LXXX (1909), . 262.

68.Dr Ed. Schneegans, Gesta Karoli Magni ad Carcassonam et Narbonam, Halle, 1898, Einleitung,.

3, Texte,. 2832.

V

XXXIII .

. .

? .

.


39/153

, ,

, .

, Libellus Gothorum,

, , , .

, V a,

,

IX,

, ,

,

.

, sanctissimus,

, (beatus, ),1

, XXXVI, ,

, , , .2

.

a , ,

.

(XXIIXXIII) , , , , (XXVIXXVII).

.

. ,

, (. X) (. X

, , , ,

, , , (divin

iudicio in foveam cecidit et mortuus est).3 , .

(Der Sturz vom Pferd),

, .4 o ce .

, II

,

, .5

, , ,

; " ,

.6

, .

, , ,

.7 , ,

, ( :Als man den Toten vom Pferde

herabhob). .

, .

,

.8


40/153

.

(divino iudicio) ,

. ,

, , dvie se zvir, za kom otide i nanese ga konj na jednu jamu i u nju upade, izbi se i izee ga mrtva".9

, .

.

, , (ein solcher Tod des

Zaren sei ein Gericht Gottes). "

".10

" (vermutlich in Anlehnung an den, Sturz

des Saulus vom Pferd und seine Bekehrung zum Apostel Paulus in der Bibel).

(dass die Denk und Lebensformen, die be

den altserbischen Herrscherbiographien. als Hintergrund dienten, bereits der lateinischen Historiographie

Dioklitiens zugrundelagen").11

, II, ,

( , , ). ,

XIV ,

XII. pe ,

npeoe . ,

, , ;

, oj .

, , . ,

( ), ( ) , , , , :

, ..."12

. (Radaslavu?) (. XXIIXXIII),

, - ,

, ,

".13

,

. , , .

, ,

( -) .

, . , , (divino iudido

(. XXII) maledictus a patre,

(. XXXI), (perpetrato fratricidio seu

homicidio), 6pahy (.XL), ,

(quia displicuit deo peccatum patris eorum propter periurium).


41/153

.

, , ,

,qui multas miquitates operatus est. , , , (. XIX).

,

,

(. XX). ,

pe. , (omni bonitate fuit ornatus), . , ( Ciaslavus),

(maledictus a patre) : ,

(. XXIII). (XXVII), ,

, .

, , . , apaeo ,

.

Ciaslavus je

, ,

. ,

, . , XXII XXV, ocea

".14 , ,

, Junatvo hrabroga Tehomila.15

.

. ": , o

, , e .1 6.

. ,

II chanson de geste

IX, XI" ( ), :

", , , .17 .

,

, . XXII . ,

, ,

(militibus in servitutem tradidit). (elevatus in

superbiam), , (in locum, qui dicitur

Lasta). , (venit ad littus maris). ,

, . ,

. , . ,

(Radaslavi camich sive petra). , ,

,

.

, . ,

: , , . ,


42/153

, , ,

, . ,

.

, , . : ,

" .

, , ,

e , , e ce

. ,

. , ,

, .

. , , , ". : djevin silaz, djevin skok, Jungfernstieg,

Jungfernsprung, Magdesprung, Skoidjevojka, Divin i slino".18

, , o

:" . ( )

, :

. , , . Guorthigirnus, , .

, : ...et ille usque ad regionem quae a nomine

suo accepit nomen Guorthigirniaun miserabiliter effugit.i9

( , , , )

.20 ,

Radoslavi camich,

. (

) -, ,

".21, , (. Castellastua),

,

, (), ",22

. ,

,23 Lasta , , .

(. XXII), in locum, qui dicitur Lasta,,

(cernens itaque non posse evadere manus filii sui), (venit ad littus maris). ,

(iam prope erat), . (scese a i luoghi

vicini al mare), a , , .24

, , ,

, . ,

. Ja , .

. .

, (tempore), ,

, (in partibus Sraga), , .


43/153

, , ,

XXII, y XXIII,

. , (princeps

Ungarinorum) . . : .

ep . .

, , ,

.

(et omnes parentes illius) , . (et

domus eius tota).

, ,

, . ,

.

,

( )", :

,

."26 , , .

: Ciaslavus, praeterea

maledictus a patre, caepit regnare."28

, .

: Regnante ergo Ciaslavo rege, Kys princeps Ungarinorum..."27

, , . , ,

. .

, , .

, .

, (. XXIV), , , .

; , , . ,

(. XXVII XXVIII) (qui decomil progenie er

qui de progeniecomil erant)28

, .29

. , ,

. . , , :

, ."30

, . ,

,

. , .

31

, . ,

. , ,

(robustus venator atque, valde levis ad currendum),

.

, .


44/153

. : ,, ;

, , ;

; , ."32

, , ,

, : ", : ,

?"33 ( , , )

, .

, , ,

- , ,

,

."3 4

, , , ",

.

XII ,

,

. ,

, , . , ,

. , (mil supradictus adolescens)

, .

. , . , ,

, , , (cucurrit)

.35 , ,

. ,

. (erat enim adolescens) (ecucurrit ad pugnam), , , ,

.36 , , ,

.

, , (rugiebant ibiUngari, dum interficerentur, ut porci) Civedino(

), , , cea

, .37

,38

, ,

, ,

. , cea

. , . .

, ,

. ,

.39

, , . ,40


45/153

. ,

, , , .

, . , , ,

.41

. , Gesta Hungarorum ,

.42 ce

, .

, .43

, . ,

, . , ,

, , , : , ,

, , , !

, ,

, , .44

45 ,

, .

, . ,

,

Mapya . (. XIX)

(. XXVII), ,

, .46

,

, . , ,

.

,

(gli fece prima tagliare il naso e l'orecchie, et l'annegare poi nel fiume con tutti li suoi).47

(.Ciaslavusnaruen" , .48

:iussit mulier Seislavum in vincula coniici., naribus auribusque truncari eomnibus ostentui esse";

ce

(Vesperi deuide in flumen.Savum cum vinculis deiectus praefocatur).49 ce o

, o

.

, , ,

, . o , , ,

, , (

).50, , ,

, , . ,

, , .

, ,

. , , . ,


46/153

: Ciaslavus

naruen" , .

, .

, y . ,

.

.51

(castra), a ( , ,) (in una selva pochi de' suoi") (r

lovu bie"; fin agro forte venantem reperit"). Ha

".

,

. . . , , Gesta Hungarorum,

.52

, , , Libellus Gothorum.

, ,

, . . , , ,

,

, . .

, y ( ), , , , .

,

, ,

, , , , (Gesto

Hungarorum Hunorum Gesta). , ,

".58 XXII XXIII

.

1. , . 174.2. .3 . , . cit., . 309.4 Stanislaus Hafner, Studien zur altserbischen dynastischen Historiographie, Sdosteuropaische Arbiten, 62,Mnchen, 1964, . 121123.5 , , .. , .257, , 1935,

.22-23.6 Ibid.,. 139.7 XV XVII, . . , . 265, , 1936. . 116.8 -.H . , , XXII, 1867; . . 256259.9. , .cit.,. 401402.10 , . . . ., .11 St. Hafner, op. cit.,. 123.12 , X, 13. , .


47/153

13. .cit.,. 437.14. , . cit.,. 436; . , . 50.15 Historija knjievnosti, I, Zagreb,1867, . 115.16. Sp. Radojii, Srpsko Zagorje, das sptere Raszien, Sdost-Forschungen, XVI, 2 (1957), . 266.

17 , I, . 427.18 Dr Jan Peisker, Koje su vjere bili stari Sloveni prije krtenja, Starohrvatska prosvjeta, nova ser, II,1-2 (1928. 68.19 Ferdinand Lot, op. cif.,. 186.20 O , , . , .cit.,. 43. 57.21 Ibid.,. 438, . 55.22

Ibid,. 437.23. , (.cif.,. 63, 0. 115), , :

,Radoslava kami".24 Orbini, op. cit., . 214.25. , . cit.,. 439.26 Ibid.,. 315.27 Ibid.,. 316. : Regnante in urbe Constantinopolitana ..." (.

293).28 Ibid.,. 320, 323.29 , , . . , , I, . 15715830. , , . 72.31 Orbini, op. cit., . 380.32 , XVII, 35.33 Ibid., XVII, 40, 43.34 . , . cit.,. 441; . V.Moin, op. cit.,. 65, . 122.35

(

), dojde na hercega" pade s konja"

(, .cit.,. 409).36 Primus liber regum,XVII, 87. , . cit.. 441.38 ; ,

, cviljenje" , skukahu kako prasov

(, .cit.,. 404410).39

, . , , 1950, . 4043 237240 , . , ,

?41 . (.S. Gerhardus) Szentpetery Imre,Scriptores rerum

hungaricarum, II, Budapest, 1938, . 471506.42 Magistri Simonis de Keza Gesta Hungarorum, Historiae hungaricae fontes domestici, Pars prima, Scriptorevol. II, Lipsiae,1883, .64.43 ,, . : (

, )", , I, . 306.44. .

, , 1954, . 546.45. , . 80.46. , .cit.,. 312, 321, 405. XXVII.47 Orbini, op. cif., 215.48. , .cit.,. 410.49 Ibidem.50. ruitt( ruiti) Vl. Maurani, Prinosi za hrvatski pravno-

povjesni Rjenik, II, . 1275.. ,.cit.,. 440.51 Lj. Hauptmann, Kroaten, Goten und Sarmaten, III, Die gotische Tradition beim Popen Dukljanin,Germanoslavica, III, 34 (1935), . 315325; Jakob Kelemina, PopDukljanina Libellus Gothorum", (I


48/153

VII), Etnolog, Ljubljana, XII(1939), . 21.

, . "

". , ,

. (. . , .cit.,

30.)" . , op. cit.,. 441.

VI XXIVXXXV

.

(, , ) .

-, ? . ?

. ,

. .

. populus, populus terrae, populi, constituerun

regem . . O 4 7 . Otetrarchia .

Cy

, ,

. , . (XXIVXXIX), , ,

, , ,

, ( Zenta

XXX).

, , , , , ,

. ,

.

, e ce , in partes Delmatiae,

. , e (iDie Ascensionis Domini), Caldana()

. . (quod latine dicitur consolator populi)

. ,

, ,

, , , , , ,

. , ,cum magno honore et reverentia atque

gloria.

, , , ,

: , ".1 , ,

, , , .

,

. , , ,

. , , .


49/153

, . , ,

, , .

, ,

. ,"2

14. ", ,

.3

, 4. , ,

.

, , ,

,

, - .

, ,

,

.

.

, . ( ) ,

, , ,

, . (construxerunt

castellum et habitaverunt ibi).5

. Lausium Ragusum, . o

, , a , ,

, .

, ,

, . , ,

.

, 1142. 1199. , , 1089.

1142, , . :

.

, ",6

950. . , ,

( ) , Lausani (). ( ), ,

,Rausani.

.7 :

e,, :, , .

, , , .

, .

,

. , ,


50/153

, 841. , , , ,

( ) ".8

.

, . IX

sanctissimus ,

,

. . , . , o

, regnum patrum suorum. , , ,

.9

,

.

. , ,

, Ragusium, ,

- . (

Rhacusium, Ragusium), ,

, , . ,

, ( , , "), (

, "), ( "),

( ( , ", "; ,

").10

,

.

, ".

".11 .

,. ", , , , ,

.

, , . , , ,

,

. , , ,

, ,

. :hano fanome a la Tera Raguxa in lingua latina, perche tuti homeni sono stati homeni radunati de piu paesi".12

Ragusa ragunare,radunare,. , ( ?) :nella

lingua taliana fu chiamata Lachusi (la Terra), per esser sotto di quella uno lago, poi per mutazione di tempi esta nominato Ragusii."13 , ,

, ,

.

. , , : , -


51/153

, , , Ragusium (Lausium)

, ( )", . .14.

. , ,

.15

, , , ,

.

, ,

,

Ragusium(Lausiumlaus'), a :Sclavvero Dubrovnich appellaverunt, id est silvester" sive silvestris" quoruam, quando eam [civitatem]

aedificaverunt, de silva venerunt".19

, ,

;

. , , ( ) Prospetto della Citta di Ragusa n

Secolo XII, . . pee

, , :Selva da cui Ragusa trasse il nome Illirico. To

,

, , . ,

, , , !

, , , , ,

, . . , .Libellus Gothorum",

.17

, Historia Salonitana, XXIXXVII

, ".18

, , . ,

, , , . (homines)

, Ragusium .

( , ), . , , ,

, . , ,

(quidam aduene... romana urbe depulsi)

,

. , - , , ,

.

, , , , Edificauerunt Ragusium et habitauerunt meo

(tempore conari ceperunt pallium suo episcopo optinere).19 Kao ,

, ,

. , , , ,

,

. , - .


52/153

, .

. :

,

.20

,

, . (Miletius),

, .

, , ,

.21 . ,

, , ,

, :

Cjuidam Romani, destructa sic Epidauro,Bellum civile fugientes forte subintrant

Portum Dalmatiae, qui Gravosius vocatur.

,22

, ,

. , ,

:

Hic pariter inopes, fugientes ex Epidauro,In magnis ripis, ubi nunc est urbs Rhagusina,

Castellum statuunt monitis actuque Joannis,

Qui jam praedictae fuit Archiepiscopus urbis.23

:

Urbi praefatae nomen donavit et esse

Temporibus Moysis fugiens Epidaurus Aegypto,

Quam, signis visis, perituram noverat urbem.84

, ,

,

, .

Rhagusa , .

() , ( ) labes;

( ), :

castrum vocitat Epidaurica lingua Labusa,

Namque ripa sonat hoc idiomate labes.

A magnis ripis nomen traxere priores;

Nunc, L in R, G pro B mutando, moderni

Rhagusam dicunt, quae Sclavonice DubrovnikDicitur a silva, quia silva fuit locus ille,


53/153

In quo nunc urbs est, et dubrava silva vocatur.25

,

. , 15. 1391. , , paa,

.

, "

.

".

, ,

.27

,

,

. . , ,

, [

] ".28

,

, , ,

. ,

, , .

, ,

, " .

,

, (Cerva), ,

, , ,

. , 1500. ,

- II, oc IV V , :Ragusanad Vladislaum Regem Legatos expediunt: Ragusanae urbis origo et fata. 29 ,

"(sequens in primis Diocleatem auctorem),

, . in primis(

", ") . , o .


54/153

, ( Slavini) ,

.

, ,

. , , , Burnum (Burnum oppidum Epidaurii agri),

. , Granosium

, , , ,

(Polimims cogriomento Belus, materno genere Romanus, paterno vero, Rhatislaui,

Bossinatium quondam Regis, pronepos, qui a filio Gothislauo regno pulsus...). , Tribulium

. , ,

(Dalmatae), , ,

, :Quamquam sunt qul credant,

Bossinates et Slauinos eandem esse gentem: in quam quidem opinionem vix adducor, quandoquidem linguainter se haud parum different."

. ,

, ,

.

,

, Ragusa( ). Burnum

(), , ,

,

. , , (Praesulem) , " (que

Diocleatis auctoris annales Ioannem nominant),

(atque a ditione Salonitani Antistitis eximi curat).

, .

; , , , ajy. ,

, oe

( , ) . (" ),

. ,

, .

.

, , IX . : ,

, , ,

, (designat), . ,

(praesul), . ,

, ,

? ,

. XIV

(castellum) .30


55/153

. (Polimirus),

, , , ,

, . pronepos() , .

(Polimirus,Paulimirus; Rathislavus,Radaslavus; Gothislavus,.

Ciaslavus), . (

.)

, , , . , , (),

:Qui comenza edification. de la terra de Ragusa, edificata per Re Radosav Bello, fiol

Stefano Bello, nato in Roma de stirpe Bosnese per paterna linea, e per linea feminina de Romani."31

,

( , ; ; ; ). a

.

X

, 146385 .", ,

14901522, .32

, ,

, , ,

.

: , ,

(re de Bosna), a (). :Regnum Seruilie quod est Bosna."33 XV

. ,

,34 , ,

- .

XV, , . ( )

(eandem esse gentem). , . , , Re Stiepan de Bosna",

, :Et per molte altre cose furono

beneficiati li Ragusei dallo Re Stiepan. de Bosna.."35

o

. , , XV,

. , , 1441:Fu caciato

Giurad Despot, de Bosna et de Servia in Ungaria."

o XV, . , , , ,

. 1399.

(del Vicariato di S.to Francesco de lochi di Bosna", a della congregazzioneBossina), , "(perc

a Stagno et in Ponta furono kalugieri et prete Rasciam, sciscmatici et infedeli). o, :Et furono tutti, huomeni per tutto Stagno e Poirta della fede sciscmatica, che non

credevano, n Dio, ne santi, ma credevano in sogni, indovini et incantatrici."36 ,

o :Erano in Stagno homen

di fede serviana et credevano in multe eresie, et tenevano M Calughieri della fede serviana."37

XIV XV


56/153

o ,

o .

,

, , ".38

. XV, ,

, 1439,

.

, , ,

", .39

" ,

. ,

,

, 23. 1252, ( Superior Inferio .40 ,

, , ,

, ",41

,

.

, 950. ,

,

. XII

, , , .

, , .

, . XIV

, XV. ,

, . :

, .

, , , ,

, Ragusium .

, .

. ,

" , . , ,

, , " ,

.

, ,

, - . ,

. (

),

.

. , ., , . 42


57/153

, XVI, ,

,

, .

, , , , ,

, .43 , ,

,

Prologo nnali di Ragusa,

,44 . ( ) . . ,

1379 .

, , ,

. Rhagusa, Rhagus, Trifon

24 , 470 .45

, , e ce .

Ragusa , ,

, , , , Francus,

, Brutus, .

( Razzi-a, Resti-a ):

, .

*

, , ,

, . . XXVIXXIX:

, ,

, . .

, , , , " 46

, , , ", " .

,

.,

. : Bello, Belo, Bela,

,

IX."47

: ) (= ), ,

( )."48

, , . , , ,

, . . 49 .,

" .

, ,50 .

; . ,

, , , ,


58/153

".51 , IX ,

.

, , (bellator) . Bello

(quod bellum facere valde delectabatur).52

);,

, , .

. , , , ,

. j :

parentes Belli, qui et Bellimirus".53 Kao, ,

, , Tiescimirus

consolator populi:54

,

(bellum facere). e ,

III,

Chronicae Polonorum XII. , ,

(sed imitari strennuos actus ac militares) ce (...plus tamen solebat Bolezlavus

adhuc puerulus in militia gratulari). , , (omnes eum

principes diligebant).85

, ,

, belliger, : Igiturbelliger Bolezlavus, Belliger itaque Bolezlavus, At Bolezlavus belliger .

,

Bello . XXV

, (Luthomirus),

Bello (construxit rcastellum vocavitque illud suo nomine Bello).56

(, ,

!.), Bellina (ab illergo die dicta est planities illa, in qua factum est praelium, Bellina, nomine regis).57

Bello ca , .

, : , ( ), ."58 ,

XII , Bello.

Bellina, :

." ,

, , , .

Bello llin ,

.

. . Bellus [...] ", , , , ",

, ".59

, . (

, , ) , , ,

, , , XV. .


59/153

je

,60 , ,

. .

(10451125) . Chronicon Boemorum ,

, ,

, :Hic condidit urbem, quam appellavit nomme suo Wlaztizlav

inter duos montes Meduex et Pripec, scilicet in confinio duarum provinciarum Belina et Lutomerici."61

(civitatem) (quaenomme sui conditoris Bolezlav dicitur) a rRomano.62

, , , yjycondidit

urbem ,63

, , . , ,

, . , . , ,

, ,

BelinaLutomerici( Lutomerus),

llin, , Luthomiri.

,

, , Lutomerici. , Luthomiri, ,

, , , ,

",64

.65

Lutomiri , , , , ,

, ,

. , ,

.

. ,

, , . - ,

. , ,

. . .

, , , y ,

(Mesco). ( Dubrauka), (

Dubrovca). ( ,

) . (nimis inproba), (quod erat magna dementia mulieris),

(christianissimam)

e . I, gloriosus.

66

. ,

. (...Ragusium,

unde et mater Sylvestri progeniem duxserat),67 , .

, Sylvester , o

(...Dubrovnich appellaverunt, id est silvester" sive silvestris").68

, ,


60/153

, ,

, , , o

o

. . XII, , .

, , o

: , , o ;

. , ;

. .

*

O

. , o

, , , , . ( ),69

( o),

.

, , . o,

. ,

(969. .), o .

, rlimirusPrelemirus( Plerimirus),

Praelimirus.

" .70

. , ,

Praeli", ,

, ".71

: Prelimirus autem, eius filius, vici

praelium."72

, , , , , Bellimirus.

I : ".73

,

. , ( ),

, ( ) , .

a (omnibus membris composita),

(vulneratum est cor illius amore eius) , (eris suis),74

. . ,

, .

, -, XX, ,

. , -.IIIinraih

" : ,. , (

Alamanii, , XII,

."75

",

, .


61/153

, ;

,

.76

, , ,

, . ,

, . , ,77

XXXI, ,

" , , .78 , ,

. ,

(feminam) Bozena .

. (intuitus eam a vertice usque ad talos), , , . ,

:Erat enim corporis eius habitudo insignis, nive candidior, mollior cygno, nititior

ebore antiquo, pulchrior saphiro."79

. della s

Documents

Nikola Banasevic-Letopis popa Dukljanina