Upload
lethien
View
223
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
Nieuwe staatssteunregels Wat zijn de gevolgen voor uw subsidiepraktijk?
Juridische Tweedaagse 2014, Papendal
Kenniscentrum Europa decentraal
Lisanne Vis-Boer, juridisch adviseur
Wie zijn wij?
Stichting kenniscentrum Europa decentraal
Services
• Website
• Helpdesk
• Europese Ster
• Bijeenkomsten
• Publicaties
• Agenda EU-wetgeving
• CPS
Wat wilt u weten?
Wat gaan we doen vandaag ?
Deel 1 De theorie
1. Gemeenten en staatssteun?
2. Wat is staatssteun?
3. Procedures
4. Introductie nieuw staatssteunpakket
5. AGVV
Deel 2 De praktijk
5. Cultuur
6. Natuurlijk erfgoed
7. Sport- en multifunctionele infrastructuur
8. Onderzoek & innovatie
Staatssteun in een notendop
Deel 1 De theorie
1. Gemeenten en staatssteun…?
Rekening houden met staatssteunregels bij subsidie voor:
• Cultuur en sport
• Woningcorporaties
• Sociaal beleid en werkgelegenheid
• Nadeelcompensatie bij bedrijfsverplaatsing
• Subsidies voor agrariërs
• Milieu: hernieuwbare energie en energiebesparing
• Grondtransacties (ook erfpacht, opstal, erfdienstbaarheid)
• Revolving funds: Garanties en leningen
…
En:
• Aanvragen en besteden Europese subsidies: overheid als
subsidieontvanger en subsidieverstrekker
Gemeenten en staatssteun
Waarom is het goed er wat vanaf te weten?
I. (Dure) fouten te voorkomen (“de lessen van
Leidschendam”)
II. Inspelen op kansen en mogelijkheden
III. I + II = III = Projecten en beleid succesvol laten verlopen
Ook vanuit Brussel wordt zo gedacht!
En daarom: Model-ASV = staatssteunproof!
• Gemeenten veel met staatssteun te maken…
• …maar aantal meldingen en kennisgevingen ver achter bij provincies
• Leidt tot juridische en financiële risico’s
• Kritiek op kwaliteit ASV in media
• Recent: kritiek EurCie op Nederland
• Staatssteun in Model-ASV: als reminder en ondersteuning
Waar komt staatssteun voor in Model-ASV?
• NB: begrip staatssteun breder dan subsidie!
• Artikel 1. Begripsomschrijvingen
• Artikel 4. Europees kader
• Artikel 9. Weigerings- en terugvorderingsgronden
2. Maar wat is nu staatssteun?
Achtergrond staatssteunverbod:
• Doel Europees mededingingsrecht: vrije concurrentie tussen
ondernemingen op interne markt garanderen
• Controle op overheidssteun aan ondernemingen zeer
belangrijk onderdeel mededingingsrecht EU
• Steun die concurrentie tussen bedrijven schaadt niet
toegestaan
= Verbod op staatssteun aan ondernemingen
Wat is staatssteun?
Artikel 107, lid 1 VWEU (cumulatief):
1. Met staatsmiddelen bekostigd voordeel aan onderneming
2. Onderneming zou voordeel niet via normale commerciële weg
hebben verkregen (niet-marktconform)
3. Het voordeel is selectief
4. (potentieel) Ongunstig effect op concurrentie en handel tussen de
lidstaten
Wat is staatssteun?
Wat is de staat?
- Centrale en decentrale overheid
- Ook ontwikkelingsmaatschappijen, openbare bedrijven
- Overheid kan invloed uitoefenen op beleid bedrijf
- Bezit bv aandelen, rol in bestuur
Wat zijn staatsmiddelen?
- Steun van invloed op begroting overheid
- Onderneming voordeel, en overheid nadeel
Marktconforme investering door overheid? Geen staatssteun!
Wat is staatssteun?
Marktconform = geen staatssteun
Handel als investeerder op de markt
Let in het bijzonder op:
- grondtransacties met ondernemingen
- revolving funds: garanties en leningen
- investeringen in (overheids-)bedrijven
Wat is staatssteun?
Wat is selectief?
- Niet selectief: algemene economische maatregelen voor alle marktspelers (Participatiewet)
- Wel selectief: voordeel alleen voor bepaalde onderneming(en), sector of regio
- Subsidie op gemeentelijk niveau altijd selectief…
Wat is een onderneming?
- ‘Elke eenheid die een economische activiteit uitoefent, ongeacht haar rechtsvorm en de wijze waarop zij wordt gefinancierd’
- Typische overheidstaak? Geen onderneming
Quiz
Onderneming ja of nee?
Kringloopcentrum…
• …dat oude kleding van huishoudens ophaalt
• …en die kleding vervolgens verwerkt en verkoopt
Universiteit…
• …die cursussen aanbiedt aan studenten
• …en daarnaast aan ambtenaren en het bedrijfsleven
Waterschap…
• …dat hernieuwbare energie wint uit zuivering van water
• …en het overschot verkoopt op de markt
Wat is staatssteun?
Wanneer negatieve invloed op concurrentie en handel?
- Grensoverschrijdende activiteit onderneming niet noodzakelijk
- Relevante markt bepalend
- Meer economisch, dan juridisch
- Dus: is er een EU markt voor deze activiteit?
- Komen er bezoekers uit andere lidstaten?
- Gericht op aantrekken bezoekers uit andere lidstaten?
- Doel om te concurreren met andere ondernemingen?
- Puur lokaal? Geen staatssteun!
Quiz Lokaal of invloed op de EU handel?
Zwembad
• …gemeentelijk zwembad
• …tropisch zwemparadijs
Evenementen
• …jaarlijkse taptoe met lokale fanfares
• …driedaags popfestival met internationale bands
Cultuur
• …toneelstuk van amateurvereniging in het dorpshuis
• …musical in Circustheater in Scheveningen
Dus: staatssteun is niet van toepassing:
• Publieke taak
• Geen onderneming
• Puur lokaal
• Marktconforme investering
t i
• Aanmeldingsprocedure (notification):
• Grote, aanmeldplichtige zaken
• Via ministerie van BZK
• Rechtszekerheid, maar duur 3 tot 18 maanden
• Aanleveren uitgebreide motivatie
• Pre-notificatie mogelijk
• Kennisgevingsprocedure (excemption notification)
• Vrijgestelde steun
• Via Europa decentraal (i.o. ministerie BZK)
• Duur dagen tot enkele weken, maar geen rechtszekerheid
• Invullen formulier, beperkt informatie
• Rapportage (jaarlijks)
3. Procedures
Let op deadlines!
AGVV:
de kennisgeving moet binnen 20 werkdagen
na de inwerkingtreding van de steunmaatregel
bij de EC liggen (DG COMP)
MKB Landbouw:
de kennisgeving moet minimaal 10 werkdagen
voor de inwerkingtreding van de steunmaatregel
bij de EC liggen (DG AGRI)
Procedures
Staatssteunregelgeving
• De-minimissteun (< €200.000 in 3 jaar) 1. EU vrijstelling de-minimis
(alleen verklaring)
• Cultureel erfgoed (Nationale monumentenregeling)
• Catalogus Groenblauwe Diensten
• Omnibus decentraal regeling voor O&O&I
• DAEB woningcorporaties
2. Nederlandse koepelvrijstellingen (publicatie of alleen rapportage)
• Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV)
• MKB Landbouwvrijstellingsverordening
• Diensten van Algemeen Economisch Belang (DAEB)
3. EU Vrijstellingsverordeningen (geen melding, kennisgeving voldoende)
4. Sectorspecifieke en horizontale regelgeving
(melding, kans op goedkeuring groot)
• Natuurrampen
• Economische bedrijvigheid en regionale ontwikkeling
• Cultuur en cultureel erfgoed
5. Uitzonderingen artikel 107 VWEU (melding)
Kortom…
Wel staatssteun, wat dan?
• Het mag meestal gewoon: regelen
• Extra stapje bij opstellen subsidieregelingen en beoordeling subsidie-aanvragen
Tips:
• Doe tijdig staatssteuntoets: van tevoren, niet achteraf
• ‘Snij subsidies op maat’
• Breng ze onder een vrijstelling om zware procedure te voorkomen
Gebrek aan kennis of geen tijd?
Als er maar een belletje gaat rinkelen
Kenniscentrum Europa decentraal helpt u! Kosteloos
4. Nieuwe staatssteunregels
Achtergrond:
• Vereenvoudiging regels
• Uitbreiding reikwijdte en aantal vrijstellingen
• Meer verantwoordelijkheid voor lidstaat
• Maar ook: verbetering naleving door meer controle en toezicht (!)
Doel:
• Focus op grote, verstorende zaken
• 90% steunmaatregelen passen onder vrijstelling
Aanmelding (richtsnoeren/Verdrag)
Uitbreiding reikwijdte vrijstellingen – minder
aanmeldingen
Nog steeds aanmelding
Vrijstellingsgebied
AGVV
(nieuwe
categorieën)
AGVV uitbreiding (aanmeldings- en
intensiteitsdrempels) AGVV uitbreiding
Type steun
Ste
un
bed
rag
• Aanmeldingsplichtig
• Vrijgesteld
• De minimis
Nieuwe de-minimis
Post-SAM zaken (aanmeldingen)
Simulation based on cases notified in 2012 (excluding financial
sector)
MKB Landbouwvrijstelling
Huidige categorieën o.a.:
• Milieu, dierenwelzijn
• Bedrijfsverplaatsing en
ruilverkaveling
• Technische ondersteuning
• Jonge landbouwers, vroege
uittreding
NIEUW:
• Agromilieu- en klimaatdoelstellingen
• Verduurzaming
• POP
• Natuurrampen
• Cultureel erfgoed
• OO&I
En:
• Uitbreiding naar verwerking- en afzet
Algemene groepsvrijstellingsverordening
(AGVV)
Huidige categorieën o.a.:
• Milieu (o.a. hernieuwbare
energie, aanschaf
vervoersmiddelen)
• MKB, werkgelegenheid en
opleiding
• O&O&I
• Risicokapitaal
• Regionale steun
NIEUW:
• Cultuur, cultureel erfgoed & audiovisuele werken
• Sport- & multifunctionele infrastructuur
• Innovatieclusters
• Breedband
• Interreg
• Natuurrampen
• Vervoer burgers in afgelegen gebieden
• Energie efficiëntie en exploitatie hernieuwbare
energie
• Lokale infrastructuur
• Grondsanering
• Re-cycling afval
Deel 2: De praktijk
• Cultureel podium
• Stichting, veel vrijwilligers
• Theater, dans, popconcerten
• Wil subsidie voor:
• Renovatie en modernisering pand
• Aanschaf nieuwe apparatuur
• Exploitatie van het pand (o.a. personeel)
Casus 1
1. Is er sprake van staatssteun?
• Onderneming?
• Marktconforme investering?
• Puur lokaal?
2. Zo ja, waar wordt subsidie voor verleend?
3. Mag dat onder nieuwe staatssteunregels?
4. Zo ja, onder welke voorwaarden?
5. Welke procedure volgen?
Aanpak
Na herziening:
Nieuwe AGVV bevat vrijstelling voor
cultuur en cultureel erfgoed (art. 53)
Aanmelding niet langer nodig,
kennisgeving voldoende
• Natuurbeheerorganisatie (NBO):
• Vereniging, landelijk
• Inkomsten: overheidssteun en leden
• Wil subsidie voor beheer landschap
• Hoort bij kasteel: monumentaal pand
Casus 2:
1. Is er sprake van staatssteun?
• Onderneming?
• Marktconforme investering?
• Puur lokaal?
2. Zo ja, waar wordt subsidie voor verleend?
3. Mag dat onder nieuwe staatssteunregels?
4. Zo ja, onder welke voorwaarden?
5. Welke procedure volgen?
Aanpak
Na herziening in AGVV art. 53 (2) (b):
“natuurerfgoed met een rechtstreekse band met cultuurerfgoed of
indien dit door de bevoegde overheidsinstanties van een lidstaat
formeel is erkend als cultuur- of natuurerfgoed”
Ruime vrijstelling!
Europese Commissie:
• ‘Aanwijzen’ door overheid kan op welke manier dan ook:
• B.v. privaatrechtelijke overeenkomst
• Erkennen als ‘belangwekkende natuur’
• In ieder geval erkend:
• EHS, nationale parken, Natura2000, werelderfgoed
Let op!
Grondtransactie in plaats van subsidie?
• Administratieve scheiding boekhouding
• DAEB route
• Voetbalclub:
• Eredivisie en Europese competitie
• In financiële moeilijkheden
• Heeft lening bij gemeente afgesloten voor stadion
• Kan lening niet terugbetalen
• Gemeente wil lening kwijtschelden
Casus 3:
1. Is er sprake van staatssteun?
• Onderneming?
• Marktconforme investering?
• Puur lokaal?
2. Zo ja, waar wordt subsidie voor verleend?
3. Mag dat onder nieuwe staatssteunregels?
4. Zo ja, onder welke voorwaarden?
5. Welke procedure volgen?
Aanpak
Na herziening:
• Sport- en multifunctionele infrastructuur
nieuwe categorie in AGVV (art. 55)
• Aanmelding niet nodig, kennisgeving
volstaat
Na herziening:
• Investeringssteun: 15 miljoen EUR of totale kosten 50 miljoen
EUR per project
• Exploitatiesteun: 2 miljoen EUR per infrastructuurvoorziening per
jaar
• Onder 1 miljoen EUR: steunpercentage 80%
• NB: netto-inkomsten in mindering brengen op in aanmerking
komende kosten
Let op !
• Aparte regels voor garanties en leningen:
• Geen onevenredig risico bij overheid
• Marktconforme premie of rente? Geen staatssteun
• Lagere premie of rente? Wat is het voordeel?
1. Bruto-subsidie-equivalent berekenen
2. Rente-percentages Europese Commissie toepassen
3. Voordeel staatssteunproof maken
NB:
• Voordeel onder de-minimis? Wet Markt & Overheid
Let op!
• Staatssteun in relatie tot sport erg actueel
• Onderzoek EC naar Nederlandse bvo’s
• Zaak SA.33584 (m.b.t. Vitesse, NEC, Willem II, MVV, PSV en FC Den
Bosch)
• EC is van mening dat staatssteun is verleend.
• EC geeft aan ernstige twijfel te hebben of steun verenigbaar is!
• Casus 3:
• Alleen t.a.v. Vitesse geen staatssteun: gemeente heeft gehandeld in
overeenstemming met het beginsel van de crediteur handelend in een
markteconomie (MEIP)
Universiteit
MKB
Overheid
Samenwerkingsverband:
• Kennisinstellingen, overheden, bedrijfsleven
• Bevorderen samenwerking
• Stimuleren onderzoek en innovatie in de regio
Wil subsidie:
• Instandhouden samenwerking
• Huur bedrijfs- en vergaderruimtes
Casus 4:
1. Is er sprake van staatssteun?
• Onderneming?
• Marktconforme investering?
• Puur lokaal?
2. Zo ja, waar wordt subsidie voor verleend?
3. Mag dat onder nieuwe staatssteunregels?
4. Zo ja, onder welke voorwaarden?
5. Welke procedure volgen?
Aanpak
Investeringssteun:
• Materiële en immateriële activa: grond, gebouwen, machines en
uitrusting (inclusief breedbandinfrastructuur)
• Open en toegankelijk voor andere gebruikers
• Steunintensiteit: 15%, 25% en 35%
Exploitatiesteun:
• Voor personeels- en administratiekosten
• Steunintensiteit: 50% (binnen 5 jaar afbouwen)
Steunintensiteit: 50% (binnen 5 jaar afbouwen)Steunintensiteit: 50% (binnen 5 jaar afbouwen)
Dank voor uw aandacht!
Europa decentraal
www.europadecentraal.nl
070 338 1090
Twitter:
@EUdecentraal
LinkedIn:
Europese subsidies Europaproof
Adviseurs staatssteun:
Lukas Ament
Lisanne Vis-Boer