nietban_02b

6 7

大般涅槃經卷第七

如來性品

第四之四

爾時迦葉菩薩白佛言。世尊。如上所說四

種人等應當依耶。

佛言。如是如是。善男子。如我所說應當

依止。何以故。有四魔故。何等爲四。一煩

惱魔,二陰魔,三死魔,四他化自在天子魔。如

魔所說諸餘經律能受持者。

迦葉菩薩白佛言。世尊。如佛所說有四種

魔。若魔所說及佛所說,我當云何而得分別。

有諸衆生隨逐魔行,復有隨順佛所教者,如是

等輩復云何知。

佛告迦葉。我般涅槃七百歲後。是魔波旬

漸當沮壞我之正法。譬如獵師身服法衣。魔

王波旬亦復如是。作比丘像比丘尼像優婆塞

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH

QUYEÅN ÑEÄ THAÁT

NHÖ LAI TAÙNH PHAÅM

ÑEÄ TÖÙ CHI TÖÙ

Nhó thôøi Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö thöôïng sôû thuyeát, töù chuûng nhaân ñaúng öng ñöông y da?

Phaät ngoân: Nhö thò, nhö thò! Thieän nam töû! Nhö ngaõ sôû thuyeát öng ñöông y chæ. Haø dó coá? Höõu töù ma coá. Haø ñaúng vi töù? Nhaát phieàn naõo ma, nhò aám ma, tam töû ma, töù Tha hoùa töï taïi thieân töû ma. Nhö ma sôû thuyeát: chö dö kinh luaät naêng thoï trì giaû.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát höõu töù chuûng ma. Nhöôïc ma sôû thuyeát, caäp Phaät sôû thuyeát, ngaõ ñöông vaân haø nhi ñaéc phaân bieät? Höõu chö chuùng sanh tuøy truïc ma haïnh, phuïc höõu tuøy thuaän Phaät sôû giaùo giaû, nhö thò ñaúng boái phuïc vaân haø tri?

Phaät caùo Ca-dieáp: Ngaõ baùt Nieát-baøn thaát baùch tueá haäu, thò Ma Ba-tuaàn tieäm ñöông tö hoaïi ngaõ chi Chaùnh phaùp. Thí nhö lieäp sö thaân phuïc phaùp y. Ma vöông Ba-tuaàn dieäc phuïc nhö thò, taùc tyø-kheo töôïng, tyø-kheo ni töôïng, öu-baø-taéc töôïng, öu-baø-di töôïng. Dieäc phuïc hoùa taùc Tu-ñaø-hoaøn

8

大般涅槃經

9

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

像優婆夷像。亦復化作須陀洹身。乃至化作

阿羅漢身及佛色身。魔王以此有漏之形作無

漏身壞我正法。是魔波旬壞正法時。當作是

言。菩薩昔於兜率天上沒來在此迦毗羅城白

淨王宮。依因父母愛欲和合生育是身。若言

有人生於人中爲諸世間天人大衆所恭敬者。

無有是處。又復說言。往昔苦行種種布施頭

目髓腦國城妻子。是故今者得成佛道。以是

因緣爲諸人,天,乾闥婆,阿修羅,迦樓羅,緊那

羅,摩睺羅伽之所恭敬。若有經律作是說者。

當知悉是魔之所說。

善男子。若有經律作如是言。如來正覺久

已成佛。今方示現成佛道者。爲欲度脫諸衆

生故。示有父母依因愛欲和合而生。隨順世

間作是示現。如是經律當知真是如來所說。

若有隨順魔所說者是魔眷屬。若能隨順佛說

經律即是菩薩。

若有說言如來生時於十方面各行七步不可

信者是魔所說。若復有說如來出世於十方面

thaân, naõi chí hoùa taùc A-la-haùn thaân caäp Phaät saéc thaân. Ma vöông dó thöû höõu laäu chi hình, taùc voâ laäu thaân hoaïi ngaõ Chaùnh phaùp. Thò Ma Ba-tuaàn hoaïi Chaùnh phaùp thôøi, ñöông taùc thò ngoân: “Boà Taùt tích ö Ñaâu-suaát thieân thöôïng, moät lai taïi thöû Ca-tyø-la thaønh, Baïch tònh vöông cung. Y nhaân phuï maãu aùi duïc hoøa hieäp, sanh duïc thò thaân.” Nhöôïc ngoân: “Höõu nhaân sanh ö nhaân trung, vi chö theá gian thieân nhaân ñaïi chuùng sôû cung kính giaû, voâ höõu thò xöù.” Höïu phuïc thuyeát ngoân: “Vaõng tích khoå haïnh, chuûng chuûng boá thí: ñaàu muïc tuyû naõo, quoác thaønh theâ töû. Thò coá kim giaû, ñaéc thaønh Phaät ñaïo. Dó thò nhaân duyeân vi chö nhaân, thieân, caøn-thaùt-baø, a-tu-la, ca-laâu-la, khaån-na-la, ma-haàu-la-giaø chi sôû cung kænh.” Nhöôïc höõu kinh luaät taùc thò thuyeát giaû, ñöông tri taát thò ma chi sôû thuyeát.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu kinh luaät taùc nhö thò ngoân: “Nhö Lai chaùnh giaùc cöûu dó thaønh Phaät. Kim phöông thò hieän thaønh Phaät ñaïo giaû. Vò duïc ñoä thoaùt chö chuùng sanh coá, thò höõu phuï maãu, y nhaân aùi duïc hoøa hieäp nhi sanh. Tuøy thuaän theá gian, taùc thò thò hieän.” Nhö thò kinh luaät, ñöông tri chaân thò Nhö Lai sôû thuyeát. Nhöôïc höõu tuøy thuaän ma sôû thuyeát giaû, thò ma quyeán thuoäc. Nhöôïc naêng tuøy thuaän Phaät thuyeát kinh luaät, töùc thò Boà Taùt.

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Nhö Lai sanh thôøi ö thaäp phöông dieän, caùc haønh thaát boä. Baát khaû tín giaû.” thò ma sôû thuyeát. Nhöôïc phuïc höõu thuyeát: “Nhö Lai xuaát theá, ö thaäp phöông dieän, caùc haønh thaát boä. Thöû thò Nhö Lai

10

大般涅槃經

11


各行七步。此是如來方便示現。是名如來所

說經律。若有隨順魔所說者是魔眷屬。若能

隨順佛所說者。即是菩薩。

若有說言菩薩生已父王使人將詣天祠。諸

天見已悉下禮敬。是故名佛。

復有難言天者先出。佛在於後。云何諸天

禮敬於佛。作是難者。當知即是波旬所說。

若有經言佛到天祠。是諸天等摩醯首羅大

梵天王釋提桓因。皆悉合掌敬禮其足。如是

經律是佛所說。若有隨順魔所說者。是魔眷

屬。若能隨順佛所說者即是菩薩。

若有經律說言。菩薩爲太子時。以貪心故

四方娉妻。處在深宮五欲自娛歡悅受樂。如

是經律波旬所說。

若有說言菩薩久已捨離貪心妻息之屬。

乃至不受三十三天上妙五欲如棄涕唾。何况

人欲。剃除鬚髮出家修道。如是經律是佛所

說。若有隨順魔經律者是魔眷屬。若有隨順

佛經律者即是菩薩。

phöông tieän thò hieän.” Thò danh Nhö Lai sôû thuyeát kinh luaät. Nhöôïc höõu tuøy thuaän ma sôû thuyeát giaû, thò ma quyeán thuoäc. Nhöôïc naêng tuøy thuaän Phaät sôû thuyeát giaû töùc thò Boà Taùt.

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Boà Taùt sanh dó phuï vöông söû nhaân töông ngheä thieân töø. Chö thieân kieán dó taát haï leã kính. Thò coá danh Phaät.”

Phuïc höõu naïn ngoân: “Thieân giaû tieân xuaát Phaät taïi ö haäu. Vaân haø chö thieân leã kính ö Phaät?” Taùc thò naïn giaû, ñöông tri töùc thò Ba-tuaàn sôû thuyeát.

Nhöôïc höõu kinh ngoân: “Phaät ñaùo thieân töø, thò chö thieân ñaúng, Ma-heâ-thuû-la, Ñaïi Phaïm Thieân Vöông, Thích-ñeà-hoaøn-nhaân giai taát hieäp chöôûng, kính leã kyø tuùc.” Nhö thò kinh luaät thò Phaät sôû thuyeát. Nhöôïc höõu tuøy thuaän ma sôû thuyeát giaû, thò ma quyeán thuoäc. Nhöôïc naêng tuøy thuaän Phaät sôû thuyeát giaû töùc thò Boà Taùt.

Nhöôïc höõu kinh luaät thuyeát ngoân: “Boà Taùt vi Thaùi töû thôøi dó tham taâm coá, töù phöông sính theâ, xöû taïi thaâm cung, nguõ duïc töï ngu, hoan duyeät thoï laïc.” Nhö thò kinh luaät Ba-tuaàn sôû thuyeát.

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Boà Taùt cöûu dó xaû ly tham taâm theâ töùc chi thuoäc, naõi chí baát thoï tam thaäp tam thieân thöôïng dieäu nguõ duïc, nhö khí theá thoùa haø huoáng nhaân duïc? Theá tröø tu phaùt, xuaát gia tu ñaïo.” Nhö thò kinh luaät thò Phaät sôû thuyeát. Nhöôïc höõu tuøy thuaän ma kinh luaät giaû thò ma quyeán thuoäc. Nhöôïc höõu tuøy thuaän Phaät kinh luaät giaû töùc thò Boà Taùt.

12

大般涅槃經

13


若有說言佛在舍衛祇陀精舍。聽諸比丘受

畜奴婢僕使牛羊象馬驢騾鷄猪貓狗。金銀瑠

璃真珠玻瓈硨磲瑪碯珊瑚琥珀。珂貝璧玉銅

鐵鍑大小銅盤。所須之物。耕田種植,販賣

市易,儲積穀米,如是衆事。佛大慈故憐愍衆

生皆聽畜之。如是經律悉是魔說。

若有說言佛在舍衛祇陀精舍。那棃樓鬼

所住之處。爾時如來因婆羅門字羖羝德 , 及

波斯匿王說言。比丘不應受畜金銀瑠璃玻梨

真珠硨磲瑪碯珊瑚琥珀珂貝璧玉。奴婢僕使

童男童女。牛羊象馬驢騾鷄猪貓狗等獸。銅

鐵鍑。大小銅盤。種種雜色牀敷卧具。資

生所須。所謂屋宅耕田種植販賣市易。自手

作食自磨自舂。治身呪術調鷹方法。仰觀星

宿推步盈虚。占相男女解夢吉凶。是男是女

非男非女 , 六十四能。復有十八惑人呪術種

種工巧。或說世間無量俗事。散香末香塗香

熏香。種種華鬘。治髮方術。姦偽諂曲貪利

無厭。愛樂憒鬧戲笑談說。貪嗜魚肉和合毒

藥治壓香油。捉持寶蓋及以革屣。造扇箱篋

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Phaät taïi Xaù-veä, Kyø-ñaø tinh xaù thính chö tyø-kheo thoï suùc noâ tyø, boäc söû, ngöu, döông, töôïng, maõ, lö, loa, keâ, trö, mieâu, caåu, kim ngaân, löu ly, chaân chaâu, pha leâ, xa cöø, maõ naõo, san hoâ, hoå phaùch, khoa boái, bích ngoïc, ñoàng thieát, phaãu phuùc, ñaïi tieåu ñoàng baøn, sôû tu chi vaät. Canh ñieàn chuûng thöïc, phaùn maïi thò dòch, tröø tích coác meã, nhö thò chuùng söï, Phaät ñaïi töø coá, laân maãn chuùng sanh, giai thính suùc chi.” Nhö thò kinh luaät taát thò ma thuyeát.

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Phaät taïi Xaù-veä, Kyø-ñaø tinh xaù, Na-leâ-laâu quæ sôû truï chi xöù. Nhó thôøi, Nhö Lai nhaân baø-la-moân töï Coå-ñeâ-ñöùc caäp Ba-tö-naëc vöông, thuyeát ngoân: tyø-kheo baát öng thoï suùc kim ngaân, löu ly, pha leâ, chaân chaâu, xa cöø, maõ naõo, san hoâ, hoå phaùch, khoa boái, bích ngoïc, noâ tyø, boäc söû, ñoàng nam, ñoàng nöõ, ngöu, döông, töôïng, maõ, lö, loa, keâ, trö, mieâu, caåu ñaúng thuù, ñoàng thieát phaãu phuùc, ñaïi tieåu ñoàng baøn, chuûng chuûng taïp saéc saøng phu ngoïa cuï. Tö sanh sôû tu, sôû vò oác traïch, canh ñieàn chuûng thöïc, phaùn maïi thò dòch, töï thuû taùc thöïc, töï ma töï thung, trò thaân chuù thuaät, ñieàu öng phöông phaùp, ngöôõng quan tinh tuù, suy boä doanh hö, chieâm töôùng nam nöõ, giaûi moäng kieát hung, thò nam thò nöõ, phi nam phi nöõ, luïc thaäp töù naêng. Phuïc höõu thaäp baùt hoaëc nhaân chuù thuaät, chuûng chuûng coâng xaûo, hoaëc thuyeát theá gian voâ löôïng tuïc söï. Taùn höông, maïc höông, ñoà höông, huaân höông, chuûng chuûng hoa man. Trò phaùt phöông thuaät, gian nguïy xieåm khuùc, tham lôïi voâ yeåm, aùi laïc hoäi naùo, hí tieáu ñaøm thuyeát, tham thò ngö nhuïc, hoøa hieäp ñoäc döôïc, trò aùp höông du, troùc trì baûo caùi, caäp dó caùch tyû, taïo phieán, söông hieäp, chuûng chuûng hoaï töôïng.

14

大般涅槃經

15


種種畫像。積聚穀米大小麥豆及諸果蓏。親

近國王王子大臣及諸女人。高聲大笑或復默

然。於諸法中多生疑惑。多語妄說長短好醜

或善不善。好著妙衣。如是種種不淨之物。

於施主前躬自讚歎。出入遊行不淨之處。所

謂酤酒婬女博奕。如是之人我今不聽在比丘

中。應當休道還俗役使。譬如稗䅎悉滅無

餘。當知是等經律所制。悉是如來之所說

也。若有隨順魔所說者是魔眷屬。若有隨順

佛所說者即是菩薩。

若有說言菩薩爲欲供養天神故入天祠。所

謂梵天大自在天。韋陀天迦栴延天。所以入

者。爲欲調伏諸天人故。若言不爾。無有是

處。若言菩薩不能入於外道邪論,知其威儀文

章技藝。僕使鬭諍不能和合。不爲男女國王

大臣之所恭敬。又亦不知和合諸藥。以不知

故乃名如來。如其知者是邪見輩。又復如來

於怨親中其心平等。如以刀割及香塗身。於

此二人不生增益損減之心。唯能處中故名如

來。如是經律當知是魔之所說也。

Tích tuï coác meã, ñaïi tieåu maïch ñaäu caäp chö quaû loõa. Thaân caän quoác vöông, vöông töû, ñaïi thaàn caäp chö nöõ nhaân, cao thinh ñaïi tieáu, hoaëc phuïc maëc nhieân. Ö chö phaùp trung, ña sanh nghi hoaëc, ña ngöõ voïng thuyeát tröôøng, ñoaûn, haûo, xuù, hoaëc thieän, baát thieän, haùo tröôùc dieäu y. Nhö thò chuûng chuûng baát tònh chi vaät, ö thí chuû tieàn, cung töï taùn thaùn. Xuaát nhaäp du haønh baát tònh chi xöù, sôû vò: coâ töûu, daâm nöõ, baùc dòch. Nhö thò chi nhaân, ngaõ kim baát thính taïi tyø-kheo trung. Öng ñöông höu ñaïo, hoaøn tuïc dòch söû, thí nhö baùi tuù, taát dieät voâ dö.” Ñöông tri thò ñaúng kinh luaät sôû cheá, taát thò Nhö Lai chi sôû thuyeát daõ. Nhöôïc höõu tuøy thuaän ma sôû thuyeát giaû, thò ma quyeán thuoäc. Nhöôïc höõu tuøy thuaän Phaät sôû thuyeát giaû töùc thò Boà Taùt.

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Boà Taùt vò duïc cuùng döôøng thieân thaàn, coá nhaäp thieân töø, sôû vò: Phaïm Thieân, Ñaïi Töï Taïi Thieân, Vi-ñaø Thieân, Ca-chieân-dieân Thieân. Sôû dó nhaäp giaû, vò duïc ñieàu phuïc chö thieân nhaân coá. Nhöôïc ngoân baát nhó, voâ höõu thò xöù.”

Nhöôïc ngoân: “Boà Taùt baát naêng nhaäp ö ngoaïi ñaïo taø luaän, tri kyø oai nghi, vaên chöông kyõ ngheä, boäc söû ñaáu traùnh, baát naêng hoøa hieäp, baát vi nam nöõ quoác vöông, ñaïi thaàn chi sôû cung kính, höïu dieäc baát tri hoøa hieäp chö döôïc. Dó baát tri coá, naõi danh Nhö Lai. Nhö kyø tri giaû, thò taø kieán boái. Höïu phuïc Nhö Lai ö oaùn thaân trung, kyø taâm bình ñaúng, nhö dó ñao caùt caäp höông ñoà thaân, ö thöû nhò nhaân, baát sanh taêng ích toån giaûm chi taâm. Duy naêng xöû trung, coá danh Nhö Lai.” Nhö thò kinh luaät, ñöông tri thò ma chi sôû thuyeát daõ.

16

大般涅槃經

17


若有說言菩薩如是示入天祠,外學法中出

家修道。示現知其威儀禮節。能解一切文章

技藝。示入書堂技巧之處。能善和合僕使鬭

諍。於諸大衆童男童女後宮妃后人民長者婆

羅門等王及大臣貧窮等中最尊最上。復爲是

等之所恭敬。亦能示現如是等事。雖處諸見

不生愛心。猶如蓮華不受塵垢。爲度一切諸

衆生故。善行如是種種方便隨順世法。如是

經律當知即是如來所說。若有隨順魔所說者

是魔眷屬。若能隨順佛所說者是大菩薩。

若有說言如來爲我解說經律。若惡法中輕

重之罪及偷蘭遮其性皆重。我等律中終不爲

之。我久忍受如是之法。汝等不信我當云何

自捨己律就汝律耶。汝所有律是魔所說。我

等經律是佛所制。如來先說九部法印。如是

九印印我經律。初不聞有方等經典。一句一

字如來所說。無量經律何處有說方等經耶。

如是等中未曾聞有十部經名。如其有者。當

知必定調達所作。調達惡人以滅善法造方等

經我等不信。如是等經是魔所說。何以故。

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Boà Taùt nhö thò thò nhaäp thieân töø, ngoaïi hoïc phaùp trung xuaát gia tu ñaïo, thò hieän tri kyø oai nghi leã tieát, naêng giaûi nhaát thieát vaên chöông kyõ ngheä, thò nhaäp thô ñöôøng kyõ xaûo chi xöù, naêng thieän hoøa hieäp boäc söû ñaáu tranh. Ö chö ñaïi chuùng: ñoàng nam ñoàng nöõ, haäu cung phi haäu, nhaân daân, tröôûng giaû, baø-la-moân ñaúng, vöông caäp ñaïi thaàn, baàn cuøng ñaúng trung, toái toân toái thöôïng. Phuïc vi thò ñaúng chi sôû cung kính, dieäc naêng thò hieän nhö thò ñaúng söï. Tuy xöû chö kieán, baát sanh aùi taâm, do nhö lieân hoa baát thoï traàn caáu. Vò ñoä nhaát thieát chö chuùng sanh coá, thieän haønh nhö thò chuûng chuûng phöông tieän, tuøy thuaän theá phaùp.” Nhö thò kinh luaät ñöông tri töùc thò Nhö Lai sôû thuyeát. Nhöôïc höõu tuøy thuaän ma sôû thuyeát giaû thò ma quyeán thuoäc. Nhöôïc naêng tuøy thuaän Phaät sôû thuyeát giaû thò ñaïi Boà Taùt.

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Nhö Lai vò ngaõ giaûi thuyeát kinh luaät. Nhöôïc aùc phaùp trung khinh troïng chi toäi caäp thaâu-lan-giaø kyø taùnh giai troïng. Ngaõ ñaúng luaät trung chung baát vi chi. Ngaõ cöûu nhaãn thoï nhö thò chi phaùp, nhöõ ñaúng baát tín. Ngaõ ñöông vaân haø töï xaû kyû luaät, töïu nhöõ luaät da? Nhöõ sôû höõu luaät thò ma sôû thuyeát. Ngaõ ñaúng kinh luaät thò Phaät sôû cheá. Nhö Lai tieân thuyeát cöûu boä phaùp aán. Nhö thò cöûu aán, aán ngaõ kinh luaät. Sô baát vaên höõu Phöông ñaúng kinh ñieån, nhaát cuù nhaát töï. Nhö Lai sôû thuyeát voâ löôïng kinh luaät, haø xöù höõu thuyeát Phöông ñaúng kinh da? Nhö thò ñaúng trung vò taèng vaên höõu thaäp boä kinh danh. Nhö kyø höõu giaû ñöông tri taát ñònh Ñieàu-ñaït sôû taùc. Ñieàu-ñaït aùc nhaân dó dieät thieän phaùp, taïo Phöông ñaúng kinh.

18

大般涅槃經

19


破壞佛法更相是非故。如是之言。汝經中有

我經中無。我經律中如來說言。我涅槃後惡

世當有不正經律。所謂大乘方等經典。未來

之世當有如是諸惡比丘。我又說言。過九部

經有方等典。若有人能了知其義。當知是人

正了經律。遠離一切不淨之物。微妙清淨猶

如滿月。

若有說言如來雖爲一一經律說如恆河沙

等義味。我律中無將知爲無。如其有者。如

來何故於我律中而不解說。是故我今不能信

受。當知是人則爲得罪。是人復言。如是經

律我當受持。何以故。當爲我作知足少欲斷

除煩惱智慧涅槃善法因故。如是說者非我弟

子。

若有說言如來爲欲度衆生故說方等經。當

知是人真我弟子。若有不受方等經者。當知

是人非我弟子。不爲佛法而出家也。即是邪

見外道弟子。如是經律是佛所說。若不如是

是魔所說。若有隨順魔所說者是魔眷屬。若

有隨順佛所說者即是菩薩。

Ngaõ ñaúng baát tín nhö thò ñaúng kinh thò ma sôû thuyeát. Haø dó coá? Phaù hoaïi Phaät phaùp caùnh töông thò phi coá. Nhö thò chi ngoân nhöõ kinh trung höõu, ngaõ kinh trung voâ. Ngaõ kinh luaät trung Nhö Lai thuyeát ngoân: Ngaõ Nieát-baøn haäu, aùc theá ñöông höõu baát chaùnh kinh luaät, sôû vò Ñaïi thöøa Phöông ñaúng kinh ñieån. Vò lai chi theá, ñöông höõu nhö thò chö aùc tyø-kheo. Ngaõ höïu thuyeát ngoân: Quaù cöûu boä kinh höõu Phöông ñaúng ñieån. Nhöôïc höõu nhaân naêng lieãu tri kyø nghóa, ñöông tri thò nhaân chaùnh lieãu kinh luaät, vieãn ly nhaát thieát baát tònh chi vaät, vi dieäu thanh tònh do nhö maõn nguyeät.”

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Nhö Lai tuy vò nhaát nhaát kinh luaät, thuyeát nhö haèng haø sa ñaúng nghóa vò, ngaõ luaät trung voâ, töông tri vi voâ. Nhö kyø höõu giaû Nhö Lai haø coá ö ngaõ luaät trung nhi baát giaûi thuyeát? Thò coá ngaõ kim baát naêng tín thoï.” Ñöông tri thò nhaân taéc vi ñaéc toäi. Thò nhaân phuïc ngoân: “Nhö thò kinh luaät ngaõ ñöông thoï trì. Haø dó coá? Ñöông vò ngaõ taùc tri tuùc, thieåu duïc, ñoaïn tröø phieàn naõo, trí hueä Nieát-baøn, thieän phaùp nhaân coá.” Nhö thò thuyeát giaû phi ngaõ ñeä töû.

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Nhö Lai vò duïc ñoä chuùng sanh coá thuyeát Phöông ñaúng kinh.” Ñöông tri thò nhaân chaân ngaõ ñeä töû. Nhöôïc höõu baát thoï Phöông ñaúng kinh giaû, ñöông tri thò nhaân phi ngaõ ñeä töû. Baát vò Phaät phaùp nhi xuaát gia daõ. Töùc thò taø kieán ngoaïi ñaïo ñeä töû. Nhö thò kinh luaät thò Phaät sôû thuyeát. Nhöôïc baát nhö thò thò ma sôû thuyeát. Nhöôïc höõu tuøy thuaän ma sôû thuyeát giaû thò ma quyeán thuoäc. Nhöôïc höõu tuøy thuaän Phaät sôû thuyeát giaû töùc thò Boà Taùt.

20

大般涅槃經

21


復次善男子。若有說言如來不爲無量功德

之所成就。無常變異以得空法。宣說無我不

順世間。如是經律名魔所說。

若有人言如來正覺不可思議。亦爲無量

阿僧祇等功德所成。是故常住無有變異。如

是經律是佛所說。若有隨順魔所說者是魔眷

屬。若有隨順佛所說者即是菩薩。

復有人言。或有比丘實不毁犯波羅夷罪。

衆人皆謂犯波羅夷。如斷多羅樹。而是比丘

實無所犯。何以故。我常說言。四波羅夷。

若犯一者。猶如柝石不可還合。若有自說得

過人法。是則名爲犯波羅夷。何以故。實無

所得詐現得相故。如是之人退失人法。是名

波羅夷。

所謂若有比丘少欲知足。持戒清淨住空

閑處。若王大臣見是比丘。生心念言謂得羅

漢。即前讚歎恭敬禮拜。復作是言。如是大

師。捨是身已當得阿耨多羅三藐三菩提。比

丘聞已即答王言。我實未得沙門道果。王莫

Phuïc thöù thieän nam töû! Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Nhö Lai baát vi voâ löôïng coâng ñöùc chi sôû thaønh töïu. voâ thöôøng bieán dò, dó ñaéc khoâng phaùp, tuyeân thuyeát voâ ngaõ baát thuaän theá gian.” Nhö thò kinh luaät danh ma sôû thuyeát.

Nhöôïc höõu nhaân ngoân: “Nhö Lai chaùnh giaùc baát khaû tö nghò, dieäc vi voâ löôïng A-taêng-kyø ñaúng coâng ñöùc sôû thaønh. Thò coá thöôøng truï voâ höõu bieán dò.” Nhö thò kinh luaät thò Phaät sôû thuyeát. Nhöôïc höõu tuøy thuaän ma sôû thuyeát giaû thò ma quyeán thuoäc. Nhöôïc höõu tuøy thuaän Phaät sôû thuyeát giaû töùc thò Boà Taùt.

Phuïc höõu nhaân ngoân: “Hoaëc höõu tyø-kheo thaät baát huûy

phaïm ba-la-di toäi, chuùng nhaân giai vò phaïm ba-la-di nhö

ñoaïn ña-la thoï.” Nhi thò tyø-kheo thaät voâ sôû phaïm. Haø dó

coá? Ngaõ thöôøng thuyeát ngoân: “Töù ba-la-di, nhöôïc phaïm

nhaát giaû do nhö tích thaïch baát khaû hoaøn hieäp.” Nhöôïc höõu

töï thuyeát ñaéc quaù nhaân phaùp, thò taéc danh vi phaïm ba-la-

di. Haø dó coá? Thaät voâ sôû ñaéc traù hieän ñaéc töôùng coá. Nhö

thò chi nhaân thoái thaát nhaân phaùp. Thò danh ba-la-di.

Sôû vò nhöôïc höõu tyø-kheo thieåu duïc tri tuùc, trì giôùi thanh tònh, truï khoâng nhaøn xöù. Nhöôïc vöông, ñaïi thaàn kieán thò tyø-kheo, sanh taâm nieäm ngoân: “Vò ñaéc La-haùn.” Töùc tieàn taùn thaùn, cung kính leã baùi, phuïc taùc thò ngoân: “Nhö thò ñaïi sö xaû thò thaân dó, ñöông ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.” Tyø-kheo vaên dó, töùc ñaùp vöông ngoân: “Ngaõ thaät vò ñaéc sa-moân ñaïo quaû. Vöông maïc xöng ngaõ dó ñaéc ñaïo

22

大般涅槃經

23


稱我已得道果。唯願大王。勿爲我說不知足

法。不知足者乃至謂得阿耨多羅三藐三菩提

皆默然受。我今若當默然受者。當爲諸佛之

所呵責。知足之行諸佛所讚。是故我欲終身

歡樂奉修知足。又知足者。我定自知未得道

果。王稱我得。我今不受。故名知足。時王

答言。大師實得阿羅漢果如佛無異。爾時其

王普皆宣告內外人民中宮妃后。悉令皆知得

沙門果。是故咸令一切聞者。心生敬信供養

尊重。如是比丘真是梵行清淨之人。以是因

緣普令諸人得大福德。而是比丘實不毁犯波

羅夷罪。何以故。前人自生歡喜之心讚歎供

養故。如是比丘當有何罪。若有說言是人得

罪。當知是經是魔所說。

復有比丘說佛秘藏甚深經典。一切衆生皆

有佛性。以是性故斷無量億諸煩惱結。即得

成於阿耨多羅三藐三菩提。除一闡提。若王

大臣作如是言。比丘汝當作佛不作佛耶。有

佛性不。比丘答言。我今身中定有佛性。成

quaû. Duy nguyeän ñaïi vöông vaät vò ngaõ thuyeát baát tri tuùc phaùp. Baát tri tuùc giaû naõi chí vò ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà giai maëc nhieân thoï. Ngaõ kim nhöôïc ñöông maëc nhieân thoï giaû, ñöông vi chö Phaät chi sôû ha traùch. Tri tuùc chi haïnh chö Phaät sôû taùn. Thò coá ngaõ duïc chung thaân hoan laïc, phuïng tu tri tuùc. Höïu tri tuùc giaû, ngaõ ñònh töï tri vò ñaéc ñaïo quaû. Vöông xöng ngaõ ñaéc, ngaõ kim baát thoï, coá danh tri tuùc.” Thôøi vöông ñaùp ngoân: “Ñaïi sö thaät ñaéc A-la-haùn quaû nhö Phaät voâ dò.” Nhó thôøi kyø vöông phoå giai tuyeân caùo noäi ngoaïi nhaân daân, trung cung phi haäu taát linh giai tri ñaéc sa-moân quaû. Thò coá haøm linh nhaát thieát vaên giaû taâm sanh kính tín, cuùng döôøng toân troïng. Nhö thò tyø-kheo chaân thò phaïm haïnh thanh tònh chi nhaân. Dó thò nhaân duyeân phoå linh chö nhaân ñaéc ñaïi phöôùc ñöùc. Nhi thò tyø-kheo thaät baát huûy phaïm ba-la-di toäi. Haø dó coá? Tieàn nhaân töï sanh hoan hyû chi taâm, taùn thaùn cuùng döôøng coá. Nhö thò tyø-kheo ñöông höõu haø toäi? Nhöôïc höõu thuyeát ngoân thò nhaân ñaéc toäi, ñöông tri thò kinh thò ma sôû thuyeát.

Phuïc höõu tyø-kheo thuyeát Phaät bí taïng thaäm thaâm kinh ñieån: “Nhaát thieát chuùng sanh giai höõu Phaät taùnh. Dó thò taùnh coá, ñoaïn voâ löôïng öùc chö phieàn naõo keát töùc ñaéc thaønh ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, tröø nhaát-xieån-ñeà.” Nhöôïc vöông ñaïi thaàn taùc nhö thò ngoân: “Tyø-kheo! Nhöõ ñöông taùc Phaät, baát taùc Phaät da? Höõu Phaät taùnh phuû?” Tyø-kheo ñaùp ngoân: “Ngaõ kim thaân trung ñònh höõu Phaät

24

大般涅槃經

25


以不成未能審之。王言。大德。如其不作一

闡提者必成無疑。比丘言爾實如王言。是人

雖言定有佛性。亦復不犯波羅夷也。

復有比丘。即出家時作是思惟。我今必定

成阿耨多羅三藐三菩提。如是之人雖未得成

無上道果。已爲得福無量無邊不可稱計。假

使有人當言是人犯波羅夷。一切比丘無不犯

者。何以故。我於往昔八十億刧。常離一切

不淨之物。少欲知足威儀成就。善修如來無

上法藏。亦自定知身有佛性。是故我今得成

阿耨多羅三藐三菩提。得名爲佛有大慈悲。

如是經律是佛所說。若有不能隨順是者是魔

眷屬。若能隨順是大菩薩

復有說言無四波羅夷十三僧殘二不定法

三十捨墮九十單墮四懺悔法衆多學法七滅諍

等。無偷蘭遮五逆等罪及一闡提。若有比丘

犯如是等墮地獄者。外道之人悉應生天。何

以故。諸外道等無戒可犯。是故如來示現怖

人故說斯戒。若言佛說我諸比丘若欲行婬。

taùnh. Thaønh dó baát thaønh vò naêng thaåm chi.” Vöông ngoân: “Ñaïi ñöùc! Nhö kyø baát taùc nhaát-xieån-ñeà giaû taát thaønh voâ nghi?” Tyø-kheo ngoân: “Nhó, thaät nhö vöông ngoân.” Thò nhaân tuy ngoân ñònh höõu Phaät taùnh, dieäc phuïc baát phaïm ba-la-di daõ.

Phuïc höõu tyø-kheo töùc xuaát gia thôøi taùc thò tö duy: “Ngaõ kim taát ñònh thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.” Nhö thò chi nhaân tuy vò ñaéc thaønh voâ thöôïng ñaïo quaû, dó vi ñaéc phöôùc voâ löôïng voâ bieân baát khaû xöng keá. Giaû söû höõu nhaân ñöông ngoân thò nhaân phaïm ba-la-di, nhaát thieát tyø-kheo voâ baát phaïm giaû. Haø dó coá? Ngaõ ö vaõng tích baùt thaäp öùc kieáp thöôøng ly nhaát thieát baát tònh chi vaät, thieåu duïc tri tuùc, oai nghi thaønh töïu, thieän tu Nhö Lai voâ thöôïng phaùp taïng, dieäc töï ñònh tri thaân höõu Phaät taùnh. Thò coá ngaõ kim ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, ñaéc danh vi Phaät höõu ñaïi töø bi. Nhö thò kinh luaät thò Phaät sôû thuyeát. Nhöôïc höõu baát naêng tuøy thuaän thò giaû thò ma quyeán thuoäc. Nhöôïc naêng tuøy thuaän thò ñaïi Boà Taùt.

Phuïc höõu thuyeát ngoân: “Voâ töù ba-la-di, thaäp tam Taêng taøng, nhò Baát ñònh phaùp, tam thaäp Xaû ñoïa, cöûu thaäp Ñôn ñoïa, töù Saùm hoái phaùp, chuùng Ña hoïc phaùp, thaát Dieät traùnh ñaúng. Voâ thaâu-lan-giaø, Nguõ nghòch ñaúng toäi caäp nhaát-xieån-ñeà. Nhöôïc höõu tyø-kheo phaïm nhö thò ñaúng ñoïa ñòa nguïc giaû. Ngoaïi ñaïo chi nhaân taát öng sanh thieân. Haø dó coá? Chö ngoaïi ñaïo ñaúng voâ giôùi khaû phaïm. Thò coá Nhö Lai thò hieän boá nhaân coá thuyeát tö giôùi.” Nhöôïc ngoân: “Phaät thuyeát: Ngaõ chö tyø-kheo nhöôïc duïc haønh daâm öng xaû phaùp

26

大般涅槃經

27


應捨法服著俗衣裳然後行婬。復應生念婬欲

因緣非我過咎。如來在世亦有比丘習行婬欲

得正解脫。或命終後生於天上。古今有之非

獨我作。或犯四重。或犯五戒。或行一切不

淨律儀。猶故而得真正解脫。如來雖說犯突

吉羅如忉利天日月歲數八百萬歲墮在地獄。

是亦如來示現怖人。言波羅夷至突吉羅輕重

無差。是諸律師妄作此言言是佛制。必定當

知非佛所說。如是言說是魔經律。

若復說言。於諸戒中若犯小戒。乃至微細

當受苦報無有齊限。如是知已防護自身如龜

藏六。

若有律師復作是言。凡所犯戒都無罪報。

如是之人不應親近。如佛所說。

若過一法

是名妄語

不見後世

無惡不造

phuïc, tröôùc tuïc y thöôøng nhieân haäu haønh daâm.” Phuïc öng sanh nieäm: “Daâm duïc nhaân duyeân phi ngaõ quaù cöûu. Nhö Lai taïi theá dieäc höõu tyø-kheo taäp haønh daâm duïc ñaéc chaùnh giaûi thoaùt, hoaëc maïng chung haäu sanh ö thieân thöôïng. Coå kim höõu chi phi ñoäc ngaõ taùc. Hoaëc phaïm Töù troïng, hoaëc phaïm Nguõ giôùi, hoaëc haønh nhaát thieát baát tònh luaät nghi, do coá nhi ñaéc chaân chaùnh giaûi thoaùt! Nhö Lai tuy thuyeát phaïm ñoät-caùt-la nhö Ñao-lôïi thieân, nhaät nguyeät tueá soá, baùt baùch vaïn tueá ñoïa taïi ñòa nguïc, thò dieäc Nhö Lai thò hieän boá nhaân.” Ngoân ba-la-di chí ñoät-caùt-la khinh troïng voâ sai. Thò chö luaät sö voïng taùc thöû ngoân, ngoân thò Phaät cheá. Taát ñònh ñöông tri phi Phaät sôû thuyeát.” Nhö thò ngoân thuyeát thò ma kinh luaät.

Nhöôïc phuïc thuyeát ngoân: “Ö chö giôùi trung, nhöôïc

phaïm tieåu giôùi naõi chí vi teá, ñöông thoï khoå baùo voâ höõu teà

haïn. Nhö thò tri dó phoøng hoä töï thaân nhö qui taïng luïc.”

Nhöôïc höõu luaät sö phuïc taùc thò ngoân: “Phaøm sôû phaïm

giôùi ñoâ voâ toäi baùo.” Nhö thò chi nhaân baát öng thaân caän.

Nhö Phaät sôû thuyeát:

“Nhöôïc quaù nhaát phaùp,

Thò danh voïng ngöõ,

Baát kieán haäu theá,

Voâ aùc baát taïo.”

28

大般涅槃經

29


是故不應親近是人。我佛法中清淨如是。

况復有犯偷蘭遮罪或犯僧殘及波羅夷而非罪

耶。是故應當深自防護如是等法。若不守護

更以何法名爲禁戒。我於經中亦說有犯四波

羅夷乃至微細突吉羅等。應當苦治。衆生若

不護持禁戒。云何當得見於佛性。一切衆生

雖有佛性。要因持戒然後乃見。因見佛性得

成阿耨多羅三藐三菩提。九部經中無方等

經。是故不說有佛性也。經雖不說當知實

有。若作是說。當知是人真我弟子。

迦葉菩薩白佛言。世尊。如上所說一切

衆生有佛性者。九部經中所未曾聞。如其說

有。云何不犯波羅夷耶。

佛言。善男子。如汝所說。實不毁犯波羅

夷也。善男子。譬如有人說言大海唯有七寶

無八種者。是人無罪。若有說言九部經中無

佛性者。亦復無罪。何以故。我於大乘大智

海中說有佛性。二乘之人所不知見。是故說

無不得罪也。如是境界諸佛所知。非是聲聞

緣覺所及。

Thò coá baát öng thaân caän thò nhaân. Ngaõ Phaät phaùp trung thanh tònh nhö thò, huoáng phuïc höõu phaïm thaâu-lan-giaø toäi? Hoaëc phaïm Taêng taøng caäp ba-la-di nhi phi toäi da? Thò coá öng ñöông thaâm töï phoøng hoä nhö thò ñaúng phaùp. Nhöôïc baát thuû hoä caùnh dó haø phaùp danh vi caám giôùi? Ngaõ ö kinh trung dieäc thuyeát höõu phaïm töù ba-la-di, naõi chí vi teá ñoät-caùt-la ñaúng öng ñöông khoå trò. Chuùng sanh nhöôïc baát hoä trì caám giôùi, vaân haø ñöông ñaéc kieán ö Phaät taùnh? Nhaát thieát chuùng sanh tuy höõu Phaät taùnh, yeáu nhaân trì giôùi nhieân haäu naõi kieán. Nhaân kieán Phaät taùnh ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Cöûu boä kinh trung, voâ Phöông ñaúng kinh, thò coá baát thuyeát höõu Phaät taùnh daõ. Kinh tuy baát thuyeát ñöông tri thaät höõu. Nhöôïc taùc thò thuyeát ñöông tri thò nhaân chaân ngaõ ñeä töû.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö thöôïng sôû thuyeát, nhaát thieát chuùng sanh höõu Phaät taùnh giaû. Cöûu boä kinh trung sôû vò taèng vaên. Nhö kyø thuyeát höõu vaân haø baát phaïm ba-la-di da?.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû thuyeát, thaät baát huûy phaïm ba-la-di daõ. Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân thuyeát ngoân: “Ñaïi haûi duy höõu thaát baûo, voâ baùt chuûng giaû.” Thò nhaân voâ toäi. Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Cöûu boä kinh trung voâ Phaät taùnh giaû.” Dieäc phuïc voâ toäi. Haø dó coá? Ngaõ ö ñaïi thöøa ñaïi trí haûi trung, thuyeát höõu Phaät taùnh. Nhò thöøa chi nhaân sôû baát tri kieán. Thò coá thuyeát voâ baát ñaéc toäi daõ. Nhö thò caûnh giôùi chö Phaät sôû tri, phi thò Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû caäp.

30

大般涅槃經

31


善男子。若人不聞如來甚深秘密藏者。云

何當知有佛性耶。何等名爲秘密之藏。所謂

方等大乘經典。

善男子。有諸外道。或說我常。或說我

斷。如來不爾。亦說有我。亦說無我。是名

中道。若有說言佛說中道一切衆生悉有佛

性。煩惱覆故不知不見。是故應當勤修方便

斷壞煩惱。若有能作如是說者。當知是人不

犯四重。若不能作如是說者。是則名爲犯波

羅夷。

若有說言我已成就阿耨多羅三藐三菩提。

何以故。以有佛性故。有佛性者必定當成阿

耨多羅三藐三菩提。以是因緣我今已得成就

菩提。當知是人則名爲犯波羅夷罪。何以

故。雖有佛性以未修習諸善方便。是故未

見。以未見故不能得成阿耨多羅三藐三菩

提。

善男子。以是義故佛法甚深不可思議。

迦葉菩薩白佛言。世尊。有王問言。云何

比丘墮過人法。

Thieän nam töû! Nhöôïc nhaân baát vaên Nhö Lai thaäm thaâm bí maät taïng giaû, vaân haø ñöông tri höõu Phaät taùnh da? Haø ñaúng danh vi bí maät chi taïng? Sôû vò Phöông ñaúng ñaïi thöøa kinh ñieån.

Thieän nam töû! Höõu chö ngoaïi ñaïo hoaëc thuyeát ngaõ thöôøng, hoaëc thuyeát ngaõ ñoaïn. Nhö Lai baát nhó, dieäc thuyeát höõu ngaõ, dieäc thuyeát voâ ngaõ. Thò danh trung ñaïo. Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Phaät thuyeát trung ñaïo: nhaát thieát chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh. Phieàn naõo phuù coá baát tri baát kieán. Thò coá öng ñöông caàn tu phöông tieän, ñoaïn hoaïi phieàn naõo.” Nhöôïc höõu naêng taùc nhö thò thuyeát giaû, ñöông tri thò nhaân baát phaïm töù troïng. Nhöôïc baát naêng taùc nhö thò thuyeát giaû, thò taéc danh vi phaïm ba-la-di.

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Ngaõ dó thaønh töïu A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Haø dó coá? Dó höõu Phaät taùnh coá. Höõu Phaät taùnh giaû taát ñònh ñöông thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Dó thò nhaân duyeân ngaõ kim dó ñaéc thaønh töïu boà-ñeà. Ñöông tri thò nhaân taéc danh vi phaïm ba-la-di toäi. Haø dó coá? Tuy höõu Phaät taùnh, dó vò tu taäp chö thieän phöông tieän, thò coá vò kieán. Dó vò kieán coá, baát naêng ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, Phaät phaùp thaäm thaâm baát khaû tö nghò.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Höõu vöông vaán ngoân: Vaân haø tyø-kheo ñoïa quaù nhaân phaùp?.

32

大般涅槃經

33


佛告迦葉。若有比丘。爲利養故。爲飲食

故。作諸諛諂姦偽欺詐。云何當令諸世間人

定實知我是乞士也。以是因緣令我大得利養

名譽。如是比丘多愚癡故。長夜常念我實未

得四沙門果。云何當令諸世間人謂我已得。

復當云何令諸優婆塞優婆夷等。咸共指我作

如是言。是人福德真是聖人。如是思惟。正

爲求利非爲求法。行來入出進止安庠。執持

衣鉢不失威儀。獨坐空處如阿羅漢。令世間

人咸作是言。如是比丘善好第一。精勤苦行

修寂滅法。以是因緣我當大得門徒弟子。諸

人亦當大致供養衣服飲食卧具醫藥。令多女

人敬念愛重。若有比丘及比丘尼。作如是事

墮過人法。

復有比丘爲欲建立無上正法住空寂處。非

阿羅漢而欲令人謂是羅漢。是好比丘。是善

比丘。寂靜比丘。令無量人生於信心。以此

因緣我得無量諸比丘等以爲眷屬。因是得教

破戒比丘及優婆塞悉令持戒。以是因緣建立

正法。光揚如來無上大事。開顯方等大乘法

化。度脫一切無量衆生。善解如來所說經律

Phaät caùo Ca-dieáp: Nhöôïc höõu tyø-kheo vò lôïi döôõng coá, vò aåm thöïc coá, taùc chö du sieåm, gian nguïy, khi traù: “Vaân haø ñöông linh chö theá gian nhaân ñònh thaät trí ngaõ thò khaát só daõ? Dó thò nhaân duyeân, linh ngaõ ñaïi ñaéc lôïi döôõng danh döï.” Nhö thò tyø-kheo, ña ngu si coá, tröôøng daï thöôøng nieäm: “Ngaõ thaät vò ñaéc töù sa-moân quaû. Vaân haø ñöông linh chö theá gian nhaân vò ngaõ dó ñaéc? Phuïc ñöông vaân haø linh chö öu-baø-taéc, öu-baø-di ñaúng haøm coäng chæ ngaõ, taùc nhö thò ngoân: “Thò nhaân phöôùc ñöùc, chaân thò thaùnh nhaân.” Nhö thò tö duy chaùnh vò caàu lôïi, phi vò caàu phaùp. Haønh lai nhaäp xuaát, taán chæ an töôøng, chaáp trì y baùt, baát thaát oai nghi, ñoäc toïa khoâng xöù, nhö A-la-haùn linh theá gian nhaân haøm taùc thò ngoân: “Nhö thò tyø-kheo thieän haûo ñeä nhaát, tinh caàn khoå haïnh, tu tòch dieät phaùp. Dó thò nhaân duyeân, ngaõ ñöông ñaïi ñaéc moân ñoà ñeä töû. chö nhaân dieäc ñöông ñaïi trí cuùng döôøng y phuïc, aåm thöïc, ngoaï cuï, y döôïc, linh ña nöõ nhaân kính nieäm aùi troïng.” Nhöôïc höõu tyø-kheo caäp tyø-kheo ni taùc nhö thò söï ñoïa quaù nhaân phaùp.

Phuïc höõu tyø-kheo vò duïc kieán laäp voâ thöôïng Chaùnh phaùp, truï khoâng tòch xöù. Phi A-la-haùn, nhi duïc linh nhaân vò thò La-haùn, thò haûo tyø-kheo, thò thieän tyø-kheo, tòch tónh tyø-kheo, linh voâ löôïng nhaân sanh ö tín taâm. “Dó thöû nhaân duyeân, ngaõ ñaéc voâ löôïng chö tyø-kheo ñaúng dó vi quyeán thuoäc. Nhaân thò ñaéc giaùo phaù giôùi tyø-kheo caäp öu-baø-taéc taát linh trì giôùi. Dó thò nhaân duyeân kieán laäp Chaùnh phaùp, quang döông Nhö Lai voâ thöôïng ñaïi söï, khai hieån Phöông ñaúng ñaïi thöøa phaùp hoùa, ñoä thoaùt nhaát thieát voâ löôïng

34

大般涅槃經

35


輕重之義。復言我今亦有佛性。有經名曰如

來秘藏。於是經中我當必定得成佛道。能盡

無量億煩惱結。廣爲無量諸優婆塞。說言汝

等盡有佛性。我之與汝俱當安住如來道地。

成阿耨多羅三藐三菩提。盡無量億諸煩惱

結。作是說者。是人不名墮過人法。名爲菩

薩。

若言有犯突吉羅者。忉利天上日月歲數

八百萬歲。墮地獄中受諸罪報。何况故犯偷

蘭遮罪。此大乘中若有比丘犯偷蘭遮不應親

近。何等名爲大乘經中偷蘭遮罪。若有長者

造立佛寺。以諸華鬘用供養佛。有比丘見華

貫中縷不問輒取犯偷蘭遮。若知不知亦如是

犯。若以貪心破壞佛塔犯偷蘭遮。如是之人

不應親近。

若王大臣見塔朽故。爲欲修補供養舍利。

於是塔中或得珍寶即寄比丘。比丘得已自在

而用。如是比丘名爲不淨多起鬭諍。善優婆

塞不應親近供養恭敬。如是比丘名爲無根。

chuùng sanh, thieän giaûi Nhö Lai sôû thuyeát kinh luaät khinh troïng chi nghóa.” Phuïc ngoân: “Ngaõ kim dieäc höõu Phaät taùnh, höõu kinh danh vieát: Nhö Lai bí taïng. Ö thò kinh trung, ngaõ ñöông taát ñònh ñaéc thaønh Phaät ñaïo, naêng taän voâ löôïng öùc phieàn naõo keát. Quaûng vò voâ löôïng chö öu-baø-taéc, thuyeát ngoân: Nhöõ ñaúng taän höõu Phaät taùnh. Ngaõ chi döõ nhöõ caâu ñöông an truï Nhö Lai ñaïo ñòa, thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, taän voâ löôïng öùc chö phieàn naõo keát.” Taùc thò thuyeát giaû thò nhaân baát danh ñoïa quaù nhaân phaùp. Danh vi Boà Taùt.

Nhöôïc ngoân: “Höõu phaïm ñoät-caùt-la giaû, Ñao-lôïi thieân thöôïng, nhaät nguyeät tueá soá, baùt baùch vaïn tueá, ñoïa ñòa nguïc trung, thoï chö toäi baùo.” Haø huoáng coá phaïm thaâu-lan-giaø toäi? Thöû ñaïi thöøa trung, nhöôïc höõu tyø-kheo phaïm thaâu-lan-giaø baát öng thaân caän. Haø ñaúng danh vi ñaïi thöøa kinh trung, thaâu-lan-giaø toäi? Nhöôïc höõu tröôûng giaû taïo laäp Phaät töï, dó chö hoa man, duïng cuùng döôøng Phaät. Höõu tyø-kheo kieán hoa quaùn trung luõ, baát vaán trieáp thuû, phaïm thaâu-lan-giaø. Nhöôïc tri, baát tri, dieäc nhö thò phaïm. Nhöôïc dó tham taâm phaù hoaïi Phaät thaùp, phaïm thaâu-lan-giaø. Nhö thò chi nhaân baát öng thaân caän.

Nhöôïc vöông, ñaïi thaàn, kieán thaùp huû coá, vò duïc tu boå cuùng döôøng xaù lôïi. Ö thò thaùp trung hoaëc ñaéc traân baûo töùc kyù tyø-kheo. Tyø-kheo ñaéc dó töï taïi nhi duïng. Nhö thò tyø-kheo danh vi baát tònh ña khôûi ñaáu traùnh. Thieän öu-baø-taéc baát öng thaân caän, cuùng döôøng cung kính. Nhö thò tyø-kheo

36

大般涅槃經

37


名爲二根。名不定根。不定根者欲貪女時身

即爲女。欲貪男時身即爲男。如是比丘名爲

惡根。不名爲男。不名爲女。不名出家。不

名在家。如是比丘不應親近供養恭敬。於佛

法中沙門法者。應生悲心覆育衆生。乃至蟻

子應施無畏。是沙門法。遠離飲酒乃至齅

香。是沙門法。不得妄語乃至夢中不念妄

語。是沙門法。不生欲心乃至夢中亦復如

是。是沙門法。

迦葉菩薩白佛言。世尊。若有比丘夢行婬

欲是犯戒不。

佛言。不也。應於婬欲生臭穢想。乃至

不生一念淨想。遠離女人煩惱愛想。若夢行

婬寤應生悔。比丘乞食受供養時。應如饑世

食子肉想。若生婬欲應疾捨離。如是法門當

知是佛所說經律。若有隨順魔所說者是魔眷

屬。若能隨順佛所說者是名菩薩。

若有說言。佛聽比丘常翹一脚 , 寂默不

言 , 投淵赳火 , 自墜高巖 , 不避險難 , 服毒斷

danh vi voâ caên, danh vi nhò caên, danh baát ñònh caên. Baát ñònh caên giaû duïc tham nöõ thôøi thaân töùc vi nöõ, duïc tham nam thôøi thaân töùc vi nam. Nhö thò tyø-kheo danh vi aùc caên, baát danh vi nam, baát danh vi nöõ, baát danh xuaát gia, baát danh taïi gia. Nhö thò tyø-kheo baát öng thaân caän, cuùng döôøng, cung kính. Ö Phaät phaùp trung, sa-moân phaùp giaû, öng sanh bi taâm, phuù duïc chuùng sanh, naõi chí nghó töû öng thí voâ uùy. Thò sa-moân phaùp vieãn ly aåm töûu, naõi chí khöùu höông. Thò sa-moân phaùp baát ñaéc voïng ngöõ, naõi chí moäng trung baát nieäm voïng ngöõ. Thò sa-moân phaùp baát sanh duïc taâm, naõi chí moäng trung dieäc phuïc nhö thò. Thò sa-moân phaùp.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhöôïc höõu tyø-kheo moäng haønh daâm duïc thò phaïm giôùi phuû?

Phaät ngoân: Phaát daõ. Öng ö daâm duïc sanh xuù ueá töôûng, naõi chí baát sanh nhaát nieäm tònh töôûng, vieãn ly nöõ nhaân phieàn naõo aùi töôûng. Nhöôïc moäng haønh daâm ngoä öng sanh hoái. tyø-kheo khaát thöïc, thoï cuùng döôøng thôøi, öng nhö cô theá, thöïc töû nhuïc töôûng! Nhöôïc sanh daâm duïc öng taät xaû ly. Nhö thò phaùp moân ñöông tri thò Phaät sôû thuyeát kinh luaät. Nhöôïc höõu tuøy thuaän ma sôû thuyeát giaû thò ma quyeán thuoäc. Nhöôïc naêng tuøy thuaän Phaät sôû thuyeát giaû thò danh Boà Taùt.

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Phaät thính tyø-kheo thöôøng kieàu nhaát cöôùc, tòch maëc baát ngoân ñaàu uyeân cuû hoûa, töï truïy cao nham baát tî hieåm naïn, phuïc ñoäc ñoaïn thöïc, ngoïa

38

大般涅槃經

39


食 , 卧灰土上 , 自縛手足 , 殺害衆生 , 方道呪

術,旃陀羅子,無根,二根,及不定根,身根不

具 , 如是等輩 , 如來悉聽出家爲道。是名魔

說。佛先聽食五種牛味及以油蜜憍奢耶衣革

屣等物。除是之外。

若有說言聽著摩訶楞伽。一切種子悉聽

貯蓄。草木之屬皆有夀命。佛說是已便入涅

槃。若有經律作是說者。當知即是魔之所

說。我亦不聽常翹一脚。常爲法故聽行住坐

卧。又亦不聽服毒斷食五熱炙身。繫縛手足

殺害衆生方道呪術。珂貝象牙以爲革屣。儲

蓄種子草木有命。著摩訶楞伽。若言世尊作

如是說。當知是爲外道眷屬。非我弟子。

我唯聽食五種牛味及油蜜等。聽著革屣

憍奢耶衣。我說四大無有夀命。若有經律作

是說者。是名佛說若有隨順佛所說者。當

知是等真我弟子。若有不隨佛所說者。是魔

眷屬。若有隨順佛經律者。當知是人是大菩

薩。

khoâi thoå thöôïng, töï phöôïc thuû tuùc saùt haïi chuùng sanh phöông ñaïo chuù thuaät. chieân-ñaø-la töû, voâ caên, nhò caên caäp baát ñònh caên, thaân caên baát cuï, nhö thò ñaúng boái, Nhö Lai taát thính xuaát gia vi ñaïo.” Thò danh ma thuyeát. Phaät tieân thính thöïc nguõ chuûng ngöu vò caäp dó du, maät, kieâu-xa-da y, caùch tyû ñaúng vaät, tröø thò chi ngoaïi.

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Thính tröôùc ma-ha-laêng-giaø. Nhaát thieát chuûng töû taát thính tröø suùc. Thaûo moäc chi thuoäc giai höõu thoï maïng. Phaät thuyeát thò dó tieän nhaäp Nieát-baøn.” Nhöôïc höõu kinh luaät taùc thò thuyeát giaû, ñöông tri töùc thò ma chi sôû thuyeát. Ngaõ dieäc baát thính thöôøng kieàu nhaát cöôùc. Thöôøng vò phaùp coá, thính, haønh, truï, toïa, ngoïa. Höïu dieäc baát thính phuïc ñoäc ñoaïn thöïc, nguõ nhieät chaù thaân heä phöôïc thuû tuùc saùt haïi chuùng sanh phöông ñaïo chuù thuaät, khoa boái töôïng nha dó vi caùch tyû, tröø suùc chuûng töû thaûo moäc höõu maïng tröôùc ma-ha-laêng-giaø. Nhöôïc ngoân Theá Toân taùc nhö thò thuyeát, ñöông tri thò vi ngoaïi ñaïo quyeán thuoäc phi ngaõ ñeä töû.

Ngaõ duy thính thöïc nguõ chuûng ngöu vò caäp du, maät ñaúng, thính tröôùc caùch tyû kieâu-xa-da y. Ngaõ thuyeát töù ñaïi voâ höõu thoï maïng. Nhöôïc höõu kinh luaät taùc thò thuyeát giaû thò danh Phaät thuyeát. Nhöôïc höõu tuøy thuaän Phaät sôû thuyeát giaû, ñöông tri thò ñaúng chaân ngaõ ñeä töû. Nhöôïc höõu baát tuøy Phaät sôû thuyeát giaû thò ma quyeán thuoäc. Nhöôïc höõu tuøy thuaän Phaät, kinh, luaät giaû, ñöông tri thò nhaân thò Ñaïi Boà Taùt.

40

大般涅槃經

41


善男子。魔說佛說差別之相。今已爲汝廣

宣分別。

迦葉白佛言。世尊。我今始知魔說佛說差

別之相。因是得入佛法深義。

佛讚迦葉。善哉善哉。善男子。汝能如是

曉了分別。是名黠慧。

善男子。所言苦者不名聖諦。何以故。若

言苦是苦聖諦者,一切牛羊驢馬及地獄衆生應

有聖諦。

善男子。若復有人不知如來甚深境界常住

不變微密法身。謂是食身非是法身。不知如

來道德威力。是名爲苦。何以故。以不知故

法見非法非法見法。當知是人必墮惡趣輪轉

生死。增長諸結多受苦惱。若有能知如來常

住無有變易。或聞常住二字音聲。若一經耳

即生天上。後解脫時乃能證知如來常住無有

變易。旣證知已而作是言。我於往昔曾聞是

義。今得解脫方乃證知。我於本際以不知故

輪轉生死週迴無窮。始於今日乃得真智。若

如是知。真是修苦。多所利益。若不知者。

Thieän nam töû! Ma thuyeát Phaät thuyeát sai bieät chi töôùng kim dó vò nhöõ quaûng tuyeân phaân bieät.

Ca-dieáp baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Ngaõ kim thuûy tri ma thuyeát, Phaät thuyeát sai bieät chi töôùng. Nhaân thò ñaéc nhaäp Phaät phaùp thaâm nghóa.

Phaät taùn Ca-dieáp: Thieän tai, thieän tai! Thieän nam töû! Nhöõ naêng nhö thò hieåu lieãu phaân bieät thò danh hieät hueä.

Thieän nam töû! Sôû ngoân khoå giaû baát danh thaùnh ñeá. Haø dó coá? Nhöôïc ngoân khoå thò Khoå thaùnh ñeá giaû nhaát thieát ngöu, döông, lö, maõ caäp ñòa nguïc chuùng sanh öng höõu thaùnh ñeá!

Thieän nam töû! Nhöôïc phuïc höõu nhaân baát tri Nhö Lai thaäm thaâm caûnh giôùi, thöôøng truï baát bieán, vi maät Phaùp Thaân, vò thò thöïc thaân phi thò Phaùp Thaân, baát tri Nhö Lai ñaïo ñöùc oai löïc. Thò danh vi khoå. Haø dó coá? Dó baát tri coá phaùp kieán phi phaùp, phi phaùp kieán phaùp. Ñöông tri thò nhaân taát ñoïa aùc thuù, luaân chuyeån sanh töû, taêng tröôûng chö keát, ña thoï khoå naõo. Nhöôïc höõu naêng tri Nhö Lai thöôøng truï voâ höõu bieán dò, hoaëc vaên thöôøng truï nhò töï aâm thinh, nhöôïc nhaát kinh nhó töùc sanh thieân thöôïng. Haäu giaûi thoaùt thôøi naõi naêng chöùng tri Nhö Lai thöôøng truï voâ höõu bieán dò. Kyù chöùng tri dó nhi taùc thò ngoân: “Ngaõ ö vaõng tích taèng vaên thò nghóa. Kim ñaéc giaûi thoaùt phöông naõi chöùng tri. Ngaõ ö boån teá dó baát tri coá luaân chuyeån sanh töû chaâu hoài voâ cuøng. Thuûy ö kim nhaät naõi ñaéc chaân trí.” Nhöôïc nhö thò tri chaân thò tu khoå ña sôû lôïi ích. Nhöôïc baát tri giaû tuy phuïc caàn tu voâ sôû lôïi ích. Thò danh tri khoå,

42

大般涅槃經

43


雖復勤修無所利益。是名知苦名苦聖諦。若

人不能如是修習。是名爲苦非苦聖諦。

苦集諦者。於真法中不生真智受不淨物。

所謂奴婢能以非法言是正法。斷滅正法不令

久住。以是因緣不知法性。以不知故輪轉生

死多受苦惱。不得生天及正解脫。若有深智

不壞正法。以是因緣得生天上及正解脫。若

有不知苦集諦處而言正法無有常住悉是滅

法。以是因緣於無量刧流轉生死受諸苦惱。

若能知法常住不異。是名知集名集聖諦。若

人不能如是修習,是名爲集,非集聖諦。

苦滅諦者。若有多修習學空法。是爲不

善。何以故。滅一切法故。壞於如來真法藏

故。作是修學。是名修空。修苦滅者。逆於

一切諸外道等。若言修空是滅諦者。一切外

道亦修空法應有滅諦。

若有說言有如來藏雖不可見若能滅除一切

煩惱爾乃得入。若發此心一念因緣。於諸法

中而得自在。若有修習如來密藏無我空寂。

如是之人於無量世。在生死中流轉受苦。若

有不作如是修者。雖有煩惱疾能滅除。何以

danh Khoå thaùnh ñeá. Nhöôïc nhaân baát naêng nhö thò tu taäp thò danh vi khoå, phi Khoå thaùnh ñeá.

Khoå taäp ñeá giaû, ö chaân phaùp trung baát sanh chaân trí, thoï baát tònh vaät sôû vò noâ tyø..., naêng dó phi phaùp ngoân thò Chaùnh phaùp, ñoaïn dieät Chaùnh phaùp baát linh cöûu truï. Dó thò nhaân duyeân baát tri phaùp taùnh. Dó baát tri coá luaân chuyeån sanh töû, ña thoï khoå naõo baát ñaéc sanh thieân caäp chaùnh giaûi thoaùt. Nhöôïc höõu thaâm trí baát hoaïi Chaùnh phaùp. Dó thò nhaân duyeân ñaéc sanh thieân thöôïng caäp chaùnh giaûi thoaùt. Nhöôïc höõu baát tri Khoå taäp ñeá xöù nhi ngoân Chaùnh phaùp voâ höõu thöôøng truï taát thò dieät phaùp. Dó thò nhaân duyeân ö voâ löôïng kieáp löu chuyeån sanh töû thoï chö khoå naõo. Nhöôïc naêng tri phaùp thöôøng truï baát dò thò danh tri taäp, danh Taäp thaùnh ñeá. Nhöôïc nhaân baát naêng nhö thò tu taäp, thò danh vi taäp, phi Taäp thaùnh ñeá.

Khoå dieät ñeá giaû, nhöôïc höõu ña tu taäp hoïc khoâng phaùp thò vi baát thieän. Haø dó coá? Dieät nhaát thieát phaùp coá, hoaïi ö Nhö Lai chaân phaùp taïng coá. Taùc thò tu hoïc thò danh tu khoâng. Tu Khoå dieät giaû nghòch ö nhaát thieát chö ngoaïi ñaïo ñaúng. Nhöôïc ngoân tu khoâng thò dieät ñeá giaû, nhaát thieát ngoaïi ñaïo dieäc tu khoâng phaùp öng höõu dieät ñeá.

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Höõu Nhö Lai taïng. Tuy baát khaû kieán, nhöôïc naêng dieät tröø nhaát thieát phieàn naõo, nhó naõi ñaéc nhaäp.” Nhöôïc phaùt thöû taâm nhaát nieäm nhaân duyeân ö chö phaùp trung nhi ñaéc töï taïi. Nhöôïc höõu tu taäp Nhö Lai maät taïng, voâ ngaõ, khoâng tòch, nhö thò chi nhaân ö voâ löôïng theá taïi sanh töû trung löu chuyeån thoï khoå. Nhöôïc höõu baát taùc nhö thò tu giaû, tuy höõu phieàn naõo taät naêng dieät tröø. Haø dó coá? Nhaân tri Nhö Lai bí maät taïng coá. Thò danh khoå dieät

44

大般涅槃經

45


故。因知如來秘密藏故。是名苦滅聖諦。若

能如是修習滅者。是我弟子。若有不能作如

是修。是名修空非滅聖諦。

道聖諦者。所謂佛法僧寶及正解脫。有諸

衆生顛倒心言無佛法僧及正解脫。生死流轉

猶如幻化。修習是見。以此因緣輪轉三有久

受大苦。若能發心見於如來常住無變。法僧

解脫亦復如是。乘此一念於無量世自在果報

隨意而得。何以故。我於往昔以四倒故非法

計法受於無量惡業果報。我今已滅如是見故

成佛正覺。是名道聖諦。

若有人言三寶無常。修習是見是虚妄修非

道聖諦。若修是法爲常住者。是我弟子。真

見修習四聖諦法。是名四聖諦。

迦葉菩薩復白佛言。世尊。我今始知修習

甚深四聖諦法。

佛告迦葉。善男子。謂四倒者。於非苦中

生於苦想。名曰顛倒。非苦者名爲如來。生

苦想者。謂於如來無常變異。若說如來是無

常者。名大罪苦。若言如來捨此苦身入於涅

thaùnh ñeá. Nhöôïc naêng nhö thò tu taäp dieät giaû thò ngaõ ñeä töû. Nhöôïc höõu baát naêng taùc nhö thò tu, thò danh tu khoâng phi Dieät thaùnh ñeá.

Ñaïo thaùnh ñeá giaû sôû vò Phaät, Phaùp, Taêng baûo caäp chaùnh giaûi thoaùt. Höõu chö chuùng sanh ñieân ñaûo taâm ngoân: “Voâ Phaät, Phaùp, Taêng caäp chaùnh giaûi thoaùt. Sanh töû löu chuyeån do nhö huyeãn hoùa.” Tu taäp thò kieán dó thöû nhaân duyeân, luaân chuyeån tam höõu cöûu thoï ñaïi khoå.Nhöôïc naêng phaùt taâm kieán ö Nhö Lai thöôøng truï voâ bieán, Phaùp Taêng giaûi thoaùt dieäc phuïc nhö thò, thöøa thöû nhaát nieäm ö voâ löôïng theá, töï taïi quaû baùo tuøy yù nhi ñaéc. Haø dó coá? Ngaõ ö vaõng tích dó töù ñaûo coá phi phaùp keá phaùp thoï ö voâ löôïng aùc nghieäp quaû baùo. Ngaõ kim dó dieät nhö thò kieán coá thaønh Phaät chaùnh giaùc. Thò danh Ñaïo thaùnh ñeá.

Nhöôïc höõu nhaân ngoân: “Tam baûo voâ thöôøng.” Tu taäp thò kieán thò hö voïng tu phi ñaïo thaùnh ñeá. Nhöôïc tu thò phaùp vi thöôøng truï giaû thò ngaõ ñeä töû. Chaân kieán tu taäp töù thaùnh ñeá phaùp thò danh töù thaùnh ñeá.

Ca-dieáp Boà Taùt phuïc baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Ngaõ

kim thuûy tri tu taäp thaäm thaâm Töù thaùnh ñeá phaùp.

Phaät caùo Ca-dieáp: Thieän nam töû! Vò töù ñaûo giaû ö phi khoå trung, sanh ö khoå töôûng danh vieát ñieân ñaûo. Phi khoå giaû danh vi Nhö Lai. Sanh khoå töôûng giaû vò ö Nhö Lai voâ thöôøng bieán dò. Nhöôïc thuyeát Nhö Lai thò voâ thöôøng giaû danh ñaïi toäi khoå. Nhöôïc ngoân Nhö Lai xaû thöû khoå thaân

46

大般涅槃經

47


槃如薪盡火滅。是名非苦而生苦想。是名顛

倒。

我若說言如來常者,即是我見。以我見故有無量罪。是故應說如來無常。如是說者我則受樂。如來無常即爲是苦。若是苦者云何生樂。

以於苦中生樂想故。名爲顛倒。樂生苦想。名爲顛倒。樂者即是如來。苦者如來無常。若說如來是無常者。是名樂中生於苦想。如來常住。是名爲樂。我若說言如來是常。云何復得入於涅槃。若言如來非是苦者。云何捨身而取滅度。以於樂中生苦想故。名爲顛倒。是名初倒。

無常常想 , 常無常想。是名顛倒。無常

者,名不修空。不修空故夀命短促。若有說言

不修空寂得長夀者。是名顛倒。是名第二顛

倒。

無我,我想。我,無我想是名顛倒。世間之

人亦說有我。佛法之中亦說有我。世間之人

雖說有我無有佛性。是則名爲於無我中而生

我想。是名顛倒。佛法有我即是佛性。世間

nhaäp ö Nieát-baøn nhö taân taän hoûa dieät thò danh phi khoå

nhi sanh khoå töôûng. Thò danh ñieân ñaûo.

Ngaõ nhöôïc thuyeát ngoân Nhö Lai thöôøng giaû töùc thò ngaõ kieán. Dó ngaõ kieán coá höõu voâ löôïng toäi. Thò coá öng thuyeát Nhö Lai voâ thöôøng. Nhö thò thuyeát giaû ngaõ taéc thoï laïc. Nhö Lai voâ thöôøng töùc vi thò khoå? Nhöôïc thò khoå giaû vaân haø sanh laïc?

Dó ö khoå trung sanh laïc töôûng coá danh vi ñieân ñaûo. Laïc sanh töôûng khoå danh vi ñieân ñaûo. Laïc giaû töùc thò Nhö Lai. Khoå giaû Nhö Lai voâ thöôøng. Nhöôïc thuyeát Nhö Lai thò voâ thöôøng giaû thò danh laïc trung sanh ö khoå töôûng. Nhö Lai thöôøng truï thò danh vi laïc. Ngaõ nhöôïc thuyeát ngoân Nhö Lai thò thöôøng, vaân haø phuïc ñaéc nhaäp ö Nieát-baøn? Nhöôïc ngoân Nhö Lai phi thò khoå giaû, Vaân haø xaû thaân nhi thuû dieät ñoä? Dó ö laïc trung sanh khoå töôûng coá danh vi ñieân ñaûo. Thò danh sô ñaûo.

Voâ thöôøng, thöôøng töôûng, thöôøng voâ thöôøng töôûng, thò danh ñieân ñaûo. voâ thöôøng giaû danh baát tu khoâng. Baát tu khoâng coá thoï maïng ñoaûn xuùc. Nhöôïc höõu thuyeát ngoân baát tu khoâng tòch ñaéc tröôøng thoï giaû thò danh ñieân ñaûo. Thò danh ñeä nhò ñieân ñaûo.

Voâ ngaõ, ngaõ töôûng, ngaõ, voâ ngaõ töôûng thò danh ñieân ñaûo. Theá gian chi nhaân dieäc thuyeát höõu ngaõ. Theá gian chi nhaân tuy thuyeát höõu ngaõ voâ höõu Phaät taùnh. Thò taéc danh vi ö voâ ngaõ trung nhi sanh ngaõ töôûng. Thò danh ñieân ñaûo. Phaät phaùp höõu ngaõ töùc thò Phaät taùnh. Theá gian chi nhaân

48

大般涅槃經

49


之人說佛法無我。是名我中生無我想。若言

佛法必定無我是故如來勑諸弟子修習無我。

名爲顛倒。是名第三顛倒。

淨不淨想不淨淨想。是名顛倒。淨者即

是如來常住。非雜食身非煩惱身非是肉身。

非是筯骨繫縛之身。若有說言如來無常是雜

食身。乃至筯骨繫縛之身。法僧解脫是滅盡

者。是名顛倒。不淨淨想名顛倒者。若有說

言我此身中無有一法是不淨者。以無不淨定

當得入清淨之處。如來所說修不淨觀。如是

之言是虚妄說。是名顛倒。是則名爲第四顛

倒。

迦葉菩薩白佛言。世尊。我從今日始得正

見。世尊。自是之前我等悉名邪見之人。世

尊。二十五有有我不也。

佛言。善男子。我者即是如來藏義。一切

衆生悉有佛性。即是我義。如是我義從本已

來常爲無量煩惱所覆。是故衆生不能得見。

thuyeát Phaät phaùp voâ ngaõ. Thò danh ngaõ trung sanh voâ ngaõ töôûng. Nhöôïc ngoân: Phaät phaùp taát ñònh voâ ngaõ, thò coá Nhö Lai saéc chö ñeä töû tu taäp voâ ngaõ danh vi ñieân ñaûo. Thò danh

ñeä tam ñieân ñaûo.

Tònh, baát tònh töôûng, baát tònh, tònh töôûng thò danh ñieân ñaûo. Tònh giaû töùc thò Nhö Lai thöôøng truï, phi taïp thöïc thaân, phi phieàn naõo thaân, phi thò nhuïc thaân, phi thò caân coát heä phöôïc chi thaân. Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Nhö Lai voâ thöôøng thò taïp thöïc thaân, naõi chí caân coát heä phöôïc chi thaân. Phaùp, Taêng giaûi thoaùt thò dieät taän giaû.” Thò danh ñieân ñaûo. Baát tònh, tònh töôûng danh ñieân ñaûo giaû. Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: “Ngaõ thöû thaân trung voâ höõu nhaát phaùp thò baát tònh giaû. Dó voâ baát tònh ñònh ñöông ñaéc nhaäp thanh tònh chi xöù. Nhö Lai sôû thuyeát tu baát tònh quaùn nhö thò chi ngoân thò hö voïng thuyeát.” Thò danh ñieân ñaûo. Thò taéc danh vi ñeä töù ñieân ñaûo.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Ngaõ tuøng kim nhaät thuûy ñaéc chaùnh kieán. Theá Toân! Töï thò chi tieàn ngaõ ñaúng taát danh taø kieán chi nhaân. Theá Toân! Nhò thaäp nguõ höõu, höõu ngaõ phuû daõ?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ngaõ giaû töùc thò Nhö Lai taïng nghóa. Nhaát thieát chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh töùc thò ngaõ nghóa. Nhö thò ngaõ nghóa tuøng boån dó lai, thöôøng vi voâ löôïng phieàn naõo sôû phuù, thò coá chuùng sanh baát naêng ñaéc kieán.

50

大般涅槃經

51


善男子。如貧女人舍內多有真金之藏。家

人大小無有知者。時有異人善知方便,語貧女

人。我今顧汝 , 汝可爲我耘除草穢。女即答

言。我不能也。我若能示我子金藏,然後乃當

速爲汝作。是人復言。我知方便能示汝子。

女人答言。我家大小尚自不知,况汝能知。是

人復言。我今審能。女人答言。我亦欲見幷

可示我。是人即於其家掘出真金之藏。女人

見已心生歡喜。生奇特想宗仰是人。

善男子。衆生佛性亦復如是。一切衆生不

能見得。如彼寶藏貧女不知。

善男子。我今普示一切衆生所有佛性。爲諸煩惱之所覆蔽。如彼貧人有真金藏不能得見。如來今日普示衆生諸覺寶藏,所謂佛性。而諸衆生見是事已心生歡喜歸仰如來。善方便者即是如來。貧女人者即是一切無量衆生。真金藏者即是佛性也。

復次善男子。譬如女人生育一子,嬰孩得病。是女愁惱求覓醫師。醫師旣來合三種藥。酥乳石蜜。與之令服因告女人。兒服藥

Thieän nam töû! Nhö baàn nöõ nhaân xaù noäi ña höõu chaân kim chi taïng. Gia nhaân ñaïi tieåu voâ höõu tri giaû. Thôøi höõu dò nhaân thieän tri phöông tieän ngöù baàn nöõ nhaân: “Ngaõ kim coá nhöõ, nhöõ khaû vi ngaõ vaân tröø thaûo ueá.” Nöõ töùc ñaùp ngoân: “Ngaõ baát naêng daõ. Ngaõ nhöôïc naêng thò ngaõ töû kim taïng, nhieân haäu naõi ñöông toác vò nhöõ taùc.” Thò nhaân phuïc ngoân: “Ngaõ tri phöông tieän naêng thò nhöõ töû.” Nöõ nhaân ñaùp ngoân: “Ngaõ gia ñaïi tieåu thöôïng töï baát tri huoáng nhöõ naêng tri?” Thò nhaân phuïc ngoân: “Ngaõ kim thaåm naêng.” Nöõ nhaân ñaùp ngoân: “Ngaõ dieäc duïc kieán tinh khaû thò ngaõ.” Thò nhaân töùc ö kyø gia quaät xuaát chaân kim chi taïng. Nöõ nhaân kieán dó taâm sanh hoan hyû, sanh kyø ñaëc töôûng toân ngöôõng thò nhaân.

Thieän nam töû! Chuùng sanh Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò. Nhaát thieát chuùng sanh baát naêng kieán ñaéc, nhö bæ baûo taïng baàn nöõ baát tri.

Thieän nam töû! Ngaõ kim phoå thò nhaát thieát chuùng sanh sôû höõu Phaät taùnh, vi chö phieàn naõo chi sôû phuù teá, nhö bæ baàn nhaân höõu chaân kim taïng baát naêng ñaéc kieán. Nhö Lai kim nhaät phoå thò chuùng sanh chö giaùc baûo taïng, sôû vò Phaät taùnh. Nhi chö chuùng sanh kieán thò söï dó, taâm sanh hoan hyû, qui ngöôõng Nhö Lai. Thieän phöông tieän giaû töùc thò Nhö Lai. Baàn nöõ nhaân giaû töùc thò nhaát thieát voâ löôïng chuùng sanh. Chaân kim taïng giaû töùc thò Phaät taùnh daõ.

Phuïc thöù thieän nam töû! Thí nhö nöõ nhaân sanh duïc nhaát töû, anh haøi ñaéc beänh. Thò nöõ saàu naõo caàu mòch y sö. Y sö kyù lai hieäp tam chuûng döôïc: toâ, nhuõ, thaïch maät döõ chi linh phuïc. Nhaân caùo nöõ nhaân: “Nhi phuïc döôïc dó thaû

52

大般涅槃經

53


已且莫與乳。須藥消已爾乃與之。是時女人即以苦物用塗其乳。母語兒言。我乳毒塗不可復觸。小兒渴乏欲得母乳。聞乳毒氣便遠捨去。遂至藥消母人以水淨洗其乳。喚其子言。來與汝乳。是時小兒雖復饑渴。先聞毒氣是故不來。母復語言。爲汝服藥故以毒塗。汝藥已消我已洗竟。汝便可來飲乳無

苦。是兒聞已漸漸還飲。

善男子。如來亦爾。爲度一切教諸衆生修

無我法。如是修已永斷我心入於涅槃。爲除

世間諸妄見故。示現出過世間法故。復示世

間計我虚妄非真實故。修無我法清淨身故。

喻如女人爲其子故以苦味塗乳。如來亦爾。

爲修空故說言諸法悉無有我。如彼女人淨洗

乳已而喚其子欲令還服。我今亦爾說如來

藏。是故比丘不應生怖。如彼小兒聞母喚已

漸還飲乳。比丘亦爾。應自分別如來秘藏不

得不有。

迦葉菩薩白佛言。世尊。實無有我。何以

故。嬰兒生時無所知曉。若有我者即生之日

maïc döõ nhuõ. Tu döôïc tieâu dó nhó naõi döõ chi.” Thò thôøi, nöõ nhaân töùc dó khoå vaät duïng ñoà kyø nhuõ. Maãu ngöù nhi ngoân: “Ngaõ nhuõ ñoäc ñoà baát khaû phuïc xuùc.” Tieåu nhi khaùt phaïp duïc ñaéc maãu nhuõ, vaên nhuõ ñoäc khí tieän vieãn xaû khöù. Toaïi chí döôïc tieâu maãu nhaân dó thuûy tònh taåy kyø nhuõ, hoaùn kyø töû ngoân: “Lai döõ nhöõ nhuõ.” Thò thôøi tieåu nhi tuy phuïc cô khaùt, tieân vaên ñoäc khí thò coá baát lai. Maãu phuïc ngöù ngoân: “Vò nhöõ phuïc döôïc coá dó ñoäc ñoà. Nhöõ döôïc dó tieâu ngaõ dó taåy caùnh nhöõ tieän khaû lai aåm nhuõ voâ khoå.” Thò nhi vaên dó tieäm tieäm hoaøn aåm.

Thieän nam töû! Nhö Lai dieäc nhó, vò ñoä nhaát thieát, giaùo chö chuùng sanh tu voâ ngaõ phaùp. Nhö thò tu dó vónh ñoaïn ngaõ taâm nhaäp ö Nieát-baøn. Vò tröø theá gian chö voïng kieán coá thò hieän xuaát quaù theá gian phaùp coá. Phuïc thò theá gian keá ngaõ hö voïng, phi chaân thaät coá, tu voâ ngaõ phaùp thanh tònh thaân coá. Duï nhö nöõ nhaân vò kyø töû coá dó khoå vò ñoà nhuõ. Nhö Lai dieäc nhó vò tu khoâng coá, thuyeát ngoân chö phaùp taát voâ höõu ngaõ. Nhö bæ nöõ nhaân tònh taåy nhuõ dó nhi hoaùn kyø töû duïc linh hoaøn phuïc. Ngaõ kim dieäc nhó thuyeát Nhö Lai taïng. Thò coá tyø-kheo baát öng sanh boá. Nhö bæ tieåu nhi vaên maãu hoaùn dó tieäm hoaøn aåm nhuõ. Tyø-kheo dieäc nhó öng töï phaân bieät Nhö Lai bí taïng baát ñaéc baát höõu.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Thaät voâ höõu ngaõ. Haø dó coá? Anh nhi sanh thôøi voâ sôû tri hieåu. Nhöôïc höõu ngaõ giaû töùc sanh chi nhaät taàm öng höõu tri. Dó thò nghóa coá ñònh tri voâ ngaõ. Nhöôïc ñònh höõu ngaõ thoï sanh dó

54

大般涅槃經

55


尋應有知。以是義故定知無我。若定有我。

受生已後應無終沒。若使一切皆有佛性。是

常住者應無壞相。若無壞相云何而有剎利婆

羅門毗舍首陀及旃陀羅畜生差別。今見業緣

種種不同諸趣各異。若定有我一切衆生應無

勝負。以是義故定知佛性非是常法。若言佛

性定是常者。何緣復說有殺盜婬兩舌惡口妄

言綺語貪恚邪見。若我性常。何故酒後迷荒

醉亂。若我性常。盲應見色。聾應聞聲。啞

應能語。拘躄能行。若我性常。不應避於火

坑大水毒藥刀劍惡人禽獸。若我常者本所更

事不應忘失。若不忘失何緣復言我曾何處見

是人耶。若我常者則不應有少壯老等衰盛力

勢憶念往事。若我常者止住何處。爲在涕唾

青黃赤白諸色中耶。若我常者應徧身中如胡

麻油間無空處。若斷身時我亦應斷。

佛告迦葉。善男子。譬如王家有大力士。

其人眉間有金剛珠。與餘力士捔力相撲而彼

力士以頭觝觸其額上珠尋沒膚中都不自知是

珠所在。其處有瘡即命良醫欲自療治。

haäu öng voâ chung moät. Nhöôïc söû nhaát thieát giai höõu Phaät taùnh, thò thöôøng truï giaû öng voâ hoaïi töôùng. Nhöôïc voâ hoaïi töôùng vaân haø nhi höõu saùt-lî, baø-la-moân, tyø-xaù, thuû-ñaø, caäp chieân-ñaø-la suùc sanh sai bieät? Kim kieán nghieäp duyeân chuûng chuûng baát ñoàng chö thuù caùc dò. Nhöôïc ñònh höõu ngaõ nhaát thieát chuùng sanh öng voâ thaéng phuï. Dó thò nghóa coá ñònh tri Phaät taùnh phi thò thöôøng phaùp. Nhöôïc ngoân Phaät taùnh ñònh thò thöôøng giaû, haø duyeân phuïc thuyeát höõu saùt, ñaïo, daâm, löôõng thieät, aùc khaåu, voïng ngoân, yû ngöõ, tham, nhueá, taø kieán? Nhöôïc ngaõ taùnh thöôøng haø coá töûu haäu meâ hoang tuùy loaïn? Nhöôïc ngaõ taùnh thöôøng manh öng kieán saéc, lung öng vaên thinh, aù öng naêng ngöõ, caâu tòch naêng haønh! Nhöôïc ngaõ taùnh thöôøng baát öng tî ö hoûa khanh, ñaïi thuûy, ñoäc döôïc, ñao kieám, aùc nhaân, caàm thuù! Nhöôïc ngaõ thöôøng giaû boån sôû canh söï baát öng vong thaát. Nhöôïc baát vong thaát haø duyeân phuïc ngoân: “Ngaõ taèng haø xöù kieán thò nhaân da?” Nhöôïc ngaõ thöôøng giaû taéc baát öng thieáu, traùng, laõo ñaúng, suy, thaïnh löïc theá, öùc nieäm vaõng söï! Nhöôïc ngaõ thöôøng giaû chæ truï haø xöù, vi taïi theá thoùa, thanh, hoaøng, xích, baïch chö saéc trung da? Nhöôïc ngaõ thöôøng giaû öng bieán thaân trung nhö hoà ma du gian voâ khoâng xöù! Nhöôïc ñoaïn thaân thôøi ngaõ dieäc öng ñoaïn!

Phaät caùo Ca-dieáp: Thieän nam töû! Thí nhö vöông gia höõu ñaïi löïc só. Kyø nhaân my gian höõu kim cang chaâu. Döõ dö löïc só giaùc löïc töông phaùc nhi bæ löïc só dó ñaàu ñeå xuùc. Kyø ngaïch thöôïng chaâu taàm moät phu trung, ñoâ baát töï tri thò chaâu sôû taïi. Kyø xöù höõu sang, töùc maïng löông y duïc töï lieäu trò.

56

大般涅槃經

57


時有明醫善知方藥。即知是瘡因珠入體。

是珠入皮即便停住。是時良醫㝷問力士。卿

額上珠爲何所在。力士驚答大師醫王。我額

上珠乃失去耶。是珠今者爲何所在。將非幻

化憂愁啼哭。

是時良醫慰喻力士。汝今不應生大愁苦。

汝因鬭時寶珠入體今在皮裏影現於外。汝曹

鬭時瞋恚毒盛珠陷入體故不自知。

是時力士不信醫言。若在皮裏膿血不淨何

緣不出。若在筯裏不應可見。汝今云何欺誑

於我。

時醫執鏡以照其面。珠在鏡中明了顯現。

力士見已心懷驚怪生奇特想。

善男子。一切衆生亦復如是。不能親近

善知識故。雖有佛性皆不能見。而爲貪婬瞋

恚愚癡之所覆蔽。故墮地獄畜生餓鬼阿修羅

旃陀羅剎利婆羅門毗舍首陀。生如是等種種

家中。因心所起種種業緣。雖受人身聾盲瘖

瘂拘躄癃跛。於二十五有受諸果報。貪婬瞋

Thôøi höõu minh y thieän tri phöông döôïc töùc tri thò sang nhaân chaâu nhaäp theå. Thò chaâu nhaäp bì töùc tieän ñình truï. Thò thôøi löông y taàm vaán löïc só: “Khanh ngaïch thöôïng chaâu vi haø sôû taïi?” Löïc só kinh ñaùp: Ñaïi sö y vöông! Ngaõ ngaïch thöôïng chaâu naõi thaát khöù da? Thò chaâu kim giaû vi haø sôû taïi? Töông phi huyeãn hoùa?” Öu saàu ñeà khoác.

Thò thôøi löông y uûy duï löïc só: “Nhöõ kim baát öng sanh ñaïi saàu khoå. Nhöõ nhaân ñaáu thôøi baûo chaâu nhaäp theå, kim taïi bì lyù, aûnh hieän ö ngoaïi. Nhöõ taøo ñaáu thôøi saân khueå ñoäc thaïnh, chaâu haõm nhaäp theå coá baát töï tri.”

Thò thôøi löïc só baát tín y ngoân: “Nhöôïc taïi bì lyù nuøng huyeát baát tònh haø duyeân baát xuaát? Nhöôïc taïi caân lyù baát öng khaû kieán. Nhöõ kim vaân haø khi cuoáng ö ngaõ?”

Thôøi y chaáp kính dó chieáu kyø dieän: chaâu taïi kính trung minh lieãu hieån hieän. Löïc só kieán dó taâm hoaøi kinh quaùi sanh kyø ñaëc töôûng.

Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò. Baát naêng thaân caän thieän tri thöùc coá, tuy höõu Phaät taùnh giai baát naêng kieán. Nhi vi tham daâm, saân khueå, ngu si chi sôû phuù teá coá ñoïa ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quæ, a-tu-la, chieân-ñaø-la, saùt-lî, baø-la-moân, tyø-xaù, thuû-ñaø sanh nhö thò ñaúng chuûng chuûng gia trung, nhaân taâm sôû khôûi chuûng chuûng nghieäp duyeân. Tuy thoï nhaân thaân lung, manh, aám, aù, caâu tòch, long phaû. Ö nhò thaäp nguõ höõu thoï chö quaû baùo. Tham daâm, saân khueå, ngu si phuù taâm, baát tri Phaät taùnh.

58

大般涅槃經

59


恚愚癡覆心不知佛性。如彼力士寶珠在體謂

呼失去。衆生亦爾不知親近善知識故。不識

如來微密寶藏。修學無我。喻如非聖。雖說

有我亦復不知我之真性我諸弟子亦復如是。

不知親近善知識故。修學無我亦復不知無我

之處。尚自不知無我真性。况復能知有我真

性。

善男子。如來如是說諸衆生皆有佛性。喻

如良醫示彼力士金剛寶珠。是諸衆生爲諸無

量億煩惱等之所覆蔽不識佛性。若盡煩惱爾

時乃得證知了了。如彼力士於明鏡中見其寶

珠。

善男子。如來秘藏如是無量不可思議

復次善男子。譬如雪山有一味藥。名曰

樂味。其味極甜在深叢下人無能見。有人聞

香即知其地當有是藥。過去往世有轉輪王。

於此雪山爲此藥故。在在處處造作木筩以接

是藥。是藥熟時從地流出集木筩中。其味真

正。王旣沒已其後是藥。或酢或醎或甜或苦

Nhö bæ löïc só baûo chaâu taïi theå vò hoâ thaát khöù. Chuùng sanh dieäc nhó baát tri thaân caän thieän tri thöùc coá, baát thöùc Nhö Lai vi maät baûo taïng. Tu hoïc voâ ngaõ duï nhö phi thaùnh, tuy thuyeát höõu ngaõ dieäc phuïc baát tri ngaõ chi chaân taùnh. Ngaõ chö ñeä töû dieäc phuïc nhö thò baát tri thaân caän thieän tri thöùc coá tu hoïc voâ ngaõ dieäc phuïc baát tri voâ ngaõ chi xöù. Thöôïng töï baát tri voâ ngaõ chaân taùnh, huoáng phuïc naêng tri höõu ngaõ chaân taùnh.

Thieän nam töû! Nhö Lai nhö thò thuyeát chö chuùng sanh giai höõu Phaät taùnh, duï nhö löông y thò bæ löïc só kim cang baûo chaâu. Thò chö chuùng sanh vi chö voâ löôïng öùc phieàn naõo ñaúng chi sôû phuù teá baát thöùc Phaät taùnh. Nhöôïc taän phieàn naõo, nhó thôøi naõi ñaéc chöùng tri lieãu lieãu, nhö bæ löïc só, ö minh kính trung kieán kyø baûo chaâu.

Thieän nam töû! Nhö Lai bí taïng nhö thò voâ löôïng baát khaû tö nghì!

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö Tuyeát sôn höõu nhaát vò döôïc danh vieát laïc vò. Kyø vò cöïc ñieàm taïi thaâm toøng haï nhaân voâ naêng kieán. Höõu nhaân vaên höông töùc tri kyø ñòa ñöông höõu thò döôïc. Quaù khöù vaõng theá höõu chuyeån luaân vöông, ö thöû Tuyeát sôn vò thöû döôïc coá taïi taïi xöù xöù taïo taùc moäc ñoàng dó tieáp thò döôïc. Thò döôïc thuïc thôøi tuøng ñòa löu xuaát, taäp moäc ñoàng trung kyø vò chaân chaùnh. Vöông kyù moät dó kyø haäu thò döôïc hoaëc thoá, hoaëc haøm, hoaëc ñieàm, hoaëc khoå, hoaëc taân, hoaëc ñaïm. Nhö thò nhaát vò tuøy kyø löu xöù

60

大般涅槃經

61


或辛或淡。如是一味隨其流處有種種異。是

藥真味停留在山猶如滿月。凡人薄福雖以钁

斸加功困苦而不能得。復有聖王出現於世。

以福因緣即得是藥真正之味。

善男子。如來秘藏其味亦爾。爲諸煩惱叢

林所覆。無明衆生不能得見。一味藥者喻如

佛性。以煩惱故出種種味。所謂地獄畜生餓

鬼天人。男女非男非女。剎利婆羅門毗舍首

陀。

佛性雄猛難可沮壞。是故無有能殺害者。

若有殺者則斷佛性。如是佛性終不可斷,性若

可斷 , 無有是處。如我性者即是如來秘密之

藏。如是秘藏一切無能沮壞燒滅。雖不可壞

然不可見。若得成就阿耨多羅三藐三菩提爾

乃證知。以是因緣無能殺者。

迦葉菩薩復白佛言。世尊。若無殺者應當

無有不善之業。

佛告迦葉。實有殺生。何以故。善男子。

衆生佛性住五陰中。若壞五陰名曰殺生。若

höõu chuûng chuûng dò. Thò döôïc chaân vò ñình löu taïi sôn do nhö maõn nguyeät. Phaøm nhaân baïc phöôùc tuy dó quaéc chuùc gia coâng khoán khoå nhi baát naêng ñaéc. Phuïc höõu thaùnh vöông xuaát hieän ö theá, dó phöôùc nhaân duyeân töùc ñaéc thò döôïc chaân chaùnh chi vò.

Thieän nam töû! Nhö Lai bí taïng kyø vò dieäc nhó. Vò chö phieàn naõo toøng laâm sôû phuù, voâ minh chuùng sanh baát naêng ñaéc kieán. Nhaát vò döôïc giaû duï nhö Phaät taùnh. Dó phieàn naõo coá xuaát chuûng chuûng vò. Sôû vò: ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quæ, thieân, nhaân, nam, nöõ, phi nam, phi nöõ, saùt-lî, baø-la-moân, tyø-xaù, thuû-ñaø.

Phaät taùnh huøng maõnh nan khaû trôû hoaïi, thò coá voâ höõu naêng saùt haïi giaû. Nhöôïc höõu saùt giaû taéc ñoaïn Phaät taùnh. Nhö thò Phaät taùnh chung baát khaû ñoaïn, taùnh nhöôïc khaû ñoaïn, voâ höõu thò xöù. Nhö ngaõ taùnh giaû töùc thò Nhö Lai bí maät chi taïng. Nhö thò bí taïng nhaát thieát voâ naêng trôû hoaïi, thieâu dieät. Tuy baát khaû hoaïi nhieân baát khaû kieán. Nhöôïc ñaéc thaønh töïu A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, nhó naõi chöùng tri. Dó thò nhaân duyeân voâ naêng saùt giaû.

Ca-dieáp Boà Taùt phuïc baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhöôïc voâ saùt giaû öng ñöông voâ höõu baát thieän chi nghieäp.

Phaät caùo Ca-dieáp: Thaät höõu saùt sanh. Haø dó coá? Thieän nam töû! Chuùng sanh Phaät taùnh truï nguõ aám trung. Nhöôïc hoaïi nguõ aám danh vieát saùt sanh. Nhöôïc höõu saùt sanh töùc ñoïa aùc thuù. Dó nghieäp nhaân duyeân nhi höõu saùt-lî, baø-la-moân ñaúng, tyø-xaù, thuû-ñaø caäp chieân-ñaø-la, nhöôïc nam,

62

大般涅槃經

63


有殺生即墮惡趣。以業因緣而有剎利婆羅門

等毗舍首陀及旃陀羅。若男若女非男非女。

二十五有差別之相流轉生死。非聖之人橫計

於我大小諸相。猶如稗子或如米豆乃至拇

指。如是種種妄生憶想。妄想之相無有真

實。出世我相名爲佛性。如是計我是名最

善。

復次善男子。譬如有人善知伏藏。即取利钁斵地直下磐石沙礫直過無難。唯至金剛不

能穿撤。夫金剛者所有刀斧不能沮壞。

善男子。衆生佛性亦復如是。一切論者天

魔波旬及諸人天所不能壞。五陰之相即是起

作。起作之相喻如石沙可穿可壞。佛性者喻

如金剛不可沮壞。以是義故壞五陰者名爲殺

生。

善男子。必定當知佛法如是不可思議。

大般涅槃經卷第七

終

nhöôïc nöõ, phi nam, phi nöõ, nhò thaäp nguõ höõu sai bieät chi töôùng, löu chuyeån sanh töû. Phi thaùnh chi nhaân hoaïnh keá ö ngaõ, ñaïi tieåu chö töôùng do nhö baùi töû, hoaëc nhö meã, ñaäu naõi chí maãu chæ. Nhö thò chuûng chuûng voïng sanh öùc töôûng. Voïng töôûng chi töôùng voâ höõu chaân thaät. Xuaát theá ngaõ töôùng danh vi Phaät taùnh. Nhö thò keá ngaõ thò danh toái thieän.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân thieän tri

phuïc taïng töùc thuû lôïi quaéc traùc ñòa, tröïc haï baøn thaïch sa

lòch, tröïc quaù voâ nan. Duy chí kim cang baát naêng xuyeân

trieät. Phuø kim cang giaû sôû höõu ñao phuû baát naêng tö hoaïi.

Thieän nam töû! Chuùng sanh Phaät taùnh dieäc phuïc nhö

thò, nhaát thieát luaän giaû, thieân Ma Ba-tuaàn caäp chö nhaân,

thieân sôû baát naêng hoaïi. Nguõ aám chi töôùng töùc thò khôûi

taùc. Khôûi taùc chi töôùng duï nhö thaïch sa, khaû xuyeân, khaû

hoaïi. Phaät taùnh giaû duï nhö kim cang baát khaû tö hoaïi. Dó

thò nghóa coá hoaïi nguõ aám giaû danh vi saùt sanh.

Thieän nam töû! Taát ñònh ñöông tri Phaät phaùp nhö thò

baát khaû tö nghò.

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh - Quyeån ñeä thaát

Chung

102 103

大般涅槃經卷第八

如來性品第四之五

善男子。方等經者,猶如甘露,亦如毒藥。

迦葉菩薩復白佛言。如來何緣說方等經譬

如甘露,亦如毒藥。

佛言。善男子。汝今欲知如來秘藏真實義

不。

迦葉言。爾,我今實欲得知如來秘藏之義。

爾時世尊而說偈言。

或有服甘露

傷命而早夭

或有服甘露

夀命得長存

或有服毒生

有緣服毒死

無礙智甘露

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINHQUYEÅN ÑEÄ BAÙT


Ñeä töù chi nguõ

Thieän nam töû! Phöông ñaúng kinh giaû do nhö cam loä dieäc nhö ñoäc döôïc.

Ca-dieáp Boà Taùt phuïc baïch Phaät ngoân: Nhö Lai haø duyeân thuyeát Phöông ñaúng kinh, thí nhö cam loä dieäc nhö ñoäc döôïc?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ kim duïc tri Nhö Lai bí taïng chaân thaät nghóa phuû?

Ca-dieáp ngoân: Nhó! Ngaõ kim thaät duïc ñaéc tri Nhö Lai bí taïng chi nghóa.

Nhó thôøi Theá Toân nhi thuyeát keä ngoân:

Hoaëc höõu phuïc cam loä

Thöông maïng nhi taûo yeåu,

Hoaëc höõu phuïc cam loä

Thoï maïng ñaéc tröôøng toàn.

Hoaëc höõu phuïc ñoäc sanh,

Höõu duyeân phuïc ñoäc töû.

Voâ ngaïi trí cam loä,

104

大般涅槃經

105


所謂大乘典

如是大乘典

亦名雜毒藥

如酥醍醐等

及以諸石蜜

服消則爲藥

不消則爲毒

方等亦如是

智者爲甘露

愚不知佛性

服之則成毒

聲聞及緣覺

大乘爲甘露

猶如諸味中

乳最爲第一

如是勤進者

依因於大乘

得至於涅槃

成人中象王

衆生知佛性

Sôû vò Ñaïi thöøa ñieån.

Nhö thò Ñaïi thöøa ñieån,

Dieäc danh taïp ñoäc döôïc.

Nhö toâ, ñeà hoà ñaúng,

Caäp dó chö thaïch maät.

Phuïc tieâu taéc vi döôïc,

Baát tieâu taéc vi ñoäc.

Phöông ñaúng dieäc nhö thò,

Trí giaû vi cam loä.

Ngu baát tri Phaät taùnh,

Phuïc chi taéc thaønh ñoäc.

Thanh vaên caäp Duyeân giaùc,

Ñaïi thöøa vi cam loä.

Do nhö chö vò trung,

Nhuõ toái vi ñeä nhaát.

Nhö thò caàn taán giaû,

Y nhaân ö ñaïi thöøa.

Ñaéc chí ö Nieát-baøn,

Thaønh nhaân trung töôïng vöông.

Chuùng sanh tri Phaät taùnh,

106

大般涅槃經

107


猶如迦葉等

無上甘露味

不生亦不死

迦葉汝今當

善分別三歸

如是三歸性

則是我之性

若能諦觀察

我性有佛性

當知如是人

得入秘密藏

知我及我所

是人已出世

佛法三寶性

無上第一尊

如我所說偈

其性義如是

爾時迦葉復說偈言。

我今都不知

歸依三寶處

Do nhö Ca-dieáp ñaúng.

Voâ thöôïng cam loä vò,

Baát sanh dieäc baát töû.

Ca-dieáp nhöõ kim ñöông,

Thieän phaân bieät tam quy.

Nhö thò tam quy taùnh,

Taéc thò ngaõ chi taùnh.

Nhöôïc naêng ñeá quaùn saùt,

Ngaõ taùnh höõu Phaät taùnh.

Ñöông tri nhö thò nhaân,

Ñaéc nhaäp bí maät taïng.

Tri ngaõ caäp ngaõ sôû,

Thò nhaân dó xuaát theá.

Phaät phaùp Tam baûo taùnh,

Voâ thöôïng ñeä nhaát toân.

Nhö ngaõ sôû thuyeát keä,

Kyø taùnh nghóa nhö thò.

Nhó thôøi Ca-dieáp phuïc thuyeát keä ngoân:

Ngaõ kim ñoâ baát tri

Quy y Tam baûo xöù:

108

大般涅槃經

109


云何當歸趣

無上無所畏

不知三寶處

云何作無我

云何歸佛者

而得於安穩

云何歸依法

唯願爲我說

云何得自在

云何不自在

云何歸依僧

轉得無上利

云何真實說

未來成佛道

未來若不成

云何歸三寶

我今無預知

當行次第依

云何未懷妊

而作生子想

Vaân haø ñöông quy thuù,

Voâ thöôïng voâ sôû uùy?

Baát tri Tam baûo xöù,

Vaân haø taùc voâ ngaõ?

Vaân haø quy Phaät giaû

Nhi ñaéc ö an oån?

Vaân haø quy y Phaùp?

Duy nguyeän vò ngaõ thuyeát.

Vaân haø ñaéc töï taïi?

Vaân haø baát töï taïi?

Vaân haø quy y Taêng,

Chuyeån ñaéc voâ thöôïng lôïi.

Vaân haø chaân thaät thuyeát,

Vò lai thaønh Phaät ñaïo.

Vò lai nhöôïc baát thaønh,

Vaân haø quy Tam baûo?

Ngaõ kim voâ döï tri,

Ñöông haønh thöù ñeä y.

Vaân haø vò hoaøi nhaâm,

Nhi taùc sanh töû töôûng?

110

大般涅槃經

111


若必在胎中

則名爲有子

子若處胎中

定當生不久

是名爲子義

衆生業亦然

如佛之所說

愚者不能知

以其不知故

輪迴生死獄

假名優婆塞

不知真實義

唯願廣分別

除斷我疑網

如來大智慧

唯垂哀分別

願說於如來

秘密之寶藏。

迦葉汝當知

我今當爲汝

Nhöôïc taát taïi thai trung,

Taéc danh vi höõu töû.

Töû nhöôïc xöû thai trung,

Ñònh ñöông sanh baát cöûu.

Thò danh vi töû nghóa,

Chuùng sanh nghieäp dieäc nhieân.

Nhö Phaät chi sôû thuyeát,

Ngu giaû baát naêng tri.

Dó kyø baát tri coá,

Luaân hoài sanh töû nguïc.

Giaû danh öu-baø-taéc,

Baát tri chaân thaät nghóa.

Duy nguyeän quaûng phaân bieät,

Tröø ñoaïn ngaõ nghi voõng.

Nhö Lai ñaïi trí hueä,

Duy thuøy ai phaân bieät.

Nguyeän thuyeát ö Nhö Lai,

Bí maät chi baûo taïng.

Ca-dieáp! Nhöõ ñöông tri:

Ngaõ kim ñöông vò nhöõ,

112

大般涅槃經

113


善開微密藏

令汝疑得斷

今當至心聽

汝於諸菩薩

則與第七佛

同其一名號

歸依於佛者

真名優婆塞

終不更歸依

其餘諸天神

歸依於法者

則離於殺害

歸依聖僧者

不求於外道

如是歸三寶

則得無所畏。

迦葉白佛言。

我亦歸三寶

是名爲正路

Thieän khai vi maät taïng,

Linh nhöõ nghi ñaéc ñoaïn.

Kim ñöông chí taâm thính,

Nhöõ ö chö Boà Taùt,

Taéc döõ ñeä thaát Phaät,

Ñoàng kyø nhaát danh hieäu.

Quy y ö Phaät giaû,

Chaân danh öu-baø-taéc,

Chung baát caùnh quy y,

Kyø dö chö thieân thaàn.

Quy y ö Phaùp giaû,

Taéc ly ö saùt haïi.

Quy y thaùnh taêng giaû

Baát caàu ö ngoaïi ñaïo.

Nhö thò quy Tam baûo

Taéc ñaéc voâ sôû uùy.

Ca-dieáp baïch Phaät ngoân:

Ngaõ dieäc quy Tam baûo,

Thò danh vi chaùnh loä,

114

大般涅槃經

115


諸佛之境界

三寶平等相

常有大智性

我性及佛性

無二無差別

是道佛所讚

正進安止處

亦名正徧見

故爲佛所稱

我亦趣善逝

所讚無上道

是最爲甘露

諸有所無有

爾時佛告迦葉菩薩。善男子。汝今不應如

諸聲聞凡夫之人分別三寶於此大乘無有三歸

分別之相。所以者何。於佛性中即有法僧。

爲欲化度聲聞凡夫故分別說三歸異相。

善男子。若欲隨順世間法者。則應分別

有三歸依。善男子。菩薩應作如是思惟。我

今此身歸依於佛。若即此身得成佛道。旣成

Chö Phaät chi caûnh giôùi.

Tam baûo bình ñaúng töôùng,

Thöôøng höõu ñaïi trí taùnh.

Ngaõ taùnh caäp Phaät taùnh,

Voâ nhò voâ sai bieät.

Thò ñaïo, Phaät sôû taùn,

Chaùnh taán an chæ xöù,

Dieäc danh chaùnh bieán kieán,

Coá vi Phaät sôû xöng.

Ngaõ dieäc thuù thieän theä,

Sôû taùn voâ thöôïng ñaïo,

Thò toái vi cam loä,

Chö höõu sôû voâ höõu.

Nhó thôøi Phaät caùo Ca-dieáp Boà Taùt: Thieän nam töû! Nhöõ kim baát öng nhö chö Thanh vaên, phaøm phu chi nhaân phaân bieät Tam baûo. Ö thöû ñaïi thöøa voâ höõu Tam quy phaân bieät chi töôùng. Sôû dó giaû haø? Ö Phaät taùnh trung töùc höõu Phaùp, Taêng. Vò duïc hoaù ñoä Thanh vaên, phaøm phu coá phaân bieät thuyeát Tam quy dò töôùng.

Thieän nam töû! Nhöôïc duïc tuøy thuaän theá gian phaùp giaû, taéc öng phaân bieät höõu Tam quy y. Thieän nam töû! Boà Taùt öng taùc nhö thò tö duy: “Ngaõ kim thöû thaân quy y ö Phaät.

116

大般涅槃經

117


佛已不應恭敬禮拜供養於諸世尊。何以故。

諸佛平等等爲衆生作歸依故。若欲尊重法身

舍利。便應禮敬諸佛塔廟。所以者何。爲欲

化度諸衆生故。亦令衆生於我身即起塔廟想

禮拜供養。如是衆生以我法身爲歸依處。一

切衆生皆依非真邪偽之法。我當次第爲說真

法。又有歸依非真僧者。我當爲作依真僧

處。若有分別三歸依者。我當爲作一歸依處

無三差別。於生盲衆爲作眼目。復當爲諸聲

聞緣覺作真歸處。

善男子。如是菩薩。爲無量惡諸衆生等及

諸智者而作佛事。

善男子。譬如有人臨陣戰時即生心念。我

於是中最爲第一。一切兵衆悉依恃我。亦如

王子如是思惟。我當調伏其餘王子紹繼大王

霸王之業而得自在。令諸王子悉見歸依。是

故不應生下劣心。如王王子大臣亦爾。

善男子。菩薩摩訶薩亦復如是。作是思

惟。云何三事與我一體。善男子。我示三事

即是涅槃。如來者名無上士。譬如人身頭最

Nhöôïc töùc thöû thaân ñaéc thaønh Phaät ñaïo. Kyù thaønh Phaät dó baát öng cung kính leã baùi cuùng döôøng ö chö Theá Toân. Haø dó coá? Chö Phaät bình ñaúng, ñaúng vò chuùng sanh taùc quy y coá. Nhöôïc duïc toân troïng phaùp thaân xaù-lôïi, tieän öng leã kính chö Phaät thaùp mieáu. Sôû dó giaû haø? Vò duïc hoaù ñoä chö chuùng sanh coá, dieäc linh chuùng sanh ö ngaõ thaân töùc khôûi thaùp mieáu töôûng, leã baùi, cuùng döôøng. Nhö thò chuùng sanh dó ngaõ phaùp thaân vò quy y xöù. Nhaát thieát chuùng sanh giai y phi chaân taø nguïy chi phaùp, ngaõ ñöông thöù ñeä vò thuyeát chaân phaùp. Höïu höõu quy y phi chaân taêng giaû, ngaõ ñöông vò taùc y chaân taêng xöù. Nhöôïc höõu phaân bieät Tam quy y giaû, ngaõ ñöông vò taùc nhaát quy y xöù voâ tam sai bieät. Ö sanh manh chuùng vò taùc nhaõn muïc. Phuïc ñöông vò chö Thanh vaên, Duyeân giaùc taùc chaân quy xöù.”

Thieän nam töû! Nhö thò Boà Taùt vò voâ löôïng aùc chö chuùng sanh ñaúng caäp chö trí giaû nhi taùc Phaät söï.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân laâm traän chieán thôøi töùc sanh taâm nieäm: “Ngaõ ö thò trung toái vi ñeä nhaát. Nhaát thieát binh chuùng taát y thò ngaõ.” Dieäc nhö vöông töû nhö thò tö duy: “Ngaõ ñöông ñieàu phuïc kyø dö vöông töû, thieäu keá ñaïi vöông baù vöông chi nghieäp nhi ñaéc töï taïi, linh chö vöông töû taát kieán quy y. Thò coá baát öng sanh haï lieät taâm. Nhö vöông, vöông töû, ñaïi thaàn dieäc nhó.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò taùc thò tö duy: Vaân haø tam söï döõ ngaõ nhaát theå? Thieän nam töû! Ngaõ thò tam söï töùc thò Nieát-baøn. Nhö Lai giaû, danh voâ

118

大般涅槃經

119


爲上。非餘肢節手足等也。佛亦如是最爲尊

上。非法僧也。爲欲化度諸世間故。種種示

現差別之相如彼梯隥。是故汝今不應受持如

凡愚人所知三歸差別之相。汝於大乘猛利決

斷應如剛刀。

迦葉菩薩白佛言。世尊。我知故問非爲

不知。我爲菩薩大勇猛者。問於無垢清淨行

處。欲令如來爲諸菩薩廣宣分別奇特之事。

稱揚大乘方等經典。如來大悲今已善說。我

亦如是安住其中。所說菩薩清淨行處。即是

宣說大涅槃經。

世尊。我今亦當廣爲衆生顯揚如是如來秘

藏。亦當證知真三歸處。若有衆生能信如是

大涅槃經。其人則能自然了達三歸依處。何

以故。如來秘藏有佛性故。其有宣說是經典

者。皆言身中盡有佛性。如是之人則不遠求

三歸依處。何以故。於未來世我身即當成就

三寶。是故聲聞緣覺之人及餘衆生皆依於我

恭敬禮拜。

thöôïng só. Thí nhö nhaân thaân ñaàu toái vi thöôïng, phi dö chi tieát thuû tuùc ñaúng daõ. Phaät dieäc nhö thò toái vi toân thöôïng, phi Phaùp, Taêng daõ. Vò duïc hoaù ñoä chö theá gian coá chuûng chuûng thò hieän sai bieät chi töôùng nhö bæ theâ ñaëng. Thò coá nhöõ kim baát öng thoï trì nhö phaøm phu nhaân sôû tri Tam quy sai bieät chi töôùng. Nhöõ ö ñaïi thöøa maõnh lôïi quyeát ñoaùn öng nhö cöông ñao.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Ngaõ tri coá vaán phi vi baát tri. Ngaõ vò Boà Taùt ñaïi duõng maõnh giaû, vaán ö voâ caáu thanh tònh haïnh xöù, duïc linh Nhö Lai, vò Boà Taùt quaûng tuyeân phaân bieät kyø ñaëc chi söï, xöng döông ñaïi thöøa Phöông ñaúng kinh ñieån. Nhö Lai ñaïi bi kim dó thieän thuyeát. Ngaõ dieäc nhö thò an truï kyø trung. Sôû thuyeát Boà Taùt thanh tònh haïnh xöù, töùc thò tuyeân thuyeát Ñaïi Nieát-baøn kinh.

Theá Toân! Ngaõ kim dieäc ñöông quaûng vò chuùng sanh, hieån döông nhö thò Nhö Lai bí taïng, dieäc ñöông chöùng tri chaân Tam quy xöù. Nhöôïc höõu chuùng sanh naêng tín nhö thò Ñaïi Nieát-baøn kinh, kyø nhaân taéc naêng töï nhieân lieãu ñaït Tam quy Y xöù. Haø dó coá? Nhö Lai bí taïng höõu Phaät taùnh coá. Kyø höõu tuyeân thuyeát thò kinh ñieån giaû, giai ngoân thaân trung taän höõu Phaät taùnh. Nhö thò chi nhaân, taéc baát vieãn caàu Tam quy y xöù. Haø dó coá? Ö vò lai theá ngaõ thaân töùc ñöông thaønh töïu Tam baûo. Thò coá Thanh vaên, Duyeân giaùc chi nhaân caäp dö chuùng sanh, giai y ö ngaõ cung kính leã baùi.

120

大般涅槃經

121


善男子。以是義故應當善學大乘經典。

迦葉復言。佛性如是不可思議。三十二相

八十種好亦不可思議。

爾時佛讚迦葉菩薩。善哉 , 善哉。善男

子。汝已成就深利智慧。我今當更善爲汝說

入如來藏。

若我住者即是常法不離於苦。若無我者

修行淨行無所利益。若言諸法皆無有我是即

斷見。若言我住即是常見。若言一切行無

常者。即是斷見。諸行常者復是常見。若言

苦者即是斷見。若言樂者復是常見。修一切

法常者墮於斷見。修一切法斷者墮於常見。

如步屈蟲要因前脚得移後足。修常斷者亦復

如是。要因斷常。以是義故。修餘法苦者皆

名不善。修餘法樂者則名爲善。修餘法無我

者是諸煩惱分。修餘法常者是則名曰如來秘

藏。所謂涅槃無有窟宅。修餘法無常者即是

財物。修餘法常者謂佛法僧及正解脫。

當知如是佛法中道遠離二邊而說真法。凡夫愚人於中無疑。如羸病人服食酥已氣力輕

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá öng ñöông thieän hoïc Ñaïi thöøa kinh ñieån.

Ca-dieáp phuïc ngoân: Phaät taùnh nhö thò baát khaû tö nghì. Tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo dieäc baát khaû tö nghò.

Nhó thôøi Phaät taùn Ca-dieáp Boà Taùt: Thieän tai, thieän tai! Thieän nam töû! Nhöõ dó thaønh töïu thaâm lôïi trí hueä. Ngaõ kim ñöông caùnh thieän vò nhöõ thuyeát nhaäp Nhö Lai taïng.

Nhöôïc ngaõ truï giaû töùc thò thöôøng phaùp baát ly ö khoå. Nhöôïc voâ ngaõ giaû tu haønh tònh haïnh voâ sôû lôïi ích. Nhöôïc ngoân chö phaùp giai voâ höõu ngaõ thò töùc ñoaïn kieán. Nhöôïc ngoân ngaõ truï töùc thò thöôøng kieán. Nhöôïc ngoân nhaát thieát haønh voâ thöôøng giaû töùc thò ñoaïn kieán. Chö haïnh thöôøng giaû phuïc thò thöôøng kieán. Nhöôïc ngoân khoå giaû töùc thò ñoaïn kieán. Nhöôïc ngoân laïc giaû phuïc thò thöôøng kieán. Tu nhaát thieát phaùp thöôøng giaû ñoïa ö ñoaïn kieán. Tu nhaát thieát phaùp ñoaïn giaû ñoïa ö thöôøng kieán. Nhö boä khuaát truøng yeáu nhaân tieàn cöôùc ñaéc di haäu tuùc. Tu thöôøng, ñoaïn giaû dieäc phuïc nhö thò yeáu nhaân ñoaïn, thöôøng. Dó thò nghóa coá tu dö phaùp khoå giaû giai danh baát thieän. Tu dö phaùp laïc giaû taéc danh vi thieän. Tu dö phaùp voâ ngaõ thò chö phieàn naõo phaàn. Tu dö phaùp thöôøng giaû thò taéc danh vieát Nhö Lai bí taïng. Sôû vò Nieát-baøn voâ höõu quaät traïch. Tu dö phaùp voâ thöôøng giaû töùc thò taøi vaät. Tu dö phaùp thöôøng giaû vò Phaät, Phaùp, Taêng caäp chaùnh giaûi thoaùt.

Ñöông tri nhö thò Phaät phaùp trung ñaïo, vieãn ly nhò bieân nhi thuyeát chaân phaùp. Phaøm phu ngu nhaân ö trung voâ nghi, nhö luy beänh nhaân phuïc thöïc toâ dó khí löïc khinh

122

大般涅槃經

123


便。有無之法體性不定。譬如四大其性不同各相違反。良醫善知隨其偏發而消息之。

善男子。如來亦爾。於諸衆生猶如良醫。

知諸煩惱體相差別而爲除斷。開示如來秘密

之藏清淨佛性常住不變。若言有者智不應

染。若言無者即是妄語。若言有者不應默

然。亦復不應戲論諍訟。但求了知諸法真

性。凡夫之人戲論諍訟不解如來微密藏故。

若說於苦愚人便謂身是無常。說一切苦復不

能知身有樂性。若說無常者凡夫之人計一切

身皆是無常譬如瓦坏。有智之人應當分別。

不應盡言一切無常。何以故。我身即有佛性

種子。若說無我凡夫當謂一切佛法悉無有

我。智者應當分別無我假名不實。如是知已

不應生疑。若言如來秘藏空寂。凡夫聞之生

斷滅見。有智之人應當分別如來是常無有變

易。若言解脫喻如幻化。凡夫當謂得解脫者

即是磨滅。有智之人應當分別人中師子雖有

去來常住無變。若言無明因緣諸行。凡夫之

tieän. Höõu voâ chi phaùp theå taùnh baát ñònh. Thí nhö töù ñaïi kyø taùnh baát ñoàng caùc töông vi phaûn. Löông y thieän tri tuøy kyø thieân phaùt nhi tieâu töùc chi.

Thieän nam töû! Nhö Lai dieäc nhó, ö chö chuùng sanh do nhö löông y: tri chö phieàn naõo theå töôùng sai bieät, nhi vò tröø ñoaïn, khai thò Nhö Lai bí maät chi taïng, thanh tònh Phaät taùnh thöôøng truï baát bieán. Nhöôïc ngoân höõu giaû trí baát öng nhieãm. Nhöôïc ngoân voâ giaû töùc thò voïng ngöõ. Nhöôïc ngoân höõu giaû baát öng maëc nhieân, dieäc phuïc baát öng hyù luaän traùnh tuïng, ñaûn caàu lieãu tri chö phaùp chaân taùnh. Phaøm phu chi nhaân hyù luaän traùnh tuïng, baát giaûi Nhö Lai vi maät taïng coá. Nhöôïc thuyeát ö khoå, ngu nhaân tieän vò thaân thò voâ thöôøng, thuyeát nhaát thieát khoå phuïc baát naêng tri thaân höõu laïc taùnh. Nhöôïc thuyeát voâ thöôøng giaû, phaøm phu chi nhaân keá nhaát thieát thaân giai thò voâ thöôøng, thí nhö ngoaõ phoâi. Höõu trí chi nhaân öng ñöông phaân bieät, baát öng taän ngoân: nhaát thieát voâ thöôøng. Haø dó coá? Ngaõ thaân töùc höõu Phaät taùnh chuûng töû. Nhöôïc thuyeát voâ ngaõ, phaøm phu ñöông vò nhaát thieát Phaät phaùp taát voâ höõu ngaõ. Trí giaû öng ñöông phaân bieät: voâ ngaõ giaû danh baát thaät. Nhö thò tri dó baát öng sanh nghi. Nhöôïc ngoân Nhö Lai bí taïng khoâng tòch, phaøm phu vaên chi sanh ñoaïn dieät kieán. Höõu trí chi nhaân öng ñöông phaân bieät: Nhö Lai thò thöôøng voâ höõu bieán dò. Nhöôïc ngoân giaûi thoaùt duï nhö huyeãn hoaù, phaøm phu ñöông vò ñaéc giaûi thoaùt giaû töùc thò ma dieät. Höõu trí chi nhaân öng ñöông phaân bieät: nhaân trung sö töû tuy höõu khöù lai thöôøng truï baát bieán. Nhöôïc ngoân voâ minh nhaân duyeân

124

大般涅槃經

125


人聞已分別生二法想。明與無明。智者了達

其性無二。無二之性即是實性。若言諸行因

緣識者。凡夫謂二行之與識。智者了達其

性無二。無二之性即是實性。若言十善 , 十

惡 , 可作 , 不可作 , 善道 , 惡道 , 白法 , 黑法。

凡夫謂二。智者了達其性無二。無二之性即

是實性。若言應修一切法苦。凡夫謂二。智

者了達其性無二。無二之性即是實性。若言

一切行無常者。如來秘藏亦是無常。凡夫謂

二智者了達其性無二。無二之性即是實性。

若言一切法無我。如來秘藏亦無有我。凡

夫謂二。智者了達其性無二。無二之性即是

實性。我與無我性無有二。如來秘藏其義如

是。不可稱計無量無邊諸佛所讚。我今於是

一切功德成就經中皆悉說已。

善男子。我與無我性相無二。汝應如是受持頂戴。

善男子。汝亦應當堅持憶念如是經典。如我先於摩訶般若波羅密經中說我無我無有二

相。

chö haønh, phaøm phu chi nhaân vaên dó phaân bieät, sanh nhò phaùp töôûng: minh döõ voâ minh. Trí giaû lieãu ñaït kyø taùnh voâ nhò. Voâ nhò chi taùnh töùc thò thaät taùnh. Nhöôïc ngoân chö haønh nhaân duyeân thöùc giaû, phaøm phu vò nhò: haønh chi döõ thöùc. Trí giaû lieãu ñaït kyø taùnh voâ nhò. Voâ nhò chi taùnh töùc thò thaät taùnh. Nhöôïc ngoân thaäp thieän, thaäp aùc, khaû taùc, baát khaû taùc, thieän ñaïo, aùc ñaïo, baïch phaùp, haéc phaùp, phaøm phu vò nhò: Trí giaû lieãu ñaït kyø taùnh voâ nhò. Voâ nhò chi taùnh töùc thò thaät taùnh. Nhöôïc ngoân öng tu nhaát thieát phaùp khoå phaøm phu vò nhò: Trí giaû lieãu ñaït kyø taùnh voâ nhò. Voâ nhò chi taùnh töùc thò thaät taùnh. Nhöôïc ngoân nhaát thieát haønh voâ thöôøng giaû, Nhö Lai bí taïng dieäc thò voâ thöôøng phaøm phu vò nhò: Trí giaû lieãu ñaït kyø taùnh voâ nhò. Voâ nhò chi taùnh töùc thò thaät taùnh. Nhöôïc ngoân nhaát thieát phaùp voâ ngaõ Nhö Lai bí taïng dieäc voâ höõu ngaõ, phaøm phu vò nhò: Trí giaû lieãu ñaït kyø taùnh voâ nhò. Voâ nhò chi taùnh töùc thò thaät taùnh. Ngaõ döõ voâ ngaõ taùnh voâ höõu nhò. Nhö Lai bí taïng kyø nghóa nhö thò, baát khaû xöng keá voâ löôïng voâ bieân, chö Phaät sôû taùn. Ngaõ kim ö thò nhaát thieát coâng ñöùc thaønh töïu kinh trung giai taát thuyeát dó.

Thieän nam töû! Ngaõ döõ voâ ngaõ taùnh töôùng voâ nhò. Nhöõ

öng nhö thò thoï trì ñænh ñaùi.

Thieän nam töû! Nhöõ dieäc öng ñöông kieân trì öùc nieäm

nhö thò kinh ñieån. Nhö ngaõ tieân ö Ma-ha Baùt-nhaõ Ba-la-

maät kinh trung, thuyeát ngaõ, voâ ngaõ voâ höõu nhò töôùng.

126

大般涅槃經

127


善男子。如因乳生酪。因酪得生酥。因

生酥得熟酥。因熟酥得醍醐。如是酪性爲從

乳生爲從自生從他生耶。乃至醍醐亦復如

是。若從他生即是他作非是乳生。若非乳生

乳無所爲。若自生者不應相似相續而生。若

相續生則不俱生。若不俱生五種之味則不一

時。雖不一時定復不從餘處來也。當知乳中

先有酪相。甜味多故不能自變。乃至醍醐亦

復如是。是牛食噉水草因緣。血脉轉變而得

成乳。若食甘草其乳則甜。若食苦草乳則苦

味。雪山有草名曰肥膩。牛若食者純得醍

醐。無有青黃赤白黑色。穀草因緣,其乳則有

色味之異。是諸衆生以明無明業因緣故生於二相。若

無明轉則變爲明。一切諸法善不善等。亦復

如是無有二相。

迦葉菩薩白佛言。世尊。如佛所說乳中

有酪是義云何。世尊。若言乳中定有酪相。

以微細故不可見者。云何說言從乳因緣而

生於酪。法若本無則名爲生。如其已有云何

Thieän nam töû! Nhö nhaân nhuõ sanh laïc, nhaân laïc ñaéc sanh toâ, nhaân sanh toâ ñaéc thuïc toâ, nhaân thuïc toâ ñaéc ñeà hoà. Nhö thò laïc taùnh vi tuøng nhuõ sanh, vi tuøng töï sanh, tuøng tha sanh da? Naõi chí ñeà hoà dieäc phuïc nhö thò. Nhöôïc tuøng tha sanh töùc thò tha taùc phi thò nhuõ sanh! Nhöôïc phi nhuõ sanh nhuõ voâ sôû vi. Nhöôïc töï sanh giaû baát öng töông töï töông tuïc nhi sanh! Nhöôïc töông tuïc sanh taéc baát caâu sanh. Nhöôïc baát caâu sanh nguõ chuûng chi vò taéc baát nhaát thôøi. Tuy baát nhaát thôøi ñònh phuïc baát tuøng dö xöù lai daõ. Ñöông tri nhuõ trung tieân höõu toâ töôùng, ñieàm vò ña coá baát naêng töï bieán. Naõi chí ñeà hoà dieäc phuïc nhö thò. Thò ngöu thöïc ñaïm, thuûy thaûo nhaân duyeân huyeát maïch chuyeån bieán nhi ñaéc thaønh nhuõ. Nhöôïc thöïc cam thaûo kyø nhuõ taéc ñieàm. Nhöôïc thöïc khoå thaûo nhuõ taéc khoå vò. Tuyeát sôn höõu thaûo danh vieát phì nhò. Ngöu nhöôïc thöïc giaû thuaàn ñaéc ñeà hoà, voâ höõu thanh, hoaøng, xích, baïch, haéc saéc. Coác thaûo nhaân duyeân kyø nhuõ taéc höõu saéc vò chi dò.

Thò chö chuùng sanh dó minh, voâ minh nghieäp nhaân duyeân coá sanh ö nhò töôùng. Nhöôïc voâ minh chuyeån taéc bieán vi minh. Nhaát thieát chö phaùp thieän baát thieän ñaúng dieäc phuïc nhö thò voâ höõu nhò töôùng.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát nhuõ trung höõu laïc. Thò nghóa vaân haø? Theá Toân! Nhöôïc ngoân nhuõ trung ñònh höõu laïc töôùng, dó vi teá coá baát khaû kieán giaû, vaân haø thuyeát ngoân tuøng nhuõ nhaân duyeân nhi sanh ö laïc? Phaùp nhöôïc boån voâ taéc danh vi sanh nhö kyø dó höõu vaân haø ngoân sanh? Nhöôïc ngoân nhuõ trung ñònh

128

大般涅槃經

129


言生。若言乳中定有酪相。百草之中亦應有

乳。如是乳中亦應有草。若言乳中定無酪

者。云何因乳而得生酪。若法本無而後生

者。何故乳中不生於草。

善男子。不可定言乳中有酪,乳中無酪。

亦不可說從他而生。若言乳中定有酪者。云

何而得體味各異。是故不可說言乳中定有酪

性。若言乳中定無酪者。乳中何故不生兔

角。置毒乳中酪則殺人。是故不可說言乳中

定無酪性。若言是酪從他生者。何故水中不

生於酪。是故不可說言酪從他生。

善男子。是牛食噉草因緣故。血則變白草

血滅已。衆生福力變而成乳。是乳雖從草血

而出不得言二。唯得名爲從因緣生。酪至醍

醐亦復如是。以是義故得名牛味。是乳滅已

因緣成酪。何等因緣。若酵若煗。是故得名

從因緣有。乃至醍醐亦復如是。是故不得定

言乳中無有酪相。從他生者離乳而有。無有

是處。

höõu laïc töôùng, baù thaûo chi trung dieäc öng höõu nhuõ. Nhö thò nhuõ trung dieäc öng höõu thaûo. Nhöôïc ngoân nhuõ trung ñònh voâ laïc giaû, vaân haø nhaân nhuõ nhi ñaéc sanh laïc? Nhöôïc phaùp boån voâ nhi haäu sanh giaû, haø coá nhuõ trung baát sanh ö thaûo?

Thieän nam töû! Baát khaû ñònh ngoân: nhuõ trung höõu laïc, nhuõ trung voâ laïc. Dieäc baát khaû thuyeát: tuøng tha nhi sanh. Nhöôïc ngoân nhuõ trung ñònh höõu laïc giaû, vaân haø nhi ñaéc theå vò caùc dò? Thò coá baát khaû thuyeát ngoân: nhuõ trung ñònh höõu laïc taùnh. Nhöôïc ngoân nhuõ trung ñònh voâ laïc giaû, nhuõ trung haø coá baát sanh thoá giaùc? Trí ñoäc nhuõ trung laïc taéc saùt nhaân. Thò coá baát khaû thuyeát ngoân nhuõ trung ñònh voâ laïc taùnh. Nhöôïc ngoân thò laïc tuøng tha sanh giaû, haø coá thuûy trung baát sanh ö laïc? Thò coá baát khaû thuyeát ngoân laïc tuøng tha sanh.

Thieän nam töû! Thò ngöu thöïc ñaïm thaûo nhaân duyeân coá, huyeát taéc bieán baïch, thaûo huyeát dieät dó, chuùng sanh phöôùc löïc bieán nhi thaønh nhuõ. Thò nhuõ tuy tuøng thaûo huyeát nhi xuaát, baát ñaéc ngoân nhò, duy ñaéc danh vi tuøng nhaân duyeân sanh. Laïc chí ñeà hoà dieäc phuïc nhö thò. Dó thò nghóa coá ñaéc danh ngöu vò. Thò nhuõ dieät dó nhaân duyeân thaønh laïc. Haø ñaúng nhaân duyeân? Nhöôïc dieáu, nhöôïc noaõn. Thò coá ñaéc danh tuøng nhaân duyeân höõu. Naõi chí ñeà hoà dieäc phuïc nhö thò. Thò coá baát ñaéc ñònh ngoân nhuõ trung voâ höõu laïc töôùng. Tuøng tha sanh giaû ly nhuõ nhi höõu, voâ höõu thò xöù.

130

大般涅槃經

131


善男子。明與無明亦復如是。若與煩惱諸

結俱者。名爲無明。若與一切善法俱者。名

之爲明。是故我言無有二相。以是因緣我先

說言。雪山有草名曰肥膩。牛若食者即成醍

醐。佛性亦爾。

善男子。衆生薄福不見是草。佛性亦爾。

煩惱覆故衆生不見。譬如大海雖同一鹹其中

亦有上妙之水味同於乳。喻如雪山雖復成就

種種功德多生諸藥。亦有毒草。諸衆生身亦

復如是。雖有四大毒蛇之種其中亦有妙藥大

王。所謂佛性。非是作法。但爲煩惱客塵所

覆。若剎利婆羅門毗舍首陀能斷除者。即見

佛性成無上道。

譬如虚空震雷起雲。一切象牙上皆生華。

若無雷震華則不生亦無名字。衆生佛性亦復

如是。常爲一切煩惱所覆不可得見。是故我

說衆生無我。若得聞是大般涅槃微妙經典則

見佛性。如象牙華。雖聞契經一切三昧。不

聞是經不知如來微妙之相。如無雷時象牙上

華不可得見。聞是經已即知一切如來所說秘

Thieän nam töû! Minh döõ voâ minh dieäc phuïc nhö thò. Nhöôïc döõ phieàn naõo chö keát caâu giaû danh vi voâ minh. Nhöôïc döõ nhaát thieát thieän phaùp caâu giaû danh chi vi minh. Thò coá ngaõ ngoân voâ höõu nhò töôùng. Dó thò nhaân duyeân ngaõ tieân thuyeát ngoân: “Tuyeát sôn höõu thaûo danh vieát phì nhò. Ngöu nhöôïc thöïc giaû töùc thaønh ñeà hoà.” Phaät taùnh dieäc nhó.

Thieän nam töû! Chuùng sanh baïc phöôùc baát kieán thò thaûo. Phaät taùnh dieäc nhó, phieàn naõo phuù coá chuùng sanh baát kieán. Thí nhö ñaïi haûi tuy ñoàng nhaát haøm, kyø trung dieäc höõu thöôïng dieäu chi thuûy vò ñoàng ö nhuõ. Duï nhö Tuyeát sôn tuy phuïc thaønh töïu chuûng chuûng coâng ñöùc, ña sanh chö döôïc dieäc höõu ñoäc thaûo. Chö chuùng sanh thaân dieäc phuïc nhö thò, tuy höõu töù ñaïi ñoäc xaø chi chuûng, kyø trung dieäc höõu dieäu döôïc ñaïi vöông, sôû vò Phaät taùnh. Phi thò taùc phaùp ñaûn vi phieàn naõo khaùch traàn sôû phuù. Nhöôïc saùt-lî, baø-la-moân, tyø-xaù, thuû-ñaø naêng ñoaïn tröø giaû, töùc kieán Phaät taùnh thaønh voâ thöôïng ñaïo.

Thí nhö hö khoâng chaán loâi khôûi vaân, nhaát thieát töôïng nha thöôïng giai sanh hoa. Nhöôïc voâ loâi chaán, hoa taéc baát sanh dieäc voâ danh töï. Chuùng sanh Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò, thöôøng vi nhaát thieát phieàn naõo sôû phuù baát khaû ñaéc kieán. Thò coá ngaõ thuyeát chuùng sanh voâ ngaõ. Nhöôïc ñaéc vaên thò Ñaïi Baùt Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån, taéc kieán Phaät taùnh nhö töôïng nha hoa. Tuy vaên kheá kinh nhaát thieát Tam-muoäi, baát vaên thò kinh, baát tri Nhö Lai vi dieäu chi töôùng, nhö voâ loâi thôøi, töôïng nha thöôïng hoa baát khaû ñaéc

132

大般涅槃經

133


藏佛性。喻如天雷見象牙華。聞是經已即知

一切無量衆生皆有佛性。以是義故說大涅

槃。名爲如來秘密之藏。增長法身猶如雷時

象牙上華。以能長養如是大義。故得名爲大

般涅槃。若有善男子善女人。有能習學是大

涅槃微妙經典。當知是人能報佛恩真佛弟

子。

迦葉菩薩復白佛言。甚奇世尊。所言佛性

甚深甚深,難見,難入。聲聞緣覺所不能及。

佛言。善男子。如是如是。如汝所歎。不

違我說。

迦葉菩薩白佛言。世尊。是佛性者云何甚

深難見難入。

佛言。善男子。如百盲人爲治目故造詣良

醫。是時良醫即以金篦抉其眼膜。以一指示

問言見不。盲人答言。我猶未見。復以二指

三指示之乃言少見。

善男子。是大涅槃微妙經典如來未說亦

復如是。無量菩薩雖具足行諸波羅密乃至十

住。猶未能見所有佛性。如來旣說即便少

kieán. Vaên thò kinh dó töùc tri nhaát thieát Nhö Lai sôû thuyeát bí taïng Phaät taùnh, duï nhö thieân loâi kieán töôïng nha hoa. Vaên thò kinh dó töùc tri nhaát thieát voâ löôïng chuùng sanh giai höõu Phaät taùnh. Dó thò nghóa coá thuyeát Ñaïi Nieát-baøn danh vi Nhö Lai bí maät chi taïng, taêng tröôûng phaùp thaân, do nhö loâi thôøi töôïng nha thöôïng hoa dó naêng tröôûng döôõng. Nhö thò ñaïi nghóa coá ñaéc danh vi Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Nhöôïc höõu thieän nam töû, thieän nöõ nhaân höõu naêng taäp hoïc thò Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån, ñöông tri thò nhaân naêng baùo Phaät aân, chaân Phaät ñeä töû.

Ca-dieáp Boà Taùt phuïc baïch Phaät ngoân: Thaäm kyø Theá Toân! Sôû ngoân Phaät taùnh thaäm thaâm, thaäm thaâm, nan kieán, nan nhaäp, Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû baát naêng caäp.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö thò, nhö thò. Nhö nhöõ sôû thaùn baát vi ngaõ thuyeát.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Thò Phaät taùnh giaû, vaân haø thaäm thaâm, nan kieán, nan nhaäp?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö baù manh nhaân vò trò muïc coá, thaùo ngheä löông y. Thò thôøi löông y töùc dó kim tyø, quyeát kyø nhaõn maïc. Dó nhaát chæ thò vaán ngoân: “Kieán phuû?” Manh nhaân ñaùp ngoân: “Ngaõ du vò kieán.” Phuïc dó nhò chæ, tam chæ thò chi naõi ngoân thieåu kieán.

Thieän nam töû! Thò Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån, Nhö Lai vò thuyeát dieäc phuïc nhö thò. Voâ löôïng Boà Taùt tuy cuï tuùc haønh chö Ba-la-maät, naõi chí thaäp truï du vò naêng kieán sôû höõu Phaät taùnh. Nhö Lai kyù thuyeát töùc tieän thieåu

134

大般涅槃經

135


見。是菩薩摩訶薩旣得見已。咸作是言。甚

奇世尊。我等流轉無量生死。常爲無我之所

惑亂。

善男子。如是菩薩位階十地尚不了了知見

佛性。何况聲聞緣覺之人能得見耶。

復次善男子。譬如仰觀虚空鵝鴈。爲是虚

空爲是鵝鴈。諦觀不已髣髴見之。十住菩薩

於如來性知見少分亦復如是。况復聲聞緣覺

之人能得知見。

善男子。譬如醉人欲涉遠路朦朧見道。十

住菩薩於如來性知見少分亦復如是。

善男子。譬如渴人行於曠野。是人渴逼遍

行求水見有叢樹。樹有白鶴是人迷悶不能分

別是樹是水。諦觀不已乃見白鶴及以叢樹。

善男子。十住菩薩於如來性知見少分亦復如

是。

善男子譬如有人在大海中乃至無量百千

由旬。遠望大船樓櫓堂閣。即作是念。彼是

樓櫓。爲是虚空。久視乃生必定之心知是樓

櫓。十住菩薩於自身中見如來性亦復如是。

kieán. Thò Boà Taùt ma-ha-taùt kyù ñaéc kieán dó haøm taùc thò ngoân: “Thaäm kyø Theá Toân! Ngaõ ñaúng löu chuyeån voâ löôïng sanh töû, thöôøng vi voâ ngaõ chi sôû hoaëc loaïn.”

Thieän nam töû! Nhö thò Boà Taùt vò giai thaäp ñòa thöôïng baát lieãu lieãu tri kieán Phaät taùnh, haø huoáng Thanh vaên, Duyeân giaùc chi nhaân naêng ñaéc kieán da?

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö ngöôõng quan hö khoâng nga, nhaïn. Vò thò hö khoâng? Vi thò nga, nhaïn? Ñeá quan baát dó phöôûng phaát kieán chi. Thaäp truï Boà Taùt, ö Nhö Lai taùnh, tri kieán thieåu phaàn dieäc phuïc nhö thò, huoáng phuïc Thanh vaên, Duyeân giaùc chi nhaân naêng ñaéc tri kieán?

Thieän nam töû! Thí nhö tuùy nhaân duïc thieäp vieãn loä moâng lung kieán ñaïo. Thaäp truï Boà Taùt ö Nhö Lai taùnh tri kieán thieåu phaàn dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Thí nhö khaùt nhaân haønh ö khoaùng daõ. Thò nhaân khaùt böùc bieán haønh caàu thuûy. Kieán höõu tuøng thoï, thoï höõu baïch haïc. Thò nhaân meâ muoän baát naêng phaân bieät thò thoï, thò thuûy. Ñeá quan baát dó naõi thò baïch haïc caäp dó tuøng thoï. Thieän nam töû! Thaäp truï Boà Taùt ö Nhö Lai taùnh, tri kieán thieåu phaàn dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân taïi ñaïi haûi trung, naõi chí voâ löôïng baùch thieân do tuaàn. Vieãn voïng ñaïi thuyeàn laâu loã ñöôøng caùc. Töùc taùc thò nieäm: “Bæ thò laâu loã vi thò hö khoâng?” Cöûu thò naõi sanh taát ñònh chi taâm tri thò laâu loã. Thaäp truï Boà Taùt ö töï thaân trung kieán Nhö Lai taùnh dieäc phuïc nhö thò.

136

大般涅槃經

137


善男子。譬如王子身極懦弱。通夜遊戲至

明清旦。目視一切悉不明了。十住菩薩雖於

己身見如來性亦復如是不大明了。

復次善男子。譬如臣吏王事所拘逼夜還

家。電明暫發因見牛叢。即作是念。爲是牛

耶。叢雲屋舍。是人久視雖生牛想猶不審

定。十住菩薩雖於己身見如來性未能審定亦

復如是。

復次善男子。如持戒比丘觀無蟲水而見

蟲相。即作是念。此中動者爲是蟲耶是塵土

耶。久視不已雖知是塵亦不明了。十住菩薩

於己身中見如來性亦復如是不大明了。

復次善男子。譬如有人於陰闇中遠見小

兒。即作是念。彼爲是牛鷲鳥人耶。久觀不

已雖見小兒猶不明了。十住菩薩於己身分見

如來性亦復如是不大明了。

復次善男子。譬如有人於夜闇中見畫菩薩

像。即作是念。是菩薩像自在天像大梵天像

成染衣耶。是人久視雖復意謂是菩薩像亦不

Thieän nam töû! Thí nhö vöông töû thaân cöïc nhu nhöôïc. Thoâng daï du hyù chí minh thanh ñaùn. Muïc thò nhaát thieát taát baát minh lieãu. Thaäp truï Boà Taùt tuy ö kyû thaân kieán Nhö Lai taùnh dieäc phuïc nhö thò baát ñaïi minh lieãu.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö thaàn laïi vöông söï sôû caâu böùc daï hoaøn gia. Ñieän quang taïm phaùt nhaân kieán ngöu tuøng. Töùc taùc thò nieäm: “Vò thò ngöu da? Tuøng vaân, oác xaù?” Thò nhaân cöûu thò tuy sanh ngöu töôûng du baát thaåm ñònh. Thaäp truï Boà Taùt tuy ö kyû thaân kieán Nhö Lai taùnh vò naêng thaåm ñònh dieäc phuïc nhö thò.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö trì giôùi tyø-kheo quaùn voâ truøng thuûy, nhi kieán truøng töôùng. Töùc taùc thò nieäm: “Thöû trung ñoäng giaû vi thò truøng da? Thò traàn thoå da?” Cöûu thò baát dó, tuy tri thò traàn dieäc baát minh lieãu. Thaäp truï Boà Taùt ö kyû thaân trung kieán Nhö Lai taùnh dieäc phuïc nhö thò baát ñaïi minh lieãu.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân ö aâm aùm trung vieãn kieán tieåu nhi. Töùc taùc thò nieäm: “Bæ vi thò ngöu, thöùu ñieåu, nhaân da?” Cöûu thò baát dó, tuy kieán tieåu nhi du baát minh lieãu. Thaäp truï Boà Taùt ö kyû thaân phaän kieán Nhö Lai taùnh dieäc phuïc nhö thò baát ñaïi minh lieãu.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân ö daï aùm trung, kieán hoaï Boà Taùt töôïng. Töùc taùc thò nieäm: “Thò Boà Taùt töôïng, Töï Taïi Thieân töôïng, Ñaïi Phaïm Thieân töôïng thaønh nhieãm y da?” Thò nhaân cöûu thò, tuy phuïc yù vò thò Boà

138

大般涅槃經

139


明了。十住菩薩於己身分見如來性亦復如是

不大明了。

善男子。所有佛性如是甚深難得知見。唯

佛能知。非諸聲聞緣覺所及。善男子。智者

應作如是分別知如來性。

迦葉菩薩白佛言。世尊。佛性如是微細難

見。云何肉眼而能得見。

佛告迦葉。善男子。如彼非想非非想天。

亦非二乘所能得知。隨順契經以信故知。

善男子。聲聞緣覺信順如是大涅槃經。自

知己身有如來性亦復如是。善男子。是故應

當精勤修習大涅槃經。善男子。如是佛性唯

佛能知。非諸聲聞緣覺所及。

迦葉菩薩復白佛言。世尊。非聖凡夫,有

衆生性皆說有我。

佛言。譬如二人共爲親友。一是王子,一

是貧賤。如是二人互相往返。是時貧人見

是王子有一好刀淨妙第一 , 心中貪著。王子

後時捉持是刀逃至他國。於是貧人後於他

家,寄卧止宿,即於眠中,寱語。刀,刀。傍人

Taùt töôïng dieäc baát minh lieãu. Thaäp truï Boà Taùt ö kyû thaân phaän kieán Nhö Lai taùnh dieäc phuïc nhö thò baát ñaïi minh lieãu.

Thieän nam töû! Sôû höõu Phaät taùnh nhö thò thaäm thaâm nan ñaéc tri kieán. Duy Phaät naêng tri, phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû caäp. Thieän nam töû! Trí giaû öng taùc nhö thò phaân bieät tri Nhö Lai taùnh.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Phaät taùnh nhö thò vi teá nan kieán. Vaân haø nhuïc nhaõn nhi naêng ñaéc kieán?.

Phaät caùo Ca-dieáp: Thieän nam töû! Nhö bæ phi töôûng phi phi töôûng thieân, dieäc phi nhò thöøa sôû naêng ñaéc tri, tuøy thuaän kheá kinh dó tín coá tri.

Thieän nam töû! Thanh vaên, Duyeân giaùc tín thuaän nhö thò Ñaïi Nieát-baøn kinh, töï tri kyû thaân höõu Nhö Lai taùnh dieäc phuïc nhö thò. Thieän nam töû! Thò coá öng ñöông tinh caàn tu taäp Ñaïi Nieát-baøn Kinh. Thieän nam töû! Nhö thò Phaät taùnh duy Phaät naêng tri, phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû caäp.

Ca-dieáp Boà Taùt phuïc baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Phi thaùnh phaøm phu, höõu chuùng sanh taùnh giai thuyeát höõu ngaõ.

Phaät ngoân: Thí nhö nhò nhaân coäng vi thaân höõu: nhaát thò vöông töû, nhaát thò baàn tieän. Nhö thò nhò nhaân hoå töông vaõng phaûn. Thò thôøi baàn nhaân kieán thò vöông töû höõu nhaát haûo ñao tònh dieäu ñeä nhaát, taâm trung tham tröôùc. Vöông töû haäu thôøi troùc trì thò ñao ñaøo chí tha quoác. Ö thò baàn

140

大般涅槃經

141


聞之收至王所。時王問言。汝言刀者何處得

耶。是人具以上事答王。王今設使屠割臣身

分張手足。欲得刀者實不可得。臣與王子素

爲親厚。先與一處雖曾眼見。乃至不敢以手

振觸。况當故取。王復問言。卿見刀時相貌

何類。答言。大王。臣所見者如羖羊角。王

聞是已欣然而笑。語言。汝今隨意所至莫生

憂怖。我庫藏中都無是刀。况汝乃於王子邊

見。

時王即問諸羣臣言。汝等曾見如是刀不。

言已崩背。㝷立餘子紹繼王位。復問輔臣。

卿等。曾於官庫藏中見是刀不。諸臣答言。

臣等曾見。覆復問言。其狀何似答言。大

王。如羖羊角。王言。我官藏中何處當有如

是刀相。次第四王皆悉檢校求索不得。

却後數時。先逃王子從他國還來至本土。

復得爲王旣登王位。復問諸臣。汝見刀不。

答言。大王。臣等皆見。又復問言。其狀何

似。答言。大王。其色清淨如優鉢羅華。復

有答言。形如羊角。復有說言。其色紅赤猶

nhaân haäu ö tha gia, kyù ngoaï chæ tuùc, töùc ö mieân trung, ngheä ngöõ: “Ñao! Ñao!” Baøng nhaân vaên chi thaâu chí vöông sôû. Thôøi vöông vaán ngoân: “Nhöõ ngoân ñao giaû haø xöù ñaéc da?” Thò nhaân cuï dó thöôïng söï, ñaùp vöông: “Vöông kim thieát söû ñoà caùt thaàn thaân, phaân tröông thuû tuùc, duïc ñaéc ñao giaû thaät baát khaû ñaéc. Thaàn döõ vöông töû toá vi thaân haäu tieân döõ nhaát xöù. Tuy taèng nhaõn kieán naõi chí baát caûm dó thuû chaán xuùc, huoáng ñöông coá thuû?” Vöông phuïc vaán ngoân: “Khanh kieán ñao thôøi töôùng maïo haø loaïi?” Ñaùp ngoân: “Ñaïi vöông! Thaàn sôû kieán giaû nhö coå döông giaùc.” Vöông vaên thò dó, haân nhieân nhi tieáu, ngöù ngoân: “Nhöõ kim tuøy yù sôû chí, maïc sanh öu boá. Ngaõ khoá taïng trung ñoâ voâ thò ñao, huoáng nhöõ naõi ö vöông töû bieân kieán?”

Thôøi vöông töùc vaán chö quaàn thaàn ngoân: “Nhöõ ñaúng taèng kieán nhö thò ñao phuû?” Ngoân dó baêng boái. Taàm laäp dö töû thieäu keá vöông vò. Phuïc vaán phuï thaàn: “Khanh ñaúng taèng ö quan khoá taïng trung, kieán thò ñao phuû?” Chö thaàn ñaùp ngoân: “Thaàn ñaúng taèng kieán.” Phuùc phuïc vaán ngoân: “Kyø traïng haø töï?” Ñaùp ngoân: “Ñaïi vöông! Nhö coå döông giaùc.” Vöông ngoân: “Ngaõ quan taïng trung, haø xöù höõu ñöông nhö thò ñao töôùng?” Thöù ñeä töù vöông giai taát kieåm giaûo, caàu saùch baát ñaéc.

Khöôùc haäu soå thôøi, tieân ñaøo vöông töû, tuøng tha quoác hoaøn, lai chí boån thoå, phuïc ñaéc vi vöông. Kyù ñaêng vöông vò phuïc vaán chö thaàn: “Nhöõ kieán ñao phuû?.” Ñaùp ngoân: Ñaïi vöông! Thaàn ñaúng giai kieán.” Höïu phuïc vaán ngoân: “Kyø traïng haø töï?” Ñaùp ngoân: “Ñaïi vöông! Kyø saéc thanh tònh nhö öu-baùt-la hoa.” Phuïc höõu ñaùp ngoân: “Hình nhö döông giaùc.” Phuïc höõu thuyeát ngoân: “Kyø saéc hoàng xích do nhö

142

大般涅槃經

143


如火聚。復有答言。猶如黑蛇。時王大笑。

卿等皆悉不見我刀真實之相。

善男子。菩薩摩訶薩亦復如是。出現於

世說我真相。說已捨去。喻如王子持淨妙刀

逃至他國。凡夫愚人說言一切有我有我。如

彼貧人止宿他舍寱語刀刀。聲聞緣覺問諸衆

生我有何相。答言。我見我相大如拇指。或

言如米。或如稗子。有言我相住在心中熾然

如日。如是衆生不知我相。喻如諸臣不知刀

相。菩薩如是說於我相。凡夫不知種種分別

妄作我相。如問刀相。答似羊角。是諸凡夫

次第相續而起邪見。爲斷如是諸邪見故。如

來示現說於無我。喻如王子語諸臣言。我庫

藏中無如是刀。

善男子。今日如來所說真我。名曰佛性。如是佛性。我佛法中喻如淨刀。善男子。若有凡夫能善說者。即是隨順無上佛法。若有善能分別隨順宣說是者。當知即是菩薩相貌。

善男子。所有種種異論呪術言語文字。皆

是佛說非外道說。

hoûa tuï.” Phuïc höõu ñaùp ngoân: “Do nhö haéc xaø.” Thôøi vöông ñaïi tieáu: “Khanh ñaúng giai taát baát kieán ngaõ ñao chaân thaät chi töôùng.”

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò, xuaát hieän ö theá thuyeát ngaõ chaân töôùng, thuyeát dó xaû khöù. Duï nhö vöông töû trì tònh dieäu ñao, ñaøo chí tha quoác. Phaøm phu ngu nhaân, thuyeát ngoân: “Nhaát thieát höõu ngaõ, höõu ngaõ.” Nhö bæ baàn nhaân chæ tuùc tha xaù, ngheä ngöõ: “Ñao! Ñao!” Thanh vaên, Duyeân giaùc vaán chö chuùng sanh: “Ngaõ höõu haø töôùng?” Ñaùp ngoân: “Ngaõ kieán ngaõ töôùng ñaïi nhö maãu chæ.” Hoaëc ngoân: “Nhö meã, hoaëc nhö baùi töû.” Höõu ngoân: “Ngaõ töôùng truï taïi taâm trung xí nhieân nhö nhaät.” Nhö thò chuùng sanh baát tri ngaõ töôùng, duï nhö chö thaàn baát tri ñao töôùng. Boà Taùt nhö thò thuyeát ö ngaõ töôùng. Phaøm phu baát tri, chuûng chuûng phaân bieät, voïng taùc ngaõ töôùng. Nhö vaán ñao töôùng ñaùp töï döông giaùc. Thò chö phaøm phu thöù ñeä töông tuïc nhi khôûi taø kieán. Vò ñoaïn nhö thò chö taø kieán coá Nhö Lai thò hieän thuyeát ö voâ ngaõ, duï nhö vöông töû ngöù chö thaàn ngoân: “Ngaõ khoá taïng trung voâ nhö thò ñao.”

Thieän nam töû! Kim nhaät Nhö Lai sôû thuyeát chaân ngaõ danh vieát Phaät taùnh. Nhö thò Phaät taùnh ngaõ Phaät phaùp trung duï nhö tònh ñao. Thieän nam töû! Nhöôïc höõu phaøm phu naêng thieän thuyeát giaû töùc thò tuøy thuaän voâ thöôïng Phaät phaùp. Nhöôïc höõu thieän naêng phaân bieät tuøy thuaän tuyeân thuyeát thò giaû, ñöông tri töùc thò Boà Taùt töôùng maïo.

Thieän nam töû! Sôû höõu chuûng chuûng dò luaän, chuù thuaät, ngoân ngöõ, vaên töï giai thò Phaät thuyeát, phi ngoaïi ñaïo

thuyeát.

144

大般涅槃經

145


迦葉菩薩白佛言。世尊。云何如來說字根

本。

佛言。善男子。說初半字以爲根本。持

諸記論呪術文章諸陰實法。凡夫之人學是字

本。然後能知是法非法。

迦葉菩薩復白佛言。世尊。所言字者其義

云何。

善男子。有十四音名爲字義。所言字者名

曰涅槃。常故不流。若不流者則爲無盡。夫

無盡者即是如來金剛之身。是十四音名曰字

本。

噁者不破壞故。不破壞者名曰三寶。喻

如金剛。又復噁者名不流故。不流者即是如

來。如來九孔無所流故是故不流。又無九孔

是故不流。不流即常常即如來。如來無作是

故不流。又復噁者名爲功德。功德者即是三

寶。是故名噁。

阿者名阿闍梨。阿闍梨者義何謂也。於

世間中得名聖者。何謂爲聖聖名無著。少欲

知足亦名清淨。能度衆生於三有流生死大海

是名爲聖。又復阿者名曰制度。修持淨戒隨

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Vaân haø Nhö Lai thuyeát töï caên baûn?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thuyeát sô baùn töï dó vi caên baûn. Trì chö kyù luaän, chuù thuaät, vaên chöông, chö aám thaät phaùp, phaøm phu chi nhaân hoïc thò töï boån, nhieân haäu naêng tri thò phaùp, phi phaùp.

Ca-dieáp Boà Taùt phuïc baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Sôû ngoân töï giaû kyø nghóa vaân haø?

Thieän nam töû! Höõu thaäp töù aâm danh vi töï nghóa. Sôû ngoân töï giaû danh vieát Nieát-baøn thöôøng coá baát löu. Nhöôïc baát löu giaû taéc vi voâ taän. Phuø voâ taän giaû töùc thò Nhö Lai kim cang chi thaân. Thò thaäp töù aâm danh vieát töï boån.

OÁ giaû baát phaù hoaïi coá. Baát phaù hoaïi giaû danh vieát Tam baûo duï nhö kim cang. Höïu phuïc oá giaû danh baát löu coá, baát löu giaû töùc thò Nhö Lai. Nhö Lai cöûu khoång voâ sôû löu coá, thò coá baát löu. Höïu voâ cöûu khoång thò coá baát löu. Baát löu töùc thöôøng. Thöôøng töùc Nhö Lai. Nhö Lai voâ taùc thò coá baát löu. Höïu phuïc oá giaû danh vi coâng ñöùc. Coâng ñöùc giaû töùc thò Tam baûo. Thò coá danh OÁ.

A giaû danh A-xaø-leâ. A-xaø-leâ giaû nghóa haø vò daõ? Ö theá gian trung ñaéc danh thaùnh giaû. Haø vò vi thaùnh? Thaùnh danh voâ tröôùc, thieåu duïc, tri tuùc dieäc danh thanh tònh, naêng ñoä chuùng sanh ö tam höõu löu sanh töû ñaïi haûi. Thò danh vi thaùnh. Höïu phuïc A giaû danh vieát cheá ñoä tu trì

146

大般涅槃經

147


順威儀。又復阿者名依聖人。應學威儀進止

舉動。供養恭敬禮拜三尊。孝養父母及學大

乘。善男女等具持禁戒。及諸菩薩摩訶薩等

是名聖人。又復阿者名曰教誨。如言汝等如

是應作如是莫作。若有能遮非威儀法是名聖

人。是故名阿。

億者即是佛性。梵行廣大清淨無垢。喻如

滿月。汝等如是應作不作是義非義。此是佛

說。此是魔說。是故名億。

伊者佛法微妙甚深難得。如自在天大梵天

王。法名自在若能持者則名護法。又自在者

名四護世。是四自在則能攝護大涅槃經。亦

能自在敷揚宣說。又復伊者能爲衆生自在說

法。復次伊者爲自在故說何等是也。所謂修

習方等經典。復次伊者爲斷嫉妬如除稗穢。

皆悉能令變成吉祥。是故名伊。

郁者於諸經中最上最勝。增長上上謂大涅

槃。復次郁者如來之性聲聞緣覺所未曾聞。

如一切處北鬱單越最爲殊勝。菩薩若能聽受

是經於一切衆最爲殊勝。以是義故是經得名

最上最勝。是故名郁。

tònh giôùi tuøy thuaän oai nghi. Höïu phuïc A giaû danh y thaùnh nhaân, öng hoïc oai nghi taán chæ cöû ñoäng, cuùng döôøng, cung kính, leã baùi Tam Toân, hieáu döôõng phuï maãu caäp hoïc ñaïi thöøa. Thieän nam nöõ ñaúng cuï trì caám giôùi caäp chö Boà Taùt ma-ha-taùt ñaúng thò danh thaùnh nhaân. Höïu phuïc A giaû danh vieát giaùo hoái, nhö ngoân: Nhöõ ñaúng nhö thò öng taùc, nhö thò maïc taùc. Nhöôïc höõu naêng giaø phi oai nghi phaùp thò danh thaùnh nhaân. Thò coá danh A.

ÖÙc giaû töùc thò Phaät taùnh, Phaïm haïnh quaûng ñaïi, thanh tònh voâ caáu duï nhö maõn nguyeät. Nhöõ ñaúng nhö thò öng taùc, baát taùc, thò nghóa, phi nghóa, thöû thò Phaät thuyeát, thöû thò ma thuyeát. Thò coá danh ÖÙc.

Y giaû Phaät phaùp vi dieäu thaäm thaâm nan ñaéc. Nhö Töï Taïi Thieân, Ñaïi Phaïm Thieân vöông phaùp danh töï taïi, nhöôïc naêng trì giaû taéc danh hoä phaùp, höïu töï taïi giaû danh töù hoä theá. Thò töù töï taïi taéc naêng nhieáp hoä Ñaïi Nieát-baøn kinh, dieäc naêng töï taïi phu döông tuyeân thuyeát. Höïu phuïc Y giaû naêng vò chuùng sanh töï taïi thuyeát phaùp. Phuïc thöù Y giaû vò töï taïi coá thuyeát haø ñaúng thò daõ? Sôû vò tu taäp Phöông ñaúng kinh ñieån. Phuïc thöù Y giaû vi ñoaïn taät ñoá nhö tröø baùi ueá, giai taát naêng linh bieán thaønh kieát töôøng. Thò coá danh Y.

UÙc giaû, ö chö kinh trung toái thöôïng, toái thaéng, taêng tröôûng thöôïng thöôïng, Vò Ñaïi Nieát-baøn. Phuïc thöù UÙc giaû Nhö Lai chi taùnh, Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû vò taèng vaên. Nhö nhaát thieát xöù baéc Uaát-ñan-vieät toái vi thuø thaéng. Boà Taùt nhöôïc naêng thính thoï thò kinh, ö nhaát thieát chuùng toái vi thuø thaéng. Dó thò nghóa coá thò kinh ñaéc danh toái thöôïng, toái thaéng. Thò coá danh UÙc.

148

大般涅槃經

149


優者喻如牛乳諸味中上。如來之性亦復如是。於諸經中最尊最上。若有誹謗當知是人與牛無別。復次優者是人名爲無慧正念。誹謗如來微密秘藏。當知是人甚可憐愍。遠離如來秘密之藏說無我法。是故名優。

㖶1者即是諸佛法性涅槃。是故名㖶。𪐭2者謂如來義。復次𪐭者如來進止屈伸舉

動。無不利益一切衆生。是故名𪐭。烏者名煩惱義。煩惱者名曰諸漏。如來永

斷一切煩惱。是故名烏。炮者謂大乘義。於十四音是究竟義。大乘

經典亦復如是。於諸經論最爲究竟。是故名炮。

菴者能遮一切諸不淨物。於佛法中能捨一切金銀寶物。是故名菴。

阿者名勝乘義。何以故。此大乘典大涅槃經。於諸經中最爲殊勝。是故名阿。

迦者於諸衆生起大慈悲。生於子想如羅睺

羅作妙善義。是故名迦。呿者名非善友。非善友者名曰雜穢。不信

如來秘密之藏。是故名呿。1 Nam baûn vaø Ñaïi Baùt Neâ-hoaøn kinh khaéc chöõ naøy laø 咽 (yeát).2 Nam baûn duøng chöõ 野 (daõ).

Öu giaû, duï nhö ngöu nhuõ chö vò trung thöôïng. Nhö Lai chi taùnh dieäc phuïc nhö thò, ö chö kinh trung toái toân, toái thöôïng. Nhöôïc höõu phæ baùng ñöông tri thò nhaân döõ ngöu voâ bieät. Phuïc thöù Öu giaû thò nhaân danh vi voâ hueä chaùnh nieäm, phæ baùng Nhö Lai vi maät bí taïng. Ñöông tri thò nhaân thaäm khaû laân maãn, vieãn ly Nhö Lai bí maät chi taïng, thuyeát voâ ngaõ phaùp. Thò coá danh Öu.

Yeân giaû, töùc thò chö Phaät phaùp taùnh Nieát-baøn. Thò coá danh Yeân.

Hueà giaû, vò Nhö Lai nghóa. Phuïc thöù Hueà giaû Nhö Lai taán chæ khuaát thaân cöû ñoäng, voâ baát lôïi ích nhaát thieát chuùng sanh. Thò coá danh Hueà.

OÂ giaû, danh phieàn naõo nghóa. Phieàn naõo giaû danh vieát chö laäu. Nhö Lai vónh ñoaïn nhaát thieát phieàn naõo. Thò coá danh OÂ.

Baøo giaû, vò ñaïi thöøa nghóa, ö thaäp töù aâm thò cöùu caùnh nghóa. Ñaïi thöøa kinh ñieån dieäc phuïc nhö thò, ö chö kinh luaän toái vi cöùu caùnh. Thò coá danh Baøo.

Am giaû, naêng giaø nhaát thieát chö baát tònh vaät, ö Phaät phaùp trung naêng xaû nhaát thieát kim, ngaân, baûo vaät. Thò coá danh Am.

A giaû danh thaéng thöøa nghóa. Haø dó coá? Thöû ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn kinh ö chö kinh trung toái vi thuø thaéng. Thò coá danh A.

Ca giaû, ö chö chuùng sanh khôûi ñaïi töø bi, sanh ö töû töôûng, nhö La-haàu-la taùc dieäu thieän nghóa. Thò coá danh Ca.

Khö giaû, danh phi thieän höõu. Phi thieän höõu giaû danh vieát taïp ueá, baát tín Nhö Lai bí maät chi taïng. Thò coá danh Khö.

150

大般涅槃經

151


伽者名藏。藏者即是如來秘藏。一切衆生

皆有佛性。是故名伽。

者如來常音。何等名爲如來常音。所謂

如來常住不變。是故名。俄者一切諸行破壞之相。是故名俄

遮者即是修義。調伏一切諸衆生故名爲修

義。是故名遮。

車者如來覆蔭一切衆生。喻如大蓋。是故

名車。

闍者。是正解脫。無有老相。是故名闍。

𥊳者煩惱繁茂。喻如稠林。是故名𥊳。

若者是智慧義。知真法性。是故名若。

吒者於閻浮提示現半身而演說法。喻如半

月。是故名吒。

咃者法身具足。喻如滿月。是故名咃。

荼者,是愚癡僧不知常與無常,喻如小兒。

是故名荼。祖者,不知師恩,喻如羝羊。是故名祖。

拏者,非是聖義,喻如外道。是故名拏。

Giaø giaû, danh taïng. Taïng giaû töùc thò Nhö Lai bí taïng: Nhaát thieát chuùng sanh giai höõu Phaät taùnh. Thò coá danh Giaø.

Kính giaû, Nhö Lai thöôøng aâm. Haø ñaúng danh vi Nhö Lai thöôøng aâm? Sôû vò Nhö Lai thöôøng truï baát bieán. Thò coá danh Kính.

Nga giaû, nhaát thieát chö haønh phaù hoaïi chi töôùng. Thò coá danh Nga.

Giaø giaû, töùc thò tu nghóa. Ñieàu phuïc nhaát thieát chö chuùng sanh coá danh vi tu nghóa. Thò coá danh Giaø.

Xa giaû, Nhö Lai phuù aâm nhaát thieát chuùng sanh, duï nhö ñaïi caùi. Thò coá danh Xa.

Xaø giaû, thò chaùnh giaûi thoaùt voâ höõu laõo töôùng. Thò coá danh Xaø.

Thieän giaû, phieàn naõo phieàn maäu, duï nhö truø laâm. Thò coá danh Thieän.

Nhaõ giaû, thò trí hueä nghóa tri chaân phaùp taùnh. Thò coá danh Nhaõ.

Traù giaû, ö Dieâm-phuø-ñeà thò hieän baùn thaân, nhi dieãn thuyeát phaùp, duï nhö baùn nguyeät. Thò coá danh Traù.

Thoa giaû, phaùp thaân cuï tuùc duï nhö maõn nguyeät. Thò coá danh Thoa.

Traø giaû, thò ngu si taêng baát tri thöôøng döõ voâ thöôøng, duï nhö tieåu nhi. Thò coá danh Traø.

Toå giaû, baát tri sö aân duï nhö ñeâ döông. Thò coá danh Toå.

Noa giaû, phi thò thaùnh nghóa, duï nhö ngoaïi ñaïo. Thò coá danh Noa.

152

大般涅槃經

153


多者,如來於彼告諸比丘。宜離驚畏。當

爲汝等說微妙法。是故名多。

他者名愚癡義。衆生流轉生死纏裹如蠶蜣

蜋。是故名他。

陀者名曰大施。所謂大乘是故名陀。

彈者稱讚功德。所謂三寶如須彌山高峻廣

大無有傾倒。是故名彈。

那者三寶安住無有傾動。喻如門閫。是故

名那

波者名顛倒義。若言三寶悉皆滅盡。當知

是人爲自疑惑是故名波。

頗者是世間災。若言世間災起之時三寶

亦盡。當知是人愚癡無智違失聖旨。是故名

頗。

婆者名佛十力。是故名婆。

滼者名爲重擔,堪任荷負無上正法。當知

是人是大菩薩。是故名滼。

摩者是諸菩薩嚴峻制度。所謂大乘大般涅

槃。是故名摩。

Ña giaû, Nhö Lai ö bæ caùo chö tyø-kheo: Nghi ly kinh uùy. Ñöông vò nhöõ ñaúng thuyeát vi dieäu phaùp. Thò coá danh Ña.

Tha giaû, danh ngu si nghóa, chuùng sanh löu chuyeån sanh töû trieàn lyù nhö taøm khöông lang. Thò coá danh Tha.

Ñaø giaû, danh vieát ñaïi thí, sôû vò Ñaïi thöøa. Thò coá danh Ñaø.

Ñaøn giaû, xöng taùn coâng ñöùc, sôû vò Tam baûo, nhö Tu-di

sôn cao tuaán quaûng ñaïi, voâ höõu khuynh ñaûo. Thò coá danh

Ñaøn.

Na giaû, Tam baûo an truï voâ höõu khuynh ñoäng, duï nhö

moân khoån. Thò coá danh Na.

Ba giaû danh ñieân ñaûo nghóa, nhöôïc ngoân: “Tam baûo taát

giai dieät taän.” Ñöông tri thò nhaân vi töï nghi hoaëc. Thò coá

danh Ba.

Pha giaû thò theá gian tai. Nhöôïc ngoân: “Theá gian tai

khôûi chi thôøi, Tam baûo dieäc taän.” Ñöông tri thò nhaân ngu

si voâ trí vi thaát thaùnh chæ. Thò coá danh Pha.

Baø giaû, danh Phaät thaäp löïc. Thò coá danh Baø.

Phaïm giaû, danh vi troïng ñaûm, kham nhieäm haø phuï voâ

thöôïng chaùnh phaùp. Ñöông tri thò nhaân thò ñaïi Boà Taùt.

Thò coá danh Phaïm.

Ma giaû, thò chö Boà Taùt nghieâm tuaán cheá ñoä, sôû vò ñaïi

thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Thò coá danh Ma.

154

大般涅槃經

155


耶者是諸菩薩在在處處爲諸衆生說大乘

法。是故名耶。

囉者能壞貪欲瞋恚愚癡說真實法。是故名

囉。

羅者名聲聞乘動轉不住。大乘安固無有

傾動。捨聲聞乘精勤修習無上大乘。是故名

羅。

啝者如來世尊。爲諸衆生雨大法雨。所謂

世間呪術經書。是故名啝。

奢者遠離三箭。是故名奢

沙者名具足義若能聽是大涅槃經。則爲已得聞持一切大乘經典。是故名沙。

娑者爲諸衆生演說正法令心歡喜。是故名娑。

訶者名心歡喜。奇哉世尊離一切行。怪哉如來入般涅槃。是故名訶。

茶者名曰魔義。無量諸魔不能毁壞如來秘藏。是故名茶。復次茶者乃至示現隨順世間

有父母妻子。是故名茶。

魯,流,盧,樓,如是四字說有四義。謂佛法

僧及以對法。言對法者隨順世間。如調婆達

Da giaû, thò chö Boà Taùt, taïi taïi xöù xöù vò chö chuùng sanh thuyeát ñaïi thöøa phaùp. Thò coá danh Da.

Ra giaû, naêng hoaïi tham duïc, saân khueå, ngu si, thuyeát chaân thaät phaùp. Thò coá danh Ra.

La giaû, danh Thanh vaên thöøa ñoäng chuyeån baát truï, Ñaïi thöøa an coá voâ höõu khuynh ñoäng. Xaû Thanh vaên thöøa, tinh caàn tu taäp voâ thöôïng Ñaïi thöøa. Thò coá danh La.

Hoøa giaû, Nhö Lai Theá Toân vò chö chuùng sanh vuõ ñaïi phaùp vuõ, sôû vò theá gian chuù thuaät kinh thô. Thò coá danh Hoøa.

Xa giaû, vieãn ly tam tieãn. Thò coá danh Xa.

Sa giaû, danh cuï tuùc nghóa. Nhöôïc naêng thính thò Ñaïi Nieát-baøn kinh, taéc vi dó ñaéc vaên trì nhaát thieát Ñaïi thöøa kinh ñieån. Thò coá danh Sa.

Ta giaû, vò chö chuùng sanh dieãn thuyeát chaùnh phaùp, linh taâm hoan hyû. Thò coá danh Ta.

Ha giaû, danh taâm hoan hyû: Kyø tai Theá Toân! Ly nhaát thieát haønh. Quaùi tai! Nhö Lai nhaäp Baùt Nieát-baøn. Thò coá danh Ha.

Traø giaû, danh vieát ma nghóa. Voâ löôïng chö ma baát naêng huûy hoaïi Nhö Lai bí taïng. Thò coá danh Traø. Phuïc thöù Traø giaû naõi chí thò hieän tuøy thuaän theá gian höõu phuï maãu theâ töû. Thò coá danh Traø.

Loã, Löu, Lö, Laâu nhö thò töù töï thuyeát höõu töù nghóa, vò: Phaät, Phaùp, Taêng caäp dó ñoái phaùp. Ngoân ñoái phaùp giaû tuøy

156

大般涅槃經

157


示現壞僧。化作種種形貌色像爲制戒故 , 智

者了達不應於此而生畏怖。是名隨順世間之

行。以是故名魯流盧樓。

吸氣舌根隨鼻之聲。長短超聲隨音解義。

皆因舌齒而有差別。如是字義能令衆生口業

清淨。衆生佛性則不如是假於文字然後清

淨。何以故。性本淨故雖復處在陰入界中。

則不同於陰入界也。是故衆生悉應歸依。

諸菩薩等。以佛性故等視衆生無有差別。

是故半字於諸經書記論文章而爲根本。又半

字義者皆是煩惱言說之本。故名半字。滿字

者乃是一切善法言說之根本也。

譬如世間爲惡之者名爲半人。修善之者

名爲滿人。如是一切經書記論皆因半字而爲

根本。若言如來及正解脫入於半字。是事不

然。何以故。離文字故。是故如來於一切法

無礙無著真得解脫。

何等名爲解了字義。有知如來出現於世能

滅半字。是故名爲解了字義。若有隨逐半字

義者。是人不知如來之性。

thuaän theá gian. Nhö Ñieàu-baø-ñaït thò hieän hoaïi taêng, hoaù taùc chuûng chuûng hình maïo saéc töôïng vò cheá giôùi coá. Trí giaû lieãu ñaït baát öng ö thöû nhi sanh boá uùy. Thò danh tuøy thuaän theá gian chi haïnh. Dó thò coá danh Loã, Löu, Lö, Laâu.

Haáp khí thieät caên tuøy tî chi thanh, tröôøng ñoaûn sieâu thanh, tuøy aâm giaûi nghóa, giai nhaân thieät xæ nhi höõu sai bieät. Nhö thò töï nghóa naêng linh chuùng sanh khaåu nghieäp thanh tònh. Chuùng sanh Phaät taùnh taéc baát nhö thò, giaû ö vaên töï nhieân haäu thanh tònh. Haø dó coá? Taùnh boån tònh coá. Tuy phuïc xöû taïi aám, nhaäp, giôùi trung, taéc baát ñoàng ö aám, nhaäp, giôùi daõ. Thò coá chuùng sanh taát öng quy y.

Chö Boà Taùt ñaúng dó Phaät taùnh coá, ñaúng thò chuùng sanh voâ höõu sai bieät. Thò coá baùn töï ö chö kinh thô, kyù luaän, vaên chöông nhi vi caên baûn. Höïu baùn töï nghóa giaû giai thò phieàn naõo ngoân thuyeát chi boån coá danh baùn töï. Maõn töï giaû naõi thò nhaát thieát thieän phaùp ngoân thuyeát chi caên baûn daõ.

Thí nhö theá gian vi aùc chi giaû danh vi baùn nhaân, tu thieän chi giaû danh vi maõn nhaân. Nhö thò nhaát thieát kinh thô kyù luaän giai nhaân baùn töï nhi vi caên baûn. Nhöôïc ngoân Nhö Lai caäp chaùnh giaûi thoaùt nhaäp ö baùn töï thò söï baát nhieân. Haø dó coá? Ly vaên töï coá. Thò coá Nhö Lai ö nhaát thieát phaùp, voâ ngaïi, voâ tröôùc, chaân ñaéc giaûi thoaùt.

Haø ñaúng danh vi giaûi lieãu töï nghóa? Höõu tri Nhö Lai xuaát hieän ö theá, naêng dieät baùn töï. Thò coá danh vi giaûi lieãu töï nghóa. Nhöôïc höõu tuøy truïc baùn töï nghóa giaû, thò nhaân baát tri Nhö Lai chi taùnh.

158

大般涅槃經

159


何等名爲無字義也。親近修習不善法者是名無字。又無字者雖能親近修習善法。不知如來常與無常恆與非恆。及法僧二寶律與非律。經與非經魔說佛說。若有不能如是分別。是名隨逐無字義也。我今已說如是隨逐無字之義。

善男子。是故汝今應離半字善解滿字。

迦葉菩薩白佛言。世尊。我等應當善學

字數。今我值遇無上之師。已受如來慇懃誨

勑。

佛讚迦葉。善哉善哉。樂正法者應如是

學。

爾時佛告迦葉菩薩。善男子。鳥有二種。

一名迦隣提。二名鴛鴦。遊止共俱不相捨

離。是苦無常無我等法。亦復如是不得相

離。

迦葉菩薩白佛言。世尊。云何是苦無常無

我。如彼鴛鴦迦隣提鳥。

佛言。善男子。異法是苦異法是樂。異法

是常異法無常。異法是我異法無我。譬如稻

米異於麻麥。麻麥復異豆粟甘蔗。如是諸種

Haø ñaúng danh vi voâ töï nghóa daõ? Thaân caän tu taäp baát thieän phaùp giaû thò danh voâ töï. Höïu voâ töï giaû tuy naêng thaân caän tu taäp thieän phaùp, baát tri Nhö Lai thöôøng döõ voâ thöôøng, haèng döõ phi haèng, caäp phaùp, taêng nhò baûo, luaät döõ phi luaät, kinh döõ phi kinh, ma thuyeát, Phaät thuyeát. Nhöôïc höõu baát naêng nhö thò phaân bieät thò danh tuøy truïc voâ töï nghóa daõ. Ngaõ kim dó thuyeát nhö thò tuøy truïc voâ töï chi nghóa.

Thieän nam töû! Thò coá nhöõ kim öng ly baùn töï thieän giaûi maõn töï.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Ngaõ ñaúng öng ñöông thieän hoïc töï soá. Kim ngaõ trò ngoä voâ thöôïng chi sö dó thoï Nhö Lai aân caàn hoái saéc.

Phaät taùn Ca-dieáp: Thieän tai, thieän tai! Nhaïo chaùnh phaùp giaû öng nhö thò hoïc.

Nhó thôøi Phaät caùo Ca-dieáp Boà Taùt: Thieän nam töû! Ñieåu höõu nhò chuûng: nhaát danh ca-laân-ñeà, nhò danh uyeân öông, du chæ coäng caâu baát töông xaû ly. Thò khoå, voâ thöôøng, voâ ngaõ ñaúng phaùp dieäc phuïc nhö thò baát ñaéc töông ly.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Vaân haø thò khoå, voâ thöôøng, voâ ngaõ nhö bæ uyeân öông, ca-laân-ñeà ñieåu?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Dò phaùp thò khoå, dò phaùp thò laïc, dò phaùp thò thöôøng, dò phaùp voâ thöôøng, dò phaùp thò ngaõ, dò phaùp voâ ngaõ. Thí nhö ñaïo meã dò ö ma maïch, ma maïch phuïc dò ñaäu, tuùc cam giaù. Nhö thò chö chuûng tuøng kyø

160

大般涅槃經

161


從其萌芽乃至葉華皆是無常。果實成熟人受

用時乃名爲常。何以故。性真實故。

迦葉菩薩白佛言。世尊。如是等物若是常

者同如來耶。

佛言。善男子。汝今不應作如是說。何

以故。若言如來如須彌山。刧壞之時須彌崩

倒。如來爾時豈同壞耶。

善男子。汝今不應受持是義。善男子。一

切諸法唯除佛性涅槃。更無一法而是常者。

直以世諦言果實常。

迦葉菩薩白佛言。世尊。善哉善哉。如佛

所說。

佛告迦葉。如是如是。善男子。雖修一

切契經諸定。乃至未聞大般涅槃。皆言一切

悉是無常。聞是經已雖有煩惱如無煩惱。即

能利益一切人天。何以故。曉了己身有佛性

故。是名爲常。

復次善男子。譬如菴羅樹其華始敷名無常

相。若成果實多所利益乃名爲常。如是善男

子。雖修一切契經諸定。未聞如是大涅槃經

時。咸言一切悉是無常。聞是經已雖有煩惱

manh nha naõi chí dieäp hoa, giai thò voâ thöôøng. Quaû thaät thaønh thuïc nhaân thoï duïng thôøi naõi danh vi thöôøng. Haø dó coá? Taùnh chaân thaät coá.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö thò ñaúng vaät nhöôïc thò thöôøng giaû ñoàng Nhö Lai da?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ kim baát öng taùc nhö thò thuyeát. Haø dó coá? Nhöôïc ngoân Nhö Lai nhö Tu-di sôn, kieáp hoaïi chi thôøi Tu-di baêng ñaûo, Nhö Lai nhó thôøi khôûi ñoàng hoaïi da?

Thieän nam töû! Nhöõ kim baát öng thoï trì thò nghóa. Thieän nam töû! Nhaát thieát chö phaùp duy tröø Phaät taùnh, Nieát-baøn caùnh voâ nhaát phaùp nhi thò thöôøng giaû. Tröïc dó theá ñeá ngoân quaû thaät thöôøng.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Thieän tai, thieän tai! Nhö Phaät sôû thuyeát.

Phaät caùo Ca-dieáp: Nhö thò, nhö thò! Thieän nam töû! Tuy tu nhaát thieát kheá kinh chö ñònh, naõi chí vò vaên Ñaïi Baùt Nieát-baøn, giai ngoân nhaát thieát taát thò voâ thöôøng. Vaên thò kinh dó tuy höõu phieàn naõo nhö voâ phieàn naõo, töùc naêng lôïi ích nhaát thieát nhaân thieân. Haø dó coá? Hieåu lieãu kyû thaân höõu Phaät taùnh coá. Thò danh vi thöôøng.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö am-la thoï kyø hoa thuûy phu danh voâ thöôøng töôùng. Nhöôïc thaønh quaû thaät ña höõu lôïi ích naõi danh vi thöôøng. Nhö thò thieän nam töû! Tuy tu nhaát thieát kheá kinh chö ñònh, vò vaên nhö thò Ñaïi Nieát-baøn kinh thôøi, haøm ngoân nhaát thieát taát thò voâ thöôøng. Vaên thò kinh dó tuy höõu phieàn naõo nhö voâ phieàn naõo, töùc naêng lôïi

162

大般涅槃經

163


如無煩惱。即能利益一切人天。何以故。曉

了自身有佛性故。是名爲常。

復次善男子。譬如金鑛銷鎔之時。是無

常相鎔已成金多所利益。乃名爲常。如是善

男子。雖修一切契經諸定。未聞如是大涅槃



了自身有佛性故。是名爲常。

復次善男子。譬如胡麻未被壓時名曰無

常。旣壓成油多有利益。乃名爲常。善男

子。雖修一切契經諸定。未聞如是大涅槃經



了己身有佛性故。是名爲常。

復次善男子。譬如衆流皆歸于海。一切契

經諸定三昧皆歸大乘大涅槃經。何以故。究

竟善說有佛性故。

善男子。是故我言。異法是常 , 異法無

常,乃至無我亦復如是。

迦葉菩薩白佛言。世尊。如來已離憂悲毒

箭。

ích nhaát thieát nhaân thieân. Haø dó coá? Hieåu lieãu töï thaân höõu Phaät taùnh coá. Thò danh vi thöôøng.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö kim khoaùng tieâu dung chi thôøi thò voâ thöôøng töôùng. Dung dó thaønh kim ña sôû lôïi ích naõi danh vi thöôøng. Nhö thò thieän nam töû! Tuy tu nhaát thieát kheá kinh chö ñònh, vò vaên nhö thò Ñaïi Nieát-baøn kinh thôøi, haøm ngoân nhaát thieát taát thò voâ thöôøng. Vaên thò kinh dó tuy höõu phieàn naõo nhö voâ phieàn naõo, töùc naêng lôïi ích nhaát thieát nhaân thieân. Haø dó coá? Hieåu lieãu töï thaân höõu Phaät taùnh coá. Thò danh vi thöôøng.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö hoà ma vò bò aùp thôøi danh vieát voâ thöôøng. Kyù aùp thaønh du ña höõu lôïi ích naõi danh vi thöôøng. Thieän nam töû! Tuy tu nhaát thieát kheá kinh chö ñònh, vò vaên nhö thò Ñaïi Nieát-baøn kinh thôøi, haøm ngoân nhaát thieát taát thò voâ thöôøng. Vaên thò kinh dó tuy höõu phieàn naõo nhö voâ phieàn naõo, töùc naêng lôïi ích nhaát thieát nhaân thieân. Haø dó coá? Hieåu lieãu kyû thaân höõu Phaät taùnh coá. Thò danh vi thöôøng.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö chuùng löu giai quy vu haûi. Nhaát thieát kheá kinh chö ñònh Tam-muoäi giai quy ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh. Haø dó coá? Cöùu caùnh thieän thuyeát höõu Phaät taùnh coá.

Thieän nam töû! Thò coá ngaõ ngoân: dò phaùp thò thöôøng, dò phaùp voâ thöôøng, naõi chí voâ ngaõ dieäc phuïc nhö thò.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Lai dó ly öu bi ñoäc tieãn.

164

大般涅槃經

165


夫憂悲者,名之爲天。如來非天。有憂悲

者名之爲人如來非人。是憂悲者名二十五

有。如來非二十五有。是故如來無有憂悲。

何故稱言如來憂悲。

善男子。無想天者名爲無想。若無想者則

無夀命。若無夀命云何而有陰界諸入。以是

義故。無想天夀不可說言有所住處。

善男子。譬如樹神依樹而住。不得定言依

枝依節依莖依葉。雖無定所不得言無。無想

天夀亦復如是。

善男子。佛法亦爾。甚深難解。如來實無

憂悲苦惱。而於衆生起大慈悲現有憂悲。視

諸衆生如羅睺羅。

復次善男子。無想天中所有夀命唯佛能知

非餘所及。乃至非想非非想處亦復如是。

迦葉。如來之性清淨無染。猶如化身。何

處當有憂悲苦惱。若言如來無憂悲者。云何

能利一切衆生弘廣佛法。若言無者云何而言

等視衆生如羅睺羅。若不等視如羅睺羅。如

是之言則爲虚妄。以是義故。善男子。佛不

Phuø öu bi giaû, danh chi vi thieân. Nhö Lai phi thieân. Höõu öu bi giaû, danh chi vi nhaân. Nhö Lai phi nhaân. Thò öu bi giaû, danh nhò thaäp nguõ höõu. Nhö Lai phi nhò thaäp nguõ höõu. Thò coá Nhö Lai voâ höõu öu bi. Haø coá xöng ngoân Nhö Lai öu bi?

Thieän nam töû! Voâ töôûng thieân giaû danh vi voâ töôûng. Nhöôïc voâ töôûng giaû taéc voâ thoï maïng. Nhöôïc voâ thoï maïng vaân haø nhi höõu aám, giôùi, chö nhaäp? Dó thò nghóa coá voâ töôûng thieân thoï, baát khaû thuyeát ngoân höõu sôû truï xöù.

Thieän nam töû! Thí nhö thoï thaàn y thoï nhi truï. Baát ñaéc ñònh ngoân y chi, y tieát, y haønh, y dieäp. Tuy voâ ñònh sôû baát ñaéc ngoân voâ. Voâ töôûng thieân thoï dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Phaät phaùp dieäc nhó thaäm thaâm nan giaûi. Nhö Lai thaät voâ öu bi khoå naõo, nhi ö chuùng sanh khôûi ñaïi töø bi, hieän höõu öu bi thò chö chuùng sanh nhö La-haàu-la.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Voâ töôûng thieân trung sôû höõu thoï maïng duy Phaät naêng tri phi dö sôû caäp. Naõi chí Phi töôûng phi phi töôûng xöù dieäc phuïc nhö thò.

Ca-dieáp! Nhö Lai chi taùnh thanh tònh voâ nhieãm do nhö hoaù thaân. Haø xöù ñöông höõu öu bi khoå naõo? Nhöôïc ngoân Nhö Lai voâ öu bi giaû vaân haø naêng lôïi nhaát thieát chuùng sanh, hoaèng quaûng Phaät phaùp? Nhöôïc ngoân voâ giaû vaân haø nhi ngoân ñaúng thò chuùng sanh nhö La-haàu-la? Nhöôïc baát ñaúng thò nhö La-haàu-la, nhö thò chi ngoân taéc vi hö voïng. Dó thò nghóa coá, thieän nam töû! Phaät baát khaû tö nghò, Phaùp

166

大般涅槃經

167


可思議法不可思議衆生佛性不可思議。無想

天夀不可思議。如來有憂及以無憂。是佛境

界非諸聲聞緣覺所知。

善男子。譬如空中舍宅微塵不可住立。若

言舍宅不因空住無有是處。以是義故。不可

說舍住於虚空不住虚空。凡夫之人雖復說言

舍住虚空。而是虚空實無所住。何以故。性

無住故。

善男子。心亦如是。不可說言住陰界入

及以不住。無想天夀亦復如是。如來憂悲亦

復如是。若無憂悲云何說言等視衆生如羅睺

羅。若言有者復云何言性同虚空。

善男子。譬如幻師雖復化作種種宮殿。殺

生長養繫縛放捨。及作金銀瑠璃寶物叢林樹

木都無實性。如來亦爾。隨順世間示現憂悲

無有真實。

善男子。如來已入於般涅槃。云何當有

憂悲苦惱。若謂如來入於涅槃是無常者。當

知是人則有憂悲。若謂如來不入涅槃常住不

baát khaû tö nghò, chuùng sanh Phaät taùnh baát khaû tö nghò, Voâ töôûng thieân thoï baát khaû tö nghò. Nhö Lai höõu öu caäp dó voâ öu, thò Phaät caûnh giôùi phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri.

Thieän nam töû! Thí nhö khoâng trung, xaù traïch vi traàn baát khaû truï laäp. Nhöôïc ngoân xaù traïch baát nhaân khoâng truï, voâ höõu thò xöù. Dó thò nghóa coá baát khaû thuyeát xaù truï ö hö khoâng, baát truï hö khoâng. Phaøm phu chi nhaân tuy phuïc thuyeát ngoân xaù truï hö khoâng, nhi thò hö khoâng thaät voâ sôû truï. Haø dó coá? Taùnh voâ truï coá.

Thieän nam töû! Taâm dieäc nhö thò baát khaû thuyeát ngoân truï aám, giôùi, nhaäp caäp dó baát truï. Voâ Töôûng Thieân thoï dieäc phuïc nhö thò, Nhö Lai öu bi dieäc phuïc nhö thò. Nhöôïc voâ öu bi vaân haø thuyeát ngoân ñaúng thò chuùng sanh nhö La-haàu-la? Nhöôïc ngoân höõu giaû phuïc vaân haø ngoân taùnh ñoàng hö khoâng?

Thieän nam töû! Thí nhö huyeãn sö tuy phuïc hoaù taùc chuûng chuûng cung ñieän, saùt sanh, tröôûng döôõng, heä phöôïc, phoùng xaû, caäp taùc kim, ngaân, löu ly, baûo vaät, tuøng laâm thoï moäc, ñoâ voâ thaät taùnh. Nhö Lai dieäc nhó tuøy thuaän theá gian thò hieän öu bi voâ höõu chaân thaät.

Thieän nam töû! Nhö Lai dó nhaäp ö Baùt Nieát-baøn, vaân haø ñöông höõu öu bi khoå naõo? Nhöôïc vò Nhö Lai nhaäp ö Nieát-baøn thò voâ thöôøng giaû, ñöông tri thò nhaân taéc höõu öu bi.

168

大般涅槃經

169


變。當知是人無有憂悲。如來有憂及以無憂

無能知者。

復次善男子。譬如下人能知下法不知中

上。中者知中不知於上。上者知上及知中

下。聲聞緣覺亦復如是。齊知自地。如來不

爾悉知自地及以他地。是故如來名無礙智。

示現幻化隨順世間凡夫肉眼謂是真實。而欲

盡知如來無礙無上智者無有是處。有憂無憂

唯佛能知。以是因緣異法有我異法無我。是

名鴛鴦迦隣提鳥性。

復次善男子。佛法猶如鴛鴦共行。是迦隣

提及鴛鴦鳥。盛夏水漲選擇高原安處其子爲

長養故。然後隨本安隱而遊。如來出世亦復

如是。化無量衆生令住正法。如彼鴛鴦迦隣

提鳥選擇高原安置其子。如來亦爾。令諸衆

生所作已辦即便入於大般涅槃。

善男子。是名異法是苦,異法是樂。諸行

是苦。涅槃是樂,第一微妙壞諸行故。

迦葉菩薩白佛言。世尊。云何衆生得涅槃

者名第一樂。

Nhöôïc vò Nhö Lai baát nhaäp Nieát-baøn thöôøng truï baát bieán, ñöông tri thò nhaân voâ höõu öu bi. Nhö Lai höõu öu caäp dó voâ öu, voâ naêng tri giaû.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö haï nhaân naêng tri haï phaùp, baát tri trung, thöôïng. Trung giaû tri trung baát tri ö thöôïng. Thöôïng giaû tri thöôïng caäp tri trung, haï. Thanh vaên, Duyeân giaùc dieäc phuïc nhö thò, teà tri töï ñòa. Nhö Lai baát nhó taát tri töï ñòa caäp dó tha ñòa. Thò coá Nhö Lai danh voâ ngaïi trí, thò hieän huyeãn hoaù tuøy thuaän theá gian. Phaøm phu nhuïc nhaõn vò thò chaân thaät nhi duïc taän tri Nhö Lai voâ ngaïi voâ thöôïng trí giaû, voâ höõu thò xöù. Höõu öu, voâ öu duy Phaät naêng tri. Dó thò nhaân duyeân dò phaùp höõu ngaõ, dò phaùp voâ ngaõ. Thò danh uyeân öông, ca-laân-ñeà ñieåu taùnh.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Phaät phaùp do nhö uyeân öông coäng haønh. Thò ca-laân-ñeà caäp uyeân öông ñieåu, thaïnh haï thuûy tröôùng tuyeån traïch cao nguyeân, an xöû kyø töû vò tröôûng döôõng coá. Nhieân haäu tuøy boån an oån nhi du. Nhö Lai xuaát theá dieäc phuïc nhö thò, hoaù voâ löôïng chuùng sanh linh truï chaùnh phaùp. Nhö bæ uyeân öông, ca-laân-ñeà ñieåu tuyeån traïch cao nguyeân, an trí kyø töû, Nhö Lai dieäc nhó linh chö chuùng sanh sôû taùc dó bieän, töùc tieän nhaäp ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Thò danh dò phaùp thò khoå, dò phaùp thò laïc. Chö haønh thò khoå. Nieát-baøn thò laïc, ñeä nhaát vi dieäu hoaïi chö haønh coá.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Vaân haø chuùng sanh ñaéc Nieát-baøn giaû danh ñeä nhaát laïc?

170

大般涅槃經

171


佛言。善男子。如我所說,諸行和合名爲

老,死。

謹慎不放逸

是處名甘露

放逸不謹慎

是名爲死句

若不放逸者

則得不死處

如其放逸者

常趣於死路

若放逸者名有爲法。是有爲法爲第一苦。

若不放逸者則名涅槃。彼涅槃者名爲甘露第

一最樂。若趣諸行是名死處受第一苦。若至

涅槃則名不死受最妙樂。若不放逸雖集諸

行。是亦名爲常樂不死不破壞身。云何放逸

云何不放逸。非聖凡夫是名放逸常死之法。

出世聖人是不放逸無有老死。何以故。入於

第一常樂涅槃。以是義故。異法是苦異法是

樂。異法是我異法無我。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö ngaõ sôû thuyeát, chö haønh hoøa hieäp danh vi laõo, töû.

Caån thaän baát phoùng daät,

Thò xöù danh cam loä,

Phoùng daät baát caån thaän,

Thò danh vi töû cuù.

Nhöôïc baát phoùng daät giaû,

Taéc ñaéc baát töû xöù,

Nhö kyø phoùng daät giaû,

Thöôøng thuù ö töû loä.

Nhöôïc phoùng daät giaû danh höõu vi phaùp. Thò höõu vi phaùp vi ñeä nhaát khoå. Nhöôïc baát phoùng daät giaû taéc danh Nieát-baøn. Bæ Nieát-baøn giaû danh vi cam loä ñeä nhaát toái laïc. Nhöôïc thuù chö haønh thò danh töû xöù thoï ñeä nhaát khoå. Nhöôïc chí Nieát-baøn taéc danh baát töû thoï toái dieäu laïc. Nhöôïc baát phoùng daät tuy taäp chö haønh thò dieäc danh vi thöôøng, laïc, baát töû, baát phaù hoaïi thaân. Vaân haø phoùng daät? Vaân haø baát phoùng daät? Phi thaùnh phaøm phu thò danh phoùng daät thöôøng töû chi phaùp. Xuaát theá thaùnh nhaân thò baát phoùng daät voâ höõu laõo töû. Haø dó coá? Nhaäp ö ñeä nhaát thöôøng laïc Nieát-baøn. Dó thò nghóa coá dò phaùp thò khoå, dò phaùp thò laïc, dò phaùp thò ngaõ, dò phaùp voâ ngaõ.

172

大般涅槃經

173


如人在地仰觀虚空不見鳥迹。善男子。衆

生亦爾無有天眼。在煩惱中而不自見有如來

性。是故我說無我密教。所以者何。無天眼

者不知真我橫計我故。因諸煩惱所造有爲即

是無常。是故我說異法是常異法無常。

精進勇猛者

若處於山頂　

平地及曠野

常見諸凡夫

昇大智慧殿

無上微妙臺

旣自除憂患

亦見衆生憂

如來悉斷無量煩惱住智慧山。見諸衆生常

在無量億煩惱中。

迦葉菩薩復白佛言。世尊。如偈所說是義

不然。何以故。入涅槃者無憂無喜。云何得

昇智慧臺殿。復當云何住在山頂而見衆生。

佛言。善男子。智慧殿者即名涅槃。無

憂愁者謂如來也。有憂愁者名凡夫人。以凡

Nhö nhaân taïi ñòa ngöôõng quan hö khoâng, baát kieán ñieåu tích. Thieän nam töû! Chuùng sanh dieäc nhó voâ höõu thieân nhaõn, taïi phieàn naõo trung nhi baát töï kieán höõu Nhö Lai taùnh. Thò coá ngaõ thuyeát voâ ngaõ maät giaùo. Sôû dó giaû haø? Voâ thieân nhaõn giaû baát tri chaân ngaõ, hoaïnh keá ngaõ coá. Nhaân chö phieàn naõo sôû taïo höõu vi töùc thò voâ thöôøng. Thò coá ngaõ thuyeát dò phaùp thò thöôøng, dò phaùp voâ thöôøng.

Tinh caàn duõng maõnh giaû,

Nhöôïc xöû ö sôn ñænh,

Bình ñòa caäp khoaùng daõ,

Thöôøng kieán chö phaøm phu.

Thaêng ñaïi trí hueä ñieän,

Voâ thöôïng vi dieäu ñaøi,

Kyù töï tröø öu hoaïn,

Dieäc kieán chuùng sanh öu.

Nhö Lai taát ñoaïn voâ löôïng phieàn naõo truï trí hueä sôn, kieán chö chuùng sanh thöôøng taïi voâ löôïng öùc phieàn naõo trung.

Ca-dieáp Boà Taùt phuïc baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö keä sôû thuyeát thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Nhaäp Nieát-baøn giaû voâ öu, voâ hyû. Vaân haø ñaéc thaêng trí hueä ñaøi ñieän? Phuïc ñöông vaân haø truï taïi sôn ñænh nhi kieán chuùng sanh?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Trí hueä ñieän giaû töùc danh Nieát-baøn. Voâ öu saàu giaû vò Nhö Lai daõ. Höõu öu saàu giaû

174

大般涅槃經

175


夫憂故如來無憂。須彌山頂者謂正解脫。勤

精進者喻須彌山無有動轉。地謂有爲行也。

是諸凡夫安住是地造作諸行。其智慧者則名

正覺。離有常住故名如來。如來愍念無量衆

生。常爲諸有毒箭所中。是故名爲如來有

憂。

迦葉菩薩白佛言。世尊。若使如來有憂慼

者。則不得稱爲等正覺。

佛言迦葉。皆有因緣隨有衆生應受化處。

如來於中示現受生雖現受生而實無生。是故

如來名常住法。如迦隣提鴛鴦等鳥。

大般涅槃經卷第八

終

danh phaøm phu nhaân. Dó phaøm phu öu coá Nhö Lai voâ öu. Tu-di sôn ñænh giaû vò chaùnh giaûi thoaùt. Caàn tinh taán giaû duï Tu-di sôn voâ höõu ñoäng chuyeån. Ñòa vò höõu vi haïnh daõ. Thò chö phaøm phu an truï thò ñòa taïo taùc chö haønh. Kyø trí hueä giaû taéc danh chaùnh giaùc ly höõu thöôøng truï coá danh Nhö Lai. Nhö Lai maãn nieäm voâ löôïng chuùng sanh thöôøng vi chö höõu ñoäc tieãn sôû truùng, thò coá danh vi Nhö Lai höõu öu.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhöôïc söû Nhö Lai höõu öu thích giaû taéc baát ñaéc xöng vi Ñaúng chaùnh giaùc.

Phaät ngoân: Ca-dieáp! Giai höõu nhaân duyeân tuøy höõu chuùng sanh öng thoï hoaù xöù, Nhö Lai ö trung thò hieän thoï sanh. Tuy hieän thoï sanh nhi thaät voâ sanh. Thò coá Nhö Lai danh thöôøng truï phaùp, nhö ca-laân-ñeà, uyeân öông ñaúng ñieåu.

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh - Quyeån ñeä baùt

Chung

218 219

大般涅槃經卷第九

如來性品第四之六

復次善男子。譬如有人見月不現。皆言月

沒而作沒想。而此月性實無沒也。轉現他方

彼處衆生復謂月出。而此月性實無出也。何

以故。以須彌山障故不現。其月常生性無出

沒。如來應正徧知亦復如是。出於三千大千

世界。或閻浮提示有父母。衆生皆謂如來生

於閻浮提內。或閻浮提示現涅槃。而如來性

實無涅槃。而諸衆生皆謂如來實般涅槃喻如

月沒。

善男子。如來之性實無生滅。爲化衆生故

示生滅。

善男子。如此滿月餘方見半。此方半月餘

方見滿。閻浮提人若見月初皆謂一日起初月


Ñeä töù chi luïc

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân kieán nguyeät baát hieän giai ngoân nguyeät moät, nhi taùc moät töôûng. Nhi thöû nguyeät taùnh thaät voâ moät daõ. Chuyeån hieän tha phöông bæ xöù chuùng sanh phuïc vò nguyeät xuaát. Nhi thöû nguyeät taùnh thaät voâ xuaát daõ. Haø dó coá? Dó Tu-di sôn chöôùng, coá baát hieän. Kyø nguyeät thöôøng sanh taùnh voâ xuaát moät. Nhö Lai, ÖÙng, Chaùnh Bieán Tri dieäc phuïc nhö thò, xuaát ö tam thieân ñaïi thieân theá giôùi. Hoaëc Dieâm-phuø-ñeà thò höõu phuï maãu. Chuùng sanh giai vò Nhö Lai sanh ö Dieâm-phuø-ñeà noäi. Hoaëc Dieâm-phuø-ñeà thò hieän Nieát-baøn. Nhi Nhö Lai taùnh thaät voâ Nieát-baøn. Nhi chö chuùng sanh giai vò Nhö Lai thaät Baùt Nieát-baøn duï nhö nguyeät moät.

Thieän nam töû! Nhö Lai chi taùnh thaät voâ sanh dieät. Vò hoaù chuùng sanh coá thò sanh dieät.

Thieän nam töû! Nhö thöû maõn nguyeät dö phöông kieán baùn, thöû phöông baùn nguyeät, dö phöông kieán maõn. Dieâm-phuø-ñeà nhaân nhöôïc kieán nguyeät sô giai vò nhaát nhaät khôûi sô nguyeät töôûng. Kieán nguyeät thaïnh maõn vò thaäp nguõ nhaät sanh thaïnh maõn töôûng. Nhi thöû nguyeät taùnh thaät voâ khuy doanh. Nhaân Tu-di sôn nhi höõu taêng, giaûm.

Thieän nam töû! Nhö Lai dieäc nhó ö Dieâm-phuø-ñeà hoaëc hieän sô sanh, hoaëc hieän Nieát-baøn. Hieän thuûy sanh thôøi do

220

大般涅槃經

221


想。見月盛滿謂十五日生盛滿想。而此月性

實無虧盈。因須彌山而有增減。

善男子。如來亦爾於閻浮提或現初生或

現涅槃。現始生時猶如月初一切皆謂童子初

生。行於七步如二日月。或復示現入於書堂

如三日月。示現出家如八日月。放大智慧微

妙光明。能破無量衆生魔衆。如十五日盛滿

之月。或復示現三十二相八十種好。以自莊

嚴而現涅槃喻如月蝕。如是衆生所見不同。

或見半月或見滿月或見月蝕。而此月性實無

增減蝕噉之者常是滿月。如來之身亦復如

是。是故名爲常住不變。

復次善男子。喻如滿月一切悉現。在在

處處城邑聚落山澤水中若井若池若瓫若鍑一

切皆現。有諸衆生行百由旬百千由旬見月常

隨。凡夫愚人妄生憶想言。我本於城邑屋宅

見如是月今復於此空澤而見。爲是本月爲異

於本。各作是念月形大小或如鍑口。或復有

言大如車輪。或言猶如四十九由旬。一切皆

nhö nguyeät sô, nhaát thieát giai vò ñoàng töû sô sanh. Haønh ö thaát boä nhö nhò nhaät nguyeät. Hoaëc phuïc thò hieän nhaäp ö thô ñöôøng nhö tam nhaät nguyeät. Thò hieän xuaát gia nhö baùt nhaät nguyeät. Phoùng ñaïi trí hueä vi dieäu quang minh, naêng phaù voâ löôïng chuùng sanh, ma chuùng, nhö thaäp nguõ nhaät thaïnh maõn chi nguyeät. Hoaëc phuïc thò hieän tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo dó töï trang nghieâm, nhi hieän Nieát-baøn duï nhö nguyeät thöïc. Nhö thò chuùng sanh sôû kieán baát ñoàng: hoaëc kieán baùn nguyeät, hoaëc kieán maõn nguyeät, hoaëc kieán nguyeät thöïc. Nhi thöû nguyeät taùnh thaät voâ taêng, giaûm, thöïc haùm chi giaû, thöôøng thò maõn nguyeät. Nhö Lai chi thaân dieäc phuïc nhö thò. Thò coá danh vi thöôøng truï baát bieán.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Duï nhö maõn nguyeät nhaát thieát taát hieän, taïi taïi xöù xöù thaønh aáp tuï laïc sôn traïch thuûy trung, nhöôïc tænh, nhöôïc trì, nhöôïc boàn, nhöôïc phuùc nhaát thieát giai hieän. Höõu chö chuùng sanh haønh baùch do-tuaàn, baùch thieân do-tuaàn kieán nguyeät thöôøng tuøy. Phaøm phu ngu nhaân voïng sanh öùc töôûng, ngoân: “Ngaõ boån ö thaønh aáp oác traïch kieán nhö thò nguyeät. Kim phuïc ö thöû khoâng traïch nhi kieán. Vò thò boån nguyeät vò dò ö boån?” Caùc taùc thò nieäm. Nguyeät hình ñaïi tieåu hoaëc nhö phuùc khaåu. Hoaëc phuïc höõu ngoân: ñaïi nhö xa luaân. Hoaëc ngoân: do nhö töù thaäp cöûu do-tuaàn. Nhaát thieát giai kieán nguyeät chi quang minh, hoaëc kieán ñoaøn vieân duï nhö kim baøn. Thò nguyeät taùnh nhaát, chuûng chuûng chuùng sanh caùc kieán dò töôùng.

Thieän nam töû! Nhö Lai dieäc nhó xuaát hieän ö theá. Hoaëc höõu nhaân thieân nhi taùc thò nieäm: “Nhö Lai kim giaû taïi

222

大般涅槃經

223


見月之光明。或見團圓喻如金槃。是月性一

種種衆生各見異相。

善男子。如來亦爾出現於世。或有人天而

作是念。如來今者在我前住。復有衆生亦生

是念如來今者在我前住。或有聾瘂亦見如來

有聾瘂相。衆生雜類言音各異皆謂如來悉同

己語。亦各生念在我舍宅受我供養。或有衆

生見如來身廣大無量。有見微小或有見佛是

聲聞像。或復有見爲緣覺像。有諸外道復各

念言。如來今者在我法中出家學道。或有衆

生復作是念。如來今者獨爲我故出現於世。

如來實性喻如彼月即是法身是無生身。方便

之身隨順於世示現無量本業因緣。在在處處

示現有生猶如彼月。以是義故如來常住無有

變異。

復次善男子。如羅睺羅,阿脩羅王以手遮

月。世間諸人咸謂月蝕。阿脩羅王實不能蝕

以阿脩羅障其明故。是月團圓無有虧損。但

以手障故使不現。若攝手時世間咸謂月已還

生皆言是月多受苦惱。假使百千阿脩羅王不

能惱之。如來亦爾。示有衆生於如來所生麤

ngaõ tieàn truï.” Phuïc höõu chuùng sanh dieäc sanh thò nieäm: “Nhö Lai kim giaû taïi ngaõ tieàn truï.” Hoaëc höõu lung aù dieäc kieán Nhö Lai höõu lung aù töôùng. Chuùng sanh taïp loaïi ngoân aâm caùc dò giai vò Nhö Lai taát ñoàng kyû ngöõ, dieäc caùc sanh nieäm: “Taïi ngaõ xaù traïch thoï ngaõ cuùng döôøng.” Hoaëc höõu chuùng sanh kieán Nhö Lai thaân quaûng ñaïi voâ löôïng. Höõu kieán vi tieåu. Hoaëc höõu kieán Phaät thò Thanh vaên töôïng. Hoaëc phuïc höõu kieán vi Duyeân giaùc töôïng. Höõu chö ngoaïi ñaïo phuïc caùc nieäm ngoân: “Nhö Lai kim giaû taïi ngaõ phaùp trung xuaát gia hoïc ñaïo.” Hoaëc höõu chuùng sanh phuïc taùc thò nieäm: “Nhö Lai kim giaû ñoäc vò ngaõ coá xuaát hieän ö theá.” Nhö Lai thaät taùnh duï nhö bæ nguyeät töùc thò phaùp thaân, thò voâ sanh thaân, phöông tieän chi thaân, tuøy thuaän ö theá thò hieän voâ löôïng boån nghieäp nhaân duyeân. Taïi taïi xöù xöù thò hieän höõu sanh do nhö bæ nguyeät. Dó thò nghóa coá Nhö Lai thöôøng truï voâ höõu bieán dò.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö La-haàu-la A-tu-la vöông dó thuû giaø nguyeät, theá gian chi nhaân haøm vò nguyeät thöïc. A-tu-la vöông thaät baát naêng thöïc, dó A-tu-la chöôùng kyø minh coá. Thò nguyeät ñoaøn vieân voâ höõu khuy toån, ñaûn dó thuû chöôùng coá söû baát hieän. Nhöôïc nhieáp thuû thôøi theá gian haøm vò nguyeät dó hoaøn sanh, giai ngoân: Thò nguyeät ña thoï khoå naõo. Giaû söû baùch thieân A-tu-la vöông baát naêng naõo chi. Nhö Lai dieäc nhó thò höõu chuùng sanh ö Nhö Lai sôû sanh thoâ aùc taâm xuaát Phaät thaân huyeát, khôûi nguõ nghòch toäi, chí nhaát-xieån-ñeà. Vò vò lai theá chö chuùng sanh coá nhö thò thò hieän, hoaïi taêng ñoaïn phaùp nhi taùc löu naïn. Giaû söû baùch thieân voâ löôïng chö ma, baát naêng ñaéc xuaát Nhö Lai

224

大般涅槃經

225


惡心出佛身血起五逆罪至一闡提。爲未來世

諸衆生故如是示現壞僧斷法而作留難。假使

百千無量諸魔不能得出如來身血。所以者

何。如來之身無有肉血筯脉骨髓。如來真實

實無惱壞。衆生皆謂法僧毁壞如來滅盡。而

如來性真實無變無有破壞隨順世間如是示

現。

復次善男子。如二人鬭若以刀杖傷身出

血雖至於死不起殺想。如是業相輕而不重。

於如來所本無殺心雖出身血是業亦爾輕而不

重。如來如是於未來世爲化衆生示現業報。

復次善男子。猶如良醫勤教其子醫方根

本。此是根藥此是莖藥此是華藥種種相貌汝

當善知。其子敬奉父之所勑精勤習學善解

諸藥。是醫後時夀盡命終。其子號咷而作是

言。父本教我根藥如是莖藥如是華藥如是色

相如是。如來亦爾爲化衆生示現制戒。應當

如是受持莫犯。作五逆罪誹謗正法及一闡

提。爲未來世起是事者是故示現。欲令比丘

於佛滅後作如是知。此是契經甚深之義。此

thaân huyeát. Sôû dó giaû haø? Nhö Lai chi thaân voâ höõu nhuïc huyeát caân maïch coát tuyû. Nhö Lai chaân thaät, thaät voâ naõo hoaïi. Chuùng sanh giai vò: Phaùp, Taêng huûy hoaïi, Nhö Lai dieät taän. Nhi Nhö Lai taùnh chaân thaät voâ bieán voâ höõu phaù hoaïi. Tuøy thuaän theá gian nhö thò thò hieän.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö nhò nhaân ñaáu. Nhöôïc dó ñao tröôïng thöông thaân xuaát huyeát, tuy chí ö töû baát khôûi saùt töôûng. Nhö thò nghieäp töôùng khinh nhi baát troïng. Ö Nhö Lai sôû boån voâ saùt taâm, tuy xuaát thaân huyeát thò nghieäp dieäc nhó khinh nhi baát troïng. Nhö Lai nhö thò ö vò lai theá, vò hoaù chuùng sanh thò hieän nghieäp baùo.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Do nhö löông y caàn giaùo kyø töû y phöông caên baûn: “Thöû thò caên döôïc, thöû thò haønh döôïc, thöû thò hoa döôïc. Chuûng chuûng töôùng maïo nhöõ ñöông thieän tri.” Kyø töû kính phuïng phuï chi sôû saéc, tinh caàn hoïc taäp thieän giaûi chö döôïc. Thò y haäu thôøi thoï taän maïng chung. Kyø töû haøo ñaøo nhi taùc thò ngoân: “Phuï boån giaùo ngaõ caên döôïc nhö thò, haønh döôïc nhö thò, hoa döôïc nhö thò, saéc töôùng nhö thò.” Nhö Lai dieäc nhó, vò hoaù chuùng sanh thò hieän cheá giôùi. Öng ñöông nhö thò thoï trì, maïc phaïm, taùc nguõ nghòch toäi, phæ baùng chaùnh phaùp caäp nhaát-xieån-ñeà. Vò vò lai theá khôûi thò söï giaû. Thò coá thò hieän duïc linh tyø-kheo, ö Phaät dieäc haäu taùc nhö thò tri: “Thöû thò kheá kinh thaäm thaâm chi nghóa. Thöû thò giôùi luaät khinh troïng chi töôùng. Thöû thò A-tyø-ñaøm phaân bieät phaùp cuù. Nhö bæ y töû.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö nhaân kieán nguyeät, luïc

226

大般涅槃經

227


是戒律輕重之相。此是阿毗曇分別法句。如

彼醫子。

復次善男子。如人見月六月一蝕。而上諸

天須臾之間頻見月蝕。何以故。彼天日長人

間短故。

善男子。如來亦爾天人咸謂如來夀短。如

彼天人須臾之間頻見月蝕。如來又於須臾之

間示現百千萬億涅槃。斷煩惱魔陰魔死魔。

是故百千萬億天魔悉知如來入般涅槃。又復

示現無量百千先業因緣。隨順世間種種性

故。示現如是無量無邊不可思議。是故如來

常住無變。

復次善男子。譬如明月衆生樂見。是故

稱月號爲樂見。衆生若有貪恚愚癡。則不得

稱爲樂見也。如來如是其性純善清淨無垢。

是最可稱爲樂見也。樂法衆生視之無厭。惡

心之人不喜瞻視。以是義故故言如來喻如明

月。

復次善男子。譬如日出有三時異。謂春

夏冬。冬日則短春日處中夏日極長。如來亦

nguyeät nhaát thöïc. Nhi thöôïng chö thieân tu du chi gian taàn kieán nguyeät thöïc. Haø dó coá? Bæ thieân nhaät tröôøng nhaân gian ñoaûn coá.

Thieän nam töû! Nhö Lai dieäc nhó, thieân nhaân haøm vò Nhö Lai thoï ñoaûn. Nhö bæ thieân nhaân tu du chi gian taàn kieán nguyeät thöïc. Nhö Lai höïu ö tu du chi gian thò hieän baùch thieân vaïn öùc Nieát-baøn, ñoaïn phieàn naõo ma, aám ma, töû ma. Thò coá baùch thieân vaïn öùc thieân ma taát tri Nhö Lai nhaäp baùt Nieát-baøn. Höïu phuïc thò hieän voâ löôïng baùch thieân tieân nghieäp nhaân duyeân. Tuøy thuaän theá gian chuûng chuûng taùnh coá, thò hieän nhö thò voâ löôïng voâ bieân baát khaû tö nghò. Thò coá Nhö Lai thöôøng truï voâ bieán.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö minh nguyeät chuùng sanh nhaïo kieán, thò coá xöng nguyeät hieäu vi “nhaïo kieán”. Chuùng sanh nhöôïc höõu tham, nhueá, ngu si, taéc baát ñaéc xöng vi “nhaïo kieán” daõ. Nhö Lai nhö thò kyø taùnh thuaàn thieän, thanh tònh voâ caáu thò toái khaû xöng vi nhaïo kieán daõ. Nhaïo phaùp chuùng sanh thò chi voâ yeåm, aùc taâm chi nhaân baát hyû chieâm thò. Dó thò nghóa coá, coá ngoân: Nhö Lai duï nhö minh nguyeät.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö nhaät xuaát höõu tam thôøi dò, vò: xuaân, haï, ñoâng. Ñoâng nhaät taéc ñoaûn, xuaân nhaät xöû trung, haï nhaät cöïc tröôøng. Nhö Lai dieäc nhó ö thöû tam thieân ñaïi thieân theá giôùi, vi ñoaûn thoï giaû caäp chö Thanh vaên thò hieän thoï ñoaûn. Tö ñaúng kieán dó haøm vò Nhö Lai thoï maïng ñoaûn xuùc duï nhö ñoâng nhaät. Vò chö Boà Taùt thò

228

大般涅槃經

229


爾於此三千大千世界爲短夀者。及諸聲聞示

現夀短。斯等見已咸謂如來夀命短促喻如冬

日。爲諸菩薩示現中夀若至一刼若減一刼喻

如春日。唯佛覩佛其夀無量喻如夏日。

善男子。如來所說方等大乘微密之教示現

世間。雨大法雨於未來世。若有人能護持是

典開示分別利益衆生。當知是輩真是菩薩喻

如盛夏天降甘雨。若有聲聞緣覺之人聞佛如

來微密之教。喻如冬日多遇冷患。菩薩之人

若聞如是微密教誨如來常住性無變易。喻如

春日萌芽開敷。而如來性實無長短爲世間故

示現如是。即是諸佛真實法性。

復次善男子。譬如衆星晝則不現。而人皆

謂晝星滅沒其實不沒。所以不現日光暎故。

如來亦爾聲聞緣覺不能得見。喻如世人不見

晝星。

復次善男子。譬如陰闇日月不現。愚夫謂

言日月失沒。而是日月實不失沒。如來正法

滅盡之時三寶現沒。亦復如是非爲永滅。是

hieän trung thoï, nhöôïc chí nhaát kieáp, nhöôïc giaûm nhaát kieáp duï nhö xuaân nhaät. Duy Phaät ñoå Phaät kyø thoï voâ löôïng duï nhö haï nhaät.

Thieän nam töû! Nhö Lai sôû thuyeát Phöông ñaúng Ñaïi thöøa vi maät chi giaùo, thò hieän theá gian vuõ ñaïi phaùp vuõ. Ö vò lai theá nhöôïc höõu nhaân naêng thoï trì thò ñieån, khai thò phaân bieät lôïi ích chuùng sanh, ñöông tri thò boái chaân thò Boà Taùt duï nhö thaïnh haï thieân giaùng cam vuõ. Nhöôïc höõu Thanh vaên, Duyeân giaùc chi nhaân vaên Phaät Nhö Lai vi maät chi giaùo duï nhö ñoâng nhaät ña ngoä laõnh hoaïn. Boà Taùt chi nhaân, nhöôïc vaên nhö thò vi maät giaùo hoái: Nhö Lai thöôøng truï, taùnh voâ bieán dò duï nhö xuaân nhaät manh nha khai phu. Nhi Nhö Lai taùnh thaät voâ tröôøng, ñoaûn, vò theá gian coá thò hieän nhö thò. Töùc thò chö Phaät chaân thaät phaùp taùnh.

Phuïc thöù thieän nam töû! Thí nhö chuùng tinh truù taéc baát hieän. Nhi nhaân giai vò: truù, tinh dieät moät. Kyø thaät baát moät. Sôû dó baát hieän nhaät quang aùnh coá. Nhö Lai dieäc nhó, Thanh vaên, Duyeân giaùc baát naêng ñaéc kieán, duï nhö theá nhaân baát kieán truù tinh.

Phuïc thöù thieän nam töû! Thí nhö aâm aùm nhaät nguyeät baát hieän. Ngu phu vò ngoân: nhaät nguyeät thaát moät. Nhi thò nhaät nguyeät thaät baát thaát moät. Nhö Lai chaùnh phaùp dieät taän chi thôøi, Tam baûo hieän moät dieäc phuïc nhö thò phi vi vónh dieät. Thò coá ñöông tri Nhö Lai thöôøng truï voâ höõu bieán dò. Haø dó coá? Tam baûo chaân taùnh baát vi chö caáu chi sôû nhieãm coá.

230

大般涅槃經

231


故當知如來常住無有變易。何以故。三寶真

性不爲諸垢之所染故。

復次善男子。譬如黑月彗星夜現。其明燄

熾暫出還沒。衆生見已生不祥想。諸辟支佛

亦復如是出無佛世。衆生見已皆謂如來真實

滅度生憂悲想。而如來身實不滅沒。如彼日

月無有滅沒。

復次善男子。譬如日出衆霧悉除。此大涅

槃微妙經典亦復如是出興於世。若有衆生一

經耳者悉能滅除一切諸惡無間罪業。是大涅

槃甚深境界不可思議。善說如來微密之性。

以是義故諸善男子善女人等。應於如來生常

住心無有變易正法不斷僧寶不滅。是故應當

多修方便勤學是典。是人不久當得成於阿耨

多羅三藐三菩提。是故此經名爲無量功德所

成。亦名菩提不可窮盡。以不盡故故得稱爲

大般涅槃。有善光故猶如夏日。身無邊故名

大涅槃。

復次善男子。如日月光諸明中最。一切

諸明所不能及。大涅槃光亦復如是。於諸契

Phuïc thöù thieän nam töû! Thí nhö haéc nguyeät tueä tinh daï hieän, kyø minh dieãm xí taïm xuaát hoaøn moät. Chuùng sanh kieán dó sanh baát töôøng töôûng. Chö Bích Chi Phaät dieäc phuïc nhö thò xuaát voâ Phaät theá. Chuùng sanh kieán dó giai vò Nhö Lai chaân thaät dieät ñoä sanh öu bi töôûng. Nhi Nhö Lai thaân thaät baát dieät moät, nhö bæ nhaät nguyeät voâ höõu dieät moät.

Phuïc thöù thieän nam töû! Thí nhö nhaät xuaát chuùng vuï taát tröø. Thöû Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån dieäc phuïc nhö thò, xuaát höng ö theá. Nhöôïc höõu chuùng sanh nhaát kinh nhó giaû, taát naêng dieät tröø nhaát thieát chö aùc voâ giaùn toäi nghieäp. Thò Ñaïi Nieát-baøn thaäm thaâm caûnh giôùi baát khaû tö nghò, thieän thuyeát Nhö Lai vi maät chi taùnh. Dó thò nghóa coá chö thieän nam töû thieän nöõ nhaân ñaúng, öng ö Nhö Lai sanh thöôøng truï taâm, voâ höõu bieán dò chaùnh phaùp baát ñoaïn, Taêng baûo baát dieät. Thò coá öng ñöông ña tu phöông tieän caàn hoïc thò ñieån. Thò nhaân baát cöûu ñöông ñaéc thaønh ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Thò coá thöû kinh danh vi voâ löôïng coâng ñöùc sôû thaønh, dieäc danh Boà-ñeà baát khaû cuøng taän. Dó baát taän coá, coá ñaéc xöng vi Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Höõu thieän quang coá do nhö haï nhaät, thaân voâ bieân coá danh Ñaïi Nieát-baøn.

Phuïc thöù thieän nam töû! Nhö nhaät nguyeät quang chö minh trung toái, nhaát thieát chö minh sôû baát naêng caäp. Ñaïi Nieát-baøn quang dieäc phuïc nhö thò, ö chö kheá kinh Tam-muoäi quang minh toái vi thuø thaéng. Chö kinh Tam-muoäi sôû höõu quang minh sôû baát naêng caäp. Haø dó coá? Ñaïi Nieát-baøn

232

大般涅槃經

233


經三昧光明最爲殊勝。諸經三昧所有光明所

不能及。何以故。大涅槃光能入衆生諸毛孔

故。衆生雖無菩提之心而能爲作菩提因緣。

是故復名大般涅槃。

迦葉菩薩白佛言。世尊。如佛所說大涅槃

光入於一切衆生毛孔。衆生雖無菩提之心。

而能爲作菩提因者。是義不然。何以故。

世尊。犯四重禁作五逆人及一闡提。光明

入身作菩提因者。如是等輩與淨持戒修習諸

善有何差別。若無差別如來何故說四依義。

世尊。又如佛言若有衆生聞大涅槃一經於

耳。則得斷除諸煩惱者。如來云何先說有人

於恆河沙等佛所發心。聞大涅槃不解其義。

若不解義云何能斷一切煩惱。

佛言善男子。除一闡提。其餘衆生聞是經

已。悉皆能作菩提因緣。法聲光明入毛孔者

必定當得阿耨多羅三藐三菩提。何以故。若

有人能供養恭敬無量諸佛。方乃得聞大涅槃

經。薄福之人則不得聞。所以者何。大德之

quang naêng nhaäp chuùng sanh chö mao khoång coá. Chuùng sanh tuy voâ Boà-ñeà chi taâm, nhi naêng vò taùc Boà-ñeà nhaân duyeân. Thò coá phuïc danh Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát Ñaïi Nieát-baøn quang nhaäp ö nhaát thieát chuùng sanh mao khoång, chuùng sanh tuy voâ Boà-ñeà chi taâm, nhi naêng vò taùc Boà-ñeà nhaân giaû. Thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá?

Theá Toân! Phaïm töù troïng caám, taùc nguõ nghòch nhaân caäp nhaát-xieån-ñeà, quang minh nhaäp thaân taùc Boà-ñeà nhaân giaû, nhö thò ñaúng boái döõ tònh trì giôùi, tu taäp chö thieän höõu haø sai bieät? Nhöôïc voâ sai bieät Nhö Lai haø coá thuyeát töù y nghóa?

Theá Toân! Höïu nhö Phaät ngoân: “Nhöôïc höõu chuùng sanh vaên Ñaïi Nieát-baøn nhaát kinh ö nhó, taéc ñaéc ñoaïn tröø chö phieàn naõo giaû.” Nhö Lai vaân haø tieân thuyeát: “Höõu nhaân ö haèng haø sa ñaúng Phaät sôû phaùt taâm, vaên Ñaïi Nieát-baøn baát giaûi kyø nghóa?” Nhöôïc baát giaûi nghóa vaân haø naêng ñoaïn nhaát thieát phieàn naõo?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Tröø nhaát-xieån-ñeà kyø dö chuùng sanh vaên thò kinh dó, taát giai naêng taùc Boà-ñeà nhaân duyeân. Phaùp thanh quang minh nhaäp mao khoång giaû, taát ñònh ñöông ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Haø dó coá? Nhöôïc höõu nhaân naêng cuùng döôøng cung kính voâ löôïng chö Phaät, phöông naõi ñaéc vaên Ñaïi Nieát-baøn kinh. Baïc phöôùc chi nhaân taéc baát ñaéc vaên. Sôû dó giaû haø? Ñaïi ñöùc chi nhaân naõi naêng ñaéc vaên nhö thò ñaïi söï. Tö haï tieåu nhaân taéc baát ñaéc vaên. Haø ñaúng vi ñaïi? Sôû vò chö Phaät thaäm

234

大般涅槃經

235


人乃能得聞。如是大事廝下小人則不得聞。

何等爲大。所謂諸佛甚深秘藏謂佛性是。以

是義故名爲大事。

迦葉菩薩白佛言。世尊。云何未發菩提心

者作菩提因。

佛告迦葉。若有聞是大涅槃經。言我不

用發菩提心誹謗正法。是人即時於夜夢中見

羅剎像心中怖懅。羅剎語言咄善男子。汝今

若不發菩提心當斷汝命。是人惶怖覺已即發

菩提之心。是人命終若在三惡及在人天。續

復憶念菩提之心。當知是人是大菩薩摩訶薩

也。以是義故。是大涅槃威神力故。能令未

發菩提心者作菩提因。

善男子。是名菩薩發心因緣非無因緣。以

是義故。大乘妙典真佛所說。

復次善男子。如虚空中興大雲雨霔於大

地。枯木石山高原堆阜水所不住。流霔下田

陂池悉滿利益無量一切衆生。是大涅槃微妙

經典亦復如是。雨大法雨普潤衆生。於一闡

提發菩提心無有是處。

thaâm bí taïng vò Phaät taùnh thò. Dó thò nghóa coá danh vi ñaïi söï.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! vaân haø vò phaùt Boà-ñeà taâm giaû, taùc Boà-ñeà nhaân?

Phaät caùo Ca-dieáp: Nhöôïc höõu vaên thò Ñaïi Nieát-baøn kinh, ngoân ngaõ baát duïng phaùt Boà-ñeà taâm, phæ baùng chaùnh phaùp. Thò nhaân töùc thôøi ö daï moäng trung kieán La-saùt töôïng taâm trung boá cöï. La-saùt ngöù ngoân: “Ñoát! Thieän nam töû! Nhöõ kim nhöôïc baát phaùt Boà-ñeà taâm ñöông ñoaïn nhöõ maïng.” Thò nhaân hoaøng boá. Giaùc dó, töùc phaùt Boà-ñeà chi taâm. Thò nhaân maïng chung, nhöôïc taïi tam aùc caäp taïi nhaân, thieân, tuïc phuïc öùc nieäm Boà-ñeà chi taâm, ñöông tri thò nhaân thò Ñaïi Boà Taùt ma-ha-taùt daõ. Dó thò nghóa coá thò Ñaïi Nieát-baøn oai thaàn löïc coá, naêng linh vò phaùt Boà-ñeà taâm giaû taùc Boà-ñeà nhaân.

Thieän nam töû! Thò danh Boà Taùt phaùt taâm nhaân duyeân, phi voâ nhaân duyeân. Dó thò nghóa coá Ñaïi thöøa dieäu ñieån chaân Phaät sôû thuyeát.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö hö khoâng trung, höng ñaïi vaân vuõ chuù ö ñaïi ñòa. Khoâ moäc thaïch sôn, cao nguyeân ñoâi phuï, thuûy sôû baát truï, löu chuù haù ñieàn, bi trì taát maõn, lôïi ích voâ löôïng nhaát thieát chuùng sanh. Thò Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån dieäc phuïc nhö thò, vuõ ñaïi phaùp vuõ, phoå nhuaän chuùng sanh. Ö nhaát-xieån-ñeà phaùt Boà-ñeà taâm voâ höõu thò xöù.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö tieâu chuûng, tuy ngoä cam vuõ baùch thieân vaïn kieáp chung baát sanh nha. Nha

236

大般涅槃經

237


復次善男子。譬如燋種雖遇甘雨百千萬

刼終不生芽。芽若生者亦無是處。一闡提輩

亦復如是。雖聞如是大般涅槃微妙經典。終

不能發菩提心芽。若能發者無有是處。何以

故。是人斷滅一切善根。如彼燋種不能復生

菩提根芽。

復次善男子。譬如明珠置濁水中以珠威德

水即爲清。投之淤泥不能令清。是大涅槃微

妙經典亦復如是。置餘衆生五無間罪四重禁

法濁水之中。猶可澄清發菩提心。投一闡提

淤泥之中。百千萬歲不能令清起菩提心。何

以故。是一闡提滅諸善根非其器故。假使是

人百千萬歲聽受如是大涅槃經。終不能發菩

提之心。所以者何。無善心故。

復次善男子。譬如藥樹名曰藥王。於諸藥

中最爲殊勝。若和酪漿若蜜若酥若水若乳若

末若丸。若以塗瘡熏身塗目若見若齅。能滅

衆生一切諸病。如是藥樹不作是念。一切衆

生若取我根不應取葉。若取葉者不應取根。

nhöôïc sanh giaû dieäc voâ thò xöù. Nhaát-xieån-ñeà boái dieäc phuïc nhö thò, tuy vaên nhö thò Ñaïi Baùt Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån, chung baát naêng phaùt Boà-ñeà taâm nha. Nhöôïc naêng phaùt giaû voâ höõu thò xöù. Haø dó coá? Thò nhaân ñoaïn dieät nhaát thieát thieän caên, nhö bæ tieâu chuûng baát naêng phuïc sanh Boà-ñeà caên nha.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö minh chaâu trí tröôïc thuûy trung. Dó chaâu oai ñöùc thuûy töùc vi thanh. Ñaàu chi öù neâ baát naêng linh thanh. Thò Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån dieäc phuïc nhö thò, trí dö chuùng sanh: nguõ voâ giaùn toäi, töù troïng caám phaùp, tröôïc thuûy chi trung du khaû tröøng thanh, phaùt Boà-ñeà taâm. Ñaàu nhaát-xieån-ñeà öù neâ chi trung baùch thieân vaïn tueá baát naêng linh thanh khôûi Boà-ñeà taâm. Haø dó coá? Thò nhaát-xieån-ñeà dieät chö thieän caên phi kyø khí coá. Giaû söû thò nhaân baùch thieân vaïn tueá, thính thoï nhö thò Ñaïi Nieát-baøn kinh, chung baát naêng phaùt Boà-ñeà chi taâm. Sôû dó giaû haø? Voâ thieän taâm coá.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö döôïc thoï danh vieát döôïc vöông, ö chö döôïc trung toái vi thuø thaéng. Nhöôïc hoøa laïc töông, nhöôïc maät, nhöôïc toâ, nhöôïc thuûy, nhöôïc nhuõ, nhöôïc maït, nhöôïc hoaøn, nhöôïc dó ñoà sang huaân thaân ñoà muïc, nhöôïc kieán, nhöôïc khöùu naêng dieät chuùng sanh nhaát thieát chö beänh. Nhö thò döôïc thoï baát taùc thò nieäm: “Nhaát thieát chuùng sanh nhöôïc thuû ngaõ caên, baát öng thuû dieäp, nhöôïc thuû dieäp giaû baát öng thuû caên. Nhöôïc thuû thaân giaû baát öng thuû bì, nhöôïc thuû bì giaû baát öng thuû thaân.” Thò thoï tuy phuïc baát sanh thò nieäm, nhi naêng tröø dieät nhaát

238

大般涅槃經

239


若取身者不應取皮。若取皮者不應取身。是

樹雖復不生是念而能除滅一切病苦。

善男子。是大涅槃微妙經典亦復如是。

能除一切衆生惡業四波羅夷五無間罪。若內

若外所有諸惡諸有未發菩提心者。因是則得

發菩提心。何以故。是妙經典諸經中王。如

彼藥樹諸藥中王。若有修習是大涅槃及不修

者。若聞有是經典名字。聞已敬信所有一切

煩惱重病皆悉除滅。唯不能令一闡提輩安止

住於阿耨多羅三藐三菩提。如彼妙藥雖能療

治種種重病。而不能治必死之人。

復次善男子。如人手瘡捉持毒藥毒則隨

入。若無瘡者毒則不入。一闡提輩亦復如

是。無菩提因如無瘡者毒不得入。所謂瘡者

即是無上菩提因緣。毒者即是第一妙藥。完

無瘡者謂一闡提。

復次善男子。譬如金剛無能壞者。而能破

壞一切之物。唯除龜甲及白羊角。是大涅槃

微妙經典亦復如是。悉能安止無量衆生於菩

提道。唯不能令一闡提輩立菩提因。

thieát beänh khoå.

Thieän nam töû! Thò Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån dieäc phuïc nhö thò, naêng tröø nhaát thieát chuùng sanh aùc nghieäp, töù ba-la-di, nguõ voâ giaùn toäi, nhöôïc noäi nhöôïc ngoaïi, sôû höõu chö aùc. Chö höõu vò phaùt Boà-ñeà taâm giaû, nhaân thò taéc ñaéc phaùt Boà-ñeà taâm. Haø dó coá? Thò dieäu kinh ñieån chö kinh trung vöông, nhö bæ döôïc thoï chö döôïc trung vöông. Nhöôïc höõu tu taäp thò Ñaïi Nieát-baøn caäp baát tu giaû, nhöôïc vaên höõu thò kinh ñieån danh töï, vaên dó kính tín sôû höõu nhaát thieát phieàn naõo troïng beänh giai taát tröø dieät. Duy baát naêng linh nhaát-xieån-ñeà boái an chæ truï ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Nhö bæ dieäu döôïc tuy naêng trò lieäu chuûng chuûng troïng beänh, nhi baát naêng trò taát töû chi nhaân.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö nhaân thuû sang troùc trì ñoäc döôïc, ñoäc taéc tuøy nhaäp. Nhöôïc voâ sang giaû ñoäc taéc baát nhaäp. Nhaát-xieån-ñeà boái dieäc phuïc nhö thò, voâ Boà-ñeà nhaân nhö voâ sang giaû ñoäc baát ñaéc nhaäp. Sôû vò sang giaû töùc thò voâ thöôïng Boà-ñeà nhaân duyeân. Ñoäc giaû töùc thò ñeä nhaát dieäu döôïc. Hoaøn voâ sang giaû vò nhaát-xieån-ñeà.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö kim cang voâ naêng hoaïi giaû, nhi naêng phaù hoaïi nhaát thieát chi vaät, duy tröø qui giaùp caäp baïch döông giaùc. Thò Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån dieäc phuïc nhö thò, taát naêng an chæ voâ löôïng chuùng sanh ö Boà-ñeà ñaïo, duy baát naêng linh nhaát-xieån-ñeà boái laäp Boà-ñeà nhaân.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö maõ xæ thaûo, ta-la-sí thoï,

240

大般涅槃經

241


復次善男子。如馬齒草娑羅翅樹尼迦羅

樹。雖斷枝莖續生如故。不如多羅斷已不生

是諸衆生亦復如是。若得聞是大涅槃經雖犯

四禁及五無間。猶故能生菩提因緣。一闡提

輩則不如是。雖得聽受是妙經典而不能生菩

提道因。

復次善男子。如去陀羅樹鎮頭迦樹斷已不

生及諸燋種。一闡提輩亦復如是。雖得聞是

大涅槃經而不能發菩提因緣猶如燋種。

復次善男子。譬如大雨終不住空是大涅槃

微妙經典亦復如是。普雨法雨於一闡提則不

能住。是一闡提周體密緻。猶如金剛不容外

物。

迦葉菩薩白佛言。世尊。如佛說偈。

不見善不作

唯見惡可作

是處可怖畏

猶如險惡道

世尊。如是所說有何等義。

ni-ca-la thoï, tuy ñoaïn chi haønh tuïc sanh nhö coá. Baát nhö ña-la ñoaïn dó baát sanh. Thò chö chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò, nhöôïc ñaéc vaên thò Ñaïi Nieát-baøn kinh, tuy phaïm töù caám caäp nguõ voâ giaùn, du coá naêng sanh Boà-ñeà nhaân duyeân. Nhaát-xieån-ñeà boái taéc baát nhö thò, tuy ñaéc thính thoï thò dieäu kinh ñieån, nhi baát naêng sanh Boà-ñeà ñaïo nhaân.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö khö-ñaø-la thoï, traán-ñaàu-ca thoï ñoaïn dó baát sanh caäp chö tieâu chuûng. Nhaát-xieån-ñeà boái dieäc phuïc nhö thò, tuy ñaéc vaên thò Ñaïi Nieát-baøn kinh nhi baát naêng phaùt Boà-ñeà nhaân duyeân do nhö tieâu chuûng.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö ñaïi vuõ chung baát truï khoâng. Thò Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån dieäc phuïc nhö thò, phoå vuõ phaùp vuõ ö nhaát-xieån-ñeà taéc baát naêng truï. Thò nhaát-xieån-ñeà chaâu theå maät trí, do nhö kim cang baát dung ngoaïi vaät.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät thuyeát keä:

“Baát kieán, thieän, baát taùc,

Duy kieán, aùc, khaû taùc,

Thò xöù khaû boá uùy,

Do nhö hieåm aùc ñaïo.”

Theá Toân! Nhö thò sôû thuyeát höõu haø ñaúng nghóa?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Baát kieán giaû vò baát kieán

242

大般涅槃經

243


佛言善男子。不見者謂不見佛性。善者即

是阿耨多羅三藐三菩提。不作者所謂不能親

近善友。唯見者見無因果。惡者謂謗方等大

乘經典。可作者謂一闡提說無方等。以是義

故一闡提輩無心趣向清淨善法。何等善法謂

涅槃也。趣涅槃者謂能修習賢善之行。而一

闡提無賢善行。是故不能趣向涅槃。是處可

畏謂謗正法。誰應怖畏所謂智者。何以故。

以謗法者無有善心及方便故。險惡道者謂諸

行也。

迦葉復言。如佛所說　

云何見所作

云何得善法

何處不怖畏

如王夷坦道

是義何謂。佛言善男子。見所作者。發露諸惡從生死

際所作諸惡悉皆發露。至無至處。以是義故

是處無畏。喻如人王所遊正路。其中盜賊悉

皆逃走。如是發露一切諸惡悉滅無餘。復次

Phaät taùnh. Thieän giaû töùc thò A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Baát taùc giaû sôû vò baát naêng thaân caän thieän höõu. Duy kieán giaû kieán voâ nhaân quaû. AÙc giaû vò baùng Phöông ñaúng Ñaïi thöøa kinh ñieån. Khaû taùc giaû vò nhaát-xieån-ñeà thuyeát voâ Phöông ñaúng. Dó thò nghóa coá nhaát-xieån-ñeà boái, voâ taâm thuù höôùng thanh tònh thieän phaùp. Haø ñaúng thieän phaùp? Vò Nieát-baøn daõ. Thuù Nieát-baøn giaû vò naêng tu taäp hieàn thieän chi haïnh. Nhi nhaát-xieån-ñeà voâ hieàn thieän haïnh. Thò coá baát naêng thuù höôùng Nieát-baøn. Thò xöù khaû uùy vò baùng chaùnh phaùp. Thuøy öng boá uùy? Sôû vò trí giaû. Haø dó coá? Dó baùng phaùp giaû voâ höõu thieän taâm caäp phöông tieän coá. Hieåm aùc ñaïo giaû vò chö haønh daõ.

Ca-dieáp phuïc ngoân: Nhö Phaät sôû thuyeát:

“Vaân haø kieán sôû taùc?

Vaân haø ñaéc thieän phaùp?

Haø xöù baát boá uùy?

Nhö vöông di thaûn ñaïo.”

Thò nghóa haø vò?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Kieán sôû taùc giaû phaùt loä chö

aùc. Tuøng sanh töû teá sôû taùc chö aùc. Taát giai phaùt loä chí voâ

chí xöù. Dó thò nghóa coá thò xöù voâ uùy. Duï nhö nhaân vöông

sôû du chaùnh loä, kyø trung ñaïo taëc taát giai ñaøo taåu. Nhö thò

phaùt loä nhaát thieát chö aùc taát dieät voâ dö. Phuïc thöù baát kieán

sôû taùc giaû vò nhaát-xieån-ñeà sôû taùc chuùng aùc nhi baát töï kieán.

244

大般涅槃經

245


不見所作者。謂一闡提所作衆惡而不自見。

是一闡提憍慢心故。雖多作惡於是事中初無

怖畏。以是義故不得涅槃。喻如獼猴捉水中

月。

善男子。假使一切無量衆生一時成於阿

耨多羅三藐三菩提已。此諸如來亦復不見彼

一闡提成於菩提。以是義故名不見所作。

又復不見誰之所作。所謂不見如來所作。佛

爲衆生說有佛性。一闡提輩流轉生死不能知

見。以是義故名爲不見如來所作。又一闡提

見於如來畢竟涅槃謂真無常。猶如燈滅膏油

俱盡。何以故。是人惡業不虧損故。若有菩

薩所作善業迴向阿耨多羅三藐三菩提時。一

闡提輩雖復毁呰破壞不信。然諸菩薩猶故施

與。欲共成於無上之道。何以故。諸佛法

爾。

作惡不即受

如乳即成酪

猶灰覆火上

愚者輕蹈之。

Thò nhaát-xieån-ñeà kieâu maïn taâm coá. Tuy ña taùc aùc ö thò söï

trung sô voâ boá uùy. Dó thò nghóa coá baát ñaéc Nieát-baøn. Duï

nhö di haàu troùc thuûy trung nguyeät.

Thieän nam töû! Giaû söû nhaát thieát voâ löôïng chuùng sanh,

nhaát thôøi thaønh ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà dó,

thöû chö Nhö Lai dieäc phuïc baát kieán bæ nhaát-xieån-ñeà thaønh

ö Boà-ñeà. Dó thò nghóa coá danh baát kieán sôû taùc. Höïu phuïc

baát kieán thuøy chi sôû taùc, sôû vò baát kieán Nhö Lai sôû taùc.

Phaät vò chuùng sanh thuyeát höõu Phaät taùnh. Nhaát-xieån-ñeà

boái löu chuyeån sanh töû, baát naêng tri kieán. Dó thò nghóa coá

danh vi baát kieán Nhö Lai sôû taùc. Höïu nhaát-xieån-ñeà kieán

ö Nhö Lai taát caùnh Nieát-baøn, vò chaân voâ thöôøng do nhö

ñaêng dieät, cao du caâu taän. Haø dó coá? Thò nhaân aùc nghieäp

baát khuy toån coá. Nhöôïc höõu Boà Taùt sôû taùc thieän nghieäp

hoài höôùng A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà thôøi, nhaát-

xieån-ñeà boái tuy phuïc huûy töû, phaù hoaïi, baát tín. Nhieân chö

Boà Taùt du coá thí döõ, duïc coäng thaønh ö voâ thöôïng chi ñaïo.

Haø dó coá? Chö Phaät phaùp nhó.

Taùc aùc baát töùc thoï

Nhö nhuõ töùc thaønh laïc

Du hoâi phuùc hoûa thöôïng

Ngu giaû khinh ñaïp chi.

Nhaát-xieån-ñeà giaû danh vi voâ muïc, thò coá baát kieán A-la-

246

大般涅槃經

247


一闡提者名爲無目。是故不見阿羅漢道。

如阿羅漢不行生死險惡之道。以無目故誹謗

方等。不欲修習如阿羅漢勤修慈心。一闡提

輩不修方等亦復如是。

若人說言我今不信聲聞經典。信受大乘讀

誦解說是故我今即是菩薩。一切衆生悉有佛

性。以佛性故衆生身中即有十力三十二相八

十種好。我之所說不異佛說。汝今與我俱破

無量諸惡煩惱如破水瓶。以破結故即得見於

阿耨多羅三藐三菩提。是人雖作如是演說。

其心實不信有佛性。爲利養故隨文而說。如

是說者名爲惡人。如是惡人不速受果如乳成

酪。

譬如王使善能談論,巧於方便奉命他國。

寧喪身命終不匿王所說言教。智者亦爾於凡

夫中不惜身命。要必宣說大乘方等如來秘

藏。一切衆生皆有佛性。

善男子。有一闡提作羅漢像。住於空處

誹謗方等大乘經典。諸凡夫人見已皆謂真阿

羅漢是大菩薩摩訶薩。是一闡提惡比丘輩住

haùn ñaïo. Nhö A-la-haùn baát haønh sanh töû hieåm aùc chi ñaïo. Dó voâ muïc coá phæ baùng Phöông ñaúng baát duïc tu taäp. Nhö A-la-haùn caàn tu töø taâm. Nhaát-xieån-ñeà boái baát tu Phöông ñaúng dieäc phuïc nhö thò.

Nhöôïc nhaân thuyeát ngoân: “Ngaõ kim baát tín Thanh vaên kinh ñieån, tín thoï Ñaïi thöøa, ñoäc tuïng giaûi thuyeát. Thò coá ngaõ kim töùc thò Boà Taùt. Nhaát thieát chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh. Dó Phaät taùnh coá, chuùng sanh thaân trung töùc höõu thaäp löïc, tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo. Ngaõ chi sôû thuyeát baát dò Phaät thuyeát. Nhöõ kim döõ ngaõ caâu phaù voâ löôïng chö aùc phieàn naõo nhö phaù thuûy bình. Dó phaù keát coá töùc ñaéc kieán ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.” Thò nhaân tuy taùc nhö thò dieãn thuyeát, kyø taâm thaät baát tín höõu Phaät taùnh. Vò lôïi döôõng coá tuøy vaên nhi thuyeát. Nhö thò thuyeát giaû danh vi aùc nhaân. Nhö thò aùc nhaân baát toác thoï quaû nhö nhuõ thaønh laïc.

Thí nhö vöông söù thieän naêng ñaøm luaän, xaûo ö phöông tieän phuïng maïng tha quoác. Ninh taùn thaân maïng chung baát naëc vöông sôû thuyeát ngoân giaùo. Trí giaû dieäc nhó, ö phaøm phu trung baát tích thaân maïng, yeáu taát tuyeân thuyeát Ñaïi thöøa Phöông ñaúng Nhö Lai bí taïng: nhaát thieát chuùng sanh giai höõu Phaät taùnh.

Thieän nam töû! Höõu nhaát-xieån-ñeà taùc La-haùn töôïng truï ö khoâng xöù phæ baùng Phöông ñaúng Ñaïi thöøa kinh ñieån. Chö phaøm phu nhaân kieán dó, giai vò chaân A-la-haùn thò Ñaïi Boà Taùt ma-ha-taùt. Thò nhaát-xieån-ñeà aùc tyø-kheo boái, truï a-lan-nhaõ xöù, hoaïi a-lan-nhaõ phaùp. Kieán tha ñaéc lôïi taâm sanh taät ñoá, taùc nhö thò ngoân: “Sôû höõu Phöông ñaúng Ñaïi

248

大般涅槃經

249


阿蘭若處。壞阿蘭若法見他得利心生嫉妬。

作如是言所有方等大乘經典悉是天魔波旬所

說。亦說如來是無常法。毁滅正法破壞衆

僧。復作是言波旬所說非善順說。作是宣說

邪惡之法。是人作惡不即受報。如乳成酪灰

覆火上愚輕蹈之。如是人者謂一闡提。是故

當知大乘方等微妙經典必定清淨。如摩尼珠

投之濁水水即爲清。大乘經典亦復如是。

復次善男子。譬如蓮華爲日所照無不開

敷。一切衆生亦復如是。若得見聞大涅槃

日。未發心者皆悉發心爲菩提因。是故我說

大涅槃光所入毛孔必爲妙因。彼一闡提雖有

佛性而爲無量罪垢所纏。不能得出如蠶處

繭。以是業緣不能生於菩提妙因。流轉生死

無有窮已。

復次,善男子。如優鉢羅華,鉢頭摩華,拘

物頭華,分陀利華,生於淤泥,而終不爲淤泥所

汙。若有衆生修大涅槃微妙經典亦復如是,雖

有煩惱,終不爲彼煩惱所汙。何以故。以知如

來性,相,力故。

thöøa kinh ñieån taát thò thieân ma Ba-tuaàn sôû thuyeát.” Dieäc thuyeát: “Nhö Lai thò voâ thöôøng phaùp.” Huûy dieät chaùnh phaùp, phaù hoaïi chuùng taêng. Phuïc taùc thò ngoân: “Ba tuaàn sôû thuyeát, phi thieän thuaän thuyeát.” Taùc thò tuyeân thuyeát taø aùc chi phaùp. Thò nhaân taùc aùc baát töùc thoï baùo, nhö nhuõ thaønh laïc, hoâi phuùc hoûa thöôïng ngu khinh ñaïp chi. Nhö thò nhaân giaû vò nhaát-xieån-ñeà. Thò coá ñöông tri Ñaïi thöøa Phöông ñaúng vi dieäu kinh ñieån taát ñònh thanh tònh. Nhö ma ni chaâu ñaàu chi tröôïc thuûy, thuûy töùc vi thanh. Ñaïi thöøa kinh ñieån dieäc phuïc nhö thò.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö lieân hoa vi nhaät sôû chieáu voâ baát khai phu. Nhaát thieát chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò, nhöôïc ñaéc kieán vaên Ñaïi Nieát-baøn nhaät vò phaùt taâm giaû giai taát phaùt taâm vi Boà-ñeà nhaân. Thò coá ngaõ thuyeát Ñaïi Nieát-baøn quang, sôû nhaäp mao khoång taát vi dieäu nhaân. Bæ Nhaát-xieån-ñeà tuy höõu Phaät taùnh, nhi vò voâ löôïng toäi caáu sôû trieàn, baát naêng ñaéc xuaát nhö taøm xöû kieån. Dó thò nghieäp duyeân baát naêng sanh ö Boà-ñeà dieäu nhaân, löu chuyeån sanh töû voâ höõu cuøng dó.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö öu-baùt-la hoa, baùt-ñaàu-ma hoa, caâu-vaät-ñaàu hoa, phaân-ñaø-lî hoa sanh ö öù neâ, nhi chung baát vi öù neâ sôû oâ. Nhöôïc höõu chuùng sanh tu Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån dieäc phuïc nhö thò, tuy höõu phieàn naõo, chung baát vi bæ phieàn naõo sôû oâ. Haø dó coá? Dó tri Nhö Lai taùnh, töôùng, löïc coá.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu quoác ña thanh laõnh phong.

250

大般涅槃經

251


善男子。譬如有國多清冷風。若觸衆生身

諸毛孔能除一切鬱蒸之惱。此大乘典大涅槃

經亦復如是。遍入一切衆生毛孔爲作菩提微

妙因緣。除一闡提。何以故非法器故。

復次善男子。譬如良醫解八種藥滅一切病

唯除必死。一切契經禪定三昧亦復如是。能

治一切貪恚愚癡諸煩惱病。能拔煩惱毒刺等

箭。而不能治犯四重禁五無間罪。

善男子。復有良醫過八種術能除衆生所有

病苦。唯不能治必死之病。是大涅槃大乘經

典亦復如是。能除衆生一切煩惱。安住如來

清淨妙因。未發心者令得發心。唯除必死一

闡提輩。

復次善男子。譬如良醫能以妙藥治諸盲

人。令見日月星宿諸明一切色像。唯不能治

生盲之人。是大乘典大涅槃經亦復如是。能

爲聲聞緣覺之人開發慧眼。令其安住無量無

邊大乘經典。未發心者謂犯四禁五無間罪悉

能令發菩提之心。唯除生盲一闡提輩。

Nhöôïc xuùc chuùng sanh thaân chö mao khoång, naêng tröø nhaát thieát uaát chöng chi naõo. Thöû Ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn kinh dieäc phuïc nhö thò bieán nhaäp nhaát thieát chuùng sanh mao khoång, vò taùc Boà-ñeà vi dieäu nhaân duyeân tröø nhaát-xieån-ñeà. Haø dó coá? Phi phaùp khí coá.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö löông y giaûi baùt chuûng döôïc, dieät nhaát thieát beänh duy tröø taát töû. Nhaát thieát kheá kinh, thieàn ñònh Tam-muoäi dieäc phuïc nhö thò, naêng trò nhaát thieát tham, nhueá, ngu si, chö phieàn naõo beänh, naêng baït phieàn naõo ñoäc thích ñaúng tieãn, nhi baát naêng trò phaïm töù troïng caám, nguõ voâ giaùn toäi.

Thieän nam töû! Phuïc höõu löông y quaù baùt chuûng thuaät, naêng tröø chuùng sanh sôû höõu beänh khoå, duy baát naêng trò taát töû chi beänh. Thò Ñaïi Nieát-baøn Ñaïi thöøa kinh ñieån dieäc phuïc nhö thò naêng tröø chuùng sanh nhaát thieát phieàn naõo, an truï Nhö Lai thanh tònh dieäu nhaân. Vò phaùt taâm giaû linh ñaéc phaùt taâm duy tröø taát töû: nhaát-xieån-ñeà boái.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö löông y naêng dó dieäu döôïc trò chö manh nhaân, linh kieán nhaät nguyeät, tinh tuù chö minh nhaát thieát saéc töôïng, duy baát naêng trò sanh manh chi nhaân. Thò Ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn kinh dieäc phuïc nhö thò naêng vò Thanh vaên, Duyeân giaùc chi nhaân, khai phaùt hueä nhaõn linh kyø an truï voâ löôïng voâ bieân Ñaïi thöøa kinh ñieån. Vò phaùt taâm giaû, vò phaïm töù caám, nguõ voâ giaùn toäi, taát naêng linh phaùt Boà-ñeà chi taâm, duy tröø sanh manh: nhaát-xieån-ñeà boái.

252

大般涅槃經

253


復次善男子。譬如良醫善解八術爲治衆生

一切病苦。與種種方吐下諸藥。及以塗身薰

藥灌鼻散藥丸藥。若貧愚人不欲服之。良醫

愍念即將是人還其舍宅彊與令服。以藥力故

所患得除。女人產時兒衣不出與之令服服已

即出。幷令嬰兒安樂無患。是大乘典大涅槃

經亦復如是。所至之處若至舍宅能除衆生無

量煩惱。犯四重禁五無間罪未發心者悉令發

心,除一闡提。

迦葉菩薩白佛言。世尊。犯四重禁及五無

間名極重惡。譬如斷截多羅樹頭更不復生。

是等未發菩提之心云何能與作菩提因。

佛言善男子。是諸衆生若於夢中夢墮地

獄。受諸苦惱即生悔心哀哉我等自招此罪。

若我今得脫是罪者必定當發菩提之心。我

今所見最是極惡。從是寤已即知正法有大果

報。

如彼嬰兒漸漸長大。常作是念是醫最良

善解方藥。我本處胎與我母藥。母以藥故身

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö löông y thieän giaûi baùt thuaät, vò trò chuùng sanh nhaát thieát beänh khoå, döõ chuûng chuûng phöông thoå haï chö döôïc caäp dó ñoà thaân, huaân döôïc quaùn tî, taùn döôïc, hoaøn döôïc. Nhöôïc baàn ngu nhaân baát duïc phuïc chi, löông y maãn nieäm töùc töông thò nhaân hoaøn kyø xaù traïch, cöôõng döõ linh phuïc. Dó döôïc löïc coá sôû hoaïn ñaéc tröø. Nöõ nhaân saûn thôøi nhi y baát xuaát döõ chi linh phuïc. Phuïc dó töùc xuaát tinh linh anh nhi an laïc voâ hoaïn. Thò Ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn kinh dieäc phuïc nhö thò sôû chí chi xöù, nhöôïc chí xaù traïch naêng tröø chuùng sanh voâ löôïng phieàn naõo. Phaïm töù troïng caám, nguõ voâ giaùn toäi vò phaùt taâm giaû, taát linh phaùt taâm, tröø nhaát-xieån-ñeà.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Phaïm töù troïng caám caäp nguõ voâ giaùn danh cöïc troïng aùc, thí nhö ñoaïn tieät ña-la thoï ñaàu caùnh baát phuïc sanh. Thò ñaúng vò phaùt Boà-ñeà chi taâm, vaân haø naêng döõ taùc Boà-ñeà nhaân?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thò chö chuùng sanh nhöôïc ö moäng trung, moäng ñoïa ñòa nguïc thoï chö khoå naõo, töùc sanh hoái taâm “Ai tai ngaõ ñaúng! Töï chieâu thöû toäi. Nhöôïc ngaõ kim ñaéc thoaùt thò toäi giaû taát ñònh ñöông phaùt Boà-ñeà chi taâm. Ngaõ kim sôû kieán toái thò cöïc aùc!” Tuøng thò ngoä dó töùc tri chaùnh phaùp höõu ñaïi quaû baùo.

Nhö bæ anh nhi tieäm tieäm tröôûng ñaïi thöôøng taùc thò nieäm: “Thò y toái löông thieän giaûi phöông döôïc. Ngaõ boån xöû thai döõ ngaõ maãu döôïc. Maãu dó döôïc coá thaân ñaéc an oån. Dó thò nhaân duyeân ngaõ maïng ñaéc toaøn. Kyø tai ngaõ maãu!

254

大般涅槃經

255


得安隱。以是因緣我命得全。奇哉我母受

大苦惱。滿足十月懷抱我胎。旣生之後推乾

去濕。除去不淨大小便利。乳哺長養將護我

身。以是義故我當報恩。色養侍衛隨順供

養。犯四重禁及無間罪臨命終時念是大乘大

涅槃經。雖墮地獄畜生餓鬼天上人中。如是

經典亦爲是人作菩提因。除一闡提。

復次善男子。譬如良醫及良醫子。所知深

奧出過諸醫。善知除毒無上呪術。若惡毒蛇

若龍若蝮以諸呪術呪藥令良。復以此藥用塗

革屣。以此革屣觸諸毒蟲毒爲之消。唯除一

毒名曰大龍。是大乘典大涅槃經亦復如是。

若有衆生犯四重禁五無間罪。悉能消滅令住

菩提。如藥革屣能消衆毒。未發心者悉令發

心安止住於菩提之道。是彼大乘大涅槃經威

神藥故。令諸衆生生於安樂。唯除大龍一闡

提輩。

復次善男子。譬如有人以雜毒藥用塗大

鼓。於大衆中擊之發聲。雖無心欲聞聞之皆

死。唯除一人不橫死者。是大乘典大涅槃經

Thoï ñaïi khoå naõo maõn tuùc thaäp nguyeät hoaøi baûo ngaõ thai. Kyù sanh chi haäu thoâi caøn khöù thaáp, tröø khöû baát tònh ñaïi tieåu tieän lôïi, nhuõ boä tröôûng döôõng töông hoä ngaõ thaân. Dó thò nghóa coá ngaõ ñöông baùo aân: saéc döôõng thò veä tuøy thuaän cuùng döôøng.” Phaïm töù troïng caám caäp voâ giaùn toäi, laâm maïng chung thôøi nieäm thò Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh, tuy ñoïa ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quæ, thieân thöôïng, nhaân trung, nhö thò kinh ñieån dieäc vò thò nhaân taùc Boà-ñeà nhaân tröø nhaát-xieån-ñeà.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö löông y caäp löông y töû sôû tri thaâm aùo, xuaát quaù chö y thieän tri tröø ñoäc voâ thöôïng chuù thuaät. Nhöôïc aùc ñoäc xaø, nhöôïc long, nhöôïc phuùc dó chö chuù thuaät, chuù döôïc linh löông. Phuïc dó thöû döôïc duïng ñoà caùch tyû, dó thöû caùch tyû xuùc chö ñoäc truøng ñoäc vi chi tieâu, duy tröø nhaát ñoäc danh vieát ñaïi long. Thò Ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn kinh dieäc phuïc nhö thò. Nhöôïc höõu chuùng sanh phaïm töù troïng caám, nguõ voâ giaùn toäi taát naêng tieâu dieät, linh truï Boà-ñeà nhö döôïc caùch tyû naêng tieâu chuùng ñoäc. Vò phaùt taâm giaû taát linh phaùt taâm, an chæ truï ö Boà-ñeà chi ñaïo. Thò bæ Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh oai thaàn döôïc coá linh chö chuùng sanh, sanh ö an laïc duy tröø ñaïi long: nhaát-xieån-ñeà boái.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân dó taïp ñoäc döôïc, duïng ñoà ñaïi coå, ö chuùng nhaân trung kích chi phaùt thanh. Tuy voâ taâm duïc vaên, vaên chi giai töû, duy tröø nhaát nhaân baát hoaïnh töû giaû. Thò Ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn

256

大般涅槃經

257


亦復如是。在在處處諸行衆中有聞聲者。所

有貪欲瞋恚愚癡悉皆滅盡。其中雖有無心思

念。是大涅槃因緣力故能滅煩惱而結自滅。

犯四重禁及五無間聞是經已。亦作無上菩提

因緣漸斷煩惱。除不橫死一闡提也。

復次善男子。譬如闇夜諸所營作一切皆息

若未訖者要待日明。學大乘者雖修契經一切

諸定。要待大乘大涅槃日。聞於如來微密之

教。然後乃能造菩提業安住正法。猶如天雨

潤益增長一切諸種成就果實。悉除饑饉多受

豐樂。如來秘藏無量法雨亦復如是。悉能除

滅八種熱病。是經出世如彼果實多所利益安

樂一切。能令衆生見於佛性。如法華中八千

聲聞得受記莂成大果實。如秋收冬藏更無所

作。一闡提輩亦復如是於諸善法無所營作。

復次善男子。譬如良醫聞他人子非人所

持。㝷以妙藥幷遣一使勑語使言。卿持此藥

速與彼人。彼人若遇諸惡鬼神以藥力故悉

當遠去。卿若遲晚吾當自往終不令彼枉橫死

kinh dieäc phuïc nhö thò. Taïi taïi xöù xöù chö haøng chuùng trung, höõu vaên thanh giaû sôû höõu tham duïc, saân khueå, ngu si taát giai dieät taän. Kyø trung tuy höõu voâ taâm tö nieäm thò Ñaïi Nieát-baøn nhaân duyeân löïc coá, naêng dieät phieàn naõo nhi keát töï dieät. Phaïm töù troïng caám caäp nguõ voâ giaùn, vaên thò kinh dó dieäc taùc voâ thöôïng Boà-ñeà nhaân duyeân, tieäm ñoaïn phieàn naõo, tröø baát hoaïnh töû nhaát-xieån-ñeà daõ.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö aùm daï chö sôû dinh taùc nhaát thieát giai töùc. Nhöôïc vò ngaät giaû yeáu ñaõi nhaät minh. Hoïc Ñaïi thöøa giaû tuy tu kheá kinh nhaát thieát chö ñònh yeáu ñaõi Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn nhaät, vaên ö Nhö Lai vi maät chi giaùo, nhieân haäu naõi naêng taïo Boà-ñeà nghieäp an truï chaùnh phaùp. Do nhö thieân vuõ nhuaän ích taêng tröôûng nhaát thieát chö chuûng, thaønh töïu quaû thaät taát tröø cô caån ña thoï phong laïc. Nhö Lai bí taïng voâ löôïng phaùp vuõ dieäc phuïc nhö thò taát naêng tröø dieät baùt chuûng nhieät beänh. Thò kinh xuaát theá nhö bæ quaû thaät ña sôû lôïi ích an laïc nhaát thieát, naêng linh chuùng sanh kieán ö Phaät taùnh, nhö Phaùp Hoa trung baùt thieân Thanh vaên ñaéc thoï kyù bieät thaønh ñaïi quaû thaät. Nhö thu thaâu ñoâng taøng, caùnh voâ sôû taùc. Nhaát-xieån-ñeà boái dieäc phuïc nhö thò ö chö thieän phaùp voâ sôû dinh taùc.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö löông y vaên tha nhaân töû phi nhaân sôû trì taàm dó dieäu döôïc, tinh khieån nhaát söù saéc ngöù söù ngoân: “Khanh trì thöû döôïc toác döõ bæ nhaân. Bæ nhaân nhöôïc ngoä chö aùc quæ thaàn dó döôïc löïc coá taát ñöông vieãn khöù. Khanh nhöôïc trì vaõn ngoâ ñöông töï vaõng, chung

258

大般涅槃經

259


也。若彼病人得見使者及吾威德。諸苦當除

得安隱樂。是大乘典大涅槃經亦復如是。若

比丘比丘尼優婆塞優婆夷及諸外道。有能受

持如是經典。讀誦通利。復爲他人分別廣說

若自書寫令他書寫。斯等皆爲菩提因緣。若

犯四禁及五逆罪。若爲邪鬼毒惡所持。聞是

經典所有諸惡悉皆消滅。如見良醫惡鬼遠

去。當知是人是真菩薩摩訶薩也。何以故。

暫得聞是大涅槃故亦以生念如來常故。暫得

聞者尚得如是。何况書寫受持讀誦。除一闡

提其餘皆是菩薩摩訶薩。

復次善男子。譬如聾人不聞音聲。一闡提

輩亦復如是。雖復欲聽是妙經典而不得聞。

所以者何。聾因緣故。

復次善男子。譬如良醫一切醫方無不通

達。兼復廣知無量呪術。是醫見王作如是

言。大王今者有必死病。其王答言。卿不見

我腹內之事。云何而言有必死病。醫即答

言。若不見信應服下藥。旣下之後王自驗

baát linh bæ uoång hoaïnh töû daõ. Nhöôïc bæ beänh nhaân ñaéc kieán söù giaû caäp ngoâ oai ñöùc, chö khoå ñöông tröø ñaéc an oån laïc.” Thò Ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn kinh dieäc phuïc nhö thò. Nhöôïc tyø-kheo, tyø-kheo Ni, Öu-baø-taéc, Öu-baø-di caäp chö ngoaïi ñaïo höõu naêng thoï trì nhö thò kinh ñieån, ñoäc tuïng thoâng lôïi phuïc vò tha nhaân phaân bieät quaûng thuyeát, nhöôïc töï thô taû linh tha thô taû, tö ñaúng giai vi Boà-ñeà nhaân duyeân. Nhöôïc phaïm töù caám caäp nguõ nghòch toäi, nhöôïc vi taø quæ ñoäc aùc sôû trì, vaên thò kinh ñieån sôû höõu chö aùc taát giai tieâu dieät, nhö kieán löông y aùc quæ vieãn khöù. Ñöông tri thò nhaân thò chaân Boà Taùt ma-ha-taùt daõ. Haø dó coá? Taïm ñaéc vaên thò Ñaïi Nieát-baøn coá dieäc dó sanh nieäm Nhö Lai thöôøng coá. Taïm ñaéc vaên giaû, thöôïng ñaéc nhö thò haø huoáng thô taû, thoï trì, ñoäc tuïng? Tröø nhaát-xieån-ñeà kyø dö giai thò Boà Taùt ma-ha-taùt.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö lung nhaân baát vaên aâm thanh. Nhaát-xieån-ñeà boái dieäc phuïc nhö thò, tuy phuïc duïc thính thò dieäu kinh ñieån nhi baát ñaéc vaên. Sôû dó giaû haø? Lung nhaân duyeân coá.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö löông y nhaát thieát y phöông voâ baát thoâng ñaït, kieâm phuïc quaûng tri voâ löôïng chuù thuaät. Thò y kieán vöông taùc nhö thò ngoân: “Ñaïi vöông kim giaû höõu taát töû beänh.” Kyø vöông ñaùp ngoân: “Khanh baát kieán ngaõ phuùc noäi chi söï vaân haø nhi ngoân höõu taát töû beänh?” Y töùc ñaùp ngoân: “Nhöôïc baát kieán tín öng phuïc haï döôïc. Kyù haï chi haäu vöông töï nghieäm chi.” Vöông baát

260

大般涅槃經

261


之。王不肯服。爾時良醫以呪術力令王糞門

徧生瘡疱。兼復廗下蟲血雜出。王見是已生

大怖懼。讚彼良醫善哉善哉。卿先所白吾不

用之。今乃知卿於吾此身作大利益。恭敬是

醫猶如父母。是大乘典大涅槃經亦復如是。

於諸衆生有欲無欲悉能令彼煩惱崩落。是諸

衆生乃至夢中夢見是經恭敬供養。喻如大王

恭敬良醫。是大良醫知必死者終不治之。是

大乘典大涅槃經亦復如是。終不能治一闡提

輩。

復次善男子。譬如良醫善知八種悉能療治

一切諸病。唯不能治必死之人。諸佛菩薩亦

復如是悉能療救一切有罪。唯不能治必死之

人一闡提輩。

復次善男子。譬如良醫善知八種微妙經

術。復能博達過於八種。以己所知先教其

子。若水若陸山間藥草悉令識知。如是漸漸

教八事已。次復教餘最上妙術。如來應正徧

知亦復如是。先教其子諸比丘等方便除滅一

khaúng phuïc. Nhó thôøi löông y dó chuù thuaät löïc, linh vöông phaán moân bieán sanh sang phaùo, kieâm phuïc ñaùi haï truøng huyeát taïp xuaát. Vöông kieán thò dó sanh ñaïi boá cuï taùn bæ löông y: “Thieän tai, thieän tai! Khanh tieân sôû baïch ngoâ baát duïng chi. Kim naõi tri khanh ö ngoâ thöû thaân taùc ñaïi lôïi ích.” Cung kính thò y do nhö phuï maãu. Thò Ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn kinh dieäc phuïc nhö thò, ö chö chuùng sanh höõu duïc, voâ duïc taát naêng linh bæ phieàn naõo baêng laïc. Thò chö chuùng sanh naõi chí moäng trung, moäng kieán thò kinh, cumg kính cuùng döôøng, duï nhö ñaïi vöông cung kính löông y. Thò ñaïi löông y tri taát töû giaû chung baát trò chi. Thò Ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn kinh dieäc phuïc nhö thò chung baát naêng trò nhaát-xieån-ñeà boái.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö löông y thieän tri baùt chuûng taát naêng lieäu trò nhaát thieát chö beänh duy baát naêng trò taát töû chi nhaân. Chö Phaät Boà Taùt dieäc phuïc nhö thò, taát naêng lieäu cöùu nhaát thieát höõu toäi, duy baát naêng trò taát töû chi nhaân: nhaát-xieån-ñeà boái.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö löông y thieän tri baùt chuûng vi dieäu kinh thuaät phuïc naêng baùc ñaït quaù ö baùt chuûng. Dó kyû sôû tri tieân giaùo kyø töû, nhöôïc thuûy nhöôïc luïc sôn gian döôïc thaûo taát linh thöùc tri. Nhö thò tieäm tieäm giaùo baùt söï dó, thöù phuïc giaùo dö toái thöôïng dieäu thuaät. Nhö Lai, ÖÙng Chaùnh Bieán Tri dieäc phuïc nhö thò tieân giaùo kyø töû chö tyø-kheo ñaúng phöông tieän tröø dieät nhaát thieát phieàn naõo, tu hoïc tònh thaân baát kieân coá töôûng, vò thuûy, luïc, sôn

262

大般涅槃經

263


切煩惱。修學淨身不堅固想。謂水陸山間。

水者,喻身受苦如水上泡。陸者,喻身不堅如

芭蕉樹。其山間者,喻煩惱中修無我想。以是

義故身名無我。如來如是於諸弟子漸漸教學

九部經法令善通利。然後教學如來秘藏。爲

其子故說如來常。如來如是說大乘典大涅槃

經。爲諸衆生已發心者及未發心作菩提因。

除一闡提。

如是善男子。是大乘典大涅槃經無量無數

不可思議未曾有也。當知即是無上良醫。最

尊最勝衆經中王。

復次善男子。譬如大船從海此岸至於彼

岸。復從彼岸還至此岸。如來應正徧知亦復

如是。乘大涅槃大乘寶船。周旋往返濟渡

衆生。在在處處有應度者。悉令得見如來之

身。以是義故如來名曰無上船師。譬如有船

則有船師。以有船師則有衆生渡於大海。如

來常住化度衆生亦復如是。

復次善男子。譬如有人在大海中乘船欲

渡。若得順風須臾之間。則能得過無量由

gian. Thuûy giaû, duï thaân thoï khoå nhö thuûy thöôïng baøo. Luïc giaû, duï thaân baát kieân nhö ba tieâu thoï. Kyø sôn gian giaû, duï phieàn naõo trung tu voâ ngaõ töôûng. Dó thò nghóa coá thaân danh voâ ngaõ. Nhö Lai nhö thò ö chö ñeä töû tieäm tieäm giaùo hoïc cöûu boä kinh phaùp linh thieän thoâng lôïi, nhieân haäu giaùo hoïc Nhö Lai bí taïng. Vò kyø töû coá thuyeát Nhö Lai thöôøng. Nhö Lai nhö thò thuyeát Ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn kinh vò chö chuùng sanh dó phaùt taâm giaû caäp vò phaùt taâm, taùc Boà-ñeà nhaân tröø nhaát-xieån-ñeà.

Nhö thò Thieän nam töû! Thò Ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn kinh voâ löôïng voâ soá, baát khaû tö nghò vò taèng höõu daõ. Ñöông tri töùc thò voâ thöôïng löông y, toái toân toái thaéng

chuùng kinh trung vöông.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö ñaïi thuyeàn tuøng haûi thöû ngaïn chí ö bæ ngaïn, phuïc tuøng bæ ngaïn hoaøn chí thöû ngaïn. Nhö Lai, ÖÙng, Chaùnh bieán tri dieäc phuïc nhö thò, thöøa Ñaïi Nieát-baøn Ñaïi thöøa baûo thuyeàn chaâu trieàn vaõng phaûn teá ñoä chuùng sanh. Taïi taïi xöù xöù höõu öng ñoä giaû taát linh ñaéc kieán Nhö Lai chi thaân. Dó thò nghóa coá Nhö Lai danh vieát voâ thöôïng thuyeàn sö. Thí nhö höõu thuyeàn taéc höõu thuyeàn sö. Dó höõu thuyeàn sö taéc höõu chuùng sanh ñoä ö ñaïi haûi. Nhö Lai thöôøng truï hoaù ñoä chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân taïi ñaïi haûi trung thöøa thuyeàn duïc ñoä. Nhöôïc ñaéc thuaän phong tu du chi gian taéc naêng ñaéc quaù voâ löôïng do-tuaàn. Nhöôïc baát

264

大般涅槃經

265


旬。若不得者雖復久住經無量歲不離本處。

有時船壞沒水而死。衆生如是在於愚癡生死

大海乘諸行船。若得值遇大般涅槃猛利之

風。則能疾到無上道岸。若不值遇當久流轉

無量生死。或時破壞墮於地獄畜生餓鬼。

復次善男子。譬如有人不遇風王久住大

海。作是思惟我等今者必在此死。如是念時

忽遇利風隨順渡海。復作是言快哉是風未曾

有也。令我等輩安隱得過大海之難。衆生如

是久處愚癡生死大海困苦窮悴。未遇如是大

涅槃風。則應生念我等必定墮於地獄畜生餓

鬼。是諸衆生思惟是時忽遇大乘大涅槃風。

隨順吹向入於阿耨多羅三藐三菩提。方知真

實生奇特想歎言快哉。我從昔來未曾見聞如

是如來微密之藏。爾乃於是大涅槃經生清淨

信。

復次善男子。如蛇蜕皮爲死滅耶。

不也世尊。

善男子。如來亦爾方便示現棄捨毒身。可

言如來無常滅耶。

ñaéc giaû tuy phuïc cöûu truï kinh voâ löôïng tueá baát ly boån xöù. Höõu thôøi thuyeàn hoaïi moät thuûy nhi töû. Chuùng sanh nhö thò taïi ö ngu si sanh töû ñaïi haûi thöøa chö haønh thuyeàn. Nhöôïc ñaéc trò ngoä Ñaïi Baùt Nieát-baøn maõnh lôïi chi phong taéc naêng taät ñaùo voâ thöôïng ñaïo ngaïn. Nhöôïc baát trò ngoä ñöông cöûu löu chuyeån voâ löôïng sanh töû. Hoaëc thôøi phaù hoaïi ñoïa ö ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quæ.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân baát ngoä phong vöông cöûu truï ñaïi haûi, taùc thò tö duy: “Ngaõ ñaúng kim giaû taát taïi thöû töû.” Nhö thò nieäm thôøi hoát ngoä lôïi phong tuøy thuaän ñoä haûi. Phuïc taùc thò ngoân: “Khoaùi tai thò phong! Vò taèng höõu giaû! Linh ngaõ ñaúng boái an oån ñaéc quaù ñaïi haûi chi naïn.” Chuùng sanh nhö thò, cöûu xöû ngu si sanh töû ñaïi haûi khoán khoå cuøng tuïy. Vò ngoä nhö thò Ñaïi Nieát-baøn phong, taéc öng sanh nieäm: “Ngaõ ñaúng taát ñònh ñoïa ö ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quæ.” Thò chö chuùng sanh tö duy thò thôøi, hoát ngoä Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn phong tuøy thuaän xuy höôùng, nhaäp ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, phöông tri chaân thaät sanh kyø ñaëc töôûng, thaùn ngoân: “Khoaùi tai! Ngaõ tuøng tích lai vò taèng kieán vaên nhö thò Nhö Lai vi maät chi taïng.” Nhó naõi ö thò Ñaïi Nieát-baøn kinh sanh thanh tònh tín.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö xaø thueá bì vi töû dieät da?

Phaát daõ Theá Toân!

Thieän nam töû! Nhö Lai dieäc nhó, phöông tieän thò hieän khí xaû ñoäc thaân. Khaû ngoân Nhö Lai voâ thöôøng dieät da?

266

大般涅槃經

267


不也世尊。

如來於此閻浮提中方便捨身。如彼毒蛇捨

於故皮。是故如來名爲常住。

復次善男子。譬如金師得好真金隨意造

作種種諸器。如來亦爾於二十五有悉能示現

種種色身。爲化衆生拔生死故。是故如來名

無邊身。雖復示現種種諸身亦名常住無有變

易。

復次善男子。如菴羅樹及閻浮樹一年三

變。有時生華光色敷榮。有時生葉滋茂蓊

鬱。有時凋落狀似枯死。

善男子。於意云何是樹實爲枯滅不耶。

不也世尊。

善男子。如來亦爾於三界中示三種身。有

時初生有時長大有時涅槃。而如來身實非無

常。

迦葉菩薩讚言。善哉,善哉。誠如聖教,如

來常住無有變易。

大般涅槃經卷第九

終


Nhö Lai ö thöû Dieâm-phuø-ñeà trung phöông tieän xaû thaân nhö bæ ñoäc xaø xaû ö coá bæ. Thò coá Nhö Lai danh vi thöôøng truï.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö kim sö ñaéc haûo chaân kim, tuøy yù taïo taùc chuûng chuûng chö khí. Nhö Lai dieäc nhó, ö nhò thaäp nguõ höõu taát naêng thò hieän chuûng chuûng saéc thaân, vò hoaù chuùng sanh baït sanh töû coá. Thò coá Nhö Lai danh voâ bieân thaân. Tuy phuïc thò hieän chuûng chuûng chö thaân, dieäc danh thöôøng truï voâ höõu bieán dò.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö am-la thoï caäp dieâm-phuø thoï nhaát nieân tam bieán: höõu thôøi sanh hoa quang saéc phu vinh, höõu thôøi sanh dieäp tö maäu oång uaát, höõu thôøi ñieâu laïc traïng töï khoâ töû.

Thieän nam töû! Ö yù vaân haø? Thò thoï thaät vi khoâ dieät phuû da?

Phaát daõ, Theá Toân!

Thieän nam töû! Nhö Lai dieäc nhó, ö tam giôùi trung thò tam chuûng thaân: höõu thôøi sô sanh, höõu thôøi tröôûng ñaïi, höõu thôøi Nieát-baøn. Nhi Nhö Lai thaân thaät phi voâ thöôøng.

Ca-dieáp Boà Taùt taùn ngoân: Thieän tai, thieän tai! Thaønh nhö thaùnh giaùo, Nhö Lai thöôøng truï voâ höõu bieán dò.

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä cöûu

Chung

298 299

大般涅槃經卷第十

如來性品第四之七

善男子。如來密語甚深難解。譬如大王

告諸群臣先陀婆來。先陀婆者一名四實。一

者鹽。二者器。三者水。四者馬。如是四法

皆同此名。有智之臣善知此名。若王洗時索

先陀婆即便奉水。若王食時索先陀婆即便奉

鹽。若王食已將欲飲漿索先陀婆即便奉器。

若王欲遊索先陀婆即便奉馬。如是智臣善解

大王四種密語。

是大乘經亦復如是有四無常。大乘智臣應

當善知。若佛出世爲衆生說如來涅槃。智臣

當知此是如來爲計常者說無常想。欲令比丘

修無常想。

或復說言正法當滅。智臣應知此是如來爲

計樂者說於苦想。欲令比丘多修苦想。


QUYEÅN ÑEÄ THAÄP


Ñeä töù chi thaát

Thieän nam töû! Nhö Lai maät ngöõ thaäm thaâm nan giaûi. Thí nhö ñaïi vöông caùo chö quaàn thaàn: “Tieân-ñaø-baø lai.” Tieân-ñaø-baø giaû nhaát danh töù thaät: nhaát giaû dieâm, nhò giaû khí, tam giaû thuûy, töù giaû maõ. Nhö thò töù phaùp giai ñoàng thöû danh. Höõu trí chi thaàn thieän tri thöû danh. Nhöôïc vöông taåy thôøi saùch tieân-ñaø-baø töùc tieän phuïng thuûy. Nhöôïc vöông thöïc thôøi saùch tieân-ñaø-baø töùc tieän phuïng dieâm. Nhöôïc vöông thöïc dó töông duïc aåm töông saùch tieân-ñaø-baø töùc tieän phuïng khí. Nhöôïc vöông duïc du, saùch tieân-ñaø-baø töùc tieän phuïng maõ. Nhö thò trí thaàn thieän giaûi ñaïi vöông töù chuûng maät ngöõ.

Thò Ñaïi thöøa kinh dieäc phuïc nhö thò, höõu töù voâ thöôøng. Ñaïi thöøa trí thaàn öng ñöông thieän tri. Nhöôïc Phaät xuaát theá vò chuùng sanh thuyeát Nhö Lai Nieát-baøn. Trí thaàn ñöông tri thöû thò Nhö Lai vò keá thöôøng giaû, thuyeát voâ thöôøng töôûng duïc linh tyø-kheo tu voâ thöôøng töôûng.

Hoaëc phuïc thuyeát ngoân: chaùnh phaùp ñöông dieät. Trí thaàn ñöông tri thöû thò Nhö Lai, vò keá laïc giaû thuyeát ö khoå töôûng duïc linh tyø-kheo ña tu khoå töôûng.

300

大般涅槃經

301


或復說言我今病苦衆僧破壞。智臣當知此

是如來爲計我者說無我想。欲令比丘修無我

想。

或復說言所謂空者是正解脫。智臣當知此

是如來說正解脫無二十五有。欲令比丘修學

空想。以是義故。是正解脫則名爲空亦名不

動。謂不動者是解脫中無有苦故是故不動。

是正解脫爲無有相。謂無相者無有色聲香味

觸等故名無相。是正解脫常不變易。是解脫

中無有無常熱惱變易。是故解脫名曰常住不

變清涼。

或復說言一切衆生有如來性。智臣當知此

是如來說於常法欲令比丘修正常法。是諸比

丘若能如是隨順學者。當知是人真我弟子善

知如來微密之藏。如彼大王智慧之臣善知王

意。

善男子。如是大王亦有如是密語之法。何

况如來而當無也。善男子。是故如來微密之

教難可得知。唯有智者乃能解我甚深佛法。

非是世間凡夫品類所能信也。

Hoaëc phuïc thuyeát ngoân: Ngaõ kim beänh khoå chuùng taêng phaù hoaïi. Trí thaàn ñöông tri thöû thò Nhö Lai vò keá ngaõ giaû, thuyeát voâ ngaõ töôûng duïc linh tyø-kheo tu voâ ngaõ töôûng.

Hoaëc phuïc thuyeát ngoân: Sôû vò khoâng giaû thò chaùnh giaûi thoaùt. Trí thaàn ñöông tri thöû thò Nhö Lai thuyeát chaùnh giaûi thoaùt, voâ nhò thaäp nguõ höõu duïc linh tyø-kheo tu hoïc khoâng töôûng. Dó thò nghóa coá thò chaùnh giaûi thoaùt taéc danh vi khoâng, dieäc danh baát ñoäng. Vò baát ñoäng giaû thò giaûi thoaùt trung voâ höõu khoå coá. Thò coá baát ñoäng thò chaùnh giaûi thoaùt vi voâ höõu töôùng. Vò voâ töôùng giaû voâ höõu saéc, thanh, höông, vò, xuùc ñaúng. Coá danh voâ töôùng. Thò chaùnh giaûi thoaùt thöôøng baát bieán dò. Thò giaûi thoaùt trung voâ höõu voâ thöôøng, nhieät naõo, bieán dò. Thò coá giaûi thoaùt danh vieát thöôøng truï, baát bieán, thanh löông.

Hoaëc phuïc thuyeát ngoân: nhaát thieát chuùng sanh höõu Nhö Lai taùnh. Trí thaàn ñöông tri thöû thò Nhö Lai thuyeát ö thöôøng phaùp, duïc linh tyø-kheo tu chaùnh thöôøng phaùp. Thò chö tyø-kheo nhöôïc naêng nhö thò tuøy thuaän hoïc giaû, ñöông tri thò nhaân chaân ngaõ ñeä töû, thieän tri Nhö Lai vi maät chi taïng, nhö bæ ñaïi vöông trí hueä chi thaàn thieän tri vöông yù.

Thieän nam töû! Nhö thò ñaïi vöông dieäc höõu nhö thò maät ngöõ chi phaùp, haø huoáng Nhö Lai nhi ñöông voâ daõ? Thieän nam töû! Thò coá Nhö Lai vi maät chi giaùo nan khaû ñaéc tri. Duy höõu trí giaû naõi naêng giaûi ngaõ thaäm thaâm Phaät phaùp, phi thò theá gian phaøm phu phaåm loaïi sôû naêng tín daõ.

302

大般涅槃經

303


復次善男子。如波羅奢樹迦尼迦樹阿叔

迦樹。值天亢旱不生華實。及餘水陸所生之

物。皆悉枯悴無有潤澤不能增長。一切諸藥

無復勢力。

善男子。是大乘典大涅槃經亦復如是。

於我滅後有諸衆生不能恭敬無有威德。何以

故。是諸衆生不知如來微密藏故。所以者

何。以是衆生薄福德故。

復次善男子。如來正法將欲滅盡。爾時多

有行惡比丘。不知如來微密之藏。懶惰懈怠

不能讀誦宣揚分別如來正法。譬如癡賊棄捨

真寶擔負草䴬。不解如來微密藏故。於是經

中懈怠不勤。哀哉大險當來之世甚可怖畏。

苦哉衆生不勤聽受是大乘典大涅槃經。唯諸

菩薩摩訶薩等能於是經取真實義。不著文字

隨順不逆爲衆生說。

復次善男子。如牧牛女爲欲賣乳。貪多利

故加二分水。轉賣與餘牧牛女人。彼女得已

復加二分。轉復賣與近城女人。彼女得已復

加二分。轉復賣與城中女人。彼女得已復加

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö ba-la-xa thoï, ca-ni-ca thoï, a-thuùc-ca thoï trò thieân caùng haïn baát sanh hoa thaät. Caäp dö thuûy luïc sôû sanh chi vaät, giai taát khoâ tuî voâ höõu nhuaän traïch baát naêng taêng tröôûng. Nhaát thieát chö döôïc voâ phuïc theá löïc.

Thieän nam töû! Thò ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn kinh dieäc phuïc nhö thò. Ö ngaõ dieät haäu höõu chö chuùng sanh baát naêng cung kính voâ höõu oai ñöùc. Haø dó coá? Thò chö chuùng sanh baát tri Nhö Lai vi maät taïng coá. Sôû dó giaû haø? Dó thò chuùng sanh baïc phöôùc ñöùc coá.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö Lai chaùnh phaùp töông duïc dieät taän, nhó thôøi ña höõu haønh aùc tyø-kheo baát tri Nhö Lai vi maät chi taïng, laïi noïa giaûi ñaõi, baát naêng ñoäc tuïng, tuyeân döông, phaân bieät Nhö Lai chaùnh phaùp. Thí nhö si taëc, khí xaû chaân baûo ñaûm phuï thaûo döïc! Baát giaûi Nhö Lai vi maät taïng coá, ö thò kinh trung giaûi ñaõi baát caàn. Ai tai ñaïi hieåm! Ñöông lai chi theá thaäm khaû boá uùy! Khoå tai chuùng sanh! Baát caàn thính thoï thò ñaïi thöøa ñieån ñaïi Nieát-baøn kinh. Duy chö Boà Taùt ma-ha-taùt ñaúng naêng ö thò kinh thuû chaân thaät nghóa, baát tröôùc vaên töï tuøy thuaän baát nghòch vò chuùng sanh thuyeát.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö muïc ngöu nöõ vò duïc maïi nhuõ, tham ña lôïi coá gia nhò phaàn thuûy, chuyeån maïi döõ dö muïc ngöu nöõ nhaân. Bæ nöõ ñaéc dó phuïc gia nhò phaàn chuyeån phuïc maïi döõ caän thaønh nöõ nhaân. Bæ nöõ ñaéc dó phuïc gia nhò phaàn chuyeån phuïc maïi döõ thaønh trung nöõ nhaân. Bæ nöõ

304

大般涅槃經

305


二分詣市賣之。時有一人爲子納婦。當須好

乳以贍賓客。至市欲買是賣乳者多索價數。

是人答言汝乳多水不直爾許。正值我今贍待

賓客是故當取。取已還家煮用作麋都無乳

味。雖復無味於苦味中千倍爲勝。何以故。

乳之爲味諸味中最勝。

善男子。我涅槃後正法未滅餘八十年。爾

時是經於閻浮提當廣流布。是時當有諸惡比

丘。抄掠是經分作多分能滅正法色香美味。

是諸惡人雖復誦讀如是經典。滅除如來深密

要義。安置世間莊嚴文飾無義之語。抄前著

後抄後著前。前後著中中著前後。當知如是

諸惡比丘是魔伴侶。受畜一切不淨之物。而

言如來悉聽我畜。如牧牛女多加水乳。諸惡

比丘亦復如是。雜以世語錯定是經。令多衆

生不得正說正寫正取尊重讚歎供養恭敬。是

惡比丘爲利養故。不能廣宣流布是經。所可

分流少不足言。

如彼牧牛貧窮女人展轉賣乳。乃至成麋

而無乳味。是大乘典大涅槃經亦復如是。展

ñaéc dó phuïc gia nhò phaàn ngheä thò maïi chi. Thôøi höõu nhaát nhaân vò töû naïp phuï ñöông tu haûo nhuõ dó thieäm taân khaùch. Chí thò duïc maõi thò maïi nhuõ giaû ña saùch giaù soå. Thò nhaân ñaùp ngoân: “Nhöõ nhuõ ña thuûy baát tröïc nhó höùa. Chaùnh trò ngaõ kim thieäm ñaõi taân khaùch, thò coá ñöông thuû.” Thuû dó, hoaøn gia, chöû duïng taùc my ñoâ voâ nhuõ vò. Tuy phuïc voâ vò ö khoå vò trung thieân boäi vi thaéng. Haø dó coá? Nhuõ chi vi vò chö vò trung toái thaéng.

Thieän nam töû! Ngaõ Nieát-baøn haäu chaùnh phaùp vò dieät dö baùt thaäp nieân, nhó thôøi thò kinh ö Dieâm-phuø-ñeà ñöông quaûng löu boá. Thò thôøi ñöông höõu chö aùc tyø-kheo sao löôïc thò kinh phaân taùc ña phaàn, naêng dieät chaùnh phaùp saéc höông myõ vò. Thò chö aùc nhaân tuy phuïc ñoäc tuïng nhö thò kinh ñieån dieät tröø Nhö Lai thaâm maät yeáu nghóa, an trí theá gian trang nghieâm vaên söùc voâ nghóa chi ngöõ. Sao tieàn tröôùc haäu, sao haäu tröôùc tieàn, tieàn haäu tröôùc trung, trung tröôùc tieàn haäu. Ñöông tri nhö thò chö aùc tyø-kheo thò ma baïn löõ, thoï suùc nhaát thieát baát tònh chi vaät, nhi ngoân: “Nhö Lai taát thính ngaõ suùc.” Nhö muïc ngöu nöõ gia ña thuûy nhuõ chö aùc tyø-kheo dieäc phuïc nhö thò, taïp dó theá ngöõ thaùc ñònh thò kinh, linh ña chuùng sanh baát ñaéc chaùnh thuyeát, chaùnh taû, chaùnh thuû, toân troïng, taùn thaùn, cuùng döôøng, cung kính. Thò aùc tyø-kheo vò lôïi döôõng coá baát naêng quaûng tuyeân löu boá thò kinh. Sôû khaû phaân löu thieåu baát tuùc ngoân.

Nhö bæ muïc ngöu baàn cuøng nöõ nhaân, trieån chuyeån maïi nhuõ naõi chí thaønh my nhi voâ nhuõ vò. Thò ñaïi thöøa ñieån Ñaïi

306

大般涅槃經

307


轉薄淡無有氣味。雖無氣味猶勝餘經足一千

倍。如彼乳味於諸苦味爲千倍勝。何以故。

是大乘典大涅槃經於聲聞經最爲上首。喻如

牛乳味中最勝。以是義故名大涅槃。

復次善男子。若善男子善女人等。無有不

求男子身者。何以故。一切女人皆是衆惡之

所住處。

復次善男子。如蚊子尿不能令此大地潤

洽。其女人者婬欲難滿亦復如是。譬如大地

一切作丸如葶藶子。如是等男與一女人共爲

慾事猶能不足。假使男子數如恆沙與一女人

共爲慾事猶不能足。

善男子。譬如大海一切天雨百川衆流皆悉

投歸。而彼大海未曾滿足。女人之法亦復如

是。假使一切悉爲男者與一女人共爲慾事而

亦不足。

復次善男子。如阿叔迦樹波吒羅樹迦尼

迦樹。春華開敷。有蜂唼取色香細味不知厭

足。女人欲男亦復如是不知厭足。

Nieát-baøn kinh dieäc phuïc nhö thò, trieån chuyeån baïc ñaïm voâ höõu khí vò. Tuy voâ khí vò du thaéng dö kinh tuùc nhaát thieân boäi. Nhö bæ nhuõ vò ö chö khoå vò vi thieân boäi thaéng. Haø dó coá? Thò ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn kinh ö Thanh vaên kinh, toái vi thöôïng thuû, duï nhö ngöu nhuõ vò trung toái thaéng. Dó thò nghóa coá danh Ñaïi Nieát-baøn.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc Thieän nam töû, thieän

nöõ nhaân ñaúng voâ höõu baát caàu nam töû thaân giaû. Haø dó coá?

Nhaát thieát nöõ nhaân giai thò chuùng aùc chi sôû truï xöù.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö maân töû nieäu baát naêng linh

thöû ñaïi ñòa nhuaän hieäp. Kyø nöõ nhaân giaû daâm duïc nan maõn

dieäc phuïc nhö thò. Thí nhö ñaïi ñòa nhaát thieát taùc hoaøn nhö

ñình lòch töû. Nhö thò ñaúng nam döõ nhaát nöõ nhaân coäng vi

duïc söï du naêng baát tuùc. Giaû söû nam töû soá nhö haèng sa döõ

nhaát nöõ nhaân coäng vi duïc söï du baát naêng tuùc.

Thieän nam töû! Thí nhö ñaïi haûi nhaát thieát thieân vuõ baù

xuyeân chuùng löu giai taát ñaàu qui, nhi bæ ñaïi haûi vò taèng

maõn tuùc. Nöõ nhaân chi phaùp dieäc phuïc nhö thò. Giaû söû nhaát

thieát taát vi nam giaû döõ nhaát nöõ nhaân coäng vi duïc söï nhi

dieäc baát tuùc.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö a-thuùc-ca thoï, ba-traù-la

thoï, ca-ni-ca thoï xuaân hoa khai phu, höõu phong taùp thuû

saéc höông teá vò baát tri yeåm tuùc. Nöõ nhaân duïc nam dieäc

phuïc nhö thò baát tri yeåm tuùc.

308

大般涅槃經

309


善男子。以是義故。諸善男子善女人等

聽是大乘大涅槃經。常應呵責女人之相求於

男子。何以故。是大乘經典有丈夫相。所

謂佛性。若人不知是佛性者則無男相。所以

者何。不能自知有佛性故。若有不能知佛性

者。我說是等名爲女人。若能自知有佛性

者。我說是人爲丈夫相。若有女人能知自身

定有佛性。當知是等即爲男子。

善男子。是大乘典大涅槃經。無量無邊

不可思議功德之聚。何以故。以說如來秘密

藏故。是故善男子善女人。若欲速知如來秘

藏。應當方便勤修此經。

迦葉菩薩白佛言。世尊。如是如是。如

佛所說。我今已有丈夫之相。得入如來微密

藏故。如來今日始覺悟我。因是即得決定通

達。

佛言。善哉善哉。善男子。汝今隨順世間

之法而作是說。

迦葉復言。我不隨順世間法也。

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá chö thieän nam töû, thieän nöõ nhaân ñaúng thính thò Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh thöôøng öng ha traùch nöõ nhaân chi töôùng caàu ö nam töû. Haø dó coá? Thò ñaïi thöøa kinh ñieån höõu tröôïng phu töôùng sôû vò Phaät taùnh. Nhöôïc nhaân baát tri thò Phaät taùnh giaû, taéc voâ nam töôùng. Sôû dó giaû haø? Baát naêng töï tri höõu Phaät taùnh coá. Nhöôïc höõu baát naêng tri Phaät taùnh giaû, ngaõ thuyeát thò ñaúng danh vi nöõ nhaân. Nhöôïc naêng töï tri höõu Phaät taùnh giaû, ngaõ thuyeát thò nhaân vi tröôïng phu töôùng. Nhöôïc höõu nöõ nhaân naêng tri töï thaân ñònh höõu Phaät taùnh, ñöông tri thò ñaúng töùc vi nam töû.

Thieän nam töû! Thò ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn kinh voâ löôïng, voâ bieân baát khaû tö nghò coâng ñöùc chi tuï. Haø dó coá? Dó thuyeát Nhö Lai bí maät taïng coá. Thò coá thieän nam töû, thieän nöõ nhaân nhöôïc duïc toác tri Nhö Lai bí taïng, öng ñöông phöông tieän caàn tu thöû kinh.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö thò, nhö thò! Nhö Phaät sôû thuyeát ngaõ kim dó höõu tröôïng phu chi töôùng, ñaéc nhaäp Nhö Lai vi maät taïng coá. Nhö Lai kim nhaät thuûy giaùc ngoä ngaõ, nhaân thò töùc ñaéc quyeát ñònh thoâng ñaït.

Phaät ngoân: Thieän tai, thieän tai! Thieän nam töû! Nhöõ kim tuøy thuaän theá gian chi phaùp nhi taùc thò thuyeát.

Ca-dieáp phuïc ngoân: Ngaõ baát tuøy thuaän theá gian phaùp daõ.

310

大般涅槃經

311


佛讚迦葉。善哉善哉。汝今所知無上法味

甚深難知而能得知。如蜂採味。汝亦如是。

復次善男子。如蚊子尿不能令此大地霑

洽。當來之世是經流布亦復如是。如彼蚊

尿。正法欲滅。是經先當沒於此地。當知即

是正法衰相。

復次善男子。譬如過夏初月名秋秋雨連

霔。此大乘典大涅槃經亦復如是。爲於南方

諸菩薩故。當廣流布降霔法雨彌滿其處。正

法欲滅當至罽賓具足無缺潛沒地中。或有信

者或不信者。如是大乘方等經典甘露法味悉

沒於地。是經沒已一切諸餘大乘經典皆悉滅

沒。若得是經具足無缺人中象王。諸菩薩等

當知如來無上正法將滅不久。

爾時文殊師利白佛言。世尊。今此純陀猶

有疑心。唯願如來重爲分別令得除斷。

佛言。善男子。云何疑心汝當說之當爲斷

除。

文殊師利言。純陀心疑如來常住以得知

見佛性力故。若見佛性而爲常者。本未見時

Phaät taùn Ca-dieáp: Thieän tai, thieän tai! Nhöõ kim sôû tri voâ thöôïng phaùp vò thaäm thaâm nan tri, nhi naêng ñaéc tri. Nhö phong thaùi vò nhöõ dieäc nhö thò.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö maân töû nieäu baát naêng linh thöû ñaïi ñòa trieâm hieäp. Ñöông lai chi theá thò kinh löu boá dieäc phuïc nhö thò. Nhö bæ maân nieäu chaùnh phaùp duïc dieät thò kinh tieân ñöông moät ö thöû ñòa. Ñöông tri töùc thò chaùnh phaùp suy töôùng.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö quaù haï sô ngoaït danh thu, thu vuõ lieân chuù. Thöû ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn kinh dieäc phuïc nhö thò, vò ö nam phöông chö Boà Taùt coá, ñöông quaûng löu boá giaùng chuù phaùp vuõ di maõn kyø xöù. Chaùnh phaùp duïc dieät ñöông chí Keá Taân, cuï tuùc voâ khuyeát tieàm moät ñòa trung. Hoaëc höõu tín giaû, höõu baát tín giaû nhö thò Ñaïi thöøa Phöông ñaúng kinh ñieån cam loä phaùp vò taát moät ö ñòa. Thò kinh moät dó nhaát thieát chö dö Ñaïi thöøa kinh ñieån giai taát dieät moät. Nhöôïc ñaéc thò kinh, cuï tuùc voâ khuyeát nhaân trung töôïng vöông. Chö Boà Taùt ñaúng ñöông tri Nhö Lai voâ thöôïng chaùnh phaùp töông dieät baát cöûu.

Nhó thôøi Vaên-thuø-sö-lôïi baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Kim thöû Thuaàn-ñaø du höõu nghi taâm. Duy nguyeän Nhö Lai truøng vi phaân bieät linh ñaéc tröø ñoaïn.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Vaân haø nghi taâm? Nhöõ ñöông thuyeát chi ñöông vò ñoaïn tröø.

Vaên-thuø-sö-lôïi ngoân: Thuaàn-ñaø taâm nghi: Nhö Lai thöôøng truï dó ñaéc tri kieán Phaät taùnh löïc coá. Nhöôïc kieán

312

大般涅槃經

313


應是無常。若本無常後亦應爾。何以故。如

世間物本無今有已有還無。如是等物悉是無

常。以是義故諸佛菩薩聲聞緣覺無有差別。

爾時世尊。即說偈曰。本有今無

本無今有

三世有法

無有是處。

善男子。以是義故。諸佛菩薩聲聞緣覺。

亦有差別亦無差別。

文殊師利讚言。善哉誠如聖教。我今始解

諸佛菩薩聲聞緣覺亦有差別亦無差別。

迦葉菩薩白佛言。世尊。如來所說諸佛菩

薩聲聞緣覺性無差別。唯願如來分別廣說利

益安樂一切衆生。

佛言。善男子。諦聽諦聽當爲汝說。

善男子。譬如長者子。多畜乳牛有種種

色。常令一人守護將養。是人有時爲祠祀故

Phaät taùnh nhi vi thöôøng giaû boån vò kieán thôøi öng thò voâ thöôøng. Nhöôïc boån voâ thöôøng haäu dieäc öng nhó. Haø dó coá? Nhö theá gian vaät boån voâ kim höõu, dó höõu hoaøn voâ. Nhö thò ñaúng vaät taát thò voâ thöôøng. Dó thò nghóa coá chö Phaät, Boà Taùt, Thanh vaên, Duyeân giaùc voâ höõu sai bieät.

Nhó thôøi, Theá Toân töùc thuyeát keä vieát:

Boån höõu kim voâ,

Boån voâ kim höõu.

Tam theá höõu phaùp,

Voâ höõu thò xöù.

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá chö Phaät, Boà Taùt, Thanh vaên, Duyeân giaùc dieäc höõu sai bieät, dieäc voâ sai bieät.

Vaên-thuø-sö-lôïi taùn ngoân: Thieän tai! Thaønh nhö thaùnh giaùo. Ngaõ kim thuûy giaûi chö Phaät, Boà Taùt, Thanh vaên, Duyeân giaùc dieäc höõu sai bieät, dieäc voâ sai bieät.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát chö Phaät, Boà Taùt, Thanh vaên, Duyeân giaùc taùnh voâ sai bieät. Duy nguyeän Nhö Lai phaân bieät quaûng thuyeát, lôïi ích an laïc nhaát thieát chuùng sanh.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ñeá thính, ñeá thính! Ñöông vò nhöõ thuyeát.

Thieän nam töû! Nhö tröôûng giaû töû ña suùc nhuõ ngöu höõu chuûng chuûng saéc. Thöôøng linh nhaát nhaân thuû hoä töông döôõng. Thò nhaân höõu thôøi vò töø töï coá, taän caáu chö ngöu tröôùc nhaát khí trung. Kieán kyø nhuõ saéc ñoàng nhaát baïch

314

大般涅槃經

315


盡毂諸牛著一器中。見其乳色同一白色㝷便

驚怪。牛色各異。其乳云何皆同一色。是人

思惟如此一切皆是衆生業報因緣令乳色一。

善男子。聲聞緣覺菩薩亦爾。同一佛性猶

如彼乳。所以者何。同盡漏故而諸衆生言。

佛菩薩聲聞緣覺而有差別。有諸聲聞凡夫之

人疑於三乘云何無別。是諸衆生久後自解一

切三乘同一佛性。猶如彼人悟解乳相由業因

緣。

復次善男子。譬如金鑛陶鍊滓穢然後消融

成金之後價值無量。

善男子。聲聞緣覺菩薩亦爾。皆得成就

同一佛性。何以故。除煩惱故如彼金鑛除諸

滓穢。以是義故。一切衆生同一佛性無有差

別。以其先聞如來密藏後成佛時自然得知。

如彼長者知乳一相。何以故。以斷無量億煩

惱故。

迦葉菩薩白佛言。世尊。若一切衆生有佛

性者。佛與衆生有何差別。如是說者多有過

咎。若諸衆生皆有佛性。何因緣故舍利弗等

saéc, taàm tieän kinh quaùi: “Ngöu saéc caùc dò kyø nhuõ vaân haø giai ñoàng nhaát saéc?” Thò nhaân tö duy: “Nhö thöû nhaát thieát giai thò chuùng sanh nghieäp baùo nhaân duyeân linh nhuõ saéc nhaát.”

Thieän nam töû! Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà Taùt dieäc nhó, ñoàng nhaát Phaät taùnh do nhö bæ nhuõ. Sôû dó giaû haø? Ñoàng taän laäu coá. Nhi chö chuùng sanh ngoân Phaät, Boà Taùt, Thanh vaên, Duyeân giaùc nhi höõu sai bieät. Höõu chö Thanh vaên, phaøm phu chi nhaân nghi ö tam thöøa: vaân haø voâ bieät? Thò chö chuùng sanh cöûu haäu töï giaûi nhaát thieát tam thöøa ñoàng nhaát Phaät taùnh, do nhö bæ nhaân ngoä giaûi nhuõ töôùng do nghieäp nhaân duyeân.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö kim khoaùng ñaøo luyeän chæ ueá, nhieân haäu tieâu dung. Thaønh kim chi haäu giaù trò voâ löôïng.

Thieän nam töû! Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà Taùt dieäc nhó giai ñaéc thaønh töïu ñoàng nhaát Phaät taùnh. Haø dó coá? Tröø phieàn naõo coá nhö bæ kim khoaùng tröø chö chæ ueá. Dó thò nghóa coá nhaát thieát chuùng sanh ñoàng nhaát Phaät taùnh voâ höõu sai bieät. Dó kyø tieân vaên Nhö Lai maät taïng haäu thaønh Phaät thôøi, töï nhieân ñaéc tri nhö bæ tröôûng giaû tri nhuõ nhaát töôùng. Haø dó coá? Dó ñoaïn voâ löôïng öùc phieàn naõo coá.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhöôïc nhaát thieát chuùng sanh höõu Phaät taùnh giaû, Phaät döõ chuùng sanh höõu haø sai bieät? Nhö thò thuyeát giaû ña höõu quaù cöûu. Nhöôïc chö chuùng sanh giai höõu Phaät taùnh haø nhaân duyeân coá, Xaù-lôïi-phaát ñaúng dó tieåu Nieát-baøn nhi baùt Nieát-baøn? Duyeân

316

大般涅槃經

317


以小涅槃而般涅槃。緣覺之人於中涅槃而般

涅槃。菩薩之人於大涅槃而般涅槃。如是等

人若同佛性。何故不同如來涅槃而般涅槃。

善男子。諸佛世尊所得涅槃。非諸聲聞緣

覺所得。以是義故大般涅槃名爲善有。世若

無佛非無二乘得二涅槃。

迦葉復言。是義云何。

佛言。無量無邊阿僧祇刼乃有一佛出現於

世開示三乘。

善男子。如汝所言菩薩二乘無差別者。我

先於此如來密藏大涅槃中已說其義。諸阿羅

漢無有善有。何以故。諸阿羅漢悉當得是大

涅槃故。以是義故大般涅槃有畢竟樂。是故

名爲大般涅槃。

迦葉言。如佛說者我今始知差別之義無差

別義。何以故。一切菩薩聲聞緣覺未來之世

皆當歸於大般涅槃。譬如衆流歸於大海。是

故聲聞緣覺之人悉名爲常非是無常。以是義

故亦有差別亦無差別。

迦葉言。云何性差別。

giaùc chi nhaân ö trung Nieát-baøn nhi baùt Nieát-baøn? Boà Taùt chi nhaân ö Ñaïi Nieát-baøn nhi baùt Nieát-baøn? Nhö thò ñaúng nhaân nhöôïc ñoàng Phaät taùnh, haø coá baát ñoàng Nhö Lai Nieát-baøn nhi baùt Nieát-baøn?

Thieän nam töû! Chö Phaät Theá Toân sôû ñaéc Nieát-baøn, phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû ñaéc. Dó thò nghóa coá Ñaïi Baùt Nieát-baøn danh vi thieän höõu. Theá nhöôïc voâ Phaät, phi voâ nhò thöøa ñaéc nhò Nieát-baøn.

Ca-dieáp phuïc ngoân: Thò nghóa vaân haø?

Phaät ngoân: Voâ löôïng voâ bieân A-taêng-kyø kieáp, naõi höõu nhaát Phaät xuaát hieän ö theá khai thò tam thöøa.

Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû ngoân, Boà Taùt nhò thöøa voâ sai bieät giaû. Ngaõ tieân ö thöû Nhö Lai maät taïng Ñaïi Nieát-baøn trung dó thuyeát kyø nghóa. Chö A-la-haùn voâ höõu thieän höõu. Haø dó coá? Chö A-la-haùn taát ñöông ñaéc thò Ñaïi Nieát-baøn coá. Dó thò nghóa coá Ñaïi Baùt Nieát-baøn höõu taát caùnh laïc. Thò coá danh vi Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Ca-dieáp ngoân: Nhö Phaät thuyeát giaû ngaõ kim thuûy tri sai bieät chi nghóa voâ sai bieät nghóa. Haø dó coá? Nhaát thieát Boà Taùt, Thanh vaên, Duyeân giaùc vò lai chi theá giai ñöông qui ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn, thí nhö chuùng löu qui ö ñaïi haûi. Thò coá Thanh vaên, Duyeân giaùc chi nhaân taát danh vi thöôøng, phi thò voâ thöôøng. Dó thò nghóa coá dieäc höõu sai bieät, dieäc voâ sai bieät.

Ca-dieáp ngoân: Vaân haø taùnh sai bieät?

318

大般涅槃經

319


佛言善男子。聲聞如乳緣覺如酪。菩薩之

人如生熟酥。諸佛世尊猶如醍醐。以是義故

大涅槃中說四種性而有差別。

迦葉復言。一切衆生性相云何。

佛言。善男子。如牛新生乳血未別。凡夫

之性雜諸煩惱亦復如是。

迦葉復言。拘尸那城有旃陀羅名曰歡喜。

佛記是人由一發心。當於此界千佛數中速成

無上正真之道。以何等故如來不記尊者舍利

弗目犍連等速成佛道。

佛言。善男子。或有聲聞緣覺菩薩作誓願

言。我當久久護持正法然後乃成無上佛道。

以發速願故與速記。

復次善男子。譬如商人有無價寶詣市賣

之。愚人見已不識輕笑。寶主唱言我此寶珠

價值無數。聞已復笑各各相謂。此非真寶是

頗梨珠。

善男子。聲聞緣覺亦復如是。若聞速記

則便懈怠輕笑薄賤。如彼愚人不識真寶。於

未來世有諸比丘。不能翹勤修習善法。貧窮

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thanh vaên nhö nhuõ, Duyeân giaùc nhö laïc, Boà Taùt chi nhaân nhö sanh, thuïc toâ, chö Phaät Theá Toân do nhö ñeà hoà. Dó thò nghóa coá Ñaïi Nieát-baøn trung thuyeát töù chuûng taùnh nhi höõu sai bieät.

Ca-dieáp phuïc ngoân: Nhaát thieát chuùng sanh taùnh töôùng vaân haø?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö ngöu taân sanh, nhuõ, huyeát vò bieät. Phaøm phu chi taùnh taïp chö phieàn naõo dieäc phuïc nhö thò.

Ca-dieáp phuïc ngoân: Caâu-thi-na thaønh höõu chieân-ñaø-la danh vieát Hoan Hyû. Phaät kyù thò nhaân do nhaát phaùt taâm ñöông ö thöû giôùi thieân Phaät soá trung toác thaønh voâ thöôïng chaùnh chaân chi ñaïo. Dó haø ñaúng coá Nhö Lai baát kyù toân giaû Xaù-lôïi-phaát, Muïc-kieàn-lieân ñaúng toác thaønh Phaät ñaïo?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Hoaëc höõu Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà Taùt taùc theä nguyeän ngoân: “Ngaõ ñöông cöûu cöûu hoä trì chaùnh phaùp, nhieân haäu naõi thaønh voâ thöôïng Phaät ñaïo.” Dó phaùt toác nguyeän coá döõ toác kyù.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö thöông nhaân höõu voâ giaù baûo ngheä thò maïi chi. Ngu nhaân kieán dó baát thöùc khinh tieáu. Baûo chuû xöôùng ngoân: “Ngaõ thöû baûo chaâu giaù trò voâ soá.” Vaên dó, phuïc tieáu, caùc caùc töông vò: “Thöû phi chaân baûo thò pha leâ chaâu.”

Thieän nam töû! Thanh vaên, Duyeân giaùc dieäc phuïc nhö thò. Nhöôïc vaên toác kyù taéc tieän giaûi ñaõi, khinh tieáu baïc tieän nhö bæ ngu nhaân baát thöùc chaân baûo. Ö vò lai theá höõu chö

320

大般涅槃經

321


困苦饑餓所逼。因是出家長養其身。心志輕

懆邪命諂曲。若聞如來授諸聲聞速疾記者。

便當大笑輕慢毁呰。當知是等即是破戒。自

言已得過人之法。以是義故隨發速願故與速

記。護正法者爲授遠記。

迦葉菩薩復白佛言。世尊。菩薩摩訶薩云

何當得不壞眷屬。

佛告迦葉。若諸菩薩勤加精進欲護正法。

以是因緣所得眷屬不可沮壞。

迦葉菩薩復白佛言。世尊。何因緣故衆生

得此脣口乾燋。

佛告迦葉。若有不識三寶常存。以是因

緣脣口乾燋。如人口爽不知甜苦辛酢鹹淡六

味差別。一切衆生愚癡無智不識三寶是常存

法。是故名爲脣口乾燋。

復次善男子。若有衆生不知如來是常住

者。當知是人則爲生盲。若知如來是常住

者。如是之人雖是肉眼我說是等名爲天眼。

tyø-kheo baát naêng kieàu caàn tu taäp thieän phaùp, baàn cuøng khoán khoå cô ngaï sôû böùc, nhaân thò xuaát gia tröôõng döôõng kyø thaân, taâm chí khinh thaùo taø maïng sieåm khuùc. Nhöôïc vaên Nhö Lai thoï chö Thanh vaên toác taät kyù giaû, tieän ñöông ñaïi tieáu khinh maïng huûy töû. Ñöông tri thò ñaúng töùc thò phaù giôùi, töï ngoân dó ñaéc quaù nhaân chi phaùp. Dó thò nghóa coá tuøy phaùt toác nguyeän, coá döõ toác kyù. Hoä chaùnh phaùp giaû vò thoï vieãn kyù.

Ca-dieáp Boà Taùt phuïc baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Boà Taùt ma-ha-taùt vaân haø ñöông ñaéc baát hoaïi quyeán thuoäc?

Phaät caùo Ca-dieáp: Nhöôïc chö Boà Taùt caàn gia tinh taán, duïc hoä chaùnh phaùp dó thò nhaân duyeân sôû ñaéc quyeán thuoäc baát khaû tö hoaïi.

Ca-dieáp Boà Taùt phuïc baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Haø nhaân duyeân coá chuùng sanh ñaéc thöû thaàn khaåu caøn tieâu?

Phaät caùo Ca-dieáp: Nhöôïc höõu baát thöùc Tam baûo thöôøng toàn dó thò nhaân duyeân thaàn khaåu caøn tieâu. Nhö nhaân khaåu saûng baát tri ñieàm, khoå, taân, thoá, haøm, ñaïm luïc vò sai bieät. Nhaát thieát chuùng sanh ngu si voâ trí baát thöùc Tam baûo thò thöôøng toàn phaùp, thò coá danh vi thaàn khaåu caøn tieâu.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc höõu chuùng sanh baát tri Nhö Lai thò thöôøng truï giaû, ñöông tri thò nhaân taéc vi sanh manh. Nhöôïc tri Nhö Lai thò thöôøng truï giaû, nhö thò chi nhaân tuy thò nhuïc nhaõn ngaõ thuyeát thò ñaúng danh vi thieân nhaõn.

322

大般涅槃經

323


復次善男子。若有能知如來是常。當知是人久已修習如是經典。我說是等亦名天眼。雖有天眼而不能知如來是常。我說斯等名爲肉眼。是人乃至不識自身手脚肢節。亦復不能令他識知。以是義故名爲肉眼。

復次善男子。如來常爲一切衆生而作父母。所以者何。一切衆生種種形類二足四足多足無足。佛以一音而爲說法。彼彼異類各自得解各各歎言。如來今日爲我說法。以是義故名爲父母。

復次善男子。如人生子始十六月。雖復語言未可解了。而彼父母欲教其語先同其音漸漸教之。是父母語可不正耶。

不也世尊。

善男子。諸佛如來亦復如是。隨諸衆生種種音聲而爲說法。爲令安住於正法故。隨所應見而爲示現種種形像。如來如是同彼語言

可不正耶。

不也世尊。

何以故。如來所說如師子吼。隨順世間種

種音聲而爲衆生演說妙法。

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc höõu naêng tri Nhö Lai thò thöôøng ñöông tri thò nhaân cöûu dó tu taäp nhö thò kinh ñieån. Ngaõ thuyeát thò ñaúng dieäc danh thieân nhaõn. Tuy höõu thieân nhaõn nhi baát naêng tri Nhö Lai thò thöôøng ngaõ thuyeát tö ñaúng danh vi nhuïc nhaõn. Thò nhaân naõi chí baát thöùc töï thaân thuû cöôùc chi tieát dieäc phuïc baát naêng linh tha thöùc tri. Dó thò nghóa coá danh vi nhuïc nhaõn.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö Lai thöôøng vò nhaát thieát chuùng sanh nhi taùc phuï maãu. Sôû dó giaû haø? Nhaát thieát chuùng sanh chuûng chuûng hình loaïi nhò tuùc, töù tuùc, ña tuùc, voâ tuùc, Phaät dó nhaát aâm nhi vò thuyeát phaùp. Bæ bæ dò loaïi caùc töï ñaéc giaûi caùc caùc thaùn ngoân: “Nhö Lai kim nhaät vò ngaõ thuyeát phaùp.” Dó thò nghóa coá danh vi phuï maãu.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö nhaân sanh töû thuûy thaäp luïc nguyeät. Tuy phuïc ngöõ ngoân vò khaû giaûi lieãu. Nhi bæ phuï maãu duïc giaùo kyø ngöõ, tieân ñoàng kyø aâm tieäm tieäm giaùo chi. Thò phuï maãu ngöõ khaû baát chaùnh da?


Thieän nam töû! Chö Phaät Nhö Lai dieäc phuïc nhö thò. Tuøy chö chuùng sanh chuûng chuûng aâm thanh nhi vò thuyeát phaùp, vò linh an truï ö chaùnh phaùp coá. Tuøy sôû öng kieán nhi vò thò hieän chuûng chuûng hình töôïng. Nhö Lai nhö thò ñoàng bæ ngöõ ngoân khaû baát chaùnh da?


Haø dó coá? Nhö Lai sôû thuyeát nhö sö töû hoáng. Tuøy thuaän theá gian chuûng chuûng aâm thanh, nhi vò chuùng sanh dieãn thuyeát dieäu phaùp.

324 325

一切大眾所問品第五之一

爾時世尊。從其面門放種種色青黃赤白

紅紫光明。照純陀身純陀遇已。與諸眷屬持

諸餚饌皆往佛所。欲奉如來及比丘僧最後供

養。種種器物充滿具足持至佛前。

爾時有大威德天人而遮其前周帀圍繞謂純

陀言。且住純陀勿便奉施。

當爾之時如來復放無量無邊種種光明。諸

天大衆遇斯光已。尋聽純陀前至佛所奉其所

施。

爾時天人及諸衆生。各各自取所持供養至

於佛前長跪白佛。唯願如來。聽諸比丘受此

飲食。

時諸比丘知是時故執持衣鉢一心安祥。爾

時純陀爲佛及僧布置種種師子寶座。懸繒幡

蓋香華瓔珞。爾時三千大千世界莊嚴微妙。

猶如西方安樂國土。

NHAÁT THIEÁT ÑAÏI CHUÙNG SÔÛ VAÁN PHAÅM

Ñeä nguõ chi nhaát

Nhó thôøi Theá Toân tuøng kyø dieän moân phoùng chuûng chuûng saéc: thanh, hoaøng, xích, baïch, hoàng, töû quang minh chieáu Thuaàn-ñaø thaân. Thuaàn-ñaø ngoä dó döõ chö quyeán thuoäc, trì chö haøo soaïn giai vaõng Phaät sôû, duïc phuïng Nhö Lai caäp tyø-kheo taêng toái haäu cuùng döôøng. Chuûng chuûng khí vaät sung maõn cuï tuùc trì chí Phaät tieàn.

Nhó thôøi höõu ñaïi oai ñöùc thieân nhaân nhi giaø kyø tieàn, chaâu taùp vi nhieãu, vò Thuaàn-ñaø ngoân: Thaû truï Thuaàn-ñaø! Vaät tieän phuïng thí.

Ñöông nhó chi thôøi Nhö Lai phuïc phoùng voâ löôïng voâ bieân chuûng chuûng quang minh. Chö thieân ñaïi chuùng ngoä tö quang dó taàm thính Thuaàn-ñaø tieàn chí Phaät sôû phuïng kyø sôû thí.

Nhó thôøi thieân nhaân caäp chö chuùng sanh, caùc caùc töï thuû sôû trì cuùng döôøng chí ö Phaät tieàn, tröôøng quì baïch Phaät: Duy nguyeän Nhö Lai thính chö tyø-kheo thoï thöû aåm thöïc.

Thôøi chö tyø-kheo tri thò thôøi coá chaáp trì y baùt nhaát taâm an töôøng. Nhó thôøi Thuaàn-ñaø vò Phaät caäp Taêng boá trí chuûng chuûng sö töû baûo toøa, huyeàn taêng phan caùi, höông hoa anh laïc. Nhó thôøi tam thieân ñaïi thieân theá giôùi, trang nghieâm vi dieäu do nhö Taây phöông An Laïc quoác ñoä.

326

大般涅槃經

327


爾時純陀住於佛前憂悲悵怏重白佛言。唯

願如來。猶見哀愍住夀一刼若減一劫。

佛告純陀。汝欲令我久住世者。宜當速奉

最後具足檀波羅密。

爾時一切菩薩摩訶薩。天人雜類異口同音

唱如是言。奇哉純陀。成大福德能令如來受

取最後無上供養。而我等輩無福所致。所設

供具則爲唐捐。

爾時世尊欲令一切衆望滿足於自身上一

一毛孔化無量佛。一一諸佛各有無量諸比丘

僧。是諸世尊及無量衆皆悉示現受其供養。

釋迦如來自受純陀所奉設者。爾時純陀所持

粳糧成熟之食。摩伽陀國滿足八斛。以佛神

力皆悉充足一切大會。

爾時純陀見是事已心生歡喜踊躍無量。一

切大衆亦復如是。爾時大衆承佛聖旨各作是

念。如來今已受我等施不久便當入於涅槃。

作是念已心生悲喜。

爾時樹林其地狹小。以佛神力如針鋒處皆

有無量諸佛世尊及其眷屬等坐而食。所食之

物亦無差別。

Nhó thôøi Thuaàn-ñaø truï ö Phaät tieàn öu bi tröôùng öôûng, truøng baïch Phaät ngoân: Duy nguyeän Nhö Lai du kieán ai maãn truï thoï nhaát kieáp nhöôïc giaûm nhaát kieáp.

Phaät caùo Thuaàn-ñaø: Nhöõ duïc linh ngaõ cöûu truï theá giaû, nghi ñöông toác phuïng toái haäu cuï tuùc Ñaøn Ba-la-maät.

Nhó thôøi nhaát thieát Boà Taùt ma-ha-taùt, thieân nhaân taïp loaïi dò khaåu ñoàng aâm xöôùng nhö thò ngoân: Kyø tai Thuaàn-ñaø! Thaønh ñaïi phöôùc ñöùc naêng linh Nhö Lai thoï thuû toái haäu voâ thöôïng cuùng döôøng. Nhi ngaõ ñaúng boái voâ phöôùc sôû trí sôû thieát cuùng cuï taéc vi ñöôøng quyeân.

Nhó thôøi Theá Toân duïc linh nhaát thieát chuùng voïng maõn tuùc ö töï thaân thöôïng, nhaát nhaát mao khoång hoaù voâ löôïng Phaät, nhaát nhaát chö Phaät caùc höõu voâ löôïng chö tyø-kheo taêng. Thò chö Theá Toân caäp voâ löôïng chuùng giai taát thò hieän thoï kyø cuùng döôøng. Thích-ca Nhö Lai töï thoï Thuaàn-ñaø sôû phuïng thieát giaû. Nhó thôøi Thuaàn-ñaø sôû trì canh löông thaønh thuïc chi thöïc, Ma-giaø-ñaø quoác maõn tuùc baùt hoäc. Dó Phaät thaàn löïc giai taát sung tuùc nhaát thieát ñaïi hoäi.

Nhó thôøi Thuaàn-ñaø kieán thò söï dó, taâm sanh hoan hyû duõng döôïc voâ löôïng. Nhaát thieát ñaïi chuùng dieäc phuïc nhö thò. Nhó thôøi ñaïi chuùng thöøa Phaät thaùnh chæ caùc taùc thò nieäm: Nhö Lai kim dó thoï ngaõ ñaúng thí, baát cöûu tieän ñöông nhaäp ö Nieát-baøn. Taùc thò nieäm dó taâm sanh bi hyû.

Nhó thôøi thoï laâm kyø ñòa hieäp tieåu, dó Phaät thaàn löïc nhö chaâm phong xöù, giai höõu voâ löôïng chö Phaät Theá Toân caäp kyø quyeán thuoäc ñaúng toïa nhi thöïc. Sôû thöïc chi vaät dieäc voâ sai bieät.

328

大般涅槃經

329


是時天人阿修羅等啼泣悲歎而作是言。如來今日已受我等最後供養。受供養已當般涅槃。我等當復更供養誰。我今永離無上調御盲無眼目。

爾時世尊爲欲慰喻一切大衆。而說偈言。

汝等莫悲歎諸佛法應爾我入於涅槃已經無量刼常受最勝樂永處安隱處汝今至心聽我當說涅槃我已離食想終無饑渴患我今當爲汝說其隨順願令諸一切衆咸得安隱樂汝聞應修行諸佛法常住假使烏角鴟

Thò thôøi thieân, nhaân, a-tu-la ñaúng ñeà khaáp bi thaùn, nhi taùc thò ngoân: Nhö Lai kim nhaät dó thoï ngaõ ñaúng toái haäu cuùng döôøng. Thoï cuùng döôøng dó ñöông baùt Nieát-baøn. Ngaõ ñaúng ñöông phuïc caùnh cuùng döôøng thuøy? Ngaõ kim vónh ly voâ thöôïng Ñieàu Ngöï manh voâ nhaõn muïc.

Nhó thôøi Theá Toân vò duïc uûy duï nhaát thieát ñaïi chuùng nhi thuyeát keä ngoân:

Nhöõ ñaúng maïc bi thaùn,

Chö Phaät phaùp öng nhó.

Ngaõ nhaäp ö Nieát-baøn,

Dó kinh voâ löôïng kieáp.

Thöôøng thoï toái thaéng laïc,

Vónh xöû an oån xöù.

Nhöõ kim chí taâm thính,

Ngaõ ñöông thuyeát Nieát-baøn.

Ngaõ dó ly thöïc töôûng,

Chung voâ cô khaùt hoaïn.

Ngaõ kim ñöông vò nhöõ,

Thuyeát kyø tuøy thuaän nguyeän.

Linh chö nhaát thieát chuùng,

Haøm ñaéc an oån laïc.

Nhöõ vaên öng tu haønh,

Chö Phaät phaùp thöôøng truï.

Giaû söû oâ, giaùc si,

330

大般涅槃經

331


同共一樹棲猶如親兄弟爾乃永涅槃如來視一切猶如羅睺羅常爲衆生尊云何永涅槃假使蛇鼠狼同處一穴遊相愛如兄弟爾乃永涅槃如來視一切猶如羅睺羅常爲衆生尊云何永涅槃假使七葉華轉爲婆師香迦留迦果樹轉爲鎮頭果爾乃入涅槃如來視一切猶如羅睺羅

Ñoàng coäng nhaát thoï theâ,

Do nhö thaân huynh ñeä

Nhó naõi vónh Nieát-baøn

Nhö Lai thò nhaát thieát,

Do nhö La-haàu-la,

Thöôøng vi chuùng sanh toân,

Vaân haø vónh Nieát-baøn?

Giaû söû xaø, thöû, lang,

Ñoàng xöû nhaát huyeät du,

Töông aùi nhö huynh ñeä,

Nhó naõi vónh Nieát-baøn.


Do nhö La-haàu-la.



Giaû söû thaát dieäp hoa,

Chuyeån vi baø-sö höông,

Ca-löu-ca quaû thuï,

Chuyeån vi traán-ñaàu quaû,

Nhó naõi nhaäp Nieát-baøn.


Do nhö La-haàu-la.

332

大般涅槃經

333


云何捨慈悲永入於涅槃假使一闡提現身成佛道　永處第一樂爾乃入涅槃如來視一切皆如羅睺羅云何捨慈悲永入於涅槃假使一切衆一時成佛道遠離諸過患爾乃入涅槃如來視一切皆如羅睺羅云何捨慈悲永入於涅槃假使蚊子尿浸壞於大地諸山及百川

大海悉盈滿

Vaân haø xaû töø bi,

Vónh nhaäp ö Nieát-baøn.

Giaû söû nhaát-xieån-ñeà,

Hieän thaân thaønh Phaät ñaïo.

Vónh xöû ñeä nhaát laïc,



Giai nhö La-haàu-la.


Vónh nhaäp ö Nieát-baøn?

Giaû söû nhaát thieát chuùng,

Nhaát thôøi thaønh Phaät ñaïo.

Vieãn ly chö quaù hoaïn,





Vónh nhaäp ö Nieát-baøn?

Giaû söû maân töû nieäu,

Taåm hoaïi ö ñaïi ñòa.

Chö sôn caäp baù xuyeân,

Ñaïi haûi taát doanh maõn,

334

大般涅槃經

335


若有如是事爾乃入涅槃悲心視一切皆如羅睺羅常爲衆生尊云何永涅槃以是故汝等應深樂正法不應生憂惱號泣而啼哭若欲自正行應修如來常當觀如是法長存不變易復應生是念三寶皆常住是則獲大護如呪枯生菓是名爲三寶四衆應善聽聞已應歡喜

即發菩提心

Nhöôïc höõu nhö thò söï,


Bi taâm thò nhaát thieát,




Dó thò coá nhöõ ñaúng,

Öng thaâm nhaïo chaùnh phaùp.

Baát öng sanh öu naõo,

Haøo khaáp nhi ñeà khoác.

Nhöôïc duïc töï chaùnh haïnh,

Öng tu Nhö Lai thöôøng.

Ñöông quaùn nhö thò phaùp:

Tröôøng toàn baát bieán dò.

Phuïc öng sanh thò nieäm:

Tam baûo giai thöôøng truï.

Thò taéc hoaïch ñaïi hoä,

Nhö chuù khoâ sanh quaû.

Thò danh vi Tam baûo.

Töù chuùng öng thieän thính,

Vaên dó öng hoan hyû,

Töùc phaùt Boà-ñeà taâm.

336

大般涅槃經

337


若能計三寶

常住同真諦

此則是諸佛

最上之誓願

若有比丘比丘尼優婆塞優婆夷。能以如來最上誓願而發願者。當知是人無有愚癡堪受供養。以此願力功德果報於世最勝如阿羅漢。若有不能如是觀于三寶常者是旃陀羅。若有能知三寶常住實法因緣。離苦安樂無有嬈害能留難者。

爾時人天大衆阿修羅等。聞是法已心生歡喜踊躍無量。其心調柔善滅諸蓋心無高下。威德清淨顏貌怡悅知佛常住。是故施設諸天供養。散種種華末香塗香。鼓天伎樂以供養佛。

爾時佛告迦葉菩薩言。善男子汝見是衆希

有事不。

迦葉答言。已見世尊。見諸如來無量無

邊不可稱計。受諸大衆人天所奉飯食供養。

又見諸佛其身姝大。所坐之處如一針鋒。

多衆圍遶不相障礙。復見大衆悉發誓願說十

Nhöôïc naêng keá Tam baûo,

Thöôøng truï ñoàng chaân ñeá.

Thöû taéc thò chö Phaät,

Toái thöôïng chi theä nguyeän.

Nhöôïc höõu tyø-kheo, tyø-kheo ni, öu-baø-taéc, öu-baø-di naêng dó Nhö Lai toái thöôïng theä nguyeän nhi phaùt nguyeän giaû, ñöông tri thò nhaân voâ höõu ngu si kham thoï cuùng döôøng. Dó thöû nguyeän löïc, coâng ñöùc, quaû baùo ö theá toái thaéng nhö A-la-haùn. Nhöôïc höõu baát naêng nhö thò quaùn vu Tam baûo thöôøng giaû, thò chieân-ñaø-la. Nhöôïc höõu naêng tri Tam baûo thöôøng truï, thaät phaùp nhaân duyeân, ly khoå, an laïc, voâ höõu nhieãu haïi naêng löu naïn giaû.

Nhó thôøi nhaân, thieân ñaïi chuùng, a-tu-la ñaúng vaên thò phaùp dó taâm sanh hoan hyû, duõng döôïc voâ löôïng. Kyø taâm ñieàu nhu thieän dieät chö caùi, taâm voâ cao haï, oai ñöùc thanh tònh nhan maïo di duyeät, tri Phaät thöôøng truï. Thò coá thí thieát chö thieân cuùng döôøng, taùn chuûng chuûng hoa, maït höông, ñoà höông, coå thieân kyõ nhaïc dó cuùng döôøng Phaät.

Nhó thôøi Phaät caùo Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ kieán thò chuùng hy höõu söï phuû?

Ca-dieáp ñaùp ngoân: Dó kieán Theá Toân! Kieán chö Nhö Lai voâ löôïng voâ bieân baát khaû xöng keá, thoï chö ñaïi chuùng nhaân thieân sôû phuïng aåm thöïc cuùng döôøng. Höïu kieán chö Phaät kyø thaân xu ñaïi sôû toïa chi xöù, nhö nhaát chaâm phong ña chuùng vi nhieãu baát töông chöôùng ngaïi. Phuïc kieán ñaïi chuùng taát phaùt theä nguyeän thuyeát thaäp tam keä. Dieäc tri

338

大般涅槃經

339


三偈。亦知大衆各心念言。如來今者獨受我

供。

假使純陀所奉飯食碎如微塵一塵一佛猶不周徧。以佛神力悉皆充足一切大衆。唯諸菩薩摩訶薩及文殊師利法王子等。能知如是希有事耳。悉是如來方便示現。聲聞大衆及阿修羅等。皆知如來是常住法。

爾時世尊告純陀言。汝今所見爲是希有奇特事不。

實爾世尊。我先所見無量諸佛三十二相八十種好莊嚴其身。今悉見爲菩薩摩訶薩體貌瓌異姝大殊妙。唯見佛身喻如藥樹爲諸菩薩摩訶薩等之所圍遶。

佛告純陀。汝先所見無量佛者是我所化。爲欲利益一切衆生令得歡喜。如是菩薩摩訶薩等所可修行不可思議。能作無量諸佛之事。

純陀。汝今皆已成就菩薩摩訶薩行得住十地。菩薩所行具足成辦。

迦葉菩薩白佛言。世尊。如是如是如佛所說。純陀所修成菩薩行。我亦隨喜。今者如

ñaïi chuùng caùc taâm nieäm ngoân: “Nhö Lai kim giaû ñoäc thoï ngaõ cuùng.”

Giaû söû Thuaàn-ñaø sôû phuïng aåm thöïc, toaùi nhö vi traàn nhaát traàn nhaát Phaät du baát chaâu bieán. Dó Phaät thaàn löïc taát giai sung tuùc nhaát thieát ñaïi chuùng. Duy chö Boà Taùt ma-ha-taùt caäp Vaên-thuø-sö-lôïi Phaùp vöông töû ñaúng naêng tri nhö thò hy höõu söï nhó. Taát thò Nhö Lai phöông tieän thò hieän. Thanh vaên ñaïi chuùng caäp a-tu-la ñaúng giai tri Nhö Lai thò thöôøng truï phaùp.

Nhó thôøi, Theá Toân caùo Thuaàn-ñaø ngoân: Nhöõ kim sôû kieán vi thò hy höõu kyø ñaëc söï phuû?

Thaät nhó Theá Toân! Ngaõ tieân sôû kieán voâ löôïng chö Phaät, tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo trang nghieâm kyø thaân. Kim taát kieán vi Boà Taùt ma-ha-taùt theå maïo khoâi dò xu ñaïi thuø dieäu. Duy kieán Phaät thaân duï nhö döôïc thoï, vi chö Boà Taùt ma-ha-taùt ñaúng chi sôû vi nhieãu.

Phaät caùo Thuaàn-ñaø: Nhöõ tieân sôû kieán voâ löôïng Phaät giaû, thò ngaõ sôû hoaù vò duïc lôïi ích, nhaát thieát chuùng sanh linh ñaéc hoan hyû. Nhö thò Boà Taùt ma-ha-taùt ñaúng, sôû khaû tu haønh baát khaû tö nghò, naêng taùc voâ löôïng chö Phaät chi söï.

Thuaàn-ñaø! Nhöõ kim giai dó thaønh töïu Boà Taùt ma-ha-taùt haïnh, ñaéc truï thaäp ñòa Boà Taùt sôû haønh cuï tuùc thaønh bieän.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö thò, nhö thò! Nhö Phaät sôû thuyeát, Thuaàn-ñaø sôû tu thaønh Boà Taùt haïnh. Ngaõ dieäc tuøy hyû. Kim giaû Nhö Lai duïc vò vò lai

340

大般涅槃經

341


來欲爲未來無量衆生作大明故。說是大乘大

涅槃經。

世尊。一切契經說有餘義無餘義耶。

善男子。我所說者亦有餘義亦無餘義。

純陀白佛言。世尊。如佛所說。

所有之物

布施一切

唯可讚歎　

無可虧損

世尊。是義云何。持戒毁戒有何差別。

佛言。唯除一人。餘一切施皆可讚歎。

純陀問言。云何名爲唯除一人。

佛言。如此經中所說破戒。

純陀復言。我今未解。唯願說之。

佛語純陀。言破戒者謂一闡提。其餘在所

一切布施皆可讚歎獲大果報。

純陀復問。一闡提者其義云何。

佛言。純陀。若有比丘及比丘尼優婆塞優

voâ löôïng chuùng sanh, taùc ñaïi minh coá, thuyeát thò Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh.

Theá Toân! Nhaát thieát kheá kinh thuyeát höõu dö nghóa, voâ dö nghóa da?

Thieän nam töû! Ngaõ sôû thuyeát giaû dieäc höõu dö nghóa, dieäc voâ dö nghóa.

Thuaàn-ñaø baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát:

“Sôû höõu chi vaät, Boá thí nhaát thieát, Duy khaû taùn thaùn Voâ khaû khuy toån.”

Theá Toân! Thò nghóa vaân haø? Trì giôùi, huûy giôùi höõu haø sai bieät?

Phaät ngoân: Duy tröø nhaát nhaân dö nhaát thieát thí, giai khaû taùn thaùn.

Thuaàn-ñaø vaán ngoân: Vaân haø danh vi duy tröø nhaát nhaân?

Phaät ngoân: Nhö thöû kinh trung sôû thuyeát phaù giôùi.Thuaàn-ñaø phuïc ngoân: Ngaõ kim vò giaûi, duy nguyeän

thuyeát chi.Phaät ngöù Thuaàn-ñaø: Ngoân phaù giôùi giaû vò nhaát-xieån-

ñeà. Kyø dö taïi sôû nhaát thieát boá thí giai khaû taùn thaùn hoaïch ñaïi quaû baùo.

Thuaàn-ñaø phuïc vaán: Nhaát-xieån-ñeà giaû, kyø nghóa vaân haø?

Phaät ngoân: Thuaàn-ñaø! Nhöôïc höõu tyø-kheo caäp tyø-kheo ni, öu-baø-taéc, öu-baø-di phaùt thoâ aùc ngöõ, phæ baùng Chaùnh phaùp, taïo thò troïng nghieäp, vónh baát caûi hoái, taâm voâ taøm

342

大般涅槃經

343


婆夷。發麤惡語誹謗正法。造是重業永不改

悔心無慚愧。如是等人名爲趣向一闡提道。

若犯四重作五逆罪自知定犯。如是重事而

心初無怖畏慚愧不肯發露。於彼正法永無護

惜建立之心。毁呰輕賤言多過咎。如是等人

亦名趣向一闡提道。

若復說言無佛法僧。如是等人亦名趣向一

闡提道。唯除如此一闡提輩。施其餘者一切

讚歎。

爾時純陀復白佛言。世尊。所言破戒其義

云何。

佛言。純陀。若犯四重及五逆罪誹謗正

法。如是等人名爲破戒。

純陀復問。如是破戒可拔濟不。

佛言。純陀。有因緣故則可拔濟。若被法

服猶未捨遠。其心常懷慚愧恐怖而自考責。

咄哉何爲犯斯重罪。何其怪哉造斯苦業。其

心改悔生護法心欲建正法。有護法者我當供

養。若有讀誦大乘典者我當諮問。受持讀誦

旣通利已。復當爲他分別廣說。我說是人不

爲破戒。何以故。

quyù. Nhö thò ñaúng nhaân danh vi thuù höôùng nhaát-xieån-ñeà ñaïo.

Nhöôïc phaïm töù troïng, taùc nguõ nghòch toäi, töï tri ñònh phaïm nhö thò troïng söï, nhi taâm sô voâ boá uùy taøm quyù, baát khaúng phaùt loä, ö bæ Chaùnh phaùp vónh voâ hoä tích kieán laäp chi taâm, huûy töû khinh tieän, ngoân ña quaù cöõu. Nhö thò ñaúng nhaân dieäc danh thuù höôùng nhaát-xieån-ñeà ñaïo.

Nhöôïc phuïc thuyeát ngoân: voâ Phaät, Phaùp, Taêng. Nhö thò ñaúng nhaân dieäc danh thuù höôùng nhaát-xieån-ñeà ñaïo. Duy tröø nhö thöû nhaát-xieån-ñeà boái, thí kyø dö giaû, nhaát thieát taùn thaùn.

Nhó thôøi Thuaàn-ñaø baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Sôû ngoân phaù giôùi, kyø nghóa vaân haø?

Phaät ngoân: Thuaàn-ñaø! Nhöôïc phaïm töù troïng caäp nguõ nghòch toäi, phæ baùng chaùnh phaùp, nhö thò ñaúng nhaân, danh vi phaù giôùi.

Thuaàn-ñaø phuïc vaán: Nhö thò phaù giôùi, khaû baït teá phuû?

Phaät ngoân: Thuaàn-ñaø! Höõu nhaân duyeân coá, taéc khaû baït teá. Nhöôïc bò phaùp phuïc, du vò xaû dieãn, kyø taâm thöôøng hoaøi taøm quí khuûng boá, nhi töï khaûo traùch: “Ñoát tai! Haø vi phaïm tö troïng toäi? Haø kyø quaùi tai taïo tö khoå nghieäp?” Kyø taâm caûi hoái, sanh hoä phaùp taâm, duïc kieán chaùnh phaùp: “Höõu hoä phaùp giaû, ngaõ ñöông cuùng döôøng. Nhöôïc höõu ñoäc tuïng Ñaïi thöøa ñieån giaû, ngaõ ñöong tö vaán, thoï trì, ñoäc tuïng. Kyù thoâng lôïi dó, phuïc ñöông vò tha, phaân bieät quaûng thuyeát.” Ngaõ thuyeát thò nhaân baát vi phaù giôùi. Haø dó coá?

344

大般涅槃經

345


善男子。譬如日出能除一切塵翳闇冥。是

大涅槃微妙經典出興於世亦復如是。能除衆

生無量劫中所作衆罪。是故此經說護正法得

大果報拔濟破戒。若有毁謗是正法者。能自

改悔還歸於法。自念所作一切不善。如人自

害心生恐怖驚懼慚愧。除此正法更無救護。

是故應當還歸正法。若能如是如說歸依布施

是人得福無量。亦名世間應受供養。若犯如

上惡業之罪。若經一月或十五日。不生歸依

發露之心。若施是人果報甚少。

犯五逆者亦復如是。能生悔心內懷慚愧。

今我所作不善之業甚爲大苦。我當建立護持

正法。是則不名五逆罪也。若施是人得福無

量。犯逆罪已不生護法歸依之心。有施是者

福不足言。

又善男子。犯重罪者。汝今諦聽。我當爲

汝分別廣說。應生是心。謂正法者。即是如

來微密之藏。是故我當護持建立。施是人者

得勝果報。

善男子。譬如女人懷妊垂產值國荒亂逃

至他土。在一天廟即便產生。聞其舊邦安隱

Thieän nam töû! Thí nhö nhaät xuaát, naêng tröø nhaát thieát traàn eá aùm minh. Thò Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån xuaát höng ö theá, dieäc phuïc nhö thò, naêng tröø chuùng sanh voâ löôïng kieáp trung sôû taùc chuùng toäi. Thò coá thöû kinh thuyeát hoä chaùnh phaùp, ñaéc ñaïi quaû baùo, baït teá phaù giôùi. Nhöôïc höõu huûy baùng thò Chaùnh phaùp giaû, naêng töï caûi hoái, hoaøn qui ö phaùp, töï nieäm sôû taùc nhaát thieát baát thieän, nhö nhaân töï haïi, taâm sanh khuûng boá, kinh cuï, taøm quí. Tröø thöû chaùnh phaùp, caùnh voâ cöùu hoä. Thò coá öng ñöông hoaøn qui chaùnh phaùp. Nhöôïc naêng nhö thò nhö thuyeát qui y, boá thí thò nhaân, ñaéc phöôùc voâ löôïng. Dieäc danh theá gian öng thoï cuùng döôøng. Nhöôïc phaïm nhö thöôïng aùc nghieäp chi toäi, nhöôïc kinh nhaát nguyeät hoaëc thaäp nguõ nhaät, baát sanh qui y phaùt loä chi taâm, nhöôïc thí thò nhaân, quaû baùo thaäm thieåu.

Phaïm nguõ nghòch giaû, dieäc phuïc nhö thò, naêng sanh hoái taâm, noäi hoaøi taøm quí: “Kim ngaõ sôû taùc, baát thieän chi nghieäp, thaäm vi ñaïi khoå! Ngaõ ñöông kieán laäp hoä trì chaùnh phaùp.” Thò taéc baát danh Nguõ nghòch toäi daõ. Nhöôïc thí thò nhaân, ñaéc phöôùc voâ löôïng. Phaïm nghòch toäi dó, baát sanh hoä phaùp qui y chi taâm, höõu thí thò giaû, phöôùc baát tuùc ngoân.

Höïu thieän nam töû! Phaïm troïng toäi giaû, nhöõ kim ñeá thính. Ngaõ ñöông vò nhöõ phaân bieät quaûng thuyeát. Öng sanh thò taâm, vò chaùnh phaùp giaû, töùc thò Nhö Lai vi maät chi taïng. Thò coá ngaõ ñöông hoä trì kieán laäp. Thí thò nhaân giaû, ñaéc thaéng quaû baùo.

Thieän nam töû! Thí nhö nöõ nhaân, hoaøi nhaâm thuøy saûn, trò quoác hoang loaïn, ñaøo chí tha thoå, taïi nhaát thieân mieáu, töùc tieän saûn sanh. Vaên kyø cöïu bang an oån phong thuïc, hueà

346

大般涅槃經

347


豐熟。携將其子欲還本土。中路值河水漲

瀑急荷負是兒不能得渡。即自念言。我今寧

與一處併命。終不捨棄而獨渡也。念已母子

俱共沒命。命終之後尋生天中。以愛念子欲

令得渡。而是女人本性弊惡。以愛子故得生

天中。犯四重禁五無間罪。生護法心亦復如

是。雖復先爲不善之業。以護法故得爲世間

無上福田。是護法者有如是等無量果報。

純陀復言。世尊。若一闡提能自改悔。恭

敬供養讚歎三寶。施如是人得大果報不。

佛言。善男子。汝今不應作如是說。

善男子。譬如有人食菴羅果吐核置地。而

復念言。是果核中應有甘味。即復還取破而

嘗之。其味極苦。心生悔恨。恐失果種即還

收拾。種之於地勤加修治。以酥油乳隨時溉

灌。於意云何。寧可生不。

不也世尊。假使天降無上甘雨,猶亦不生。

善男子。彼一闡提 , 亦復如是 , 燒然善

根 , 當於何處而得除罪。善男子。若生善

心,是則不名一闡提也。

töông kyø töû, duïc hoaøn boån ñoä. Trung loä trò haø, thuûy tröôùng boäc caáp, haø phuï thò nhi, baát naêng ñaéc ñoä, töùc töï nieäm ngoân: “Ngaõ kim ninh döõ nhaát xöù tính maïng, chung baát xaû khí nhi ñoäc ñoä giaû.” Nieäm dó, maãu töû caâu coäng moät maïng. Maïng chung chi haäu, taàm sanh thieân trung. Dó aùi nieäm töû, duïc linh ñaéc ñoä, nhi thò nöõ nhaân boån taùnh teä aùc. Dó aùi töû coá, ñaéc sanh Thieân trung. Phaïm Töù troïng caám, Nguõ voâ giaùn toäi, sanh hoä Phaùp taâm, dieäc phuïc nhö thò. Tuy phuïc tieân vi baát thieän chi nghieäp, dó hoä phaùp coá, ñaéc vi theá gian Voâ thöôïng phöôùc ñieàn. Thò hoä phaùp giaû höõu nhö thò ñaúng voâ löôïng quaû baùo.

Thuaàn-ñaø phuïc ngoân: Theá Toân! Nhöôïc nhaát-xieån-ñeà naêng töï caûi hoái, cung kính, cuùng döôøng, taùn thaùn Tam Baûo. Thí nhö thò nhaân, ñaéc ñaïi quaû baùo phuû?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ kim baát öng taùc nhö thò thuyeát.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân thöïc am-la quaû, thoå haïch trí ñòa. Nhi phuïc nieäm ngoân: “Thò quaû haïch trung, öng höõu cam vò.” Töùc phuïc hoaøn thuû, phaù nhi thöôøng chi. Kyø vò cöïc khoå, taâm sanh hoái haän. Khuûng thaát quaû chuûng, töùc hoaøn thaâu thaäp, chuûng chi ö ñòa, caàn gia tu trò, dó toâ, du, nhuõ, tuøy thôøi khaùi quaùn. Ö yù vaân haø? Ninh khaû sanh phuû?

Phaát daõ, Theá Toân. Giaû söû thieân giaùng voâ thöôïng cam vuõ, du dieäc baát sanh!

Thieän nam töû! Bæ nhaát-xieån-ñeà, dieäc phuïc nhö thò, thieâu nhieân thieän caên, ñöông ö haø xöù nhi ñaéc tröø toäi? Thieän nam töû! Nhöôïc sanh thieän taâm, thò taéc baát danh nhaát-xieån-ñeà daõ.

348

大般涅槃經

349


善男子。以是義故。一切所施所得果報非

無差別。何以故。施諸聲聞所得報異。施辟

支佛得報亦異。唯施如來獲無上果。是故說

言一切所施非無差別。

純陀復言。何故如來而說是偈。

佛言。純陀。有因緣故我說此偈。

王舍城中有優婆塞。心無淨信奉事尼乾。

而來問我布施之義。以是因緣故說斯偈。亦

爲菩薩摩訶薩等說秘藏義。

如斯偈者其義云何。

一切者少分一切。當知菩薩摩訶薩人中

之雄。攝取持戒施其所須。捨棄破戒如除稊

稗。

復次善男子。如我昔日所說偈言。

一切江河

必有迴曲

一切叢林　

必名樹木

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, nhaát thieát sôû thí sôû ñaéc quaû baùo, phi voâ sai bieät. Haø dó coá? Thí chö Thanh vaên, sôû ñaéc baùo dò. Thí Bích chi Phaät, ñaéc baùo dieäc dò. Duy thí Nhö Lai, hoaïch voâ thöôïng quaû. Thò coá thuyeát ngoân: Nhaát thieát sôû thí, phi voâ sai bieät.

Thuaàn-ñaø phuïc ngoân: Haø coá Nhö Lai nhi thuyeát thò keä?

Phaät ngoân: Thuaàn-ñaø! höõu nhaân duyeân coá, ngaõ thuyeát thöû keä?

Vöông Xaù thaønh trung, höõu öu-baø-taéc, taâm voâ tònh tín, phuïng söï Ni-kieàn. Nhi lai vaán ngaõ boá thí chi nghóa. Dó thò nhaân duyeân, coá thuyeát tö keä. Dieäc vò Boà Taùt ma-ha-taùt ñaúng, thuyeát bí taïng nghóa.

Nhö tö keä giaû, kyø nghóa vaân haø?

Nhaát thieát giaû, thieåu phaàn nhaát thieát. Ñöông tri Boà Taùt ma-ha-taùt, nhaân trung chi huøng, nhieáp thuû trì giôùi, thí kyø sôû tu, xaû khí phaù giôùi, nhö tröø ñeà baùi.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö ngaõ tích nhaät, sôû thuyeát Keä ngoân:

Nhaát thieát giang haø,

Taát höõu hoài khuùc.

Nhaát thieát toøng laâm,

Taát danh thoï moäc.

350

大般涅槃經

351


一切女人

必懷諂曲

一切自在

必受安樂

爾時文殊師利菩薩摩訶薩。即從座起。偏

袒右肩右膝著地。前禮佛足而說偈言。

非一切河必有迴曲非一切林　悉名樹木非一切女必懷諂曲一切自在

不必受樂

佛所說偈其義有餘。唯垂哀愍說其因緣。何以故。

世尊。於此三千大千世界有渚名拘耶尼。其渚有河端直不曲名娑婆耶。喻如繩墨直入西海。如是河相於餘經中佛未曾說。唯願如來。因此方等阿含經中說有餘義。令諸菩薩深解是義。

Nhaát thieát nöõ nhaân,

Taát hoaøi sieåm khuùc.

Nhaát thieát töï taïi,

Taát thoï an laïc.

Nhó thôøi, Vaên-thuø-sö-lî Boà Taùt ma-ha-taùt töùc tuøng toøa

khôûi, thieân ñaûn höõu kieân, höõu taát tröôùc ñòa, tieàn leã Phaät

tuùc, nhi thuyeát keä ngoân:

Phi nhaát thieát haø,

Taát höõu hoài khuùc,

Phi nhaát thieát laâm,

Taát danh thoï moäc.

Phi nhaát thieát nöõ,

Taát hoaøi sieåm khuùc,

Nhaát thieát töï taïi,

Baát taát thoï laïc.

Phaät sôû thuyeát keä, kyø nghóa höõu dö. Duy thuøy ai maãn, thuyeát kyø nhaân duyeân. Haø dó coá?

Theá Toân! Ö thöû Tam thieân Ñaïi thieân theá giôùi, höõu chöû, danh Caâu-da-ni. Kyø chöû höõu haø, ñoan tröïc baát khuùc, danh Ta-baø-da, duï nhö thaèng maëc, tröïc nhaäp Taây haûi. Nhö thò haø töôùng, ö dö kinh trung, Phaät vò taèng thuyeát. Duy nguyeän Nhö Lai, nhaân thöû Phöông ñaúng, A-haøm Kinh trung, thuyeát höõu dö nghóa, linh chö Boà Taùt thaâm giaûi thò nghóa.

352

大般涅槃經

353


世尊。譬如有人先識金鑛後不識金。如來

亦爾。盡知法已而所演說有餘不盡。如來雖

作如是餘說應當方便解其意趣。

一切叢林必是樹木。是亦有餘。何以故。

種種金銀瑠璃寶樹。是亦名林。

一切女人必懷諂曲。是亦有餘。何以故。

亦有女人善持禁戒。功德成就有大慈悲。

一切自在必受安樂。是亦有餘。何以故。

有法育者釋迦聖帝,1如來法王不屬死魔不可

滅盡。梵釋諸天雖得自在悉是無常。若得常

住無變易者乃名自在。所謂大乘大般涅槃。

佛言。善男子。汝今善得樂說之辯。且止

諦聽。

文殊師利。譬如長者身嬰病苦。良醫診之

爲合膏藥。是時病者貪欲多服。醫語之言。

若能消者則可多服。汝今體羸不應多服。當

知是膏亦名甘露亦名毒藥。若多服不消則名

爲毒。1 Caùc baûn khaùc ñeàu cheùp laø 有自在者轉輪聖帝, nhöng xeùt veà nghóa thì caùch

duøng ôû ñaây laø 有法育者釋迦聖帝 hôïp nghóa hôn.

Theá Toân! Thí nhö höõu nhaân, tieân thöùc kim khoaùng, haäu baát thöùc kim. Nhö Lai dieäc nhó, taän tri phaùp dó, nhi sôû dieãn thuyeát, höõu dö baát taän. Nhö Lai tuy taùc nhö thò dö thuyeát, öng ñöông phöông tieän giaûi kyø yù thuù.

Nhaát thieát toøng laâm, taát thò thoï moäc. Dieäc thò höõu dö. Haø dó coá? Chuûng chuûng kim, ngaân, löu ly baûo thoï, thò dieäc danh laâm.

Nhaát thieát nöõ nhaân, taát hoaøi sieåm khuùc. Thò dieäc höõu dö. Haø dó coá? Dieäc höõu nöõ nhaân, thieän trì caám giôùi, coâng ñöùc thaønh töïu, höõu ñaïi töø bi.

Nhaát thieát töï taïi, taát thoï an laïc. Thò dieäc höõu dö. Haø dó coá? Höõu phaùp duïc giaû, Thích-ca Thaùnh ñeá, Nhö Lai Phaùp vöông, baát thuoäc töû ma, baát khaû dieät taän. Phaïm, Thích, chö Thieân tuy ñaéc töï taïi, taát thò voâ thöôøng. Nhöôïc ñaéc Thöôøng truï, voâ bieán dò giaû, naõi danh töï taïi, sôû vò Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ kim thieän ñaéc laïc thuyeát chi bieän. Thaû chæ. Ñeá thính.

Vaên-thuø-sö-lôïi! Thí nhö tröôûng giaû, thaân anh beänh khoå. Löông y chaån chi, vò hieäp cao döôïc. Thò thôøi beänh giaû, tham duïc ña phuïc. Y ngöù chi ngoân: “Nhöôïc naêng tieâu giaû, taéc khaû ña phuïc. Nhöõ kim theå luy, baát öng ña phuïc. Ñöông tri thò cao, dieäc danh cam loä, dieäc danh ñoäc döôïc. Nhöôïc ña phuïc baát tieâu, taéc danh vi ñoäc.”

354

大般涅槃經

355


善男子。汝今勿謂是醫所說違失義理喪

膏力勢。善男子。如來亦爾。爲諸國王后妃

太子王子大臣。因波斯匿王王子后妃憍慢

心故。爲欲調伏示現恐怖如彼良醫。故說偈

言。

一切江河

必有迴曲

一切叢林　

必名樹木

一切女人

必懷諂曲

一切自在

必受安樂

文殊師利。汝今當知。如來所說無有漏

失。如此大地可令反覆。如來之言終無漏

失。以是義故如來所說一切有餘。

爾時佛讚文殊師利。善哉善哉。善男子。

汝已久知如是之義。愍哀一切欲令衆生得智

慧故。廣問如來如是偈義

爾時文殊師利法王之子。復於佛前而說偈

言。

Thieän nam töû! Nhöõ kim vaät vò thò y sôû thuyeát vi thaát nghóa lyù, taùng cao löïc theá. Thieän nam töû! Nhö Lai dieäc nhó, vò chö quoác vöông, haäu phi, thaùi töû, vöông töû, ñaïi thaàn, nhaân Ba-tö-naëc vöông, vöông töû, haäu phi kieâu maïn taâm coá, vò duïc ñieàu phuïc, thò hieän khuûng boá, nhö bæ löông y. Coá thuyeát keä ngoân:

“Nhaát thieát giang haø, Taát höõu hoài khuùc, Nhaát thieát toøng laâm, Taát danh thoï moäc. “Nhaát thieát nöõ nhaân, Taát hoaøi sieåm khuùc, Nhaát thieát töï taïi, Taát thoï an laïc.

Vaên-thuø-sö-lôïi! Nhöõ kim ñöông tri, Nhö Lai sôû thuyeát, voâ höõu laäu thaát. Nhö thöû ñaïi ñòa, khaû linh phaûn phuùc, Nhö Lai chi ngoân, chung voâ laäu thaát. Dó thò nghóa coá, Nhö Lai sôû thuyeát, nhaát thieát höõu dö.

Nhó thôøi, Phaät taùn Vaên-thuø-sö-lôïi: Thieän tai, thieän tai! Thieän nam töû! Nhöõ dó cöûu tri nhö thò chi nghóa, ai maãn nhaát thieát, duïc linh chuùng sanh ñaéc Trí hueä coá, quaûng vaán Nhö Lai nhö thò keä nghóa.

Nhó thôøi, Vaên-thuø-sö-lôïi, Phaùp vöông chi töû, phuïc ö

Phaät tieàn, nhi thuyeát keä ngoân:

356

大般涅槃經

357


於他語言隨順不逆亦不觀他　作以不作但自觀身

善不善行

世尊。如是說此法藥非爲正說。於他語言隨順不逆者。唯願如來垂哀正說。何以故。世尊。常說一切外學九十五種皆趣惡道。聲聞弟子皆向正路。若護禁戒攝持威儀守護諸根。如是等人深樂大法趣向善道。如來何故於九部中見有毁他則便呵責。如是偈義爲何所趣。

佛告文殊師利。善男子。我說此偈亦不盡爲一切衆生。爾時唯爲阿闍世王。諸佛世尊。若無因緣終不逆說。有因緣故乃說之耳。

善男子。阿闍世王害其父已來至我所。欲折伏我作如是問。云何世尊。有一切智非一切智耶。若一切智。調達往昔無量世中常懷惡心隨逐如來欲爲殺害。云何如來聽其出

家。

Ö tha ngöõ ngoân,

Tuøy thuaän baát nghòch.

Dieäc baát quaùn tha:

Taùc dó baát taùc.

Ñaûn töï quaùn thaân:

Thieän baát thieän haønh.

Theá Toân! Nhö thò thuyeát thöû phaùp döôïc, phi vi chaùnh thuyeát. “Ö tha ngöõ ngoân, tuøy thuaän baát nghòch” giaû, duy nguyeän Nhö Lai thuøy ai chaùnh thuyeát. Haø dó coá? Theá Toân thöôøng thuyeát: “Nhaát thieát ngoaïi hoïc, cöûu thaäp nguõ chuûng, giai thuù aùc ñaïo.” Thanh vaên ñeä töû giai höôùng chaùnh loä, thieän hoä caám giôùi, nhieáp trì oai nghi, thuû hoä chö caên. Nhö thò ñaúng nhaân thaâm nhaïo Ñaïi phaùp, thuù höôùng thieän ñaïo. Nhö Lai haø coá, ö cöûu boä trung, kieán höõu huûy tha, taéc tieän ha traùch? Nhö thò keä nghóa, vi haø sôû thuù?

Phaät caùo Vaên-thuø-sö-lôïi: Thieän nam töû! Ngaõ thuyeát thöû keä, dieäc baát taän vò nhaát thieát chuùng sanh. Nhó thôøi duy vò A-xaø-theá vöông. Chö Phaät Theá Toân, nhöôïc voâ nhaân duyeân, chung baát nghòch thuyeát. Höõu nhaân duyeân coá, naõi thuyeát chi nhó.

Thieän nam töû! A-xaø-theá vöông, haïi kyø phuï dó, lai chí ngaõ sôû, duïc chieát phuïc ngaõ, taùc nhö thò vaán: “Vaân haø Theá Toân, höõu nhaát thieát trí, phi nhaát thieát trí da? Nhöôïc nhaát thieát trí, Ñieàu-ñaït vaõng tích voâ löôïng theá trung, thöôøng hoaøi aùc taâm, tuøy truïc Nhö Lai, duïc vi saùt haïi, vaân haø Nhö Lai thính kyø xuaát gia?”

358

大般涅槃經

359


善男子。以是因緣。我爲是王。而說此

偈。

於他語言

隨順不逆

亦不觀他　

作以不作

但自觀身

善不善行

佛告大王。汝今害父已作逆罪。最重無間

應當發露以求清淨。何緣乃更見他過咎。

善男子。以是義故。我爲彼王而說是偈。

復次善男子。亦爲護持不毁禁戒成就威

儀。見他過者而說是偈。若復有人受他教誨

遠離衆惡。復教他人令離衆惡如是之人則我

弟子。

爾時世尊。爲文殊師利。而說偈言。

一切畏刀杖

無不愛夀命

恕己可爲喻

勿殺勿行杖

Thieän nam töû! Dó thò nhaân duyeân, ngaõ vò thò vöông, nhi thuyeát thöû keä:

“Ö tha ngöõ ngoân, Tuøy thuaän baát nghòch.Dieäc baát quaùn tha: Taùc dó baát taùc.Ñaûn töï quaùn thaân: Thieän baát thieän haønh.”

Phaät caùo Ñaïi vöông: “Nhöõ kim haïi phuï, dó taùc nghòch toäi, toái troïng voâ giaùn, öng ñöông phaùt loä dó caàu thanh tònh. Haø duyeân naõi caùnh kieán tha quaù cöõu?”

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, ngaõ vò bæ vöông, nhi thuyeát thò keä.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Dieäc vò hoä trì, baát huûy caám giôùi, thaønh töïu oai nghi, kieán tha quaù giaû, nhi thuyeát thò keä. Nhöôïc phuïc höõu nhaân, thoï tha giaùo hoái, vieãn ly chuùng aùc, phuïc giaùo tha nhaân, linh ly chuùng aùc. Nhö thò chi nhaân, taéc ngaõ ñeä töû.

Nhó thôøi, Theá Toân vò Vaên-thuø-sö-lôïi, nhi thuyeát keä ngoân:

Nhaát thieát uùy ñao tröôïng, Voâ baát aùi thoï maïng, Thöù kyû khaû vi duï, Vaät saùt vaät haønh tröôïng.

360

大般涅槃經

361


爾時文殊師利。復於佛前而說偈言。

非一切畏杖

非一切愛命

恕己可爲喻

勤作善方便

如來說是法句之義亦是未盡。何以故。

如阿羅漢。轉輪聖王玉女象馬主藏大臣。若

諸天人及阿修羅執持利劍能害之者。無有是

處。勇士烈女馬王獸王。持戒比丘雖復對至

而不恐怖。以是義故。如來說偈亦是有餘。

若言恕己可爲喻者是亦有餘。何以故。若使

羅漢以己喻彼。則有我想及以命想。若有我

想及以命想則應擁護。凡夫亦應見阿羅漢悉

是行人。若如是者即是邪見。若有邪見命終

之時即應生於阿鼻地獄。又復羅漢設於衆生

生害心者。無有是處。無量衆生亦復無能害

羅漢者。

佛言。善男子。言我想者。謂於衆生生大

悲心無殺害想。謂阿羅漢平等之心。勿謂世

尊無有因緣而逆說也。

Nhó thôøi, Vaên-thuø-sö-lôïi, phuïc ö Phaät tieàn, nhi thuyeát keä ngoân:

Phi nhaát thieát uùy tröôïng,

Phi nhaát thieát aùi maïng,

Thöù kyû khaû vi duï,

Caàn taùc thieän phöông tieän.

Nhö Lai thuyeát thò phaùp cuù chi nghóa, dieäc thò vò taän. Haø dó coá? Nhö A-la-haùn, Chuyeån luaân Thaùnh vöông, ngoïc nöõ, töôïng, maõ, chuû taïng ñaïi thaàn, nhöôïc chö thieân nhaân caäp a-tu-la, chaáp trì lôïi kieám, naêng haïi chi giaû, voâ höõu thò xöù. Duõng só, lieät nöõ, maõ vöông, thuù vöông, trì giôùi tyø-kheo, tuy phuïc ñoái chí, nhi baát khuûng boá. Dó thò nghóa coá, Nhö Lai thuyeát keä, dieäc thò höõu dö. Nhöôïc ngoân Thöù kyû khaû vi duï giaû, thò dieäc höõu dö. Haø dó coá? Nhöôïc söû La-haùn dó kyû duï bæ, taéc höõu ngaõ töôûng caäp dó maïng töôûng. Nhöôïc höõu ngaõ töôûng caäp dó maïng töôûng, taéc öng uûng hoä. Phaøm phu dieäc öng kieán A-la-haùn, taát thò haønh nhaân. Nhöôïc nhö thò giaû, töùc thò taø kieán. Nhöôïc höõu taø kieán, maïng chung chi thôøi, töùc öng sanh ö A-tyø ñòa nguïc. Höïu phuïc La-haùn thieát ö chuùng sanh, sanh haïi taâm giaû, voâ höõu thò xöù. Voâ löôïng chuùng sanh, dieäc phuïc voâ naêng haïi La-haùn giaû.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ngoân ngaõ töôûng giaû, vò ö chuùng sanh, sanh ñaïi bi taâm, voâ saùt haïi töôûng, vò A-la-haùn bình ñaúng chi taâm, vaät vò Theá Toân voâ höõu nhaân duyeân nhi nghòch thuyeát daõ.

362

大般涅槃經

363


昔日於此王舍城中有大獵師。多殺羣鹿請

我食肉。我於是時雖受彼請。於諸衆生生慈

悲心。如羅睺羅。而說偈言。

當令汝長夀

久久住於世

受持不害法

猶如諸佛夀

是故我說此偈。

一切畏刀杖

無不愛夀命

恕己可爲喻

勿殺勿行杖

佛言。善哉善哉。文殊師利。爲諸菩薩摩

訶薩故。諮問如來如是密教。

爾時文殊師利。復說是偈。

云何敬父母

隨順而尊重

云何修此法

墮於無間獄

Tích nhaät, ö thöû Vöông Xaù thaønh trung, höõu ñaïi lieäp

sö, ña saùt quaàn loäc, thænh ngaõ thöïc nhuïc. Ngaõ ö thò thôøi,

tuy thoï bæ thænh, ö chö chuùng sanh, sanh töø bi taâm, nhö

La-haàu-la, nhi thuyeát keä ngoân:

“Ñöông linh nhöõ tröôøng thoï,

Cöûu cöûu truï ö theá,

Thoï trì baát haïi phaùp,

Do nhö chö Phaät thoï.”

Thò coá ngaõ thuyeát thöû keä:

“Nhaát thieát uùy ñao tröôïng,

Voâ baát aùi thoï maïng.

Thöù kyû khaû vi duï,

Vaät saùt vaät haønh tröôïng.

Phaät ngoân: Thieän tai, thieän tai! Vaên-thuø-sö-lôïi! Vò chö Boà Taùt ma-ha-taùt coá, tö vaán Nhö Lai nhö thò Maät giaùo.

Nhó thôøi, Vaên-thuø-sö-lôïi phuïc thuyeát thò keä:

Vaân haø kính phuï maãu,

Tuøy thuaän nhi toân troïng,

Vaân haø tu thöû phaùp,

Ñoïa ö Voâ giaùn nguïc?.

364

大般涅槃經

365


於是如來。復以偈答文殊師利。

若以貪愛母

無明以爲父

隨順尊重者

則墮無間獄

爾時如來。復爲文殊師利菩薩。重說偈

言。

一切屬他

則名爲苦

一切由己　

自在安樂

一切憍慢

勢極暴惡

賢善之人

一切愛念

爾時文殊師利菩薩摩訶薩白佛言。世尊。如來所說是亦不盡。唯願如來復垂哀愍說其因緣。何以故。

如長者子從師學時爲屬師不。若屬師者義不成就。若不屬者亦不成就。若得自在亦不成就。是故如來所說有餘。

Ö thò Nhö Lai phuïc dó keä ñaùp Vaên-thuø-sö-lôïi:

Nhöôïc dó tham aùi maãu,

Voâ minh dó vi phuï,

Tuøy thuaän toân troïng giaû,

Taéc ñoïa Voâ giaùn nguïc.

Nhó thôøi, Nhö Lai phuïc vò Vaên-thuø-sö-lôïi Boà Taùt, truøng

thuyeát keä ngoân:

Nhaát thieát thuoäc tha,

Taéc danh vi khoå.

Nhaát thieát do kyû,

Töï taïi an laïc.

Nhaát thieát kieâu maïn,

Theá cöïc baïo aùc.

Hieàn thieän chi nhaân,

Nhaát thieát aùi nieäm.

Nhó thôøi, Vaên-thuø-sö-lôïi Boà Taùt ma-ha-taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Lai sôû thuyeát, thò dieäc baát taän. Duy nguyeän Nhö Lai phuïc thuøy ai maãn, thuyeát kyø nhaân duyeân. Haø dó coá?

Nhö tröôûng giaû töû, tuøng sö hoïc thôøi, vi thuoäc sö phuû? Nhöôïc thuoäc sö giaû, nghóa baát thaønh töïu. Nhöôïc baát thuoäc giaû, dieäc baát thaønh töïu. Nhöôïc ñaéc töï taïi, dieäc baát thaønh töïu. Thò coá Nhö Lai sôû thuyeát höõu dö.

366

大般涅槃經

367


復次世尊。譬如王子無所綜習觸事不成。

是亦自在愚闇常苦。如是王子若言自在義亦

不成。若言屬他義亦不成。以是義故。佛所

說義名爲有餘。是故一切屬他不必受苦。一

切由己不必受樂。

一切憍慢勢極暴惡是亦有餘。世尊。如

諸烈女憍慢心故出家學道。護持禁戒威儀成

就。取攝諸根不令馳散。是故一切憍慢之結

不必暴惡。

賢善之人一切愛念是亦有餘。如人內犯

四重禁已。不捨法服堅持威儀。護持法者見

已不愛。是人命終必墮地獄。若有賢人犯重

禁已。護法見之即驅令出罷道還俗。以是義

故。一切賢善何必悉愛。

大般涅槃經卷第十

終

Phuïc thöù, Theá Toân! Thí nhö vöông töû, voâ sôû toång taäp, xuùc söï baát thaønh. Thò dieäc töï taïi, ngu aùm thöôøng khoå. Nhö thò vöông töû, nhöôïc ngoân töï taïi, nghóa dieäc baát thaønh, nhöôïc ngoân thuoäc tha, nghóa dieäc baát thaønh. Dó thò nghóa coá, Phaät sôû thuyeát nghóa, danh vi höõu dö. Thò coá “nhaát thieát thuoäc tha”, baát taát thoï khoå, “nhaát thieát do kyû”, baát taát thoï laïc.

“Nhaát thieát kieâu maïn, theá cöïc baïo aùc”, thò dieäc höõu dö. Theá Toân! Nhö chö lieät nöõ, kieâu maïn taâm coá, xuaát gia hoïc ñaïo, hoä trì caám giôùi, oai nghi thaønh töïu, thuû nhieáp chö caên, baát linh trì taùn. Thò coá nhaát thieát kieâu maïn chi keát, baát taát baïo aùc.

“Hieàn thieän chi nhaân, nhaát thieát aùi nieäm”, thò dieäc höõu dö. Nhö nhaân noäi phaïm töù troïng caám dó, baát xaû phaùp phuïc, kieân trì oai nghi, hoä trì phaùp giaû, kieán dó baát aùi. Thò nhaân maïng chung, taát ñoïa ñòa nguïc. Nhöôïc höõu hieàn nhaân phaïm troïng caám dó, hoä phaùp kieán chi, töùc khu linh xuaát, baõi ñaïo hoaøn tuïc. Dó thò nghóa coá, nhaát thieát hieàn thieän, haø taát taát aùi?

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh - Quyeån ñeä thaäp

Chung

406 407

大般涅槃經卷第十一

一切大眾所問品

第五之二

爾時佛告文殊師利。有因緣故如來於此說

有餘義。又有因緣諸佛如來而說是法。

時王舍城有一女人。名曰善賢。還父母家

因至我所。歸依於我及法衆僧。而作是言。

一切女人,

勢不自由。

一切男子,

自在無礙。

我於爾時知是女心。即爲宣說如是偈頌。

文殊師利。善哉善哉。汝今能爲一切衆

生。問於如來如是密語。

文殊師利復說偈言。


QUYEÅN ÑEÄ THAÄP NHAÁT

NHAÁT THIEÁT ÑAÏI CHUÙNG SÔÛ VAÁN PHAÅM

Ñeä nguõ chi nhò

Nhó thôøi, Phaät caùo Vaên-thuø-sö-lôïi: Höõu nhaân duyeân coá, Nhö Lai ö thöû, thuyeát höõu dö nghóa. Höïu höõu nhaân duyeân, chö Phaät Nhö Lai nhi thuyeát thò phaùp.

Thôøi, Vöông Xaù thaønh, höõu nhaát nöõ nhaân, danh vieát Thieän Hieàn. Hoaøn phuï maãu gia, nhaân chí ngaõ sôû, quy y ö ngaõ caäp Phaùp, chuùng Taêng. Nhi taùc thò ngoân:

“Nhaát thieát nöõ nhaân,

Theá baát töï do,

Nhaát thieát nam töû,

Töï taïi voâ ngaïi.

“Ngaõ ö nhó thôøi, tri thò nöõ taâm, töùc vò tuyeân thuyeát nhö thò keä tuïng.

Vaên-thuø-sö-lôïi! Thieän tai, thieän tai! Nhöõ kim naêng vò nhaát thieát chuùng sanh, vaán ö Nhö Lai nhö thò maät ngöõ.

Vaên-thuø-sö-lôïi phuïc thuyeát keä ngoân:

408

大般涅槃經

409


一切諸衆生

皆依飲食存

一切有大力

其心無嫉妬

一切因飲食

而多得病苦

一切修淨行

而得受安樂。

如是世尊。今受純陀飲食供養。將無如來

有恐怖耶。

爾時世尊。復爲文殊。而說偈言。

非一切衆生

盡依飲食存

非一切大力

心皆無嫉妬。

非一切因食

而致病苦患

非一切淨行

悉得受安樂。

文殊師利。汝若得病我亦如是應得病苦。

何以故。諸阿羅漢及辟支佛菩薩如來實無所

Nhaát thieát chö chuùng sanh, Giai y aåm thöïc toàn,

Nhaát thieát höõu ñaïi löïc,

Kyø taâm voâ taät ñoá.

Nhaát thieát nhaân aåm thöïc,

Nhi ña ñaéc beänh khoå,

Nhaát thieát tu tònh haïnh,

Nhi ñaéc thoï an laïc.

Nhö thò, Theá Toân, kim thoï Thuaàn-ñaø aåm thöïc cuùng döôøng, töông voâ Nhö Lai höõu khuûng boá da?

Nhó thôøi, Theá Toân phuïc vò Vaên Thuø nhi thuyeát keä ngoân:

Phi nhaát thieát chuùng sanh,

Taän y aåm thöïc toån,

Phi nhaát thieát ñaïi löïc,

Taâm giai voâ taät ñoá.

Phi nhaát thieát nhaân thöïc,

Nhi trí beänh khoå hoaïn,

Phi nhaát thieát tònh haïnh,

Taát ñaéc thoï an laïc.

Vaên-thuø-sö-lôïi! Nhöõ nhöôïc ñaéc beänh, ngaõ dieäc nhö thò, öng ñaéc beänh khoå. Haø dó coá? Chö A-la-haùn caäp Bích chi Phaät, Boà Taùt, Nhö Lai, thaät voâ sôû thöïc. Ñaûn duïc hoùa bæ,

410

大般涅槃經

411


食。但欲化彼示現受用無量衆生所施之物。

令其具足檀波羅密。拔濟地獄畜生餓鬼。若

言如來六年苦行身羸瘦者。無有是處。諸佛

世尊獨拔諸有不同凡夫。云何而得身羸劣

耶。諸佛世尊精勤修習獲金剛身。不同世人

危脆之身。我諸弟子亦復如是。不可思議不

依於食。

一切大力無嫉妬者亦有餘義。如世間人終

身永無嫉妬之心而亦無力。

一切病苦因食得者亦有餘義。亦見有人得

客病者。所謂刺刺刀劍矛矟。

一切淨行受安樂者是亦有餘。世間亦有外

道之人。修於梵行多受苦惱。以是義故。如

來所說一切有餘。是名如來非無因緣而說此

偈。有因緣故說。

昔日於此優禪尼國。有婆羅門名羖羝德。

來至我所欲受第四八戒齋法。我於爾時爲說

是偈。

爾時迦葉菩薩白佛言。世尊。何等名爲無

餘義耶。云何復名一切義乎。

thò hieän thoï duïng voâ löôïng chuùng sanh sôû thí chi vaät, linh kyø cuï tuùc Ñaøn Ba-la-maät, baït teá ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quyû. Nhöôïc ngoân Nhö Lai, luïc nieân khoå haïnh, thaân luy saáu giaû, voâ höõu thò xöù. Chö Phaät Theá Toân, ñoäc baït chö höõu, baát ñoàng phaøm phu. Vaân haø nhi ñaéc thaân luy lieät da? Chö Phaät Theá Toân tinh caàn tu taäp, hoaïch kim cang thaân, baát ñoàng theá nhaân nguy thuùy chi thaân. Ngaõ chö ñeä töû dieäc phuïc nhö thò, baát khaû tö nghò, baát y ö thöïc.

Nhaát thieát ñaïi löïc voâ taät ñoá giaû dieäc höõu dö nghóa. Nhö theá gian nhaân, chung thaân vónh voâ taät ñoá chi taâm, nhi dieäc voâ löïc.

Nhaát thieát beänh khoå nhaân thöïc ñaéc giaû dieäc höõu dö nghóa. Dieäc kieán höõu nhaân, ñaéc khaùch beänh giaû, sôû vò thích thích, ñao kieám, maâu soùc.

Nhaát thieát tònh haïnh thoï an laïc giaû thò dieäc höõu dö. Theá gian dieäc höõu ngoaïi ñaïo chi nhaân, tu ö phaïm haïnh, ña thoï khoå naõo. Dó thò nghóa coá, Nhö Lai sôû thuyeát nhaát thieát höõu dö. Thò danh Nhö Lai phi voâ nhaân duyeân nhi thuyeát thöû keä. Höõu nhaân duyeân coá thuyeát.

Tích nhaät, ö thöû Öu-thieàn-ni quoác, höõu baø-la-moân, danh Coå-ñeâ-ñöùc, lai chí ngaõ sôû, duïc thoï ñeä töù Baùt giôùi trai phaùp. Ngaõ ö nhó thôøi, vò thuyeát thò keä.

Nhó thôøi, Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Haø ñaúng danh vi voâ dö nghóa da? Vaân haø phuïc danh nhaát thieát nghóa hoà?

412

大般涅槃經

413


善男子。一切者唯除助道常樂善法是名一

切亦名無餘。其餘諸法亦名有餘亦名無餘。

欲令樂法諸善男子知此有餘及無餘義。

迦葉菩薩心大歡喜踊躍無量。前白佛言。

甚奇世尊。等視衆生如羅睺羅。

爾時佛讚迦葉菩薩。善哉善哉。汝今所見

微妙甚深。

迦葉菩薩白佛言。世尊。唯願如來說是大

乘大涅槃經所得功德。

佛告迦葉。善男子。若有得聞是經名字所

得功德。非諸聲聞辟支佛等所能宣說。唯佛

能知。何以故。不可思議是佛境界。何况受

持讀誦通利書寫經卷。

爾時諸天世人及阿修羅。即於佛前異口同

音。而說偈言。

諸佛難思議

法僧亦復然

是故今勸請

唯願小停住。

Thieän nam töû! Nhaát thieát giaû, duy tröø trôï ñaïo, thöôøng nhaïo thieän phaùp. Thò danh nhaát thieát, dieäc danh voâ dö. Kyø dö chö phaùp, dieäc danh höõu dö, dieäc danh voâ dö. Duïc linh nhaïo phaùp chö thieän nam töû, tri thöû höõu dö caäp voâ dö nghóa.

Ca-dieáp Boà Taùt, taâm ñaïi hoan hyû, duõng döôïc voâ löôïng, tieàn baïch Phaät ngoân: Thaäm kyø Theá Toân! Ñaúng thò chuùng sanh nhö La-haàu-la.

Nhó thôøi, Phaät taùn Ca-dieáp Boà Taùt: Thieän tai, thieän tai! Nhöõ kim sôû kieán vi dieäu thaäm thaâm!

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân Theá Toân! Duy nguyeän Nhö Lai thuyeát thò Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh sôû ñaéc coâng ñöùc.

Phaät caùo Ca-dieáp: Thieän nam töû! Nhöôïc höõu ñaéc vaên thò kinh danh töï, sôû ñaéc coâng ñöùc, phi chö Thanh vaên, Bích Chi Phaät ñaúng sôû naêng tuyeân thuyeát. Duy Phaät naêng tri. Haø dó coá? Baát khaû tö nghò thò Phaät caûnh giôùi. Haø huoáng thoï trì, ñoäc tuïng thoâng lôïi, thô taû kinh quyeån?

Nhó thôøi, chö thieân, theá nhaân, caäp a-tu-la töùc ö Phaät tieàn, dò khaåu ñoàng aâm nhi thuyeát keä ngoân:

Chö Phaät nan tö nghò,

Phaùp, Taêng dieäc phuïc nhieân.

Thò coá kim khuyeán thænh,

Duy nguyeän tieåu ñình truï.

414

大般涅槃經

415


尊者大迦葉

及以阿難等

二衆之眷屬

且待須臾至。

并及摩伽主

阿闍世大王

至心敬信佛

猶故未來此。

唯願於如來

少垂哀愍住

於此大衆中

斷我諸疑網。

爾時如來爲諸大衆。而說偈言。

我法最長子

是名大迦葉

阿難勤精進

能斷一切疑。

汝等當諦觀

阿難多聞士

Toân giaû Ñaïi Ca-dieáp,

Caäp dó A-nan ñaúng,

Nhò chuùng chi quyeán thuoäc,

Thaû ñaõi tu du chí.

Tinh caäp Ma-giaø chuû,

A-xaø-theá Ñaïi vöông.

Chí taâm kính tín Phaät

Du coá vò lai thöû.

Duy nguyeän ö Nhö Lai,

Thieåu thuøy ai maãn truï,

Ö thöû Ñaïi chuùng trung,

Ñoaïn ngaõ chö nghi voõng.

Nhó thôøi Nhö Lai vò chö Ñaïi chuùng nhi thuyeát keä ngoân:

Ngaõ phaùp toái tröôûng töû,

Thò danh Ñaïi Ca-dieáp.

A-nan caàn tinh taán,

Naêng ñoaïn nhaát thieát nghi.

Nhöõ ñaúng ñöông ñeá quaùn,

A-nan ña vaên só,

416

大般涅槃經

417


自然能解了

是常及無常

以是故不應

心懷於憂惱。

爾時大衆以種種物供養如來。供養佛已即

發阿耨多羅三藐三菩提心。無量無邊恆河沙

等諸菩薩輩得住初地。

爾時世尊與文殊師利迦葉菩薩及以純陀。

而受記莂。受記莂已說如是言。諸善男子。

自修其心慎莫放逸。我今背疾舉體皆痛。我

今欲卧。如彼小兒及常患者。汝等文殊。當

爲四部廣說大法。今以此法付囑於汝。乃至

迦葉阿難等來。復當付囑如是正法。

爾時如來說是語已。爲欲調伏諸衆生故現

身有疾。右脅而卧如彼病人。

Töï nhieân naêng giaûi lieãu,

Thò thöôøng caäp voâ thöôøng.

Dó thò coá baát öng,

Taâm hoaøi ö öu naõo.

Nhó thôøi Ñaïi chuùng dó chuûng chuûng vaät, cuùng döôøng Nhö Lai. Cuùng döôøng Phaät dó, töùc phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm. Voâ löôïng voâ bieân Haèng haø sa ñaúng chö Boà Taùt boái, ñaéc truï Sô ñòa.

Nhó thôøi, Theá Toân döõ Vaên-thuø-sö-lôïi, Ca-dieáp Boà Taùt, caäp dó Thuaàn-ñaø, nhi thoï kyù bieät. Thoï kyù bieät dó, thuyeát nhö thò ngoân: Chö Thieän nam töû! Töï tu kyø taâm, thaän maïc phoùng daät. Ngaõ kim boái taät, cöû theå giai thoáng. Ngaõ kim duïc ngoïa, nhö bæ tieåu nhi, caäp thöôøng hoaïn giaû. Nhöõ ñaúng Vaên-thuø! Ñöông vò töù boä, quaûng thuyeát Ñaïi phaùp. Kim dó thöû phaùp, phoù chuùc ö nhöõ. Naõi chí Ca-dieáp, A-nan ñaúng lai, phuïc ñöông phoù chuùc nhö thò Chaùnh phaùp.

Nhó thôøi, Nhö Lai thuyeát thò ngöõ dó, vò duïc ñieàu phuïc chö chuùng sanh coá, hieän thaân höõu taät, höõu hieáp nhi ngoïa, nhö bæ beänh nhaân.

418 419

現病品第六

爾時迦葉菩薩白佛言。世尊。如來已免一

切疾病。患苦悉除無復怖畏。

世尊。一切衆生有四毒箭則爲病因。何

等爲四。貪欲瞋恚愚癡憍慢。若有病因則有

病生。所謂愛熱肺病上氣吐逆。膚體㿇㿇其

心悶亂。下痢噦噎小便痳癧。眼耳疼痛背滿

腹脹。癲狂乾痟鬼魅所著。如是種種身心諸

病。諸佛世尊悉無復有。今日如來何緣顧命

文殊師利而作是言。我今背痛。汝等當爲大

衆說法。有二因緣則無病苦。何等爲二。一

者憐愍一切衆生。二者給施病者醫藥。

如來往昔已於無量萬億劫中修菩薩道。常

行愛語利益衆生不令苦惱。施疾病者種種醫

藥。何緣於今自言有病。

世尊。世有病人或坐或卧不安處所。或

索飲食勑誡家屬修治產業。何故如來默然而

卧。不教弟子聲聞人等。尸波羅密諸禪解脫

HIEÄN BEÄNH PHAÅMÑeä luïc

Nhó thôøi, Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Lai dó mieãn nhaát thieát taät beänh, hoaïn khoå taát tröø, voâ phuïc boá uùy.

Theá Toân! Nhaát thieát chuùng sanh, höõu töù ñoäc tieãn, taéc vi beänh nhaân. Haø ñaúng vi töù? Tham duïc, saân khueå, ngu si, kieâu maïn. Nhöôïc höõu beänh nhaân, taéc höõu beänh sanh, sôû vò: aùi nhieät pheá beänh, thöôïng khí thoå nghòch, phu theå taäp taäp, kyø taâm muoän loaïn, haï lî uyeát eá, tieåu tieän laâm lòch, nhaõn nhó ñoâng thoáng, boái maõn phuùc tröôùng, ñieân cuoàng caøn tieâu, quyû mî sôû tröôùc. Nhö thò chuûng chuûng thaân taâm chö beänh, chö Phaät Theá Toân, taát voâ phuïc höõu. Kim nhaät Nhö Lai haø duyeân coá maïng Vaên-thuø-sö-lôïi nhi taùc thò ngoân: “Ngaõ kim boái thoáng. Nhöõ ñaúng ñöông vò Ñaïi chuùng thuyeát Phaùp?” Höõu nhò nhaân duyeân, taéc voâ beänh khoå. Haø ñaúng vi nhò? Nhaát giaû laân maãn nhaát thieát chuùng sanh, nhò giaû caáp thí beänh giaû y döôïc.

Nhö Lai vaõng tích, dó ö voâ löôïng vaïn öùc kieáp trung, tu Boà Taùt ñaïo, thöôøng haønh aùi ngöõ, lôïi ích chuùng sanh, baát linh khoå naõo, thí taät beänh giaû chuûng chuûng y döôïc. Haø duyeân ö kim töï ngoân höõu beänh?

Theá Toân! Theá höõu beänh nhaân hoaëc toïa, hoaëc ngoïa, baát an xöù sôû. Hoaëc saùch aåm thöïc, saéc giôùi gia thuoäc tu trò saûn nghieäp. Haø coá Nhö Lai maëc nhieân nhi ngoïa, baát giaùo ñeä töû Thanh vaên nhaân ñaúng Thi Ba-la-maät, chö thieàn Giaûi

420

大般涅槃經

421


三摩跋提修諸正勤。何緣不說如是甚深大乘

經典。如來何故不以無量方便教大迦葉人中

象王諸大人等。令不退於阿耨多羅三藐三菩

提。何故不治諸惡比丘受畜一切不淨物者。

世尊。實無有病。云何默然右脅而卧。

諸菩薩等凡所給施病者醫藥所得善根。悉

施衆生而共迴向一切種智。爲除衆生諸煩惱

障業障報障。

煩惱障者。貪欲瞋恚愚癡。忿怒纏蓋集惱

嫉妒慳恡姦詐諛諂無慚無愧。慢慢慢大慢不

如慢增上慢我慢邪慢憍慢。放逸貢高忿恨諍

訟邪命諂媚。詐現異相以利求利惡求多求。

無有恭敬不隨教誨。親近惡友貪利無厭纏縛

難解。欲於惡欲。貪於惡貪。身見有見及以

無見。頻伸喜睡欠呿不樂。貪嗜飲食 , 其心

𧄼瞢。心緣異想不善思惟。身口多惡好喜多

語。諸根闇鈍發言多虚。常爲欲覺恚覺害覺

之所覆蓋。是名煩惱障。

業障者,五無間罪,重惡之病。

thoaùt, Tam-ma-baït-ñeà, tu chö chaùnh caàn? Haø duyeân baát thuyeát nhö thò thaäm thaâm Ñaïi thöøa kinh ñieån? Nhö Lai haø coá baát dó voâ löôïng phöông tieän, giaùo Ñaïi Ca-dieáp, Nhaân trung Töôïng vöông, chö Ñaïi nhaân ñaúng, linh baát thoái ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà? Haø coá baát trò chö aùc tyø-kheo, thoï suùc nhaát thieát baát tònh vaät giaû? Theá Toân thaät voâ höõu beänh. Vaân haø maëc nhieân, höõu hieáp nhi ngoïa?

Chö Boà Taùt ñaúng, phaøm sôû caáp thí beänh giaû y döôïc, sôû ñaéc thieän caên, taát thí chuùng sanh nhi coäng hoài höôùng nhaát thieát chuûng trí, vò tröø chuùng sanh chö phieàn naõo chöôùng, nghieäp chöôùng, baùo chöôùng.

Phieàn naõo chöôùng giaû, tham duïc, saân khueå, ngu si. Phaãn noä, trieàn caùi taäp naõo, taät ñoá khan laän, gian traù du sieåm, voâ taøm voâ quyù, maïn, maïn maïn, ñaïi maïn, baát nhö maïn, taêng thöôïng maïn, ngaõ maïn, taø maïn, kieâu maïn, phoùng daät coáng cao, phaãn haän tranh tuïng, taø maïng sieåm mî, traù hieän dò töôùng, dó lôïi caàu lôïi, aùc caàu ña caàu, voâ höõu cung kính, baát tuøy giaùo hoái, thaân caän aùc höõu, tham lôïi voâ yeám, trieàn phöôïc nan giaûi, duïc ö aùc duïc, tham ö aùc tham, thaân kieán, höõu kieán, caäp dó voâ kieán, taàn thaân hyû thuïy, khieám khö baát laïc, tham thò aåm thöïc, kyø taâm ñaèng moâng, taâm duyeân dò töôûng, baát thieän tö duy, thaân khaåu ña aùc, haùo hyû ña ngöõ, chö caên aùm ñoän, phaùt ngoân ña hö, thöôøng vi duïc giaùc, nhueá giaùc, haïi giaùc chi sôû phuù caùi. Thò danh phieàn naõo chöôùng.

Nghieäp chöôùng giaû, Nguõ voâ giaùn toäi, troïng aùc chi beänh.

422

大般涅槃經

423


報障者 , 生在地獄 , 畜生 , 餓鬼 , 誹謗正

法,及一闡提。是名報障。

如是三障名爲大病。而諸菩薩於無量劫修

菩提時。給施一切疾病醫藥常作是願。令諸

衆生永斷如是三障重病。

復次世尊。菩薩摩訶薩修菩提時。給施一

切病者醫藥常作是願。願令衆生永斷諸病得

成如來金剛之身。又願一切無量衆生作妙藥

王。斷除一切諸惡重病。願諸衆生得阿伽陀

藥。以是藥力能除一切無量惡毒。又願衆生

於阿耨多羅三藐三菩提無有退轉。速得成就

無上佛藥。消除一切煩惱毒箭。又願衆生勤

修精進成就如來金剛之身。作微妙藥療治衆

病。不令有人生諍訟想。亦願衆生作大藥樹

療治一切諸惡重病。又願衆生拔出毒箭得成

如來無上光明。又願衆生得入如來智慧大藥

微密法藏。

世尊。菩薩如是已於無量百千萬億那由他

Baùo chöôùng giaû, sanh taïi ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quyû, phæ baùng Chaùnh phaùp, caäp nhaát-xieån-ñeà. Thò danh baùo chöôùng.

Nhö thò tam chöôùng, danh vi ñaïi beänh. Nhi chö Boà Taùt, ö voâ löôïng kieáp, tu Boà-ñeà thôøi, caáp thí nhaát thieát taät beänh y döôïc, Thöôøng taùc thò nguyeän: Linh chö chuùng sanh vónh ñoaïn nhö thò tam chöôùng troïng beänh.

Phuïc thöù, Theá Toân! Boà Taùt ma-ha-taùt, tu Boà-ñeà thôøi, caáp thí nhaát thieát beänh giaû y döôïc, thöôøng taùc thò nguyeän: Nguyeän linh chuùng sanh vónh ñoaïn chö beänh, ñaéc thaønh Nhö Lai kim cang chi thaân. Höïu nguyeän: Nhaát thieát voâ löôïng chuùng sanh, taùc dieäu döôïc vöông, ñoaïn tröø nhaát thieát chö aùc troïng beänh. Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc A-giaø-ñaø döôïc, dó thò döôïc löïc, naêng tröø nhaát thieát voâ löôïng aùc ñoäc. Höïu nguyeän: Chuùng sanh, ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, voâ höõu thoái chuyeån, toác ñaéc thaønh töïu voâ löôïng Phaät döôïc, tieâu tröø nhaát thieát phieàn naõo ñoäc tieãn. Höïu nguyeän: Chuùng sanh caàn tu tinh taán, thaønh töïu Nhö Lai Kim cang chi thaân, taùc vi dieäu döôïc, lieäu trò chuùng beänh, baát linh höõu nhaân sanh tranh tuïng töôûng. Dieäc nguyeän: Chuùng sanh taùc ñaïi döôïc thoï, lieäu trò nhaát thieát chö aùc troïng beänh. Höïu nguyeän: Chuùng sanh baït xuaát ñoäc tieãn, ñaéc thaønh Nhö Lai voâ thöôïng quang minh. Höïu nguyeän: Chuùng sanh ñaéc nhaäp Nhö Lai trí hueä ñaïi döôïc, vi maät Phaùp taïng.

Theá Toân! Boà Taùt nhö thò, dó ö voâ löôïng baù thieân vaïn öùc na-do-tha kieáp, phaùt thò theä nguyeän, linh chö chuùng

424

大般涅槃經

425


劫。發是誓願令諸衆生悉無復病。何緣如來

乃於今日唱言有病。

復次世尊。世有病人不能坐起俯仰進止。

飲食不御漿水不下。亦復不能教戒諸子修治

家業。爾時父母妻子兄弟親屬知識。各於是

人生必死想。

世尊。如來今日亦復如是。右脅而卧無所

論說。此閻浮提有諸愚人當作是念。如來正

覺必當涅槃生滅盡想。而如來性實不畢竟入

於涅槃。何以故。如來常住無變易故。以是

因緣不應說言我今背痛。

復次世尊。世有病者身體羸損若偃若側卧

著牀褥。爾時家室心生惡賤起必死想。

如來今者亦復如是。當爲外道九十五種之

所輕慢生無常想。彼諸外道當作是言。不如

我等以我性常自在時節微塵等法而爲常住無

有變易。沙門瞿曇無常所遷。是變易法。以

是義故。世尊今日不應默然右脅而卧。

sanh taát voâ phuïc beänh. Haø duyeân Nhö Lai naõi ö kim nhaät, xöôùng ngoân höõu beänh?

Phuïc thöù, Theá Toân! Theá höõu beänh nhaân baát naêng toïa, khôûi, phuû, ngöôõng, taán, chæ, aåm thöïc baát ngöï, töông thuûy baát haù, dieäc phuïc baát naêng giaùo giôùi chö töû tu trò gia nghieäp. Nhó thôøi phuï maãu, theâ töû, huynh ñeä, thaân thuoäc, tri thöùc, caùc ö thò nhaân, sanh taát töû töôûng.

Theá Toân! Nhö Lai kim nhaät, dieäc phuïc nhö thò, höõu hieáp nhi ngoïa, voâ sôû luaän thuyeát. Thöû Dieâm-phuø-ñeà, höõu chö ngu nhaân, ñöông taùc thò nieäm: “Nhö Lai Chaùnh giaùc taát ñöông Nieát-baøn”, sanh dieät taän töôûng. Nhi Nhö Lai taùnh, thaät baát taát caùnh nhaäp ö Nieát-baøn. Haø dó coá? Nhö Lai thöôøng truï, voâ bieán dò coá. Dó thò nhaân duyeân, baát öng thuyeát ngoân: “Ngaõ kim boái thoáng.”

Phuïc thöù, Theá Toân! Theá höõu beänh giaû, thaân theå luy toån, nhöôïc yeån, nhöôïc traéc, ngoïa tröôùc saøng nhuïc. Nhó thôøi, gia thaát taâm sanh oá tieän, khôûi taát töû töôûng.

Nhö Lai kim giaû, dieäc phuïc nhö thò, ñöông vi ngoaïi ñaïo cöûu thaäp nguõ chuûng chi sôû khinh maïn, sanh voâ thöôøng töôûng. Bæ chö ngoaïi ñaïo ñöông taùc thò ngoân: “Baát nhö ngaõ ñaúng. Dó ngaõ taùnh thöôøng, töï taïi thôøi tieát, vi traàn ñaúng phaùp, nhi vi thöôøng truï, voâ höõu bieán dò. Sa-moân Coà-ñaøm voâ thöôøng sôû thieân thò bieán dòch phaùp.” Dó thò nghóa coá, Theá Toân kim nhaät, baát öng maëc nhieân, höõu hieáp nhi ngoïa.

426

大般涅槃經

427


復次世尊。世有病者四大增損互不調適羸

瘦乏極。是故不能隨意坐起卧著牀褥。

如來四大無不和適。身力具足亦無羸損。

世尊。如十小牛力不如一大牛力。十大牛

力不如一青牛力。十青牛力不如一凡象力。

十凡象力不如一野象力。十野象力不如一二

牙象力。十二牙象力不如一四牙象力。十四

牙象力不如雪山一白象力。十雪山白象力不

如一香象力。十香象力不如一青象力。十青

象力不如一黃象力。十黃象力不如一赤象

力。十赤象力不如一白象力。十白象力不如

一山象力。十山象力不如一優鉢羅象力。十

優鉢羅象力不如一波頭摩象力。十波頭摩象

力不如一拘物頭象力。十拘物頭象力不如一

分陀利象力。十分陀利象力不如人中一力士

力。十人中力士力不如一鉢犍提力。十鉢犍

提力不如一八臂那羅延力。十那羅延力不如

一十住菩薩一節之力。

Phuïc thöù, Theá Toân! Theá höõu beänh giaû, töù ñaïi taêng toån, hoã baát ñieàu thích, luy saáu phaïp cöïc. Thò coá baát naêng tuøy yù toïa, khôûi, ngoïa tröôùc saøng nhuïc.

Nhö Lai töù ñaïi, voâ baát hoøa thích, thaân löïc cuï tuùc, dieäc voâ luy toån.

Theá Toân! Nhö thaäp tieåu ngöu löïc, baát nhö nhaát ñaïi ngöu löïc. Thaäp ñaïi ngöu löïc, baát nhö nhaát thanh ngöu löïc. Thaäp thanh ngöu löïc, baát nhö nhaát phaøm töôïng löïc. Thaäp phaøm töôïng löïc, baát nhö nhaát daõ töôïng löïc. Thaäp daõ töôïng löïc, baát nhö nhaát nhò nha töôïng löïc. Thaäp nhò nha töôïng löïc, baát nhö nhaát töù nha töôïng löïc. Thaäp töù nha töông löïc, baát nhö Tuyeát sôn nhaát baïch töôïng löïc. Thaäp Tuyeát sôn baïch töôïng löïc, baát nhö nhaát höông töôïng löïc. Thaäp höông töôïng löïc, baát nhö nhaát thanh töôïng löïc. Thaäp thanh töôïng löïc, baát nhö nhaát hoaøng töôïng löïc. Thaäp hoaøng töôïng löïc, baát nhö nhaát xích töôïng löïc. Thaäp xích töôïng löïc, baát nhö nhaát baïch töôïng löïc. Thaäp baïch töôïng löïc, baát nhö nhaát sôn töôïng löïc. Thaäp sôn töôïng löïc, baát nhö nhaát öu-baùt-la töôïng löïc. Thaäp öu-baùt-la töôïng löïc, baát nhö nhaát ba-ñaàu-ma töôïng löïc. Thaäp ba-ñaàu-ma töôïng löïc, baát nhö nhaát caâu-vaät-ñaàu töôïng löïc. Thaäp caâu-vaät-ñaàu töôïng löïc, baát nhö nhaát phaân-ñaø-lî töôïng löïc. Thaäp phaân-ñaø-lî töôïng löïc, baát nhö nhaân trung nhaát löïc só löïc. Thaäp nhaân trung löïc só löïc, baát nhö nhaát baùt-kieàn-ñeà löïc. Thaäp baùt-kieàn-ñeà löïc, baát nhö nhaát baùt tyù na-la-dieân löïc. Thaäp na-la-dieân löïc, baát nhö nhaát Thaäp truï Boà Taùt nhaát tieát chi löïc.

428

大般涅槃經

429


一切凡夫身中諸節節不相到。人中力士節

頭相到。鉢犍提身諸節相接。那羅延身節頭

相拘。十住菩薩諸節骨解蟠龍相結。是故菩

薩其力最大。世界成時從金剛際起金剛座。

上至道場菩提樹下。菩薩坐已其心即時逮得

十力。

如來今者不應如彼嬰孩小兒。嬰孩小兒愚

癡無智無所能說。以是義故。隨意偃側無人

譏呵。如來世尊有大智慧照明一切。人中之

龍具大威德。成就神通無上仙人。永斷疑網

已拔毒箭。進止安祥威儀具足得無所畏。今

者何故右脅而卧。令諸人天憂愁苦惱。

爾時迦葉菩薩。即於佛前而說偈言。

瞿曇大聖德

願起演妙法

不應如小兒

病者卧牀褥。

調御天人師

倚卧雙樹間

下愚凡夫見

Nhaát thieát phaøm phu thaân trung chö tieát, tieát baát töông ñaùo. Nhaân trung löïc só, tieát ñaàu töông ñaùo. baùt-kieàn-ñeà thaân, chö tieát töông tieáp. Na-la-dieân thaân, tieát ñaàu töông caâu. Thaäp truï Boà Taùt, chö tieát coát giaûi, baøn long töông keát. Thò coá Boà Taùt, kyø löïc toái ñaïi. Theá giôùi thaønh thôøi, tuøng Kim cang teá, khôûi Kim cang toøa, thöôïng chí Ñaïo traøng Boà-ñeà thoï haï. Boà Taùt toïa dó, kyø taâm töùc thôøi ñaõi ñaéc Thaäp löïc.

Nhö Lai kim giaû, baát öng nhö bæ anh haøi tieåu nhi. Anh haøi tieåu nhi, ngu si voâ trí, voâ sôû naêng thuyeát. Dó thò nghóa coá, tuøy yù yeån traéc, voâ nhaân cô ha. Nhö Lai Theá Toân höõu ñaïi trí hueä, chieáu minh nhaát thieát. Nhaân trung chi long, cuï ñaïi oai ñöùc, thaønh töïu thaàn thoâng, voâ thöôïng tieân nhaân, vónh ñoaïn nghi voõng, dó baït ñoäc tieãn, taán chæ an töôøng, oai nghi cuï tuùc, ñaéc voâ sôû uùy. Kim giaû haø coá höõu hieáp nhi ngoïa, linh chö nhaân, thieân öu saàu khoå naõo?

Nhó thôøi, Ca-dieáp Boà Taùt, töùc ö Phaät tieàn, nhi thuyeát keä ngoân:

Coà-ñaøm Ñaïi thaùnh ñöùc!

Nguyeän khôûi dieãn dieäu phaùp.

Baát öng nhö tieåu nhi,

Beänh giaû ngoïa saøng nhuïc.

Ñieàu ngöï Thieân nhaân sö,

YÛ ngoïa song thoï gian,

Haï ngu phaøm phu kieán,

430

大般涅槃經

431


當言必涅槃。

不知方等典

甚深佛所行

不見微密藏

猶盲不見道。

唯有諸菩薩

文殊師利等

能解是甚深

譬如善射者。

三世諸世尊

大悲爲根本

如是大慈悲

今爲何所在。

若無大悲者

是則不名佛

佛若必涅槃

是則不名常。

唯願無上尊

哀受我等請

利益於衆生

摧伏諸外道。

Ñöông ngoân taát Nieát-baøn,

Baát tri phöông ñaúng ñieån,

Thaäm thaâm Phaät sôû haønh,

Baát kieán vi maät Taïng,

Du manh baát kieán ñaïo.

Duy höõu chö Boà Taùt,

Vaên-thuø-sö-lôïi ñaúng,

Naêng giaûi thò thaäm thaâm,

Thí nhö thieän xaï giaû.

Tam theá chö Theá Toân,

Ñaïi bi vi caên baûn,

Nhö thò ñaïi töø bi,

Kim vi haø sôû taïi?

Nhöôïc voâ Ñaïi bi giaû,

Thò taéc baát danh Phaät.

Phaät nhöôïc taát Nieát-baøn,

Thò taéc baát danh thöôøng.

Duy nguyeän Voâ thöôïng toân,

Ai thoï ngaõ ñaúng thænh,

Lôïi ích ö chuùng sanh,

Toài phuïc chö ngoaïi ñaïo.

432

大般涅槃經

433


爾時世尊。大悲熏心知諸衆生各各所念。

將欲隨順畢竟利益。即從卧起結跏趺坐。顏

貌熙怡如融金聚。面目端嚴猶月盛滿。形容

清淨無諸垢穢。放大光明充徧虚空。其光大

盛過百千日。照于東方南西北方四維上下諸

佛世界。惠施衆生大智之炬。悉令得滅無明

黑闇。令百千億那由他衆生安止不退菩提之

心。

爾時世尊。心無疑慮如師子王。以三十二

大人之相八十種好莊嚴其身。於其身上一切

毛孔。一一毛孔出一蓮華。其華微妙各具千

葉。純真金色。瑠璃爲莖。金剛爲鬚。玫瑰

爲臺。形大團圓猶如車輪。是諸蓮華各出種

種雜色光明。青黃赤白紫玻瓈色。是諸光明

皆悉徧至阿鼻地獄想地獄黑繩地獄衆合地獄

叫喚地獄大叫喚地獄集熱地獄大集熱地獄。

是八地獄其中衆生常爲諸苦之所逼切。所謂

燒煮火灸斫刺㓟剝。遇斯光已如是衆苦悉滅

無餘。安隱清涼快樂無極。是光明中宣說如

Nhó thôøi, Theá Toân ñaïi bi huaân taâm, tri chö chuùng sanh, caùc caùc sôû nieäm, töông duïc tuøy thuaän, taát caùnh lôïi ích, töùc tuøng ngoïa khôûi, keát giaø phu toïa, nhan maïo hy di, nhö dung kim tuï. Dieän muïc ñoan nghieâm, du nguyeät thaïnh maõn, hình dung thanh tònh, voâ chö caáu ueá. Phoùng ñaïi quang minh, sung bieán hö khoâng. Kyø quang ñaïi thaïnh, quaù baù thieân nhaät, chieáu vu ñoâng phöông, nam, taây, baéc phöông, töù duy thöôïng, haï chö Phaät theá giôùi. Hueä thí chuùng sanh ñaïi trí chi cöï, taát linh ñaéc dieät voâ minh haéc aùm, linh baù thieân öùc na-do-tha chuùng sanh an chæ baát thoái Boà-ñeà chi taâm.

Nhó thôøi, Theá Toân taâm voâ nghi löï, nhö Sö töû vöông. Dó tam thaäp nhò ñaïi nhaân chi töôùng, baùt thaäp chuûng haûo, trang nghieâm kyø thaân. Ö kyø thaân thöôïng, nhaát thieát mao khoång, nhaát nhaát mao khoång, xuaát nhaát lieân hoa. Kyø hoa vi dieäu, caùc cuï thieân dieäp, thuaàn chaân kim saéc, löu ly vi haønh, kim cang vi tu, maân khoâi vi ñaøi, hình ñaïi ñoaøn vieân, do nhö xa luaân. Thò chö lieân hoa, caùc xuaát chuûng chuûng taïp saéc quang minh, thanh, hoaøng, xích baïch, töû, pha leâ saéc. Thò chö quang minh, giai taát bieán chí A-tyø ñòa nguïc, Töôûng ñòa nguïc, Haéc thaèng ñòa nguïc, chuùng hieäp ñòa nguïc, khieáu hoaùn ñòa nguïc, Ñaïi khieáu hoaùn ñòa nguïc, Taäp nhieät ñòa nguïc, Ñaïi taäp nhieät ñòa nguïc. Thò Baùt ñòa nguïc. Kyø trung chuùng sanh thöôøng vi chö khoå chi sôû böùc thieát, sôû vò: thieâu, chöû, hoûa chaù, chöôùc, thích, pha, baùc. Ngoä tö quang dó, nhö thò chuùng khoå, taát dieät voâ dö, an oån thanh löông, khoaùi laïc voâ cöïc. Thò quang minh trung, tuyeân thuyeát Nhö Lai bí maät chi taïng, ngoân: Chö chuùng

434

大般涅槃經

435


來秘密之藏。言諸衆生皆有佛性。衆生聞已

即便命終生人天中。

乃至八種寒冰地獄。所謂阿波波地獄阿吒

吒地獄阿羅羅地獄阿婆婆地獄優鉢羅地獄波

頭摩地獄拘物頭地獄分陀利地獄。是中衆生

常爲寒苦之所逼惱。所謂劈裂身體碎壞互相

殘害。遇斯光已如是等苦亦滅無餘。即得調

和温煖適身。是光明中亦復宣說如來秘密之

藏。言諸衆生皆有佛性。衆生聞已即便命終

生人天中。

爾時於此閻浮提界及餘世界。所有地獄皆

悉空虚無受罪者。除一闡提。

餓鬼衆生饑渴所逼以髮纏身。於百千歲

未曾得聞漿水之名。遇斯光已饑渴即除。是

光明中亦說如來微密秘藏。言諸衆生皆有佛

性。衆生聞已即便命終生人天中。

令諸餓鬼亦悉空虚。除謗大乘方等正典。

畜生衆生互相殺害共相殘食。遇斯光已

恚心悉滅。是光明中亦說如來秘密之藏。言

sanh giai höõu Phaät taùnh. Chuùng sanh vaên dó, töùc tieän maïng chung, sanh nhaân thieân trung.

Naõi chí baùt chuûng haøn baêng ñòa nguïc, sôû vò: A-ba-ba ñòa nguïc, A-tra-tra ñòa nguïc, A-la-la ñòa nguïc, A-baø-baø ñòa nguïc, öu-baùt-la ñòa nguïc, ba-ñaàu-ma ñòa nguïc, caâu-vaät-ñaàu ñòa nguïc, phaân-ñaø-lî ñòa nguïc. Thò trung chuùng sanh thöôøng vi haøn khoå chi sôû böùc naõo, sôû vò: phaùch lieät, thaân theå toaùi hoaïi, hoã töông taøn haïi. Ngoä tö quang dó, nhö thò ñaúng khoå dieäc dieät voâ dö, töùc ñaéc ñieàu hoøa, oân noaõn thích thaân. Thò quang minh trung, dieäc phuïc tuyeân thuyeát Nhö Lai bí maät chi taïng ngoân: Chö chuùng sanh giai höõu Phaät taùnh. Chuùng sanh vaên dó, töùc tieän maïng chung, sanh nhaân, thieân trung.

Nhó thôøi, ö thöû Dieâm-phuø-ñeà giôùi caäp dö theá giôùi, sôû höõu ñòa nguïc, giai taát khoâng hö, voâ thoï toäi giaû, tröø nhaát-xieån-ñeà.

Ngaï quyû chuùng sanh, cô khaùt sôû böùc, dó phaùt trieàn thaân, ö baù thieân tueá, vò taèng ñaéc vaên töông thuûy chi danh. Ngoä tö quang dó, cô khaùt töùc tröø. Thò quang minh trung, dieäc thuyeát Nhö Lai vi maät bí taïng ngoân: Chö chuùng sanh giai höõu Phaät taùnh. Chuùng sanh vaên dó, töùc tieän maïng chung, sanh nhaân, thieân trung.

Linh chö ngaï quyû, dieäc taát khoâng hö, tröø baùng Ñaïi thöøa phöông ñaúng chaùnh ñieån.

Suùc sanh chuùng sanh, hoã töông saùt haïi, coäng töông taøn thöïc, ngoä tö quang dó, nhueá taâm taát dieät. Thò quang minh trung, dieäc thuyeát Nhö Lai bí maät chi taïng ngoân: Chö

436

大般涅槃經

437


諸衆生皆有佛性。衆生聞已即便命終生人天

中。

當爾之時畜生亦盡除謗正法。

是一一華各有一佛。圓光一㝷金色晃耀。

微妙端嚴最上無比。三十二相八十種好莊嚴

其身。是諸世尊。或有坐者。或有行者。或

有卧者。或有住者。或震雷音者。或霔雨

者。或放電光。或復放風。或出煙燄身如火

聚。

或復示現七寶諸山。池泉河水山林樹木。

或復示現七寶國土城邑聚落宮殿屋宅。或復

示現象馬師子虎狼孔雀鳳凰諸鳥。或復示現

令閻浮提所有衆生悉見地獄畜生餓鬼。或復

示現欲界六天。復有世尊。或說陰界諸入多

諸過患。或復有說四聖諦法。或復有說諸法

因緣。或復有說諸業煩惱皆因緣生。或復有

說我與無我。或復有說苦樂二法。或復有說

常無常等。或復有說淨與不淨。

chuùng sanh giai höõu Phaät taùnh. Chuùng sanh vaên dó, töùc tieän maïng chung, sanh nhaân thieân trung.

Ñöông nhó chi thôøi, suùc sanh dieäc taän, tröø baùng Chaùnh phaùp.

Thò nhaát nhaát hoa, caùc höõu nhaát Phaät, vieân quang nhaát taàm, kim saéc hoaûng dieäu, vi dieäu ñoan nghieâm, toái thöôïng voâ tyû. Tam thaäp nhò töôùng, Baùt thaäp chuûng haûo trang nghieâm kyø thaân. Thò chö Theá Toân, hoaëc höõu toïa giaû, hoaëc höõu haønh giaû, hoaëc höõu ngoïa giaû, hoaëc höõu truï giaû, hoaëc chaán loâi aâm giaû, hoaëc chuù vuõ giaû, hoaëc phoùng ñieän quang, hoaëc phuïc phoùng phong, hoaëc xuaát yeân dieäm, thaân nhö hoûa tuï.

Hoaëc phuïc thò hieän thaát baûo chö sôn, trì tuyeàn haø thuûy, sôn laâm thoï moäc. Hoaëc phuïc thò hieän thaát baûo quoác ñoä, thaønh aáp tuï laïc, cung ñieän oác traïch. Hoaëc phuïc thò hieän töôïng, maõ, sö töû, hoå, lang, khoång töôùc, phuïng hoaøn chö ñieåu. Hoaëc phuïc thò hieän, linh Dieâm-phuø-ñeà sôû höõu chuùng sanh, taát kieán ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quyû. Hoaëc phuïc thò hieän duïc giôùi luïc thieân. Phuïc höõu Theá Toân, hoaëc thuyeát aám, giôùi, chö nhaäp, ña chö quaù hoaïn. Hoaëc phuïc höõu thuyeát töù thaùnh ñeá phaùp. Hoaëc phuïc höõu thuyeát chö phaùp nhaân duyeân. Hoaëc phuïc höõu thuyeát chö nghieäp phieàn naõo, giai nhaân duyeân sanh. Hoaëc phuïc höõu thuyeát ngaõ döõ voâ ngaõ. Hoaëc phuïc höõu thuyeát khoå, laïc nhò phaùp. Hoaëc phuïc höõu thuyeát thöôøng, voâ thöôøng ñaúng. Hoaëc phuïc höõu thuyeát tònh döõ baát tònh.

438

大般涅槃經

439


復有世尊爲諸菩薩演說所行六波羅密。或

復有說諸大菩薩所得功德。或復有說諸佛世

尊所得功德。或復有說聲聞之人所得功德。

或復有說隨順一乘。或復有說三乘成道。或

有世尊左脅出水右脅出火。或有示現初生出

家坐於道場菩提樹下轉妙法輪入于涅槃。或

有世尊作師子吼。令此會中有得一果二果三

果至第四果。或復有說出離生死無量因緣。

爾時於此閻浮提中。所有衆生遇斯光已。

盲者見色。聾者聽聲。瘂者能言。拘躃能

行。貧者得財。慳者能施。恚者慈心。不信

者信。如是世界無一衆生修行惡法。除一闡

提。

爾時一切天龍鬼神乾闥婆阿修羅迦樓羅緊

那羅摩睺羅伽羅剎犍陀憂摩陀阿婆魔羅人非

人等。悉共同聲唱如是言。善哉善哉。無上

天尊。多所利益。

說是語已踊躍歡喜。或歌或舞。或身動

轉。以種種華散佛及僧。所謂天優鉢羅華。

拘物頭華。波頭摩華。分陀利華。曼陀羅

Phuïc höõu Theá Toân, vò chö Boà Taùt, dieãn thuyeát sôû haønh luïc Ba-la-maät. Hoaëc phuïc höõu thuyeát chö Ñaïi Boà Taùt sôû ñaéc coâng ñöùc. Hoaëc phuïc höõu thuyeát chö Phaät Theá Toân sôû ñaéc coâng ñöùc. Hoaëc phuïc höõu thuyeát Thanh vaên chi nhaân sôû ñaéc coâng ñöùc. Hoaëc phuïc höõu thuyeát tuøy thuaän nhaát thöøa. Hoaëc phuïc höõu thuyeát Tam thöøa thaønh ñaïo. Hoaëc höõu Theá Toân, taû hieáp xuaát thuûy, höõu hieáp xuaát hoûa. Hoaëc höõu thò hieän sô sanh, xuaát gia, toïa ö ñaïo traøng, Boà-ñeà thoï haï, chuyeån dieäu phaùp luaân, nhaäp vu Nieát-baøn. Hoaëc höõu Theá Toân, taùc sö töû hoáng, linh thöû Hoäi trung, höõu ñaéc nhaát quaû, nhò quaû, tam quaû chí ñeä töû quaû. Hoaëc phuïc höõu thuyeát xuaát ly sanh töû voâ löôïng nhaân duyeân.

Nhó thôøi, ö thöû Dieâm-phuø-ñeà trung, sôû höõu chuùng sanh, ngoä tö quang dó, manh giaû kieán saéc, lung giaû thính thanh, aù giaû naêng ngoân, caâu tích naêng haønh, baàn giaû ñaéc taøi, khan giaû naêng thí, nhueá giaû töø taâm, baát tín giaû tín. Nhö thò theá giôùi, voâ nhaát chuùng sanh tu haønh aùc phaùp, tröø nhaát-xieån-ñeà.

Nhó thôøi, nhaát thieát thieân, long, quyû thaàn, caøn-thaùt-baø, a-tu-la, ca-laâu-la, khaån-na-la, ma-haàu-la-giaø, la-saùt, kieàn-ñaø, öu-ma-ñaø, a-baø-ma-la, nhaân, phi nhaân ñaúng, taát coäng ñoàng thinh xöôùng nhö thò ngoân: Thieän tai, thieän tai! Voâ thöôïng Thieân toân, ña sôû lôïi ích.

Thuyeát thò ngöõ dó, duõng döôïc hoan hyû, hoaëc ca, hoaëc vuõ, hoaëc thaân ñoäng chuyeån, dó chuûng chuûng hoa, taùn Phaät caäp Taêng, sôû vò: Thieân öu-baùt-la hoa, caâu-vaät-ñaàu hoa,

440

大般涅槃經

441


華。摩訶曼陀羅華。曼殊沙華。摩訶曼殊沙

華。散陀那華。摩訶散陀那華。盧脂那華。

摩訶盧脂那華。香華。大香華。適意華。大

適意華。愛見華。大愛見華。端嚴華。第一

端嚴華。復散諸香。所謂沈水多伽樓香㫋檀

鬱金和合雜香海岸聚香。復以天上寶幢幡

蓋。諸天伎樂箏笛笙瑟。箜篌鼓吹。供養於

佛。而說偈言。

我今稽首大精進

無上正覺兩足尊

天人大衆所不知

惟有瞿曇乃能了。

世尊往昔爲我故

於無量劫修苦行

如何一旦放本誓

而便捨命欲涅槃。

一切衆生不能見

諸佛世尊秘密藏

以是因緣難得出

輪轉生死墜惡道。

ba-ñaàu-ma hoa, phaân-ñaø-lî hoa, maïn-ñaø-la hoa, ma-ha maïn-ñaø-la hoa, maïn-thuø-sa hoa, ma-ha maïn-thuø-sa hoa, taùn-ñaø-na hoa, ma-ha taùn-ñaø-na hoa, loâ-chi-na hoa, ma-ha loâ-chi-na hoa, höông hoa, ñaïi höông hoa, thích yù hoa, ñaïi thích yù hoa, aùi kieán hoa, ñaïi aùi kieán hoa, ñoan nghieâm hoa, ñeä nhaát ñoan nghieâm hoa. Phuïc taùn chö höông, sôû vò: traàm thuûy, ña giaø-laâu höông, chieân ñaøn, uaát kim, hoøa hieäp taïp höông, Haûi ngaïn tuï höông. Phuïc dó thieân thöôïng baûo traøng, phan, caùi, chö thieân kyõ nhaïc: tranh, ñòch, seânh, saét, khoâng haàu coå xuùy, cuùng döôøng ö Phaät, nhi thuyeát keä ngoân:

Ngaõ kim kheå thuû Ñaïi tinh taán,

Voâ thöôïng Chaùnh giaùc Löôõng tuùc toân.

Thieân, nhaân Ñaïi chuùng sôû baát tri,

Duy höõu Coà-ñaøm naõi naêng lieãu.

Theá Toân vaõng tích vò ngaõ coá,

Ö voâ löôïng kieáp tu khoå haïnh.

Nhö haø nhaát ñaùn phoùng boån theä,

Nhi tieän xaû maïng duïc Nieát-baøn?

Nhaát thieát chuùng sanh baát naêng kieán,

Chö Phaät Theá Toân bí maät taïng.

Dó thò nhaân duyeân nan ñaéc xuaát

Luaân chuyeån sanh töû, truïy aùc ñaïo.

442

大般涅槃經

443


如佛所說阿羅漢

一切皆當至涅槃

如是甚深佛行處

凡夫下愚誰能知。

施諸衆生甘露法

爲欲斷除諸煩惱

若有服此甘露已

不復受生老病死。

如來世尊以療治

百千無量諸衆生

令其所有諸重病

一切消滅無遺餘。

世尊久已捨病苦

故得名爲第七佛

唯願今日雨法雨

潤漬我等功德種。

是諸大衆及人天,如是請已默然住。

說是偈時。蓮華臺中一切諸佛。從閻浮提

徧至淨居悉皆聞之。

Nhö Phaät sôû thuyeát A-la-haùn,

Nhaát thieát giai ñöông chí Nieát-baøn.

Nhö thò thaäm thaâm Phaät haïnh xöù,

Phaøm phu haï ngu thuøy naêng tri?

Thí chö chuùng sanh cam loä Phaùp,

Vi duïc ñoaïn tröø chö phieàn naõo.

Nhöôïc höõu phuïc thöû cam loä dó,

Baát phuïc thoï sanh, laõo, beänh, töû.

Nhö Lai Theá Toân dó lieäu trò,

Baù thieân voâ löôïng chö chuùng sanh,

Linh kyø sôû höõu chö troïng beänh,

Nhaát thieát tieâu dieät voâ di dö.

Theá Toân cöûu dó xaû beänh khoå,

Coá ñaéc danh vi ñeä thaát Phaät.

Duy nguyeän kim nhaät vuõ Phaùp vuõ,

Nhuaän tích ngaõ ñaúng coâng ñöùc chuûng.

Thò chö Ñaïi chuùng caäp nhaân, Thieân, nhö thò thænh dó

maëc nhieân truï.

Thuyeát thò keä thôøi, lieân hoa ñaøi trung nhaát thieát chö Phaät, tuøng Dieâm-phuø-ñeà, bieán chí Tònh cö, taát giai vaên chi.

444

大般涅槃經

445


爾時佛告迦葉菩薩。善哉善哉。善男子。

汝已具足如是甚深微妙智慧。不爲一切諸魔

外道之所破壞。

善男子。汝已安住不爲一切諸邪惡風之所

傾動。善男子。汝已成就樂說辯才。已曾供

養過去無量恆河沙等諸佛世尊。是故能問如

來正覺如是之義。

善男子。我於往昔無量無邊億那由他百千

萬劫。已除病根永離倚卧。

迦葉。過去無量阿僧祇劫有佛出世,號無

上勝如來,應供,正徧知,明行足,善逝,世間

解,無上士調御丈夫,天人師,佛,世尊。爲諸

聲聞說是大乘大涅槃經。開示分別顯發其

義。我於爾時亦爲彼佛而作聲聞。受持如是

大涅槃典。讀誦通利書寫經卷。廣爲他人開

示分別解說其義。以是善根迴向阿耨多羅三

藐三菩提。

善男子。我從是來未曾有惡煩惱業緣墮於

惡道。誹謗正法作一闡提。受黃門身無根二

Nhó thôøi, Phaät caùo Ca-dieáp Boà Taùt: Thieän tai, thieän tai! Thieän nam töû! Nhöõ dó cuï tuùc nhö thò thaäm thaâm vi dieäu trí hueä, baát vi nhaát thieát chö ma ngoaïi ñaïo chi sôû phaù hoaïi.

Thieän nam töû! Nhöõ dó an truï, baát vi nhaát thieát chö taø aùc phong chi sôû khuynh ñoäng. Thieän nam töû! Nhöõ kim thaønh töïu laïc thuyeát bieän taøi, dó taèng cuùng döôøng quaù khöù voâ löôïng Haèng haø sa ñaúng chö Phaät Theá Toân. Thò coá naêng vaán Nhö Lai Chaùnh giaùc nhö thò chi nghóa.

Thieän nam töû! Ngaõ ö vaõng tích, voâ löôïng voâ bieân öùc na-do-tha baù thieân vaïn kieáp, dó tröø beänh caên, vónh ly yû ngoïa.

Ca-dieáp! Quaù khöù voâ löôïng A-taêng-kyø kieáp, höõu Phaät xuaát theá, hieäu Voâ Thöôïng Thaéng, Nhö Lai, ÖÙng cuùng, Chaùnh bieán tri, Minh haïnh tuùc, Thieän theä, Theá gian giaûi, Voâ thöôïng só ñieàu ngöï tröôïng phu, Thieân nhaân sö, Phaät, Theá Toân. Vò chö Thanh vaên, thuyeát thò Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn Kinh, khai thò phaân bieät, hieån phaùt kyø nghóa. Ngaõ ö nhó thôøi, dieäc vò bæ Phaät, nhi taùc Thanh vaên, thoï trì nhö thò Ñaïi Nieát-baøn ñieån, ñoäc tuïng thoâng lôïi, thô taû kinh quyeån, quaûng vò tha nhaân, khai thò phaân bieät, giaûi thuyeát kyø nghóa. Dó thò thieän caên, hoài höôùng A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Thieän nam töû! Ngaõ tuøng thò lai, vò taèng höõu aùc phieàn naõo nghieäp duyeân, ñoïa ö aùc ñaïo: phæ baùng Chaùnh phaùp, taùc nhaát-xieån-ñeà, thoï hoaøng moân thaân, voâ caên, nhò caên,

446

大般涅槃經

447


根。反逆父母殺阿羅漢破塔壞僧出佛身血犯

四重禁。從是已來身心安隱無諸苦惱。

迦葉。我今實無一切疾病。所以者何。諸

佛世尊久已遠離一切病故。

迦葉。是諸衆生不知大乘方等密教。便謂

如來真實有疾。

迦葉。如言如來人中師子。而如來者實非

師子。如是之言即是如來秘密之教。迦葉。

如言如來人中大龍。而我已於無量劫中捨離

是業。迦葉。如言如來是人是天。而我真實

非人非天。亦非鬼神乾闥婆阿修羅迦樓羅緊

那羅摩睺羅伽。非我非命非可養育非人士

夫。非作非不作。非受非不受。非世尊非聲

聞。非說非不說。如是等語。皆是如來秘密

之教。

迦葉。如言如來猶如大海須彌山王。而如

來者實非鹹味同於石山。當知是語亦是如來

秘密之教。

迦葉。如言如來如分陀利。而我實非分陀

利也。如是之言即是如來秘密之教。

phaûn nghòch phuï maãu, saùt A-la-haùn, phaù Thaùp hoaïi Taêng, xuaát Phaät thaân huyeát, phaïm töù troïng caám. Tuøng thò dó lai, thaân taâm an oån, voâ chö khoå naõo.

Ca-dieáp! Ngaõ kim thaät voâ nhaát thieát taät beänh. Sôû dó giaû haø? Chö Phaät Theá Toân cöûu dó vieãn ly nhaát thieát beänh coá.

Ca-dieáp! Thò chö chuùng sanh baát tri Ñaïi thöøa phöông ñaúng Maät giaùo, tieän vò Nhö Lai chaân thaät höõu taät.

Ca-dieáp! Nhö ngoân: Nhö Lai nhaân trung Sö töû, nhi Nhö Lai giaû, thaät phi sö töû. Nhö thò chi ngoân, töùc thò Nhö Lai bí maät chi giaùo. Ca-dieáp! Nhö ngoân: Nhö Lai nhaân trung Ñaïi long. Nhi ngaõ dó ö voâ löôïng kieáp trung, xaû ly thò nghieäp. Ca-dieáp! Nhö ngoân: Nhö Lai thò nhaân, thò thieân, nhi ngaõ chaân thaät phi nhaân, phi thieân, dieäc phi quyû thaàn, caøn-thaùt-baø, a-tu-la, ca-laâu-la, khaån-na-la, ma-haàu-la-giaø, phi ngaõ, phi maïng, phi khaû döôõng duïc, phi nhaân só phu, phi taùc, phi baát taùc, phi thoï, phi baát thoï, phi Theá Toân, phi Thanh vaên, phi thuyeát, phi baát thuyeát. Nhö thò ñaúng ngöõ, giai thò Nhö Lai bí maät chi giaùo.

Ca-dieáp! Nhö ngoân: Nhö Lai do nhö ñaïi haûi, Tu-di sôn vöông, nhi Nhö Lai giaû, thaät phi haøm vò, ñoàng ö thaïch sôn. Ñöông tri thò ngöõ, dieäc thò Nhö Lai bí maät chi giaùo.

Ca-dieáp! Nhö ngoân: Nhö Lai nhö phaân-ñaø-lî, nhi ngaõ thaät phi phaân-ñaø-lî daõ. Nhö thò chi ngoân, töùc thò Nhö Lai bí maät chi giaùo.

448

大般涅槃經

449


迦葉。如言如來猶如父母。而如來者實非

父母。如是之言亦是如來秘密之教。

迦葉。如言如來是大船師。而如來者實非

船師。如是之言亦是如來秘密之教。

迦葉。如言如來猶如商主。而如來者實非

商主。如是之言亦是如來秘密之教。

迦葉。如言如來能摧伏魔。而如來者實

無惡心欲令他伏。如是之言皆是如來秘密之

教。

迦葉。如言如來能治癰瘡。而我實非治癰

師也。如是之言亦是如來秘密之教。

迦葉。如我先說。若有善男子善女人。善

能修治身口意業。捨命之時雖有親族取其屍

骸。或以火燒。或投大水。或棄塚間。狐狼

禽獸競共食噉。然心意識即生善道。而是心

法實無去來亦無所至。直是前後相似相續相

貌不異。如是之言即是如來秘密之教。

迦葉。我今言病亦復如是。亦是如來秘密

之教。是故顧命文殊師利。吾今背痛。汝等

Ca-dieáp! Nhö ngoân: Nhö Lai do nhö phuï maãu, nhi Nhö Lai giaû, thaät phi phuï maãu. Nhö thò chi ngoân, dieäc thò Nhö Lai bí maät chi giaùo.

Ca-dieáp! Nhö ngoân: Nhö Lai thò ñaïi thuyeàn sö, nhi Nhö Lai giaû, thaät phi thuyeàn sö. Nhö thò chi ngoân, dieäc thò Nhö Lai bí maät chi giaùo.

Ca-dieáp! Nhö ngoân: Nhö Lai do nhö thöông chuû, nhi Nhö Lai giaû, thaät phi thöông chuû. Nhö thò chi ngoân, dieäc thò Nhö Lai bí maät chi giaùo.

Ca-dieáp! Nhö ngoân: Nhö Lai naêng toài phuïc ma, nhi Nhö Lai giaû, thöïc voâ aùc taâm, duïc linh tha phuïc. Nhö thò chi ngoân, giai thò Nhö Lai bí maät chi giaùo.

Ca-dieáp! Nhö ngoân: Nhö Lai naêng trò ung sang, nhi ngaõ thaät phi trò ung sö daõ. Nhö thò chi ngoân, dieäc thò Nhö Lai bí maät chi giaùo.

Ca-dieáp! Nhö ngaõ tieân thuyeát: nhöôïc höõu thieän nam töû, thieän nöõ nhaân thieän naêng tu trò thaân, khaåu, yù nghieäp, xaû maïng chi thôøi, tuy höõu thaân toäc thuû kyø thi haøi, hoaëc dó hoûa thieâu, hoaëc ñaàu ñaïi thuûy, hoaëc khí truûng gian, hoà lang, caàm thuù caïnh coäng thöïc haùm. Nhieân taâm, yù, thöùc töùc sanh Thieän ñaïo. Nhi thò taâm phaùp, thaät voâ khöù lai, dieäc voâ sôû chí. Tröïc thò tieàn haäu töông töï, töông tuïc, töôùng maïo baát dò. Nhö thò chi ngoân, töùc thò Nhö Lai bí maät chi giaùo.

Ca-dieáp! Ngaõ kim ngoân beänh, dieäc phuïc nhö thò, dieäc thò Nhö Lai bí maät chi giaùo. Thò coá coá maïng Vaên-thuø-sö-lôïi: “Ngoâ kim boái thoáng. Nhöõ ñaúng ñöông vò töù chuùng

450

大般涅槃經

451


當爲四衆說法。迦葉。如來正覺實無有病右

脅而卧。亦不畢竟入於涅槃。

迦葉。是大涅槃即是諸佛甚深禪定。如是

禪定非是聲聞緣覺行處。迦葉。汝先所問如

來何故倚卧不起不索飲食。戒勅家屬修治產

業。

迦葉。虚空之性亦無起坐求索飲食。勑戒

家屬修治產業。亦無去來生滅老壯出沒傷碎

解脫繫縛。亦不自說亦不說他。亦不自解亦

不解他。非安非病。善男子。諸佛世尊亦復

如是。猶如虚空。云何當有諸病苦耶。

迦葉。世有三人其病難治。一謗大乘。二

五逆罪。三一闡提。如是三病世中極重。悉

非聲聞緣覺菩薩之所能治。善男子。譬如有

病必死難治。若有瞻病隨意醫藥。若無瞻病

隨意醫藥。如是之病定不可治。當知是人必

死不疑。善男子。是三種人亦復如是。若有

聲聞緣覺菩薩。或有說法或不說法。不能令

發阿耨多羅三藐三菩提心。

迦葉。譬如病人若有瞻病隨意醫藥則可

令瘥。若無此三則不可瘥。聲聞緣覺亦復如

thuyeát phaùp.” Ca-dieáp! Nhö Lai Chaùnh giaùc, thaät voâ höõu beänh, höõu hieáp nhi ngoïa, dieäc baát taát caùnh nhaäp ö Nieát-baøn.

Ca-dieáp! Thò Ñaïi Nieát-baøn, töùc thò chö Phaät thaäm thaâm thieàn ñònh. Nhö thò thieàn ñònh, phi thò Thanh vaên, Duyeân giaùc haïnh xöù. Ca-dieáp! Nhöõ tieân sôû vaán: Nhö Lai haø coá yû ngoïa baát khôûi, baát saùch aåm thöïc, giôùi saéc gia thuoäc tu trò saûn nghieäp?

Ca-dieáp! Hö khoâng chi taùnh dieäc voâ khôûi toïa, caàu saùch aåm thöïc, saéc giôùi gia thuoäc tu trò saûn nghieäp. Dieäc voâ khöù lai, sanh dieät, laõo traùng, xuaát moät thöông toaùi, giaûi thoaùt heä phöôïc. Dieäc baát töï thuyeát, dieäc baát thuyeát tha. Dieäc baát töï giaûi, dieäc baát giaûi tha, phi an, phi beänh. Thieän nam töû! Chö Phaät Theá Toân dieäc phuïc nhö thò, do nhö hö khoâng. Vaân haø ñöông höõu chö beänh khoå da?

Ca-dieáp! Theá höõu tam nhaân, kyø beänh nan trò: nhaát baùng Ñaïi thöøa, nhò Nguõ nghòch toäi, tam nhaát-xieån-ñeà. Nhö thò tam beänh, theá trung cöïc troïng, taát phi Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà Taùt chi sôû naêng trò. Thieän nam töû! Thí nhö höõu beänh, taát töû nan trò. Nhöôïc höõu chieâm beänh, tuøy yù, y döôïc, nhöôïc voâ chieâm beänh, tuøy yù, y döôïc, nhö thò chi beänh, ñònh baát khaû trò. Ñöông tri thò nhaân taát töû baát nghi. Thieän nam töû! Thò tam chuûng nhaân dieäc phuïc nhö thò, nhöôïc höõu Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà Taùt, hoaëc höõu thuyeát phaùp, hoaëc baát thuyeát phaùp, baát naêng linh phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm.

Ca-dieáp! Thí nhö beänh nhaân, nhöôïc höõu chieâm beänh, tuøy yù, y döôïc, taéc khaû linh saùi. Nhöôïc voâ thöû tam, taéc baát khaû saùi. Thanh vaên, Duyeân giaùc dieäc phuïc nhö thò, tuøng

452

大般涅槃經

453


是。從佛菩薩得聞法已。即能發於阿耨多羅

三藐三菩提心。非不聞法能發心也。

迦葉。譬如病人若有瞻病隨意醫藥。若

無瞻病隨意醫藥皆悉可瘥。有一種人亦復如

是。或值聲聞不值聲聞。或值緣覺不值緣

覺。或值菩薩不值菩薩。或值如來不值如

來。或得聞法或不聞法。自然得成阿耨多羅

三藐三菩提。所謂有人。或爲自身。或爲他

身。或爲怖畏。或爲利養。或爲諛諂。或爲

誑他。書寫如是大涅槃經。受持讀誦供養恭

敬爲他說者。

迦葉。有五種人於是大乘大涅槃典。有病

行處非如來也。

何等爲五。一斷三結得須陀洹果。不墮地

獄畜生餓鬼。人天七返永斷諸苦入於涅槃。

迦葉。是名第一人有病行處。是人未來過八

萬劫。便當得成阿耨多羅三藐三菩提。

迦葉。第二人者。斷三結縛薄貪恚癡。得

斯陀含果名一往來。永斷諸苦入於涅槃。迦

Phaät, Boà Taùt, ñaéc vaên phaùp dó, töùc naêng phaùt ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm. Phi baát vaên phaùp naêng phaùt taâm daõ.

Ca-dieáp! Thí nhö beänh nhaân, nhöôïc höõu chieâm beänh, tuøy yù, y döôïc, nhöôïc voâ chieâm beänh, tuøy yù, y döôïc, giai taát khaû saùi. Höõu nhaát chuûng nhaân dieäc phuïc nhö thò, hoaëc trò Thanh vaên, baát trò Thanh vaên, hoaëc trò Duyeân giaùc, baát trò Duyeân giaùc, hoaëc trò Boà Taùt, baát trò Boà Taùt, hoaëc trò Nhö Lai, baát trò Nhö Lai, hoaëc ñaéc vaên Phaùp, hoaëc baát vaên Phaùp, töï nhieân ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Sôû vò höõu nhaân, hoaëc vò töï thaân, hoaëc vò tha thaân, hoaëc vò boá uùy, hoaëc vò lôïi döôõng, hoaëc vò du sieåm, hoaëc vò cuoáng tha, thö taû nhö thò Ñaïi Nieát-baøn Kinh, thoï trì, ñoäc tuïng, cuùng döôøng cung kính, vò tha thuyeát giaû.

Ca-dieáp! Höõu nguõ chuûng nhaân, ö thò Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn ñieån, höõu beänh haïnh xöù, phi Nhö Lai daõ.

Haø ñaúng vi nguõ? Nhaát ñoaïn tam keát, ñaéc Tu-ñaø-hoaøn quaû, baát ñoïa ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quyû, nhaân thieân thaát phaûn, vónh ñoaïn chö khoå, nhaäp ö Nieát-baøn. Ca-dieáp! Thò danh ñeä nhaát nhaân höõu beänh haïnh xöù. Thò nhaân vò lai, quaù baùt vaïn kieáp, tieän ñöông ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Ca-dieáp! Ñeä nhò nhaân giaû, ñoaïn tam keát phöôïc, baïc tham, nhueá, si, ñaéc Tö-ñaø-haøm quaû, danh Nhaát vaõng lai, vónh ñoaïn chö khoå, nhaäp ö Nieát-baøn. Ca-dieáp! Thò danh ñeä nhò nhaân höõu beänh haïnh xöù. Thò nhaân vò lai, quaù luïc

454

大般涅槃經

455


葉。是名第二人有病行處。是人未來過六萬

劫。便當得成阿耨多羅三藐三菩提。

迦葉。第三人者。斷五下結得阿那含果。

更不來此。永斷諸苦入於涅槃。是名第三人

有病行處。是人未來過四萬劫。便當得成阿

耨多羅三藐三菩提。

迦葉。第四人者。永斷貪欲瞋恚愚癡得阿

羅漢果。煩惱無餘入於涅槃。亦非麒麟獨一

之行。是名第四人有病行處。是人未來過二

萬劫。便當得成阿耨多羅三藐三菩提。

迦葉。第五人者。永斷貪欲瞋恚愚癡得辟

支佛道。煩惱無餘入於涅槃。真是麒麟獨一

之行。是名第五人有病行處。是人未來過十

千劫。便當得成阿耨多羅三藐三菩提。

迦葉。是名第五人有病行處。非如來也。

vaïn kieáp, tieän ñöông ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Ca-dieáp! Ñeä tam nhaân giaû, ñoaïn nguõ haï keát, ñaéc A-na-haøm quaû, caùnh baát lai thöû, vónh ñoaïn chö khoå, nhaäp ö Nieát-baøn. Thò danh ñeä tam nhaân höõu beänh haïnh xöù. Thò nhaân vò lai, quaù töù vaïn kieáp, tieän ñöông ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Ca-dieáp! Ñeä töù nhaân giaû, vónh ñoaïn tham duïc, saân khueå, ngu si, ñaéc A-la-haùn quaû, phieàn naõo voâ dö, nhaäp ö Nieát-baøn. Dieäc phi kyø laân, ñoäc nhaát chi haïnh. Thò danh ñeä töù nhaân höõu beänh haïnh xöù. Thò nhaân vò lai, quaù nhò vaïn kieáp, tieän ñöông ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Ca-dieáp! Ñeä nguõ nhaân giaû, vónh ñoaïn tham duïc, saân khueå, ngu si, ñaéc Bích chi Phaät ñaïo, phieàn naõo voâ dö, nhaäp ö Nieát-baøn, chaân thò kyø laân, ñoäc nhaát chi haïnh. Thò danh ñeä nguõ nhaân höõu beänh haïnh xöù. Thò nhaân vò lai, quaù thaäp thieân kieáp, tieän ñöông ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Ca-dieáp! Thò danh ñeä nguõ nhaân höõu beänh haïnh xöù, phi Nhö Lai daõ.

456 457

聖行品第七之一

爾時佛告迦葉菩薩。善男子。菩薩摩訶薩

應當於是大般涅槃經。專心思惟五種之行。

何等爲五。一者聖行。二者梵行。三者天

行。四者嬰兒行。五者病行。

善男子。菩薩摩訶薩常當修習是五種行。

復有一行是如來行。所謂大乘大涅槃經。

迦葉。云何菩薩摩訶薩所修聖行。菩薩

摩訶薩若從聲聞若從如來。得聞如是大涅槃

經。聞已生信。信已應作如是思惟。諸佛世

尊有無上道。有大正法大衆正行。復有方等

大乘經典。我今當爲愛樂貪求大乘經故。捨

離所愛妻子眷屬所居舍宅。金銀珍寶微妙瓔

珞香華妓樂。奴婢僕使男女大小。象馬車乘

牛羊鷄犬猪豕之屬。

復作是念。居家迫窄猶如牢獄。一切煩惱

由之而生。出家寬曠猶如虚空。一切善法因

THAÙNH HAÏNH PHAÅM

Ñeä thaát chi nhaát

Nhó thôøi, Phaät caùo Ca-dieáp Boà Taùt : Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt öng ñöông ö thò Ñaïi Nieát-baøn Kinh, chuyeân taâm tö duy nguõ chuûng chi haïnh. Haø ñaúng vi nguõ? Nhaát giaû Thaùnh haïnh, nhò giaû Phaïm haïnh, tam giaû Thieân haïnh, töù giaû Anh nhi haïnh, nguõ giaû Beänh haïnh.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt thöôøng ñöông tu taäp thò nguõ chuûng haïnh. Phuïc höõu nhaát haïnh, thò Nhö Lai haïnh, sôû vò Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn Kinh.

Ca-dieáp! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt sôû tu Thaùnh haïnh? Boà Taùt ma-ha-taùt, nhöôïc tuøng Thanh vaên, nhöôïc tuøng Nhö Lai, ñaéc vaên nhö thò Ñaïi Nieát-baøn Kinh. Vaên dó, sanh tín, tín dó, öng taùc nhö thò tö duy: “Chö Phaät Theá Toân höõu voâ thöôïng Ñaïo, höõu Ñaïi Chaùnh phaùp, Ñaïi chuùng Chaùnh haïnh, phuïc höõu phöông ñaúng Ñaïi thöøa Kinh ñieån. Ngaõ kim ñöông vi aùi nhaïo tham caàu Ñaïi thöøa kinh coá, xaû ly sôû aùi theâ töû quyeán thuoäc, sôû cö xaù traïch, kim ngaân traân baûo, vi dieäu anh laïc, höông hoa, kyõ nhaïc, noâ tyø boäc söû, nam nöõ ñaïi tieåu, töôïng maõ xa thaëng, ngöu, döông, keâ, khuyeån, trö, thæ chi thuoäc.”

Phuïc taùc thò nieäm: “Cö gia baùch traùch, do nhö lao nguïc, nhaát thieát phieàn naõo do chi nhi sanh. Xuaát gia khoan khoaùng, do nhö hö khoâng, nhaát thieát thieän phaùp, nhaân

458

大般涅槃經

459


之增長。若在家居不得盡夀淨修梵行。我今

應當剃除鬚髮出家學道。作是念已。我今定

當出家修學無上正真菩提之道。

菩薩如是欲出家時。天魔波旬生大苦惱。

言是菩薩復當與我興大戰諍。善男子。如是

菩薩何處當復與人戰諍。

是時菩薩即至僧坊。若見如來及佛弟子。

威儀具足諸根寂靜。其心柔和清淨寂滅。即

至其所而求出家。剃除鬚髮服三法衣。旣出

家已奉持禁戒威儀不缺進止安祥。無所觸

犯。乃至小罪心生怖畏。護戒之心猶如金

剛。

善男子。譬如有人帶持浮囊欲渡大海。爾

時海中有一羅剎。即從其人乞索浮囊。其人

聞已即作是念。我今若與必定沒死。答言。

羅剎。汝寧殺我浮囊叵得。

羅剎復言。汝若不能全與我者。見惠其

半。是人猶故不肯與之。

羅剎復言。汝若不能惠我半者。幸願與我

三分之一。是人不肯。

chi taêng tröôûng. Nhöôïc taïi gia cö, baát ñaéc taän thoï tònh tu Phaïm haïnh. Ngaõ kim öng ñöông theá tröø tu phaùt, xuaát gia hoïc Ñaïo. Taùc thò nieäm dó, ngaõ kim ñònh ñöông xuaát gia tu hoïc voâ thöôïng Chaùnh chaân Boà-ñeà chi ñaïo.”

Boà Taùt nhö thò duïc xuaát gia thôøi, thieân ma Ba-tuaàn sanh ñaïi khoå naõo, ngoân: “Thò Boà Taùt phuïc ñöông döõ ngaõ höng ñaïi chieán tranh.” Thieän nam töû! Nhö thò Boà Taùt, haø xöù ñöông phuïc döõ nhaân chieán tranh?

Thò thôøi, Boà Taùt töùc chí Taêng phöôøng. Nhöôïc kieán Nhö Lai caäp Phaät ñeä töû, oai nghi cuï tuùc, chö caên tòch tónh, kyø taâm nhu hoøa, thanh tònh tòch dieät, töùc chí kyø sôû, nhi caàu xuaát gia, theá tröø tu phaùt, phuïc tam phaùp y. Kyù xuaát gia dó, phuïng trì caám giôùi, oai nghi baát khuyeát, taán chæ an töôøng, voâ sôû xuùc phaïm. Naõi chí tieåu toäi, taâm sanh boá uùy. Hoä giôùi chi taâm, do nhö kim cang.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, ñaùi trì phuø nang, duïc ñoä ñaïi haûi. Nhó thôøi haûi trung, höõu nhaát la-saùt, töùc tuøng kyø nhaân, khaát saùch phuø nang. Kyø nhaân vaên dó, töùc taùc thò nieäm: “Ngaõ kim nhöôïc döõ, taát ñònh moät töû.” Ñaùp ngoân: “La-saùt! Nhöõ ninh saùt ngaõ, phuø nang phaû ñaéc.”

La-saùt phuïc ngoân: “Nhöõ nhöôïc baát naêng toaøn döõ ngaõ giaû, kieán hueä kyø baùn.” Thò nhaân du coá baát khaúng döõ chi.

La-saùt phuïc ngoân: “Nhöõ nhöôïc baát naêng hueä ngaõ baùn giaû, haïnh nguyeän döõ ngaõ tam phaàn chi nhaát.” Thò nhaân baát khaúng.

460

大般涅槃經

461


羅剎復言。若不能者當施手許。是人不

肯。

羅剎復言。汝今若復不能與我如手許者。

我今饑窮衆苦所逼。願當濟我如微塵許。是

人復言。汝今所索誠復不多。然我今日方當

渡海。不知前途近遠如何。若與汝者氣當漸

出。大海之難何由得過。脫能中道沒水而

死。

善男子。菩薩摩訶薩護持禁戒亦復如是。

如彼渡人護惜浮囊。菩薩如是護戒之時。常

有煩惱諸惡羅剎語菩薩言。汝當信我終不相

欺。但破四禁護持餘戒。以是因緣令汝安隱

得入涅槃。菩薩爾時應作是言。我今寧持如

是禁戒墮阿鼻獄。終不毁犯而生天上。

煩惱羅剎復作是言。卿若不能破四禁者可

破僧殘。以是因緣令汝安隱得入涅槃。菩薩

亦應不隨其語。

羅剎復言。卿若不能犯僧殘者。亦可故犯

偷蘭遮罪。以是因緣令汝安隱得入涅槃。菩

薩爾時亦復不隨。

La-saùt phuïc ngoân: “Nhöôïc baát naêng giaû, ñöông thí thuû höùa.” Thò nhaân baát khaúng.

La-saùt phuïc ngoân: “Nhöõ kim nhöôïc phuïc baát naêng döõ ngaõ nhö thuû höùa giaû, ngaõ kim cô cuøng, chuùng khoå sôû böùc. Nguyeän ñöông teá ngaõ nhö vi traàn höùa.” Thò nhaân phuïc ngoân: “Nhöõ kim sôû saùch, thaønh phuïc baát ña. Nhieân ngaõ kim nhaät phöông ñöông ñoä haûi, baát tri tieàn ñoà caän vieãn nhö haø. Nhöôïc döõ nhöõ giaû, khí ñöông tieäm xuaát. Ñaïi haûi chi naïn, haø do ñaéc quaù? Thoaùt naêng trung ñaïo, moät thuûy nhi töû!”

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt hoä trì caám giôùi, dieäc phuïc nhö thò. Nhö bæ ñoä nhaân hoä tích phuø nang, Boà Taùt nhö thò hoä giôùi chi thôøi, thöôøng höõu phieàn naõo chö aùc la-saùt ngöù Boà Taùt ngoân: “Nhöõ ñöông tín ngaõ, chung baát töông khi. Ñaûn phaù Töù caám, hoä trì dö giôùi. Dó thò nhaân duyeân, linh nhöõ an oån, ñaéc nhaäp Nieát-baøn.” Boà Taùt nhó thôøi, öng taùc thò ngoân: “Ngaõ kim ninh trì nhö thò caám giôùi, ñoïa A-tyø nguïc, chung baát huûy phaïm, nhi sanh thieân thöôïng.”

Phieàn naõo la-saùt phuïc taùc thò ngoân: “Khanh nhöôïc baát naêng phaù Töù caám giaû, khaû phaù taêng-taøn. Dó thò nhaân duyeân, linh nhöõ an oån, ñaéc nhaäp Nieát-baøn.” Boà Taùt dieäc öng baát tuøy kyø ngöõ.

La-saùt phuïc ngoân: “Khanh nhöôïc baát naêng phaïm Taêng-taøn giaû, dieäc khaû coá phaïm thaâu-lan-giaø toäi. Dó thò nhaân duyeân, linh nhöõ an oån, ñaéc nhaäp Nieát-baøn.” Boà Taùt nhó thôøi, dieäc phuïc baát tuøy.

462

大般涅槃經

463


羅剎復言。卿若不能犯偷蘭遮者可犯捨

墮。以是因緣可得安隱入於涅槃。菩薩爾時

亦不隨之。

羅剎復言。卿若不能犯捨墮者可犯波逸

提。以是因緣令汝安隱得入涅槃。菩薩爾時

亦不隨之。

羅剎復言。卿若不能犯波逸提者。幸可毁

破突吉羅戒。以是因緣可得安隱入於涅槃。

菩薩爾時心自念言。我今若犯突吉羅罪不發

露者。則不能渡生死彼岸而得涅槃。菩薩摩

訶薩於是微小諸戒律中。護持堅固心如金

剛。

菩薩摩訶薩持四重禁及突吉羅。敬重堅固

等無差別。菩薩若能如是堅持則爲具足五支

諸戒。所謂具足菩薩根本業清淨戒。前後眷

屬餘清淨戒。非諸惡覺。覺清淨戒。護持正

念念清淨戒。迴向阿耨多羅三藐三菩提戒。

迦葉。是菩薩摩訶薩復有二種戒。一者受

世教戒。二者得正法戒。菩薩若受正法戒者

終不爲惡。受世教戒者白四羯磨然後乃得。

La-saùt phuïc ngoân: “Khanh nhöôïc baát naêng phaïm thaâu-lan-giaø giaû, khaû phaïm xaû-ñoïa. Dó thò nhaân duyeân, khaû ñaéc an oån, nhaäp ö Nieát-baøn. Boà Taùt nhó thôøi dieäc baát tuøy chi.

La-saùt phuïc ngoân: “Khanh nhöôïc baát naêng phaïm xaû-ñoïa giaû, khaû phaïm ba-daät-ñeà. Dó thò nhaân duyeân, linh nhöõ an oån, ñaéc nhaäp Nieát-baøn.” Boà Taùt nhó thôøi, dieäc baát tuøy chi.

La-saùt phuïc ngoân: “Khanh nhöôïc baát naêng phaïm ba-daät-ñeà giaû, haïnh khaû huûy phaù ñoät-kieát-la giôùi. Dó thò nhaân duyeân, khaû ñaéc an oån, nhaäp ö Nieát-baøn.” Boà Taùt nhó thôøi, taâm töï nieäm ngoân: “Ngaõ kim nhöôïc phaïm ñoät-kieát-la toäi, baát phaùt loä giaû, taéc baát naêng ñoä sanh töû bæ ngaïn, nhi ñaéc Nieát-baøn.” Boà Taùt ma-ha-taùt, ö thò vi tieåu chö giôùi luaät trung, hoä trì kieân coá, taâm nhö kim cang.

Boà Taùt ma-ha-taùt, trì Töù troïng caám caäp ñoät-kieát-la, kính troïng kieân coá, ñaúng voâ sai bieät. Boà Taùt nhöôïc naêng nhö thò kieân trì, taéc vi cuï tuùc nguõ chi chö giôùi. Sôû vò cuï tuùc Boà Taùt caên baûn, nghieäp thanh tònh giôùi, tieàn haäu quyeán thuoäc, dö thanh tònh giôùi, phi chö aùc giaùc, giaùc thanh tònh giôùi, hoä trì chaùnh nieäm, nieäm thanh tònh giôùi, hoài höôùng A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà giôùi.

Ca-dieáp! Thò Boà Taùt ma-ha-taùt phuïc höõu nhò chuûng giôùi: nhaát giaû thoï Theá giaùo giôùi, nhò giaû ñaéc Chaùnh phaùp giôùi. Boà Taùt nhöôïc thoï Chaùnh phaùp giôùi giaû, chung baát vi aùc. Thoï theá giaùo giôùi giaû, baïch töù Yeát-ma, nhieân haäu naõi ñaéc.

464

大般涅槃經

465


復次善男子。有二種戒。一者性重戒。二

者息世譏嫌戒。性重戒者。謂四禁也。息世

譏嫌戒者。不作販賣輕秤小斗欺誑於人。因

他形勢取人財物。害心繫縛破壞成功。然明

而卧。田宅種植家業坐肆。不畜象馬車乘牛

羊駝驢鷄犬獼猴孔雀鸚鵡共命及拘枳羅。豺

狼虎豹貓狸猪豕及餘惡獸。童男童女大男大

女奴婢僮僕。金銀瑠璃玻瓈真珠硨磲瑪瑙珊

瑚璧玉珂貝諸寶。赤銅白鑞鎆鉐盂器氍氀毾

㲪拘執䩸衣。一切穀米大小麥豆黍粟稻麻生

熟食具。

常受一食不曾再食。若行乞食及僧中食。

常知止足不受別請。不食肉不飲酒。五辛能

葷悉不食之。是故其身無有臭處。常爲諸天

一切世人恭敬供養尊重讚歎。趣足而食終不

長受。所受衣服纔足覆身。進止常與三衣鉢

具。終不捨離如鳥二翼。不畜根子莖子節子

椄子子子。不畜寶藏若金若銀飲食廚庫衣裳

服飾。高廣大牀象牙金牀雜色編織悉不用

坐。不畜一切細輭諸席。不坐象韀馬韀。不

Phuïc thöù, thieän nam töû! Höõu nhò chuûng giôùi: nhaát giaû Taùnh troïng giôùi, nhò giaû Töùc theá cô hieàm giôùi. Taùnh troïng giôùi giaû, vò Töù caám daõ. Töùc theá cô hieàm giôùi giaû, baát taùc phaùn maïi, khinh xöùng tieåu ñaåu, khi cuoáng ö nhaân, nhaân tha hình theá, thuû nhaân taøi vaät, haïi taâm heä phöôïc, phaù hoaïi thaønh coâng, nhieân minh nhi ngoïa, ñieàn traïch chuûng thöïc, gia nghieäp toïa töù. Baát suùc töôïng, maõ, xa thaëng, ngöu, döông, ñaø, lö, keâ, khuyeån, di haàu, khoång töôùc, anh vuõ, coäng maïng, caäp caâu-chæ-la, saøi lang, hoå, baùo, mieâu ly, trö thæ, caäp dö aùc thuù, ñoàng nam, ñoàng nöõ, ñaïi nam, ñaïi nöõ, noâ tyø ñoàng boäc, kim, ngaân, löu ly, pha leâ, chaân chaâu, xa cöø, maõ naõo, san hoâ, bích ngoïc, khoa boái chö baûo, xích ñoàng, baïch laïp, thaâu thaïch vu khí, coà du thaïp ñaêng, caâu chaáp nhuõng y, nhaát thieát coác meã, ñaïi tieåu maïch ñaäu, thöû tuùc ñaïo ma, sanh thuïc thöïc cuï.

Thöôøng thoï nhaát thöïc, baát taèng taùi thöïc. Nhöôïc haønh khaát thöïc caäp Taêng trung thöïc, thöôøng tri chæ tuùc, baát thoï bieät thænh. Baát thöïc nhuïc, baát aåm töûu, nguõ taân naêng huaân, taát baát thöïc chi. Thò coá kyø thaân, voâ höõu xuù xöù, thöôøng vi chö thieân, nhaát thieát theá nhaân cung kính, cuùng döôøng, toân troïng, taùn thaùn. Xuùc tuùc nhi thöïc, chung baát tröôøng thoï. Sôû thoï y phuïc, taøi tuùc phuù thaân. Taán chæ thöôøng döõ tam y baùt cuï, chung baát xaû ly, nhö ñieåu nhò döïc. Baát suùc caên töû, haønh töû, tieát töû, tieáp töû, töû töû. Baát suùc baûo taïng, nhöôïc kim, nhöôïc ngaân, aåm thöïc truø khoá, y thöôøng phuïc söùc, cao quaûng ñaïi saøng, töôïng nha kim saøng, taïp saéc bieân chöùc, taát baát duïng toïa. Baát suùc nhaát thieát teá nhuyeãn chö tòch, baát toïa töôïng tieân, maõ tieân, baát dó teá nhuyeãn thöôïng dieäu

466

大般涅槃經

467


以細輭上妙衣裳用敷牀卧。其牀兩頭不置二

枕。亦不受畜妙好丹枕安黃木枕。

終不觀看象鬭馬鬭車鬭兵鬭男鬭女鬭牛

鬭羊鬭水牛鷄雉鸚鵡等鬭。亦不故往觀看軍

陣。

不應故聽吹貝鼓角琴瑟箏笛箜篌歌叫妓樂

之聲。除供養佛。摴蒱圍棊波羅塞戲師子象

鬭。彈棊六博拍毱擲石投壺牽道八道行成。

一切戲笑悉不觀作。終不占相手脚面目。不

以爪鏡蓍草楊枝鉢盂髑髏而作卜筮。亦不仰

觀虚空星宿。除欲解睡。不作王家往返使命

以此語彼以彼語此。終不諛諂邪命自活。亦

不宣說王臣盜賊鬭諍飲食國土饑饉恐怖豐樂

安隱之事。

善男子。是名菩薩摩訶薩息世譏嫌戒。善

男子。菩薩摩訶薩堅持如是遮制之戒。與性

重戒等無差別。

善男子。菩薩摩訶薩受持如是諸禁戒已。

y thöôøng duïng phu saøng ngoïa. Kyø saøng löôõng ñaàu baát trí nhò chaåm. Dieäc baát thoï suùc dieäu haûo ñôn chaåm, an hoaøng moäc chaåm.

Chung baát quan khaùn töôïng ñaáu, maõ ñaáu, xa ñaáu, binh

ñaáu, nam ñaáu, nöõ ñaáu, ngöu ñaáu, döông ñaáu, thuûy ngöu,

keâ, tró, anh vuõ ñaúng ñaáu. Dieäc baát coá vaõng quan khaùn

quaân traän.

Baát öng coá thính xuy boái, coå, giaùc, caàm, saét, tranh,

ñòch, khoâng haàu, ca khieáu kyõ nhaïc chi thanh, tröø cuùng

döôøng Phaät. Vu boà, vi kyø, ba-la-taéc hyù, sö töû töôïng ñaáu,

ñaøn kyø, luïc baùc, phaùch cuùc, tròch thaïch, ñaàu hoà, khieân ñaïo,

baùt ñaïo haønh thaønh, nhaát thieát hyù tieáu, taát baát quan taùc.

Chung baát chieâm töôùng thuû cöôùc dieän muïc. Baát dó traûo,

kính, thi thaûo, döông chi, baùt vu, ñoäc laâu nhi taùc boác pheä,

dieäc baát ngöôõng quan hö khoâng tinh tuù, tröø duïc giaûi thuïy.

Baát taùc vöông gia vaõng phaûn söù maïng, dó thöû ngöù bæ, dó

bæ ngöù thöû. Chung baát du sieåm, taø maïng töï hoaït. Dieät baát

tuyeân thuyeát vöông thaàn ñaïo taëc, ñaáu tranh, aåm thöïc,

quoác thoå cô caån, khuûng boá, phong laïc, an oån chi söï.

Thieän nam töû! Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt töùc theá cô

hieàm giôùi. Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt kieân trì nhö

thò giaø cheá chi giôùi döõ Taùnh troïng giôùi, ñaúng voâ sai bieät.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, thoï trì nhö thò chö

caám giôùi dó, taùc thò nguyeän ngoân: “Ninh dó thöû thaân ñaàu

468

大般涅槃經

469


作是願言。寧以此身投於熾然猛火深坑。終

不毁犯過去未來現在諸佛所制禁戒。與剎利

女婆羅門女居士等女而行不淨。

復次善男子。菩薩摩訶薩復作是願。寧以

熱鐵羅網千重周匝纏身。終不敢以破戒之身

受於信心檀越衣服。


此口吞熱鐵丸。終不敢以毁戒之口食於信心

檀越飲食。


此身卧熱鐵上。終不敢以破戒之身受於信心

檀越牀敷卧具。

復次善男子。菩薩摩訶薩復作是願。我寧

以身受三百鉾。終不敢以毁戒之身受於信心

檀越醫藥。


此身投熱鐵鑊。不以破戒之身受於信心檀越

房舍屋宅。

ö xí nhieân maûnh hoûa, thaâm khanh, chung baát huûy phaïm

quaù khöù, vò lai, hieän taïi chö Phaät sôû cheá caám giôùi, döõ saùt-

lî nöõ, baø-la-moân nöõ, cö só ñaúng nöõ, nhi haønh baát tònh.”

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt phuïc taùc thò

nguyeän: “Ninh dó nhieät thieát la voõng thieân truøng chaâu taùp

trieàn thaân, chung baát caûm dó phaù giôùi chi thaân thoï ö tín

taâm ñaøn vieät y phuïc.”

Phuïc thöù thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt phuïc taùc thò

nguyeän: “Ninh dó thöû khaåu thoân nhieät thieát hoaøn, chung

baát caûm dó huûy giôùi chi khaåu, thöïc ö tín taâm ñaøn vieät aåm

thöïc.”


nguyeän: “Ninh dó thöû thaân ngoïa nhieät thieát thöôïng, chung

baát caûm dó phaù giôùi chi thaân thoï ö tín taâm ñaøn vieät saøng

phu ngoïa cuï.”


nguyeän: “Ngaõ ninh dó thaân thoï tam baù maâu, chung baát

caûm dó huûy giôùi chi thaân thoï ö tín taâm ñaøn vieät y döôïc.”

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt phuïc taùc

thò nguyeän: “Ninh dó thöû thaân ñaàu nhieät thieát hoaïch, baát

dó phaù giôùi chi thaân thoï ö tín taâm ñaøn vieät phoøng xaù oác

traïch.”

470

大般涅槃經

471



鐵鎚打碎此身從頭至足令如微塵。不以破戒

之身受諸剎利婆羅門居士恭敬禮拜。


熱鐵刀鉾挑其兩目。不以染心視他好色。


鐵錐徧耳攙刺。不以染心聽好音聲。


利刀割去其鼻。不以染心貪齅諸香。


利刀割裂其舌。不以染心貪著美味。


利斧斬斫其身。不以染心貪著諸觸。

何以故。以是因緣能令行者墮於地獄畜生

餓鬼。

迦葉。是名菩薩摩訶薩護持禁戒。菩薩

摩訶薩護持如是諸禁戒已。悉以施於一切衆

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt phuïc taùc thò nguyeän: “Ninh dó thieát chuøy ñaû toaùi thöû thaân, tuøng ñaàu chí tuùc, linh nhö vi traàn, baát dó phaù giôùi chi thaân thoï chö saùt-lî, baø-la-moân, cö só cung kính leã baùi.”

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt phuïc taùc thò nguyeän: “Ninh dó nhieät thieát ñao maâu khieâu kyø löôõng muïc, baát dó nhieãm taâm thò tha haûo saéc.”

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt phuïc taùc thò nguyeän: “Ninh dó thieát chuøy bieán nhó saøm thích, baát dó nhieãm taâm, thính haûo aâm thanh.”

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt phuïc taùc thò nguyeän: “Ninh dó lôïi ñao caùt khöû kyø tî, baát dó nhieãm taâm tham khöùu chö höông.”

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt phuïc taùc thò nguyeän: “Ninh dó lôïi ñao caùt lieät kyø thieät, baát dó nhieãm taâm tham tröôùc myõ vò.”

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt phuïc taùc thò nguyeän: “Ninh dó lôïi phuû traûm chöôùc kyø thaân, baát dó nhieãm taâm tham tröôùc chö xuùc.”

Haø dó coá? Dó thò nhaân duyeân, naêng linh haønh giaû ñoïa ö ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quyû.

Ca-dieáp! Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt hoä trì caám giôùi. Boà Taùt ma-ha-taùt hoä trì nhö thò chö caám giôùi dó, taát dó thí ö nhaát thieát chuùng sanh. Dó thò nhaân duyeân, nguyeän linh

472

大般涅槃經

473


生。以是因緣願令衆生護持禁戒。得清淨戒

善戒不缺戒不析戒大乘戒不退戒隨順戒畢竟

戒。具足成就波羅密戒。

善男子。菩薩摩訶薩修持如是清淨戒時。

即得住於初不動地。云何名爲不動地也。菩

薩住是不動地中,不動,不墮,不退,不散。

善男子。譬如須彌山,旋嵐猛風不能令動

墮落退散。菩薩摩訶薩住是地中亦復如是。

不爲色聲香味觸所動。不墮地獄畜生餓鬼。

不退聲聞辟支佛地。不爲異見邪風所散而作

邪命。

復次善男子。又不動者不爲貪欲恚癡所

動。又不墮者不墮四重。又不退者不退戒還

家。又不散者不爲違逆大乘經者之所散壞。

復次善男子。菩薩摩訶薩亦復不爲諸煩惱

魔之所傾動。不爲陰魔所墮。乃至坐於道場

chuùng sanh hoä trì caám giôùi, ñaéc thanh tònh giôùi, thieän giôùi, baát khuyeát giôùi, baát tích giôùi, Ñaïi thöøa giôùi, baát thoái giôùi, tuøy thuaän giôùi, taát caùnh giôùi, cuï tuùc thaønh töïu Ba-la-

maät giôùi.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt tu trì nhö thò thanh

tònh giôùi thôøi, töùc ñaéc truï ö sô Baát ñoäng ñòa. Vaân haø danh

vi Baát ñoäng ñòa daõ? Boà Taùt truï thò Baát ñoäng ñòa trung, baát

ñoäng, baát ñoïa, baát thoái, baát taùn.

Thieän nam töû! Thí nhö Tu-di sôn, trieàn lam maõnh

phong baát naêng linh ñoäng, ñoïa laïc, thoái, taùn. Boà Taùt ma-

ha-taùt truï thò ñòa trung, dieäc phuïc nhö thò, baát vi saéc,

thinh, höông, vò, xuùc sôû ñoäng, baát ñoïa ñòa nguïc, suùc sanh,

ngaï quyû, baát thoái Thanh vaên, Bích chi Phaät ñòa, baát vi dò

kieán, taø phong sôû taùn nhi taùc taø maïng.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Höïu baát ñoäng giaû, baát vi tham

duïc, nhueá, si sôû ñoäng, höïu baát ñoïa giaû, baát ñoïa Töù troïng,

höïu baát thoái giaû, baát thoái giôùi hoaøn gia, höïu baát taùn giaû,

baát vi vi nghòch Ñaïi thöøa kinh giaû chi sôû taùn hoaïi.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc

baát vi chö phieàn naõo ma chi sôû khuynh ñoäng, baát vi aám

ma sôû ñoïa. Naõi chí toïa ö ñaïo tröôøng, Boà-ñeà thoï haï, tuy höõu

474

大般涅槃經

475


菩提樹下。雖有天魔不能令其退於阿耨多羅

三藐三菩提。亦復不爲死魔所散。

善男子。是名菩薩摩訶薩修習聖行。善男

子。云何名爲聖行。聖行者佛及菩薩之所行

故。故名聖行。

以何等故。名佛菩薩爲聖人也。如是等

人有聖法故。常觀諸法性空寂故。以是義故

故名聖人。有聖戒故復名聖人。有聖定慧故

故名聖人。有七聖財。所謂信戒慚愧多聞智

慧捨離故。故名聖人。有七聖覺故。故名聖

人。以是義故,復名聖行。

大般涅槃經卷第十一

終

thieân ma, baát naêng linh kyø thoái ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu

Tam-boà-ñeà. Dieäc phuïc baát vi töû ma sôû taùn.

Thieän nam töû! Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt tu taäp Thaùnh

haïnh. Thieän nam töû! Vaân haø danh vi Thaùnh haïnh? Thaùnh

haïnh giaû, Phaät caäp Boà Taùt chi sôû haønh coá, coá danh Thaùnh

haïnh.

Dó haø ñaúng coá, danh Phaät, Boà Taùt vi thaùnh nhaân daõ?

Nhö thò ñaúng nhaân höõu Thaùnh phaùp coá, thöôøng quaùn

chö phaùp, taùnh khoâng tòch coá. Dó thò nghóa coá, coá danh

Thaùnh nhaân. Höõu Thaùnh giôùi coá, phuïc danh Thaùnh nhaân.

Höõu Thaùnh ñònh hueä coá, coá danh Thaùnh nhaân. Höõu thaát

Thaùnh taøi, sôû vò: tín, giôùi, taøm, quí, ña vaên, trí hueä, xaû ly

coá, coá danh Thaùnh nhaân. Höõu thaát Thaùnh giaùc coá, coá danh

Thaùnh nhaân. Dó thò nghóa coá, phuïc danh Thaùnh haïnh.

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh - Quyeån ñeä thaäp nhaát

Chung

516 517

大般涅槃經卷第十二

聖行品

第七之二

復次善男子。菩薩摩訶薩聖行者。觀察是

身從頭至足。其中唯有髮毛爪齒不淨垢穢。

皮肉筋骨脾腎心肺肝膽腸胃生熟二藏大小便

利涕唾目淚。肪膏腦膜骨髓膿血腦胲諸脉。

菩薩如是專念觀時。誰有是我。我為屬

誰。住在何處。誰屬於我。復作是念。骨是

我耶。離骨是耶。

菩薩爾時除去皮肉唯觀白骨。復作是念。

骨色相異。所謂青黃赤白及以鴿色。如是骨

相亦復非我。何以故。我者亦非青黃赤白及

以鴿色。

菩薩繫心作是觀時即得斷除一切色欲。


QUYEÅN ÑEÄ THAÄP NHÒ

THAÙNH HAÏNH PHAÅM

Ñeä thaát chi nhò

Phuïc thöù thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt Thaùnh haïnh giaû, quaùn saùt thò thaân tuøng ñaàu chí tuùc, kyø trung duy höõu phaùt, mao, traûo, xæ, baát tònh caáu ueá, bì, nhuïc, caân, coát, tyø, thaän, taâm, pheá, can, ñaûm, tröôøng, vò, sanh thuïc nhò taïng, ñaïi tieåu tieän lôïi, theá, thoùa, muïc leä, phöông cao, naõo maït, coát tuûy, nung, huyeát, naõo cai chö maïch.

Boà Taùt nhö thò chuyeân nieäm quaùn thôøi, thuøy höõu thò ngaõ? Ngaõ vi thuoäc thuøy? Truï taïi haø xöù? Thuøy thuoäc ö ngaõ? Phuïc taùc thò nieäm: “Coát thò ngaõ da? Ly coát thò da?”

Boà Taùt nhó thôøi tröø khöû bì, nhuïc, duy quaùn baïch coát. Phuïc taùc thò nieäm: “Coát saéc töôùng dò, sôû vò: thanh, hoaøng, xích, baïch, caäp dó linh saéc. Nhö thò coát töôùng dieäc phuïc phi ngaõ. Haø dó coá? Ngaõ giaû, dieäc phi thanh, hoaøng, xích, baïch, caäp dó linh saéc.”

Boà Taùt heä taâm taùc thò quaùn thôøi töùc ñaéc ñoaïn tröø nhaát thieát saéc duïc.

518

大般涅槃經

519


復作是念。如是骨者從因緣生。依因足

骨以拄踝骨。依因踝骨以拄膞骨。依因膞

骨以拄膝骨。依因膝骨以拄骨。依因骨

以拄髖骨。依因髖骨以拄腰骨。依因腰骨以

拄脊骨。依因脊骨以拄筋骨。復因脊骨上拄

項骨。依因項骨以拄頷骨。依因頷骨以拄牙

齒。上有髑髏。復因頂骨以拄膊骨。依因膊

骨以拄臂骨。依因臂骨以拄腕骨。依因腕骨

以拄掌骨。依因掌骨以拄指骨。

菩薩摩訶薩如是觀時身所有骨一切分離。

得是觀已即斷三欲。一形貌欲。二姿態欲。

三細觸欲。

菩薩摩訶薩觀青骨時。見此大地東西南北

四維上下悉皆青相猶如青色。觀黃赤白鴿色

亦復如是。

菩薩摩訶薩作是觀時。眉間即出青黃赤

白鴿色等光。是菩薩於是一一諸光明中見有

佛像。見已即問。如此身者不淨因緣和合

共成。云何而得坐起行住屈伸俯仰。視瞬喘

Phuïc taùc thò nieäm: “Nhö thò coát giaû, tuøng nhaân duyeân

sanh. Y nhaân tuùc coát, dó truï khoûa coát. Y nhaân khoûa coát,

dó truï thuaàn coát. Y nhaân thuaàn coát, dó truï taát coát. Y nhaân

taát coát, dó truï beã coát. Y nhaân beã coát, dó truï khoan coát. Y

nhaân khoan coát, dó truï yeâu coát. Y nhaân yeâu coát, dó truï tích

coát. Y nhaân tích coát, dó truï caân coát. Phuïc nhaân tích coát,

thöôïng truï haïng coát. Y nhaân haïng coát, dó truï haøm coát. Y

nhaân haøm coát, dó truï nha xæ, thöôïng höõu ñoäc laâu. Phuïc

nhaân ñaûnh coát, dó truï baùc coát. Y nhaân baùc coát, dó truï tyù

coát. Y nhaân tyù coát, dó truï uyeån coát. Y nhaân uyeån coát, dó truï

chöôûng coát. Y nhaân chöôûng coát, dó truï chæ coát.

Boà Taùt ma-ha-taùt nhö thò quaùn thôøi thaân sôû höõu coát,

nhaát thieát phaân ly. Ñaéc thò quaùn dó töùc ñoaïn tam duïc:

nhaát hình maïo duïc, nhò tö thaùi duïc, tam teá xuùc duïc.

Boà Taùt ma-ha-taùt quaùn thanh coát thôøi kieán thöû ñaïi ñòa

ñoâng taây nam baéc, töù duy thöôïng haï, taát giai thanh töôùng.

Do nhö thanh saéc, quaùn huyønh, xích, baïch, linh saéc, dieäc

phuïc nhö thò.

Boà Taùt ma-ha-taùt taùc thò quaùn thôøi, my gian töùc xuaát

thanh, huyønh, xích, baïch, linh saéc ñaúng quang. Thò Boà

Taùt ö thò nhaát nhaát chö quang minh trung, kieán höõu Phaät

töôïng. Kieán dó töùc vaán: “Nhö thöû thaân giaû baát tònh, nhaân

duyeân hoøa hieäp coäng thaønh. Vaân haø nhi ñaéc toïa, khôûi,

haønh, truï, khuaát thaân, phuû, ngöôõng, thò, thuaán, suyeãn töùc,

520

大般涅槃經

521


息悲泣喜笑。此中無主。誰使之然。作是問

已。光中諸佛忽然不現。

復作是念或識是我。故使諸佛不為我說。

復觀此識次第生滅猶如流水亦復非我。復作

是念。若識非我出息入息或能是我。復作是

念。是出入息直是風性。而是風性乃是四

大。四大之中何者是我。地性非我水火風性

亦復非我。

復作是念。此身一切悉無有我。唯有心風

因緣和合示現種種所作事業。譬如咒力幻術

所作。亦如箜篌隨意出聲。是故此身如是不

淨假眾因緣和合共成。當於何處而生貪欲。

若被罵辱復於何處而生瞋恚。而我此身三十

六物不淨臭穢。何處當有受罵辱者。若聞其

罵即便思惟。以何音聲而見罵耶。一一音聲

不能見罵。若一不能多亦不能。以是義故不

應生瞋。

若他來打亦應思惟。如是打者從何而生。

復作是念。因手刀杖及以我身故得名打。我

今何緣橫瞋於他。乃是我身自招此咎。以我

bi khoác, hyû tieáu? Thöû trung voâ chuû thuøy söû chi nhieân?” Taùc

thò vaán dó, quang trung chö Phaät hoát nhieân baát hieän.

Phuïc taùc thò nieäm: “Hoaëc thöùc thò ngaõ, coá söû chö Phaät baát vò ngaõ thuyeát.” Phuïc quaùn thöû thöùc thöù ñeä sanh dieät, do nhö löu thuûy dieäc phuïc phi ngaõ. Phuïc taùc thò nieäm: “Nhöôïc thöùc phi ngaõ, xuaát töùc nhaäp töùc hoaëc naêng thò ngaõ?” Phuïc taùc thò nieäm: “Thò xuaát nhaäp töùc, tröïc thò phong taùnh. Nhi thò phong taùnh naõi thò töù ñaïi. Töù ñaïi chi trung haø giaû thò ngaõ? Ñòa taùnh phi ngaõ, thuûy, hoûa, phong, taùnh dieäc phuïc phi ngaõ?”

Phuïc taùc thò nieäm: “Thöû thaân nhaát thieát taát voâ höõu ngaõ. Duy höõu taâm phong, nhaân duyeân hoøa hieäp, thò hieän chuûng chuûng sôû taùc söï nghieäp. Thí nhö chuù löïc aûo thuaät sôû taùc, dieäc nhö khoâng haàu, tuøy yù xuaát thanh. Thò coá thöû thaân nhö thò baát tònh, giaû chuùng nhaân duyeân hoøa hieäp coäng thaønh. Ñöông ö haø xöù nhi sanh tham duïc? Nhöôïc bò maï nhuïc, phuïc ö haø xöù nhi sanh saân khueå? Nhi ngaõ thöû thaân tam thaäp luïc vaät, baát tònh xuù ueá. Haø xöù ñöông höõu thoï maï nhuïc giaû? Nhöôïc vaên kyø maï töùc tieän tö duy: Dó haø aâm thanh nhi kieán maï da? Nhaát nhaát aâm thanh baát naêng kieán maï. Nhöôïc nhaát baát naêng, ña dieäc baát naêng. Dó thò nghóa coá, baát öng sanh saân.”

Nhöôïc tha lai ñaû, dieäc öng tö duy: “Nhö thò ñaû giaû tuøng haø nhi sanh?” Phuïc taùc thò nieäm: “Nhaân thuû, ñao tröôïng, caäp dó ngaõ thaân coá ñaéc danh ñaû. Ngaõ kim haø duyeân hoaïnh saân ö tha? Naõi thò ngaõ thaân töï chieâu thöû cöûu. Dó ngaõ thoï

522

大般涅槃經

523


受是五陰身故。譬如因的則有箭中。我身亦

爾有身有打。我若不忍心則散亂。心若散亂

則失正念。若失正念則不能觀善不善義。若

不能觀善不善義則行惡法。惡法因緣則墮地

獄畜生餓鬼。

菩薩爾時作是觀已得四念處。得四念處已

則得住於堪忍地中。菩薩摩訶薩住是地已。

則能堪忍貪欲恚癡。亦能堪忍寒熱飢渴蚊虻

蚤蝨。暴風惡觸種種疾疫。惡口罵詈撾打楚

撻。身心苦惱一切能忍。是故名為住堪忍

地。

迦葉菩薩摩訶薩白佛言。世尊。菩薩未得

住不動地淨持戒時。頗有因緣得破戒不。

善男子。菩薩未得住不動地。有因緣故可

得破戒。

迦葉言唯然世尊。何者是耶。

佛告迦葉。若有菩薩知以破戒因緣。則

能令人受持愛樂大乘經典。又能令其讀誦通

利書寫經卷廣為人說。不退轉於阿耨多羅三

thò nguõ aám thaân coá, thí nhö nhaân ñích taéc höõu tieãn truùng. Ngaõ thaân dieäc nhó, höõu thaân höõu ñaû. Ngaõ nhöôïc baát nhaãn, taâm taéc taùn loaïn. Taâm nhöôïc taùn loaïn, taéc thaát chaùnh nieäm. Nhöôïc thaát chaùnh nieäm, taéc baát naêng quaùn thieän, baát thieän nghóa. Nhöôïc baát naêng quaùn thieän, baát thieän nghóa, taéc haønh aùc phaùp. AÙc phaùp nhaân duyeân taéc ñoïa ñòa

nguïc, suùc sanh, ngaï quyû.”

Boà Taùt nhó thôøi taùc thò quaùn dó, ñaéc Töù nieäm xöù. Ñaéc Töù nieäm xöù dó, taéc ñaéc truï ö Kham nhaãn ñòa trung. Boà Taùt ma-ha-taùt truï thò ñòa dó, taéc naêng kham nhaãn tham duïc, nhueá, si. Dieäc naêng kham nhaãn haøn nhieät, cô khaùt, maân manh, taûo saét, baïo phong, aùc xuùc, chuûng chuûng taät dòch, aùc khaåu maï lî, qua ñaû sôû thaùc. Thaân taâm khoå naõo nhaát thieát naêng nhaãn. Thò coá danh vi truï Kham nhaãn ñòa.

Ca-dieáp Boà Taùt ma-ha-taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Boà Taùt vò ñaéc truï baát ñoäng ñòa, tònh trì giôùi thôøi, phaû höõu nhaân duyeân ñaéc phaù giôùi phuû?

Thieän nam töû! Boà Taùt vò ñaéc truï baát ñoäng ñòa, höõu nhaân duyeân coá khaû ñaéc phaù giôùi.

Ca-dieáp ngoân: Duy nhieân Theá Toân! Haø giaû thò da?

Phaät caùo Ca-dieáp: Nhöôïc höõu Boà Taùt, tri dó phaù giôùi nhaân duyeân, taéc naêng linh nhaân thoï trì aùi nhaïo Ñaïi thöøa kinh ñieån, höïu naêng linh kyø ñoäc tuïng thoâng lôïi, thô taû kinh quyeån, quaûng vò nhaân thuyeát, baát thoái chuyeån ö

524

大般涅槃經

525


藐三菩提。為如是故故得破戒。菩薩爾時應

作是念。我寧一劫若減一劫墮於阿鼻地獄受

罪。要必當令如是之人不退轉於阿耨多羅三

藐三菩提。

迦葉。以是因緣菩薩摩訶薩得毀淨戒。

爾時文殊師利菩薩摩訶薩白佛言。世尊。

若有菩薩攝取護持如是之人令不退轉菩提之

心。為是毀戒。若墮阿鼻無有是處。爾時佛讚文殊師利言。善哉善哉。如汝所

說。我念往昔於此閻浮提作大國王。名曰仙

預。愛念敬重大乘經典。其心純善無有麤惡

嫉妒慳恡。口常宣說愛語善語。身常攝護貧

窮孤獨。布施精進無有休廢。時世無佛聲聞緣覺。我於爾時愛樂大乘方

等經典。十二年中事婆羅門供給所須。過十

二年施安已訖。即作是言。師等今應發阿耨

多羅三藐三菩提心。

婆羅門言。大王。菩提之性是無所有。大

乘經典亦復如是。大王。云何乃令人物同於

虛空。

A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Vò nhö thò coá, coá ñaéc phaù giôùi. Boà Taùt nhó thôøi öng taùc thò nieäm: “Ngaõ ninh nhaát kieáp, nhöôïc giaûm nhaát kieáp, ñoïa ö A-tyø ñòa nguïc thoï toäi, yeáu taát ñöông linh nhö thò chö nhaân baát thoái chuyeån ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.”

Ca-dieáp! Dó thò nhaân duyeân, Boà Taùt ma-ha-taùt ñaéc huûy tònh giôùi.

Nhó thôøi, Vaên-thuø-sö-lôïi Boà Taùt ma-ha-taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhöôïc höõu Boà Taùt nhieáp thuû hoä trì nhö thò chi nhaân, linh baát thoái chuyeån Boà-ñeà chi taâm, vi thò huûy giôùi, nhöôïc ñoïa A-tyø, voâ höõu thò xöù.

Nhó thôøi Phaät taùn Vaên-thuø-sö-lôïi ngoân: Thieän tai, thieän tai! Nhö nhöõ sôû thuyeát. Ngaõ nieäm vaõng tích, ö thöû Dieâm-phuø-ñeà taùc Ñaïi quoác vöông, danh vieát Tieân Döï, aùi nieäm kính troïng Ñaïi thöøa kinh ñieån. Kyø taâm thuaàn thieän voâ höõu thoâ aùc, taät ñoá, khan laän. Khaåu thöôøng tuyeân thuyeát aùi ngöõ, thieän ngöõ. Thaân thöôøng nhieáp hoä baàn cuøng, coâ ñoäc, boá thí, tinh taán, voâ höõu höu pheá.

Thôøi theá voâ Phaät, Thanh vaên, Duyeân giaùc. Ngaõ ö nhó thôøi, aùi nhaïo Ñaïi thöøa phöông ñaúng kinh ñieån, thaäp nhò nieân trung söï baø-la-moân, cung caáp sôû tu. Quaù thaäp nhò nieân, thi an dó ngaät, töùc taùc thò ngoân: “Sö ñaúng kim öng phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm.”

Baø-la-moân ngoân: “Ñaïi vöông! Boà-ñeà chi taùnh thò voâ sôû höõu. Ñaïi thöøa kinh ñieån dieäc phuïc nhö thò. Ñaïi vöông vaân haø naõi linh nhaân vaät ñoàng ö hö khoâng?”

526

大般涅槃經

527


善男子。我於爾時心重大乘。聞婆羅門誹

謗方等。聞已即時斷其命根。

善男子。以是因緣從是已來不墮地獄。

善男子。擁護攝持大乘經典。乃有如是無

量勢力。

復次迦葉。又有聖行所謂四聖諦。苦集滅

道是名四聖諦。

迦葉。苦者逼迫相。集者能生長相。滅者

寂滅相。道者大乘相。

復次善男子。苦者現相。集者轉相。滅者

除相。道者能除相。

復次善男子。苦者有三相。苦苦相行苦相

壞苦相。集者二十五有。滅者滅二十五有。

道者修戒定慧。

復次善男子。有漏法者有二種。有因有

果。無漏法者亦有二種。有因有果。有漏果

者是則名苦。有漏因者則名為集。無漏果者

則名為滅。無漏因者則名為道。

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi taâm troïng Ñaïi thöøa, vaên baø-la-moân phæ baùng phöông ñaúng. Vaên dó, töùc thôøi ñoaïn kyø maïng caên.

Thieän nam töû! Dó thò nhaân duyeân, tuøng thò dó lai, baát ñoïa ñòa nguïc.

Thieän nam töû! UÛng hoä nhieáp trì Ñaïi thöøa kinh ñieån, naõi höõu nhö thò voâ löôïng theá löïc.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Höïu höõu Thaùnh haïnh, sôû vò Töù thaùnh ñeá. Khoå, taäp, dieät, ñaïo thò danh Töù thaùnh ñeá.

Ca-dieáp! Khoå giaû, böùc baùch töôùng. Taäp giaû, naêng sanh tröôûng töôùng. Dieät giaû, tòch dieät töôùng. Ñaïo giaû, Ñaïi thöøa töôùng.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Khoå giaû, hieän töôùng. Taäp giaû, chuyeån töôùng. Dieät giaû, tröø töôùng. Ñaïo giaû, naêng tröø töôùng.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Khoå giaû höõu tam töôùng: Khoå khoå töôùng, Haønh khoå töôùng, Hoaïi khoå töôùng. Taäp giaû, nhò thaäp nguõ höõu. Dieät giaû, dieät nhò thaäp nguõ höõu. Ñaïo giaû, tu giôùi ñònh hueä.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Höõu laäu phaùp giaû höõu nhò chuûng: höõu nhaân, höõu quaû. Voâ laäu phaùp giaû, dieäc höõu nhò chuûng: höõu nhaân, höõu quaû. Höõu laäu quaû giaû thò taéc danh khoå. Höõu laäu nhaân giaû taéc danh vi taäp. Voâ laäu quaû giaû taéc danh vi dieät. Voâ laäu nhaân giaû taéc danh vi ñaïo.

528

大般涅槃經

529


復次善男子。八相名苦。所謂生苦老苦

病苦死苦愛別離苦怨憎會苦求不得苦五盛陰

苦。能生如是八苦法者。是名為集。無有如

是八法之處。是名為滅。十力四無所畏三念

處大悲。是名為道。善男子。生者出相。所謂五種。一者初

出。二者至終。三者增長。四者出胎。五者

種類生。

何等為老。老有二種。一念念老。二終身

老。復有二種。一增長老。二滅壞老。是名

為老。

云何為病。謂四大毒蛇互不調適。亦有二

種。一者身病。二者心病。身病有五。一者

因水。二者因風。三者因熱。四者雜病。五

者客病。客病有四。一者非分彊作。二者忘

誤墮落。三者刀杖瓦石。四者鬼魅所著。心

病亦有四種。一者踊躍。二者恐怖。三者憂

愁。四者愚癡。復次善男子。身心之病凡有三種。何等為

三。一者業報。二者不得遠離惡對。三者時

節代謝。

Phuïc thöù, thieän nam töû! Baùt töôùng danh khoå. Sôû vò: sanh khoå, laõo khoå, beänh khoå, töû khoå, aùi bieät ly khoå, oaùn taéng hoäi khoå, caàu baát ñaéc khoå, nguõ thaïnh aám khoå. Naêng sanh nhö thò baùt khoå phaùp giaû, thò danh vi taäp. Voâ höõu nhö thò baùt phaùp chi xöù, thò danh vi dieät. Thaäp löïc, Töù voâ sôû uùy, Tam nieäm xöù, Ñaïi bi, thò danh vi ñaïo.

Thieän nam töû! Sanh giaû xuaát töôùng sôû vò nguõ chuûng: nhaát giaû sô xuaát, nhò giaû chí chung, tam giaû taêng tröôûng, töù giaû xuaát thai, nguõ giaû chuûng loaïi sanh.

Haø ñaúng vi laõo? Laõo höõu nhò chuûng: nhaát nieäm nieäm laõo, nhò chung thaân laõo. Phuïc höõu nhò chuûng: nhaát taêng tröôûng laõo, nhò dieät hoaïi laõo. Thò danh vi laõo.

Vaân haø vi beänh? Vò töù ñaïi ñoäc xaø hoã baát ñieàu thích. Dieäc höõu nhò chuûng: nhaát giaû thaân beänh, nhò giaû taâm beänh. Thaân beänh höõu nguõ: nhaát giaû nhaân thuûy, nhò giaû nhaân phong, tam giaû nhaân nhieät, töù giaû taïp beänh, nguõ giaû khaùch beänh. Khaùch beänh höõu töù: nhaát giaû phi phaän cöôõng taùc, nhò giaû vong ngoä ñoïa laïc, tam giaû ñao tröôïng, ngoõa thaïch, töù giaû quyû mî sôû tröôùc. Taâm beänh dieäc höõu töù chuûng: nhaát giaû duõng döôïc, nhò giaû khuûng boá, tam giaû öu saàu, töù giaû ngu si.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thaân taâm chi beänh phaøm höõu tam chuûng. Haø ñaúng vi tam? Nhaát giaû nghieäp baùo, nhò giaû baát ñaéc vieãn ly aùc ñoái, tam giaû thôøi tieát ñaïi taï.

530

大般涅槃經

531


生如是等因緣名字受分別病。因緣者。風

等諸病。名字者。心悶肺脹上氣欬逆心驚下

痢。受分別者。頭痛目痛手足等痛。是名為

病。

何等為死。死者捨所受身。捨所受身亦

有二種。一者命盡死。二者外緣死。命盡死

者亦有三種。一者命盡非是福盡。二者福

盡非是命盡。三者福命俱盡。外緣死者復有

三種。一者非分自害死。二者橫為他死。三

者俱死。又有三種死。一者放逸死。二者破

戒死。三者壞命根死。何等名為放逸死。若

有誹謗大乘方等般若波羅密。是名放逸死。

何等名為破戒死。毀犯去來現在諸佛所制禁

戒。是名破戒死。何等名為壞命根死。捨五

陰身。是名壞命根死。如是名曰死為大苦。

何等名為愛別離苦。所愛之物破壞離散。

所愛之物破壞離散亦有二種。一者人中五陰

壞。二者天中五陰壞。如是人天所愛五陰。

分別挍計有無量種。是名愛別離苦。

Sanh nhö thò ñaúng nhaân duyeân, danh töï, thoï phaân bieät beänh. Nhaân duyeân giaû, phong ñaúng chö beänh. Danh töï giaû, taâm muoän, pheá tröôùng, thöôïng khí khaùi nghòch, taâm kinh haï lî. Thoï phaân bieät giaû, ñaàu thoáng, muïc thoáng, thuû tuùc ñaúng thoáng. Thò danh vi beänh.

Haø ñaúng vi töû. Töû giaû, xaû sôû thoï thaân. Xaû sôû thoï thaân dieäc höõu nhò chuûng: nhaát giaû maïng taän töû, nhò giaû ngoaïi duyeân töû. Maïng taän töû giaû, dieäc höõu tam chuûng: nhaát giaû maïng taän, phi thò phöôùc taän, nhò giaû phöôùc taän, phi thò maïng taän, tam giaû phöôùc maïng caâu taän. Ngoaïi duyeân töû giaû, dieäc höõu tam chuûng: nhaát giaû phi phaän töï haïi töû, nhò giaû hoaïnh vò tha töû, tam giaû caâu töû. Höïu höõu tam chuûng töû: nhaát giaû phoùng daät töû, nhò giaû phaù giôùi töû, tam giaû hoaïi maïng caên töû. Haø ñaúng danh vi phoùng daät töû? Nhöôïc höõu phæ baùng Ñaïi thöøa phöông ñaúng, Baùt nhaõ Ba-la-maät. Thò danh phoùng daät töû. Haø ñaúng danh vi phaù giôùi töû? Huûy phaïm khöù lai hieän taïi chö Phaät sôû cheá caám giôùi. Thò danh phaù giôùi töû. Haø ñaúng danh vi hoaïi maïng caên töû? Xaû nguõ aám thaân. Thò danh hoaïi maïng caên töû. Nhö thò danh vieát töû vi ñaïi khoå.

Haø ñaúng danh vi aùi bieät ly khoå? Sôû aùi chi vaät, phaù hoaïi, ly taùn. Sôû aùi chi vaät, phaù hoaïi, ly taùn dieäc höõu nhò chuûng: nhaát giaû nhaân trung nguõ aám hoaïi, nhò giaû thieân trung nguõ aám hoaïi. Nhö thò nhaân thieân sôû aùi nguõ aám, phaân bieät giaûo keá, höõu voâ löôïng chuûng. Thò danh aùi bieät ly khoå.

532

大般涅槃經

533


何等名為怨憎會苦。所不愛者而共聚集。

所不愛者而共聚集復有三種。所謂地獄餓鬼

畜生。如是三趣分別挍計有無量種。如是則

名怨憎會苦。

何等名為求不得苦。求不得苦復有二種。

一者所希望處求不能得。二者多役功力不得

果報。如是則名求不得苦。

何等名為五盛陰苦。五盛陰苦者。生

苦,老苦,病苦,死苦,愛別離苦,怨憎會苦,求

不得苦。是故名為五盛陰苦。

迦葉。生之根本凡有如是七種之苦。老苦

乃至五盛陰苦。

迦葉。夫衰老者非一切有。佛及諸天一向

定無。人中不定或有或無。

迦葉。三界受身無不有生老不必定。是故

一切生為根本。迦葉。世間眾生顛倒覆心。

貪著生相厭患老死。迦葉。菩薩不爾。觀其

初生已見過患。

迦葉。如有女人入於他舍。是女端正顏

貌瑰麗。以好瓔珞莊嚴其身。主人見已即便

Haø ñaúng danh vi oaùn taéng hoäi khoå? Sôû baát aùi giaû nhi coäng tuï taäp. Sôû baát aùi giaû nhi coäng tuï taäp dieäc höõu tam chuûng. Sôû vò ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sanh. Nhö thò tam thuù phaân bieät giaûo keá, höõu voâ löôïng chuûng. Nhö thò taéc danh oaùn taéng hoäi khoå.

Haø ñaúng danh vi caàu baát ñaéc khoå? Caàu baát ñaéc khoå dieäc höõu nhò chuûng: nhaát giaû sôû hy voïng xöù, caàu baát naêng ñaéc, nhò giaû ña dòch coâng löïc, baát ñaéc quaû baùo. Nhö thò taéc danh caàu baát ñaéc khoå.

Haø ñaúng danh vi nguõ thaïnh aám khoå? Nguõ thaïnh aám khoå giaû, sanh khoå, laõo khoå, beänh khoå, töû khoå, aùi bieät ly khoå, oaùn taéng hoäi khoå, caàu baát ñaéc khoå. Thò coá danh vi nguõ thaïnh aám khoå.

Ca-dieáp! Sanh chi caên baûn, phaøm höõu nhö thò thaát chuûng chi khoå, laõo khoå, naõi chí nguõ thaïnh aám khoå.

Ca-dieáp! Phuø suy laõo giaû, phi nhaát thieát höõu: Phaät caäp chö Thieân nhaát höôùng ñònh voâ. Nhaân trung baát ñònh hoaëc höõu hoaëc voâ.

Ca-dieáp! Tam giôùi thoï thaân voâ baát höõu sanh, laõo, baát taát ñònh. Thò coá nhaát thieát, sanh chi caên baûn. Theá gian chuùng sanh, ñieân ñaûo phuù taâm, tham tröôùc sanh töôùng, yeåm hoaïn laõo, töû. Ca-dieáp! Boà Taùt baát nhó, quaùn kyø sô sanh dó kieán quaù hoaïn.

Ca-dieáp! Nhö höõu nöõ nhaân, nhaäp ö tha xaù. Thò nöõ ñoan chaùnh nhan maïo khoâi leä, dó haûo anh laïc trang nghieâm kyø thaân. Chuû nhaân kieán dó töùc tieän vaán ngoân: “Nhöõ töï haø

534

大般涅槃經

535


問言。汝字何等繫屬於誰。女人答言。我身

即是功德大天。主人問言。汝所至處為何所

作。女人答言。我所至處能與種種金銀瑠璃

頗梨真珠珊瑚虎珀硨磲瑪瑙象馬車乘奴婢僕

使。主人聞已心生歡喜踴躍無量。我今福德

故令汝來至我舍宅。即便燒香散花供養恭敬

禮拜。

復於門外更見一女 , 其形醜陋 , 衣裳弊

壞,多諸垢膩,皮膚皴裂,其色艾白。見已問

言。汝字何等繫屬誰家。女人答言。我字黑

闇。復問。何故名為黑闇。女人答言。我所

行處能令其家所有財寶一切衰耗。主人聞已

即持利刀作如是言。汝若不去當斷汝命。女

人答言。汝甚愚癡無有智慧。主人問言。云

何名爲癡無智慧。女人答言。汝舍中者即是

我姊。我常與姊進止共俱。汝若驅我亦當驅

彼。

主人還入問功德天。外有一女云是汝妹

實為是不。功德天言。實是我妹。我與此妹

ñaúng? Heä thuoäc ö thuøy?” Nöõ nhaân ñaùp ngoân: “Ngaõ thaân töùc thò Coâng Ñöùc Ñaïi Thieân.” Chuû nhaân vaán ngoân: “Nhöõ sôû chí xöù, vi haø sôû taùc?” Nöõ nhaân ñaùp ngoân: “Ngaõ sôû chí xöù, naêng döõ chuûng chuûng kim, ngaân, löu ly, pha leâ, chaân chaâu, san hoâ, hoå phaùch, xa cöø, maõ naõo, töôïng, maõ, xa thaëng, noâ tyø, boäc söû.” Chuû nhaân vaên dó, taâm sanh hoan hyû, duõng döôïc voâ löôïng: “Ngaõ kim phöôùc ñöùc, coá linh nhöõ lai chí ngaõ xaù traïch.” Töùc tieän thieâu höông, taùn hoa, cuùng döôøng, cung kính leã baùi.

Phuïc ö moân ngoaïi caùnh kieán nhaát nöõ, kyø hình xuù laäu, y

thöôøng teä hoaïi, ña ö caáu nhò, bì phu thuaân lieät, kyø saéc ngaõi

baïch. Kieán dó vaán ngoân: “Nhöõ töï haø ñaúng? Heä thuoäc thuøy

gia?” Nöõ nhaân ñaùp ngoân: “Ngaõ töï Haéc AÙm.” Phuïc vaán: “Haø

coá danh vi haéc aùm?” Nöõ nhaân ñaùp ngoân: “Ngaõ sôû haønh xöù,

naêng linh kyø gia, sôû höõu taøi baûo nhaát thieát suy hao.” Chuû

nhaân vaên dó töùc trì lôïi ñao taùc nhö thò ngoân: “Nhöõ nhöôïc

baát khöù ñöông ñoaïn nhöõ maïng.” Nöõ nhaân ñaùp ngoân: “Nhöõ

thaäm ngu si, voâ höõu trí hueä.” Chuû nhaân vaán ngoân: “Vaân

haø danh vi si, voâ trí hueä?” Nöõ nhaân ñaùp ngoân: “Nhöõ xaù

trung giaû, töùc thò ngaõ tyû. Ngaõ thöôøng döõ tyû taán chæ coäng

caâu. Nhöõ nhöôïc khu ngaõ, dieäc ñöông khu bæ.”

Chuû nhaân hoaøn nhaäp, vaán Coâng Ñöùc Thieân: “Ngoaïi höõu nhaát nöõ, vaân thò nhöõ muoäi. Thaät vi thò phuû?” Coâng Ñöùc Thieân ngoân: “Thaät thò ngaõ muoäi. Ngaõ döõ thöû muoäi, haønh truï coäng caâu, vò taèng töông ly. Tuøy sôû truï xöù, ngaõ

536

大般涅槃經

537


行住共俱未曾相離。隨所住處我常作好彼常

作惡。我常利益彼作衰耗。若愛我者亦應愛

彼。若見恭敬亦應敬彼。主人即言。若有如是好惡事者。我俱不用

各隨意去。是時二女俱共相將還其所止。爾

時主人見其還去。心生歡喜踊躍無量。

是時二女復共相隨至一貧家。貧人見已心

生歡喜即請之言。從今已去願汝二人常住我

家。功德天言。我等先以為他所驅。汝復何

緣俱請我住貧人答言。汝今念我。我以汝故

復當敬彼。是故俱請令住我家。

迦葉。菩薩摩訶薩亦復如是。不願生天。

以生當有老病死故。是以俱棄曾無愛心。凡

夫愚人不知老病死等過患。是故貪受生死二

法。

復次迦葉。如婆羅門幼稚童子為飢所逼。

見人糞中有菴羅果即便取之。有智見已呵責

之言。汝婆羅門種姓清淨。何故取是糞中穢

果。童子聞已赧然有愧。即答之言。我實不

食為欲洗淨還棄捨之。智者語言。汝大愚癡

若還棄者本不應取。

thöôøng taùc haûo, bæ thöôøng taùc aùc, ngaõ thöôøng lôïi ích, bæ taùc suy hao. Nhöôïc aùi ngaõ giaû, dieäc öng aùi bæ. Nhöôïc kieán cung kính, dieäc öng kính bæ.”

Chuû nhaân töùc ngoân: “Nhöôïc höõu nhö thò haûo aùc söï giaû, ngaõ caâu baát duïng, caùc tuøy yù khöù.” Thò thôøi nhò nöõ caâu coäng töông töông, hoaøn kyø sôû chæ. Nhó thôøi chuû nhaân kieán kyø hoaøn khöù taâm sanh hoan hyû, duõng döôïc voâ löôïng.

Thò thôøi nhò nöõ phuïc coäng töông tuøy, chí nhaát baàn gia. Baàn nhaân kieán dó, taâm sanh hoan hyû, töùc thænh chi ngoân: “Tuøng kim dó khöù, nguyeän nhöõ nhò nhaân thöôøng truù ngaõ gia.” Coâng Ñöùc Thieân ngoân: “Ngaõ ñaúng tieân dó vi tha sôû khu. Nhöõ phuïc haø duyeân, caâu thænh ngaõ truï?” Baàn nhaân ñaùp ngoân: “Nhöõ kim nieäm ngaõ, ngaõ dó nhöõ coá phuïc ñöông kính bæ. Thò coá caâu thænh, linh truï ngaõ gia.”

Ca-dieáp! Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò, baát nguyeän sanh thieân, dó sanh ñöông höõu laõo, beänh, töû coá. Thò dó caâu khí, taèng voâ aùi taâm. Phaøm phu ngu nhaân baát tri laõo beänh töû ñaúng quaù hoaïn, thò coá tham aùi sanh töû nhò phaùp.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Nhö baø-la-moân aáu tró ñoàng töû, vi cô sôû böùc, kieán nhaân phaán trung, höõu am-la quaû, töùc tieän thuû chi. Höõu trí kieán dó, ha traùch chi ngoân: “Nhöõ baø-la-moân, chuûng taùnh thanh tònh, haø coá thuû thò phaán trung ueá quaû?” Ñoàng töû vaên dó, noaõn nhieân höõu quyù, töùc ñaùp chi ngoân: “Ngaõ thaät baát thöïc, vi duïc taåy tònh, hoaøn khí xaû chi. Trí giaû ngöù ngoân: “Nhöõ ñaïi ngu si, nhöôïc hoaøn khí giaû, boån baát öng thuû.”

538

大般涅槃經

539


善男子菩薩摩訶薩亦復如是。於此生分不

受不捨。如彼智者呵責童子。凡夫之人欣生

惡死。如彼童子取果還棄。

復次迦葉。譬如四衢道頭有人。器盛滿

食色香味具而欲賣之。有人遠來飢虛羸乏。

見其飯食色香味具即指問言。此是何物。

食主答言。此是上食色香味具。若食此食得

色得力。能除飢渴得見諸天。唯有一患。所

謂命終。是人聞已即作是念。我今不用色力

見天。亦不用死即作是言。食是食已若命終

者。汝今何用於此賣之。食主答言。有智之

人終不肯買。唯有愚人不知是事。多與我價

貪而食之。善男子。菩薩摩訶薩亦復如是。不願生天

得色得力見於諸天。何以故。以其不免諸苦

惱故。凡夫愚癡隨有生處皆悉貪愛。以其不

見老病死故。

復次善男子。譬如毒樹。根亦能殺。莖亦

能殺。皮花果實悉亦能殺。善男子。二十五

有受生之處所受五陰亦復如是,一切能殺。

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò, ö thöû sanh phaàn, baát thoï baát xaû, nhö bæ trí giaû, ha traùch ñoàng töû. Phaøm phu chi nhaân haân sanh oá töû, nhö bæ ñoàng töû thuû quaû hoaøn khí.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö töù cuø ñaïo ñaàu, höõu nhaân khí thaønh maõn thöïc, saéc höông vò cuï, nhi duïc maïi chi. Höõu nhaân vieãn lai, cô hö luy phaïp, kieán kyø phaïn thöïc, saéc höông vò cuï, töùc chæ vaán ngoân: “Thöû thò haø vaät?” Thöïc chuû ñaùp ngoân: “Thöû thò thöôïng töï, saéc höông vò cuï. Nhöôïc thöïc thöû thöïc, ñaéc saéc ñaéc löïc, naêng tröø cô khaùt, ñaéc kieán chö thieân. Duy höõu nhaát hoaïn, sôû vò maïng chung.” Thò nhaân vaên dó töùc taùc thò nieäm: “Ngaõ kim baát duïng saéc löïc, kieán thieân, dieäc baát duïng töû.” Töùc taùc thò ngoân: “Thöïc thò thöïc dó, nhöôïc maïng chung giaû, nhöõ kim haø duïng ö thöû maïi chi?” Thöïc chuû ñaùp ngoân: “Höõu trí chi nhaân chung baát khaúng maõi. Duy höõu ngu nhaân baát tri thò söï, ña döõ ngaõ giaù, tham nhi thöïc chi.”

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò, baát nguyeän sanh thieân, ñaéc saéc ñaéc löïc, kieán ö chö Thieân. Haø dó coá? Dó kyø baát mieãn chö khoå naõo coá. Phaøm phu ngu si, tuøy höõu sanh xöù, giai taát tham aùi. Dó kyø baát kieán laõo, beänh, töû coá.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö ñoäc thoï, caên dieäc naêng saùt, haønh dieäc naêng saùt, bì, hoa, quaû, thaät, taát dieäc naêng saùt. Thieän nam töû! Nhò thaäp nguõ höõu, thoï sanh chi xöù, sôû thoï nguõ aám, dieäc phuïc nhö thò, nhaát thieát naêng saùt.

540

大般涅槃經

541


復次迦葉。譬如糞穢多少俱臭。善男子。

生亦如是。設壽八萬下至十歲俱亦受苦。

復次迦葉。譬如險坑上有草覆。於彼岸

邊多有甘露。若有食者壽命千年永除諸病安

隱快樂。凡夫愚人貪其味故不知其下有大深

坑。即前欲取不覺腳跌墮坑而死。智者知已

捨離遠去。善男子。菩薩摩訶薩亦復如是。尚不欲受

天上妙食。況復人中凡夫之人乃於地獄吞噉

鐵丸。況復人天上妙餚饌而能不食。

迦葉。以如是喻及餘無量無邊譬喻。當知

是生實為大苦。迦葉。是名菩薩摩訶薩住於

大乘大涅槃經觀於生苦。

迦葉。云何菩薩摩訶薩。於是大乘大涅

槃經觀於老苦。老者能為欬逆上氣 , 能壞勇

力,憶念進持,盛年快樂憍慢貢高。安隱自恣

能作背僂。懈怠懶惰為他所輕。迦葉。譬如池水蓮花滿中開敷鮮榮甚可愛

樂。值天降雹。悉皆破壞。善男子。老亦如

是悉能破壞盛壯好色。

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö phaån ueá, ña thieåu caâu xuù. Thieän nam töû! Sanh dieäc nhö thò, thieát thoï baùt vaïn, haï chí thaäp tueá, caâu dieäc thoï khoå.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö hieåm khanh, thöôïng höõu thaûo phuù, ö bæ ngaïn bieân, ña höõu cam loä. Nhöôïc höõu thöïc giaû, thoï maïng thieân nieân, vónh tröø chö beänh, an oån khoaùi laïc. Phaøm phu ngu nhaân tham kyø vò coá, baát tri kyø haï höõu ñaïi thaâm khanh! Töùc tieàn duïc thuû baát giaùc cöôùc ñieät, ñoïa khanh nhi töû. Trí giaû tri dó, xaû ly vieãn khöù.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò. Thöôïng baát duïc thoï thieân thöôïng dieäu thöïc, huoáng phuïc nhaân trung? Phaøm phu chi nhaân naõi ö ñòa nguïc, thoân haùm thieát hoaøn, huoáng phuïc nhaân thieân thöôïng dieäu haøo soaïn, nhi naêng baát thöïc.

Ca-dieáp! Dó nhö thò duï, caäp dö voâ löôïng voâ bieân thí duï, ñöông tri thò sanh thaät vi ñaïi khoå. Ca-dieáp! Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt truï ö Ñaïi thöøa Nieát-baøn kinh, quaùn ö sanh khoå.

Ca-dieáp! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt ö thò Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh, quaùn ö laõo khoå? Laõo giaû, naêng vi khaùi nghòch thöôïng khí, naêng hoaïi duõng löïc, öùc nieäm taán trì thaïnh nieân khoaùi laïc, kieâu maïn coáng cao, an oån töï töù. Naêng taùc boái luõ, giaûi ñaõi laïi noïa vi tha sôû khinh.

Ca-dieáp! Thí nhö trì thuûy, lieân hoa maõn trung, khai phu tieân vinh, thaäm khaû aùi nhaïo. Tröïc thieân giaùng baïc taát giai phaù hoaïi. Thieän nam töû! Laõo dieäc nhö thò, taát naêng phaù hoaïi thaïnh traùng haûo saéc.

542

大般涅槃經

543


復次迦葉。譬如國王有一智臣善知兵法。

有敵國王拒逆不順。王遣此臣往討伐之。即

便擒獲將來詣王。老亦如是擒獲壯色將付死

王。

復次迦葉。譬如折軸無所復用。老亦如是

無所復用。

復次迦葉。如大富家多有財寶金銀瑠璃珊

瑚虎珀硨磲瑪瑙。有諸怨賊若入其家即能劫

奪悉令空盡。善男子。盛年壯色亦復如是。

常為老賊之所劫奪。

復次迦葉。譬如貧人貪著上膳細軟衣裳。

雖復希望而不能得。善男子。老亦如是雖有

貪心欲受富樂五欲自恣而不能得。

復次迦葉。如陸地龜心常念水。善男子。

人亦如是。既為衰老之所乾枯。心常憶念壯

時所受五欲之樂。

復次迦葉。猶如秋月所有蓮花皆為一切之

所樂見。及其萎黃人所惡賤。善男子。盛年

壯色亦復如是。悉為一切之所愛樂。及其老

至眾所惡賤。

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö quoác vöông höõu nhaát trí thaàn, thieän tri binh phaùp. Höõu ñòch quoác vöông, cöï nghòch baát thuaän. Vöông khieån thöû thaàn vaõng thaûo phaït chi. Töùc tieän caàm hoaïch töông lai ngheä vöông. Laõo dieäc nhö thò, caàm hoaïch traùng saéc, töông phoù Töû vöông.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö chieát truïc, voâ sôû phuïc duïng. Laõo dieäc nhö thò, voâ sôû phuïc duïng.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Nhö ñaïi phuù gia, ña höõu taøi baûo, kim ngaân, löu ly, san hoâ, hoå phaùch, xa cöø, maõ naõo. Höõu chö oaùn taëc nhöôïc nhaäp kyø gia töùc naêng kieáp ñoaït, taát linh khoâng taän. Thieän nam töû! Thaïnh nieân traùng saéc dieäc phuïc nhö thò, thöôøng vi laõo taëc chi sôû kieáp ñoaït.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö baàn nhaân tham tröôùc thöôïng thieän, teá nhuyeãn y thöôøng. Tuy phuïc hy voïng nhi baát naêng ñaéc. Thieän nam töû! Laõo dieäc nhö thò, tuy höõu tham taâm, duïc thoï phuù laïc, nguõ duïc töï töù nhi baát naêng ñaéc.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Nhö luïc ñòa quy, taâm thöôøng nieäm thuûy. Thieän nam töû! Nhaân dieäc nhö thò, kyù vi suy laõo chi sôû caøn khoâ, taâm thöôøng öùc nieäm traùng thôøi sôû thoï nguõ duïc chi laïc.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Do nhö thu nguyeät, sôû höõu lieân hoa, giai vi nhaát thieát chi sôû nhaïo kieán. Caäp kyø uûy hoaøng, nhaân sôû oá tieän. Thieän nam töû! Thaïnh nieân traùng saéc dieäc phuïc nhö thò, taát vi nhaát thieát chi sôû aùi nhaïo. Caäp kyø laõo chí chuùng sôû oá tieän.

544

大般涅槃經

545


復次迦葉。譬如甘蔗既被壓已滓無復味。

善男子。壯年盛色亦復如是。既被老壓無三

種味。一出家味。二讀誦味。三坐禪味。

復次迦葉。譬如滿月 , 夜多光明 , 晝則不

爾。善男子。人亦如是 , 壯則端嚴 , 形貌瑰

偉,老則衰羸,形神枯悴。復次迦葉。譬如有王常以正法治國理民

真實無曲慈悲好施。時為敵國之所破壞。流

離逃迸遂至他土。他土人民見已生於憐愍之

心。咸作是言。大王。往日正法治國不枉萬

姓。如何一旦流離至此。善男子。人亦如是

既為衰老所壞敗已。常讚壯時所行事業。復次迦葉。譬如燈炷唯賴膏油。膏油既盡

勢不久停。善男子。人亦如是唯賴壯膏。壯

膏既盡衰老之炷何得久停。

復次迦葉。譬如枯河不能利益人及非人飛

鳥走獸。善男子。人亦如是為老所枯不能利

益一切作業。

復次迦葉。譬如河岸臨峻之樹。若遇暴風

必當顛墜。善男子。人亦如是臨老險岸死風

既至勢不得住。

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö cam giaù, kyù bò aùp dó, chæ voâ phuïc vò. Thieän nam töû! Traùng nieân thaïnh saéc dieäc phuïc nhö thò, kyù bò laõo aùp, voâ tam chuûng vò: nhaát xuaát gia vò, nhò ñoäc tuïng vò, tam toïa thieàn vò.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö maõn nguyeät, daï ña quang minh, truù taéc baát nhó. Thieän nam töû! Nhaân dieäc nhö thò, traùng taéc ñoan nghieâm, hình maïo khoâi vó, laõo taéc suy ly, hình thaàn khoâ tuïy.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö höõu vöông, thöôøng dó chaùnh phaùp trò quoác lyù daân, chaân thaät voâ khuùc, töø bi haûo thí. Thôøi vò ñòch quoác chi sôû phaù hoaïi, löu ly ñaøo bính, toaïi chí tha thoå. Tha thoå nhaân daân kieán dó sanh ö laân maãn chi taâm, haøm taùc thò ngoân: “Ñaïi vöông vaõng nhaät, chaùnh phaùp trò quoác, baát uoång vaïn taùnh, nhö haø nhaát ñaùn, löu ly chí thöû?” Thieän nam töû! Nhaân dieäc nhö thò, kyù vi suy laõo sôû hoaïi baïi dó, thöôøng taùn traùng thôøi sôû haønh söï nghieäp.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö ñaêng chuù, duy laïi cao du. Cao du kyù taän, theá baát cöûu ñình. Thieän nam töû! Nhaân dieäc nhö thò, duy laïi traùng cao. Traùng cao kyù taän, suy laõo chi chuù, haø ñaéc cöûu ñình?

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö khoâ haø baát naêng lôïi ích nhaân caäp phi nhaân, phi ñieåu, taåu thuù. Thieän nam töû! Nhaân dieäc nhö thò, vi laõo sôû khoâ baát naêng lôïi ích nhaát thieát taùc nghieäp.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö haø ngaïn laâm tuaán chi thoï, nhöôïc ngoä baïo phong, taát ñöông ñieân truïy. Thieän nam töû! Nhaân dieäc nhö thò, laâm laõo hieåm ngaïn, töû phong kyù chí, theá baát ñaéc truï.

546

大般涅槃經

547


復次迦葉。如車軸折不任重載。善男子。

老亦如是不能諮受一切善法。

復次迦葉。譬如嬰兒為人所輕。善男子。

老亦如是常為一切之所輕毀。

迦葉。以是等喻及餘無量無邊譬喻。當知

是老實為大苦。

迦葉。是名菩薩摩訶薩修行大乘大涅槃經

觀於老苦。

迦葉。云何菩薩摩訶薩修行大乘大涅槃經

觀於病苦。所謂病者。能壞一切安隱樂事。

譬如雹雨傷壞穀苗。

復次迦葉。如人有怨心常憂愁而懷恐怖。

善男子。一切眾生亦復如是。常畏病苦心懷

愁憂。

復次迦葉。譬如有人形貌端正。為王夫

人欲心所愛。遣使逼喚與共交通。時王捕得

即便使人挑其一目截其一耳斷一手足。是

人爾時形容改異。人所惡賤。善男子。人亦

如是。先貌端嚴耳目具足。既為病苦所纏逼

已。則為眾人之所惡賤。

Phuïc thöù Ca-dieáp! Nhö xa truïc chieác, baát nhaäm troïng taûi. Thieän nam töû! Laõo dieäc nhö thò, baát naêng tö thoï nhaát thieát thieän phaùp.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö anh nhi, vi nhaân sôû khinh. Thieän nam töû! Laõo dieäc nhö thò, thöôøng vi nhaát thieát chi sôû khinh huûy.

Ca-dieáp! Dó thò ñaúng duï, caäp dö voâ löôïng voâ bieân thí duï, ñöông tri thò laõo thaät vi ñaïi khoå!

Ca-dieáp! Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt tu haønh Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh quaùn ö laõo khoå.

Ca-dieáp! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt tu haønh Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh quaùn ö beänh khoå? Sôû vò beänh giaû, naêng hoaïi nhaát thieát an oån laïc söï. Thí nhö baïc vuõ thöông hoaïi coác mieâu.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Nhö nhaân höõu oaùn, taâm thöôøng öu saàu, nhi hoaøi khuûng boá. Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò, thöôøng uùy beänh khoå, taâm hoaøi saàu öu.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö höõu nhaân hình maïo ñoan chaùnh, vi vöông phu nhaân duïc taâm sôû aùi, khieån söù böùc hoaùn, döõ coäng giao thoâng. Thôøi vöông boå ñaéc, töùc tieän söû nhaân khieâu kyø nhaát muïc, tieät kyø nhaát nhó, ñoaïn nhaát thuû tuùc. Thò nhaân nhó thôøi hình dung caûi dò, nhaân sôû oá tieän. Thieän nam töû! Nhaân dieäc nhö thò, tieân maïo ñoan nghieâm, nhó muïc cuï tuùc, kyù vi beänh khoå, sôû trieàn böùc dó taéc vi chuùng nhaân chi sôû oá tieän.

548

大般涅槃經

549


復次迦葉。如芭蕉樹竹葦蘆騾有子則死。

善男子。人亦如是有病則死。

復次迦葉。如轉輪王主兵大臣常在前導王

隨後行。亦如魚王蟻王螺王牛王。商主在前

行時如是諸眾悉皆隨從無捨離者。善男子。

死轉輪王亦復如是。常隨病臣不相捨離。魚

蟻螺牛商主病王亦復如是。常為死眾之所隨

逐。迦葉。病因緣者。所謂苦惱愁憂悲嘆身心

不安。或為怨賊之所逼害。破壞浮囊撥撤橋

梁。亦能劫奪正念根本。復能破壞盛壯好色

力勢安樂。除捨慚愧能為身心燋熱熾然。

以是等喻及餘無量無邊譬喻。當知病苦是

為大苦。迦葉。是名菩薩摩訶薩修行大乘大

涅槃經觀於病苦。

迦葉。云何菩薩摩訶薩修行大乘大涅槃經

觀於死苦。所謂死者。能燒滅故。

迦葉。如火災起能燒一切。唯除二禪。力

不至故。善男子。死火亦爾能燒一切。唯除

菩薩住於大乘大般涅槃。勢不及故。

Phuïc thöù Ca-dieáp! Nhö ba tieâu thoï, truùc, vó, loâ, loa höõu töû taéc töû. Thieän nam töû! Nhaân dieäc nhö thò, höõu beänh taéc töû.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Nhö Chuyeån luaân Vöông, chuû binh ñaïi thaàn thöôøng taïi tieàn ñaïo, vöông tuøy haäu haønh. Dieäc nhö ngö vöông, nghò vöông, loa vöông, ngöu vöông, thöông chuû taïi tieàn haønh thôøi, nhö thò chö chuùng taát giai tuøy tuøng, voâ xaû ly giaû. Thieän nam töû! Töû Chuyeån luaân Vöông, dieäc phuïc nhö thò, thöôøng tuøy beänh thaàn baát töông xaû ly. Ngö, nghò, loa, ngöu thöông chuû beänh vöông, dieäc phuïc nhö thò, thöôøng vi töû chuùng chi sôû tuøy truïc.

Ca-dieáp! Beänh nhaân duyeân giaû, sôû vò: khoå naõo, saàu öu, bi thaùn, thaân taâm baát an. Hoaëc vi oaùn taëc chi sôû böùc haïi, phaù hoaïi phuø nang, baùt trieät kieàu löông, dieäc naêng kieáp ñoaït chaùnh nieäm caên baûn, phuïc naêng phaù hoaïi thaïnh traùng haûo saéc, löïc theá, an laïc, tröø xaû taøm quyù, naêng vi thaân taâm tieâu nhieät xí nhieân.

Dó thò ñaúng duï, caäp dö voâ löôïng voâ bieân thí duï, ñöông tri beänh khoå thò vi ñaïi khoå. Ca-dieáp! Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt tu haønh Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh quaùn ö beänh khoå.

Ca-dieáp! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt tu haønh Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh quaùn ö töû khoå? Sôû vò töû giaû naêng thieâu dieät coá.

Ca-dieáp! Nhö hoûa tai khôûi naêng thieâu nhaát thieát, duy tröø Nhò thieàn löïc baát chí coá. Thieän nam töû! Töû hoûa dieäc nhó, naêng thieâu nhaát thieát, duy tröø Boà Taùt truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn, theá baát caäp coá.

550

大般涅槃經

551


復次迦葉。如水災起一切漂沒。唯除三

禪。力不至故。善男子。死水亦爾漂沒一

切。唯除菩薩住於大乘大般涅槃。

復次迦葉。如風災起能吹一切悉令散滅。

唯除四禪。力不至故。善男子。死風亦爾悉

能吹滅一切所有。唯除菩薩住於大乘大般涅

槃。

迦葉菩薩白佛言。世尊。彼第四禪以何因

緣。風不能吹水不能漂火不能燒。

佛告迦葉。善男子。彼第四禪內外過患一

切無故。善男子。初禪過患內有覺觀外有火

災。二禪過患內有歡喜外有水災。三禪過患

內有喘息外有風災。

善男子。彼第四禪內外過患一切俱無。是

故諸災不能及之。善男子。菩薩摩訶薩亦復

如是。安住大乘大般涅槃。內外過患一切皆

盡。是故死王不能及之。

復次善男子。如金翅鳥能噉能消一切龍魚

金銀等寶。唯除金剛不能令消。善男子。死

Phuïc thöù Ca-dieáp! Nhö thuûy tai khôûi nhaát thieát phieâu moät, duy tröø Tam thieàn löïc baát chí coá. Thieän nam töû! Töû thuûy dieäc nhó, phieâu moät nhaát thieát, duy tröø Boà Taùt truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Nhö phong tai khôûi, naêng xuy nhaát thieát, taát linh taùn dieät, duy tröø Töù thieàn löïc baát chí coá. Thieän nam töû! Töû phong dieäc nhó, taát naêng xuy dieät nhaát thieát sôû höõu, duy tröø Boà Taùt truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Bæ ñeä töù thieàn, dó haø nhaân duyeân phong baát naêng xuy, thuûy baát naêng phieâu, hoûa baát naêng thieâu?

Phaät caùo Ca-dieáp: Thieän nam töû! Bæ ñeä töù thieàn, noäi ngoaïi quaù hoaïn, nhaát thieát voâ coá. Thieän nam töû! Sô thieàn quaù hoaïn, noäi höõu giaùc quan, ngoaïi höõu hoûa tai. Nhò thieàn quaù hoaïn, noäi höõu hoan hyû, ngoaïi höõu thuûy tai. Tam thieàn quaù hoaïn, noäi höõu suyeãn töùc, ngoaïi höõu phong tai.

Thieän nam töû! Bæ ñeä töù thieàn, noäi ngoaïi quaù hoaïn, nhaát thieát caâu voâ. Thò coá chö tai baát naêng caäp chi. Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò, an truï Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn, noäi ngoaïi quaù hoaïn nhaát thieát giai taän. Thò coá Töû vöông baát naêng caäp chi.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhö kim sí ñieåu, naêng haùm, naêng tieâu nhaát thieát long, ngö, kim ngaân, ñaúng baûo, duy tröø kim cang baát naêng linh tieâu. Thieän nam töû! Töû kim

552

大般涅槃經

553


金翅鳥亦復如是。能噉能消一切眾生。唯不

能消住於大乘大般涅槃菩薩摩訶薩。

復次迦葉。譬如河岸所有草木大水瀑漲

悉隨漂流入於大海。唯除楊柳以其軟故。善

男子。一切眾生亦復如是。悉皆隨流入于死

海。唯除菩薩住於大乘大般涅槃。

復次迦葉。如那羅延悉能摧伏一切力士。

唯除大風。何以故。以無礙故。善男子。死

那羅延亦復如是。悉能摧伏一切眾生。唯除

菩薩住於大乘大般涅槃。何以故。以無礙

故。

復次迦葉。譬如有人於怨憎中詐現親善。

常相追逐如影隨形。伺求其便而欲殺之。彼

怨謹慎堅牢自備故。使是人不能得殺。善男

子。死怨亦爾。常伺眾生而欲殺之。唯不能

殺住於大乘大般涅槃菩薩摩訶薩。何以故。

以是菩薩不放逸故。

復次迦葉。譬如卒降金剛瀑雨。悉壞藥

木諸樹山林土沙瓦石金銀瑠璃一切之物。唯

sí ñieåu dieäc phuïc nhö thò, naêng haùm naêng tieâu nhaát thieát chuùng sanh, duy baát naêng tieâu truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn Boà Taùt ma-ha-taùt.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö haø ngaïn, sôû höõu thaûo moäc, ñaïi thuûy baïo tröôùng, taát tuøy phieâu löu, nhaäp ö ñaïi haûi, duy tröø döông lieãu, dó kyø nhuyeãn coá. Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò, taát giai tuøy löu, nhaäp vu töû

haûi, duy tröø Boà Taùt truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Nhö na-la-dieân, taát naêng toài phuïc

nhaát thieát löïc só, duy tröø ñaïi phong. Haø dó coá? Dó voâ ngaïi

coá. Thieän nam töû! Töû na-la-dieân, dieäc phuïc nhö thò, taát

naêng toài phuïc nhaát thieát chuùng sanh, duy tröø Boà Taùt truï ö

Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Haø dó coá? Dó voâ ngaïi coá.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö höõu nhaân, ö oaùn taéng trung,

traù hieän thaân thieän, thöôøng töông truy truïc, nhö aûnh tuøy

hình, töù caàu kyø tieän nhi duïc saùt chi. Bæ oaùn caån thaän, kieân

lao töï bò coá söû thò nhaân baát naêng ñaéc saùt. Thieän nam töû!

Töû oaùn dieäc nhó, thöôøng töù chuùng sanh, nhi duïc saùt chi,

duy baát naêng saùt truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn Boà Taùt

ma-ha-taùt. Haø dó coá? Dó thò Boà Taùt baát phoùng daät coá.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö thoát giaùng kim cang boäc vuõ, taát hoaïi döôïc moäc, chö thoï sôn laâm, thoå, sa, ngoõa, thaïch, kim, ngaân, löu ly, nhaát thieát chi vaät, duy baát naêng hoaïi

554

大般涅槃經

555


不能壞金剛真寶。善男子。金剛死雨亦復如

是。悉能破壞一切眾生。唯除金剛菩薩住於

大乘大般涅槃。

復次迦葉。如金翅鳥能噉諸龍。唯不能噉

受三歸者。善男子。死金翅鳥亦復如是。能

噉一切無量眾生。唯除菩薩住三定者。何謂

三定。空無相無願。

復次迦葉。如摩羅毒蛇凡所蠍螫。雖有良

咒上妙好藥無如之何。唯阿竭多星咒能令除

愈。善男子。死毒所螫亦復如是。一切醫方

無如之何。唯除菩薩住於大乘大般涅槃咒。

復次迦葉。譬如有人為王所瞋。其人若

能以軟善語貢上財寶便可得脫。善男子。死

王不爾。雖以軟語錢財珍寶而貢上之亦不得

脫。

善男子。夫死者於險難處無有資糧。去處

懸遠而無伴侶。晝夜常行不知邊際。深邃幽

闇無有燈明。入無門戶而有處所。雖無痛處

不可療治。往無遮止到不得脫。無所破壞見

者愁毒。非是惡色而令人怖。敷在身邊不可

覺知。

Kim cang chaân baûo. Thieän nam töû! Kim cang töû vuõ dieäc phuïc nhö thò, taát naêng phaù hoaïi nhaát thieát chuùng sanh, duy tröø Kim cang Boà Taùt truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Nhö kim sí ñieåu, naêng ñaïm chö long, duy baát naêng ñaïm thoï Tam quy giaû. Thieän nam töû! Töû kim sí ñieåu dieäc phuïc nhö thò, naêng ñaïm nhaát thieát voâ löôïng chuùng sanh, duy tröø Boà Taùt truï tam ñònh giaû. Haø vò tam ñònh? Khoâng, Voâ töôùng, Voâ nguyeän.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Nhö ma-la ñoäc xaø, phaøm sôû yeát thích, tuy höõu löông chuù, thöôïng dieäu haûo döôïc, voâ nhö chi haø! Duy A-kieät-ña tinh chuù naêng linh tröø duõ. Thieän nam töû! Töû ñoäc sôû thích dieäc phuïc nhö thò, nhaát thieát y phöông voâ nhö chi haø! Duy tröø Boà Taùt truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn chuù.

Phuïc thöù Ca-dieáp! Thí nhö höõu nhaân vi vöông sôû saân. Kyø nhaân nhöôïc naêng dó nhuyeãn thieän ngöõ, coáng thöôïng taøi baûo, tieän khaû ñaéc thoaùt. Thieän nam töû! Töû vöông baát nhó, tuy dó nhuyeãn ngöõ, tieàn taøi, traân baûo nhi coáng thöôïng chi, dieäc baát ñaéc thoaùt.

Thieän nam töû! Phuø töû giaû, ö hieåm naïn xöù, voâ höõu tö löông, khöù xöù huyeàn vieãn, nhi voâ baïn löõ, truù daï thöôøng haønh, baát tri bieân teá, thaâm thuùy u aùm, voâ höõu ñaêng minh, nhaäp voâ moân hoä, nhi höõu xöù sôû. Tuy voâ thoáng xöù, baát khaû lieäu trò. Vaõng voâ giaø chæ, ñaùo baát ñaéc thoaùt. Voâ sôû phaù hoaïi, kieán giaû saàu ñoäc. Phi thò aùc saéc, nhi linh nhaân boá. Phu taïi thaân bieân, baát khaû giaùc tri.

556

大般涅槃經

557


迦葉。以是等喻及餘無量無邊譬喻。當知

是死真為大苦。迦葉。是名菩薩摩訶薩修行

大乘大涅槃經觀於死苦。

迦葉。云何菩薩摩訶薩住於大乘大涅槃經

觀愛別離苦。愛別離苦能為一切眾苦根本。

如說偈言。

因愛生憂

因愛生怖

若離於愛

何憂何怖。

愛因緣故則生憂苦。以憂苦故則令眾生

生於衰老。愛別離苦所謂命終。善男子。以

別離故能生種種微細諸苦。今當為汝分別顯

示。

善男子。過去之世人壽無量。時世有王名

為善住。其王爾時為童子身,太子治事,及登

王位,各八萬四千歲。時王頂上生一肉皰。其

皰柔軟如兜羅綿。細軟劫貝漸漸增長。不以

為患足滿十月。皰即開剖生一童子。其形端

Ca-dieáp! Dó thò ñaúng duï, caäp dö voâ löôïng voâ bieân thí

duï, ñöông tri thò töû chaân vi ñaïi khoå. Ca-dieáp! Thò danh Boà

Taùt ma-ha-taùt tu haønh Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh quaùn

ö töû khoå.

Ca-dieáp! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi

Nieát-baøn kinh quaùn aùi bieät ly khoå? AÙi bieät ly khoå naêng vi

nhaát thieát chuùng khoå caên baûn. Nhö thuyeát keä ngoân:

“Nhaân aùi sanh öu,

Nhaân aùi sanh boá

Nhöôïc ly ö aùi,

Haø öu haø boá?”

AÙi nhaân duyeân coá, taéc sanh öu khoå. Dó öu khoå coá, taéc

linh chuùng sanh, sanh ö suy laõo. AÙi bieät ly khoå, sôû vò maïng

chung. Thieän nam töû! Dó bieät ly coá, naêng sanh chuûng chuûng

vi teá chö khoå. Kim ñöông vò nhöõ phaân bieät hieån thò.

Thieän nam töû! Quaù khöù chi theá, nhaân thoï voâ löôïng. Thôøi, theá höõu vöông danh vi Thieän Truï. Kyø vöông nhó thôøi vi ñoàng töû thaân, Thaùi Töû trò söï, caäp ñaêng vöông vò, caùc baùt vaïn töù thieân tueá. Thôøi, vöông ñænh thöôïng sanh nhaát nhuïc baùo. Kyø baùo nhu nhuyeãn, nhö ñaâu-la-mieân, teá nhuyeãn kieáp boái. Tieäm tieäm taêng tröôûng, baát dó vi hoaïn. Tuùc maõn thaäp nguyeät, baùo töùc khai phaåu, sanh nhaát ñoàng töû, kyø hình ñoan chính, kyø dò thieåu song, saéc töôïng phaân

558

大般涅槃經

559


正奇異少雙。色像分明人中第一。父王歡喜

字之頂生。

時善住王。即以國事委付頂生。棄捨宮殿

妻子眷屬。入山學道滿八萬四千歲。

爾時頂生於十五日處在高樓沐浴受齋。

即時東方有金輪寶。其輪千輻轂輞具足。非

工匠造自然成就而來應之。頂生大王即作

是念。我昔曾聞五通仙說。若剎利王於十五

日處在高樓沐浴受齋。若有金輪千輻不減轂

輞具足。非工匠造自然成就而來應者。當知

是王即當得作轉輪聖帝。復作是念。我今當

試。即以左手擎此輪寶。右執香爐右膝著地

而發誓言。是金輪寶若實不虛。應如過去轉

輪聖王所行道去。作是誓已。是金輪寶飛昇

虛空遍十方已。還來住在頂生左手。爾時頂

生心生歡喜踊躍無量。復作是言。我今定當

作轉輪王。

其後不久復有象寶。狀貌端嚴如白蓮花

七支拄地。頂生見已復作是念。我昔曾聞五

minh, nhaân trung ñeä nhaát. Phuï vöông hoan hyû, töï chi Ñænh Sanh.

Thôøi Thieän Truï Vöông töùc dó quoác söï uûy phoù Ñænh Sanh, khí xaû cung ñieän, theâ töû, quyeán thuoäc, nhaäp sôn hoïc ñaïo, maõn baùt vaïn töù thieân tueá.

Nhó thôøi Ñænh Sanh ö thaäp nguõ nhaät, xöû taïi cao laâu, moäc duïc thoï trai. Töùc thôøi Ñoâng phöông, höõu kim luaân baûo, kyø luaân thieân phuùc, coác voõng cuï tuùc, phi coâng töôïng taïo, töï nhieân thaønh töïu, nhi lai öùng chi. Ñænh Sanh Ñaïi vöông töùc taùc thò nieäm: “Ngaõ tích taèng vaên, nguõ thoâng tieân thuyeát: Nhöôïc saùt-lî vöông ö thaäp nguõ nhaät, xöû taïi cao laâu, moäc duïc thoï trai, nhöôïc höõu kim luaân, thieân phuùc baát giaûm, coác voõng cuï tuùc, phi coâng töôïng taïo, töï nhieân thaønh töïu, nhi lai öùng giaû, ñöông tri thò vöông töùc ñöông ñaéc taùc Chuyeån luaân thaùnh ñeá.” Phuïc taùc thò nieäm: “Ngaõ kim ñöông thí.” Töùc dó taû thuû kình thöû luaân baûo, höõu chaáp höông lö, höõu taát tröôùc ñòa nhi phaùt theä ngoân: “Thò kim luaân baûo nhöôïc thaät baát hö, öng nhö quaù khöù Chuyeån luaân Thaùnh vöông sôû haønh ñaïo khöù.” Taùc thò theä dó, thò kim luaân baûo phi thaêng hö khoâng, bieán thaäp phöông dó, hoaøn lai truï taïi Ñænh Sanh taû thuû. Nhó thôøi, Ñænh Sanh taâm sanh hoan hyû, duõng döôïc voâ löôïng. Phuïc taùc thò ngoân: “Ngaõ kim ñònh ñöông taùc Chuyeån luaân Vöông.”

Kyø haäu baát cöûu, phuïc höõu töôïng baûo, traïng maïo ñoan nghieâm, nhö baïch lieân hoa, thaát chi truï ñòa. Ñænh Sanh kieán dó, phuïc taùc thò nieäm: “Ngaõ tích taèng vaên nguõ thoâng tieân thuyeát: Nhöôïc Chuyeån luaân Vöông, ö thaäp nguõ nhaät,

560

大般涅槃經

561


通仙說。若轉輪王於十五日處在高樓沐浴

受齋。若有象寶狀貌端嚴如白蓮花七支拄地

而來應者。當知是王即是聖王。復作是念。

我今當試。即擎香爐右膝著地而發誓言。是

白象寶若實不虛。應如過去轉輪聖王所行道

去。作是誓已是白象寶。從旦至夕。周遍八

方盡大海際還住本處。爾時頂生心大歡喜踊

躍無量。復作是言。我今定是轉輪聖王。

其後不久次有馬寶。其色紺燄髦尾金色。

頂生見已復作是念。我昔曾聞五通仙說。若

轉輪王於十五日處在高樓沐浴受齋。若有馬

寶其色紺燄髦尾金色而來應者。當知是王即

是聖王。復作是念。我今當試。即執香爐右

膝著地而發誓言。是紺馬寶若實不虛。應如

過去轉輪聖王所行道去。作是誓己是紺馬寶

從旦至夕。周遍八方盡大海際還住本處。爾

時頂生心大歡喜踊躍無量。復作是言。我今

定是轉輪聖王。

其後不久復有女寶形容端正微妙第一。不

xöû taïi cao laâu, moäc duïc thoï trai, nhöôïc höõu töôïng baûo, traïng maïo ñoan nghieâm, nhö baïch lieân hoa, thaát chi truï ñòa, nhi lai öùng giaû, ñöông tri thò vöông töùc thò Thaùnh vöông.” Phuïc taùc thò nieäm: “Ngaõ kim ñöông thí.” Töùc kình höông lö, höõu taát tröôùc ñòa, nhi phaùt theä ngoân: “Thò baïch töôïng baûo nhöôïc thaät baát hö, öng nhö quaù khöù Chuyeån luaân Thaùnh vöông sôû haønh ñaïo khöù.” Taùc thò theä dó, thò baïch töôïng baûo, tuøng ñaùn chí tòch, chaâu bieán baùt phöông, taän ñaïi haûi teá, hoaøn truï boån xöù. Nhó thôøi, Ñænh Sanh taâm ñaïi hoan hyû, duõng döôïc voâ löôïng. Phuïc taùc thò ngoân: “Ngaõ kim ñònh thò Chuyeån luaân Thaùnh vöông.”

Kyø haäu baát cöûu, thöù höõu maõ baûo, kyø saéc caùm dieãm, mao vó kim saéc. Ñænh Sanh kieán dó, phuïc taùc thò nieäm: “Ngaõ tích taèng vaên nguõ thoâng tieân thuyeát: Nhöôïc Chuyeån luaân Vöông, ö thaäp nguõ nhaät, xöû taïi cao laâu, moäc duïc thoï trai, nhöôïc höõu maõ baûo, kyø saéc haùm dieäm, mao vó kim saéc, nhi lai öùng giaû, ñöông tri thò vöông töùc thò Thaùnh vöông.” Phuïc taùc thò nieäm: “Ngaõ kim ñöông thí.” Töùc chaáp höông lö, höõu taát tröôùc ñòa, nhi phaùt theä ngoân: “Thò haùm maõ baûo nhöôïc thaät baát hö, öng nhö quaù khöù Chuyeån luaân Thaùnh vöông sôû haønh ñaïo khöù.” Taùc thò theä dó, thò haùm maõ baûo, tuøng ñaùn chí tòch, chaâu bieán baùt phöông, taän ñaïi haûi teá, hoaøn truï boån xöù. Nhó thôøi, Ñænh Sanh taâm ñaïi hoan hyû, duõng döôïc voâ löôïng. Phuïc taùc thò ngoân: “Ngaõ kim ñònh thò Chuyeån luaân Thaùnh vöông.”

Kyø haäu baát cöûu, phuïc höõu nöõ baûo, hình dung ñoan chính, vi dieäu ñeä nhaát, baát tröôøng baát ñoaûn, baát baïch baát

562

大般涅槃經

563


長不短不白不黑。身諸毛孔出栴檀香。口氣

香潔如青蓮花。其目遠視見一由旬。耳聞鼻

嗅亦復如是。其舌廣大出能覆面。形色細薄

如赤銅葉。心聰叡哲有大智慧。於諸眾生常

有軟語。是女以手觸王衣時。即知王身安樂

病患。亦知王心所緣之處。爾時頂生復作是

念。若有女人能知王心即是女寶。

其後不久於王宮內自然而有寶摩尼珠。

純青瑠璃大如人䏶。能於闇中照一由旬。若

天降雨渧如車軸。是珠力能作蓋遍覆足一

由旬。遮此大雨不令下過。爾時頂生復作是

念。若轉輪王得是寶珠必是聖王。

其後不久有主藏臣自然而出。多饒財寶巨

富無量庫藏盈溢無所乏少。報得眼根力能徹

見一切地中所有伏藏。隨王所念皆能辦之。

爾時頂生復欲試之。即共乘船入於大海告藏

臣言。我今欲得珍異之寶。藏臣聞已即以兩

手撓大海水。時十指頭出十寶藏。以奉聖王

而白王言。大王。所須隨意用之。其餘在者

haéc. Thaân chö mao khoång, xuaát chieân-ñaøn höông. Khaåu khí höông khieát, nhö thanh lieân hoa. Kyø muïc vieãn thò kieán nhaát do-tuaàn. Nhó vaên, tæ khöùu dieäc phuïc nhö thò. Kyø thieät quaûng ñaïi, xuaát naêng phuù dieän, hình saéc teá baïc, nhö xích ñoàng dieäp. Taâm thoâng dueä trieát, höõu ñaïi trí hueä. Ö chö chuùng sanh thöôøng höõu nhuyeãn ngöõ. Thò nöõ dó thuû xuùc vöông y thôøi töùc tri vöông thaân an laïc, beänh hoaïn, dieäc tri vöông taâm sôû duyeân chi xöù. Nhó thôøi Ñænh Sanh, phuïc taùc thò nieäm: “Nhöôïc höõu nöõ nhaân naêng tri vöông taâm, töùc thò nöõ baûo.”

Kyø haäu baát cöûu, ö vöông cung noäi, töï nhieân nhi höõu baûo Ma-ni chaâu, thuaàn thanh löu ly, ñaïi nhö nhaân beä, naêng ö aùm trung, chieáu nhaát do-tuaàn. Nhöôïc thieân giaùng vuõ, ñeá nhö xa truïc, thò chaâu löïc naêng taùc caùi bieán phuù tuùc nhaát do-tuaàn, giaø thöû ñaïi vuõ baát linh haù quaù. Nhó thôøi Ñænh Sanh phuïc taùc thò nieäm: “Nhöôïc Chuyeån luaân Vöông ñaéc thò baûo chaâu, taát thò Thaùnh vöông.”

Kyø haäu baát cöûu, höõu Chuû taïng thaàn, töï nhieân nhi xuaát. Ña nhieâu taøi baûo, cöï phuù voâ löôïng, khoá taïng doanh daät, voâ sôû phaïp thieåu. Baùo ñaéc nhaõn caên, löïc naêng trieät kieán nhaát thieát ñòa trung, sôû höõu phuïc taïng, tuøy vöông sôû nieäm, giai naêng bieän chi. Nhó thôøi Ñænh Sanh phuïc duïc thí chi. Töùc coäng thöøa thuyeàn nhaäp ö ñaïi haûi, caùo Taïng thaàn ngoân: “Ngaõ kim duïc ñaéc traân dò chi baûo.” Taïng thaàn vaên dó, töùc dó löôõng thuû naùo ñaïi haûi thuûy. Thôøi thaäp chæ ñaàu xuaát thaäp baûo taïng, dó phuïng Thaùnh vöông, nhi baïch vöông ngoân: “Ñaïi vöông sôû tu, tuøy yù duïng chi. Kyø dö taïi giaû, ñöông ñaàu ñaïi haûi.” Nhó thôøi Ñænh Sanh taâm ñaïi hoan hyû, duõng döôïc

564

大般涅槃經

565


當投大海。爾時頂生心大歡喜踊躍無量。復

作念言。我今定是轉輪聖王。

其後不久有主兵臣自然而出。勇健猛略策

謀第一善知四兵。若任鬥者則現聖王。若不

任者退不令現。未摧伏者能令摧伏。已摧伏

者力能守護。爾時頂生復作是念。若轉輪王

得是兵寶。當知定是轉輪聖王。

爾時頂生轉輪聖帝告諸大臣。汝等當知此

閻浮提安隱豐樂。然我今已七寶成就千子具

足更何所為。

諸臣答言。唯然。大王。東弗婆提猶未歸

德王應往討。爾時聖王與其七寶一切營從。

飛空而往東弗婆提。彼土人民歡喜歸化。

復告大臣。我閻浮提及弗婆提安隱豐樂人

民熾盛悉來歸化。七寶成就千子具足復何所

為。

諸臣答言。唯然。大王。西瞿陀尼猶未歸

voâ löôïng. Phuïc taùc thò ngoân: “Ngaõ kim ñònh thò Chuyeån luaân Thaùnh vöông.”

Kyø haäu baát cöûu, höõu Chuû binh thaàn, töï nhieân nhi xuaát. Duõng kieän maõnh löôïc, saùch möu ñeä nhaát, thieän tri töù binh. Nhöôïc nhieäm ñaáu giaû, taéc hieän Thaùnh vöông, nhöôïc baát nhieäm giaû, thoái baát linh hieän. Vò toài phuïc giaû, naêng linh toài phuïc, dó toài phuïc giaû, löïc naêng thuû hoä. Nhó thôøi Ñænh Sanh phuïc taùc thò nieäm: “Nhöôïc Chuyeån luaân Vöông ñaéc thò binh baûo, ñöông tri ñònh thò Chuyeån luaân Thaùnh vöông.”

Nhó thôøi, Ñænh Sanh Chuyeån luaân thaùnh ñeá caùo chö

ñaïi thaàn: “Nhöõ ñaúng ñöông tri thöû Dieâm-phuø-ñeà an oån

phong laïc. Nhieân ngaõ kim dó thaát baûo thaønh töïu, thieân töû

cuï tuùc. Caùnh haø sôû vi?”

Chö thaàn ñaùp ngoân: “Duy nhieân, Ñaïi vöông! Ñoâng

Phaát-baø-ñeà du vò quy ñöùc. Vöông öng vaõng thaûo.” Nhó thôøi

Thaùnh vöông dó kyø thaát baûo, nhaát thieát dinh tuøng, phi

khoâng nhi vaõng Ñoâng Phaát-baø-ñeà. Bæ ñoä nhaân daân hoan

hyû quy hoùa.

Phuïc caùo ñaïi thaàn: “Ngaõ Dieâm-phuø-ñeà, caäp Phaát-baø-ñeà

an oån phong laïc, nhaân daân xí thaïnh, taát lai quy hoùa. Thaát

baûo thaønh töïu, thieân töû cuï tuùc. Phuïc haø sôû vi?”

Chö thaàn ñaùp ngoân: “Duy nhieân, Ñaïi vöông! Taây Coà-ñaø-ni du vò quy ñöùc.” Nhó thôøi Thaùnh vöông phuïc döõ thaát

566

大般涅槃經

567


德。爾時聖王復與七寶一切營從飛空而往西

瞿陀尼。王既至彼。彼土人民亦復歸伏。

復告大臣。我閻浮提及弗婆提此瞿陀尼安

隱豐樂人民熾盛。咸以歸化。七寶成就千子

具足復何所為。

諸臣答言。唯然。大王。北鬱單越猶未歸

化。爾時聖王復與七寶一切營從。飛空而往

北鬱單越。王既至彼。彼土人民歡喜歸德。

復告大臣。我四天下安隱豐樂人民熾盛咸

已歸德。七寶成就千子具足更何所為。

諸臣答言。唯然。聖王。三十三天壽命極

長安隱快樂。彼天身形端嚴無比。所居宮殿

床榻臥具悉是七寶。自恃天福未來歸化。今

可往討令其摧伏。

爾時聖王復與七寶一切營從。飛騰虛空

上忉利天。見有一樹其色青綠。聖王見已即

問大臣。此是何色。大臣答言。此是波利質

baûo, nhaát thieát dinh tuøng, phi khoâng nhi vaõng Taây Coà-ñaø-ni. Vöông kyù chí bæ, bæ ñoä nhaân daân dieäc phuïc quy phuïc.

Phuïc caùo ñaïi thaàn: “Ngaõ Dieâm-phuø-ñeà, caäp Phaát-baø-ñeà, thöû Coà-ñaø-ni, an oån phong laïc, nhaân daân xí thaïnh, haøm dó quy hoùa. Thaát baûo thaønh töïu, thieân töû cuï tuùc. Phuïc haø

sôû vi?”

Chö thaàn ñaùp ngoân: “Duy nhieân, Ñaïi vöông! Baéc Uaát-ñan-vieät, du vò quy hoùa.” Nhó thôøi Thaùnh vöông phuïc döõ thaát baûo, nhaát thieát dinh tuøng, phi khoâng nhi vaõng Baéc Uaát-ñan-vieät. Vöông kyù chí bæ, bæ ñoä nhaân daân hoan hyû quy ñöùc.

Phuïc caùo ñaïi thaàn: “Ngaõ Töù thieân haï, an oån phong laïc, nhaân daân xí thaïnh, haøm dó quy ñöùc. Thaát baûo thaønh töïu, thieân töû cuï tuùc. Caùnh haø sôû vi?”

Chö thaàn ñaùp ngoân: “Duy nhieân, Thaùnh vöông! Tam thaäp tam Thieân, thoï maïng cöïc tröôøng, an oån khoaùi laïc. Bæ thieân thaân hình ñoan nghieâm voâ tyû. Sôû cö cung ñieän, saøng, thaùp, ngoïa cuï, taát thò thaát baûo. Töï thò thieân phöôùc, vò lai qui hoùa. Kim khaû vaõng thaûo, linh kyø toài phuïc.”

Nhó thôøi, Thaùnh vöông phuïc döõ thaát baûo, nhaát thieát dinh tuøng, phi ñaèng hö khoâng, thöôùng Ñao-lôïi Thieân, kieán höõu nhaát thoï, kyø saéc thanh luïc. Thaùnh vöông kieán dó, töùc vaán ñaïi thaàn: “Thöû thò haø saéc?” Ñaïi thaàn ñaùp ngoân: “Thöû thò ba-lî-chaát-ña-la thoï. Ñao lôïi chö thieân, haï tam nguyeät

568

大般涅槃經

569


多羅樹。忉利諸天夏三月日常於其下娛樂受

樂。復見白色猶如白雲。復問大臣。彼是何

色。大臣答言。是善法堂忉利諸天常集其中

論人天事。於是天主釋提桓因。知頂生王已

來在外即出迎逆。見已執手陞善法堂分座而

坐。

彼時二王形容相貌等無差別。唯有視眴為

別異耳。是時聖王即生念言。我今寧可退彼

王位。即住其中為天王不。

善男子。爾時帝釋受持讀誦大乘經典。開

示分別為他演說。唯於深義未盡通達。以是

讀誦受持分別為他廣說因緣力故有大威德。

善男子。而是頂生於此帝釋生惡心已。

即便墮落還閻浮提。與所愛念人天離別生大

苦惱。復遇惡病即便命終。爾時帝釋迦葉佛

是。轉輪聖王則我身是。

善男子。當知如是愛別離者極為大苦。善

男子。菩薩摩訶薩尚憶過去如是等輩愛別離

nhaät, thöôøng ö kyø haï, ngu laïc thoï laïc.” Phuïc kieán baïch saéc, do nhö baïch vaân. Phuïc vaán ñaïi thaàn: “Bæ thò haø saéc?” Ñaïi thaàn ñaùp ngoân: “Thò Thieän phaùp ñöôøng. Ñao-lôïi chö Thieân thöôøng taäp kyø trung, luaän nhaân thieân söï.” Ö thò, Thieân chuû Thích-ñeà-hoaøn-nhaân tri Ñænh Sanh Vöông dó lai taïi ngoaïi, töùc xuaát nghinh nghính. Kieán dó, chaáp thuû,

thaêng Thieän phaùp ñöôøng, phaân toøa nhi toïa.

Bæ thôøi nhò vöông, hình dung töôùng maïo, ñaúng voâ sai

bieät. Duy höõu thò huyeãn vi bieät dò nhó. Thò thôøi Thaùnh

vöông töùc sanh nieäm ngoân: “Ngaõ kim ninh khaû thoái bæ

vöông vò, töùc truï kyø trung, vi Thieân vöông phuû?”

Thieän nam töû! Nhó thôøi Ñeá-thích thoï trì, ñoäc tuïng ñaïi thöøa kinh ñieån, khai thò phaân bieät, vò tha dieãn thuyeát. Duy ö thaâm nghóa, vò taän thoâng ñaït. Dó thò ñoäc tuïng, thoï trì, phaân bieät, vò tha quaûng thuyeát, nhaân duyeân löïc coá, höõu ñaïi oai ñöùc.

Thieän nam töû! Nhi thò Ñænh Sanh, ö thöû Ñeá-thích, sanh

aùc taâm dó, töùc tieän ñoïa laïc, hoaøn Dieâm-phuø-ñeà, döõ sôû aùi

nieäm nhaân thieân ly bieät, sanh ñaïi khoå naõo. Phuïc ngoä aùc

beänh, töùc tieän maïng chung. Nhó thôøi Ñeá-thích, Ca-dieáp

Phaät thò, Chuyeån luaân Thaùnh vöông taéc ngaõ thaân thò.

Thieän nam töû! Ñöông tri nhö thò aùi bieät ly giaû, cöïc vi

ñaïi khoå. Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt thöôïng öùc quaù

khöù nhö thò ñaúng boái, aùi bieät ly khoå. Haø huoáng Boà Taùt truï

570

大般涅槃經

571


苦。何況菩薩住於大乘大涅槃經。而當不觀

現在之世愛別離苦。

善男子。云何菩薩摩訶薩修行大乘大涅

槃經觀怨憎會苦。善男子。是菩薩摩訶薩觀

於地獄畜生餓鬼人中天上。皆有如是怨憎會

苦。

譬如人觀牢獄繫閉枷鎖杻械以為大苦。菩

薩摩訶薩亦復如是。觀於五道一切受生。悉

是怨憎合會大苦。

復次善男子。譬如有人常畏怨家枷鎖杻

械。捨離父母妻子眷屬珍寶產業而遠逃避。

善男子。菩薩摩訶薩亦復如是。怖畏生死具

足修行六波羅密入於涅槃。

迦葉。是名菩薩摩訶薩修行大乘大般涅槃

觀怨憎會苦。

善男子。云何菩薩修行大乘大般涅槃觀求

不得苦。求者一切盡求。盡求者有二種。一

求善法。二求不善法。善法未得苦惡法未離

苦。

ö Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh, nhi ñöông baát quaùn hieän

taïi chi theá aùi bieät ly khoå?

Thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt tu haønh Ñaïi

thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh quaùn oaùn taéng hoäi khoå? Thieän

nam töû! Thò Boà Taùt ma-ha-taùt, quaùn ö ñòa nguïc, suùc sanh,

ngaï quyû, nhaân trung, thieân thöôïng, giai höõu nhö thò oaùn

taéng hoäi khoå.

Thí nhö nhaân quaùn lao nguïc heä beá, giaø toûa söûu giôùi,

dó vi ñaïi khoå. Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò, quaùn

ö nguõ ñaïo, nhaát thieát thoï sanh, taát thò oaùn taéng hieäp hoäi

ñaïi khoå.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, thöôøng

uùy oaùn gia, giaø toûa söûu giôùi, xaû ly phuï maãu, theâ töû, quyeán

thuoäc, traân baûo saûn nghieäp, nhi vieãn ñaøo tî. Thieän nam

töû! Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò, boá uùy sanh töû, cuï

tuùc tu haønh luïc Ba-la-maät, nhaäp ö Nieát-baøn.

Ca-dieáp! Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt tu haønh Ñaïi thöøa

Ñaïi Baùt Nieát-baøn quaùn oaùn taéng hoäi khoå.

Thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt tu haønh Ñaïi thöøa Ñaïi

Baùt Nieát-baøn quaùn caàu baát ñaéc khoå? Caàu giaû, nhaát thieát

taän caàu. Taän caàu giaû, höõu nhò chuûng: nhaát caàu thieän phaùp,

nhò caàu baát thieän phaùp. Thieän phaùp vò ñaéc khoå, aùc phaùp

vò ly khoå.

572

大般涅槃經

573


是則略說五盛陰苦。迦葉。是名苦諦。

爾時迦葉菩薩摩訶薩白佛言。世尊。如

佛所說五盛陰苦是義不然。何以故。如佛往

昔告釋摩男。若色苦者一切眾生不應求色。

若有求者則不名苦。如佛告諸比丘。有三種

受。苦受樂受不苦不樂受。如佛先為諸比丘

說。若有人能修行善法則得受樂。又如佛說

於善道中六觸受樂。眼見好色是則為樂。耳

鼻舌身意思好法亦復如是。如佛說偈。

持戒則為樂

身不受眾苦

睡眠得安隱

寤則心歡喜。

若受衣食時

誦習而經行

獨處於山林

如是為最樂。

若能於眾生

晝夜常修慈

Thò taéc löôïc thuyeát nguõ thaïnh aám khoå. Ca-dieáp! Thò danh Khoå ñeá.

Nhó thôøi, Ca-dieáp Boà Taùt ma-ha-taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát nguõ thaïnh aám khoå, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Nhö Phaät vaõng tích, caùo Thích-ma-nam: “Nhöôïc saéc khoå giaû, nhaát thieát chuùng sanh baát öng caàu saéc. Nhöôïc höõu caàu giaû, taéc baát danh khoå.” Nhö Phaät caùo chö tyø-kheo: “Höõu tam chuûng thoï: Khoå thoï, Laïc thoï, Baát khoå baát laïc thoï.” Nhö Phaät tieân vò chö tyø-kheo thuyeát: Nhöôïc höõu nhaân naêng tu haønh thieän phaùp, taéc ñaéc thoï laïc.” Höïu nhö Phaät thuyeát: “Ö thieän ñaïo trung, luïc xuùc thoï laïc: nhaõn kieán haûo saéc, thò taéc vi laïc. Nhó, tæ, thieät, thaân, yù tö haûo phaùp, dieäc phuïc nhö thò.” Nhö Phaät thuyeát keä:

“Trì giôùi taéc vi laïc,

Thaân baát thoï chuùng khoå,

Thuïy mieân ñaéc an oån,

Ngoä taéc taâm hoan hyû.

Nhöôïc thoï y thöïc thôøi,

Tuïng taäp nhi kinh haønh,

Ñoäc xöû ö sôn laâm,

Nhö thò vi toái laïc.

“Nhöôïc naêng ö chuùng sanh,

Truù daï thöôøng tu töø,

574

大般涅槃經

575


因是得常樂

以不惱他故。

少欲知足樂

多聞分別樂

無著阿羅漢

亦名為受樂。

菩薩摩訶薩

畢竟到彼岸

所作眾事辦

是名為最樂。

世尊。如諸經中所說樂相其義如是。如佛

今說云何當與此義相應。

大般涅槃經卷第十二

終

Nhaân thò ñaéc thöôøng laïc,

Dó baát naõo tha coá,

“Thieåu duïc tri tuùc laïc,

Ña vaên phaân bieät laïc,

Voâ-tröôùc A-la-haùn,

Dieäc danh vi thoï laïc.

“Boà Taùt ma-ha-taùt,

Taát caùnh ñaùo bæ ngaïn,

Sôû taùc chuùng söï bieän,

Thò danh vi toái laïc.

Theá Toân! Nhö chö kinh trung sôû thuyeát laïc töôùng kyø nghóa nhö thò. Nhö Phaät kim thuyeát, vaân haø ñöông döõ thöû nghóa töông öng?

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä thaäp nhò

Chung

Documents

nietban_02b