NGHIÊN CUU CHÂT LUONG.GIÂo Dl)C CUAxA VAN LONG

HUYÊN VAN NINH. .

Marie-France Lange, Nguyen Th! Van

Bàn do hUY$n Van Ninh

43

Marie-Fran ce Lange , Nguyèn Th! V àn

ThOng tin chung vê dia bàn nghiên ahI

D~c diêm kinh té - xa hôl cùa xà V~n Long và huy~n V~n Ninh và xaV~n Long

Van Ninh là rnôt huyên nông nqhiêp gom 13 xâ.' Trong dé, cô hai xâmién nui, rnôt xâ dao và ban dao, cac xâ khac thuôc dong bang, nam

d9C theo bè bién.

Kinh té cùa huyèn chu yéu là nông nqhièp và dành bat thuy san. Néu

nhL1 vùng dong bang duyên hàl cô ha tang CCl 50 tL1Clng doi tot vélidL10ng sât và dL10ng bô, thl ha tang này cüng chua gép phan phàt trién

công nqhièp tai dia phironq. Tuy nhiên, cac tn,lc giao thông này lal ratthuàn tièn cha nhùng ngL10i nhàp cL1 dén tlm vièc làm tal cac khu du

lich ven bién.

VI dat càn coi, thu nhàp tù nông nqhiêp cùa nhiéu xâ trong huyên kha

khiêm ton: nhln chung, huyên con nghèo, diên tlch san xuât han ché,

do dé co nhiéu ngL10i không cô du vlèc làm, ty I~ thât nqhiêp cao. Gan

dây, vièc phàt trién nuôi trong thuy san (trong dé cô nuôi tôm hùm, tôm

su) da mang l'ili nquôn thu nhàp dang ké, nhL1ng 51!càch blêt kinh té ­xâ hôi vàn con rat léln. Bôi VI, von dâu tL1 cha nuôi trong thuy san nhiéu

khi vL1Ç1t qua khà nang cùa ngL1 dân, hon nüa do ho khô tiép cân véli

nquôn von vay cùa cac ngân hàng, cha nên chu cùa cac âîa tôrn, longtôm phan nhiéu là ngL10i buôn ban và công chïrc. Thêm vào dé, môt sangL1 dân l'ilÎ b] mat nhà cùa sau con bâo nam 2006 da làm cha doi songkinh té cùa môt sa hô trô nên khô khan và ành hL10ng xàu dén vlëc h9Ccùa con cài.

Xâ Van Long (dân sa 8.579 nqirôi) gom bon thôn: Long Hoa, LÇ>c Th9,Ninh Th9 và Hai Triéu. Cé hai thôn chu yéu song vé nông nqhièp vàhai thôn song vé ngL1 nqhiêp, San xuât nông nqhiêp phài doi mat véli

nhùng khô khan nhu: khf hàu thât thL1ong, dât dai không màu ma, thu

hoach kém, thu nhàp thàp, Cac thôn song vé ngL1 nqhiêp dL10ng nhL1

nghèo hon, véli kiéu dành bat truyén thong ft hiêu qua: "Dia bàn Xâ co137 phLlong tiên ôanh bat hai san, hâu hét phLlong tién âént; Mt gân

1.Muài baxâcùa huy~n van Ninh là: f)~i tânb, Van ThQ, van Phuàc, Van Long, Van Khanh, Van Binh,vanThang, van Phù, Van Gia, Van Luang, Van Hung, Xuàn Son, Van Thanh...

44

Nghiên cûu vé chat Iu'çmg giao dyc tinh Khanh Hoà

bo, qui mô nnà nên viêc khai théc g~p nhiéu kh6 khan, uoc tnuc hi~n

khai théc thùy san cac 10éJi trên 60i100 tan, déJt 60% ké hoeciï'? Cacthôn ngl1dân c6 nhiéu van dé vé hoc tâp cùa tre em vi c6 nhiéu gia dinhdông con (6 con hay hon nüa) và ho không thé cha tât ca cac con dihoc, Hon nüa, hoat dçmg dành bat hài san càn nhiéu lao dç>ng và tre emc6 thé tham gia tl! khi con nhô, vôi tat ca thôl gian hay nùa thôi gian.

Nam 2006, bào cao cùa UBND xâ Van Long vé tlnh hinh kinh té xâ hôighi nhàn nhu sau: "Nam 2006 là nam dau thuc hi~n ké tioecn nhà nuôc(2006-2010), ngoài nhùng nét tnuën IÇJi Cd ban, tinh hinh phat trién kinhté xë hÇJi cùa xa g~p không it kh6 khan, nhat là dién bién tnot fiêt râ'tonce téJp, cùng vôi tinn hinh dict: cam gia cam, 10môm long m6ng dalàm tien ché mue tang trLlong kinh té theo ké noecn dé ra. Song vâi st!lênt: âeo, chi âeo càe Cd quan câp trên, Dang bÇJ, Chinh quyén phaihÇJp vâi M~t trên và ban ngành âoèn thé t6 cnuc trién khai vên dÇJngnhân dân xë nhà tüng bLlâc khèc pnuc kh6 khan". D!a phironq van tintl1àng vào su phàt trién kinh té và làm giàu nhô nuôi trông thuy sandang phàt trién rnanh, c6 dl! kién "khuyén khich hÇJ dau tu nuô! tômhùm long déJt gia tri xuat khâu trên 20 ti dong". 3 Nuôi tôrn, nhët là tômhùm dl1èfng nhu là rnôt ngành dang mang I~i lÇ1i nhuân cao.

Tinh hmh giao duc cùa huvën V~n Ninh

Giao duc mâm non

Huyên c6 8 nhà trè, 2 tnrônq rnârn non, 13 trl1èfng mau giao và nhiéunh6m tre gia dinh. Nam 2006 - 2007, 8 nhà trè cùa huyën (4 công làpvà 4 tu thuc) d6n nhàn 216 chàu (120 nam và 96 nïr): 119 chàu ghi tênhQC cac nhà tre công làp (70 nam và 49 nû) và 97 chéu hoc nhà tre tuthuc (55 nam và 42 nû). se chau hoc trong nhà tre công làp dat 44,9%trên toàn bô s6 chau di nhà trè. se chàu di nhà tre dat 5,5% s6 chàutrong dÇ> tuôi. Bào cao cûa Uy ban nhân dân ghi nhân là s6 chàu di hocda tang 14% tlt giiJa nam hoc 2005 - 2006 và 2006 - 2007. Tuy nhiên,két qua dat dl1Ç1C cüng con thàp hon chi tiêu dé ra. Cüng cân luu y làsô nhà tre phân bo không dông déu, vi à mÇ>t so xa, nhl1 V~n Longchâng h~n, không c6 nhà tre nào.

2. UBND xâ V\ln Long, 2006.

3.UBND xâ V\ln Long, 2006a:10.

45

Marie-France Lange, Nguyèn Th! Viln

Trong 13 trllàng Mârn non cûa huyên, c6 11 tnrônq ban công, 2 trllàng

công làp vôi 1351ôp. Trong d6 c6 21 lôp công làp, 11 tir thuc, 103 bancông. Ngoài ra con c6 rnôt trllàng Mau giao công làp và rnôt trllàng tuthuc, s6 tre di hQC cac trllàng Mau giao là 3.846 chàu (1.783 nam và1.703 ml). Tông 56 c6 nhinh hon nam hoc truôc là 41 chàu, và bac caocûa Phong Giào duc huyên cüng ghi nhàn vlëc huy dÇ>ng tre ra lôp da

vllÇ1t chi tiêu. Nhu v~y, c6 hon 82% tre ghi danh vào cac trllàng rnârnnon ngoài công I~p: 56 tre em trong trllàng công I~p là 600 chàu (330nam và 270 nCt) trong khi 56 chàu trong cac trllàng ngoài công làp là2.886 chàu (1.463 nam và 1.423 nCt). Nhin chung, nam hoc 2006 ­2007 tuy da c6 nhiéu cô gang, nhllng toàn xâ cüng chi c6 58% 56 chàutrong dô tuôi ra hoc cac trllàng Mam Non.

Giao duc tiêu hoc

Toàn huyên c6 23 trllàng tiêu hoc vôl 463 lôp. s6 hoc sinh ghi danh lêndén 13.011 (6.443 nam và 6.568 nCt). Bào cao qUI 1nam 2006 - 2007cùa Phonq Giào duc huyên Van Ninh ghi nhàn da giam 678 hoc sinh

èJ tiêu hoc, (4,9%) nguyên nhân do thire hiên t6t công tac ké hoach hoagia dinh. Tuy nhiên, bac cao này cüng nhân xét là 56 hoc sinh tuyênrnôi (2.595 nam hoc 2006 - 2007) cao hon 135 em, tâng 5,5% 50 vôinhCtng nam hoc gan dây, trong 56 dô c6 2.496 hoc sinh 6 tuôi (tanq3,9%) vào lôp 1, diéu này hinh nhu mâu thuân vôi Iy do nêu trên, rnàcüng c6 thê do nhàp cu co hoc... Sô em vào lôp 1 trong d9 tuôi 6 tuôichiém ty I~ 99,4%.

Trong qUI 1nam 2006 - 2007, c6 14 em trong dÇ> tuôi không di hoc. TyI~ cac em không ra lôp là 0,1%, tâng nhe 50 vôi cùng ky nam nqoài,Ngoài vlêc không di hoc, con thêm 56 bô hoc, c6 131 em trong dÇ> tuôitù 6-11 tuôi và 124 em trong dÇ> tuôi tù 12 dén 14 tuôi, tông cônq là 255em bô hoc tiêu hoc. Thllàng là cac em lôn tuôi hay bô hoc hon.

Cân ghi nhân thêm là c6 rnôt 56 em trong dÇ> tuôi da không ra lôp, kê

ca cac em trong dÇ> tuôi tiêu hQC (6-10 tuôi), nhllng trong bac cao daghi là ty I~ huy dÇ>ng dat dllç'C 100%.

46

Nghiên cûu vé chat ILf<.mg giâo duc tinh Khânh Hoà

Bang1.Ty I~ ra Idp tiêu hçc theo d9 tuÔi tal huy~n V~n Ninhnam hçc 2006 • 2007

l D9 tuait,·,··

Ty l, di hçc trongd9 tuai (%) Ty I~ di hçc (%)!

6 tuai 99,7 99,7

7 tuai 99,9 97,3

8 tuai 99,5 96,0

9 tuai 99,2 94,2

10tuai 99,1 91,7

11 tuai 98,0 88,8

Ngu6n: Huy~n Vr;1n Ninh, Tinh Khénh Hoà, Phong Giào duc và dào tao, 2006a.

Bang 2. So htqngvàtY I~ tre 11·14 tuai c6 bângtot nghi~p tiêu hçc theo tù'ng

xa cüa huy~n V~n Ninh, nam hçc 2006·2007

Huy~nlXa Tre 11·14 tuai Co bâng Tiêu HC?c Ty l, (%)

flé;1i lânh 1 127 1080 95,8

van Th9 478 466 97,5

van Phu6c 909 867 95,4

Van Long 870 840 96,6

Van Khanh 845 822 97,3

van Blnh 751 741 98,7

Van Thang 1 590 1470 92,5

Van Phû 1 165 1 109 95,2

Van Giâ 1857 1765 95,0

Van Luang 1 130 1 101 97,4

Van Hung 1021 984 96,4

Xuân San 438 419 95,7

Vé;1n Thanb 595 515 86,6

Huyèn Van Ninh 12776 12179 95,3

Ngu6n: Huy~n Van Ninh, Tinh Khénh Hoa, Phong Giào duc, 2006b.

47

Marie-France Lange, Nguyen Th! van

Chat hlÇ1ng hoc tàp a cac tnlè1ng dl1Ç1c cài thiên, 56 IlIU ban giam, 56

hoc sinh hoc rnuôn ft, dù van con rnôt 56 em Ion hon 11 tuôi di hoc tiêu

hoc (264 em nam 2006 - 2007). se tn3 tlt 11 dén 14 tuôi da tôt nqhiêp

tiêu hoc cao (95,3%). Tuy nhiên, vi hoc sinh bat buôc c6 bang tiéu hoc

moi dl1Ç1c vào IOp 6 nên c6 rnôt 56 em da không vào dl1Ç1c trung hoc co

sa ngay mà phàl hoc l'ili vi chira du trinh d(> dé c6 bang tiéu hoc, HOnnüa, cân ghi nhàn 51!cach bièt IOn trong 56 hoc sinh tôt nqhiêp tiéu hoc

tai cac dia phl10ng cùa huyên. Ty I('! hoc sinh tôt nqhiêp tiéu hoc giiia

cac xà dao d(>ng tïr 97,5% dén 86,6% (bang 2); xâ kh6 khan nhât là

Van Thanh (da 56 dân cu là ngl1 dân).

Giao duc trung hoc co sô

Huyên cô 12 tnrènq trung hoc CO sa cho 13 xâ. Xâ Van Thanh chua c6

trl1è1ng trung hoc CO sa, do dô 56 hoc sinh da t6t nqhièp tiéu hoc nhllng

không tiép tuc hoc lên trung hoc co sa khà Ion. Nhin chung, tnr xâ Van

Thanh, cac hoc sinh da tôt nqhiêp tiêu hoc déu tiép tuc lên hoc trung

hoc CO sa; tuy nhiên c6 1,5% 56 hoc sinh không hoc lên, dù cac em da

c6 bang tiéu hoc (bang 3). Không chi xâ Van Thanh c6 ty I('! hoc sinhtôt nqhiêp tiéu hoc thâp (bang 2), mà dù tôt nqhiêp tiéu hoc, cac em

cüng ft hoc lên trung hoc CO sa (bang 3). SI! mat cân d6i này càng rôrêt hon khi ta quan tâm toi dinh h110ng cùa cac em vi hon rnôt rura hoc

sinh hoc phô càp trung hoc CO sa déu thuôc xâ Van Thanh (bang 3).

48

Nghiên CU'u vé chat ILtÇlng giao duc tinh Khành Hoà

Bang 3: 50 1U'c;1ng và ty I~ hçcsinh tot nghi~p tiêu hçc vào Idp6nam hçc2006 • 2007

Huy~n/Xa Ph6 thOng Ph6 c~p T6ng 50 Tyl~

f)?i Lành 281 281 96,91 V?n ThÇl 132 132 100,0

Van Phu6c 184 184 98,4

Van Long 214 214 99,5Van Khanh 207 207 100,0Van Blnh 162 162 100,0Van Thang 380 380 99,7Van Phû 246 246 99,6

V?n Gia 465 466 99,8V?n Luang 264 264 100,0V?n Hung 265 12 277 96,5Xuân San 126 126 100,0

Van Th?nh 116 15 131 86,8

HUY$n Van Ninh 3042 28 3070 98,5

Ngu6n: Huy~n vanNinh, Tinh Khanh Hoa, Phàng Giao eue, 2DD6b.

se hoc sinh ghi danh hoc trung hoc ca sc,công lâp lên dén 10.518 em,

trong dô c6 5.243 em nam và 5.275 em nü, nam hoc 2006 - 2007. Gan

77,5 % hoc sinh trong d(> tuôi trung hoc ca sc, di hoc (d(> tuôi tù 11-14

tuôi). se hoc sinh di hoc nam 2006 - 2007 cao han nam mrôc 104 hoc

sinh. Tai bào cao qUÎ 1nam 2006 - 2007, Phènq Giào duc huyën giai

thïch c6 dl1çc két qua này là do cac trl1è1ng da cô gang huy d(>ng tôi da

hoc sinh vào lôp 6 dê dat chuân phô càp trung hoc ca sô. Tuy nhiên,

tù dau nam hoc, 56 hoc sinh bô hÇ>C van con cao: 131 em (gan 1,2%),

c6 nghïa là 56 nqhl hoc tang 0,2% 50 vôi cùng ky nam tnrôc,

49

Marie-France Lange, Nguyèn Th! Van

NhOng khé khan tronggiao duc cùa Huyên Vé;ln Ninh

Huyên Van Ninh dang phài d6i rnàt vôi nhiéu kh6 khan dé dam bào

chat 1l1Ç1ng qiào duc cha tre em và thanh niên. vé mat cunq, ca 13 xâ

déu c6 trl10ng mâu giao và tiêu hoc. Hiên nay, huyên chi c6 12 trl10ng

trung h9C ca 50, trl10ng thïr ml10i ba dang dl1Ç1c xây dl/l1g. Tuy nhiên,

theo dành gia cùa nhiéu ngl10i th] ca 50 vàt chat nhà trl10ng chira dat

chuân và chat 1l1Ç1ng xây dl/l1g không dat yêu cau. M~c dù da c6 nhiéu

no hIc nhung huyên vân crura c6 diéu kiên dé càt thiên nhanh chat

1l1Ç1ng ca 50 vât chat cùa trl10ng h9C.

vé cau, cünq c6 nhùng kh6 khan nhât dinh: "HQc sinh trung hoc ca sa

van tiép tuc bô hQC, phan Ion cac em bo hoc nlla chLmg vi suc hoc yéu

nên chan hQC".4 Han nïra, rnôt 56 hoc sinh da bô h9C tCt tiéu h9C.

Van dé dành gia chat 1l1Ç1ng h9C sinh luôn là van dé thôi sir, bào cao

qui 1cùa phonq Giâo duc và UBND huyên Van Ninh ghi nhân: "Van

con tinh trenç hoc sinh ph6 thông ng6i nham lop do h~u qua cua nhùng

nam truôc dé le!".

Cu6i cùng, con nhiéu càch biêt vé giao duc trong huyên, Ty I~ tre em

nr 11 dén 14 tu6i da tôt nqhiêp tiéu hoc tal cac xà không dong déu

(bang 2), và ty I~ t6t nqhiêp trung h9C ca 50 cünq nhir v~y (bang 3). SI!

khac blêt này con ra ràng han khi quan sàt dinh hl10ng cùa hoc sinh:

53,6% h9C sinh dang h9C phô càp s6ng 0 xâ Van Thanh, trong khi 56

h9C sinh 0 dây chi chiêm ty I~ 3,8% 56 h9C sinh cùa toàn huyên ghi

danh vào lôp 6 (bang 3).

Tinh hinh Giao duc té;li xa Vé;ln Long

Xâ Van Long cô tnrènq Mâu qlào vôi 7 lôp (rnôt diém trl10ng chfnh và

sàu diém phu), rnôt trl10ng Tiéu hoc và rnôt trl10ng Trung hoc ca 50.

4.UBND HUY$n Van Ninh, 2007:11

50Nghiên cùu vé chat hJgng giao duc tinh Khành Hoà

Tang 56, xâ co 7 lôp mau qlào, 28 IOptiéu hoc, 36 lôp trung hoc cd sô

và rnôtTrung tâm hoc tàp cônq dong, co môt càn bô chuyên tràch xoàmù và phô càp tiéu hoc, pha càp trung hQC cd sô và trung hoc phô

thông.

TrÙ' trLlè1ng mau qlào b] giam rnôt lôp trong nhùng nam 2005 - 2006 và

2006 - 2007, hê th6ng qiào duc van tiép fuc phàt trién, nho chfnh sàch

pha càp tiéu hoc và trung hoc cd sô, dù cho 56 hoc sinh tiéu hoc co

khuynh hLlong qlàrn VI 56 trè trong dô tuai qlàm. Cac tnrônq tiéu hoc và

trung hoc cd sô dang no hICqlàm ty Il\'! hoc sinh ILIU ban và bô hoc, Xâ

cüng rat quan tâm ta cbïrc "Ngày toàn dân âue tre dén trl1àng", nhàm

tuyên truyén cha nhân dân nhùng van dé Iiên quan dén qiào duc, pha

càp tiéu hoc và trung hQC cd sô. Nam hoc 2006 - 2007, xâ da thành

công trong vièc huy dÇ>ng toàn bô tre em sàu tuai ra lôp (bang 4).

Bang 4: 50 ILfqng và ty I~ tredi hçc tiêu hçc theo tu6i, Xâ V~n Long

nam hçc 2006 • 2007

DQ tu6i

6 tuai

7 tuai

8 tuai

9 tuai

10tuai

11 tuai

Ty I~ di hçc trong dQ tu6i

100,0

100,0

99,3

99,0

100,0

100,0

Ty I~ di hçc

100,0

96,3

97,3

95,0

95,9

86,6

Ngudn: HUY$n V9-n Ninh, Tinh Khanh Hoà, Phong Giao duc, 2DD6a.

51

Marie-France Lange, Nguyên Th! van

Bang 5: Cac sô llêu vé mau giao, tiêu hçc vàtrung hQC cd sa cûaXâ V~n Long nam hçc 2006 • 2007

Chisô 2005/2006 2006/2007

Q S6 trè em 5 tuai ra lép 99,2%'Ctl'6>

TY1$ trè em 4 tuai hQC rnâm non (tré em 4:::>24,67%"Ctl

~ tuai di hQc/tang sôem di hoc x 100)

Hoc sinh trong dôtuai vào lop 1 100,00%

Hoc sinh vào lop 1 100,00%uQ' HQc sinh 6-10 tuai 99,65%.s::::>

"<0)

HQc sinh 6-10 tuai 0,35%f=

T'Y lê trè 11-14 tuai da t6t nqhiép và co96,55%

bang tieu hoc

T'Y 1$ hoc sinh co bang t6tnghi$p tieu hoc99,5%

nam truôc vào THCS tù dâu nam hoc

T'Y lê hoc sinh lop 9 da tôt nqhièp THCS 100,00%

T'Y 1$ hoc sinh lop 9 da t6tnqhièp THCS 87,00%

Ngu6n: Tinh toan dua Irén kéthop cac bàng Ih6ng kécùa nàm hoc 2005 - 2006 va2006 . 2007.

NhÜ11g kh6 khan trong glàc duc cùa xà Vë;ln Long

vé mat giao duc, xâ Van Long không nàrn trong sa nhÜ'ng xà khô khannhàt và ty I~ tre em di hoc nhinh han cac xâ trung binh cùa huyèn VanNinh, nhirnq vàn cô rat nhiéu bat càp, Cung và cau trong qiào duc lànhÜ'ng diém cân quan tâm. vé cung, chat 1L1e,1ng ca sa vàt chat và dôdùng hoc tàp van côn rat thiêu, cung cho cap hQC rnàrn non it phàttrién, trong khi chi phi cho bàc hoc này lai cao han. Han nüa, vi dân cL1phân bô không dêu, rnanq lL1ai tnrènq hoc khô ta chïrc nên tre di hoccüng không thuàn tièn. vé mat cau, ngL1ài dân dL1àng nhu cüng chiraquan tâm lam dén vièc hoc mau qiào (rnôt phan do chi phi cao), viêctre em bô hoc sam côn tôn tai (tCt tiêu hoc), viêc hoc sinh trung hoc casa trung hoc pho thông và phô càp trôn hQC van côn pho bién. Cac hQCsinh dang cà y muon thôi hoc hay da bô hoc thL1àng là con em nhÜ'ng

52Nghiên cïru ve chal lL1çlng giào duc tlnh Khành Hoà

gia dinh nghèo nhàt. Dù da cô nhÜ'J1g ho tro cho cac em h9C sinhnghèo nhLtng su ho tro nhô nhoi này chua thé san bànq dllÇ1C nhÜ'J1gcàch bièt vé xâ hÇ>i và kinh té.

Bào cao cùa UBND xâ ghi nhàn cân "Nâng cao chfit JUçJng d~y và hÇJCa cac cap, tiép tuc cuôc vên dÇJng ngày toàn dân âue trè dén truonç,

nâng cao hoet dQng HQi dong qiéo duc, huy dQng tôt quy Khuyén hoc,Trung tâm giao duc cQng dong. Thuc hiên tôt chuong trinh xoé mù chavà sau xoé mù cha [. . .J'.5

Kêt qua nghiên clhl vê ch4t Il.R1I1g giao d\lc~i xa Viiln Long

Diéu kiën nghiên CLiU ~i xii Vé;ln Long

Cac cuôc nghiên cÛ'U tal thire d!a dien ra tù' ngày 5 dén ngày 12 thang3 nam 2007. Vlêc dllÇ1C 0 trong rnôt nhà dân tai xâ Van Long da qlùpnhém nghiên cÛ'U nhanh chéng hoa nhàp vôi cônq dông và tiét kiêrndllÇ1C thèi gian di lal, Nhém nghiên cÛ'U da tuân thù yêu cau cùa nhÜ'J1gnglloi cô tràch nhlêrn là không làm trô nqai vlêc day - h9C cùa qiào viênvà h9C sinh, do dé cac cuôc phônq van da dllÇ1C lên ké hoach dé cacem không phài bô rnôt gio h9C nào. Ban dâu, nhém nghiên cÛ'U du kiénthire hièn 20 cuôc phônq van; nhLtng thire té cô 22 cuôc vi phônq vanthêm nhém h9C sinh trung hoc co sô cô h9C luc trung binh, yéu và rnôth9C sinh IOp 8 dang muon bô h9C. Cac cUÇ>C phônq van b6 sung nàyda qiùp nhôrn nghiên cÛ'U kiém chCtng y kién "HÇJc sinh trung hoc CO savèn tiép tuc bD hoc, phan ton cac em bD hoc nâa chitng vi süc boe yéunên chan hoc". Trên thire té, dung là cac em cô h9C lire yéu thllong haybô h9C, cac cuôc khào sàt tai thire d!a con chCtng minh rang rnôt mat,phan IOn cac em h9C sinh yéu là con em gia âinh rat nghèo, mat khàc,rnôt sa em tnrôc dây da tltng là h9C sinh gioi, nhiéu khi rat gioi cha dénluc cac em b] han ché thôi gian, tién bac, cüng nhu không thé dâu tllnhiéu cha viêc h9C. Tat cà cac h9C sinh bô h9C dllÇ1C hôi cha biét cacem phàl lac dÇ>ng kiém song, cà ngày hay rnôt buôi, nhiéu khi làm càchnhàt (do dé yang mat trong IOp). Chùnq tôi sê trô lal van dé này trong

13. UBND xâvan Long, Ban chi dao phô càp xà, 2006 : 12

53

Marie-France Lange, Nguyen Th! Van

nhùng phan sau VI diêu này quan tronç cho ca vlèc khào sàt vé chat

111<.1ng qiào duc. Bôi VI chat /l1çJng này chi co y nghïa khi no bac dam

tfnh "dong dêu" và bac trùm hét tât ca cac tré em và cho viêc thire hièn

pho càp tiéu h9C cüng nhl1 trung h9C co sô, Nhôrn nghiên cûu thuc d!a

qôrn hai nghiên cûu viên và rnôt phiên dich, ca ba déu tham dl! vào tât

ca tién trinh khào sàt và dl1çJc ngl1ài dân d!a phironq (cha me h9C sinh,

cac em h9C sinh, d~i diên cac doàn thé hay cônq dong), cüng nhu cac

lânh dao chfnh quyén và ngành giao duc (càn bô, hiêu trtrônq, qlào

viên) nônq nhiêt tiép don. Tat ca nhLmg ngl1ài hoat dc?ng trong lïnh vl!c

xâ hôi này déu thé hièn ho rat quan tâm dén vièc h9C hành cüng nhl1

vièc giao duc tre em nôi chung. Ngoài ra, cüng cân ghi nhàn sir ho tro

quy bau mà ông Dang Màu Dinh, ngl1ài hiéu biét rat ra vé d!a phironq,

thông thao cac van dé vé giao duc dâ giup nh6m nam bat tot han tlnh

hlnh giao duc tal xâ Van Long.

Van dé chat 111çJng giao duc luôn luôn là tronq tâm cac cuôc trao dOi,

chûng tô ding chat 111çJng giao duc không chi là moi quan tâm cùa cac

nhà chuyên môn mà con là tran trô cùa nhiéu ngl1ài dân noi dây.

Cac tnrong dUl;JC nghiên ClnJ

TrU'èmg Mau giao V~n Long

aVan Long không c6 nhà trè, trl1àllg Mau giao xâ là trl1àng công lâp,Tnrènq c6 rnôt khu trl1àng chfnh và sau diém phu vôi bay lop phân tan 0bay diém khàc nhau, moi IOp c6 rnôt phonq h9C. Bay giao viên (ké ca

hiêu trl1ong) phu trach 154 chau . Cac diém phu cach trl1àng chfnh ter 600

mét dén 2 km. Trl1àng chfnh xây bang g~ch, nhu'ng công trinh này tnrôc

kia là tru sô cùa Uy ban xâ chu không phài dé làm trirônq, (hlnh 1).

54

Nghiên cùu vé chat luçng giâo duc tinh Khânh Hoà

Hinh 1. Tntàng Mau qiâo Van Long

Cac dièrn phu cüng trong tinh tr~ng tuonç tu, cac co sa vàt chat cùatruonq, lôp dé da tù'ng là nhà dân, là co quan ... chu không phà: là caccông trinh xây dy'ng de làm truônq, chfnh vi the co rat nhièu diêmkhông phù hop vôi nhu cau sù dunq. Môt vài diêm phu không cô sân,không cô hàng rào (hinh 2). Cac chau 3-4 tu6i hay 4-5 tu6i di hoc taidiêm phu, con cac chau 5 tuôi hoc tai trLidng chfnh Van Long. Phànghièu tnrônq dat tai diêm chînh Van Long.

Hinh 2.Diêm tnJàng phu cùa tnJàng mau qiào V~n Long

55

Marie-France Lange, Nguyen Thi Vàn

Trang 50 154 chau dang hoc, co 86 nam va 68 nCt. I\lhLi vây co 99,2 %

50 chau nam tuai di hoc (116 chau Ci Van Long và 8 chau Ci VanPhuôc); Tilê này thàp hon nam hoc 2005 - 2006 (UBND xà Van Long,

Tnronq mau qiao dân làp Van Long, 2007). Hinh nhLi tnronq Van Longkhông huy d<)ng dLiÇ1C hét 50 chau vi chi phi hoc tàp cao (Xem Ci phân

sau).

Trudng tiéu noe ven Long

Khu truônq chfnh cùa Truonq tièu hoc Van Long co 11 phàng hoc toa

lac tal thôn Long Hàa. Hai diêm trLidng phu nam Ci thôn Hài Trieu vàl.ôc ThQ. Diem thïr nhàt co haî phàng hoc (cha 4 lep) và dièm kia co 2phàng (cha 3 lôp). Nam hoc 2006-2007, chi co cac lôp 1 và 2 hoc Cidiêm tnrônq phu, con tai diêm tnronq chfnh co du tàt ca cac trinh dô.Tong 50, Truonq Tieu hoc Van Long co 15 phàng hoc (tat ca dèu là nhàcap 4) và 29 lôp.

Hinh 3. Tntèfng tiêu hoc Van Long

56

Nghiên cïru vé chat lL1dng giào duc tinh Khành Hoà

Bâng 6. Si 50hçc slnh Idp 1 tnJ~ng tiêu hçcV~n Long tU 1996 ·1997dén 2005 • 2006

1996/97 1997/98 1998/99 99/00 2000/01 2001/022002/03 2003/042004/052004/05

Nü 112 117 119 132 139 102 99 90 63 63

Nam 90 82 88 98 87 86 85 89 60 60

Tong s6 202 219 207 230 226 188 184 179 123 123

Ngu6n: Khào sàt lh\lcdia- Marie-France Lange, Nguyen Th! Van

Biêu do 1.Si50 hçc slnh tnJ~ng tiêu hçc V~n Long, tù'1996·1997dén 2005 • 2006

1,200 j 11,100 ~~ 1----1 h-....,1,000 .......-l~ ~I........

900 1~ ~I........800 . ~I

700600

500 è<:::::::......o----<>----<>--o---<>---o---..,o­400300200100

O+--.----.---r----r--....,...--,...--,-----.----j96/97 98/99 00/01 02/03 04/05

Ngu6n: Bang 6.

-{)- Nft -<>-Nam --i 1- T6ng cQng

Bâng 7. 50hçc sinh tiêu hçcchia theo Idp, Xâ V~n Long, nam 2005 • 2006

Ldp Soldp ss hçcsinh (TÔng/nü') ssgiam Lên Loo ban ssthi I~i

eau nam Cuoi nam Bo hçc Ly do khâc lôp trên

L6p 1 5 132/72 129170 1/1 2/1 129

L6p 2 6 127/62 125/60 2/2 124 3

L6p 3 6 172/88 173/88 172

L6p 4 6 182/86 182/86 182

L6p 5 6 196/85 197/85 1/0 197

Tong 29 809/393 806/389 2/1 4/3 802 4-Ngu6n: Phèng giao dçc Van Ninh, Truàng lieuh9C Van Long, 2006.

"Bao cao long kélnam boe 2005 - 2006"

57

Marie-France Lange, Nguyen Th! Van

TrLfèfng trung tiçc ca 5& V~n Long

X â Van Long co rnôt tnrônq trung hoc CCi s ô hoat d ônq tù nam 1994 ­

1995, nhLing CCI s ô v àt chat dà duce xây dlfng tù nam 1970 và hiên nay

không côn phù hop v ôi nhu câu hoc tàp.

Trang 5 nam gân d ày, tnr ènq Trung hoc cd s ô Van Long dâ ph àt trien

nhanh nho trien khai chu tnronq pho c àp trung hoc Cd sô: N èu nam hoc

2002 - 2003 chi co 998 hoc sinh thi nam hoc 2006 - 2007 dâ tang lên

1.536 (bang 8). se ILtÇlng hoc sinh l ôp 6 co khuynh hLtélng on dinh vi s6

em trang 0(> tu ôi qiàrn (bang 9).

Hinh 4. Tn.tè1ng trung hoc cd sa V~n Long

58

Nghi ên CVu vê chat 111dng giâo duc tinh Khânh Hoà

Bang 8.SolOp và sohçc sinh trung hçc ca sàV~n Long tU nam hçc 2002·2003 dén 2006 • 2007

2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007

8016p

80 hoc sinh

26

998

28

1 118

31

1 265

35

1 381

40

1536

Nguon: Phong giao duc Van Ninh, Truàng Irung hoc casôTrân Quoc Tuàn, 2006."BaD cao lông kélnam hoc 2005-2006".

Bang 9.ss hçc sinh lop 6 tntèSng Trung hçc ca sàTrân Quoc Tuan,xâ V~n Long tU nam hQc 2001·2002 dén 2005·2006

2001/2002 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006

Nü

Nam

Tong

167

146

313

136

120

256

254

218

472

223

208

431

263

194

412

Nguon: Khào sat Ih~c dia - Marie-France Lange, Nguyên Thi van,

Biêu do 2. Bién d{lng hçc sinh lop 6, xâ V~n Long tU 2001·2002 dén 2005-20061...'.

s:c:,iiu0­.r::

1 . __

',-,-

l','

..1.---~.o---..rr----0-- -----::::::::s=-~--

Nguon: Bàng 9

., "" :'-1::

o .. Nnn'u Tong cong

59

Marie-France Lange, Nguyèn Th! Van

Chat hlÇ1ng h9C tàp dl1è1ng nhu khà tot VI chi cô 2 h9C sinh 1u'U ban và51 em bô h9C. SA h9C sinh bô h9C trang nam h9C 2005-2006 chiémgan 3,7% và chu yéu tàp trung CJ IOp 6 (bang 10).

Bang 10. 50 hçc sinh cap 2 theo Idp, xâV~n Long, nam hçc 2005·2006

Sô h9Cse dl1Çlc

Lw lên lélpBau sinh thi

Ly do ban sau khinam lai

thi lai

Lélp 412 386 22 Gia âînh kh6 13 10

Lélp 390 366 17 Gia dinh kh6 24 17

Lélp 8 10 398 382 10 Gia dlnh kh6 11 9

Lélp 9 5 181 179 2 Gia âînh kh6

Tang 35 1 381 1 51 17 2 48 36

Ngu6n: Phàng giào duc Van Ninh, Truàng Trung hoc coso Trân Ouôc Tuàn, 2006.

Cac /cip phô' c~p

Tù nam 2001, chironq trlnh chang mù cha, phô càp tiéu h9C, trung h9Cco sCJ và trung h9C pho thông diroc thire niên CJ xâ Van Long. Cac trungtàrn h9C tàp cônq dong phu tràch cac lôp xoà mù (dành cha ngl1è1i Ion),trang luc cac IOp phô càp (dành cha tre em và thanh niên chua di h9Chay da bô h9C) diroc tô chïrc trang cac trl1è1ng.

Ch110ng trlnh dang cô 17 hoc viên IOp xoà mù (trên sa dy' kién là 20, tyI~ huy d9n9 dat 85%), 22 h9C sinh phô càp tiéu h9C (sa dy' kién là 20,thire hièn dl1çJc 110%).

Nam h9C 2005 - 2006, da mCJ bon IOp phô càp qiào duc trung h9C coSCJ: cac IOp 7 và IOp 9 CJ xâ Van Ph110C và cac lôp 6 và 9 CJ Khàl L110ng,xâ Van Thanh, Giào viên cùa tnrônq Trung hoc CO sCJ Tran Ouôc Tuângiang day cac IOp này dl1Ç1c Ban qiàrn hiêu cùa tnrènq quàn IY. Trongnam 2005 - 2006 rnôt qlào viên Trung hoc CO sCJ tham gia giang dayIOp phô càp Trung h9C phô thông.

Trung tàrn h9C tàp cônq dong Van Long, ngoài hoat dônq phô càp da téchïrc ba IOp va thuàt, vi tfnh, h9C lai xe may vôi hon 277 ngl1è1i tham gia

60Nghiên cuu vé chal 111Çlng giao duc tinh Khành Hoà

trong d6 34 ngLfài da dLfÇ1C cap bang A vi tinh . Trung tâm cüng da traohaï phan thir ônq de dônq viên cho hai hoc viên tr] gia hon 400 .000 dong .

Hinh 5. Trung tâm H9c tâp c{mg dong xâ V~n Long

Toàn b ô cac Cd quan do àn the (8flng bô, H9i dong nhân dân, Uy bannhân dân, Ban chi dao ph ô c àp c ùa cac tnrcnq tieu hQC và trung hoccd sa , cac doàn the) da tham gia thire hièn chironq trinh qi ào duc chatré em , thanh niên da b ô h9C và nqu ôi lan c6 trinh d9 hoc van hay taynghé th àp. NhCtng d àu tu này rat lan, ca vé mat kinh phi , thài gian daythêm c ùa qiào viên, tuy nhiên, hi èu qua qi ào duc chua cao, di êu nàydàt 1al van dé vé chat ILfÇ1ng ph ô c àp qiao duc Cd ban .

Tuy nhiên, vé rnàt cau, vi êc lac dônq kiém song cùa tre em và thanhniên là m ôt trô ng<;lï cha chuonq trinh phô càp ti èu hQC và trung hoc cdsa . NhLf can bô chuyên tràch l ôp ph ô c àp Van Long chia se "Dai tUçJnghuy ot?ng ra top pho c ép trung noe Cd sa là nhCtng em phai lao ot?ngsom, nhiéu khi 00 là lao ot?ng chinh trang gia âtnn, nhi éu em phai oilàm xe, do 00 viéc huy ot?ng gijp nhiéu kho khan . Trang cac thôn, com ô: b ôph~n dân cu co obi song không on âinh, hoàn canh kinh té khokhan, tâ't ca nhCtng aiéu 00 â ë co anh huang tiêu clic oén viêc duy trisTsa c ùe cac top pho cép trang cac trubng trung hoc ca sCf'.

61

Marie-France Lange, Nguyen Th! Vàn

Dành gia vé cac diéu kiën thuc hiën chat lueng giào duc

Chat Iltç1ng giao duc chiu ành hltCIng tCt nhiéu yéu ta khàch quan cüng

nhir chu quan khàc nhau trong hè thong qiào duc. à dây, chùnq tôi vïra

phân tfch nhÜ'l1g yéu ta tac dçng lên chat IltÇ'lng qlào duc và ành hltCIng

cùa chat IltÇ'lng qiào duc dén viêc hoc cùa h9C sinh. Giao duc tai Van

"Long phài dôi mat vôl nhiéu van dé: chat IltÇ'lng co SCI vàt chat không

dam bac hoàc không phù hop, dunq cu h9C tàp, bàn ghé thiéu, tlnh

tranq cac công trlnh vë sinh rat toi tê, chi phi cha h9C tàp qua cao doi

vôi cac gia âlnh nghèo, trè em phà! làm vièc thire s'! dé c6 tiên di h9C

hay dé tro giup gia dlnh, Tat ca nhÜ'l1g yéu ta này da g6p phan làm

qiàrn sut sa IltÇ'lng h9C sinh cüng nhu chat IltÇ'lng h9C tâp,

Cosà v';;t chât

Mçt trong nhÜ'l1g kh6 khan chfnh mà toàn bô nhÜ'l1g ngltOi dltÇ'lc phônqvan nêu ra là chat IltÇ'lng CO SCI vàt chat và dây chinh là moi quan tâm

thltong xuyên. Thire té, cac công trinh xây dlJng không con tot, không

c6 tltong rào, làm cha khuôn viên nhà trl10ng trô nên nguy hiém, không

an toàn, khu v~ sinh CI trong tinh tr~ng toi tê, không c6 rurôc sach, không

cô cac phàng chïrc nang, sân choi cüng không phù hop. Không cô rnôtngôi trltong nào, phàng hoc nào CI Van Long dàp (mg dltÇ'lc nhu cau h9Ctàp, giang day cùa hoc sinh và giao viên. Chinh quyén xâ thl cha rangphan lôn cac tnrônq së dltÇ'lc nâng cap hay chuyën dôi công nang trongthèi gian sap tôl, vlèc chârn trien khai là do chira c6 kinh phi.

Diem chinh cùa tnrènq Mau qlào tuy là nhà xây, nhunq dây không phàilà rnôt nhà tnrônq, mà là khu nhà cü cùa Uy ban xâ (hinh 1). Cac diem

trltong phu tuy chat IltÇ'lng con tot nhunq rnôt vài diem không c6 tltong

rào và rnôt sa diém nam sàt dltong chinh hay truc giao thông (hlnh 2).

Môt trong sa nhÜ'l1g kién nqh] cùa Ban giam hlêu lên Uy ban Nhân dân

xâ là trong nam 2007 cân lâp ké hoach xây dlJng tltong rào cha nhÜ'l1g

diém crura cô (4 trong sa 7 diem): Cu Chi, Ninh Th9, X6m Mâi, LôcTh9. Ngoài ra chi CI diem trltong chinh và rnôt diem tnrônq phu c6 do

choi ngoài trèi, cac diem khàc không cô vi không cô sân choi hoac sân

chol qua hep, hay vi thiéu kinh phi. Nhin chung, diên tfch cac phàngkhông dù rônq, néu tfnh theo sa chàu (tÙ' 15 dén 30 chàu, tuy theo lôp).

62Nghiên cïru vé chat iLt<;mg giao dl,lc tinh Khanh Hoà

Ca sa vàt chat 6 khu chfnh cùa tnJèlng tiéu hoc không dat chat hJÇlng.

Bào cao cuôi nam hÇ>C 2005-2006 cùa tnJèlng Van Long ghi nhàn là ca

56 ha tang không dam bào nhu cau day và hoc cùa giao viên và hoc

sinh, phèng hoc xuônq cap, không co du tLtèlng rào (6 ca 3 diém cùa

trLtèlng tiéu hoc, diém trLtèlng chfnh và hai diém phu),

Ca 56 vàt chat cùa trLtèlng trung hoc ca 56 cOng không dLtÇlc nhLt mong

muon. Cha me hoc sinh cha rang ca 56 vàt chat vïra thiéu vïra xuônq

cap. Thêm vào do, chat ILtÇlng bàn ghé dôl khi cOng không tot. M(>t bà

me cùa rnôt hoc sinh trung hoc ca 56 da mô ta tlnh hinh này nhu sau:

"Con em vé nhà hay ké chuy~n cha bo mf? nghe, co hôm no ké, "mf?

ai tui con dang hoc tnt céi ghé gay môi céi, tlli con Jan ra bêt". Môt phu

huynh khac nôl: "Truonç này xuong cap qua nhiéu roi vi V?y cûnç rat

mong muon su quan tâm càe Nhà nuôc trang bf ca so v?t chat cha

trl1èlng dé nâng cao chat Jl1çJng giao duc". Glào viên cOng cùng chung

nhàn xét: tinh tranq ca 56 vàt chat ành hLt6ng dén chat ILtÇlng giang

day. Ho luu Ylà rnôt 50 phèng tai diém trLtèlng chfnh không co dèn chiéu

sang và bàn ghé không phù hop: "Chl co hai, ba phàng co bàn ghé d?t

tiêu chuan".

So phèng hoc 6 diém trLtèlng chfnh cùa trLtèlng tiéu hoc cOng nhu trung

hoc ca 56 déu thiéu. Diém chfnh tnrènq tiéu hoc co 22 lôp nhLtng chi

co 11 phèng hoc (hai phèng cha lôp 1, 2 phèng cha lôp 2, 4 phèng cha

lôp 3, 6 phèng cha lélp 4 và 6 phèng cha lôp 5). HÇ>c sinh chi hoc rnôtbuôl, sang hay chiéu.

v~ sinh

M(>t vài diém trLtèlng mau giao và tiéu hoc không co rurôc. Nhiéu âiém

tnrènq co giéng khoan dé dùng nhLtng không co rurôc u6ng (hinh 6).

TrLtèlng Mau giao phài mua binh rurôc uong (hinh 7) cha hoc sinh vàcha me phài dong tién, hoc sinh tiéu hoc và trung hoc ca 56 thi phàimang rurôc tù nhà dén.

63

Marie-France Lange, Nguyèn Th! van

Hinh 6.Giéng (mréc không u6ng dLfÇ1C) tai rnôt diêm trLfdng tiêu hoc V~n Long

T9-i nhiéu diêm phu cùa trudng mau giao không co nhà v$ sinh. anhïrnq diêm co nhà v$ sinh th] hoac là không du, ho àc là chat luç1ng

không tot: ong thoàt bi tac nghën , cùa không dong dUÇ1c, nhu môt diêm

cùa trudng Tiêu h9C Van Long (hinh 8) . Nhièu luc , qi ào viên và h9C

sinh phài dùng chung nhà v$ sinh , nhu d diêm chfnh c ùa mau qi ào. Tai

diêm tnronç này, nhà v$ sinh không co cïra và dân quanh do ban d èrn

lén vào dùng. Giào viên tnronq tiêu h9C th] co nhà v$ sinh riêng, nhung

h9C sinh thi ph ài di ra ngoài bui cây. Nhà v$ sinh c ùa trudng chua dUÇ1c

sùa chûa, vi dl! kién trudng se d ôi di noi kh àc trong rnôt hay hal nam

t ôi. Giào viên trung h9C co s ô chi co rn ôt ph6ng v$ sinh nhô cha 20

nqiroi , nhunq trong ph6ng v$ sinh không co rnrôc, ph ài x àch tù giéng

khoan vào . H9C sinh dù co nhà v è sinh riêng , nhirnq cüng không co

nuoc.

64

Nghiên cïru ve chat ILfdng giào duc tinh Khành Hoa

Hinh 7. Binh mrëc nhàtnJdng Mau qiâo mua do tiên cha me hoc sinh d6ng g6p

Hinh 8. Nhà v~ sinh diémtnfdng phu cûa tnJè1ng tiéu hoc V~n Long

65

Marie-France Lange, Nguyen Th! Van

Cac phàng ctus: nang

Cac trllèJng 0 Van Lang dêu không co phàng chïrc nang. Chânq han,trllèJng trunq hoc cd SO co thir vlên nhlfng không co phàng doc sàch.HÇ>c sinh phài miron sàch vé nhà doc, diéu này co thé thuàn tiên cha

can em gia dinh khà già, nhung gây khô khan cha nhùng hoc sinh

nghèa vi cac em thllèJng không co Mi thfch hop dé doc (không co bàn,không co dèn hay không co cha v.v ... ). M<)t khàc, thu vièn con dllÇlCdùng làm phàng hop qiao viên vi tnrônq thiéu phàng.

Tuy khu chfnh cùa tnrônq mau qiào không phài là rnôt Cd SO chuyên

dùng cha qiào duc, nhunq lal co phàng hop, phàng hlêu trllong vàphàng hoc, cà tnrônq tiéu hoc cüng nhu trllèJng trung hoc cd cô déukhông co phàng tâp thé duc.

Tnrônq tiéu hoc co rnôt khaàng dat trong cha hoc sinh hoc thé duc contrlldng trunq hoc Cd SO thàm chf không co sân thé duc và hoc sinh hocthé duc tai bén xe CÜ, cach trlldng 100 mét. Tnrènq trung hoc cd SOcüng không co phàng thuc hành. Co rnôt phàng dùng càt giÜ'do dùngday hoc và hàng ngày qiào viên phàl mang do dùng giàng day lên lôproi lai mang vé cât,

Ngaài ra, qlào viên và hoc sinh day - hoc thire hành trong nhùng canphàng không phù hep, Diéu này han ché vlèc làm cac thf nqhièrn cüngnhir rnôt sa công vlèc thire hành trong Mt day, Và, tnronq này cüngkhông co phàng chuyên dùng cha viêc hoc nqoai ngÜ'.

Nhu v~y, phonq hÇ>C van con là cau truc chfnh cùa cac tnrènq trong xâVan Lang, néu không muon no; rang là duy nhât (nhu tnrônq hep 0 cacdiém phu), à dây, chunq ta doi dlën vôi loai hinh tnrônq "nghèa", chuaco nhùng phàng chïrc nang (phàng thire hành, phàng hoc tiéng rnrôcngaài, thir viên, phàng doc sàch, phàng qiào viên, phàng h(>i dong, nhàchol, nhà tàp thé thao, sân tàp thé duc, v.v... ) nhir 0 cac trlldng thànhphô. Môt vài phàng chuyên dùng, nhir thir vlên 0 tnrènq trung hÇ>C Cdsô thi con diroc sù dunq cha nhiéu mue dich khàc vi không co phàng.

Sân chc1i

Sân chai không phài luc nào cüng phù hop vôi nhu cau hÇ>C sinh. Nhiéudiém trlldng mau qiâo và tiéu hoc không co tlldng rào và cüng chua

66

Nghiên cCtu vé chal ILfÇlng giao duc tlnh Khành Hoà

thày sân ch di Ci d àu, Cac kho ànq sân này thL1è1ng hL1dng truc ti êp raâL1è1ng lô c6 nhiéu xe cô (hinh 2 và 9) , gây nguy hiêrn cho cac em. DiêmtrL1è1ng mau qi ào Haî Triéu kh ông c6 tL1è1ng rao, không c6 sân choi ximànq và rat gan sông cha nên hoat â(lng ngoài trè1i rat nguy hièm. M~tkhac, cac sân chci c ùa cac âiêm trL1è1ng phu c ùa mau qi ào không c6cây b6ng mat và khi trè1i nang thi không thê cha cac em choi .

Sân choi d khu chfnh cùa tnronç ti êu hoc là haï kho ành ru(lng chira

âL1Ç1c c ài tao: sân chci cùa tnronç Trung hoc cd sô Tràn Ou ôc Tuan qua

nhô, hep n ëu tfnh theo sô hoc sinh. Khi trè1i mua, hoc sinh tièu hoc

không ra chci âL1Ç1c (không c6 cha tru mua) và cac em ph ài Ci lai trongl ôp, rnàt kh àc, khi trè1i mira th] sân rat lay lôi. Phan l ôn cac sân ch di cùa

cac trL1è1ng Ci Van Long chua d àp Clng âL1Ç1C cac yêu cau vé an toàn và

nhu cau hoat dônq cùa hoc sinh .

Hlnh 9. M(>t diêmtn/àng tiêu hoc è:J Van Long

67

Marie- France Lange, Nguyên Thi Van

Diéu kièn dén truiJng

Dé phân tfch diêu kiên dën tntdng, cân quan tâm dên nhiéu tiêu chfkhàc nhau. Diéu 13 cùa Công LlOC quôc té vé Ouyén tre em n6i vénhÜ'ng Ouyén kinh té và van hoa xàc dinh bon tiêu chuân nhu sau: Tinhsan co (endowment), Kha nang tiép cên (accessibility), Tinh châ't co théchap nhën (acceptability),Kha. nang thich hçp (adaptability) (Lange,2003).Ap dl:mg bon tiêu chuân này cha phép phân tfch sâu sac cac diéukièn dén tnrônq. Tinh san co liên quan dén chat ILlÇ1ng cd sô ha tangvà cung Û'ng giao duc - côn ca ba tiêu chuân khàc dàc biêt Iiên quandén quan hè cung cau trong giao duc, Kha nang tiép cên dLlÇ1C xemnhir là nhÜ'ng yéu ta vàt chat (khoànq càch W nhà dên tnrènq, diéu kièn

di hoc) cüng nhir kinh té (sa tién cha me phài d6ng). N6 bao gom bayéu ta cau thành: khà nang tiëp càn vé rnàtv~t chat, khà nang tiëp cânvé mat kinh té, và tfnh chat không phân blèt. Tinh chat co thé châpnhér: liên quan chu yéu dén nhÜ'ng xung dôt c6 thé nay sinh gilia sulua chon nôl dung chironq trinh hoc cùa ngành giao duc - ngôn nglidùng trong tnrèrtç, nôl dung rnôt vài môn hoc (lich sa, tôn giao ... ) - vàcac gia tr] dao dLtc dLlÇ1C quànq ba trong nhà tnrônq. Trong thire té, Tinhchat co thé cnëo nhér: c6 khuynh hLlong do ILldng mong muon cùa giadinh trong viêc qiào duc con em. Cac mong muon này dLlÇ1C mô ta theo

tLtng loai nhir sau: mong muon gan kêt, mong muon dong nhât, su nétranh hay tir khirôc (Lange et Martin, 1995; Henaff et al., 2001). Sauhët, Kha nang phù hÇp qiùp do ILldng tfnh phù hop hay không phù hopcùa cung giao duc doi vôl thire tien và nhu cau van hoa xâ hôi cùa quânchunq và bao qôrn ca chat ILlÇ1ng giao duc cüng nhir khà nang lan toàvà bién dai cùa hê thong giao duc. vé tinh cnë: co thé chap nh(m vàKha nang phù hÇp, Van Long không c6 xung dôt vé van h6a vi xâ chidùng rnôt ngôn ngli và chi c6 rnôt dân tôc, dù rnôt vài ngLldi dLlÇ1Cphônq van c6 phê phan nôi dung chironq trinh hQC amôt mue a9 nàoâo. Cho nên 0 dây, chunq tôi sê chi tàp trung dén tiêu chuân Kha nangtiép cén vé khfa canh vât chat cüng nhu kinh té.

Nh{i'ng kh6 khan di I~i

Cac diém phu cùa trLldng mau giao và tiêu hoc déu nam tai cac thônnhô và hoc sinh thLldng 0 gan tnrènq. Diém tnrènq chfnh cùa tiêu hoc

và mau giao d6n nh~n cac em trong mQt ph~m vi dân cLl rQng hdn. Tuynhiên, cac diém trLldng này chi dành cha cac em Ion tuai và cac emhoàn toàn c6 thé de dàng dén trLldng (khoang cach toi da khoangchLtng 2-3 cây sa).

68

Nghiên cltu vé chat 111Çlng giao d\,Jc tinh Khanh Hoà

Không phài tât ca hoc sinh màu giao dêu diroc cha me dua dén tnronq,à diém chfnh cùa tnronq màu giao c6 chLtng 10 em trên tông sô 25 em

tl! di bô dén tnrônq. Van dé diIit ra 0 dày là su an toàn vi không nol nào

tô chïrc h9C ban tru, ca tnrônq màu qiào cüng nhu tiêu hoc, do dô cac

em phâl di, vé nhiéu lan trong ngày.

Da sô h9C sinh tiéu hoc và trung h9C co sô di bô dén tnrônq hay di xe

d~p; rnôt so em diroc cha me dira d6n bang xe may. C6 nhiéu tnrènq

hop h9C sinh b] tai nan nhu chùnq tôi da n6i 0 phan trên. Où di bô hay

di xe dap, h9C sinh tiéu h9C n6i vôl chunq tôi là cac em rat SÇ' cac "quai

xé": "De co, em hoc vé an toàn giao thông, khi co mot xe ch~y qua th!

em dLtng I~i, nhung chiéc xe tai d/,lng em, em bi nga âeu chân"; "ConhCtng ben di bô trên duong do không chu y nên bi té noëc bi xe âênî'.

H9C sinh trung h9C co sô nhân thïrc ra hon van dé tai nan: "An toàn

giao thông, di trên dUè1ng th! xe cQ ch~y rat là au, thanh niên thuongâénti vônq, nhiéu khi chùnç em bi nga xe do cac thanh niên tông xe

vào. Vi vây co nhiéu ben phai nno bo mf? cha dén truàng, bai vi giao

thông th! phuc tep, chUng em song a dia bàn nông thôn chue co âéngiao thông, hoëc nhCtng bién béo an toàn giao thông"; "Do diéu kiêr;duàng hot cnêt, môt lan em bi h6ng xe dLtng I~i nên da bi xe sau va

vào. Tay em da bi thiJCJng hét nùe nqon, céch dây nàa thang, hifjn gio

tay em da bot'; "Chinh ban thân em da bi tai nen trên duàng di hoc vé,

là do cac ben hÇJC sinh ùa ra không di trên lé duong mà di giaa dUàng,cho nên khi em xin qua duàng thi em bi xe may âèm vào",

Nhin chung, cha me h9C sinh khà 10 lang vé van dé an toàn giao thôngcha cac em. Luàt giao thông chira dLlç'cmoi ngLloi tuàn thù nghiêm tuc,Thêm vào dô con c6 rnôt yéu tô khàc, rnôt phu huynh n6i thêm: "Thuechi, con kno khan nûe cüng không phai 10 lang lam ntumç cüng là kno

khan do là thài tiét, khi h~u a dây râ't là khac nghifjt. Mùa mua tnt kéodài trién miên, mùa kia tb! gio cno nên con em di noe rat là kno khan.

Mùa gio hay mùa mua mà không co st! âue don cua cha mf? thi co thétre bi tai nen giao thông. Hoëc là duàng xa a âéy xe cô thanh niên ch~y

cüng rat nhanh nên cüng rat 10 nhâ't là con noe tiëu hoc". Môt phuhuynh hoc sinh tiéu h9C nhàn xét rang: "0 nông thôn may nam truôccac em nh6 cüng co thé tt! di xe âep dén truàng âuoc nhung mây nam

nay thi tinh tr~ng xe may nhiéu qua, van dé an toàn giao thông không

dUçJc bao dam. Khi hÇJc sinh tan hÇJc thi mây thàng xe may do cüng làm

69

Marie-France Lange, Nguyen Th! Viln

minh cüng sc'. Hoc sinh trung hoc cd sa than phién vi không co noi dé

xe dap : "Em mong mu6n truèJng xây dl/ng nhà xe cho hoc sinh , bai vi

khi df/ng xe trèJi nang thi banh xe c ùe tui em thuèJng xuyên bi lung và

tui em phai dat bô vé nhà, co nhiéu ben không dam ai xe mà phai aibô aê'n truèJng".

Hinh 10. Tan hoc: hoc sinh tiêu hQC Van Long di xe dapvé nhà, thang 3 - 2007

NhCmg âôi hoi vê" t;!Ji chinh

Vi chi phl cho di hoc cao nên truè1ng mau giâo kho phat trién . Ngànhhoc mau giâo không dUÇ1c nhiéu ch àu tham gia , trù' nhÜ'ng chau namtuai. Màc dù cac cha me dUÇ1c h ôi déu phan kh ôi vl tr é hoc mau giâongoan hon , nhanh nhen hon, le phép hon và biét viét, vë, mua hat,dUÇ1c làm quen véJi do chdi . NhLtng thire té, a Van Long, co rat ft châu4 tuai di hoc . Cac Iy do dUa ra là chi phi cao, không co ban tru, thoigian hoc không phù hop véJi công vièc c ùa cha me Bai vèJi giâo viên,con co thêm van dé "phu huynh nguèJi ta chue hiéu to! ich oua con vàonoe léJp mau giao", nhunq hinh nhu nguyên nhân chfnh van là hoc phi.Môt phu huynh hoc sinh rn àrn non nh àn xét: "Co nhiéu nguèJi muon âuecon ai hÇJC nhung không co tiên, nén aành aê? con a nhà thot'. Môt giâo

viên giai thfch: "M(Jt nam vào truinu; tui em phai aong 323.000 aông,

70

Nghiên cïru ve chat ILlang giào duc tinh Khành Hoà

tong cac khoan vùe hoc phi, vùe bac hiém. N6i chung a nông thôn thithu tiën dau nam râ't là kh6 khan, dén thoi diém bây gio léJp em cüngco nhiéu nquo! chue d6ng d6ng nào. TVi em cüng âên tùng nhà thunhung mà ho kho qua nên ho cüng chue co dé d6ng".

Bang 11. Chi phi và lo~i phiyêu cau cha m~ hçcslnh mau giâo d6ng g6p,Xâ V~n Long, 2006 • 2007

Leal tién cha m~ phâi d6ng chanhà tntè1ng mau giâo

HQc phiQuy hôi

Bào hiem

Mua do dùng hoc tàp

T6ng 50tiényêu cau cha m~ d6ng g6p

Ngu6n: UBND xâVan Long, Truonq mau giao dân I~p Van Long, 2007.

So tién hàng nam

180.000 d

20.000 d

30.000 d

93.000 d

323.000 d

NhL1 v~y;tong chi phi cho rnôt chau mau qiào là 323.000 dong. I\Igoàis6 tién này, con phâi thêm khoàn mrôc u6ng 2.000 dong do qlào viênthu (hlnh 7). Môt giao viên nhàn xét là rurôc binh dât, nhiéu khi phài batcac em tiét kièrn rnrôc.

Hièu trL1è1ng tnrônq tiéu hoc nôi dâu nam, cha me hoc sinh phài dong20.000 dong. Sô tién này dé bo sung quy Hôl nhàrn to chïrc cac hoatd9ng, mua phan thirônq cha qiào viên và hoc sinh gi6i. Co nhiéu chame không dong khoàn tién này. vé phan cha me, ho nôi dén s6 tién100.000 dong/ nam nhu là hoc phi và cha rang ho b! àp hrc dong tién:"Nhiéu Wc giao viên than van noe sinh không d6ng boe phi, âeu khotëm.Giéo viên không thu âuac hoc phi thi cap trên noî'.

Dù không nôi dén hoc phi è1 cap tiéu hoc, cha me van than phién yinhiéu khoàn mua sam và chi phi dành cho vlëc hoc qua cao: "Séch thi

tt! mua hoc. May nam truôc thi nhà truong câp cha nhung mây nam nay

thi cha me hoc sinh phai tt! mua"; "Minh tt! mua hét. Nhà truong khôngcan thi~p gi vé viêc mua séch va, but, mue. N6i chung gia dinh pMi tt!

mua hét."; "Khoêr: toi thiéu nhâ't là d6ng tién mua giây kiém tra, d6ng

71

Marie-France Lange, Nguyèn Th! Van

nam tram hay mot ngàn."; "Minh mua tâ't ca chu bây già nhà truàngkhông co bao cap gi ca, tù tà giây mot minh cüng ph ai dong tién vô, cél

phù hiêu cüng pMi mua".

M9t vài cha me 110C tfnh chi phi hàng nam cha rnôt hoc sinh tiéu hochem 700.000 dong. "Où bay già không co âuoc thi cüng ph ai chéflY vsyhay là vay muon làm thé nào do thôî'; "Nhilng gia dinh co con di hoc

thi toi thiéu nhat cüng pMi cha con môt bO dong phuc dén truàng.

Nhilng nhà kM gia thi nguài ta may nam bay bO cha no thay doi.Nhung co due hoc sinh kho IBm, co môt bO mëc suôt. Gia dinh nguài

ta nghèo nhung van phai co cho con di hoc. Co khi auën éo không coâëu nhunç nguài ta di xin xom làng quên éo cha con mëc di hoc".

Con d trung hoc cosô, toàn bô cha me hoc sinh dl1Çlc hôi déu cha rang

chi phi cao qua. M9t phu huynh tom tât yêu cau cùa nhôm phu huynh:

"Em co thêm y kién là muon dam bBo su hoc cùe con em thi cén bônghiên cOU co thé dé xuë: dé mién giam môt khoan tién nào do dé gia

dinh co thé on djnh trong dau nam hoc. vé sécti giao khoa co thé bat

hoëc pMt mién phi cha cac em. Céi khoan hoc phi thi co thé bat dé

nhilng gia dinh nghèo ntur gia dinh chj M. co thé yên tâm hon, và con

chj M. âuac di hoc. Hoàn cént: chj M. là chang không co, mf? thi mù,

chj M. uôc mo cha hai dua con dUçJc di hoc nhung noe phi dau nam vômôt âu« là nam tram nghin, hai âu« là mOt tnêu thi rat kho khan cho

chj M. Nhà nuee co thé là mién giam hay bo han tién hQC phi. Roi séctithi co thé âu« vé tùng âie phuong roi dja phuong xét tüng hoàn cènn.gia dinh nào kno khan thi phat mién phi sécti qtéo khoa cha cac em".

Dé két luàn, cac khoàn phi dâ han ché vièc theo hoc mau qiào và làrnôt khô khan cha vlèc phô càp tiéu hoc cünq nhu trung hoc co sô. No

làrn nan làng cac em cünq nhu cha me cac em khi ho luôn là nhÜ'llgnan nhân cùa àp hrc khi không d6ng dl1Çlc tién cha nhà tnrènq.

Diéu klên dê;lY và hçc

Dô' dùng d~y h{JC

Bay lôp cùa tnrènq mau qiào dêu c6 bon g6c hoc tàp (hinh 11). Diém

tnrônq chinh duoc trang bi tot hon cac diém phu: c6 do choi ngoài trài.

72

Nghiên cïru vé chat 111çlng giào duc tinh Khành Hoà

Hinh 11 . Gôchoc tâp c ûa diêm tnidng chinh, Mau qlào Van Long

Tnrènq ti èu hÇ)C c6 du dunq cu day hoc, chi tnr lôp 5 bi thiéu. Giao viêncüng tham gia larn d ô dùng giang day vi du nhir làm ban d ô. (; trunghÇ)C Cd sa , dunq cu giang day cüng gân nhu d ày du. Tuy nhiên, môtph àn dunq cu (compas hay thirôc ké) chat IL1Çlng không duoc tot. Tr àilai, cac dl,Jng Cl,J the duc không dat chuan và không dùng dUÇlc. Vàt li~u

phài tif mua lay de làm : nhiéu khi qiao viên phai tham gia làm dl,Jng cuday hoc. Tuy nhiên , c àl thi êu l ôn nh àt a tnrônq trung hoc Cdsa là không

c6 phàng thuc hành.

Dçji ngO giéio vi én

Phan nhiéu qi ào viên Van Long déu da c6 bang cap chuyên môn . (;tnronq Mau qi ào, 7 qi ào viên da dat chu an, cac qi ào viên tieu hÇ)C cüngnhu trung hoc Cd sa déu dat chuan .

Nhln chung , qi ào viên cho rang kh6 khan cùa ho là do hronq th ëp. Môtqi ào viên tieu hÇ)C n6i: "Bây già môt giao viên moi ra tnJàng luotu;

khoang 1 tri êu, mà ra ngoài này xe cQ tiên xang aéu, thuê nhà . VéJi gia

73

Marie-Fran ce Lange. Nguyen Th! Van

ca bây già giâo viên luong 1 triêu mà muôn nhà thi ... Hoëc nhu tôi bây

già, luong d mue trung binh nhung nuôi 2 con ai hÇJC âe! hoc cüng rfitcënç thlJng. No! chung là aôi hai qué Nhà nuôc cüng không âuoc,nhung làm sac cha nô hài hoà ag cha giâo viên côn nuôi con an boe",Giào viên trung h9C co sèl cüng c6 cùng y kién nhir trên: "Hlên nay tôilïnh 1.600.000 aong: không song nai, không theo kjp vôi mûe song.

Minh không co nhà riêng, không nuôl nai gia âinn, nhung phai co gang

theo nghé su pnerr".

Cha me y thïrc rang chat Ilfçng qiào duc cüng tuy thuôc vào diêu kièn

song cùa qiào viên, nhir c6 nglfèli da n6i: "Cé! ma hai là aé giâo viên

chu tâm ai sâu vào chuyên môn thi nhà nuôc cën co chinh sécn aétang tiën luong aé phù hçJp vôi tinh hinh truot giâ hifJn nay. VÙa roi co

nghe thông tin là tang luong cha giâo viên nhung ce! tang aô không coy nghïa gi vi trang tang ngoài tang thi cuôc song nô van nnu cû thôi cha

nên giâo viên không vui vè lam, nguèli ta phai làm thêm d ngoài, khôngco aiéu kiên âèo sâu chuyên môn. Do cüng là môt nguyên nhân dan

aén chfit IUçJng giâo duc yéu".

Viêc giàng day cùa qiào viên không tàch rôi diêu klên làm vièc và diéu

kièn song. cà hai Iiên két chat chê vôi nhau, nhu rnôt qiào viên tiéu hoc

da phàt biéu: "Noi tom I~i cuôc song thuàng nh~t hàng ngày vôi teicuôc song d trên truonç giong nnu là môt to gifiy 2 mët; më: này më:kia dinh lién vôi nhau, cha nên nhùng kno khan cua cuôc song gia âint:tfit nhiên nô co ént: hudng".

Theo y kién cùa nhiéu nglfèli, tién Ilfong chi du chi dùng cha rnôt nglfèlidôc thân, không c6 qành nànq gia dinh, và không nuôi dlfÇC gia dinh,nhir rnôt qiào viên tiéu h9C da n6i: "Da sa (giâo viên) dl/a vào luonq,ban thân minh thi au ntumq côn nuôi con an hoc nûe". Nhiéu qiào viêntiéu hoc công nhàn ho c6 nhiéu công viêc phu (trông rau, chan nuôihay nuôi tôm) thêm cho Ilfong. Giào viên trung h9C co sô n6i ho tangthêm thu nhàp nhè day thêm, nhunq kh6, vi sa tiét day nhiéu (21 tiéttuân thay vi chi 19 tiét nhir èl cap 3), hay nhè nhCtng công vièc khàc

(trông lùa châng han),

Ngoài chat Ilfçng co sô vàt chat, chat Ilfçng bàn ghé không tot và nhiéu

khi thiéu dô dùng d'ilY h9c, thi diéu ki~n làm vi~c cua giao viên khôngphài lûc nào cüng thu~n lçi.

74

Nghiên cCtu vé chat 111<;lng giao dl,lc tinh Khanh Hoà

Diéu kièn song cùa qi ào viên Ci nông thôn nhiéu khi rat kho khan , lL1dngkhông du, côn ph ài 10 nhà tro, d~c bièt là trong cac thôn nh ô c ô diemtrL1è1ng phu . Ba qiao viên diem phu cùa tnronq tieu h9C Van Long chico môt phông de Ci chung (xem hinh 12) . Van dé nhà tro nhiéu khi bu ôcqiào viên ph ài di lai khô khan và ton kém : "Em cà khà khan vé IUdngcon thâ'p, nhung mà kho khan nhâ't là ai xe, c écn 13 - 14 cây sO, nhâ'tlà mùa mua". (Giào viên tieu h9C)

Hinh 12. Phàng hoc dùng làm ndi d cho ba giâo viên tré

Van dé tr é em lao dc?ng sôm

Khi thire hièn nghiên cïru Ci cac truônq h9C, ch ùnq tôi da tiép xuc v ôimôt sa h9C sinh g~p nhiéu khô khan trong h9C tàp , hoàc VI két qua h9Ctàp không tot , hoac VI cac em thuènq xuyên yang và sap bô h9C. Caccuôc phônq van qiùp nhàn ra hâu hét cac em thuôc nhôm này thuônq

xuyên tham gia lao dônq hay buôn ban phu giup gia dinh .

75

Marie-Fran ce Lange, Nguyen Th! Vàn

Hinh nhu kh6 n6i dén vièc cài thlèn chat 111Ç1ng qiào duc néu không

quan tâm dén nhCtng kh6 khan cùa nhCtng hoc sinh bat buôc phàl lac

dçng dé c6 tién d6ng tién hoc và/hay dé phu giup gia dinh. Dé cac emdi hÇ>C chuyên cân hon và trành tlnh tranq dan dan bô hoc cOng nhugiam bôt nhCtng kh6 khan trang hoc tàp, cân phài quan tâm dén van dé

lac dçng trè em. Van dé này da không dl1Ç1c nhCtng ngl1è1i c6 tràchnhiêrn trang ngành giao duc dé càp. Cha me hoc sinh dôl luc cOng c6nhâc dén, nhir cha cùa rnôt hoc sinh tiéu hoc nhàn xét: "Minh thfiy

nhiéu em hoc sinh ctiue cnu tâm vào hoc do céi hoàn cént: gia dinhcùe no qua kho khan. No di hoc môt buoi, môt buoi phai di làm. Không

co diéu ki~n hoc thêm d tnlè1ng IfJi không co diéu ki~n hoc thêm d nhàthi thây cüng râ't là tôî'.

Ta c6 thé nhàn thay rang trè em lac dçng sôm dl1Ç1c chia làm hai loaichinh: loai thïr nhât gom nhCtng em xem công vièc là chinh và dànhnhiéu thè1i gian cha lac dçng kiém s6ng và loai thïr hai chl làrn viëc nùathè1i gian hay càch quànq. Nh6m thïr nhât, rnôt khi da di làm xem nhu

cac em da nqhl hoc vi di hoc thi phài hÇ>C ca ngày. l.oal thïr hai, cac emchl làrn nùa thè1i gian hay càch quànq c6 thé tiép tuc hoc nhunq gé)p rat

nhiéu kh6 khan và c6 thé chuyén sang hoc phÔ càp ban dêm.

Trang s6 cac em phài di làm, nhiéu khi cô em giau không cho gia dinhbiét, nhu rnôt em da cha chùnq tôi biét: "Ba ml? em không biët, bo embéo khi nào co tiën thi cha n(Jp nhLlng mà không co".

Môt s6 em tnrôc dây là hoc sinh giài, dù cha phài yang nhiéu ngày dédi làm, nhu em D. hoc èJ trl1è1ng cap hai n6i: "Gia dinh em kno khan,không co tién hoc thi em pMi nghi hoc dé làm vèi buoi sang" ... "Emtheo may ông cêu di bat con xup buoi sang dé lây tiên n(Jp noe",Nhunq, khi cac em da vfmg hÇ>C qua nhiéu lan, diém s6 cac em càngluc càng kém di.

Cac em lac dçng sôrn dl1Ç1c chia thành nhiéu loai: cac em c6 thé làmcông an 1110ng, lac dçng dôc lâp hay tham gia vào công viêc san xuâtcùa gia dinh. Môt cô bé ké: "Tnue cô sang em di hoc, vé ngu xong làdi làm bént: cam kiém tién, làm thuê cha ngt.lè1i ta. [. ..} Co khi di tLt Wc2 giè1 cha toi 7-8 giè1 vé, co khi vé som hon. [. ..} M(Jt tiéng ngàn rlldi [. ..]Ngày chu nh(lt thi em âuoc nghl lEm] co chi hQc lop 10 [. . .} làm lâu roi.[. ..] Do nhà em kho thi em cüng kho, m(Jt minh ông ba nuôi không hét5 chi em, em van di làm". Mçt em khac n6i là em phai di ganh nl1élc và

76

Nghiên cûu vé chat Il1çlng giao dl,lc tinh Khanh Hoà

dén toi moi vé. Em làm bài, hoc bài vào luc 20 gièf hay 21 gièf.

Thirônq thi cac em n6i rang cac em không hiéu bài, không c6 thèi gianlàm bài tàp và không muon di hoc nïra: "Thày cô cu mang chlli cac em,chl1ng em không muon h9C"; "Ky 1em bi du6i ra ngoài, thày IIIC va emkhông co làm bài tnt bi du6i ra ngoàf'.

Rat ft em trong 50 này theo hoc lôp phu dao trong hè, vi tién h9C cao,nhung cüng vi cac em bàn làm viêc trong hè: "Thè! gian nghi hè làmkiém tién, làm gt;lch"; "Hè em di bién phil ông ngot;lf'; "Em git1p cha medi bién"; "Hè em git1p gia dinh buôn ban, con môt phan di h9C thêm";"Nghi hè em phil me cét tae".

Tre em bo hçc và thal dé? cûa cha mE;!

NhCtng cha me c6 con trong de? tuôi di h9C nhung không cha con déntrl1èfng dl1gc, c6 con bô hoc hoac sap bô h9C déu nêu kh6 khan IOnnhêt là chi phi cha con di h9C qua cao 50 vôl khà nang kinh té cùa gia

dinh. C6 gia dinh c6 toi 6 ngl1èfi con không ai dl1gc dén trl1èfng: "Giadinh tôi hoàn cént: qua kh6, không co du kha nang làm dé kiém chacon sinn song hàng ngày, to cha do không co kha nang cha con déntruonç h9C và mua sam sécti va và éo quën cha con di h9C"; "vi khôngco tién dong tién trLlàng, mua va mua sécn cha chéu no h9C, xong roixin nghi. Nhung mà cô cüng viét giay âem xuong, nhung không co tiénthi già sao" (Nhôrn cha me h9C sinh bô h9C thôn Ninh Th9).

Mi1lc dù chfnh sàch cùa xâ và cac tnrènq c6 mien qiàm cac khoàn chi

phi cha cac gia dinh nghèa, nhLmg cha me van không du tién dê mua

sam sàch va, quân ào cha con dén trl1èfng: "nhà ttuonç cüng giam vi

em làm don âem lên hi~u trLlang, hi~u trLlang âem xuong cho cô thi cô

cüng nh~n. Nhung em không co tién mua va cha cnéu no h9C". Nhiéu

gia âlnh c6 2-3 con trong de? tuôi di h9C, vi thiéu thon nên phài cha môtcon nghl hoc dé cha môt hoac hai con h9C tiép "nhung vi hoàn cénnkhông co tién do chi tnt môt cha chéu no nghi, cho con co tién tnt cüng

cha chéu no h9C toi no! tat cnôn. Cha thi mat, con hai dtJa em di h9C

nü«, làm sac 10 cha du, vi cha do mà no phai nghi dé cha em no h9C

tai dâu tai do, chCtng không co tién em cüng cha no nghi luôn". Me?t

nguyên nhân sâu xa han là cac cha me, do hoàn cành kh6 khan và

trinh de? hoc van thl1èfng không cao, nên châp nhân néu con cal bô hoc

77

Marie-France Lange, Nguyèn Th! Van

dé Cl nhà phu qiùp gia dinh: "Cüng là cél hoén céan gia ainh, chéu no

aang hoc nhu v~Y nht.hJg mà no nghï bây gièJ cha me rat là kho, mà ai

hÇ>C mai thi không co tién aong gop cha nhà truonç. aoi thé cha nên no

môi muon nghi aé pht,J git1p cha me co aong tién aé mà nuôi em. Sau

ao tôi méJi tré lèJi là con phai ai hoc ai, không nên nghl: dù co kho han

nf/a thi ba ma cüng chÇlY la cha con ai hÇ>C. Roi noi ai noi îei, nô nô! ba

già roi, cüng yéu roi, thôi aé con xin nghi hoc. Tù do no lên nhà twèJng

no xin nghi hÇ>C". Dai vôi cac gia dinh nghèa nhât, do suc ép cùa vlèc

kiém song và chira nhàn thïrc diroc târn quan tronq cùa hoc van, viêc

tim hiéu thù tuc mien giam chi phl hoc tàp cha con cài co thé là rnôt thù

thàch không thé vuot qua dl1Ç1c: "No! at1ng ra gia âint: làm hàng ngày

không co aù aé con an th! không co d;p néo ranh tot aé g~p ông ay(Trl1ong thôn) hai. No! at1ng ra ông ay kêu toi 2 tan, tôi cûnq toi, nht.hJg

roi chà aé va céi 111éJi này vi no rach, néu không va tnt không co tiën

sam 1110i khéc".

Vièc cài thiên chînh sàch ho tro mien qiàrn dong gap chi phî hoc tàp cha

cac hô nghèo và thiét làp cac ca ché tài tro dàc bièt nhàrn giam chi phi

cha qiào duc cùa cac gia dinh (nhu tro cap do dùng hoc tàp), cüng rat

quan tronq làm cha ngl1èJi dân co diéu kiên xin ho tro de han. Dé vièc

xôa bô hoc co hièu qua nên quan tàrn trurc sudén cac gia dinh co hoàn

cành nghèo cùng eue, làm cha cha me nghèo nhàn thïrc dl1Ç1c rang

vièc hoc hành cùa con minh không phài là rnôt diéu không thé dat tai.

78Nghiên cùu ve chat 111c;1ng qiào duc tinh Khành Hoà

KM luen và kiên nghi

Can càl tbiên diéu kiën dë;lY và hoc

nit cà nhÜ'llg nglloi dllçc hôi déu than phién vé chat 11Içng ca sô v~t

chat và cà bàn ghé noe sinh. Cac công trinh xây dlfll9 thllong cü ky vàkhông phù hop, sô phèng h9C không du, tinh tranq nhà v~ sinh dànq10 ng~i, rurôc uong khan hiém.

NhÜ'llg kh6 khan này nhiéu khi ành hlldng xàu dén viêc day h9C. Châclà vlêc di chuyén trllong tiéu h9C và tnronq trung hoc ca sô Van Longda càn trô vlêc bào dllông do dac và thiét bi cùa nhà trllèlng.

Hô tro cac giadinh khé khan chua day du

Màc dù da c6 nhiéu biên phàp ho tro cha cac hô c6 kh6 khan vé tài

chfnh (gia dinh ngll dân, gia dinh dông con, me goa nuôi con côi, chame tàn tàt, v.v ... ) nhunq van chira dap Ctng du nhu cau toi thiêu nhât.M~t khàc, su ho tro cOng không dong bô, không Iiên tuc, làm cha hoàncành cac gia dinh bâp bênh, con cal song trong 10 âu nhët là khi hièutnrônq hay qiào viên nhâc nhô vôi cac em yêu cau cha me d6ng tién.

Theo chùnq tôi, viêc ho tro nên té chire hàng nam và sô tién së nhàndiroc nên thông bac cha gia dinh biét vào dâu nam, qua lèli n6i cùa chame thi diêu này hinh dllong nhu chira dllçc thire hièn.

Quan tâm toi trè em lao dé)ng som

Chùnq tôi c6 thé nhàn thây phan dông nhÜ'llg h9C sinh c6 kh6 khantrong h9C tàp là nhÜ'llg em dang thU'èlng xuyên tham gia lac dÇ>ng haybuôn ban. Tuy nhiên, van dé tre em lao dÇ>ng sôrn không dllçc nhÜ'llgngllèli c6 tràch nhièrn trong ngành qiào duc dé càp dén và chi dllçcphfa gia dinh dé càp rnôt cach qua loa. à Vlêt Nam cOng nhu nhiéururôc khàc, van dé tre em lac dÇ>ng sôrn chira duoc nhin nhàn day du,mac dù diéu kiên song cùa cac em rat dàc thù và nhu cau giao duccOng rat khàc bièt.

79

Marie-France Lange, Nguyèn Th! Van

Nên 1RI tiên cho vlèc hoc phôthông

C6 thé nhàn thây rang, cac biên phàp khàc nhau cùa xâ hôl dâ khôngthé giCt ÔLtÇlc con em cac gia âinh nghèo nhât hay kh6 khan nhât a laitrLtèlng. Nhiêu hoc sinh, tuy chi là rnôt thiéu 56, phài bô hoc sam a tiéuhoc hay trung hQC Cd sa. Cac em khàc thi thLtèlng xuyên hoàc dôl khivang mat vi cac em phài làm vlêc ôé trà tién hoc hay phu giûp gia dinh.

Néu ta cha rang vièc cài thlên chat ILtÇlng giao duc chi c6 y nghïa khivlêc cài thiên này ÔLtÇlC thire hlën trong vien cành giûp cac em Ô9t ÔLtÇlcrnôt nén qiào duc Cd ban, thi hinh nhLt cân xem xét 19i cac hinh thïrc hotro cho cac em c6 nguy Cd bô hoc ôang ÔLtÇlc ap dunq, Bai vi cacphLtdng thïrc ho tro hlên nay xem ra chira tro giûp ÔLtÇlc rnôt càch hCtuhlèu và thLtèlng xuyên và viêc hQC bat buôc và mien phi hoàn toàn hâunhLt chLta ÔLtÇlc ngành giao duc chàp nhàn, cha nên cân phài cài thlênvà nhât là "hop thïrc h6a" hè th6ng hoc bông dành cha hoc sinh nghèo.

80

Nghiên cÛ'U vé chal 111gng giâo duc tinh Khânh Hoà

s:~Ciï-TIii1::::loCDrIII::::lcc.CD

zccc:'<CD·,::::l

-f.2:<Ill' CD::::l ...

PHV LVC

Ph!;J luc 1. Xi Véiln Long. T6ng kê ph6 câp giâo duc Trung hçc CCI ses -Diéu tra ngày 5 thâng 9 nam 2006

Nam sinh Tong Nu Chu TOng Tot nghijp Dang hx cap hai hayœ xong cap ha; Dang n;.c. hQCxong THeS bô tue Bô hoc Tong 50 déiso déi yén. sô trè TH baog6m soHS nronqtvqng *. (an

à à cac 1ép THeslop9 11-14

trong ché! pro TNTH TNTH Làp6 l.ép 7 l.op B Lop9 TN THes Làp6 l.op ? l.op S Làp9 TN THes (2 hè) l'langdô câp nàm cac Baog6m Baog6m Baog6m Bao qôrn Ti eu nam hoc

tooi vùa nam hQC hoc tiéuqua truéc TNTH TNTH Nam Cac TNTH TNTH Nam Cac Làp L6p t.op Làp qua hoc

nam cac vùa nàm nàm cac vùa nàm 6 7 8 9qua nam qua tnroc qua nam qua tnroc

tnroc tnroc2000 162 79 162

1995 211 94 10 201 174 173 1 271 1-··· 1 \ ........

1994 245 97 6 239 32 205 32 193 6 6 21-·········

1993 233 107 5 228 9 218 9 40 159 1 6 9 41-· C . 1 .... . 1·· ..........

1992 209 109 7 202 202 1 27 152 8 13 1

Cônq 11-14 898 407 28 870 215 625 214 0 234 186 152 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 13 23 17 1 0 29

1991 193 81 9 184 184 8 31 119 1 3 7 15 119.._- 1-· .... \ ......... ..... C··__· 1-· 1·············

1990 213 101 3 210 210 2 32 94 66 4 12 32\.... ....... 1· i···· ····1······

1989 170 78 6 164 164 4 128 23 9 4... 1······· 1···_· 1· - 1·_·

1988 164 74 5 159 159 1 140 16 1 1 1

Cônq 15-18 740 334 23 717 0 717 0 0 0 8 33 156 362 0 0 0 0 0 0 106 0 0 3 12 37 156 0

Tong c(ing 1638 741 51 1587 215 1342 214 0 234 194 185 156 362 106 1 13 26 29 38 156 29

Nguon: UBND xa Van Long, Ban chidao phÔ càp cap xà, "Bac cao tÔng két vàphôang hMng nhiëm VI,! phÔ càp 2006 và cac nam sau", Van Long, Thang 9 nam

z cocc N=rii);:::3o2'<m·,o=r~,

·6:::3

ccccDi:0c,

·Cog..=rA=rDl-:::3=rI0Dl·

Phl;l luc 2. Xâ V~n Long. Biêu t6ng hqp tiêu chuân ph6 câp THeS Tinh dén ngày 5 thâng 9 nam 2006

Tên dctl vi HUY El()NG HI~U OU A El~l hay

Trè6 tucSi S6HS S6 HS TNTH nam lY;lc vira qua vào Trè 11-14tu6i Ty lê HS Tong sô S6 nguàl d9tuOi 15-18 co bang THeschoad~

TNTH IOp 6 nam lY;lc rnét IOp9 dô PCGD

Tong TYlênam

TOng sil Ty lê Tong sô TYlêTN tuçnq

BTVH TOng Tylê THeSHçc lép qua PT BTVH eô THeS 15-18 PTsô 1 œng (2 hêl c9n9

TH nam lY;lcqua(%)

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 •

Long Hoa 55 55 100,0 88 88 88 100,0 300 286 95,3 100,0 270 213 22 235 87,0.. ,---, ... .. ...

LÇ>cThQ 26 26 100,0 91 90 90 98,9 208 197 94,7 100,0 172 130 24 154 89,S-~--'"'-

..._-- ---- _..~..._"~ .,.'_. ..

NinhThQ 30 30 100,0 21 21 21 100,0 129 126 97,7 100,0 77 52 10 62 80,5.-_.. ---- .. .- -,-...-....~--_ ..- ... .._-- .... ,

HâiTriéu 51 51 100,0 15 15 15 100,0 233 231 99,1 100,0 198 123 50 173 87,4-- -_..._-- - .~-_....

Ch ua i

TOnge<>ng 162 162 100,0 215 214 0 214 99,5 870 840 96,6 100,0 717 518 106 624 87,0

Nguon: UBND xâ Van Long, Ban chi d90 phÔ càp cap xâ, "Bào cao tÔng kêt và ph elng h élng nhlêrn v", phô càp

2006 và cac nam sau", V9n Long, Thang 9 nam 2006

§§~~~ ~~N!f"n CWVls.,PIlélrrioln

NIESA C

Chu biênNolwen Henaff, Trân Th! Kim Thu~n

Tac giàMarie-France Lange , Jean-Yves Martin.

Dinh Th! Bfch Loan , Nguyen Th! van

Nghiên cauChat LUQng Giao duc

Tinh Khanh Hoa

V~n NghiênCliuViSv Phé.IToon

NIESAC Vi~n Xâ H9Î HQciEIVI~n Klnh téTPHCM

Chu biênNolwen Henaff, Tran Th! Kim Thuàn

Tac giàMarie-France Lange, Jean-Yves Martin,

Dinh Th! Bfch Loan, Nguyèn Th! Van

Nghiên cUUChat L....Qng Giao d~c

Tinh Khdnh Hoa

19\ Nhà Xuat Bàn Thé Gidi~ Hà Nc}i- 2007

~Aide&tAction~Asie du Sud-Est