NEFROLOJİDE KLİNİK ECZACININ ROLÜDoç. Dr. Mesut SancarMarmara Üniversitesi Eczacılık FakültesiKlinik Eczacılık Anabilim Dalı

Klinik EczacılıkKlinik eczacılık, ACCP’ye göre eczacılığın icra edildiği her alanda akılcı ilaç kullanım (AİK) bilimi ve

uygulamasıyla ilgilenen eczacılık alanı olarak tanımlanmaktadır.

2/46

AİK Nedir?

DSÖ’nün ilk olarak 1985 yılında Nairobi-Kenya’da tanımladığı AİK, bireylerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre; doğru ilacı, uygun süre ve dozda, en düşük maliyetle ve kolayca sağlayabilmeleridir.

DSÖ: Dünya Sağlık Örgütü 3/46

Bir Klinik Eczacı Farmasötik Bakım Hizmeti Vererek; İlaç kaynaklı problemleri saptar

Bunların en sık görülenleri:▪ İlaç seçimi ve dozlam hatası, ilaç-endikasyon

uyumsuzluğu ve yetersiz izlem Bu problemlerin ortadan kaldırılması

için çalışır Önerilerde bulunur Sorumluluk alır İzlem yapar

4/46

İlaç kaynaklı problemlerin önlenmesi ve çözülmesinde, özel eğitim almış ve klinik

deneyimi olan eczacıların direkt olarak hasta bakımında yer

alması gerekir.

Semin Dial, 15(1):45-9.,2002 5/46

Hemodiyaliz hastalarında ilaç kaynaklı problemlerle ilişkili faktörler

Eş zamanlı hastalık varlığı >3 Son 12 ayda 4 veya daha fazla ilaç rejim

değişikliği İlaç tedavisinde 5 veya daha fazla ilacın

yer alması Günde 12 veya daha fazla ilaç dozunun

kullanılması Hastalarda uyunçsuzluk öyküsü Terapötik izlem gerektiren ilaç kullanımı Diyabet varlığı

Am J Kidney Dis, 46(4):669-80, 2005

6/46

Kronik böbrek hastalarının bakımında görev alacak eczacılardan ne beklenir? Güvenilir ilacın seçiminde danışmanlık

yapması Uygun ilaç dozunu ayarlaması İlaç kaynaklı nefrotoksisiteyi önlemesi İlaç tedavisi hakkında hasta eğitimi

vermesi Tedavi hedeflerine ulaşıldığını kontrol

etmesi ve bu amaca uygun olarak hasta uyuncunu sağlaması

Am J Kidney Dis, 45(6):1105-18. 2005

7/46

Kronik böbrek hastalarının bakımında görev alacak eczacılardan ne beklenir? Kan basıncı hedeflerine ulaşılması Diyabet hastalarında glisemik

hedeflere ulaşılması Proteinüri, anemi ve sekonder

hiperparatiroidizm gibi komplikasyonların erken tespiti ve hastaların yönlendirilmesi

Lipid hedeflerine ulaşılması

Am J Kidney Dis, 45(6):1105-18. 2005

Tedavi

Hedefleri

8/46

Klinik Farmakokinetik Hizmeti

Klinik eczacılar farmakokinetik, ilaç etkileşimlerinin mekanizması ve

farmakodinami konularında yeterli bilgi ve deneyime sahip

olduklarından doktorlara KBY hastalarında ilaçların doz ayarı için

yardımcı olabilirler.

Ann Acad Med Singapore 2009;38:1095-1039/46

Klinik Farmakokinetik Hizmeti Çeşitli nedenlerle KBY hastalarında mide

pH’sı yükselir. Fosfat bağlayıcılar, antasit, H2 blokörleri, PPİ Ketokonazol, demir sülfat, furosemid gibi

ilaçların biyoyararlanımı azalır. Birçok KBY hastası gastropareziden ve

dolayısıyla gecikmiş mide boşalmasından yakınır. Bu durum birçok ilacın absorbsiyonunu

etkilemezken; kısa etkili olan sülfonilüreler için önemlidir.

10/46

Klinik Farmakokinetik Hizmeti KBY hastalarında görülen hipoalbuminemi

durumunda asidik yapıdaki ilaçların serbest fraksiyonları ve dolayısıyla ilaç düzeyleri artabilir. Fenitoin, varfarin, salisilatlar, barbituratlar,

penisilinler, sefalosporinler, furosemid ve valproik asit.

KBY hastalarında alfa-1 asit glikoprotein miktarı arttığı için bazı alkali ilaçların dozunu azaltmak gerekebilir. Propranolol, morfin, oksazepam, vankomisin

11/46

Tahmini Kreatinin Klerensini Hesaplama Böbrek hastalığında yapılacak herhangi

bir doz ayarlamasında gerekli dozu hesaplamak için kreatinin klerensi kullanılabilir.

Çünkü ilacın renal klerensi, kreatinin klerensi ile doğru orantılıdır.

Glomerüler filtrasyon hızını (GFR) tahmin etmede kullanılan kreatinin klerensi Cockroft-Gault formülü ile hesaplanır.

12/46

Cockroft-Gault formülü

(140-yaş) x ağırlık (kg) 72 x serum kreatinin (mg/dl)

eGFR:

x (0,85 kadınsa)

Ann Acad Med Singapore 2009;38:1095-103

Obez hastalarda İdeal VA kullanılmalıdır.

13/46

MDRD Study Formülü(Böbrek Hastalığında Diyetin Modifikasyonu Çalışması)

eGFR:

186 x Sr Kreat-1.154 x Yaş-0.203 x Cinsiyet x Irk

MDRD eGFR’nin hesaplanmasında yeni bir yöntemdir.

Çocuklarda, hamilelerde, 70 yaş üstü hastalarda ve diğer ırklarda validasyon

çalışmaları yeterli değildir. <60 ml/dak / 1.73 m2 olanlarda daha spesifik

sonuçlar verir.

Cinsiyet: Kadınsa x 0,742Irk: Siyah ırktan ise x 1,212

Ann Acad Med Singapore 2009;38:1095-103Kidney International (2011) 80, 1122–1137 14/46

CKD-EPI Formülü(Chronic Kidney Disease Epidemiologic Collaboration)

eGFR:

141 x min(Scr/κ,1)α x max(Scr/κ, 1) -1.209 x 0.993Yaş x 1.018 [kadınsa] x 1.159 [siyah ırktansa]

Ann Intern Med 150(9):604-12. (2009)Kidney International (2011) 80, 1122–1137

K=kadınlar için 0.7, erkekler için 0.9 a= kadınlar için -0.329, erkekler için -

0.411min=Scr/K minimumu ya da 1,

max=Scr/K maksimumu ya da 1

MDRD formülündeki sınırlama burada çözülmüştür.

15/46

Schwartz Formülü(Çocuk Hastalar İçin)

eGFR:

Schwartz GJ, Gauthier B. J Pediatr 1985 Mar;106(3):522-6

(k x Boy)Crserum

kInfant (DVA < 1 yaş) 0.33Infant (Term < 1 yaş) 0.45Çocuk veya Adolesan Kız 0.55

Adolesan Erkek 0.70

16/46

17/46

18/46

19/46

Doz Ayarı

Dozun azaltılması Doz aralığının uzatılması

20/46

Doz Ayarı

Dozunun %60 ve üstü böbrek tarafından elimine olan ilaçlar için

Doz AyarıGFR 30-60 ml/dak olanlarda

Hafif Düzeyde Doz Ayarı

GFR 15-30 ml/dak olanlardaOrta Düzeyde Doz Ayarı

GFR <15 ml/dak olanlardaÖnemli Düzeyde Doz Ayarı

21/46

Doz Ayarı İçin Online Veri TabanlarıAmerican Hospital Formulary System Drug Information

22/46

LexicompDoz Ayarı İçin Online Veri Tabanları

23/46