Nederland WETHOUDERSLAND - Wethoudersvereniging€¦ · Bestuurders anno 2017 moeten volgens Schoenmaker robuust zijn en lef tonen, daarnaast moeten ze wendbaar zijn en empathie tonen

Nederland WETHOUDERSLAND

VOORJAARSEDITIE - 2018

OPLEIDINGEN, MASTERCLASSES, LOOPBAANDAGEN, ACTUALITEITEN EN MEER... HET VERENIGINGSBLAD VOOR WETHOUDERS!

2 NEDERLAND WETHOUDERSLAND

Redactie: Lies van Aelst en Jeroen van Gool, Wethoudersvereniging

Vormgeving: Colorworks, Den Haag

Voorjaar 2018

Uitgave van: De Wethoudersvereniging

www.wethoudersvereniging.nl

[email protected]

070 - 373 8123

Colofon

NEDERLAND WETHOUDERSLAND 3

Alles staat inmiddels in het teken van de verkiezingen. Vragen over

behaalde resultaten, het bijzetten van de zeilen of juist het voort-

zetten van de koers bepalen de orde van de dag. In deze roerige

periode zijn wij als Wethoudersvereniging ook volop bezig met

deze cruciale fase. Als ik terugkijk naar de effecten van de laatste

twee gemeenteraadsverkiezingen op het wethoudersbestand, kan

ik niet anders dan de voorspelling doen dat voor een goed deel van

ons zal gelden dat wij moeten uitkijken naar een volgende stap in

onze carrière. Met de komende loopbaandagen proberen wij hier

onder andere op in te spelen.

Ook de nieuwe aanwas hopen wij zo goed als mogelijk voor te

bereiden op wat hen te wachten staat. Het starterspakket – met

ook zeer relevante informatie voor doorgaande wethouders – is

in de maak en wij zetten het succes van de oriëntatiefasen voor

aspirant-wethouders voort. Hierbij onderstreept de vereniging het

belang van diversiteit in het lokaal bestuur.

In dit nummer van Nederland Wethoudersland kunt u, naast ons

professionaliseringsaanbod, onder meer lezen over de eerste

vrouwelijke wethouders en over het manifest dat onlangs gepre-

senteerd is en inzet op een evenrediger verdeling tussen manen

en vrouwen in het openbaar bestuur. Ook treft u een uitge-

breid verslag van onze conferentie, interviews met verschillende

wethouders en nog veel meer.

Naast de inmiddels bekende succesnummers als intervisie,

Woensdag Wethoudersdag masterclasses en de leergang Politiek

Bestuurlijk management op post-HBO niveau, lanceren wij dit jaar

ook twee nieuwe activiteiten. Ten eerste de actualiteitencolleges,

waarin wij met gerenommeerde instituten verdieping geven aan

actuele vraagstukken. Ik verwacht hiermee een mooi verdiepend

vervolgprogramma van de post-HBO leergang te introduceren. Ten

tweede organiseren wij dit jaar een startersopleiding voor nieuwe

wethouders, maar daarover leest u meer in het volgende nummer

van Nederland Wethoudersland, dat volledig in het teken komt te

staan van de verkiezingen.

Ik wens u de komende periode alle succes toe,

zowel politiek als privé.

Elly van Wageningen

Voorzitter Wethoudersvereniging

Voorwoord

Elly van Wageningen, Voorzitter


Inhoudsopgave

Opleidingen

Intervisie ...............................................................................................................................................................................................6Twee extra loopbaandagen na succesvolle loopbaandagen in 2017 ............................................................................................7Kandidaten oriënteren zich op het vak .............................................................................................................................................8Wethouders in strijd tegen armoede en schulden ........................................................................................................................ 40Actualiteitencolleges voor visie en verdieping .............................................................................................................................. 51

Actueel

Wethoudersconferentie 21 en 22 november 2017 “Eén voor allen: teamwork in verkiezingstijd” .......................................... 10Jaarrede Wethoudersvereniging 2017, door voorzitter Joyce Langenacker .............................................................................. 15StartupDelta op de Wethoudersconferentie ................................................................................................................................. 19Positieve afsluiting Post-HBO Nijkerk ........................................................................................................................................... 20Maak kennis met bestuurslid Marcel Adriani ............................................................................................................................... 231917 - 2017: 100 jaar mannenkiesrecht ........................................................................................................................................ 26Vrouwen in het vak ........................................................................................................................................................................... 29Manifest voor meer Vrouwelijke wethouders ................................................................................................................................ 39Integriteitstoetsing kandidaat-wethouders .................................................................................................................................. 42Nieuwe aflevering docusoap ‘Je leven als wethouder’ ................................................................................................................. 43Manifest vernieuwing lokale democratie aangeboden aan Wethoudersvereniging ................................................................ 47Vernieuw samen de lokale democratie Interview met Ko Scheele (wethouder Ommen), ........................................................ 48 Doret Tigchelaar (Wethouder Hattem) en Jocko Rensen (Wethouder Houten)College in de sportschool ................................................................................................................................................................ 50Vertrouwenspersoon en rechtspositie ........................................................................................................................................... 52

Interview

Bert Groot Wesseldijk ...................................................................................................................................................................... 20Sociale veerkracht en de terugkerende overheid ......................................................................................................................... 33

Eregalerij

Floor Wibaut ‘de machtige’ ............................................................................................................................................................... 27De eerste vrouwen in het vak .......................................................................................................................................................... 28

Regioambassadeur

Pieter Paans ...................................................................................................................................................................................... 31Jelle Zoetendal ................................................................................................................................................................................. 35Elly Konijn-Vermaas ......................................................................................................................................................................... 36

Vereniging

De Wethoudersvereniging komt naar u toe! .................................................................................................................................. 38Bestuur .............................................................................................................................................................................................. 54Lidmaatschap van de Wethoudersvereniging ............................................................................................................................... 55

Column

Onze democratische instituties een beetje serieus nemen ........................................................................................................ 45

Colofon .................................................................................................................................................................................................2Voorwoord ............................................................................................................................................................................................3Inhoudsopgave ....................................................................................................................................................................................4Agenda ..................................................................................................................................................................................................5


FEBRUARI LOCATIE

13 Orientatiedag Huizen 14 Loopbaandag

APRIL

23 Woensdag Wethoudersdag

MEI

16 Actualiteitencollege 1 Centraal 23 Woensdag Wethoudersdag 30 Loopbaandag

JUNI

6 Actualiteitencollege 2 Centraal 27 Woensdag Wethoudersdag

JULI

5 Startersopleiding lesdag 1 Noord 6 Startersopleiding lesdag 2 Noord 12 Startersopleiding lesdag 1 Midden 13 Startersopleiding lesdag 2 Midden

AUGUSTUS

23 Startersopleiding lesdag 1 Zuid 24 Startersopleiding lesdag 2 Zuid

SEPTEMBER

7 Post-HBO - opleidingsdag 1 Tilburg 12 Actualiteitencollege 3 Centraal 26 Woensdag Wethoudersdag

OKTOBER

3 Actualiteitencollege 4 Centraal 5 Post-HBO - opleidingsdag 2 Tilburg 11 Startersopleiding lesdag 3 Noord 24 Startersopleiding lesdag 3 Zuid 31 Startersopleiding lesdag 3 Midden

NOVEMBER

2 Post-HBO - opleidingsdag 3 Tilburg 27 Startersopleiding lesdag 4 Noord, Midden, Zuid Utrecht 27 Wethoudersconferentie Utrecht 28 Wethoudersconferentie Utrecht

DECEMBER

12 Actualiteitencollege 5 Tilburg 14 Post-HBO - opleidingsdag 4 Tilburg

Agenda

##########


Het kan hierbij gaan om zaken als hoe

deze persoon met anderen samenwerkt,

optreedt in allerlei omstandigheden,

omgaat met lastige situaties, tot oordeels-

vorming komt, etc. Deze onderwerpen zijn

niet gekoppeld aan vak inhoud of porte-

feuille, maar wel nadrukkelijk verbonden

aan de persoon en de kennis en vaardig-

heden, waarover hij/zij beschikt, zijn/haar

manier van handelen en (be)oordelen.

De werkwijze van intervisie stimuleert ook

voor de overige deelnemers een andere

kijk op de wijze waarop hij/zij het wethou-

derschap invult.

Van de deelnemers wordt verwacht dat zij

een vragende en analytische houding hebben, dat zij goed

kunnen luisteren en verkennen, alvorens zij alternatieven

voorstellen en eigen ervaring inbrengen. Aan de orde te

stellen onderwerpen kunnen, bijv. de volgende zijn:

• bestuurlijke probleemsituaties

• politiek draagvlak binnen de eigen partij en in de coalitie

• optreden in en samenwerking met de gemeenteraad

• eigen houdbaarheid

• bezinning op en voorkoming van escalaties

• omgang met de pers

Data en locatieIn dit jaar van de verkiezingen hanteren wij een open

inschrijving, zodat wij op basis van de behoefte groepen

kunnen samenstellen. De startdatum en -locatie worden

nadien bepaald. Als een groep vol zit maar u interesse

heeft voor deze plaats dan vragen wij u om u alsnog aan

te melden zodat wij u op een reservelijst kunnen plaatsen.

Tijdens deze eerste bijeenkomst worden de overige

bijeenkomsten gezamenlijk ingepland met de deelnemers.

Iedere wethouder ontvangt eenmaal de groep in zijn of

haar gemeente.

Tijdsinvestering en kostenHet traject bestaat uit zes bijeenkomsten. Tijdens de

eerste bijeenkomst worden gezamenlijk de overige (5)

bijeenkomsten ingepland. Voorafgaand vindt een persoon-

lijke intake plaats.

BegeleidingDe Intervisiebegeleiders zijn; Hilda de Reeder, Kees van

Rooijen, Kees Feenstra, Liesbeth Tettero en Henk-Jan

Bierling. Zij hebben eerder succesvol intervisietrajecten

voor de Wethoudersvereniging begeleid.

Aanmelden of meer informatie Voor meer informatie ‘over kosten en deelname of uw

aanmelding kunt u contact opnemen met het bureau van

de Wethoudersvereniging op 070-373 8123

of [email protected]

Intervisie Met intervisie wordt voorzien in de behoefte om in een veilige omgeving van elkaar te leren en zodoende op een andere manier om te gaan met vraagstukken. De methode van intervisie stelt de deelnemers in staat om in betrekkelijk korte tijd tot de kern van een specifieke, door een deel-nemer ingebrachte situatie te komen.

Opleidingen

##########


In oktober 2017 organiseerde de Wethoudersvereniging

vier loopbaandagen in Haarlem, Heerenveen, Epe en Eind-

hoven. Ruim 100 wethouders kwamen naar deze bijeen-

komsten toe. Vanwege het succes van deze bijeenkomsten

worden in 2018 nog twee loopbaandagen georganiseerd,

zowel voor als na de verkiezingen. Naast de informatie-

markt van de verschillende loopbaanbureau ‘s die wethou-

ders begeleiden was er ook een variëteit aan wrokshops

waarbij vaardigheden aan de orde kwamen als arbeids-

marktbenadering, CV-building, effectief netwerken en

versterken van LinkedIn profiel. Ook waren vertegenwoor-

digers van de Kamer van Koophandel (hoe start ik een

eigen bedrijf?), de uitvoerende APPA-instanties (wat zijn

mijn rechten en plichten als ik geen wethouder meer ben

en wat betekent dat financieel?) en de coachingspool van

de Wethoudersvereniging aanwezig.

Belangrijkste boodschappen voor alle wethouders:

(1) begin tijdig met je loopbaanoriëntatie en gebruik je

netwerk en (2) je kunt zelf een keuze maken welk loop-

baanbureau je gaat begeleiden.

Om deze stappen verder te ondersteunen komt de

Wethoudersvereniging binnenkort met een handige gids

op basis van de informatie van de loopbaandagen.

De data voor deze loopbaandagen zijn: 14 februari 30 mei

Twee extra loopbaandagen na succesvolle loopbaandagen in 2017

Opleidingen

##########

Kandidaten oriënteren zich op het vak

Opleidingen

De verkiezingen komen er aan. Uiteraard verwachten wij dat het overgrote deel van de wethou-ders door gaat, maar de ervaring leert dat na elke verkiezing een grote groep nieuwe wethou-ders aantreedt. In 2018 zullen wij voor de startende wethouders een aparte startersopleiding aanbieden. Hierover meer in de volgende Nederland Wethoudersland, maar reserveer alvast de data die staan aangegeven in de agenda van deze editie.

Van veel startende wethouders hoorden wij terug “had ik dit maar geweten” of “als iemand mij dat had verteld, dan…”. Op

basis van dit soort ervaringen hebben wij, mede in overleg met de verschillende politieke partijen een kort programma opge-

steld waarin mensen met wethouder-aspiraties zich kunnen oriënteren op het vak. Tijdens deze dagen werd stilgestaan bij de

verschillende speelvelden waar je als wethouder mee te maken hebt (het college, de fractie, de raad, maar toch zeker ook het

thuisfront).

Daarnaast hebben de deelnemers inzicht verkregen in hun eigen capaciteiten en bijbehorende wethouderscompetenties. Wij

maakten hierbij gebruik van een intake en een online assessment. Ook was er tijdens het programma aandacht voor de rechts-

positie en de inwerkfase, zodat de eerste 100 dagen als wethouder als een zachte landing kan worden ervaren. Wij horen name-

lijk nog te vaak dat wethouders deze periode achteraf hebben ervaren als een sprong in het diepe.

In totaal namen ongeveer 60 kandidaat wethouders deel. In 2018 organiseren wij nog twee oriëntatiedagen en twee specifieke

dagen voor vrouwelijke aspiranten.


##########

Omgevingswet, regiodagen, maaltijdgesprekken, breintraining en nog veel meer! De afgelopen maanden heeft de Wethoudersvereniging niet stilgezeten. Elke maand konden wethouders verschillende

succesvolle bijeenkomsten door het hele land bezoeken, en dat deden zij in grote getalen!

Actueel


Wethoudersconferentie 21 en 22 november 2017

“Eén voor allen: teamwork in verkiezingstijd”

en valpreventie bij wethouders. Het is, zo stelde hij, een

mooi ambt waarin je het verschil kunt maken, maar ook

een erg ingewikkeld ambt. Bestuurders anno 2017 moeten

volgens Schoenmaker robuust zijn en lef tonen, daarnaast

moeten ze wendbaar zijn en empathie tonen. Dit vergt

steeds meer bestuurlijke kwaliteiten. Wethouders moeten

daarnaast goede managers zijn en koersvast zijn, maar ook

open staan voor nieuwe ideeën en interactief democra-

tisch leiderschap tonen. De personalisering van een politiek

ambt is toegenomen. Schoenmaker onderscheidt tevens

een aantal belangrijke competenties voor bestuurders:

Communicatieve vaardigheden hebben, om kunnen gaan

met sociale media, rolvast zijn, nieuwsgierig zijn en verbin-

dend vermogen hebben.

Schoenmaker hield tevens een pleidooi om tijd te nemen

voor professionalisering, ontwikkeling, naar buiten kijken.

Hij gaf ook tips om te voorkomen dat je college valt, op

basis van een analyse over de voornaamste oorzaken waar-

door colleges vallen: ‘Doe zaken aan de collegetafel en

niet er buiten. Investeer in persoonlijke relaties binnen het

college.

Help elkaar met lastige dossiers. Laat je niet overvallen:

gebruik je politieke antenne.

Houd de lijnen in de coalitie kort door overleg. Houd oog

voor de hele raad, niet alleen de coalitie. En: Samenwerken!’.

De zesde Wethoudersconferentie in Fort Voordorp begon

dit jaar met een enerverende avond met Annemarie van

Gaal. Van Gaal is een ondernemer die de helft van haar tijd

besteedt aan armoedebestrijding en zodoende in verschil-

lende gemeenten problemen en struikelblokken aantreft.

Zij prikkelde de wethouders met haar ideeën over armoe-

debestrijding, het aanpakken van de winstgevende indus-

trie rondom schulden en oplossingen voor grote maat-

schappelijke vraagstukken. Ook stelde zij de vraag: doet

ons geld wel wat wij willen, hebben geldstromen wel het

resultaat dat wij willen? Van Gaals stelling is dat de dingen

die we (met de beste bedoelingen) doen om te helpen, vaak

juist helemaal niet helpen. Hierover ging zij met de zaal in

discussie.

De Goudse burgemeester Milo Schoenmaker vertelde, als

lid van de Raad voor het Openbaar Bestuur én als voorzitter

van de VNG Denktank over besturen anno 2017, valrisico


Kersverse minister Kajsa Ollongren sprak over de kwaliteit

en effectiviteit van het openbaar bestuur en het belang van

vertrouwen in het openbaar bestuur. De minister stelde dat

het belangrijk is ons elke dag af te vragen hoe we het beter

zouden kunnen doen. Het belang van de wethouder werd

ook benadrukt, want hoewel mensen thuis vooral lande-

lijke politici zien, zijn het de wethouders die veel van het

werk doen. Ook zijn wethouders de hoeders van de demo-

cratie en hoeders van goed bestuur. In dit kader uitte de

minister haar zorgen over ondermijning en beïnvloeding van

de lokale politiek door de onderwereld. Daarnaast werd er

aandacht gevraagd voor het belang van trainingen, oplei-

ding en intervisie en de belangrijke rol van de Wethouders-

vereniging hierin. Benieuwd naar wat minister Ollongren

verder met ons deelde? Bekijk de hele speech op ons

YouTube kanaal.

De zaal luisterde ademloos naar mental coach en psycho-

loog Anje-Marijcke van Boxtel terwijl zij vertelde over leider-

schapsontwikkeling, samenwerking en het belang van een

goed team. Van Boxtel is de teamcoach van Team Brunel

in de Volvo Ocean Race en vertelde aan de hand van de

beproevingen in deze race over teamwork, leercurves en

blijven professionaliseren en in een snel veranderende

wereld aanpassen aan veranderingen die je niet kunt voor-

zien. Want ‘een schip is zo sterk als haar bemanning’. Van

Boxtel vroeg de zaal ‘wat is jouw race? Jouw droom om

geïnspireerd te raken en je doel te bereiken? De race van je

team is net zo belangrijk, je doet het namelijk niet alleen. De

tijd is voorbij dat wij in ons eentje genoeg waren, je hebt een

team nodig. Deze stip op de horizon is heel erg belangrijk

om gezamenlijk te blijven excelleren. Ook jullie doen waar-

schijnlijk veel te veel werk met veel te weinig mensen, maar

je klaart de klus wel als puntje bij paaltje komt.’

‘Uw leden worden nog wel eens lid bij ons Genootschap,

zoals uw voorzitter!’ zo begon Liesbeth Spies, voorzitter van

het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, haar

toespraak. Zij sprak verder op het effect van verkiezingen

op coalities ‘Verkiezingen leveren spanningen op in coali-

ties. Hier en daar komen er wat haarscheurtjes. Ik roep

wethouders op: laat verkiezingshormonen in het gemeente-

huis niet te hoog oplopen.

Actueel


Inwoners zijn het geruzie en gedoe al snel zat.’ Ook sprak

zij over de deconstitutionalisering van het burgemeester-

schap: ‘je kunt niet slechts één onderdeel van het bestel

aanpassen zonder over het hele bestel na te denken’.

Prins Constantijn van Oranje sprak op de conferentie als

startupambassadeur van StartupDelta. Met hem samen

spraken 3 jonge mannen over hun eigen startups en de

struikelblokken die zij bij gemeenten treffen. Zij consta-

teerden gezamenlijk dat de kloof tussen gemeenten en

startup vaak nog best groot is, waardoor er kansen gemist

worden. Startup hebben een gemeente nodig die bereid

is ruimte te bieden en out of the box te denken. Startups

lopen bijvoorbeeld tegen verkokering bij gemeenten aan. Zij

vinden juist een plek als er een actieve wethouder is die er

voor open staat.

Startups lopen er daarnaast tegen aan dat er weinig

bewustzijn is in gemeenten. Verschillende wethouders

vroegen na afloop ‘kun je ook eens in onze gemeente

komen kijken?’ en er werden vele kaartjes uitgewisseld. Het

bewustzijn en de interesse in de zaal was er duidelijk!

We kijken terug op een geslaagde conferentie, waaraan 150

wethouders deelnamen. Volgend jaar valt de conferentie op

27 en 28 november 2018. We hopen u of uw opvolgers dan

weer te ontmoeten.

Actueel

##########



Joyce Langeacker


Actueel

Beste dames en heren, beste collega’s, geachte gasten, in het bijzonder welkom onze nieuwe Minister van BZK en oud-collega-

wethouder, Kasja Ollongren.

Graag heet ik u allen van harte welkom op onze Wethoudersconferentie in Fort Voordorp. Het is mooi om te zien met hoevelen

we hier weer zijn, tijdens deze 6e jaarlijkse conferentie. Het is ook de 6e keer dat die op deze fraaie locatie plaatsvindt, dus we

mogen dit inmiddels wel ons thuishonk noemen.

Voor ik in ga op de successen van dit jaar en de uitdagingen voor de toekomst wil ik eerst stilstaan bij het volgende:

• Ruim 55% van de respondenten geeft aan

dat de houdbaarheid van wethouders na de

2e collegeperiode voorbij is.

• 32% denkt na het wethouderschap niet snel aan

een nieuwe baan te komen. Dat kan ook te maken

hebben met de gemiddelde leeftijd van wethouders

die 55 jaar bedraagt.

• Ruim 37% van de wethouders vindt de lange

werkdagen en het vaak moeten werken in avonden

en in het weekend één van de grootste nadelen van

het wethouderschap.

Veel voorgangers van ons hebben het wethouderschap

ervaren als een verslavend vak. Een vak ook dat ze niet

hadden willen missen in hun leven. En toch, op de Dag van

de Wethouder (de voorganger van deze Wethoudersconfe-

rentie) in 2011 sprak voormalig premier Jan Peter Balke-

nende in Deventer onze voorgangers toe met de volgende

woorden:

“Voor elke politicus geldt: een politieke functie is altijd tijde-

lijk! Dat heb ikzelf ook ervaren. Dus voor iedereen komt er

een dag dat je het niet meer bent”.

Hij zei dat overigens terugkijkend op een periode van 8

jaar premierschap. Dat is dus in elk geval 2 collegepe-

riodes lang, iets wat velen van ons nog niet kunnen zeggen.

Onze vereniging bloeit als nooit tevoren. Inmiddels is ons

ledental gegroeid tot 925 op een totaal van 1425 wethou-

ders. Er zijn meer activiteiten dan ooit, en meer gespreid

over heel Nederland dan ooit. In de presentatie van ons

jaarverslag zullen we dat zo meteen ook illustreren.

Aan ons succesvolle post-hbo-traject namen verspreid

over de locaties Tilburg, Amsterdam en Nijkerk circa 100

Jaarrede Wethoudersvereniging 2017, door

voorzitter Joyce Langenacker

Op 8 september jongstleden overleed plotseling onze

stagiair Jay Bischoff. Hij liep vanaf medio februari full-

time stage bij ons bureau. In die relatief korte tijd heeft

Jay grote indruk gemaakt door zijn warme, dienstbare

persoonlijkheid én zijn actieve bijdragen. Het zomercon-

gres in Madurodam op 23 juni jl. werd grotendeels door

hem georganiseerd. Ook ondersteunde hij de post-hbo-

leergang in Nijkerk, samen met Lies van Aelst. Door zijn

warme persoonlijkheid heeft zijn onverwachtse overlijden

het bureau, het bestuur en diverse leden van de vereniging

geraakt. Hij is slechts 33 jaar geworden.

Ondanks het contrast, ga ik nu toch met u kijken naar

de uitdagingen voor de toekomst. Het is een spannende

periode voor de meeste wethouders. De verkiezingen voor

de gemeenteraad werpen inmiddels hun schaduw vooruit.

‘Should I stay, or should I go?’ is een vraag die veel wethou-

ders bezig houdt of heeft gehouden. Dat gaat gepaard met

andere vragen als:

• Moet ik opgaan voor het lijsttrekkerschap?

• Krijg ik van mijn partij die kans nog?

• Of is mijn houdbaarheidsdatum al in zicht?

• En welke kansen liggen er voor mij en mijn partij na

de verkiezingen?

• Stel, we belanden in de oppositie, moet ik dan wel

zitting nemen in de Raad?

• En wat zijn dan mijn vooruitzichten op de

arbeidsmarkt na het wethouderschap?

• Kan ik het fysiek nog opbrengen om een periode door

te gaan met keihard werken voor deze gemeente?

• Trekt mijn thuisfront dat ook nog weer voor vier jaar?

Aan de hand van onze grote wethoudersenquete ga ik in

op enkele van deze vragen:


wethouders deel, naast 2 waterschapsbestuurders en 1

gedeputeerde. Bij de afsluiting van die trajecten waren

de deelnemers erg enthousiast over het gebodene. Een

succes overigens waarvoor ook onze partners Universiteit

van Tilburg en Van Doorne Advocaten de credits verdienen.

Ook werden de thematische masterclasses dit jaar weer

druk bezocht. En dan hebben we ook nog vele intervisie-

groepen waar de deelnemende wethouders onder externe

begeleiding met elkaar meedenken en meeleven.

Dit jaar zijn we ook gestart met regionale bijeenkomsten,

waarbij we invulling geven een de bijeenkomst in afstem-

ming met de regioambassadeurs. Mooie bijeenkomsten,

dichtbij de gemeenten waar de betreffende wethouders

besturen. In die bijeenkomsten staan we ook stil bij de

thematiek waarmee wethouders in hun vak worstelen.

Eén van de springende punten blijkt daarbij de rol van de

wethouder in de regionale processen te zijn. Veel nieuwe

en oude taken zijn op regionaal niveau belegd en inge-

vuld. Wethouders willen daar graag namens hun inwoners

invloed uitoefenen en daarover verantwoording afleggen.

Dat komt nu onvoldoende tot stand. Gelukkig onderkent

het nieuwe kabinet dit probleem, gezien de passages over

de Wet Gemeenschappelijke Regelingen in het regeerak-

koord. Wethouders willen graag meedenken over de vraag

hoe dit beter kan en wat daarvoor nodig is.

Een ander onderwerp dat door de vereniging is besproken

met de aanwezige leden in deze regionale bijeenkomsten

is de mogelijke komst van de gekozen burgemeester, na de

grondwetswijziging. Veel wethouders kijken hier met zorg

naar. Zij vragen zich af hoe voorkomen wordt dat er sprake

is van een dubbelmandaat, zonder dat zij verworden tot

loopjongens (en –meisjes) van de gekozen burgemeester.

Komend jaar zullen wij de nieuwe lichting wethouders

graag weer een welkomstpakket verstrekken met daarin

nuttige en interessante informatie. We zullen voor deze

wethouders ook weer nieuwe intervisiegroepen opzetten.

Nieuw komend jaar is dat we ook een programma voor

startende wethouders zullen aanbieden. Het wordt een

kortlopend programma waaraan ook de start van intervi-

siegroepen wordt gekoppeld.

In het Regeerakkoord van dit kabinet staan behartigens-

waardige woorden over de ondersteuning en toerusting

van de lokale en regionale volksvertegenwoordigers. Ik

roep het kabinet op om het daarbij niet te laten. Steeds

meer wethouders staan open voor opleiding, reflectie en

andere vormen van professionalisering. In veel kleinere

gemeenten is daarvoor weinig geld beschikbaar en als

het College daarvoor naar de Raad gaat, wordt daar niet

zelden politiek op bedreven. Graag willen wij in navolging

van de burgemeesters een eigen professionaliserings-

fonds voor de 1425 wethouders die ons land rijk is. Zij

staan aan de basis van een goedwerkend lokaal bestuur.

Bij die professionalisering werken wij overigens graag

samen met de politieke partijen. Daarbij moet wel worden

bedacht dat inmiddels een derde van alle wethouders

afkomstig is van een lokale partij, die niet op landelijk

niveau worden ondersteund vanuit een partijorganisatie.

Een groep die daarbij zeker niet vergeten mag worden.

Ik roep Minister Ollongren op haar collega’s te overtuigen

van dit belang en hiervoor geld vrij te maken. De Wethou-

dersvereniging heeft de afgelopen jaren bewezen de

verantwoordelijkheid aan te kunnen om hoogwaardige

activiteiten te organiseren voor de doelgroep wethou-

ders. Dit willen we graag voortzetten en uitbouwen. In het

belang van de inwoners van de gemeenten waar deze

wethouders actief zijn.

Voor mijzelf is dit een bijzondere conferentie. Zoals een

aantal van u dat waarschijnlijk al weet, verruil ik komende

maand mijn wethouderschap in Haarlem voor het burge-

meesterschap in Ouder-Amstel. Daardoor komt er ook

een einde aan mijn lidmaatschap én mijn voorzitterschap

van onze mooie vereniging. Dat was niet mijn verwach-

ting toen ik Arne Weverling in februari opvolgde na zijn

vertrek richting de Tweede Kamer. En naast alles waarop

ik mij verheug in mijn nieuwe functie, is dit vertrek uit de

Wethoudersvereniging iets wat ik erg jammer vind. Maar

soms gaat het zo. En natuurlijk zal ik ook in mijn nieuwe

functie een enthousiast ambassadeur blijven voor deze

vereniging.

Ik wens alle wethouders toe dat zij zich in de kring van de

vereniging en hun politieke partij laten inspireren, met

elkaar reflecteren en van elkaar kunnen leren. Als vakge-

noten onder elkaar.

Ik wens u een goede conferentie toe!

Het ga u allen goed op weg naar én na de verkiezingen!

NB. Gesproken tekst geldt

NotuBiz Nederland [email protected]

HET GEMEENSCHAPPELIJK INFORMATIEPORTAALMeer grip op regionale samenwerkingen via uw bestuursinformatiesysteem

Wethouders hebben een belangrijke en sturende rol bij gemeenschappelijke samenwerkingen. Dit maakt dat u

continue op meerdere tafels aan het schaken bent. Via het Gemeenschappelijk Informatieportaal van NotuBiz kunt

u met meer bestuurlijk comfort richting geven aan deze samenwerkingen. Daarnaast worden u en de ambtelijke

organisatie proactief geïnformeerd over (politiek) relevante zaken, zonder dat er een informatie overload ontstaat.

Wilt u meer weten?Neem dan gerust contact met ons op via 010-789 09 83 of mail naar [email protected].


Deedmob

Actueel

StartupDelta op de Wethoudersconferentie Op de Wethoudersconferentie in fort Voordorp sprak Prins Constantijn als startupambassa-deur van StartupDelta. Met hem samen spraken 3 jonge mannen over hun eigen startups. We spraken na de conferentie met twee van hen, Boudewijn Wijnands en Hendrik-Jan Overmeer, van Deedmob.

Jullie waren op de conferentie met Prins Constantijn, hoe kwam dat zo tot stand?Wij hebben heel nauw contact met StartupDelta, doen

veel met kennisdeling. Wij doen alleen maar mee als we

echt iets toe kunnen voegen, op de wethoudersconferentie

hadden we het gevoel dat ook echt te kunnen.

Wat vond je van de Wethoudersconferentie? De conferentie was een fijne bijeenkomst met een open

karakter. Mensen wilden echt naar ons luisteren en we

werden als gelijken behandeld, we hebben ook mooie

contacten gelegd. Soest reageerde bijvoorbeeld meteen

heel positief en wilde graag met ons samen aan de slag.

Als we zelfstandig contact zoeken met gemeenten is het

toch vaak lastiger om concreet in gesprek te komen met

de juiste persoon. De conferentie was echt een geweldige

ervaring wat dat betreft, je praat direct met de beleidsma-

kers. Het was ook gewoon een heel mooi podium om op te

mogen staan.

We hebben in het verleden meer gedaan met grotere

gemeenten, maar willen liever zelf ook in contact komen

met kleinere en middelgrote gemeenten. Deze conferentie

was een mooie en interessante kans om ook met andere

gemeenten contact te krijgen. Het zijn juist de kleinere

en middelgrote gemeenten die open staan voor innova-

ties, bijvoorbeeld omdat ze makkelijker kunnen schakelen

tussen verschillende afdelingen.

Zouden gemeenten meer moeten doen met startups?Zeker! Veel problemen die gemeenten hebben kunnen

goed opgelost worden door mensen van buiten, met een

frisse blik. Startups kunnen onderdeel zijn van de oplos-

sing. Het kan natuurlijk mislukken, maar ook voor prach-

tige resultaten zorgen, daar hebben we vele voorbeelden

van. Startups hebben nieuwe invalshoeken bij problemen,

een nieuwe frisse blik. Sta open voor vernieuwingen en

geef ruimte, zowel door inzet van de gemeente als ook

budget voor jonge ondernemers. Je kunt ook samen klein

beginnen, in plaats van meteen te beginnen met grote

aanbestedingen eerst klein met startups naar problemen

kijken. Startups komen er bij zo`n grote aanbesteding

niet tussen, zo mis je een deel van innovatieve ideeën. We

werken overigens niet alleen met gemeenten samen, maar

bijvoorbeeld ook met provincies als Gelderland. De kansen

voor vernieuwing zijn veel breder.

Wat willen jullie wethouders meegeven?Sta open voor innovatie! Maar, daar hoort dan ook wel bij

‘put your money where your mouth is’. Omarm een startup

ook echt, ga de innovatie echt aan en wees niet bang. Nu

(rond de verkiezingen) is het moment om te beslissen

een deel van het budget voor innovatie door deze, vaak

regionale bedrijfjes, vrij te houden. Geef de innovatieve

bedrijfjes echt de kans. Begin klein. Bijvoorbeeld met

een pilot. En zet bij succes ook echt door. Zo kan ook juist

de lokale samenleving meegenieten van het geld dat

gemeenten uitgeven. Wij zien ook dat het samenwerken

tussen verschillende gemeentelijke afdelingen mooie

nieuwe kansen biedt, en dat je mensen ook écht kunt

helpen.

Deedmob is een social enterprise opgericht door zes afgestudeerden van de Universiteit van Oxford en is een online platform dat mensen stimuleert om vrijwilligers-werk te doen via de nieuwste technologie. Dit platform is samen met de goede doelen sector ontwikkeld in stealth mode sinds 1 januari (met o.a. Rode Kruis, WNF, UNICEF). Deedmob vertegenwoordigt op dit moment ruim 100 goede doelen met 850,000 vrijwilligers en is het grootste online goede doelen platform van Nederland. Voor gemeenten creëert Deedmob een driehoekssamenwer-king tussen goede doelen, bedrijven en de gemeente om uitkeringsgerechtigden maar ook nieuwkomers via vrij-willigerswerk nieuwe vaardigheden te laten leren. Door dit vrijwilligerswerk gezamenlijk te doen met bedrijven die op zoek zijn naar nieuw personeel wordt via vrijwilli-gerswerk de ideale situatie gecreëerd voor uitkeringsge-rechtigden om door te stromen richting vast werk.


Positieve afsluiting Post-HBO NijkerkNa 10 vrijdagen en 30 verschillende inhoudelijke modules, rondde 30 wethouders, gedeputeerden en waterschapsbestuurders

hun Post-HBO opleiding in Nijkerk met groot enthousiasme af. Bij ontvangst van de certificaten, vertelden de verschillende deel-

nemers over wat hen het meeste bijgebleven is van deze opleiding en gaven zij elkaar cadeautjes. Bijna alle modules kwamen

met veel enthousiasme voorbij, de deelnemers complimenteerden elkaar en vertelden wat ze van elkaar geleerd hebben.

Deze groep was bijzonder omdat er voor het eerst ook twee waterschapsbestuurders én een gedeputeerde deelnamen. Zij

brachten een mooie extra dynamiek en inzichten vanuit een andere hoek. Dit werd wederzijds ervaren als een waardevolle

aanvulling!

Opleidingen



Marcel Adriani


Actueel

Maak kennis met bestuurslid

Marcel Adriani Marcel Adriani, wethouder in Soest, is nu ruim 3 jaar bestuurslid, een mooi moment voor een stukje reflectie met een interview in Nederland Wethoudersland.

Wie is Marcel Adriani?‘Ik ben geboren en getogen in Utrecht en voel me in

zekere zin ook wel een Utrechter. Ik heb een aantal

studies gevolgd, onder andere Nederlands Recht, maar

nooit afgemaakt. Eigenlijk heb ik altijd gewerkt, deels

in uitzendbaantjes en uiteindelijk als ondernemer.

Voordat ik wethouder werd was ik ondernemer samen

met mijn broer, in het beheer van verenigingen van eige-

naren. Dat bedrijf hebben we overigens nog steeds en

mijn broer is inmiddels ook wethouder! Voorafgaand aan

mijn wethouderschap heb ik ook 5 jaar in de gemeente-

raad van Naarden gezeten (waar ik ook begonnen ben als

wethouder).’ Marcel is wethouder namens D66 ‘Ik ben een

beetje per ongeluk lid geworden van D66 omdat ik Thom

de Graaf op de radio hoorde toen ik in de auto zat, hij zei

dat het goed ging met D66 maar dat ze wel wat meer leden

konden gebruiken. Dat heeft tot een serie gebeurtenissen

geleid die maken dat ik zit waar ik nu zit, een mooie keuze

dus!’

Uiteindelijk ben je ook bestuurslid van de Wethoudersvereniging geworden, hoe kwam dat zo?‘Toen ik nog in mijn eigen bedrijf actief was zette ik me ook

in om mijn eigen branche te versterken in de branchever-

eniging. Ik heb dus altijd verder gekeken dan alleen mijn

eigen werk en vind dat ook heel belangrijk. Wat me bij de

Wethoudersvereniging altijd aan heeft gesproken is de

focus op het ambt en de realisering dat dat “niet zomaar

iets is”. Dat je het werk alleen kunt doen als het ook echt

gezien wordt als het hoogwaardig kwalitatief werk dat het

is. Ik vind het ook heel goed dat er door de Wethouders-

vereniging zo hard gewerkt wordt aan het aanzien van het

ambt én aan het besef dat het wethouderschap echt een

vak is. Want laten we eerlijk zijn, het is een inhoudelijk

zware taak met grote verantwoordelijkheden.

In alle eerlijkheid denk ik niet dat ik direct lid geworden

ben van de WHV toen ik wethouder werd, er was toen ook

nog geen “starterspakket” voor wethouders. Ik ging al wel

naar de dag van de wethouder en heb uiteindelijk bij een

bestuursvacature mijn hand opgestoken. Ik ben hiermee

in feite een product van de eerste professionaliseringsslag

van de WHV (onder voormalig voorzitter Edo Haan). Ik ben

afgekomen op de aantrekkingskracht die daarvan uitging.

In die tijd heb ik de vereniging zien groeien en professi-

oneler zien worden. De groei was niet altijd makkelijk en

bracht soms ook vragen met zich mee. De groei heeft als

resultaat dat we er steeds meer en steeds professioneler

zijn voor wethouders. Masterclasses, starterspakketten,

de Post-HBO en ook de zorg voor wethouders na hun

wethouderschap zijn mooie uitkomsten van deze groei!’

Heb je, naast lid worden van de Wethoudersvereniging, nog tips nieuwe wethouders?‘De eerste tip is: laat je niet gek maken. De tweede tip:

iedereen die ik heb gesproken over hun wethouderschap

beschrijft hun eerste tijd als wethouder als: alice die door

het konijnenhol gekropen is. Die verbazing en verwonde-

ring, geniet daar van!’

Is er nog iets anders dat je belangrijk vindt om mee te geven? ‘Het wethouderschap is een echt ambt! Dat ambt brengt

een zeker respect en aanzien met zich mee dat niet de

persoon van wethouder betreft maar het ambt. Het is onze

gezamenlijke verantwoordelijkheid dit hoog te houden en

waardig te zijn. Het schaad ons namelijk allemaal als het

fout gaan bij één en we hebben er allemaal baat bij als we

ons allemaal inzetten voor deze verantwoordelijkheid.’

NB: op 19 januari heeft Marcel Adriani besloten zijn functie

als wethouder in Soest neer te leggen.


ActueelInterview

Bert Groot Wesseldijk Bert Groot Wesseldijk (wethouder in Lochem) is sinds de zomerconferentie bestuurslid voor de Wethoudersvereniging. Wij maken graag kennis met hem!

Wie is Bert Groot Wesseldijk?Ik ben geboren en getogen Lochemmer, op de boerderij

van mijn ouders. Ik heb een hele sterke verbinding met

Lochem. Mijn zussen zitten nog steeds in het melkvee.

Inmiddels ben ik 25 jaar getrouwd én net 50 geworden,

allemaal mooie mijlpalen! Mijn kinderen zijn 20 en 18 en

sinds kort allebei uit huis. Dat zullen stille avonden thuis

worden, vooral omdat ik zoveel weg ben. Mijn vrouw en ik

proberen sommige bijeenkomsten waar ik heen moet wel

samen te doen, zodat de verbinding in wat ik doe blijft,

maar ook dat ik hele zinvolle feedback kan krijgen. Zij ziet

echt dingen die ik niet zie. Daarnaast merk ik dat wat ik

doe ook impact heeft op mijn gezin, ze zijn in positieve zin

erg betrokken bij mijn werk.

Hoe ben je in het wethouderschap terecht gekomen?Dit is mijn eerste termijn als wethouder. Ik ben pas na de

verkiezingen ingevlogen, dus ik heb eigenlijk nooit eerder

meer met de verkiezingen gedaan dan een vakje rood

kleuren. De verkiezingen waar ik nu mee bezig ben zijn dus

eigenlijk mijn eerste verkiezingen. Ik ben in het verleden

wel in meerdere besturen actief geweest. Daar leer je heel

veel van en de lessen die ik daar leerde kwamen ook echt

van pas toen ik wethouder werd. Je kunt daar leren en

fouten maken, dat mis ik soms nog wel.

Ik werd wethouder zonder ervaring, zonder voorbereiding

en zonder op de lijst gestaan te hebben. Mijn moeder heeft

in het verleden in de raad gezeten voor de partij waar ik nu

ook actief voor ben. Ik ben dan ook na de vraag die ik kreeg

meteen bij mijn moeder ten rade gegaan. Onze familie is

altijd erg actief geweest in verschillende besturen, dat

heb ik in mijn opvoeding meegekregen. Als je iets kunt

bijdragen, moet je ook de handen uit de mouwen steken.

Voor mijn wethouderschap heb ik 21 jaar bij de Rabo-

bank gewerkt, mijn functie daar zou gaan stoppen. De

bank veranderde enorm en vond het tijd voor iets nieuws

en anders. Precies op dat moment kwam de vraag of ik

wethouder financiën wilde worden. Een maand later was

ik wethouder, de timing kon niet beter. Je krijgt op zo`n

moment het vertrouwen van een partij, van mensen die je

goed kent. Dat vond ik erg spannend, want dat vertrouwen

wil je niet beschamen. Ik startte meteen met een lastige

begroting met een flink tekort waar we als gemeente iets

mee moesten. Toen ik daar door was had ik er vertrouwen

in dat ik het ook echt zou kunnen en dat ik het spel een

beetje door had.

Sinds kort ben je ook bestuurslid, hoe kwam dat zo?Vanaf het begin van mijn wethouderschap ben ik meteen

mee gaan draaien in bijeenkomsten, masterclasses en

in de post-HBO van de wethoudersvereniging. Ik voel

me vanaf het begin betrokken bij de vereniging en vond

dat wat door de vereniging georganiseerd werd erg goed

en interessant. Op de Wethoudersconferentie vertelde

Arne Weverling over de gesprekken die hij voerde met de

landelijke politieke partijen. Hierna ben ik bij hem langs

geweest met de vraag ‘wanneer kom je dan bij ons langs?

Bij netwerk van wethouders van lokale partijen in de

Achterhoek en Stedendriehoek.’ Ton Roerig, directeur van

de Wethoudersvereniging, is kort daarna bij ons langs

gekomen. In de periode hierna kwam er een bestuursvaca-

ture vrij voor de Wethoudersvereniging. Vanuit dat lokale,

juist omdat ik ook het samenwerken met lokale partijen

voor de Wethoudersvereniging heel belangrijk vindt, zit ik

heel graag in het bestuur. Natuurlijk voor alle wethouders,

maar ook met de lokale wethouders in gedachte, omdat

die geen partijbureau hebben die hen ondersteunt.

Ik zet me er natuurlijk graag voor in dat alle wethouders

lid worden van onze vereniging en dat ook iedereen zich

op zijn of haar eigen manier vertegenwoordigd en onder-

steunt voelt. Het is denk ik heel belangrijk om met ons

aanbod aan te sluiten bij die dingen die onder wethouders

leven. Echt een vereniging van en voor wethouders!


B ert Groot Wesseldijk


Actueel1917 - 2017:

100 jaar mannenkiesrechtIn 2017 vieren we het 100 jarig jubileum van de uitbreiding van het kiesrecht in Nederland, maar dit is niet de enige wijziging van de kieswet die plaatsvond. In de 19e en 20e eeuw vonden er een aantal significante wijzigingen plaats in de manier waarop volksvertegenwoordigers gekozen werden.

Met de grondwetswijziging van 1848 werd het censuskies-

recht ingevoerd, de Tweede Kamer, Provinciale Staten en

gemeenteraden zouden vanaf dat moment rechtstreeks

gekozen worden door die mannen van 23 jaar en ouder

die voldoende verdienden om kiesrecht te hebben. Ook

moesten zij burgerlijke en burgerschapsrechten hebben.

De hoeveelheid belasting waarvoor iemand aangeslagen

moest worden om kiesrecht te hebben, verschilde per

gemeente. Binnen dit systeem had 11 procent van de

mannen van 23 jaar en ouder het recht om te stemmen.

In de decennia hierna volgden een aantal

keren voorstellen om het censuskiesrecht uit

te breiden en zo meer mannen kiesgerech-

tigd te maken. Al deze voorstellen strandden

in de Tweede Kamer. In 1887 leidde de herzie-

ning van de grondwet tot een kleine uitbrei-

ding van het aantal kiesgerechtigden naar 14

procent. In deze grondwetswijziging werd het

attributief kiesrecht ingevoerd, het verkrijgen

van kiesrecht was vanaf dat moment op basis

van kentekenen van geschiktheid en maat-

schappelijke welstand. De discussie over het

kiesrecht luwde met dit besluit niet. In 1896 volgde

wederom een wijziging van de kieswet. De kiesge-

rechtigde leeftijd steeg naar 25, maar het aantal

mannen dat daadwerkelijk mocht stemmen steeg

door een verruiming van het kiesrecht. Toekenning

gebeurde nog steeds op basis van belastingbetaling.

Na de wetswijziging van 1896 hield de discussie over

het kiesrecht levendig stand. De belangrijkste inzet?

Het algemeen kiesrecht. Sociaaldemocraten gingen

voorop in de strijd voor het algemeen kiesrecht, zij

vonden steun bij links-liberalen. Na diverse demon-

straties en discussies in de Tweede Kamer, werd in

1917 het algemeen mannenkiesrecht ingevoerd.

Mannen van 25 jaar en ouder hadden stemplicht,

deze leeftijd is in een aantal stappen uiteindelijk

verlaagd tot 18. Het zou nog twee jaar duren voordat

ook vrouwen mochten stemmen. Vrouwen kregen in 1917

echter al wel passief kiesrecht. Het was dan ook in dit jaar

dat de eerste vrouwelijke wethouders aantraden.

Dit artikel is grotendeels gebaseerd op het artikel

‘Historische ontwikkeling kiesstelsels en kiesrecht’ op

www.parlement.com

Eregalerij

Floor Wibaut ‘de machtige’

F.M. (Floor) Wibaut bron: Fotoarchief

Eerste Kamer

Hij heeft zijn eigen standbeeld, straten zijn naar hem vernoemd en in een lijvige biografie kan alles over hem gelezen worden. De meesten van ons hebben in ieder geval wel eens gehoord van Wibaut, wethouder volkshuisvesting in Amsterdam. Hij kan dan ook eigenlijk niet ontbreken in een eregalerij van wethouders en schepenen die door de eeuwen heen grootse en belangrijke dingen voor hun gemeente betekend hebben. Maar wie was Floor Wibaut?

Wibaut (1859-1936) was ondernemer in hout en politicus

in hart en nieren. Wibaut klom van een hele lage functie

naar de directie van het bedrijf waar hij werkte. Onder zijn

leiding floreerde het bedrijf en was het een van de voor-

beelden van sociale ondernemers die voorzieningen als

een pensioenfonds en ziekenfonds voor werknemers

opzette. Als ondernemer toonde hij doortastendheid en

kreeg hij dingen voor elkaar die ogenschijnlijk onmogelijk

waren.

Hij begon politiek met een vooruitstrevend liberale inslag

en werd in de loop der jaren steeds socialer, hij ontwik-

kelde zich tot socialist. Wibaut was als wethouder volks-

huisvesting verantwoordelijk voor de bouw van duizenden

volkswoningen, woningen die hard nodig waren. Onder

zijn wethouderschap werd er ook een vorm van huurtoe-

slag ingevoerd en konden mensen aan de onderkant van

de samenleving in veel betere huizen wonen. Ook zette

hij zich bijvoorbeeld in voor de voedselvoorziening voor

armen nadat de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) uitbrak.

Minder bekend, is dat Wibaut ook 8 jaar wethouder finan-

ciën was en zich ook op deze portefeuille stevig liet gelden.

In deze rol zette hij zich er voor in dat arbeiders tegen zo

laag mogelijke kosten (naar draagkracht) gebruik konden

maken van de voorzieningen die zij nodig hadden. Hij

werkte richting een zekere vorm van een verzorgingsstaat

op lokaal niveau.

Wibaut had verschillende bijnamen, zoals ‘de machtige’ en

‘de onderkoning van Amsterdam’. Deze bijnamen zeggen

veel over zijn positie in de stad en in het stadsbestuur.

Naast zijn positie in het stadsbestuur, was Wibaut ook

vele jaren actief in de SDAP. Hij kwam in 1905 in het partij-

bestuur, werd in 1907 gemeenteraadslid in Amsterdam en

lid van Provinciale Staten van Noord-Holland. Ook was hij

redacteur van het sociaal-democratische ‘de gemeente’.

In 1914 werd hij wethouder in Amsterdam. In 1921 legde

hij deze functie tijdelijk neer vanwege de maatregelen die

de gemeente nam tegen stakende ‘gemeentewetlieden’,

in 1922 werd hij gekozen tot lid van de Eerste Kamer. Met

een tussenpauze van 1927 tot 1929 zou Wibaut tot 1931

wethouder blijven. In partijbestuur en Senaat bleef hij tot

1935 actief.

Noot: de informatie uit dit artikel is grotendeels afkomstig

van https://socialhistory.org/bwsa/biografie/wibaut en

van http://www.150jaarwibaut.nl

Zoals u aan het begin van dit artikel al las velen kennen

de naam Wibaut natuurlijk al. De Wethoudersvereniging

wil in deze eregalerij ook graag aandacht besteden aan de

groten wiens naam minder bekend is.

Gezocht: historische wethouders voor in de eregalerij De Wethoudersvereniging werkt aan een geschiedschrij-ving van het wethoudersvak die teruggaat tot de tijd van schouten en schepenen (in het verleden de stadsbe-stuurders) en eindigt in het heden. Een geschiedschrijving die de lange historie van het ambt en de veranderingen daarin weergeeft. Vele (vergeten) grote wethouders uit het verleden verdienen een podium, maar ook lessen uit het verleden verdienen de aandacht in het heden. Wie weet welke waardevolle inzichten ons dat zal bieden. Bij onze zoektocht zouden we graag een beroep willen doen op uw kennis van historische wethouders (en misschien zelfs schouten en schepenen) uit uw gemeente. Kent uw gemeente een wethouder met een bijzondere historie of die een belangrijke bijdrage geleverd heeft aan de ontwikkeling van uw stad? Dan horen wij graag van u!

Deze kunt u doorgeven aan Lies van Aelst via [email protected]


De eerste vrouwen in het vakBijna 100 jaar geleden, bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1919, kon er voor het eerst op een vrouwelijke kandidaat gestemd worden. Vrouwen hadden sinds 1917 passief kiesrecht. Bij deze verkiezing in 1919 werden 88 vrouwen verkozen in gemeenteraden. Vrouwen hadden nog geen actief kiesrecht, deze raadsleden werden dus gekozen door mannen. Deze gemeenteraadsver-kiezingen resulteerden ook in de eerste vrouwelijke wethouders: Wilhelmina Hofman-Poot (1867-1952) in Oostzaan en Christina Ruypers-Erens (1857-1930) in het Limburgse Valkenburg.

Willy Hofman-Poot ‘rooie wethoud-

ster’, zoals Wilhelmina beter bekend

stond, groeide op als dochter van

een commies (verificateur) bij de

Rijksbelastingen. In haar liberale

omgeving ontwikkelde ze al vroeg

politieke interesse. Het feit dat

vrouwen minder rechten hadden

dan mannen, zoals het ontbreken

van het vrouwenkiesrecht, ergerde

haar. Hofman-Poot was opgeleid tot

onderwijzeres en werkte als zodanig tot aan haar huwe-

lijk, trouwen betekende in die tijd nog automatisch ontslag

voor vrouwen in een ambtelijke functie.

Toen haar echtgenoot schooldirecteur in Oostzaan werd,

verhuisde het gezin met inmiddels twee dochters naar

deze gemeente. Hofman-Poot was al langer lid van de

Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht en werd rond 1908

voorzitter van de afdeling van deze vereniging in Oostzaan.

In 1919 werd zij gevraagd zich verkiesbaar te stellen als

raadslid voor de Liberale Unie en liet zich hiertoe over-

halen. Samen met de sociaaldemocratische H. Dirksen-

van Dijk werd Hofman-Poot verkozen in de gemeenteraad

van Oostzaan, Hofman-Poot prees de getoonde moed van

de mannen die haar gekozen hadden. In dezelfde vergade-

ring verkoos de gemeenteraad haar tot wethouder. In deze

raadsvergadering stelt zij: ‘naast het mannelijk inzicht,

het inzicht van de vrouw niet gemist worden kanen dat de

gemeentehuishouding evenals elke huishouding het best

zal gaan als mannen en vrouwen elkaar helpen’.

Naast onderwijs en zieken- en zuigelingenzorg, zette

Hofman-Poot zich in voor de aanleg van gas, water en

elektriciteitsvoorzieningen in Oostzaan. Zij maakte zich

hard voor armenzorg en voor betere huisvesting in de

gemeente. Ondanks haar liberale achtergrond, ontpopte

zij zich tot zeer sociale wethouder en kreeg zij uiteindelijk

de bijnaam ‘rooie wethoudster’. De volgende raadsperiode

werd Hofman-Poot herkozen, toen zij na 7 jaar raadslid-

maatschap en wethouderschap vertrok werd er met lof

over haar werk en inzet gesproken.

Christina Ruypers-Erens kwam uit een politiek nest

en trouwde tevens in een politiek actieve familie. Haar

man was raadslid en toen Ruypers-Erens in 1919 lijst-

trekker was stond hij achter haar op plek 2. Als wethouder

werd Ruypers-Erens verantwoordelijk voor armwezen

en sociale wetgeving. In 1920 werd zij tevens de eerste

vrouwelijke Loco-burgemeester, op de voet gevolgd door

Hofman-Poot een maand later.

Het wethouderschap van Ruypers-Erens was turbulent en

kende verschillende conflicten die de persoonlijke sfeer

raakte. Politieke tegenstellingen kende vaak ook fami-

lieverbanden in de raad. De verhoudingen verhardden. In

1921 werd er met 1 stem tegen een motie van afkeuring

tegen Ruypers-Erens aangenomen, zij legde deze naast

zich neer.

Bij de verkiezing van 1923 haalde Ruypers-Erens

veel stemmen, maar niet genoeg om weer wethouder

te worden. Het zou nog vier jaar duren voor zij weer

wethouder werd. Ruypers-Erens stierf halverwege deze

ambtstermijn in het harnas.

De lokale emancipatiecommissie besloot in 1998 een

prijs in te stellen ter ere van Ruypers-Erens, de Stiena

Ruypers Ring. Deze wordt elke twee jaar op internationale

vrouwendag uitgereikt aan een man of vrouw die zich in

Valkenburg inzet voor de gelijkwaardigheid van mensen.

De ring is een soort fakkel die doorgegeven wordt. ‘Zo

wordt het vuur van de strijd voor gelijkwaardigheid voor

iedereen levend gehouden en elke keer weer aangewak-

kerd.’

Over deze en vele andere wethouders zult u binnen-

kort meer kunnen lezen in de eregalerij van historische

Portretfoto, door onbe-kende fotograaf, 1918 (collectie mevrouw W.A. Vandewalle-Steffelaar, Bennebroek)

Eregalerij

wethouders! Kent uw gemeente een wethouder

met een bijzondere historie (te denken valt aan

wethouders naar wie straten in uw gemeente

zijn vernoemd)? Dan horen wij graag van u!

Misschien wilt u zelf wel een tekstuele bijdrage

leveren aan deze geschiedschrijving? Ook lite-

ratuurtips zijn van harte welkom! Deze kunt u

doorgeven aan Lies van Aelst via liesvanaelst@

wethoudersvereniging.nl

Dit artikel is grotendeels gebaseerd op de

pagina`s over beide dames in het vrouwen-

lexicon: http://resources.huygens.knaw.nl/vrou-

wenlexicon hier kunt u tevens meer over hen

lezen.

Vrouwen in het vak We zien het allemaal om ons heen, er zijn een heel stuk meer mannelijke wethouders dan vrouwelijke, iets meer dan 1 op de 5

is vrouw. Ook zijn er nog steeds gemeenten waar pas sinds kort voor het eerst een vrouwelijke wethouder is en gemeenten waar

dit nog nooit het geval is geweest. Na de verkiezingen van 2014 zijn er in 165 van de 380 gemeenten geen vrouwelijke wethou-

ders benoemd. Vanuit de Rijksoverheid zijn er op dit moment wel programma`s om meer vrouwen aan de top van het bedrijfs-

leven te krijgen, maar het openbaar bestuur blijft hier nog bij achter. Als Wethoudersvereniging hopen we, samen met jullie, een

bijdrage te kunnen leveren aan het verbeteren van het percentage vrouwelijke wethouders! We willen vrouwen die twijfelen of ze

deze stap willen zetten de kans geven mee te lopen met een wethouder om te kunnen proeven aan het vak en de hemd van het

lijf te kunnen vragen. Kent u een vrouwelijk raadslid dat twijfelt maar in uw ogen een goede wethouder zou zijn? Wellicht kunnen

de twijfels weggenomen worden door mee te lopen met een wethouder en deze alle mogelijke vragen te kunnen stellen. Wil je

meehelpen? We zoeken in heel het land vrouwelijke wethouders waar vrouwen met interesse in het wethouderschap mee mee

kunnen.


Pieter Paans

Ambassadeurs in de verschillende regio`s zijn: • Bert Nederveen, wethouder Zuidhorn, regio: Groningen • Elly Konijn, wethouder Alkmaar, regio Noord-Holland Noord • Janny Bakker, wethouder Huizen, Noord-Holland-Zuid en Utrecht • Jo Schlangen: wethouder Kerkrade, provincie Limburg • Arjan Beekman, wethouder Middelburg, provincie Zeeland • Winnie Prins, wethouder Zeewolde, provincie Flevoland • Renze Bergsma, wethouder Woudrichem, regio West-Brabant • Jelle Zoetendal, wethouder Heerenveen, regio Friesland • Pieter Paans, wethouder Cromstrijen, regio Zuid-Holland-Zuid • Bart Jaspers Faijer, wethouder Staphorst, regio Overijssel • Marcel Blind, wethouder Olst-Wijhe, regio Overijssel

Zoals u ziet hebben wij nog niet in elke regio een ambassadeur, bent u of kent u een goede ambassadeur? Dan horen wij graag van u op [email protected]



Regioambassadeur

Pieter Paans Als bekend wordt dat de regioambassadeur van de Wethoudersvereniging in Zuid-Holland-Zuid burgemeester wordt, steekt Pieter Paans gelijk enthousiast zijn hand op om het stokje over te nemen. Inmiddels is Pieter Paans regioambassadeur in deze regio.

Wie is Pieter Paans?Ik ben een gelukkig mens! Met twee jong volwassen

kinderen en een partner. Ik ben al langer politiek actief, ik

heb 8 jaar in de gemeenteraad gezeten, waarvan 4 jaar

fractievoorzitter. Ook was ik 8 jaar lid van de rekenkamer-

commissie. Politiek zit niet zo in de familie, ik ben de enige

die politiek actief is. Mijn familie is wel heel maatschap-

pelijk actief.

Sinds 3,5 jaar ben ik wethouder in deze prachtige

gemeente (Cromstrijen). Hiervoor was ik 25 jaar werkzaam

in het bedrijfsleven. Ik heb uiteindelijk bewust gekozen

voor het openbaar bestuur om mijn kleine steentje bij te

kunnen dragen. Wat mij drijft? De mensen en het verschil

voor hen kunnen maken. De mens voorop!

Ben je als wethouder gelijk lid geworden van de Wethoudersvereniging?Ja, gelijk! Ik heb me ook meteen ingeschreven voor een

intervisie traject. Dat loopt nog steeds. Ik heb me daar-

naast meteen ingeschreven voor de wethoudersoplei-

ding van de Universiteit van Tilburg, de opleiding van de

Wethoudersvereniging was er toen nog niet. Ik ben ook

meteen deel gaan nemen aan andere activiteiten van de

Wethoudersvereniging. Dit alles tot grote tevredenheid.

Welke activiteit waaraan je deelnam springt er echt uit voor jou?Het is lastig om maar één activiteit te noemen. De inter-

visie vind ik bijvoorbeeld erg waardevol. Het wethou-

derschap is echt een vak, maar soms ook wel een echt

eenzaam vak. Het is heel fijn om te kunnen sparren en

klankborden met mensen in dezelfde positie. Ik vind daar-

naast de regiodagen ook erg leuk en goed (ik bezocht ze

onlangs in Breda en in Middelburg). De geheugentraining

sprong er ook echt uit! Daar kwam ik met een grote glim-

lach vandaan.

Toen de positie van regioambassadeur in deze regio vrij kwam, belde je gelijk. Hoe kwam dat zo?Omdat ik het vak van wethouder zo waardevol en belang-

rijk vind, dat ik daar graag aan bij wil dragen. Ik ben met

veel liefde en plezier wethouder en wil dat graag uitdragen,

in dit geval als ambassadeur. Ik steek mijn energie graag in

de Wethoudersvereniging en wethouders in mijn regio.

Hoe wil je het ambassadeurschap in gaan vullen?Ik ga al veel op pad naar collega`s in het land, daar nodig

ik mijzelf graag uit om te spreken over verschillen en over-

eenkomsten en van elkaar te leren. Als ambassadeur wil

ik dat graag verder uitbreiden. Ook wil ik meer verbinding

tussen stad en platteland brengen en duidelijk maken dat

diverse problematiek niet alleen in steden voorkomt maar

ook op het platteland. Ik bundel ook graag de krachten

met andere verenigingen om dat samen te doen! Ik ben

daarnaast erg trots op de Wethoudersvereniging! Als je

ziet wat de vereniging allemaal doet, ben ik blij en trots

daar een steentje aan bij te mogen dragen!

Wat denk jij dat de grootste uitdaging is voor wethouders de komende jaren?Het verwachtingspatroon van de samenleving en het

vergrootglas waar wij onder liggen vergroot steeds verder,

het is soms lastig hier mee om te gaan. Dat is een uitda-

ging waar we samen naar moeten kijken. Ook de vluch-

tigheid in de samenleving en het wethouderschap is

groot. De snelheid waarmee je moet reageren neemt ook

toe. Wethouders en overheid moeten zich steeds sneller

aanpassen, dat is een uitdaging!


Sociale veerkracht en de terugkerende overheid Begin 2017 spreken we met gedeputeerde Henri Swinkels (SP) over zijn beleid Versterken Sociale Veerkracht. Dit staat dan nog in de kinderschoenen. Swinkels stelt dat er steeds vaker wordt gesproken over de zelfredzaamheid en de daarvoor benodigde sociale veerkracht bij individuen en de samenleving. Er wordt de laatste jaren steeds meer van mensen gevraagd, maar de samenle-ving moet dan wel in staat gesteld worden om zelfredzaam te zijn, hier is sociale veerkracht voor nodig. Het is deze opgave waar hij zich voor inzet als bestuurder van de provincie Noord-Brabant. De provincie is als midden-bestuur niet de overheid die het dichtste bij mensen staat en de beleidsonderwerpen zijn vaak vrij technisch. Swinkels probeert toch juist een zichtbaar verschil te maken voor inwoners, met zijn beleid om sociale veerkracht te versterken.

Het centrale idee achter dit beleid is, zo vertelde hij begin dit jaar, ‘wat wij kunnen doen om de samenleving in de gelegen-heid te stellen zelfredzaam te zijn. Dit is iets wat we als provincie niet per se moeten doen, we kiezen er echter wel voor dit te doen. De sociale opgave ligt hoofdzakelijk bij gemeenten en wij kijken als provincie hoe wij hieraan bij kunnen dragen. We proberen complementair te zijn aan de gemeenten en hebben ook eerst onderzoek gedaan naar waar onze hulp het meeste verschil zou maken.’ Op een late dinsdagmiddag zitten we een tweede keer met Henri Swin-kels voor een vervolggesprek over het beleid waar wij begin 2017 over spraken. Begin dit jaar waren er vooral heel mooie plannen, nu horen wij hoe die geland zijn.

Hoe loopt het project tot nu toe?“Na ons interview zag ik de term terugkerende overheid

vaker terugkomen, dat was wel leuk om te zien. Ik moet

erkennen, het was niet zomaar een knop omzetten. Het

introduceren van een andere cultuur en werkwijze op

het provinciehuis is nog best moeilijk. Vanuit de buiten-

wereld benaderen partijen ons ook nog vaak op basis

van onze oude rol. Er wordt gevraagd om geld, en minder

gekeken naar hoe we samen bij kunnen dragen vanuit

kennis en netwerk. Toch is de eerste conclusie: we hebben

als provincie een enorm netwerk en kunnen daarom snel

kennis vergaren en snel de juiste partijen aan elkaar

verbinden. Dat blijkt heel nuttig en waardevol te zijn. Je

kunt initiatieven op deze nieuwe manier - expertise en een

netwerk leveren, en meekijken wat er nog mist in een initi-

atief - heel goed helpen.

We zien ook beweging bij onze medewerkers, die minder

de controlerende rol hebben en minder formulieren

hoeven te checken. Je ziet dat ze nu veel meer inhoude-

lijk betrokken raken bij initiatieven, hierbij helpen en een

mening vormen en mee doen. Ze staan veel minder op

afstand. Voorheen moesten we kijken of een organisatie

aan subsidievoorwaarden voldoet en een jaar later evalu-

eren en nu zijn we juist meer inhoudelijk betrokken. We

proberen intern, in de vorm van een soort intervisie, ook

te leren van de dingen die we onderweg tegenkomen. Dat

nemen we dan weer mee terug naar de andere initiatieven.

In januari wist ik nog niet precies hoe we dit beleid vorm

zouden geven. Toch hebben we inmiddels aardig wat

serieuze projecten die echt maatschappelijke waarde

brengen. Waar we in januari nog aan de tekentafel zaten,

durf ik nu wel echt te zeggen dat we iets bereiken. . Ik

kan erg goede initiatieven noemen die heel mooi en heel

succesvol zijn. We zien nu ook dat we bijvoorbeeld ook

met opdrachtgeverschap initiatieven kunnen steunen en

vooruit kunnen helpen, daar is vaak geen subsidie voor

nodig. In dit project manifesteren we ons een beetje op

het terrein van gemeenten. Maar als we daar meerwaarde


Interview

kunnen creëren, hoe bescheiden ook, is het goed dat we

het wel samen doen.

Met wat voor projecten werken jullie zoal?Het Osse SlowCare is een erg mooi voorbeeld. Dat is een

zorginitiatief van ouders, voor meervoudig gehandicapte

kinderen. SlowCare is eigenlijk een professionele variant

van een ouderinitiatief. Een huis voor kinderen die speciale

zorg nodig hebben, maar wel midden in de wijk, en met

betrokkenheid van de omwonenden. De zorg wordt door

dit initiatief verbeterd en versterkt, en omdat de organi-

satie heel plat is en daardoor efficiënt werkt, is er meer

geld voor mensen die zorg verlenen, in plaats van geld

voor het management. Het initiatief dreigde door gebrek

aan investeringen aan de voorkant niet te slagen. Wij

pikten dat als provincie op, we wilden SlowCare niet laten

stranden, want we denken dat we hier van kunnen leren

en het ook op andere plekken toe kunnen passen. Het

paste alleen niet in onze hokjes, helpen met de financie-

ring paste eigenlijk niet in onze eigen regels. Toch lukte het

uiteindelijk, omdat we het belangrijk vonden om een initia-

tief als dit mogelijk te maken. Dat was ook een mooie leer-

school voor de organisatie. Het draaide niet om de regels,

maar om het maatschappelijke doel dat we wilden reali-

seren. We hebben onze eigen werkwijze en instrumenten

hier kritisch tegen het licht gehouden.

Het hele project Sociale Veerkracht Versterken is een

grote leerervaring. Fouten maken kan en mag, daar leer

je ook van. Tot nu toe pakt het voor alle betrokkenen leer-

zaam en positief uit. We delen onze lessen ook met de

buitenwereld in ons ‘Brabants lerend netwerk’, dat was van

te voren ook een van onze doelen. We proberen een lerend

netwerk op te bouwen met overheden, initiatiefnemers,

andere organisaties, universiteiten (UvT, TU Eindhoven:

social design in de samenleving)hogescholen en eigenlijk

iedereen die aan wil sluiten. Het onderwijs is een belang-

rijke partner, omdat zij de werknemers van de toekomst

leveren. We kijken ook wat andere overheden hiervan

kunnen leren. De term terugkerende overheid maakt ook

duidelijk dat je als overheid wil leren van initiatieven Er

zitten overigens niet alleen leereffecten in voor de over-

heid, maar ook voor anderen.

Hoe reageren gemeenten op dit project?Lokale bestuurders gaan wisselend met ons initiatief om.

Sommigen weten gelijk waar wij langszij kunnen komen,

anderen worstelen nog iets meer met de vraag waar de rol

van de provincie zou kunnen liggen zonder opdringerig te

zijn. Daar waar de samenwerking slaagt kunnen we ook

echt meters maken en ontwikkelen we heel mooie initi-

atieven. Met andere gemeenten zijn de gesprekken nog

verkennend.

We proberen wijken buurtgericht te werken. Het liefste

zou ik blanco een wijk in stappen, zonder van te voren te

weten wat te gaan doen. Dat is nog best moeilijk omdat we

al verschillende agenda`s en beleidsprogramma`s hebben

voor alle gebieden. Je begint dus zelden blanco met een

ontdekkingstocht van wat mensen in een buurt of wijk nu

echt nodig hebben. We proberen nu vanuit de monitor die

we opgezet hebben (monitor sociale veerkracht) wijken

te kiezen die opvallen omdat daar echt werk te verzetten

is. We zoeken daar de kansrijke ontwikkelingen die we

samen kunnen versterken.

Het vraagt een langere adem, maar we proberen het op

deze manier op te pakken juist in de wijken waar het het

hardste nodig is. We hebben ook geen vast format, meer

een aantal ingrediënten die gebruikt kunnen worden.

Zou dit project ook in andere provincies passen? Wordt er interesse getoond?Ja, ik denk zeker dat het ook in andere provincies zou

passen. Andere bestuurders worstelen ook met de vraag

wat je nou aan de samenleving laat, wat je samen doet

en wat je echt als overheid moet doen. Dus het is ook

echt een actueel onderwerp. We worstelen in Brabant

met diverse problemen, dat is niet aan provinciegrenzen

gebonden. Ik heb goede contacten met andere bestuur-

ders over hoe we hierin van elkaar kunnen leren. Andere

provincies proberen ook met dezelfde intentie een andere

opzet, bijvoorbeeld makelaar tussen initiatief en overheid.

Omdat het geen kerntaak is hebben we in IPO verband

geen overleg over programma`s met een sociale achter-

grond. Jammer, want daar zouden ook mooie kansen

liggen.

Henri Swinkels

Jelle Zoetendal



Regioambassadeur

Jelle Zoetendal Jelle Zoetendal is sinds kort regioambassadeur voor de Wethoudersvereniging in Friesland. In dit interview maken we kort kennis met hem.

Wie is Jelle Zoetendal?Ik ben geboren en getogen in Heerenveen, ben getrouwd

en heb een zoontje van 2. Ik heb een grote binding met

de gemeente en vind het mooi en bijzonder om hier niet

alleen heel mijn leven te mogen wonen, maar ook nog eens

politiek actief te kunnen zijn. Mijn achtergrond ligt in de

ingenieurswereld, als adviseur waterbeleid en klimaat-

verandering. Daarnaast was ik vanaf 2006 actief in de

raad van Heerenveen voor de PvdA. Vanuit mijn werk was

ik erg geïnteresseerd in RO en alles wat hiermee samen-

hangt. Dit waren ook de beleidsterreinen waar ik in eerste

instantie actief op was. Na een aantal jaren raadslid-

maatschap werd ik fractievoorzitter en in 2014 na een

herindelingsverkiezing wethouder. RO heb ik uiteindelijk

losgelaten, om ook met een frisse blik naar verschillende

portefeuilles te kunnen kijken. Heerenveen had toen ik

als wethouder van onder andere financiën begon een

stevige financiële opgave, we stonden onder toezicht van

de provincie. Dat toezicht is inmiddels opgeheven en het

saldo van de begroting is weer positief. Daar ben ik best

trots op.

Werd je als wethouder gelijk lid en actief voor de Wethoudersvereniging?Ik ben meteen lid geworden van de vereniging, mijn voor-

ganger was ook lid. Ik was benieuwd naar het netwerk en

wat ik bij de vereniging kon leren. Er was toen nog niet echt

een informatiepakket bij aantreden, maar collega`s waren

heel positief. Ik wilde me gelijk aansluiten en ben dan

ook al snel naar de Wethoudersconferentie gegaan. Een

interessante bijeenkomst en een mooi netwerkmoment.

Hierna heb ik ook een aantal keren masterclasses bijge-

woond. Ik kom zo snel niet op een naam, maar de ervaring

was positief. Ik heb de Wethoudersvereniging in het begin

vooral gebruikt om mijn netwerk uit te bouwen en om

mijn kennis te vergroten. Afgelopen jaar heb ik daarnaast

de Post-HBO opleiding Politiek-bestuurlijk management

gedaan. Echt een aanrader voor alle bestuurders, om erva-

ringen te delen, kennis te verbreden en een groot netwerk

op te bouwen! In mijn werkzame leven bouwde ik ook altijd

aan mijn kennis. Het heeft mij altijd verbaasd dat wethou-

ders dat niet automatisch doen.

Welke activiteit waaraan je deelnam springt er echt uit voor jou?Absoluut de Post-HBO! Die opleiding was ook gelijk het

meest intensief. Zeker voor nieuwe wethouders is deze

opleiding echt heel waardevol. We hebben ook een mooie

intervisiegroep overgehouden aan deze Post-Hbo. Ook

belangrijk om problemen en ervaringen in vertrouwen te

kunnen delen. De opleiding heeft me, vooral omdat ik geen

bestuurlijke achtergrond hebt, veel gebracht. Het was ook

een diverse groep waar ik veel van kon leren.

Waarom ben je ambassadeur geworden?Ik denk dat het goed is dat wethouders in de regio een

aanspreekpunt hebben voor de Wethoudersvereniging.

Daarnaast zou ik ook graag wat activiteiten opzetten in

de regio voor kennisverdieping, netwerken en belangen-

behartiging. Ik vind lokale kennisdeling heel belangrijk en

draag daar graag aan bij.

De verkiezingen naderen met rasse schreden, heb je nog tips voor aantredende wethouders?Probeer vooral goed in contact te blijven staan met inwo-

ners en achterban, zoek daar ook ruimte voor in je agenda.

Ga de straat op, wees buiten!

Regioambassadeur


Elly Konijn-Vermaas

Wie is Elly Konijn?Ik kom uit een ondernemersfamilie en was zelf ook onder-

nemer voor ik in 2013 wethouder werd. Als wethouder

ben ik tussentijds ingestroomd na een gevallen college,

in die periode had Alkmaar drie colleges. Voor 2013 was

ik al wel politiek actief. In 2005 als fractiemedewerker bij

D66, daarna fractie assistent en uiteindelijk als raadslid

en fractievoorzitter. Ik kom niet uit een politiek gezin, mijn

vader was grootgrutter, ik ben in 2005 uit een soort eigen-

wijsheid de politiek ingegaan. Na deze turbulente eerste

periode, mocht ik in 2015 doorgaan als wethouder.

Naast mijn werk en bedrijf, was ik al eerder actief in

Alkmaar als voorzitter van de wijkraad in mijn wijk. Ik

kwam zodoende regelmatig inspreken in de raad en was

dus al maatschappelijk actief. Ik had zo mijn mening over

de lokale politiek, toen zei mijn man Äls je het beter weet,

waarom ga je het dan niet zelf doen?” Toch, als je 10 jaar

geleden aan mij gevraagd had of ik wethouder had willen

worden, had ik nee gezegd. Het stond niet op mijn netvlies.

Inmiddels vind ik het, samen met vele anderen, de meest

fantastische baan die er is. Het uitvoeren van het wethou-

derschap lukt alleen met 100% steun van het thuisfront.

Je bent zo veel weg, je bent echt 24 uur per dag wethouder,

daar moet het thuisfront ook mee om kunnen gaan.

Hoe ben je bij de Wethoudersvereniging terecht gekomen?De gemeentesecretaris wees me op de Wethoudersver-

eniging, dat het goed was om lid te worden. In Alkmaar

zien we de Wethoudersvereniging als mooie voorziening

voor wethouders. De vereniging werd direct bij de over-

dracht opgenoemd. Ik keek ook echt naar de Wethouders-

vereniging met de blik “Wat kunnen ze voor mij doen, wat

kan ik daar halen”. Regionaal heb je natuurlijk regelmatig

contact met wethouders en binnen de partij ook. Maar bij

de Wethoudersvereniging is het ook echt een mooie mix

van wethouders met verschillende achtergronden. Het is

bijvoorbeeld mooi om te zien dat wethouders, ongeacht

hun politieke partij, tegen dezelfde issues aanlopen.

Als je eenmaal lid bent van de vereniging is het belangrijk

dat je er ook gebruik van maakt. Het is niet alleen kennis

halen bij de vereniging, maar ook de vereniging voeden als

lid en zelf bijdragen. Ik merk dat de Wethoudersvereniging

steeds meer leeft onder de wethouders. Dat is heel mooi!

Een deel van de kracht van de Wethoudersvereniging vind

ik de nazorg voor Wethouders. Het belang hiervan is heel

groot! Je wordt van de ene op de andere dag wethouder

en kan ook heel snel weer wethouder af zijn. Die onzeker-

heid is lastig, gericht advies vanuit de vereniging is na je

wethouderschap hard nodig.

Is er een bijeenkomst waaraan je deelnam die er voor jou uitspringt?Het meest bijgebleven is de Wethoudersvereniging bijeen-

komst in het Thorbeckehuis over veiligheid en hoe je

omgaat met het zijn van publiek persoon. Dat was zo`n

mooi en veilig gesprek, en daar zagen we ook dat we alle-

maal tegen vergelijkbare problemen aanlopen. Sommige

dingen vertel je niet thuis, omdat het thuisfront daar bang

voor kan worden. Dan kan de reactie zijn “Meteen stoppen

met die baan.”. Juist op die bijeenkomst konden we het

er wel open en eerlijk over hebben en ook gezamenlijk

vaststellen dat een bedreigende situaties niet bij het vak

hoort en niet acceptabel is. Je hoort dat veel wethouders

hiermee worstelen en dat het mensen echt tegenhoudt

om wethouder te worden. Terwijl het zo`n enorm mooie

baan is!

Ik vind het ‘bij elkaar in de keuken kijken’ ook heel leuk

en maak veelvuldig gebruik van de trainingen en master-

classes. Dit vind ik heel belangrijk omdat niet alle partijen

dit soort voorzieningen aanbieden aan hun wethouders en

het wel goed is dat wethouders dit kunnen doen. Dat is de

kracht van de WHV!

Elly Konijn-Vermaas is sinds enige jaren regioambassadeur voor de Wethoudersvereniging in Noord-Holland. Elly is al een aantal keren gastvrouw geweest voor bijeenkomsten van de Wethou-dersvereniging, zoals meest recentelijk een maaltijdgesprek in het sfeervolle stadhuis in het centrum van Alkmaar.


Elly Konijn-Vermaas


De Wethoudersvereniging komt naar u toe!

Vereniging

De afgelopen anderhalf jaar bezocht het team van de Wethoudersvereniging vele tientallen gemeenten in Limburg, Noord-

Brabant, Groningen, Zeeland, Zuid-Holland en Overijssel. Directeur Ton Roerig: ‘Uit deze rondes langs gemeenten halen we altijd

erg waardevolle informatie op als vereniging. Het stelt ons in staat onze activiteiten en plannen af te stemmen op de regionale

behoefte en inzichtelijk te krijgen welke thema`s er actueel zijn. Daarnaast is het een goede en prettige manier om colleges te

leren kennen!’

Na deze succesvolle tours, gaat het team van de Wethoudersvereniging het komende jaar verschillende keren op pad. Het doel

is alle provincies dit jaar te bezoeken en zoveel mogelijk nieuwe en bestaande colleges te ontmoeten!

Het team uitnodigen bij uw college? Dat kan door contact te zoeken met Lies van Aelst:

[email protected] 06-51602054

ActueelManifest voor meer

Vrouwelijke wethouders Afgelopen september presenteerde Erika Spil, wethouder in Bunnik, een manifest om op te roepen tot meer vrouwelijke wethouders. Het huidige percentage kan echt beter, zo stelt zij.

Hoe was de opkomst bij het ondertekenen? Er waren rond de 30 vrouwen aanwezig. Ik heb niet ingezet

op zoveel mogelijk mensen, maar op zoveel mogelijk

bereik voor de boodschap. Er was een gedeputeerde,

vrouwen met ambitie en er waren wethouders. Dat maakte

de sfeer ontzettend leuk! Ik ben daarnaast gisteren, naar

aanleiding van dit manifest, genomineerd voor de vrouw

in de media award! Heel leuk, daar ben ik natuurlijk heel

trots op, dat geeft ook weer nieuwe aandacht!

Hoe hebben andere wethouders gereageerd op je initiatief?Er waren twee soorten

reacties. Vanuit mannen

werd er eerst een beetje

lacherig gereageerd. Maar

doordat het in de media

kwam zijn de mannen ook

om zich heen gaan kijken

en zich gaan realiseren dat

er eigenlijk wel heel weinig

vrouwen in colleges zitten.

Zij kwamen uiteindelijk ook

naar mij toe om te vertellen

dat er inderdaad iets zou

moeten gebeuren. Vanuit vrouwelijke bestuurders is er erg

enthousiast gereageerd.

Welke acties heb je sinds het manifest ondernomen?Ik heb sindsdien heel

veel vrouwen gesproken

die bijvoorbeeld advies

wilden over de stap naar

het wethouderschap.

Het heeft dus wel dege-

lijk effect! We hebben

binnenkort in Bunnik ook een bijeenkomst voor potentiële

vrouwelijke wethouders waar ik gastvrouw mag zijn.

Hoe nu verder? Ik heb afgelopen zomer geroepen dat er meer vrouwen

in het openbaar bestuur moeten komen (niet als enige

overigens), relatief kort voor de verkiezingen. Mocht ik

wethouder blijven dan wil ik graag de komende jaren met

de Wethoudersvereniging werken om meer vrouwen te

enthousiasmeren voor het wethouderschap. Ik denk dat

een divers college ook gewoon goed is voor gemeenten!

Ik roep iedereen op om om je heen te kijken en vrouwen

te enthousiasmeren voor het openbaar bestuur! Het is zo

belangrijk dat er meer vrouwen actief worden!



Wethouders in strijd tegen

Armoede en schuldenTwee wethouders aan het woord over hun strijd tegen armoede en schulden in hun gemeente, en hoe Startpunt Geldzaken van het Nibud hen daarbij helpt. Inmiddels zijn 125 gemeenten bij dit initiatief aangesloten. In 2014 begon de gemeente Rotterdam als eerste; de gemeente Steenwij-kerland is onlangs gestart.

Even voorstellen: Maarten Struijvenberg is wethouder Werkgelegenheid en Economie van gemeente Rotterdam. Armoedebeleid valt onder zijn verantwoordelijkheid.

Wat zijn de speerpunten in uw portefeuille? ‘Werkgelegenheid en Economie. Armoedebeleid heb ik

ook onder mijn hoede. Mijn visie is dat de beste weg uit de

armoede die van werk is.

Welke activiteiten heeft u daarbij gericht op de preventie en aanpak van armoede en schulden? `De gemeente Rotterdam maakt werk van het vergroten

van de bekendheid van preventie-instrumenten, en van

het laagdrempeliger maken van de toegang tot de

gemeentelijke schulddienstverlening.

Wij beginnen al op de Rotterdamse basisscholen

met het inzetten van preventieactiviteiten: voor-

lichters van de Kredietbank Rotterdam geven daar

geldlessen aan kinderen in de groepen 7 en 8. Ook

worden er voorlichtingen en trainingen gegeven

over omgaan met geld en schulden op het vmbo,

mbo en hbo. Daarnaast werken we samen met het

Jongeren Informatie Punt om zo meer bekendheid

te geven aan preventie-instrumenten en aan onze

schulddienstverlening.

Via de gemeentelijke website bieden we bijvoor-

beeld informatie aan over schuldpreventie en

aanpak van schulden. Een voorbeeld hiervan

zijn de geldplannen van Startpunt Geldzaken.

De geldplannen zijn een belangrijk onderdeel

van de preventieactiviteiten die wij als gemeente

Rotterdam inzetten om financiële problemen te

voorkomen. Het mooie van deze geldplannen is

dat ze gebruikt kunnen worden door alle Rotter-

dammers. Er zijn geldplannen voor verschillende

huishoudtypes en inkomenssituaties, en ze zijn bruik-

baar voor mensen met of zonder financiële problemen.

Dus ze zijn zowel geschikt om schulden te voorkomen, als

voor mensen die willen weten hoe ze anders met geld om

kunnen gaan.

Het voordeel van de geldplannen is dat Rotterdammers

deze gewoon thuis kunnen invullen, op een moment dat

hen uitkomt. Daarom ben ik erg blij met de twee nieuwe

geldplannen die op 2 november j.l. zijn gepresenteerd. Dat

zijn de plannen Rondkomen met kinderen, met voorzie-

ningen voor ouders om kinderen optimaal te laten parti-

ciperen en Studie (klein)kinderen, met tips voor (groot)

ouders om slim te sparen voor de studie van hun (klein)

Opleidingen


kinderen. Met behulp van die geldplannen kunnen we nog

meer Rotterdammers bereiken.

Het is een simpele, laagdrempelige en doeltreffende

manier om burgers te helpen bij hun financiën. Zowel

inwoners van gemeenten als professionals, die de plannen

samen met hun klanten invullen, kunnen hier gebruik van

maken. Door de geldplannen aan te bieden op de gemeen-

telijke website bieden gemeenten burgers de kans om

zelfstandig aan hun financiën te werken.’

Even voorstellen: Dieke Frantzen, wethouder in de gemeente Steenwijkerland

Wat zijn de speerpunten in uw portefeuille?‘Sociaal Domein (met name WMO en Jeugd), Gezondheids-

beleid en Huisvesting onderwijs.’

Welke activiteiten heeft u daar bij gericht op de preventie en aanpak van armoede en schulden?‘Wij hebben de afgelopen periode een aantal activiteiten

uitgevoerd die een bijdrage leveren aan de bestrijding van

armoede en schulden in onze gemeente. Zo hebben we

met tien organisaties in onze gemeente een ketenaanpak

armoedebestrijding en schuldhulpverlening opgezet,

waarbij ook nadrukkelijk vrijwilligers zijn betrokken. Daar-

naast werken we vanaf 1 januari met één organisatie

voor sociaal werk die de spil wordt in sociaal domein. Via

gebiedsgericht werken zal de focus nadrukkelijk komen te

liggen op vroegtijdige signalering van problematiek waar-

onder ook armoede en schulden. We gaan er vanuit dat

Startpunt Geldzaken hier een mooie aanvulling op zal zijn.

We denken dat de geldplannen prima passen in ons

preventiebeleid. Wij geven hiermee inwoners de mogelijk-

heid zelf inzicht te krijgen in hun financiële situatie. We

hopen daarmee dat ze, als dat nodig is, op tijd maatre-

gelen treffen als hun inkomen verandert.’

Startpunt Geldzaken organiseert twee bijeenkomsten

speciaal voor wethouders om u te informeren over de

geldplannen:

• Donderdag 8 maart van 14.00 tot 15.30 uur • Dinsdag 13 maart van 14.00 tot 15.30 uur • Bij het Nibud in Utrecht, Arthur van Schendelstraat 550, 3511 MH Utrecht

Aanmelden voor deze bijeenkomst kunt u bij

Chris Schwencke via [email protected].

Bij hem kunt u ook voor vragen terecht.

Integriteitstoetsing kandidaat-wethoudersHet toenemend belang van integriteit in het openbaar bestuur en de wettelijke taak voor burge-meesters maken dat er een toenemende druk is om te komen tot enige vorm van toetsing/screening van wethouderskandidaten in het bijzonder rond of na de gemeenteraadsverkiezingen 2018. Hier zijn wat de Wethoudersvereniging betreft wel een aantal belangrijke uitgangspunten te stellen.

Actueel

1. De primaire verantwoordelijkheid voor een zorgvuldige

kandidaatstelling ligt bij de betreffende lokale politieke

partij die een kandidaat wil voordragen én bij de betref-

fende kandidaat samen.

2. De (eventuele) rol van de burgemeester zou bij voor-

keur de primaire verantwoordelijkheid moeten onder-

steunen, en in ieder geval niet over moeten nemen.

3. Toetsing zou zich daarom vooral moeten richten op

bewustwording bij de kandidaat en zijn partij zelf, net

als bij de kandidaatstelling van raadsleden.

4. Bij raadsleden is toetsing door de commissie geloofs-

brieven opgenomen in de procedure. Daarbij wordt

getoetst of aan de formele vereisten voor beëdiging als

raadslid is voldaan, alsmede of er eventueel conflicte-

rende belangen zijn, die vooraf bekend en beoordeeld

moeten worden, alvorens over te kunnen gaan tot beëdi-

ging. Het democratisch uitgangspunt is dat het raads-

lidmaatschap in beginsel voor elke Nederlander open-

staat. De uitsluitingen hierop zijn limitatief in de wet

vastgelegd.

5. Toetsing van wethouders zou bij voorkeur in het

verlengde moeten liggen van de wijze waarop raads-

leden worden getoetst. Ook hier geldt dat de uitslui-

tingen voor het wethouderschap formeel en limitatief

zijn vastgelegd in de wet. Daarnaast wordt in toene-

mende mate (mee)gekeken naar de geschiktheid van de

kandida(a)ten. De toetsing op integriteit kan onderdeel

uitmaken van de beoordeling van geschiktheid van de

kandida(a)ten.

6. Eventuele zwaardere toetsing van wethouders zou

moeten worden afgeleid uit de verschillen tussen het

raadslidmaatschap en het wethouderschap. Gedacht

kan worden aan specifieke portefeuilles of aan eigen-

standige beslissingsbevoegdheden van het College, of in

mandaat van de betreffende wethouder(skandidaat).

7. Indien aan de orde, zouden kandidaten voorafgaand aan

hun (openbare) kandidaatstelling bewust moeten zijn

dát en waaraan wordt getoetst.

8. Toetsing van de integriteit van de kandidaat-wethouder

zou bij voorkeur zoveel mogelijk rekening moeten

houden met de privacy van de betreffende kandidaat.

De inbreuk(en) daarop zouden proportioneel moeten

zijn in verhouding tot het belang dat daarmee gediend

wordt.

Naast deze uitgangspunten, zijn er ook een aantal vragen

te stellen over een eventuele integriteitstoets. Ten behoeve

van wie wordt er bijvoorbeeld getoetst (de raad? De burge-

meester? Het college? Etc.)? Op welke aspecten van inte-

griteit wordt er getoetst en door wie? Aan de hand van

welk normatief kader wordt de integriteit van de betref-

fende kandidaat getoetst? Wordt er getoetst op basis van

informatie die de kandidaat zelf geeft of ook externe infor-

matie ingewonnen. Het is voor wethouder(skandidaten)

van belang van te voren duidelijkheid en zekerheid te

hebben over deze zaken zodat zij weten wat ze kunnen

verwachten en niet voor verrassingen gesteld worden.



Actueel Nieuwe aflevering docusoap

‘Je leven als wethouder’Vier jaar geleden volgden wij de pas benoemde

wethouders Laura Bromet (Waterland) en Robin

Paalvast (Zoetermeer). In een reeks van 6 afleve-

ringen brachten we in beeld welke verwachtingen

zij hadden, waar ze tegenaan liepen en hoe zij hun

ambities wilden realiseren. Inmiddels hebben zij

bijna vier jaar achter de rug en blikken we met hen

terug. Wat viel er mee en wat viel er tegen? Willen

ze door? Waar zijn ze tegenaan gelopen in de afge-

lopen jaren?

U kunt deze en andere afleveringen uit de docu-

soap, kijken via het youtube kanaal van de Wethou-

dersvereniging! Binnenkort volgt hier bovendien

nóg een aflevering.

Op het youtubekanaal van de Wethou-

dersvereniging kunt u ook vele onder-

delen van de Wethoudersconferentie

afgelopen november terugkijken. Zo kunt

u te toespraak van minister Ollongren op

de Wethoudersconferentie terugkijken.

En kunt u een deel van het inspirerende

verhaal van Anje-Marijcke van Boxtel

terugkijken.


Onze democratische instituties een beetje serieus nemen De Wethoudersvereniging participeert in het programma Lokale Democratie in Beweging, vanuit dit programma met Het Genootschap van Burgemeesters, de Vereniging van Griffiers, de Vereni-ging van Gemeentesecretarissen, Raadslid.nu en het ministerie van BZK zijn onder meer Dna-Labs (Democratie Nabij) georganiseerd. In deze Dna-Labs zijn mooie voorbeelden van democra-tische vernieuwing in gemeenten gedeeld en verder uitgewerkt. In dit artikel van Krijn van Beek kunt u lezen over een deel van de opbrengsten van deze Dna-Labs.

“Vernieuwing van de lokale democratie” (Democratic

Challenge), “Herontwerp de democratie” (Code Oranje),

“roep om alternatieven voor de vertegenwoordigende

democratie” (Groene Amsterdammer), “Op weg naar een

meervoudige democratie” (cie Van der Donk), en zo zijn

er nog wel wat citaten te vinden die suggereren dat de

democratie wel iets meer nodig heeft dan een likje verf

op de kozijnen en nieuwe frontjes voor de keukenlades.

De suggestie is op zijn minst dat een grote verbouwing

noodzakelijk is, en volgens sommigen moet de boel zelfs

helemaal plat om van de grond af opnieuw te kunnen

beginnen.

Maar van de 22 initiatieven die aan het Democratie-Nabij-

lab meededen, was er niet één die echt nieuwe wetgeving

nodig zou hebben. Integendeel, allemaal op hun eigen

manier revolutionair, concentreren ze zich op verande-

ring van gedrag binnen de bestaande regels en struc-

turen. Ander gesprek binnen de raad, andere verhou-

ding tussen gesprek met/tussen burgers en gesprek

met/tussen raadsleden, andere rol van de griffie, andere

manier waarop de burgemeester de raadsvergaderingen

leidt (waarbij er overigens best wel wat valt te zeggen om

de gemeenteraad een eigen voorzitter te geven ), andere

manier waarop ambtenaren omgaan met burgerinitia-

tieven, andere manier waarop wethouders naar buiten

treden en gesprek aangaan met bewoners, enz.

Het onderscheid tussen andere regels en ander gedrag

lijkt misschien triviaal maar is juist uitermate belangrijk.

Om twee redenen. Ten eerste is een agenda van andere

democratische regels een heel andere agenda dan een


Column

agenda van ander democratisch gedrag. Wie gaan we

beïnvloeden, welke coalitie is nodig om een resultaat te

boeken en wat is een gewenste uitkomst? Voor die vragen

maakt het nogal uit of we ander gedrag willen of andere

spelregels. De tweede reden is inhoudelijker. Blijkbaar

maakt het gedrag binnen de instituties veel verschil.

Dit is een cruciale waarneming omdat zij een zekere

bescheidenheid impliceert waar het gaat om het effect

van nieuwe spelregels. Een referendum heeft dan name-

lijk ook een bepaalde sfeer, cultuur en gebruikersatti-

tude nodig om een kwalitatief hoogwaardig democratisch

instrument te kunnen zijn. Zouden we die sfeer, cultuur

en gebruikersattitude niet ook kunnen creëren binnen

bestaande kaders? Maar het is ook onrustbarend: blijk-

baar zijn de regels maar een deel van het democratisch

bouwwerk en is het functioneren voor de rest afhankelijk

van onze goede zin en wil. Dat, terwijl we op allerlei andere

momenten nu juist zo krachtig willen vasthouden aan de

democratische rechtsstatelijke structuren als buffers

tegen onwelkome machtsuitoefening.

Afijn, als we concluderen dat het gedrag binnen de insti-

tuties het belangrijke werkzame bestanddeel is, dan bete-

kent dit ook dat we wat kritischer kunnen kijken naar de

manier waarop we dat gedrag ondersteunen en cultiveren.

Dan gaat het om de ondersteuning van onze raadsleden,

griffies, ambtenaren, burgers, burgemeesters en wethou-

ders om het democratisch potentieel van hun rol en

functie maximaal te benutten. Daarmee gaat het tegelijk

ook om de versterking van het democratisch kaliber van

onze bestaande institutionele setting.

Meest in het oog springt dan dat in bijna elk initiatief

binnen ons DNa-lab een centrale vraag is: ‘hoe krijgen we

de raad mee’? De raad wordt gezien als een lastige hobbel,

een hobbel waarvan niemand precies de functie lijkt te

kennen, een hobbel waarvan de meerwaarde alleen na

lang doorpraten schoorvoetend benoemd kan worden. Er

hangt een beeld rond onze gekozen volksvertegenwoordi-

ging van losgezongen, onberekenbaar, uit op eigen belang,

onkundig, onbenaderbaar.

Misschien moeten we dus beginnen met de raad, de

volksvertegenwoordiging, dit centrale onderdeel van ons

(lokale) democratisch bestel wat serieuzer te gaan nemen.

Raadsleden in onze sessies geven aan dat ze maar zeer

beperkt tijd hebben voor hun werk en dat die tijd vooral

opgaat aan het lezen van stukken en voorbereiden van

de zittingen. Bij de meeste raadsleden moet alleen daar

al veel vrije tijd ingestoken worden. De vergoeding is niet

toereikend (en ook niet bedoeld) om het raadslidmaat-

schap voltijd uit te kunnen oefenen. Te weinig tijd gaat

eens te meer gelden als we van raadsleden verwachten

dat ze ook goed en uitgebreid communiceren met de

bevolking, dat ze experimenteren met de mogelijkheden

die nieuwe media op dit gebied beloven, dat ze op zoek

gaan naar kennis en ervaring op het gebied van gespreks-

en interactievormen die hun kiezers het gevoel geven

dat ze daadwerkelijk vertegenwoordigd worden, dat ze

zich bekwamen in gesprekstechnieken waardoor ze het

maximum uit een bijeenkomst kunnen halen, dat ze geza-

menlijk met hun politieke tegenstanders reflecteren op de

manier waarop de volksvertegenwoordiging functioneert,

etc. Dat er met de decentralisaties van allerlei taken naar

de gemeente ook meer last op de schouders van raads-

leden is getast, onderstreept de noodzaak van volwaar-

dige vergoeding en zwaardere ondersteuning van hun

werk.

Bij de ondersteuning van de raad speelt de griffie een

centrale rol. In hun huidige rol bestaan griffies pas sinds

2002 als professionele ondersteuning voor de gemeente-

raad. Er lijkt veel ruimte om deze functie verder te ontwik-

kelen. Griffies verschillen nu al in de mate waarin ze alleen

administratieve of ook meer inhoudelijke ondersteuning

bieden aan de raad. Griffies zouden zich bijvoorbeeld

ook kunnen bekwamen in het steunen van de raad in zijn

interactie met de bevolking. Misschien ook kunnen grif-

fies de informatiepositie van de raad versterken door een

onderzoeksfunctie aan de griffie toe te voegen.

De derde cruciale positie betreft die van de ambtenaren.

Zij beschikken over een zeer sterke informatiepositie ten

opzichte van gekozen bestuurders, volksvertegenwoordi-

gers en burgers. Het lijkt interessant als ambtenaren meer

armslag zouden nemen en krijgen om hun kennis en infor-

matie bewust en gericht te delen en te verspreiden. Het is


hierbij cruciaal dat zij hun informatiediensten aanbieden

aan alle vertegenwoordigers van alle politieke stromingen

en aan alle burgers die dat wensen. Misschien zelfs wel

dat zij hun kennis bewust en gericht onder de aandacht

brengen bij burgers die hier niet zelf om vragen. Dit is niet

alleen een investering in ambtenaren, maar vooral ook in

burgers. Het zou kunnen lijken op het binnenste-buiten

keren van een organisatie op wijze die journalist Jeff Jarvis

beschrijft in zijn spraakmakende boek ‘what would google

do?’: alle afdelingen communicatie en klantcontacten

opheffen, omdat alle gemeenteambtenaren voortaan van

de communicatie zijn. Tegelijk is dit ingewikkeld zodra het

om issues gaat waar de bevolking verschillend over denkt,

waar controverse over kan ontstaan. Een zekere neutrali-

teit van het ambtelijk apparaat is dan een groot goed. De

ambtelijke organisatie binneste-buiten keren, zal om deze

reden een investering vergen in hun procedurele vaardig-

heden.

De vierde positie is die van de bestuurders. In ons lab

waren diverse initiatieven van wethouders om op een

andere manier met bewoners te communiceren en van

burgemeesters om op nieuwe manieren het gesprek met

college, raad en bevolking te faciliteren. Dat zijn essen-

tiële initiatieven, die wellicht structureel ondersteund

kunnen worden. Het wethouderschap vergt toch al een

bijzonder steile leercurve van de betrokkenen, om dan

ook nog eens gaandeweg te experimenteren met (nieuwe)

democratische omgangvormen, kan redelijkerwijs alleen

van mensen verwacht worden als dat structureel begeleid

wordt.

Deze vier lijnen om democratisch gedrag van bestaande

actoren te voeden, komen elk op hun eigen manier ten

goede aan bewoners, kiezers, burgers. Hun informatiepo-

sitie wordt sterker, hun interactie met hun volksvertegen-

woordiging en hun bestuur wordt sterker.

Dit brengt ons bij de essentie van de vernieuwing van

de lokale democratie. Zolang het gaat om dingen waar

iedereen het over eens is, is het niet ingewikkeld om initia-

tieven te honoreren. Het wordt pas spannend als het gaat

over dingen waarover inwoners het fundamenteel met

elkaar oneens zijn. Precies op dat punt wordt de grootste

meerwaarde gezien van de gemeenteraad, want dan is

een echt gesprek nodig met een waardachtige afspiege-

ling van de bevolking, een gesprek op een schaal en met

een betrokkenheid die het mogelijk maakt om vreedzame

modus vivendi te vinden voor de issues die ons verdelen.

Daarvoor is het nodig dat we die volksvertegenwoordiging

voldoende toerusten voor deze taak.

Krijn van Beek schreef dit artikel vanuit de lessen die opgehaald zijn uit de Dna-Labs, een project in het kader van Lokale Democratie in Beweging. In het komende nummer zal het laatste artikel uit deze reeks verschijnen.

Manifest vernieuwing lokale democratie aangeboden aan

WethoudersverenigingWinnie Prins (Zeewolde), Ko Scheele (Ommen), Jocko Rensen (Houten), Jacques van Loevezijn (Raalte) en Doret Tigchelaar (Hattem) hebben samen op 6 december 2017 in Lelystad hun brief over vernieuwing van de lokale democratie aangeboden aan Elly van Wageningen, vice-voorzitter van de Wethoudersvereniging.

Wethouder Ko Scheele bood het manifest aan aan Elly

van Wageningen. Bij het aanbieden gaf de heer Scheele

een toelichting en vertelde dat een paar wethouders op

eigen initiatief bij elkaar zijn gekomen omdat zij zich druk

maakten over de moderne democratie. Er zijn veel initia-

tieven in de samenleving om de democratie te verbeteren,

maar de meeste initiatieven bestendigen niet. Er is, zo

stelt hij, veel gedoe in bestuurlijk Nederland, ook lokaal en

inwoners zijn er klaar mee. De groep wethouders wil vanuit

hun functie als wethouder een rol spelen bij de vernieu-

wing van de lokale democratie. Inspraak, samenspraak en

tegenspraak hoort wat hen betreft bij de vernieuwing van

de lokale democratie.

De ondertekenaars willen met wethouders, en ook in de

verschillende politieke partijen, in de ambtelijke organi-

satie gezamenlijk praten over bouwstenen en oplossingen.

Ze willen ook praten over de bereidheid om geld vrij te

maken voor deze bouwstenen en oplossingen. De groep

wethouders droomt er van dat dit leidt tot een maat-

schappelijk akkoord.

Elly van Wageningen reageerde het fantastisch te vinden

dat een groep enthousiaste wethouders, uit verschillende

gemeenten en politieke partijen, deze beweging gestart

zijn. Samen met de Wethoudersvereniging praten wethou-

ders vaak over het aanzien van het ambt. De samenle-

ving heeft weinig vertrouwen in de politicus en de politica.

Het aanzien van ons werk hangt samen met vertrouwen.

Wethouders moeten integer zijn, daadkrachtig, ze moeten

luisteren naar de samenleving, ze moeten overal tussen-

door schipperen. Dit thema leeft en de Wethoudersvereni-

ging vindt dit een interessant thema om bewustwording

te creëren. Van Wageningen neemt het manifest mee naar

de volgende bestuursvergadering van de Wethoudersver-

eniging.


Actueel


Vernieuw samen de lokale democratieInterview met Ko Scheele (wethouder Ommen), Doret Tigchelaar (Wethouder Hattem) en Jocko Rensen (Wethouder Houten)

Hoe is deze groep vernieuwende wethouders tot stand gekomen?Jocko: Tijdens de bijeenkomsten met Henk Gossink over

de drie decentralisaties in 2014-2015 is er verbinding tot

stand gekomen tussen verschillende wethouders. Het

contact ging niet alleen over de inhoud van het werk, maar

steeds meer over het ambt van de wethouder.

Ko: Het ging eerst over de drie decentralisaties, maar

daarbij kwam het besef dat het steeds belangrijker wordt

om de kracht van de samenleving naar boven te halen.

Het bleek dat er heel veel verschillende en boeiende initi-

atieven dingen ontstaan in de gemeenten. Wel was men

bezig om steeds opnieuw het wiel uit te vinden. Deze groep

wethouders wilden toen verkennen of zij deze initiatieven

ook konden verankeren.

Doret: We leren enorm

van elkaar. Het is erg

inspirerend om ook de

mooie voorbeelden te

horen.

Ko: We delen mooie

voorbeelden met elkaar

als groep, maar we

worden echt blij van het

feit dat wij dingen zien

gebeuren door anderen.

Dat besef zit er diep in.

Jocko: Ik begon als onervaren bestuurder. De grootste

winst is geweest het (opnieuw) ontdekken van de rol van

de wethouder. We hadden ook een bijzondere groep. Je

had groen en rijp door elkaar en er ontstond chemie wat

energie oplevert. Anders ga je niet op een vrijdagmiddag,

aan het einde van je werkweek, elkaar nog opzoeken.

Nadat de 3D training was afgelopen heeft dit een vervolg

gekregen. Je hebt elkaars gegevens, en Henk Gossink

wilde nog wel door. Hij was bezig met zijn boek en hij

wilde dat ook faciliteren. Die club van wethouders was de

kern en die is nu aangegroeid. Deze wethouders zijn gaan

verkennen hoe je de beweging, de vernieuwing tot stand

kon brengen. Gaandeweg kwam de verbinding met Jornt

van Zuylen. (Democratic Challenge)

Ko: Jornt van Zuylen heeft ons toen gestimuleerd om

hiermee naar buiten te gaan.

Doret: Ook wel omdat de verkiezingen voor de deur staan.

Het was zoeken naar een manier om de overdracht te

organiseren.

Jocko: Daar kwamen de bouwstenen vandaan. De oproep

was eerst een soort pamflet en daar hebben wij het met

elkaar over gehad. Ook over de politieke achtergrond. De

bouwstenen zijn niet partijpolitiek. De bouwstenen gaan

over de essentie van het vak van wethouder, het gaat om

de essentie van de rol van wethouder in het lokale bestuur.

Ko: Het is overigens niet a-politiek; we proberen het een

ander politieke dimensie te geven. In onze eigen partij

zullen wij het er ook over moeten hebben. Met zijn allen

hebben wij wel een beeld dat de beweging onmiskenbaar

is.

Negen bouwstenenKo: De bouwstenen moet je van onder naar boven lezen.

Het begint met je eigen democratische kompas, dan kun

je gaan verbreden. Je kunt naar je eigen politieke partij, de


Actueelgemeenteraad en de eigen organisatie. Als dat gerijpt is,

of eerder, kun je ook verder gaan. Als je ruimte wil geven

aan burgers, heb je daar dan ook budget voor? Kun je

samen met maatschappelijke akkoord bereiken? De ene

gemeente zal hier anders mee omgaan dan de andere en

dat geeft niet. Dit zijn bouwstenen. Kies wat past, wat goed

voelt en pak dat op.

Hoe gaan jullie verder na het manifest?Doret: Op 27 januari 2018 willen 17 wethouders zij

een grotere bijeenkomst organiseren in Houten. Op 20

december gaan zij vorm geven aan die avond in januari

2018. Tijdens de Wethoudersconferentie en op de Dag

van de lokale democratie hebben zich al nieuwe wethou-

ders aangesloten. De groep hoopt meer wethouders aan

te trekken. In feite zouden alle wethouders in het land

hiermee bezig moeten zijn. In januari wil de groep de

behoefte in het land peilen. Het is een open uitnodiging

aan wethouders. De kopgroep wil na de verkiezing verder

gaan, het is een soort beweging.

Kunnen jullie ons wat voorbeelden van vernieuwing geven?Ko: Nieuw Naoberschap in Ommen is een mooi voor-

beeld. Het Oude Naoberschap is dat je je bekommert om

je buren. Als er een overlijden is dat bijvoorbeeld dat je ook

de kist meedraagt. Het Nieuw Naoberschap gaat het niet

alleen om dat je je bekommert over je buren, maar dat je

je verantwoordelijk weet voor je directe leefomgeving. En

alles wat dat helpt en versterkt kan je stimuleren, daar

kan je als gemeente naast staan. Zijn er dus projecten die

de sociale samenhang versterken, dan vindt de gemeente

dat prima. Rijp en groen. Soms is het ingewikkeld en er

zijn veel disciplines bij betrokken. Het is de kunst om al

die groepen te verbinden en ontschot te denken. Het gaat

niet alleen om de inwoners en maatschappelijke orga-

nisaties, maar ook om de ambtelijke organisatie en wat

de gemeente hiervan kan leren. Dat geldt ook voor ons

Ommer Podium, een initiatief vanuit de raad. Inwoners

presenteren dan hun idee, en de aanwezigen reageren.

Dat levert verrassende reacties op van mensen die dan

zeggen: ik kan daar op deze manier aan bijdragen. Zo

ontstaan hele nieuwe verbindingen.

Doret: In Hattem kennen we de Energie coöperatie die

in de stad ontstaat. Je moet als wethouder goed op je

handen zitten om het niet over te nemen. Er is ook een

ideeënmakelaar in Hattem. Zij organiseert iedere vrijdag-

avond een keukentafelgesprek op het gemeentehuis. Ook

loopt ze iedere maand mee in de omgebouwde keet in

de wijk om thema’s op te halen. Thema’s zijn bijvoorbeeld

eenzaamheid, armoedebestrijding. De kerk is belangrijk

in Hattem en de dominee zit ook in de bouwkeet. Het gaat

om verbinding maken met alle sociale partners die je hebt.

De week van dialoog, de week van respect. Deze initia-

tieven zijn belangrijk om te weten wat er leeft. Het gaat

erom om continu in contact te zijn met de inwoners, met

de samenleving. Het is een beweging die er continu is.

Jocko: Flexibel zijn is belangrijk. Dicht bij inwoners komen.

Ik werk 2 dagdelen per week buiten kantoor. Het gaat om

ontmoetingen. Je hebt zelf een keuze in de rol die je neemt.

Het gaat ook erom om inwonersinitiatieven te stimuleren.

Soms is op je handen zitten ook een rol. Je moet loslaten

in de zin dat je anders kijkt naar de initiatieven. Loslaten

is op een andere manier vasthouden. In gesprekken met

ambtenaren, realiseren dat je als wethouder ook onder-

deel bent van de keten. Dat je als wethouder een verant-

woordelijkheid hebt om je eigen organisatie daarin mee te

nemen en soms ook de dialoog aan te gaan.

Ik heb tegenwoordig een paarse krokodil in mijn kantoor.

Bureaucratie heeft ook een functie. We moeten weer naar

de bedoeling van de bureaucratie. Mensen zijn het zo

negatief gaan

‘framen’ dat het een last is geworden. In de publieke opinie

wordt regelmatig geroep dat wij af moeten van de regels.

Het zit niet in minder regels, je moet kijken wat de bedoe-

ling is en vervolgens wat je nodig hebt om de bedoe-

ling waar te maken. Dan blijkt vaak dat je als overheid de

balans moet vinden tussen het individuele belang en het

algemeen belang.

Doe mee aan de beweging en kom op 27 januari 2018 naar

Houten. Er zijn geen kosten verbonden aan deze avond. U

kunt zich aanmelden door een email te sturen naar Luuk

Loupias [email protected]

Actueel

College in de sportschool Elke week, voor aanvang van B&W, is het college van Leerdam in de sportschool te vinden. Teus Meijdam vertelt er enthousiast over.

Hoe is het zo gekomen?In het college kwamen we tot de

conclusie dat we allemaal toch aan de

zware kant waren. We zitten de hele dag

en bewegen niet genoeg. Toen kwam de

burgemeester met het idee samen naar

de sportschool te gaan!

Bevalt het? Dat bevalt buitengewoon! Het versterkt

het teamgevoel om informeel bij elkaar

te zijn. Je praat op een hele andere

manier met elkaar en het maakt het

team nog weer wat sterker. Je begint

daarnaast fitter aan de dag, wat ook

heel fijn is. De sportschool gaat een

half uur eerder voor ons open, veel

andere mensen hebben zich daar

inmiddels bij aangesloten en maken

daar gretig ge-bruik van. Zo ontmoeten

we leuke mensen en heeft het dubbel

nut!

Hoe reageren de andere wethouders?Ons hele team is er erg enthousiast

over, hoewel we wel even goed op

stoom moesten komen in het begin. Overigens reageren inwoners uit Leerdam er ook heel enthousiast op!



Opleidingen

Actualiteitencolleges voor visie en verdiepingIn 2018 lanceert de Wethoudersvereniging een nieuwe

activiteit. In navolging van het succes van de Woensdag

Wethoudersdagen en de leergang Politiek Bestuurlijk

Management op Post-HBO niveau, gaat de Wethouders-

vereniging nu een verdiepende reeks actualiteitencolleges

organiseren.

In deze reeks colleges gaan wij met gerenommeerde insti-

tuten in op ontwikkelingen en vraagstukken in de omge-

ving van of van invloed op de lokale bestuurder. Hierbij

denken wij aan instituten als het Sociaal en Cultureel

Planbureau SCP over ontwikkelingen in de samenleving,

de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid

(WRR) over maatschappelijke scheidslijnen, het Landelijk

Informatie en Expertise Centrum (LIEC) over ondermijning

en integriteit (ontwikkelingen in de onderwereld), de Raad

voor het Openbaar Bestuur (ROB) over ontwikkelingen

rond formatieprocessen en ander actueel onderzoek en

het ministerie van BZK over actieplan lokale democratie.

Wij zijn nog volop bezig met de definitieve programme-

ring, maar wilden u alvast aankondigen op welke data wij

inzetten voor deze reeks. Ook kunt u bij dezen alvast in

interesse kenbaar maken, zodat wij u actief op de hoogte

kunnen houden van de vorderingen.

U kunt u voorlopig inschrijven via info@wethoudersver-

eniging.nl o.v.v. Actualiteitencolleges. In deze mail kunt u

ook aangeven of u de voorkeur heeft voor woensdag van

16-20u of voor vrijdag 13-17u.

Data: Actualiteitencollege 1: Woensdag 16 mei 18

Actualiteitencollege 2: Woensdag 6 juni 18

Actualiteitencollege 3: Woensdag 12 september 18

Actualiteitencollege 4: Woensdag 3 oktober 18

Actualiteitencollege 5: Woensdag 12 december 18

Alle colleges beginnen om 16.00 uur en eindigen rond 20.00 uur en zal worden voorzien in een lichte maaltijd.

Kosten: Voor deelname aan deze reeks (5 bijeenkomsten) vragen wij van leden een bijdrage in de kosten van €450,- (exclusief BTW). Voor deelname van losse modules vragen wij een bijdrage van €145,- (exclusief BTW). Niet leden betalen voor de reeks van 5 bijeenkomsten €950,- (exclusief BTW) of voor losse modules €250,- (exclusief BTW).

Locatie: Centraal in het land


Actueel

Vertrouwenspersoon en rechtspositieHet openbaar bestuur kan niet functioneren zonder

gekwalificeerde mensen voor de bestuurlijke functies.

Er moeten voldoende waarborgen zijn om de stap naar

een functie in het openbaar bestuur te nemen. Mensen

zetten daar opgebouwde perspectieven en zekerheden

(zoals een vaste aanstelling, ontslagbescherming en

uitkeringsrechten) voor opzij. Daarom is een goed vangnet

bij aftreden voor politieke ambtsdragers van belang, dat

rekening houdt met de onzekerheden - het politieke risico

- van het ambt.

Aan een bestuurlijke functie kan abrupt en ongewild

een einde komen en herbenoeming in een politiek ambt

is geen vanzelfsprekendheid. Daarmee is het vervullen

van een politiek ambt van een geheel andere aard dan

een gewone dienstbetrekking. Daar hoort dus ook een

passende specifieke rechtspositie bij, die anders is dan de

regelingen voor “gewone” werknemers. Zo gelden er voor

ambtsdragers geen ontslagtoets door UWV of kanton-

rechter, opzegtermijnen, ontslagbescherming of de moge-

lijkheid om in onderling overleg of in cao’s tot aanvullende

regelingen te komen. De Wethoudersvereniging komt op

voor een rechtvaardige rechtspositie voor wethouders.

Als wethouder sta je vol in de schijnwerpers. Dat heeft

zijn voor- en nadelen. Je bent in staat mooie zaken voor

de samenleving te realiseren. Maar helaas kan niet altijd

iedereen zich vinden in de besluitvorming. Regelmatig

worden wethouders bedreigd door inwoners die zich

niet in de besluitvorming kunnen vinden. De Wethou-

dersvereniging ondersteunt wethouders en komt voor

hun belangen op bij het Rijk. Wethouders kunnen altijd

vertrouwelijk contact opnemen met de Wethoudersver-

eniging voor ondersteuning, Jeroen van Gool is hiervoor

vertrouwenspersoon. Hij is te bereiken via

[email protected]

BNG Bank ondersteunt overheidsbeleid door op basis van haar AAA-ratings goed-

kope financiering te verstrekken ten behoeve van gemeenten, woningcorporaties,

zorgen onderwijsinstellingen en projectfinanciering. BNG Bank is in 1914 opgericht

om de aanleg van riolen te financieren in het belang van mens, maatschappij en

milieu en hecht nog steeds grote waarde aan duurzaamheid. Met een balans van

meer dan EUR 150 miljard is BNG Bank de vierde bank van Nederland en één van

de grootste financiers van de energietransitie.

bngbank.nl

BNG BANK – BETROKKEN PARTNER VOOR EEN DUURZAMER NEDERLAND

Uw vastgoed verduur zamen vóór 2020?

Adv_BNG_NL_Wethoudersland_210x297mm.indd 1 02-05-17 14:07


Bestuur

Elly van Wageningen LelystadCUWaarnemend Voorzitter

Jacques van Loevezijn Gemeente RaalteCDABestuurslid

Hans Keuken Neder-BetuweSGPPenningmeester

Marcelle Hendrickx TilburgD66Bestuurslid

Han Looijen Zaltbommel)VVDBestuurslid

Rinette Reynvaan DordrechtBeter voor DordtBestuurslid

Bert Groot WesseldijkWethouder LochemGemeentebelangenBestuurslid

Marcel Adriani SoestD66Bestuurslid

Lidmaatschap

Lidmaatschap van de Wethoudersvereniging De Wethoudersvereniging: uw partner in wethouderschap!Als beroeps- en belangenvereniging zet de Wethoudersvereniging zich in voor wethouders als persoon en functionaris.

Dit doen wij door:

• Belangenbehartiging op de rol en (rechts)positie van wethouders.

• Vertrouwelijke consultatie bij bestuurscrises, agressie en geweld, integriteit en uw rechtspositionele vragen.

• Een Professionaliseringsprogramma met opleidingen, masterclasses en trainingen.

• Intervisie en onderlinge reflectie tussen wethouders.

De Wethoudersvereniging ondersteunt wethouders tijdens de uitoefening van het vak en ook daarna. Het lidmaatschap is voor

wethouders en voormalig wethouders. Tevens kunnen gedeputeerden en waterschapsbestuurders lid worden van de vereniging.

Kosten van het lidmaatschapDe kosten voor het lidmaatschap in 2018 bedragen €350,- (ex btw). In het Rechtspositiebesluit wethouders (artikel 28b) is

bepaald dat contributie voor beroepsverenigingen door de gemeente vergoed worden. De kosten vallen onder bestuurskosten

en niet onder de onkostenvergoeding. Dit is vastgesteld in de handreiking ‘Integriteit politieke ambtsdragers’.

• U bent lid tot wederopzegging en het lidmaatschap is persoonsgebonden.

• Ook als oud-wethouder kunt u lid worden en blijven van de Wethoudersvereniging.

• Aanmelden kan ook via www.wethoudersvereniging.nl.

Het lidmaatschap van de Wethoudersvereniging voor 2018 zal - in verband met de gemeenteraadsverkiezingen in maart - een andere vorm krijgen. In tal van gemeenten zullen wijzigingen in de samenstelling van de colleges van b&w ontstaan. In verband daarmee heeft het bestuur van de Wethoudersvereniging besloten dat aftredende leden gedurende het gehele jaar lid blijven van de vereniging en dus van alle diensten gebruik kunnen blijven maken. Daarnaast kunnen nieuw aangetreden wethouders het lidmaatschap van hun (afgetreden) voorganger voor 2018 overnemen.

U kunt dit formulier ingevuld en ondertekend retour zenden naar:

Wethoudersvereniging / Antwoordnummer 10750 / 2501 WB Den Haag

Voorletters: ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Voornaam: .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Achternaam: ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Gemeente/provincie/waterschap: ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Emailadres: .........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Datum: .........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Handtekening: ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Knip langs deze lijn af

VOORJAARSEDITIE - 2018

Documents

Nederland WETHOUDERSLAND - Wethoudersvereniging€¦ · Bestuurders anno 2017 moeten volgens Schoenmaker robuust zijn en lef tonen, daarnaast moeten ze wendbaar zijn en empathie tonen