PPPPeriodieriodieriodieriodiččččnost svojstavanost svojstavanost svojstavanost svojstavaPPPPeriodieriodieriodieriodiččččnost svojstavanost svojstavanost svojstavanost svojstava

22

H

He

Li Be

B C N O F

Ne

K Ca Sc Ti V Cr

Mn

Fe Co Ni Cu Zn

Ga

GeAs Se Br Kr

Rb

Sr

Y

Zr

Nb

Mo Tc

Ru

Rh

Pd Ag

CdIn

Sn

Sb

Te I

Xe

Cs Ba

La

Hf

Ta W Re Os

Ir

Pt Au Hg

Tl

Pb

Bi Po

Rn

Fr Ra Ac

Rf

Db

Sg

Bh

Hs Mt Ds

Na Mg Al

Si

P S Cl

Ar

Ce

Pr

Nd

Pm

Sm

Eu

GdTb

DyHo

Er

Tm

Yb

Lu

Th

Pa U

Np

Pu

Am

Bk

Cf

Es Fm

Md

No

Lr

At

Cm

33

A.B.Chancourtois( 1820-1886)

J.L.Meyer( 1830-1895)

H. Moseley

J.W.Döbereiner(1780-1849)

J.A.R.Newlands(1837-1898)

D. IvanovičMendeljejev

(1834-1907)

G. Seaborg(1912 – 1999)

44

55A. B. de Chancourtois“vis telluriquevis telluriquevis telluriquevis tellurique ““““

A. B. de Chancourtois““vis telluriquevis telluriquevis telluriquevis tellurique ““““

Periodi čnost kemijskih svojstava s porastomatomskih težina

66

L. Meyer, 1870. godinaLL.. MeyerMeyer, 1870. godina, 1870. godina

77

D. Ivanovič MendeljejevD. IvanoviD. Ivanovičč MendeljejevMendeljejev

Ogled sustava elemenata 1869. godine

88

Tablica periodnog sustava 1871. godine

Mendeljejev, Anali za kemiju i farmaciju

99

Eka-aluminijEka-borEka-silicij

1010

Bohrov sustav, 1922. godine

1111

s-blok

f-blok

d-blok

p-blok

1212

L. Meyer (1870)LL.. Meyer Meyer (1870)(1870)

Krivulja ovisnosti atomskog volumena o atomskoj težini

Periodičnost svojstava

1313

VeliVeliččinaina atomaatoma

Kovalentni polumjer

Polumjer atomametala

X2(s) (X = Cl, Br, I)

1414

r/pm

r/pm

duž periode

niz skupinu

duž periode

niz skupinu

1515

ns1

ns2

ns 2np 1

ns 2np 2

ns 2np 3

ns 2np 4

ns 2np 5

ns 2np 6

polumjer1616

Atomski polumjer

Z*

Z*

Z*

Ato

msk

i po

lumje/p

mAto

msk

i po

lumje/p

m

Atomski brojAtomski broj

Atomski polumjer

Z*

Z*Z*

Ato

msk

i po

lumje/p

mAto

msk

i po

lumje/p

m

Atomski brojAtomski broj

Atomski polumjer

Z*

Z*

Z*

Ato

msk

i po

lumje/p

mAto

msk

i po

lumje/p

m

Atomski brojAtomski broj

Atomski polumjer

Z*

Z*Z*

Ato

msk

i po

lumje/p

mAto

msk

i po

lumje/p

m

Atomski brojAtomski broj

Atomski polumjer

Z*

Z*

Z*

Ato

msk

i po

lumje/p

mAto

msk

i po

lumje/p

m

Atomski brojAtomski broj

Atomski polumjer

Z*

Z*Z*

Ato

msk

i po

lumje/p

mAto

msk

i po

lumjer/

pm

Atomski brojAtomski broj

Promjena efektivnog naboja jezgre Z*ePromjena efektivnog naboja jezgre Z*e

1717

Pov

ePov

e ććan

jean

jenn

polu

mje

r

[plemeniti plin] ns1

S porastom kvantnog broja n elektroni porvode sve više vremena ...

0

2,

2

/

4

aZ

Rrln

π

Za

r

/0

1818VeliVeliččinaina atomaatoma prijelaznihprijelaznih elemenataelemenata

4̟r2R2

4s3d

r

1919

odreñuje se kao energija potrebna za proces

na pojedinim atomima.

Ei/kJ mol−1

IonizacijskaIonizacijska energijaenergija

(g)X X(g) −+ +→ e

duž periode

niz skupinu

2020

Prve ionizacijske energije elemenata

Kao rezultat privlačenja jezgre i vanjskih elektrona mijenja se i energija ionizacije

Prve ionizacijske energije elemenata

Kao rezultat privlačenja jezgre i vanjskih elektrona mijenja se i energija ionizacije

2121

786

578

738

496

1251

1000

1012

1521

0

250

500

750

1000

1250

1500

1750

Na Mg Al Si P S Cl Ar

Ei /k

J m

ol-1

2222

ionizacije energija 1)(n (g)E E(g)

ionizacije energija druga (g)E E(g)

ionizacije energija prva (g)E E(g)

)1(

2

++→

+→

+→

−+++

−++

−+

e

e

e

nn

2323

1 2 13

K

Na

Li

Be

B

Ei,1

/kJ mol –1

Ei,2

/kJ mol –1

Ei,3

/kJ mol –1

Ei,4

/kJ mol –1

Li 519 7300

Na 496 4560

K 418 3070

Be 900 1760 14800

B 799 2420 3660 25000

Prva energija ionizacije

Druga energija ionizacije

Treća energija ionizacije

Četvrta energija ionizacije

2424

Elektronski afinitet, Eea, mjeri se na pojedinačnim

negativnim ionima kao energija potrebna za odvajanje

elektrona od negativnog iona u plinskoj fazi, tj. za proces

X–(g) → X(g) + e

ElektronskiElektronski afinitetafinitet

2525

-29

-35

-41

-41

-39

–21

270

295

325

349

322141

200

195

190

186

-7

72

77

101

101

123

134

116

121

35

23

44

36

34

30

≤0

≤0

2

5

14

60

53

50

47

46

73

Elektronski afiniteti, Eea / kJ mol–1

ElektronskiElektronski afinitetafinitet

X–(g) → X(g) + e

2626Li Be B C N O F Ne

60 <0 23 123 –7 141 322 –29 kJ mol-1

-200

-100

0

100

200

300

400

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

Z

Eea

/kJ

mol

–1

H

He

Li

Be

B

C

N

O

F

Ne

Na

Mg

Al

Si

P

S

Cl

Ar

2727

VeliVeliččinaina kationakationa ii anionaaniona

2828

IIzzoeleoelekktrontronskeske serijeserije

Al3+Mg2+Na+NeNeF–O2-

N3-

kationiatom plemenitog

plina

anioni