Gežo A., Šahinović A., Zeković S., Džinić M.

PZU Poliklinika „Dr Gežo“, Sarajevo

XIII simpozijum otorinolaringologa Republike Srpske Bijeljina 05.i 06. 06. 2009. godine

SažetakMedikamentozno i hirurško liječenje nazalne polipoze kod 179

pacijenata u periodu 1998-2008 108 (60,33%) muških, odnosno 71 (39,67%) ženskih

pacijenata, (najviše pacijenata u rasponu od 40-50 godina ,59 pacijenata 32,9%)

Najčešći simptomi: kongestija nosa kod 137 (76,53%), nazalna 65 (36,31%) i postnazalna rinoreja 60 (33,51%) pacijenata; hyposmio 32 (17,87%) i anosmio 21 (11,73 %) pacijenata

Nazalna polipoza udružena sa devijacijom septuma registrovana u 69 slučajeva (38,54 %)

Dijagnostika: endoskopija u 53 slučaja (29,60%), UZ PNS 40 slučajeva (22,34%), RTG PNS u 28 slučajeva (15,64%) te CT PNS kod 7 slučajeva(3,9%)

Terapija: svi pacijenti su tretirani medikamentozno

hirurška terapija (FESS) je bila indicirana kod 120 pacijenata (67,03 %), a načinjena kod 57 pacijenata (31,84 %)

18 pacijenata (10,05%) je hirurški liječeno i prije dolaska u našu ustanovu; kod 51 pacijenta(28,49%) izvršeno otklanjanje polipozno promijenjene sluznice nosa metodom FESS)

septoplastica sectio Cottle kod 3 pacijenta (1,67%)kod 7 pacijenata (3,91%) smo u istom aktu radili

septoplastiku i polipektomiju

UvodFunkcionalna endoskopska tehnika nudi mogućnost za riješenje hronične

sinusne bolesti sa minimalnom traumom normalnih struktura i reduciranim morbiditom (Kennedy, Zinreich)

Odlučujući su ispravna dijagnoza i odstranjenje uzroka sinusne bolesti Potrebno je vrijeme da se spozna i nauči važnost neograničnih

anatomskih varijacija i identificira osteomeatalna upalaHirschmann je obavio prve pokušaje u nosnoj i sinusnoj endoskopiji

1901. godine kada je upotrijebio modificirani cistoskopMaltz je 1925. godine upotrijebio termin sinusoskopijaH.H. Hopkins optički teleskop + izvor fiberoptičkog svjetla + optički

sistem nalik štapu Messerklinger i Proctor nove tehnike Messerklinger, Stammberger i Kennedy Naša skormna iskustva od 1998. do 2008. god

Materijal i metode179 pacijenata (71 žena i108 muškaraca)

Starosna dob od 15 do preko 60 godina

Fizikalni pregled

Endoskopski pregled

40 pacijenata je podvrgnuto UZ PNS aparatom sinusoscope, proizvođača Atmos (Njemačka), RTG PNS je načinjen prethodno ili u toku dijagnostike kod 28 pacijenata, dok je CT PNS bio načinjen kod 7 pacijenta

Materijal i metode

Spol Broj pacijenata Procentualna zastupljenost

Muškarci 108 60,33%

Žene 71 39,67%

Ukupno 179 100%

Tabela 1. Spolna distribucija pacijenata liječenih od endonazalne polipoze

Materijal i metode

Dob 0-15 16-20 21-30 31-40 41-50 51-60 >60

♂ 1 1 6 9 41 19 31

♀ 0 1 6 16 18 12 17

Σ 1 2 12 25 59 31 48

Tabela 2. Starosna dob pacijenata pri prvom pregledu

Rezultati

Simptom Kongestija Rinoreja Postnazalna rinoreja

Morbus Vidal

♂ 82 28 37 7

♀ 55 13 37 8

Σ 137 41 74 15

Tabela 3. Najčešći simptomi kod endonazalne polipoze i prisustvo netolerancije na salicilate i NSAR uz astmatične tegobe (Morbus Vidal)

Rezultati

Simptom Facijalna bolOsjećaj težine u projekciji

PNS-a

Osjećaj pritiska u projekciji

PNS-aOstalo

♂ 11 1 7 5

♀ 16 1 10 7

Σ 27 2 17 12

Tabela 4. Manje učestali simptomi kod endonazalne polipoze

Čulo mirisa

Dobro Slabije Nedostaje Nepoznato Ukupno

♂ 9 14 11 71 105

♀ 4 18 10 42 74

Σ 13 32 21 113 179

Rezultati

Tabela 5. Stanje čula mirisa kod pacijenata sa verificiranom endonazalnom plipozom

Rezultati

DG metoda

Endoskopija

RTGPNS

UZPNS

CTPNS

MRIPNS

♂ 31 15 22 5 0

♀ 22 13 18 2 0

Σ 53 28 40 7 0

Tabela 6. Metode korištene u dijagnostici endonazalne polipoze i njihova brojčana zastupljenost

Tabela 7. Endonazalna polipoza udružena sa devijacijom

septuma

Spol Broj Procenat

♂ 44 64,7%

♀ 24 35,3 %

Σ 68 100 %

Rezultati

Tabela 8. Verificirani pozitivni alergo- testovi

Spol Broj Procenat

♂ 24 58,5%

♀ 17 41,5%

Σ 41 100%

Rezultati

Broj posjeta

1-3 4-8 9-12 13-16 17-20 >20

♂ 34 44 16 7 2 6

♀ 34 21 3 3 2 6

Σ 68 65 19 10 4 12

Rezultati

Tabela 9. Broj posjeta ljekaru pacijenata sa endonazalnom plipozom u toku liječenja

Lijek Oximetazolin(A)

Flutikazon(B)

Budezonid(C)

Efedrin(D)

A +B B+D

♂ 8 14 2 8 31 9

♀ 7 18 8 7 54 8

Σ 15 32 10 15 85 17

Rezultati

Tabela 10. Generička zastupljenost lijekova primjenjenih u lokalnoj terapiji endonazalne polipoze

Lijek Loratadin(A)

Cetiri-zin(B)

Fexofe-nadin

(C)

Dislor-atadin

(D)

A +B A+C A+D B+C A+B+C

♂ 39 19 13 3 13 2 2 5 10

♀ 40 5 5 1 8 3 0 0 8

Σ 79 24 18 4 21 5 2 5 18

Rezultati

Tabela 11. Generička zastupljenost antialergika primjenjenih u sistemskoj terapiji endonazalne polipoze

Rezultati

Lijek Cefuroxim Klaritromicin Amoksicilin +klavulonska

kis.

Ciprofloxacin

Cefaklor Ostalo

♂ 10 25 11 7 7 5

♀ 6 15 5 4 5 4

Σ 16 40 16 11 12 9

Tabela 12. Generička zastupljenost antibiotika primjenjenih u sistemskoj terapiji endonazalne polipoze

Rezultati

LijekPer os (1) Parent.

(2)1 + 2

Prednizon (A)

Metilprednizolon (B)

A + B Metilprednizolon (C)

(A ili B) + C

♂ 31 28 9 9 6

♀ 14 42 6 6 5

Σ 45 70 15 15 11

Tabela 13. Generička zastupljenost kortikosteroida primjenjenih u sistemskoj terapiji endonazalne polipoze

Rezultati

Ukupno pacijenata

Indicira-na

Načinje-na

Polipektomija

(A)

Septopl-

astika(B)

A+B Druga ustano

va

♂ 108 75 36 30 3 6 9

♀ 71 45 21 21 0 1 9

Σ 179 120 57 51 3 7 18

Tabela 14. Pacijenti tretirani hirurškom terapijom

Rezultati

Operisani

pacijenti

Recidiv

AHPRecidivi (vrijeme javljanja)

0-6 mj.

6-12 mj.

12-24 mj.

24-36 mj.

36-48 mj.

> 48 mj.

♂ 36 15 2 1 2 4 1 2 5

♀ 21 5 0 1 0 0 2 2 0

Σ 57 20 2 2 2 4 3 4 5

Tabela 15. Broj i vrijeme javljanja recidiva po učinjenoj hirurškoj terapiji te zastupljenost antrohoanalnog polipa (AHP)

U periodu od 1998. do 2008. godine, u našoj ustanovi liječili smo medikamentozno i hirurški 179 pacijenata koji su imali verificiranu endonazalnu plipozu; od toga 108 muškaraca (60, 33%) i 71 ženu (39,67%).

Starosna dob se kretala od 15 godina (koliko je imao najmlađi pacijent) do preko 60 godina; najveći broj pacijenata bio je u rasponu od 40 do 50 godina (59 pacijenata – 32,9%), što je u skaldu sa podacima drugih autora u recentnoj literaturi (Akhtar et all 2004.).

Najčešći simptomi su bili kongestija nosa kod 137 pacijenata (76,53%), te nazalna 65 (36,31%) i postnazalna rinoreja kod 74 (41,34%) .

Diskusija

Od dijagnostičkih metoda najčešće smo koristili endoskopiju, kod 53 slučaja (29,34%) te RTG PNS kod 28 slučajeva (15,64%). CT PNS je korišten samo u 7 slučajeva (3,9%), mada se u literaturi uzima za zlatni standard i dijagnostičku metodu izbora u dijagnosticiranju endonazalne polipoze.

Od ukupnog broja pacijenata hirurška terapija je indicirana kod 120 pacijenata(67,03%), a sprovedena kod 57 pacijenata (31,84%).

15 pacijenata (8,3%) su imali verificiranu intoleranciju na salicilate i NSAID te astmatične tegobe (Mb Vidal) što je u korelaciji sa podacima iz recentne literature.

Čulo mirisa je bilo slabije kod 32 pacijenta (17,8%), a potpuno je nedostajalo kod 21 pacijenta (11,7%).

Kod 41 pacijenta (22,9%) bila je, nekim od alergo testova verificirana alergijska preosjetljivost na ponuđene alergene što je u skladu sa podacima iz literature o alergiji kao jednom od najčešćih etioloških faktora u nastanku endonazalne polipoze.

Na 57 hirurški tretiranih pacijenata, kod 20 pacijenata (35%) imali smo pojavu recidiva, koji se u najvećem broju slučajeva javljao nakon 48 i više mjeseci nakon operacije.

Komplikacija, kako u toku operacije, tako i postoperativno nismo imali.

Zaključci 1. Endonazalna polipoza javlja se češće kod muškaraca te je najčešća

kod osoba od 40 do 50 godine starosti. 2. Najčešći simptomi kod endonazalne polipoze su kongestija nosa te

rinoreja i postnazalna rinoreja.3. Statistički je signifikantna udruženost endonazalne polipoze i

postojanja devijacije septuma te alergijska preosjetljivost.4. Recidivi se najčešće javljaju 4 i više godina nakon hirurške terapije.5. Endoskopske hirurške metode (FESS) u liječenju endonazalne

polipoze imaju prednost nad ostalim metodama.6. Neophodna je kombinacija medikamentoznog i hirurškog liječenja

polipozno promijenjene sluznice sa, po potrebi, usputnom korekcijom nosne pregrade.

Literatura1. Kennedy W.D., Zinreich J.S.: Endoscopic sinus suregery, Chapter 5,1861-

1872. In: Paparella M.M, Shumrick A.D., Gluckman L.J, Meyerhoff L.W.: Otolaryngology, volume III, Head and neck, third edition,W.B.Saunders company 1991

2. Schlosser J.R. and Kennedy W.D.: Nasal endoscopy 1344-1354: In Gleeson M and all: Scot-Brown ' s Otorhinolaryngology, Head and neck surgery,7 th edition Volume 2.Hodder Arnold 2008

3. Aygun N, Uzuner O, Zinreich SJ.:Advances in imaging of the paranasali sinuses. Otolaryngologic clinics of North America 2005;38:429-37.

4. Cotter C S, Stringer S, Rust K R, Mancusco A.: The role of computed tomography scans in evaluating sinus disease in pediatric patients.International Journal of Paediatric Otorhinolaryngology 1999:50:63-68

5. Akhtar MR, Ishaque M, Ullah SS.: Aetiology of nasal polyp-a study of 200 cases at Combined Military Hospital, Rawalpindi. Pakistan Journal of otolaryngology head&neck surgery 2004;20:9-11

6. M.May, H.L.Levine, S.J.Mester, B.Schsitkin.: Complications of Endoscopic sinus suregery: Analysisi of 2108 Patients-Incidence and Prevention. Laryngoscope 104:1080-83: Sep1994

7. Nakamura H, Kawasaki M, Higuchi Y, Takahashi S.: Effects of sinus surgery on asthma in aspirin triad patients. Acta otolaryngologica. 1999:119:592-598

8. Cody Thane D., Neel Bryan, Ferreiro A. Jorge, Roberts D. Glenn: Allergic Fungal sinusitis: The Mayo Clinic Experience. Laryngoscope 104,1074-1079; September 1994

9. Herman H.: Once-daily administration of intranasal corticosteroids for allergic rhinitis: a comparative review of efficacy, safety, patient preference and cost. American journal of Rhinology 2007;21(1):70-9.

10. Dolor Rj, Witsell DL, Hellikamp AS, Wiliams JW, Califf RM, Simel DL.: Comparison of Cefuroxime with or without Intranasal Fluticasone for the Treatment of Rhinosinusitis. The CAFFS trial: a randomized controlled trial. Jama 2002;286:59-63

11. Varonen H, Savoleinen S, Kunnamo I, Heikkinen R, Revonto M.: Acute rhinosinusitis in primary care: a comparison of symptoms,signs,ultrasound and radiography. Rhinology 2003;41:37-43

Hvala na pažnji !