3

NAR TANELERİ: GÜÇLÜ GENÇ KADINLAR

MUTLU YARINLAR

EĞİTİM EL KİTABI

4

Nar Taneleri: Güçlü Genç Kadınlar Mutlu Yarınlar Projesi kapsamında ve-rilen kişisel gelişim, iş arama becerilerinin geliştirilmesi ve kadın güçlen-me eğitimleri için hazırlanan bu eğitim el kitabı Proje ortaklarının tama-mının izni olmaksızın kısmen veya tamamen iktibas edilemez.

El Kitabının yayına hazırlanma tarihi: Haziran 2011

Kapak: Rafineri Reklamcılık

Sayfa düzenleme: Ali Ergün Tasarım Reklamcılık

Baskı ve cilt: Hat Baskı

5

ÖNSÖZNar Taneleri: Güçlü Genç Kadınlar Mutlu Yarınlar Projesi yetiştirme yurtlarında yetişmiş 18–24 yaş arası en az lise mezunu genç kadınların, kişisel gelişimlerini ve iş arama becerilerini geliştirerek iş gücü piyasası-na katılımlarının desteklenmesini, cinsiyete dayalı ayrımcılıktan kaynak-lanan sorunlarının çözümüne katkı sunulmasını ve mentorlük sistemini de işleterek sosyo-ekonomik açıdan yol göstericilerle birlikte yetiştiril-melerini amaçlamaktadır. Proje aynı zamanda gençlerin istihdamına, kadın-erkek eşitliğinin sağlanmasına, dezavantajlı grupların toplumda dışlanmamasına dair farkındalık yaratmayı hedeflemiştir.

Proje Süresi: 2009-2013 yılları arasında uygulanacak olan Proje bu yıllar arasında tüm Türkiye’ye yaygınlaştırılacaktır.

Projenin Hedefleri:

• Genç kadınların kişisel gelişim ve iş arama becerilerinin geliştiril-mesi yoluyla istihdama katılımlarının sağlanması,

• İş gücü piyasasında nitelikli bir iş bulmaları için iş arama desteğinin verilmesi,

• Motivasyon eksikliği ve isteksizlik nedeniyle iş gücü piyasasının dışında kalan genç kadınların iş gücü piyasalarına hazırlanmala-rının sağlanması,

• Özel sektör iş yeri ziyaretleri ile özel sektöre dair, özel sektörde farklı çalışma biçimlerine dair bilgilerinin arttırılması,

• Meslek ve kariyer konusunda, okul yaşamından çalışma hayatına geçişte rehberlik; eğitimine devam etmek isteyen genç kadınlara eğitim ve kariyer danışmanlığı vermek,

• Sosyal, kültürel ve tarihi etkinlikler aracılığı ile rol modellerle bu-luşmalarının sağlanması, sosyal içerilmelerinin desteklenmesi,

• Toplumsal dışlanmaya maruz kalan gruplar için toplumsal farkın-dalık çalışmalarının paydaşlar ile birlikte yürütülmesi,

• Kamu & özel sektör & sivil toplum diyaloğunun ve işbirliğinin sağ-lanması.

6

Sürdürülebilirlik:

Projenin faydalarını yurtlarda kalan diğer cinsiyet ve yaş gruplarına yaygınlaştırmak için Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nde gö-rev yapan meslek elemanlarına “mentorluk, etkin iletişim teknikle-ri, mesleki yönlendirme nasıl yapılır” konularında eğitim çalışmaları yürütülmektedir.

Proje Ortakları:

Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlığının ve Boyner Holding’in ön-derliğinde yürütülen Boyner Grup Şirketleri’nin sosyal sorumluluk pro-jesi olan NAR TANELERİ, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) teknik desteği ile, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü ve, Türkiye Personel Yönetimi Derneği (PERYÖN) ortaklığında, Türkiye İş Ku-rumu (İŞKUR) işbirliğinde Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü’nün desteği ile yürütülmektedir. Kadın Güçlendirme çerçevesinde verilen eğitim çalışmalarında kadın sivil toplum kuruluşla-rının katkısı da alınmaktadır.

Bu yayının hazırlanmasında ve eğitimlerimizin gerçekleştirilmesinde bize destek veren eğitmenlerimize teşekkürlerimizi sunarız.

Nar Taneleri: Güçlü Genç Kadınlar Mutlu Yarınlar Projesi ile ilgili et-kinlikleri ve gelişmeleri takip etmek için www.nartaneleri.com adre-sinden bizi izleyebilirsiniz.

7

SUNUŞSevgili Nar Taneleri,

Nar; bereket, bolluk, çeşitlilik, doğru olan ve yaşamın sembolu anlamı-na gelmektedir. “Nar Tanesi Nur Tanesi Annesinin Bir Tanesi” deyişini hatirlayarak sizlere Nar Taneleri dedik ve sizin için hayal ettiklerimizi de projemizin ismine taşıdık, Nar Taneleri: Güçlü Genç Kadınlar Mutlu Yarınlar.

Sizlerin bireysel güçlenmenizi ve ekonomik bağımsızlığınızı kazan-manızı desteklemek istiyoruz. Bunun için projemiz kapsamında sizlere, kişisel gelişim, iş arama becerilerinin geliştirilmesi ve kadın güçlendir-me eğitimleri verildi. Mentor ablalarınız da sizlerin bu eğitimleri hayata geçirmeniz konusunda size destek olacaklar. Gelecekte sizleri de men-tor olarak görmeyi hayal ediyoruz.

Elinizdeki bu kitap sizlere eğitimlerde öğrendiklerinizi hatırlatmak için hazırlandı. Güçlü ve mutlu yarınlarınızı kurarken size ışık tutması dile-ğimizle,

Nar Taneleri Proje Ekibi

8

9

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM: Kişisel Gelişim ve İş Arama Becerilerinin Geliştirilmesi ..............9

2. BÖLÜM: Kadın Güçlendirme.................................................................................................55

3. BÖLÜM: İŞKUR ve MEB Hizmetleri ile İlgili Bilgilendirme ........................ 115

EKLER .......................................................................................................................................................... 139

11

1. BÖLÜM

Yayına Hazırlayan: Şükran Balaban (PERYÖN)

13

İÇİNDEKİLER

Her Şey Benimle Başlar ...................................................................................................................13

İlişkiler ve İletişim ................................................................................................................................27

İş Hayatına Nasıl Hazırlanılır .......................................................................................................36

Nar Tanesi Olmak .................................................................................................................................51

15

HER ŞEY BENİMLE BAŞLAR

16

HER ŞEY KENDİNİ TANIYARAK BAŞLARKendimizi tanımak; • Kendimizi daha iyi ifade etmemizi

• Hedeflerimizi daha iyi belirleyebilmemizi

• Daha sağlıklı ilişkiler kurmamızı

• Gelişim alanlarımızı keşfetmemizi

• Seçimlerimizi belirleyen değerlerimizin farkında olmamızı

• Kendimize güvenmemizi

• Kendimizi sevmemizi

…sağlar.Kendini tanımak ömür boyu sürecek bir yolculuk olsa da bu yolculuğa başlamak için kendimize şu soruları sorabiliriz;

Ben kendimi nasıl tanımlarım? / Başkaları beni nasıl tanımlar? (arkadaşlarınızdan yardım alabilirsiniz.)

17

TANIM

BEN

BAŞ

KALA

RI

TANIM

BEN

BAŞK

ALA

RI

DİNAMİK   İÇE KAPANIK  KONUŞKAN   GÜVENİLİR  ÇALIŞKAN   SESSİZ  AGRESİF   ANALİTİK  SAKİN   YARDIM SEVER  CİDDİ   CİMRİ  İYİ NİYETLİ   CÖMERT  UYUMLU   SAMİMİ  UYUMSUZ   SOĞUKKANLI  YAVAŞ   SEVECEN  HIZLI   DEDİKODUCU  ÇÖZÜMCÜ   İNATÇI  SONUÇ ODAKLI   SABİT FİKİRLİ  GİRİŞKEN   AÇIK FİKİRLİ  AZİMLİ   BENCİL  DİKKATLİ   KISKANÇ  TUTARLI   CESUR  TUTARSIZ   ALÇAK GÖNÜLLÜ  DAĞINIK   DÜRÜST  SOSYAL   MÜCADELECİ  NEŞELİ   DİĞER:  

İki tanımlama arasında fark var mı? Sizce bu fark neden kaynaklanıyor olabilir?

Bir düşünelim!!! Bu konuda sizin yapabileceğiniz bir şeyler var mı?

18

DEĞERLERİMHayata bakış açımızı, ilişki tarzımızı, hedeflerimizi ve kariyerimizi belirleyen kısacası bizi biz yapan öğeler. Oturup benim değerlerim ne acaba diye düşünmeyiz hiç. Değerlerimiz, hayatın, ailemizin, toplumun ve kişiliğimizin bir parçası olarak oluşur ve hayatımızdaki seçimlerimiz dahil her şeyi temelden etkiler.

Şimdiye kadar üzerinde hiç düşünmemiş olabilirsiniz. Aşağıdaki tablo yardımıyla size kolaylık sağlayalım.

Bu listeden sizin için en önemli 10 değeri seçerek başlayalım işe;

ÖĞRENMEK VE GELİŞİM AİLESEVGİ PARATAKDİR GÜVENSAMİMİYET GÜÇRİSK ALMA DÜRÜSTLÜKHUZUR DENGEBAŞARI DOSTLUKBİLGİ KARİYERDEĞİŞİKLİK BAŞKALARINA YARDIMBAĞIMSIZLIK SAYGIYARATICILIK İTİBARLİDERLİK KATKIZORU BAŞARMA ADALET

ARKADAŞLAR DİĞER: Sizin için önemli olan başka değerleri lütfen siz ekleyin

İŞBİRLİĞİ

Peki şimdi hayatınızda yaptığınız seçimlere, çevrenizdeki insanlara, şu an bulunduğunuz konuma bir bakalım.

Sizce yukarıda seçtiğiniz değerlerle bağlantısı var mı?

Hayatınızın bundan sonraki kısmı bu değerlerden nasıl etkilenebilir sizce?

19

GÜÇLÜ VE GELİŞMESİ GEREKEN YÖNLERİMYapabileceklerimizi ve yapmak için çaba göstermemiz gerekenleri bil-mek kendimizi tanımakta ve özgüvenimizi güçlendirmekte çok önem-lidir.

İşinizi kolaylaştıralım. Aşağıdaki boşlukları doldurmaya çalışın.

Çekinmeyin! Birden fazla konu olabilir.

…………… konusunda çok iyiyimdir!

…………… konusunda daha iyi olabilirim!

İşimiz burada bitmiyor! Bunları tanımladıktan sonra bu bilgiyi nerede kullanacağımızı bilmek lazım. Bunun için yeni sorularımız;

İyi olduğum konuları hayatımın hangi alanında kullanıyorum/ kullanabilirim?

Daha iyi olmayı istediğim konularda ne yapabilir, kendimi nasıl geliştirebilirim?

Geliştirmek istediğimiz yönlerimizi daha kolay belirlemek için aşağıdaki Yaşam Dengesi Çarkında;

• İlgili konularda kendinize kaç puan veriyorsunuz işaretleyin

• İşaretlediğiniz puana kadar olan bölgeyi (0’dan başlayarak) karalaya-rak doldurun.

• Bunu tüm alanlar için yapın.

20

Kariyer

Eğle

nce

Aile ve

Ark

adaş

lar

Çevre Para

AşkSağlık

Kişisel Gelişim

Tekerleğe benzedi mi? Bu tekerlek nasıl döner?Dönmesi için eksik yerlerini ta-mamlamak lazım.İlgili konulardaki eksikleri ta-mamlamak için ne yapabilirsin? Gelişim sürecinizi takip etmek için;Bu soruları 6 aylık aralarla tekrar yanıtlayın ve çarkı tekrar doldu-run.

Kaynak: Wheel Of Life, www2.careers.govt.nz sitesinden alınmıştır.

HedeflerimGüçlü ve başarılı bir birey olmak için nereye doğru gittiğimizi bilmek önemlidir.

Unutmayın!

Hedefi olmayan bir gemiye

hiçbir rüzgar yardım edemez.

(Montaigne)

Hedefler uzun ya da kısa vadeli olabilir. Bunu ancak siz belirleyebilirsiniz.

Türkiye’nin önemli gazetecilerinden biri olmak uzun vadeli bir hedef-ken, okulda bir gazete çıkarmak sizin için kısa vadeli bir hedef olabilir.

Hedef belirlemek aslında DART oynamaktan hiç farklı sayılmaz. Hedef tahtasına nişan alır, gözümüze bir sayı kestiririz ve ona isabet ettirmek için pozisyonumuzu düzeltir ve harekete geçeriz.

Ulaşmak istediğimiz noktayı belirleriz, ona ulaşmak için yapmamız ge-rekenleri belirler ve harekete geçeriz.

21

Bizi zorlayıcı hedefler koymak bazen kendimizi geliştirmek konusunda bizi hızlandırarak başarı kapılarını önümüzde açabilir. Tıpkı uzağa atılan topa yetişmenin sizi hızlandırması gibi.

Hedeflerinizin• Net• Ölçülebilir • Ulaşılabilir

• Amaca Uygun • Zaman Sınırlı olmasına dikkat edin!

Örneğin;

1. Niyet: Öğretmen olmak istiyorumHedef: 5 yıl sonra Ankara’da sınıf öğretmeni olarak çalışacağım.Net midir? EvetÖlçülebilir midir? Evet. Diploma ile ölçülebilirUlaşılabilir midir? Evet. Çok çalışırsak ve sınavlardan geçerli not alırsak ulaşabiliriz.Amaca uygun mudur? Eğer insanları eğitmek bizim için önemli bir görevse amaca uygundur. Zaman sınırlı mıdır? Evet. Sınav tarihleri, öğretim süresi belirli-dir ve kendimize 5 yıl sonra gibi bir zaman sınırı koyabiliriz.

22

2. Niyet: İngilizce öğrenmek istiyorum Hedef: Kendimize bu konuda zaman sınırını biz getirebiliriz. 2 yıl içinde şu seviyede İngilizce konuşuyor olacağım Net midir? EvetÖlçülebilir midir? Evet. Çeşitli testlerle ölçülebilir. Ulaşılabilir midir? Evet. Bir kursa gider, birinden ders alırsak ya da kendi kendimize düzenli bir şekilde çalışırsak ulaşabiliriz. Amaca uygun mudur? Eğer yurtdışına gitmeyi ya da uluslar arası bir firmada çalışmayı istiyorsak amaca uygundur. Zaman sınırlı mıdır? Evet.

Unutmayın!

Niyet ve hedef farklı şeylerdir.

Hadi bir de siz deneyin?

Kısa vadeli hedefim (3 ay / 6 ay / 1 yıl içinde)Uzun vadeli hedefim (5 yıl / 10 yıl / 20 yıl içinde)

23

BAŞARIYA GİDEN YOLBaşarılı olmak için kendimizi tanımanın yanı sıra,

• Öz güvenli

• İyimser

• Motivasyonu yüksek

• Olumsuz duyguları ve stresimizi kontrol edebilir olmalıyız.

Öz güvenimizi yükseltmek için;• Kendimizi geliştirmeli

• Başarılarımızı kendimize itiraf etmeli

• Ne yapabileceğimizi ve ne yapamayacağımızı iyi bilmeli

• Kendimizi sevmeli

• Kendimizi tanımalı

• Olumlu düşünmeliyiz.

Unutmayın!

Başarılarınız öz güveninizi, öz

güveniniz başarılarınızı besle-

yecektir.

24

İyimser olmak, Bir bakış açısıdır. Bardağın dolu tarafına odaklanmaktır. Yaşamımızın tüm alanlarında olumlu etki yaratır. Bizi iyi hissettirir. Probleme değil çözüme odaklanmayı sağlarİyi şeylerle karşılaşmamızı sağlar

Olaylar karşısındaki tutumumuz, bakış açımız sonucu etkiler.

Olay ⇒ İnanç ⇐ Sonuç

⇑

İnançlarınızı değiştirerek sonucu etkileyebilirsiniz.

Nasıl?

• İnançlarınızla duygularınızın bağını fark edin.

• Kendinizi dağıtın, ilginizin yönünü değiştirin

• Kendinizle tartışın

• Uzaktan bakın

• Alternatif açıklamalar bulun, felaket tellallığı yapmayın

Herhangi bir olay karşısında iyimser mi, kötümser mi düşüneceğiniz tamamen sizin elinizde…

25

Seçim Sizin!!! Hangi Taraftasınız? Kötümser İyimserNeden bunlar hep beni buluyor? Bundan ne ders almalıyım?Neden şu işte kötüyüm? Şu olayı eğlenceli hale nasıl getiririz?Müdür neden bana taktı? Bunu nasıl değerlendirebilirim?Neden kilo veremiyorum? Beni hedeflerime götürür mü?Neden hayat bu kadar zor? Doğru şey bu mu?Ağlayacağım GüleceğimVazgeçeceğim Mücadele edeceğimSızlanacağım Çözeceğim

Motivasyon için;

• Kendinizi harekete geçiren gücü keşfedin

Sizi ne harekete geçirir? Taktir, ilgi, heyecan, eğlence …

• Dışarıdan değil, içinizden gelen bir gücü benimseyin

• İçinizdeki güce inanın ve onu katlayarak çoğaltın

• Hedefinize odaklanın

• Olumlu düşünün

Daha huzurlu bir yaşam için olumsuz duygulardan kurtulmalı ve stresi-mizi kontrol altında tutmalıyız.

26

STRESLİ MİSİNİZ?

Size uygun olan seçeneği işaretleyiniz ve en sonunda puanınızı toplayınız

Hiçbir zaman

0

Nadiren

1

Ara sıra

2

Sık sık

3

Her zaman

4Kendimi bitkin hissediyorumHijyen konusunda takıntım varÇökme yaşayacağım endişesi taşıyorumTakıntılı düşüncelerden ve endişelenmekten kendimi alamıyorumKendimi duygusal hissediyorum ve kolayca ağlıyorumDüzensiz yemek yiyorumKendimi şaşkın, isteksiz uzak hissediyorumHiçbir şeyle başa çıkamayacakmışım gibi hissediyorumKendimi sinirli hissediyorumKendimi uyuşuk hissediyorumHayatın değersiz olduğunu düşünüyorumBirçok şey hakkında karamsarımFiziksel olarak kötü hissediyorumHer zaman baskı altında olduğumu hissediyorumNefessiz kalıyorumHer an kötü bir şey olacağını hissediyorumGergin ve sinirliyimBoynumda, omuzlarımda ve göğsümde gerilme hissediyorumÇok fazla baş ağrısı ve migren çekiyorum Sürekli ağrılarım varKonsantrasyon zorluğu çekiyorumHiç arkadaşım yok ve sosyalleşemiyorumHiçbir şeye ilgi duymuyorumÇarpıntı ve panik ataklar oluyorAni korku ve panik yaşıyorumUyumakta zorluk çekiyorumRahat olamıyorumSigara ve içki çok içiyorumMide ağrısı çekiyorum. Bağırsaklarım yavaş çalışıyorGünü atlatmama yardımcı ilaç alıyorumGenel Toplam

27

STRES TESTİ DEĞERLENDİRMEPuan Stres Seviyesi Açıklama

20 puan ve altı Yok Hiçbir stres belirtisi göstermiyorsunuz.

20-30 Hafif Stresin kaynağını bulup düzeltmelisiniz.

31-40 Orta Düzeyde Stres uzun vadede sağlığınızı etkileyebilir. Mutlaka stresin kaynağını bulmalısınız.

41-60 Ortalamanın Üstünde

Stresin kaynağını bulmalı, sağlık kontrolünden geçmeli ve stres kontrolü için planlama yapmalısınız.

61- 80 Yüksek Yaşam biçiminizi gözden geçirmelisiniz. İçinde bulunduğunuz stres düzeyi endişe verici.

80 Puandan Yüksek Çok yüksek Acilen etkili önlemler almalısınız. Ciddi hastalık

riski taşıyorsunuz. Harekete geçin.

Kaynak: Stres Değerlendirme Testi, www.kuyuluksaglik.tr.gg sitesinden alınmıştır.

Stresinizi Kontrol Edebilirsiniz. Peki Ama Nasıl ? Olumlu düşünmek ve stresinizi kontrol etmek için;

• Olumsuz düşüncelerinizi bulun ve onları olumlu düşüncelerle değiştirin.

• Genellemelerden kurtulun

• Ya hep ya hiç demeyin

• -Meli, -ma-lı ile biten kelimeler-den uzak durun

• Ne ekersen onu biçersin zihnini-ze olumlu düşünceler ekin gü-zel sonuçlar biçin

• Olayları değiştiremiyorsanız bakış açınınızı değiştirin

• Stresin kaynağını tespit edin ve ondan uzaklaşmaya çalışın

• Stres kaynağını teşhis et• Tanı ve analiz et• Objektif ve çok yönlü

yorumla• Önceliklerini belirle• Kurtulma planını hazırla• Planının zamanlamasını

yap• Uygula

28

• Beslenmenize dikkat edin

Uzak durun: Çay, kahve, sigara, alkol, gazlı içecekler, tatlılar, aşırı kırmızı et

Yakın olun: Adaçayı, ıhlamur, deniz ürünleri, koyu yeşil yapraklı sebzeler, B Kompleks ev C vitaminleri, süt ürünler, tahıllar

• Uyku düzeninizi bozmayın

• Normal sürelere göre uyumak (20-45 yaş arası ortalama 7 saat)

• Uykudan önce ağır egzersiz yapmamak

• Oda sıcaklığının 20-24 derece arasında olması

• Aynı saatlerde yatıp kalkmak

• Aşırı aç veya tok yatmamak

• Kahve, nikotin ve alkol alımını sınırlamak

• Uykunuz kaçarsa kalkıp başka işlerle meşgul olmak

• Spor yapın

• Doğru nefes alma egzersizleri yapın

• Küçükleri büyültmeyin , büyükleri küçültmeyin

• Olumsuz sözcükleri olumluları ile değiştirin

“Hasta olmak istemiyorum” L

“Sağlığıma dikkat ediyorum” J

“Gitgide geriliyorum” L

“Rahatlamaya ihtiyacım var” J

“Konuşmak istemiyorum” L

“Sessiz kalmayı tercih ediyorum” J

Bir de siz deneyin!

“Başaramıyorum” L “……………………”J

“Yanlış anlaşılıyorum” L “……………………”J

29

İLİŞKİLER VE İLETİŞİM

30

KİMLERLE İLİŞKİ YÜRÜTÜYORUZ? BU İLİŞKİLE-RİN HEPSİ AYNI MI? Özel İlişkilerimizArkadaşlarımız, dostlarımız, kardeşlerimiz, öğretmenlerimiz, sevgilimiz, eşimiz, akrabalarımız.

Resmi İlişkilerimizİş arkadaşlarımız, müdürümüz, yurttaki meslek elemanları, grup öğret-menlerimiz, okul öğretmenlerimiz, SHÇEK genel müdürlük ve il müdürlü-ğündeki meslek elemanları, sosyal yaşamdaki diğer kişiler.

Herkesle Farklı Seviyelerde İletişim Kurarız;• Bazılarıyla yüzeysel paylaşımımız vardır. Havadan sudan konuşuruz.

Örneğin, her zaman alış veriş yaptığımız büfenin sahibiyle.

• Sadece sınırlı bilgi paylaştığımız kişiler vardır.

• Arkadaşımızın doğum gününde yeni tanıştığımız birine, işimizi, ho-bilerimizi, nerede oturduğumuzu anlatırız.

• Bazıları ile düşüncelerimizi ve bakış açımızı paylaşırız. İş arkadaşımız-la bir proje konusundaki düşüncelerimizi paylaşırız.

• Duygularımızı paylaştığımız kişi sayısı ise çok fazla değildir.

• Dostumuzla bir hayal kırıklığımızı paylaşarak omzunda ağlarız.

Etrafınızdakilere bir bakın! İlişkiniz hangi seviyede?

TarafTaraf

Beklenti Beklentiyi anlamaBeklenti

Beklentiyi anlama

İletişim TarzıDuygu,Düşünce,

vs. Geri

Bildirim

31

İYİ BİR İLETİŞİMCİ OLMALIYIZ!• İyi ilişkiler kurabilmek için

• Anlayabilmek için

• Anlaşılabilmek için

• Profesyonel olmak için

İletişim; duygu, düşünce ve bilgilerin akla gelen tüm yöntemlerle karşı tarafa aktarılması ve geri alınması sürecini kapsayan bir etkileşimdir.

Bu etkileşimin sağlıklı olabilmesi için • Sözlü ya da sözsüz kendimizi doğru ifade etmek• Karşı tarafı dinlemek• Kendimizi onun yerine koyarak, onu anlamak ( empati) önemlidir.

Kendimizi ifade ederken hangi araçları kullanırız?

1. Beden Dili % 55Nasıl?

2. Ses Tonu % 38

3. Kelimeler % 7 Ne?

**Albert Mahrebian, 7%-38%-55% kuralı

Buradan da anlaşılacağı gibi;

NE söylediğinizden çok NASIL söylediğiniz önemli!

32

BEDEN DİLİMİZ NELER SÖYLÜYOR?

Nötr baş pozisyonu İlgilenmiş baş pozisyonu Onaylamayan pozisyon

Heyecanlandığımız, ruh halimiz değiştiği zaman göz bebeklerimiz küçülür veya büyür

İş bakışı - ciddiyet Sosyal bakış - rahat Yan bakış - kendini üstün görme

Sana karşı tamamendürüst olacağım

Ben konuşurken bunu yapıyorsam bana pek güvenme,sen konuşurken yapıyorsamsana pek inanmıyorum

Sana katıldığımdanpek emin değilim

Pek güvenme, yalansöylüyor olabilirim.

Kendime çokgüveniyorum,patron benim!

Ya kıyafetimi gösteriyorum ya daseni eleştiriyorum

Harekete hazırım,haydi gidelim

Benden onay almadan asla!

Kaynak: İlkay Kayganacı’nın İletişim ve Beden Dili eğitimi dokümanından alınmıştır.

33

BEDEN DİLİ NEDEN ÖNEMLİ? • Beden dili stres altındayken bizi ele verir.

• Gerginliğimiz, ilgimiz, iletişime açıklığımız, yalan söyleyip söylemedi-ğimiz beden dilimizden anlaşılabilir

• İş görüşmelerinde, sorgulanmalarda ve topluluk önünde konuşur-ken beden dili sinyalleri yorumlanır.

• Anlamları bilirsek iletişim biçimimizi bu sinyallere göre düzenleye-biliriz.

SES TONUMUZ NEDEN ÖNEMLİ?• Küçük bir gerginlik kendisini ilk ses tonu ile belli eder

• Monoton bir ses tonu karşı tarafı sıkar ve olumsuz etki bırakır.

• Ses seviyesinin yüksekliği saldırı olarak algılanabilir

• Ses tonunu doğru kullanarak, kelimeleri doğru vurgulayarak insan-ları etkileyebiliriz.

KENDİMİZİ İFADE EDERKENEğer biriyle ilgili rahatsız olduğumuz bir durumu dile getiriyorsak;

• Konuyu karşı tarafı suçlamadan

• Bizim üzerimizde yarattığı etkiden yola çıkarak

• Bize nasıl hissettirdiğini ifade ederek

• Ben Dili kalıbıyla dile getirmeliyiz.

BEN DİLİ Davranış + Etki + Duygu

Randevumuza geç kaldığında, beni önemsemediğini düşünerek, üzülüyorum. ( Davranış) (Etki) (Duygu)

34

Ben dili ile rahatsızlığınızı dile getirmeyi deneyin!

1. Bir arkadaşınız size söz verdiği kitabı üçüncü kez unuttuğunu söylü-yor.

………………………………………………………………………

2. Arkadaşınız konuşurken sürekli sözünüzü kesiyor.

…………………………………………………………..……………

3. Müdürünüz sizi haksız yere suçluyor.

………………………………………………………….……………

Eğer sorun karşıdaysa ETKİN DİNLEME yaparak;

• Karşı tarafı anlamak için çaba göstermeli

• Sorular sormalı

• Söylenenleri tekrarlayarak doğru anlayıp anlamadığımızı teyit etmeli

• Duygularını anlamaya çalışarak bunu ifade etmeliyiz.

Böylece;

• Karşı tarafın kendini daha kolay ifade etmesini ve karşılıklı etkin ileti-şim kurmamızı

• Yargılanmadığını fark eden kişinin kendini açıkça ortaya koymasını

• Anlaşılıp anlaşılmadığımızı kontrol etmemizi

• Karşı tarafın “anlaşıldım” duygusu ile dinlemeye ve o da anlamaya ha-zır hale gelmesini

sağlamış oluruz.

35

İLETİŞİMİ ZORLAŞTIRAN, ENGELLEYEN YAKLA-ŞIMLARBazen bize normal gelen birçok yaklaşım karşı tarafı rahatsız ederek ile-tişimi kesmesine neden olabilir.

İletişim engellerinin farkına varın ve bunları kullanmaktan kaçının!

Emir vermek, yönlendirmek*Korku ya da aktif direnç yaratabilir.*Söylenenin tersini denemeye davet edilir.*İsyankâr davranışa ya da misillemeye yol açabilir.*Karşıdakine kendini önemsiz hissettirir.

Emir vermek, yönlendirmek*Korku ya da aktif direnç yaratabilir.*Söylenenin tersini denemeye davet edilir.*İsyankâr davranışa ya da misillemeye yol açabilir.*Karşıdakine kendini önemsiz hissettirir.

Uyarmak, göz dağı vermek*Korku boyun eğme yaratabilir.*”Denemeye” yol açabilir.*Gücenme, kızgınlık ve isyankarlığa sebep olabilir.*Kendisine saygı duyulmadığını düşündürebilir.

Kızgınlığı birincil duygu olarak yansıtmak*Kızandan uzaklaştırır.*Değersizlik hissi verir.

Ahlak dersi vermek*Zorunluluk ya da suçluluk duygusu yaratabilir.*Daha şiddetli savunmaya sebep olabilir.

Öğüt vermek, çözüm ve öneri getirmek*Karşımızdakinin kendi sorununu çözmekten aciz olduğunu düşün-düğümüzü gösterir.*Karşımızdakinin olayı kendi kendine çözmesine engel olur.*Bağımlılık ya da direnme yaratabilir.

36

Mantıklı düşünce önermek, nutuk çekmek*Savunucu tutum ve karşı koymayı kışkırtır.*Karşımızdakinin iletişimi kesmesi ve dinlememesine yol açar.*Yetersizlik ve becerisizlik hissi verir.*Bıkkınlık ve nefret uyandırır.

Yargılamak, eleştirmek, suçlamak*Genellikle yargı ve eleştiriler gerçek olarak algılanır “Ben kötüyüm” ya da karşılık verir “siz de mükemmel değilsiniz”.* Benlik saygısını aşındırır.

Övmek, görüşüne katılmak*Beklentilerin çok yüksek olduğunu düşündürür.*İstenilen davranışı yaptırabilmek için söylenen, içtenlikten yoksun bir manevra gibi algılanabilir.*Karşımızdakinin kendini algılayışı ile övgü uygun değilse, kızgınlık veya kaygı yaratabilir.*Alışkanlık yapar ve yokluğu eleştiri olarak algılanır.

Ad takmak alay etmek*Sevilmediği kanısı ve değersizlik olarak algılanır.*Genellikle karşılık vermeye iter.

Yorumlamak, analiz etmek, tanı koymak*Tehdit edici, tedirgin edici olabilir ve başarısızlık duygusu uyandırır.*Kendini korumasız ve kıstırılmış hissettirir.*Amatörce psikanaliz doğru ise karşımızdaki kendini kötü hisseder, iletişimi keser.

Teselli etmek, avutmak, güven verip desteklemek*Anlaşılmamış olmak hissi verir.*Kızgınlık duyguları uyandırır.

Soru sormak, sınamak, çapraz sorgulamak*Yarı doğru cevaplamaya, kaçamak yapmaya, yalana yol açar.*Korku veya kaygı yaratabilir.*Konuşma özgürlüğünü sınırlar.*Sorulara odaklanırken kendi sorununu gözden kaçırabilir.

37

Soru sormak, sınamak, çapraz sorgulamak*Yarı doğru cevaplamaya, kaçamak yapmaya, yalana yol açar.*Korku veya kaygı yaratabilir.*Konuşma özgürlüğünü sınırlar.*Sorulara odaklanırken kendi sorununu gözden kaçırabilir.

Karşılaştırmak*Benlik saygısını aşındırır.*Karşılaştırma yapılandan ve yapandan uzaklaştırır.

Konuyu saptırmak, şakacı davranmak, sözünden dönmek*Sorunların önemsiz, saçma sapan ve geçersiz olduğu anlamı vere-bilir.*İlgisizlik ve saygısızlık hissi verir.

Kaynak: Thomas Gordon’nun Etkili Anne Baba Olmak kitabından alınmıştır.

Kısaca

• Karşı tarafın sizinle kurduğu iletişim tarzını tanımlayabilin ki, mesajı tam anlayın, ona göre karşılık verin.

• Gerekli durumlarda “Ben” dilini kullanın.

• Kırıcı değil, yapıcı iletişim kurun.

• İletişimi zayıflatan veya zorlaştıran engellerin, ortamın farkında olun ki; onlara rağmen mesajınızı doğru iletin.

İyi dinleyin, etkin geri bildirim verin.

38

İŞ HAYATINA NASIL HAZIRLANILIR

39

ÖNCE MESLEĞİNİZİ SEÇİN

Meslek Seçerken;

Kişiliğiniz

Karakter özelliklerim ne?

• Sabırlıyım • Heyecanlıyım • Soğukkanlıyım • Çabuk tepki veririm • Hayal gücüm kuvvetlidir • Titizimdir

• Hırslıyım• Konuşkanım• Dışa dönük biriyim • Yardımseverim • Vb.

Sizi yakından tanıyan arkadaşlarınıza sorup bir liste oluşturabilrisiniz.

Yetenekleriniz

Ben neler yapabilirim? Hayatınızı

hangi yeteneğinizle kazanacaksınız?

• İletişim• Organizasyon yapabilme• El becerisi• Problem çözme• Öğretme• İnsanları etkileme• Araştırma

• Analitik düşünme• Sözel ifade• Müzik• Resim • Yemek yapma• Vb.

Sizin yeteneğiniz ne olabilir?

40

İlgi Alanınız

Ne yapmaktan keyif alıyorsunuz?

• Hiç bıkmadığınız, yorulmadığınız uğraşlarınız neler?

…………………………………….

• Okul yıllarında sizi en çok meşgul eden, uğraşmaktan hoşlandığı-nız alanlar, en sevdiğiniz dersler nelerdi?

……………………………………

• Ne üzerine çalışsaydınız hiç çalışıyormuş gibi hissetmezdiniz?

……………………………………

Sorularının yanıtlarını bulmaya çalışın.

Kişiliğinize, Yeteneklerinize ve İlgi Alanınıza Uy-gun Mesleği Belirlemek için;

1. Meslekleri tanıyın

Nasıl?

• Rehber öğretmenden yardım alın

• Meslek tanıtımı kılavuzundan edinin (ÖSYM)

• Çevrenizdekilere sorun

• Bulunduğunuz ildeki üniversitelere gidin

41

2. Mesleğin gerektirdiği yetenekleri öğrenin.

Siz bu yeterneklere sahip misiniz?

Geliştirmeniz gereken yetenekleriniz neler?

3. Mesleğin çalışma ortamının ne olduğunu öğrenin

Serbest mi? Resmi bir ortam mı?

Tek bir yere mi bağlı? Seyahat etmeyi mi gerektiriyor?

4. Beraber olacağınız arkadaş grubunun nasıl olacağını düşünün

Grup olarak mı çalışmak gerekli?

Ne tür meslek gruplarından olabilirler?

5. Mesleğin avantaj ve dezavantajlarının neler olduğunu öğrenin

Prestijli bir iş mi?

Farklı insanlarla tanışma şansı sağlıyor mu?

Yükselme şansı var mı?

Geleceği olan bir meslek mi?

42

6. Size sağlayacağı imkanları araştırın

Sosyal güvencesi var mı?

Gelişim fırsatları var mı?

Ücreti istediğiniz hayat standartları için yeterli aralıkta mı?

Sevdiğiniz bir işi meslek edi-

nirseniz, hayatta bir gün dahi

olsa çalışmış olmazsınız.

(Konfiçyüs)

43

İŞ HAYATINA KENDİNİZİ TANITINMesleğinizi seçtiniz. Okul bitti. İş hayatı sizi bekliyor.

Ama iş hayatı sizi tanımıyor.!!İş hayatına kendinizi tanıtmalısınız.

Siz kimsiniz?

Diğerlerinizden farkınız ne?

Kendinizi nasıl geliştirdiniz?

Neyi iyi yaparsınız?

İyi yaptığınız şeylerle ilgili kanıtlarınız var mı?

ÖZGEÇMİŞ / CV (CURRİCULUM VİTAE) / RESUMÉÖzgeçmişiniz;

• Sizin vitrininiz,

• Deneyimlerinizi, eğitiminizi, niteliklerinizi ve becerilerinizi içeren bir özet,

• Görüşmeye çağrılmak için kapı aralayıcıdır.

İçinde neler olmalı • İsim, adres, telefon, e-mail

(İsim, kağıdın üst-ortasına veya üst-sağına yazıl-malı, ad soyad daha büyük harflerle -16 veya 18 punto- yazılmalı)

44

• Fotoğraf (Özellikle istenmemişse konulmamalı)

Peki ya istenmiş ise? Nasıl bir fotoğraf koymalıyız?

• Hedef / Ön Yazı

Hedefleriniz doğrultusunda bir iş başvurusu o işte başarılı omak için çaba göstereceğinizin bir göstergesi olarak algılanır.

Ön yazı bu işi neden istediğinizi, hedefinizi ifade ederek karşı tarafı etkileyebileceğiniz ilk alandır.

• Eğitim (Yeni mezunların Cv’sinde önce yazılmalı)

Mezuniyet seviyesine göre geçmişe yönelik 2 – 3 okul bilgisi-ne yer verilir (Örn: Yüksek Lisans, Üniversite, Lise)

• Yüksek Lisans

• Üniversite

• Lise

• İlköğretim

• Katıldığınız Kurs ve Seminerler

45

• İş Deneyimi

En son çalışılan işyeri en üstte olacak şekilde yazılır

Her işyeri/pozisyon için kısa görev ve sorumluluklara ilişkin özet verilir.

İş deneyiminiz yoksa;

• Yapılan stajlar

Okul yıllarında iş hayatını tanımak için farklı alanlarda staj yapma fırsatını değerlendirin.

• Okulda görev aldığınız organizasyonlar

Okulda düzenlenen konferans,özel günlerdeki programlar gibi çeşitli etkinliklerde aldığınız görevler

• Görev aldığınız sosyal etkinlikler

Konser, parti, gezi, panayır gibi sosyal etkinliklerde aldığınız görevler

• İşle ilgili beceriler (kullanılan bilgisayar programları, v.b)

• Hobiler, aktiviteler, gönüllü faaliyetler

• Referans bilgileri (istenmesi halinde verilecektir)

Önceki işyerinden yönetici veya çalışma arkadaşları

Öğretmenler, akademisyenler

Sizin yetenekleriniz, iş yapışınız gibi konularla ilgili bilgi verebile-cek kişiler

46

ÖRNEĞİN

Meltem Sayan Vefa Poyraz C. Doğ ş ş İstanbul

05457689

İş Deneyimi HATAŞ HAVALİMANI TAŞIMACILIK FİRMASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ - İSTANBUL (22.06.2007 22.07.2007) Stajyer

ğ

ş ş ş ş ş

ş ğ ş ş(22.07.2007 –

ADANA – ANADOLU MESLEK LİSESİ

– Stajyer İ ş ş

ğ ş

Eğitim

ğ -

Bilgisayar Bilgisi

ğ

İ – İ ğ Kurs ve Seminerler

ş ş – o o o o o İ ş o İ o o ğ ğ o o ş ş o o İş ş o o o

İş ğ – ğ – Kişisel Bilgiler

İ ğ Referanslar

HATAŞ

47

DİKKAT!!• 1 sayfadan uzun olmasın

• Renkli yazı kullanmayın

• Tek bir yazı karakteri kullanın (Times New Roman, Arial)

• Görsel bir bütünlük sağlayın

• Düzgün ifadeler kullanın

• Çelişen bilgiler vermeyin

• Referans bilgilerinin doğruluğuna özen gösterin

• İş deneyimlerinizle ilgili görev ve sorumluluklarınızı belirtin

• Özgeçmişinizi başvurulan işe uygun deneyimleri içerecek şe-kilde revize edin

NASIL İŞ ARANIR? Özgeçmişimizi hazırladık artık iş aramaya koyulabiliriz.

İş Arama Kanalları

üİş arama siteleri

On-line özgeçmiş oluşturabilirsiniz.

Birden fazla sitede oluşturduğunuz özgeçmişlere farklı firmalar erişebilirler.

Bilgilerin aynı olmasına dikkat edin

üFirmaların internet sayfaları

Kurumsal firmaların internet sayfalarında genellikle İnsan Kay-nakları başlığı altında yer alan on-line başvuru formlarını dol-durabilirsiniz.

48

üDoğrudan firmaya başvurmak

Eleman arayışı olduğunu bildiğiniz ya da her dönem başvuru toplayan firmalara doğrudan özgeçmiş ulaştırabilir ya da baş-vuru formalarını talep edebilirsiniz.

üİŞKUR’a kayıt olmak

Bulunduğunuz il- ilçe İŞKUR Müdürlüğüne başvuru yapabilirsiniz.

üGazete ilanları

Bilinen ya da yerel gazetelerin iş ilanı sayfalarını, haftasonu İn-san Kaynakları eklerindeki ilanlarını inceleyebilirisniz

üİnsan kaynakları danışmanlık firmaları

On-line, iş arama siteleri aracılığı ile başvuru yaparak aday havu-zuna girebilirsiniz.

üOnline mesleki iletişim grupları

Bazı meslek gruplarının internette oluşturdukları meslek grup-larına üye olabilir özgeçmiş bilgilerinizi bırakabilrisiniz (Gelişim uzmanı, Hasta bakıcı, turizm çalışanları, vb.)

üTanıdıklar

Tanıdıklarınızın iş çevresinde çalışma imkanlarını kendilerine da-nışabilir, yardım talep edebilirsiniz.

49

İŞ GÖRÜŞMESİGüzel haber: İş başvurunuzu yaptınız, özgeçmişinizi firmaya ilettiniz ve sizi görüşmeye çağırdılar.

Mülakat: Personel seçimi için adayların şirketin aradığı özel-liklere sahip olup olmadığını belirleyebilmek amacıyla yapı-lan görüşmelerdir.

Sizi mülakata davet ediyoruz

• Mülakatın davet telefonuyla başladığını unutmayın

• Başvurduğunuz firmaları ve pozisyonları unutmayın.

• Mülakat tarihi, saati, yerini, kiminle görüşeceğinizi net bir şekilde öğrenin ve not edin.

Sizi aradıklarında müsait değilseniz, uygun bir yere geçin. Eğer mümkün değilse müsait olduğunuz saati vererek tekrar arama-larını ya da sizin onları arayacağınızı belirtin.

Ne Tür Mülakatlar Olabilir?

Birebir Mülakat Grup Mülakatı

Bir mülakatçı – Bir Aday Bir ya da birden çok mülakatçı - birden fazla aday

50

Panel Mülakat

Birden fazla mülakatçı- Bir aday

Telefonla Mülakat

Telefon görüşmesi ile yapılan müla-kat

Şirketler Mülakatta Neye Dikkat Eder?İletişim Becerisi Temsil

Görünüm Yetkinlik

Beden Dili İstek

Kendine Güven Enerji

Deneyim ve Yeterlilik Sorumluluk Bilinci

Ne kadar istekli olduğunuzu hissettirin!

51

MÜLAKAT ÖNCESİNDE - Profesyonel dış görüntüye sahip olun- Tükenmez kalem, fotoğraf ve öz geçmişinizin bir kopyasını yanınızda götürün- Görüşme tarihini, saatini ve yerini kontrol edin- Görüşmenin yerinden emin değilseniz telefonla arayarak bilgi alın

ZİHİNSEL HAZIRLIK- Şirket hakkında bilgi edinin- Kariyer hedeflerinizi belirleyin- İş ile ilgili hedeflerinizi belirleyin- Kişisel hedeflerinizi belirleyin- Güçlü ve gelişime açık yönlerinizi bilin

GÖRÜNÜM- Bakımlı, sade, temiz olun- Giyim tarzına dikkat edin Yaşa, kuruma, vücut

yapısına uygun - Saçlarınız bakımlı olsun- Deodorant ya da parfüm kullanın- Temiz kıyafetler giyin- Lacivert ve siyah resmi renkler tercih edin- Küçük takılar tercih edin- Klasik ayakkabılar giyin- Ayakkabılarınız boyalı ve temiz olsun- Uyumlu renkler kullanın- Düz, mümkün olduğunca az desenli kıyafetler

tercih edin

MÜLAKAT SIRASINDA - Mülakat odasına girdiğinizde mülakatı yapacak

kişi ya da kişilerle sıkı ve içten tokalaşın - Gülümseyin- Göz temasında bulunarak dikkatli bir dinleyici

olduğunuzu gösterin- Olumlu bir davranış sergileyin- Kuvvetli yönleriniz üzerinde durun fakat

övünmeyin

FİZİKSEL HAZIRLIK

- Dış görünüşünüze özen gösterin

- Giyeceğiniz kıyafetleri önceden hazırlayın

- Kendinizi iyi hissedeceğiniz duruma uygun kıyafetleri tercih edin.

DAVRANIŞLAR- Kendinizden emin

olun- Ne istediğinizi bilin- Tutarlı olun- Net olun- Olabildiğince rahat

olun- Mülakata odaklanın

MÜLAKAT SONRASINDA- Kendinizi

değerlendirin- Şirketten cevap

bekleyin- Size dönüş olmazsa

siz görüşme yaptığınız kişiyi arayın

- Takipçi olun- İlgili olduğunuzu

gösterin

52

Hepsini Doğru Yaptım Ama Beni Kabul Etmedi-ler?

Neden olabilir?- Daha deneyimli birini arıyor olabilir- Sizden daha iyi adaylar olabilir- İşe alım durdurulmuş / ertelenmiş

olabilir- Daha düşük ücret talep eden biri

değerlendirilmiş olabilir- Nitelikleriniz pozisyona fazla gelmiş

olabilir- Vb.

Ne yapmalı?- Moralinizi yüksek tutmalısınız- Kendinizi geliştirme fırsatı olarak

değerlendirmelisiniz- Daha fazla başvuru yapmalısınız- Durum değerlendirmesi

yapmalısınız- Yola devam etmelisiniz- İnancınızı kaybetmemelisiniz

Her iş görüşmesi bir tecrübedir ve

SİZE

en uygun işi bulmanızda yardımcı olacaktır!

53

NAR TANESİ OLMAK

54

BU PROJEDE NAR TANESİ OLMAK İÇİN BİRÇOK ADAY ARASINDAN SEÇİLDİNİZArtık öğrendiklerinizi pekiştirmenize ve davranışlarınıza yansıtmanıza yardımcı olacak, hedeflerinizi ve hedeflerinize ulaşmak için yapmanız gerekenleri belirlemenizde size tecrübeleriyle yol gösterecek mentor-luk surecine hazırsınız.

Bu bir yıl sürecek olan karşılıklı öğrenme ilişkisi, bu süreci sizin kişisel gelişiminizi arttıracak, eğitim ve iş yaşamınızdaki hedeflerinizi hayata geçirecek şekilde değerlendirerek geçirmeyi unutmayın.

Mentor ablanız sizi bu yolculukta destekleyecek, motive ede-cek.

Bu süreçten daha fazla yararlanmak için önerileri, değerlendirmeniz ve sorumluklarınızın bilincinde olmanız başarılı bir Nar Tanesi olmanıza yardımcı olacak.

Nar Tanesi Sorumlulukları- Başarma potansiyelini yan-

sıtmak, - Kendini ortaya çıkarma ka-

pasitesini yansıtmak, - Öğrenme isteği, - Yenilikleri denemeye cesaret

gösterebilmek, - İyi iletişim becerileri sergile-

mek, - Karşısındakilere güven duy-

mak, - Azim ve istek göstermek, - İç odaklı ve kontrollü olmak,

- Kariyerine yatırım yapmak, - İlişkilerine önem vermek- Aktif öğrenmek, - Odaklanabilmek, - Hatalarından öğrenebilmek, - Limitlerini bilebilmek, - İnsiyatif alabilmek, - Hedef odaklı olmak, - Organizasyon ve zaman yö-

netimi becerileri sergilemek, - Açık görüşlü olmak

55

HATIRLATMALAR!

• Mentor ablanız bu süreçte tamamen gönüllü olarak yer almakta

• Mentor ablanızın kendisine ait iş ve özel hayatı olduğunu unutmayın

• Mentor ablanızın size ayırdığı zamanı en verimli şekilde değerlendir-mek için randevularınıza geç kalmayın

• Mentor ablanızı plan değişikliklerinden haberdar edin

• Birlikte belirlediğiniz gelişim planlarınızı takip edin

• Mentor ablanızla para alış verişi yapmayın

Nar Tanesi olarak mentorünüzle çıkacağınız yolculuktan ne fayda sağlayacaksınız?

• Yaşam becerileri ve özgüven kazanacak

• Mentorunuzun deneyimlerinden yararlanacak

• İş ve özel hayatınızda karşılaşacağınız zorlukları paylaşacak

• Yaşamında sizi bekleyen önemli kararlarda destek alacak

• Hedeflerinizi ve eylem planınızı belirlemenize yardımcı olacak

• Daha az hata yapmanızı sağlayacak

• Hatalardan maksimum öğrenebilecek

• İş hayatına, kurum kültürüne çabuk uyum sağlayacak

• Kariyer planlama becerilerinizi geliştireceksiniz

Daha fazla yararlanmak için…

- İletişim tarzınıza dikkat edin

- Yeni deneyimler kazanmaya istekli olun

- Öğrenmeye ve kendinizi geliştirmeye çaba gösterin

- Bu sürece gereken zamanı ayırın

- Görüşmelerinize giderken hazırlık yapın

- İyi bir gözlemci ve dinleyici olun

- Değişmekten, gelişmekten, kendinizi keşfetmekten korkmayın

- Soru sormaktan kaçınmayın

- Açık görüşlü olun

- Enerjik ve aktif olun

- Her konuda açık olun

57

2. BÖLÜM

59

İÇİNDEKİLERToplumsal Cinsiyet Bilgisi .............................................................................................................59

Kadına Yönelik Şiddet/ Aile İçi Şiddet ................................................................................66

Hak Alma Bilinci ....................................................................................................................................89

Kadın Sağlığı ............................................................................................................................................96

61

TOPLUMSAL CİNSİYET BİLGİSİ

Yazar: Ceren İşat

62

TOPLUMSAL CİNSİYET BİLGİSİ

Toplumsal Cinsiyet İle Biyolojik Cinsiyet Arasın-daki Fark Nedir?Biyolojik cinsiyet, kadınlar ve erkekler arasındaki fiziksel ve biyolojik farklılıklardır. Örneğin, doğurganlık, emzirme, regl olma kadınların biyo-lojik cinsiyetlerine ilişkin özellikleridir. Oysa, toplumsal cinsiyet kavramı kadın ve erkeklerin sosyo-kültürel açıdan tanımlanmasını, toplumların kadın ve erkeğin birbirinden ayırt etme biçimlerini ve onlara verdiği toplumsal rolleri ifade etmektedir. Toplumsal cinsiyet, toplumun bir kişi-den kadın veya erkek olması nedeniyle beklentilerine işaret eder. Kadın-lar ve erkekler arasında toplumsal olarak belirlenmiş ilişkiler bütünüdür. Yaş, sınıf, kentsel veya kırsal yaşam biçimleri, zaman, coğrafi konum gibi faktörler toplumsal cinsiyetimizin belirlenmesinde çok etkilidir. Kadın ve erkekler toplumda farklı biçimlerde sosyalleşirler.

Toplumsal Cinsiyet Kavramı Neden Önemlidir?Toplumsal cinsiyet, kadınlık ve erkeklik kavramlarının biyolojik oldu-ğu kadar toplumsal olarak da oluşturulan kavramlar olduğunu gös-terir. İyi kadın, iyi erkek nasıl olunur; kadınlar ve erkekler ne yapmalı, ne yapmamalıdır gibi soruların cevabı toplumsal süreçler sonucu ortaya çıkar. Toplum değiştikçe de bu kurallar değişir, dönüşür. Ne yaşam ne de kadınlığın ve erkekliğin tanımı durağan değildir. Kendi annelerimi-zin hayatıyla bizim hayatımızdaki fark bile bize pek çok değişimi göste-rebilir. Örneğin Türkiye’de giderek artan sayıda kadının çalışmayı talep etmesi, daha fazla kadının siyasette yer alma mücadelesi, bugün artık “dayak cennetten çıkmadır, kocamdır döver de sever de” anlayışının ye-rini dayağa hayır bakışının alması bize geçmişle bugün arasındaki farkı göstermektedir. Toplumsal cinsiyet, kadın ve erkek arasında toplum ta-rafından var olduğu kabul edilmiş birçok farklılığın aslında toplum tara-fından oluşturulduğunu gösterir. Örneğin, “siyasetin kadınlara göre bir iş olmadığı”, “kadınların mühendislik, cerrahlık gibi mesleklerde başarılı olamayacağı” gibi varsayımlar biyolojik cinsiyetten değil, toplumsal al-gılardan kaynaklanmaktadır. Toplumun algıları zamanla değişebilir ve dönüştürülebilir. Cinsiyete ilişkin özelliklerin çok büyük oranda toplum tarafından belirlenmiş özellikler olması, daha eşitlikçi bir toplum için

63

mücadele edilmesi gerektiğini ve daha eşitlikçi bir toplumda kadın ve erkeklerin özelliklerinin eşitlik temelinde yeniden tanımlanabileceğini gösterir.

Bunların yanında toplumsal cinsiyet, kadınlar ve erkekler arasında top-lumsal olarak kurgulanmış bir hiyerarşiyi de gösterir. Kadınların sırf kadın olarak doğdukları için ikincil olmaları, örneğin sofrada yerinin erkekten sonra olması tamamen kültürel bir olgudur ve kadın olarak doğmamızla ilgili değil, kadınlara verilen olumsuz değerle ilgilidir. De-ğerler değişebilir ve değişmektedir.

Toplumsal Cinsiyet Rolleri Nedir?Kadınlığın ve erkekliğin toplumsal ilişkiler içerisinde üretilen, yaşanan ve yaşanırken tekrar tekrar üretilen rolleridir. Toplumun kadın ve erkek-ten beklentisi, kadın ve erkeğin toplumun verdiği rollerle ayırt edilme biçimidir diyebiliriz. Toplumsal cinsiyet rolleri zamansal, mekansal, top-lumsal ve kültürel değişimlere paralel olarak değişmekte, farklı görü-nümler kazanmaktadır. Bu nedenle durağan değil değişkendir.

Toplumsal cinsiyet rolleri tanımını örneklerle biraz açmak gerekirse, do-ğumdan başlayarak kız ve erkek bebeklere farklı roller biçilir. Kızlar pem-be renkli giysilerle, eşyalarla ve Nazlı, Mine, Duygu, Gönül gibi kırılgan narin, duygusallık içeren isimlerle tanımlanırken; erkek bebekler mavi renkle hazırlanan giysilerle, Mert, Savaş, Yaman, Aslan gibi güç ve ce-saret içeren isimlerle karşılanır. Kadın çoğunlukla toplumda önce anne, sonra da eş olarak tanımlanır. Birey olması ise bunlardan sonra gelir. Duygusal ve kırılgan olarak resmedilir. Tersi söz konusu olduğunda ise kalıp dışı olarak nitelendirilir. Eğer erkeklere yüklenen toplumsal cinsi-yet rollerinin özelliklerini gösteriyorsa, örneğin erkek çocuklar gibi ağa-ca tırmanıp, kavga ediyorsa ya da yırtıcı ve rekabetçiyse “Erkek Fatma” olarak adlandırılır. Kendinden beklenmedik bir cesaret gösteren kadına “erkek gibi kadın” demek övgüdür.

Toplumsal cinsiyet rolleri erkekleri de belli kalıpların içine sokar. Erkek-lerden, çelik gibi sağlam olması, hasta olmaması, ağlamaması, evin ge-çimini sağlaması beklenir. Toplumun onlara sunduğu kalıp rollerin tersi davranışlar sergilemeleri, onların kılıbık olarak nitelenmelerine neden olur. Bir erkeğe “kadın gibi” demek ise büyük bir hakaret olarak algılanır.

64

Kalıp yargılar (önceden edinilen olumlu ya da olumsuz düşünceler) ba-zen kadını koruyor olsa da çoğunlukla ayrımcılığa yol açtığı söylenebilir. Örneğin fiziksel güç isteyen bazı işlerde kadının yorulacağı, baş edeme-yeceği varsayılarak istihdam edilmemesi, çalışmasının istenmemesi ve bu işler için erkek tercih edilmesi aslında kadınların aleyhine sonuçlar doğurabilir.

Cinsiyetçi İş Bölümü Nedir?Kadınlar ve erkeklere ilişkin toplumsal olarak belirlenmiş roller beraber-lerinde bir iş bölümü de getirir. Kadın tüm ev işleriyle, çocuk bakımıy-la, hasta ve yaşlı bakımıyla sorumlu tutulur. Bu iş bölümü ise kadınların “daha titiz, daha becerikli” olduğu gibi bazı kalıp yargılarla desteklenir. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2006 yılında yaptığı bir araştırma kadınla-rın hergün ev işleri ve çocuk bakımı için 5 saat harcadıklarını gösteriyor. Hergün 5 saat çalışan bir kadın haftada 35 saat ev işleri için çalışıyor demektir. Ancak, bu çalışma ne yazık ki görünür değildir. Kadınlar bu ça-lışma karşılığında hiçbir ücret almazlar. O yüzden de kadınların ev için-deki çalışması değersiz görülür. Ayrıca, ev içi sorumlulukları nedeniyle kadınların çalışma hayatına katılımında da sorunlarla karşılaşırız. Çalışan kadınlar hem iş yerinde hem de evde iki mesai yapmaktadırlar. Oysa ki, ev içindeki sorumlulukların eşler tarafından eşit biçimde paylaşılması gerekir. Medeni Kanun’a göre de aile eşler arasındaki eşitliğe dayanır.

Cinsiyet Temelli Ayrımcılık Nedir?İnsan hakları ve özgürlükleri herkes için her zaman geçerli olan hak ve özgürlüklerdir. Devlet, insan haklarını korumak ve geliştirmekle yüküm-lüdür. Ayrımcılık, belirli bir grubun bazı önyargılar ve tutumlar doğrul-tusunda insan hak ve özgürlüklerinden tam anlamıyla yararlanamaması durumudur. Kadınların, sırf kadın olmaları nedeniyle ayrımcı muamele görmeleri cinsiyet temelindeki ayrımcılığı gösterir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın eşitliği düzenleyen 10. Maddesi kadın ve erkeklerin eşit olduğunu ve devletin, bu eşitliğin yaşama geçmesinden sorumlu oldu-ğunu belirtmektedir. Buna rağmen, hayatın çeşitli alanlarında kadınlara karşı ayrımcılıkla karşı karşıya kalmaktayız.

65

Çalışma Yaşamında Kadınlara Karşı Ayrımcılık Ne Şekilde Ortaya Çıkmaktadır?Türkiye’de kadın istihdamı oranları 1950’lerden beri düşmektedir. Tür-kiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2010 yılı verilerine göre kadınların is-tihdam oranı % 24’tür. Bu, her dört kadından sadece birinin düzenli bir geliri ve ailesine bağımlı olmayan sosyal güvencesi olduğunu göster-mektedir. Aynı verilere göre erkeklerin istihdam oranı ise % 62,7 olarak gerçekleşmiştir. Kadınların iş gücüne katılmama nedenleri arasında ise birinci sırada ev içi sorumluluklar gelmektedir. TÜİK’in 2011 yılı Ocak ayı verilerine göre 19.808 bin kadın iş gücüne katılmamaktadır ve 12.170 kadının iş gücüne katılmama nedeni ev içi sorumluluklardır.

İstihdam piyasasına girişte yaşanan ayrımcılığın yanı sıra, istihdam piya-sasına hakim olan cinsiyetçi iş bölümü de ayrımcılığın başka bir yüzünü ortaya çıkarmaktadır. Kadınların, sadece kadın oldukları için, öğretmen-lik, sekreterlik gibi bazı meslekleri daha iyi yapacağı öngörülür. Erkekle-rin ise mühendislik, cerrahlık, yöneticilik gibi mesleklerde daha başarılı olacağı öngörülür. Bu nedenle, kadınların daha çok hizmet sektöründe yer aldığını görürüz. Ancak, bu iş bölümü aynı zamanda hiyerarşi barın-dıran bir iş bölümüdür. Çünkü erkeklerin daha iyi yapacağı varsayılan işler ekonomik açıdan daha yüksek kazancı olan işlerdir. Bu da, istihdam piyasasındaki cinsiyet temelli ayrımcılığın diğer bir yüzünü göstermek-tedir.

Eğitimde Kadınlara Karşı Ayrımcılık Nasıl Ortaya Çıkmaktadır?2010 yılı TÜİK verilerine göre Türkiye’de yaklaşık dört milyon kişi oku-ma yazma bilmemektedir ve okuma yazma bilmeyen nüfusun % 81’ini kadınlar oluşturmaktadır. Türkiye’de ilköğretimde ve ortaöğretimde net okullaşma ve cinsiyet oranlarına baktığımızda eğitimde %100 okullaş-manın ve cinsiyet eşitliğinin sağlanamadığını görmekteyiz. Kız çocuk-larının aleyhine çıkan eğitimde cinsiyet eşitsizliği farkı ilköğretimden başlayıp hayatın her alanında devam eden cinsiyet ayrımcılığının eği-timdeki yansımasıdır. 2010-2011 eğitim öğretim döneminde erkeklerin orta öğrenimdeki net okullaşma oranı % 72,35 olarak gerçekleşmişken, kadınlar için aynı oran % 66,14 olarak gerçekleşmiştir. Eğitim Reformu

66

Girişimi tarafından 2009 yılında hazırlanan Eğitimde Eşitlik: Politika Ana-liz ve Önerileri Raporu’na göre 15-19 yaş arası gençlerin %15’i ilköğretim diploması sahibi değildir. İlköğretimi tamamlayamamış 10 gençten 7’si kızdır. Bu durum, okula devamlılık konusunda da kız çocuklarının daha dezavantajlı bir konumda olduklarını göstermektedir.

Siyasette Cinsiyet Temelli Ayrımcılık Nasıl Orta-ya Çıkmaktadır?Siyaset, toplumda farklı koşullar altında yaşayan grupların farklı ihtiyaç-larının görünür olmasını ve bu ihtiyaçlarına yanıt verecek düzenleme ve politikaların uygulamaya konulmasını sağlar. Bu nedenle, siyasal katılım ve temsilin geniş ve kapsayıcı olması çok önemlidir. Ancak, Türkiye’de nüfusun yarısını oluşturan kadınların siyasal katılım ve temsillerinin ol-dukça düşük olduğunu görüyoruz. Bu ise, kadınların ihtiyaç ve sorunla-rının yeteri kadar temsil edilemediğini göstermektedir. Aşağıdaki tablo, seçim yılları itibari ile parlamentodaki kadın milletvekillerinin sayısını ve bu sayının parlamento geneli ile kıyaslandığında ne kadar düşük oldu-ğunu göstermektedir:

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Yıllara Göre Kadın Milletvekili Sayı-ları ve Oranları

Seçim yılıMilletvekili

Sayısı

Kadın Milletvekili

Sayısı

Kadın Milletvekillerinin

Oranı1935 395 18 4.61943 435 16 3.71950 487 3 0.61957 610 7 1.11965 450 8 1.81973 450 6 1.31991 450 8 1.81999 550 22 4.02002 550 24 4.42007 550 50 9.1

67

Yerel siyasette de kadınların temsil ve katılımının çok düşük olduğunu görüyoruz. 2009 yerel seçimlerinin sonuçlarına göre belediye başkanı olan kadınların sayısı 17’dir ve Türkiye genelinde yerel yönetimlerde ka-dın belediye başkanı oranı binde 6,1’dir.

Kadın temsili açısından mevcut duruma baktığımızda siyasetin kadınsız yapıldığını yani kadınsız bir demokrasi olduğunu görmekteyiz. Demok-rasi eşit katılım ve temsil ise bu durum bize Türkiye’de ciddi bir demok-rasi sorunu olduğunu göstermektedir. Ülke nüfusunun ve seçmen nüfu-sun yarısını oluşturan kadınlar siyasette yok denecek kadar azdır.

68

KADINA YÖNELİK ŞİDDET / AİLE İÇİ ŞİDDET

Yazar: Uzm. Psi. Zehra Tosun

69

KADINA YÖNELİK ŞİDDET / AİLE İÇİ ŞİDDET

Kadına Yönelik Şiddet Nedir?Birleşmiş Milletler’in 1993 yılında kabul ettiği Kadınlara Yönelik Şiddetin Önlenmesi Bildirgesi’nde kadına yönelik şiddet:

“kamusal ve özel alanda gerçekleşen, kadınların fiziksel, cinsel, duygu-sal zarar görmesiyle sonuçlanan ya da sonuçlanması olası, her türlü cinsiyet temelli şiddet eylemi veya bu eylemin yapılacağına ilişkin teh-dit ya da zorlama ve keyfi olarak özgürlüğün kısıtlanması”

şeklinde tanımlanmaktadır.

Şiddet Sadece Dayak mıdır?Şiddet ve dayak gündelik hayatta genellikle birbirinin yerine kullanıl-maktadır; ancak şiddet sadece fiziksel değildir.

Psikolojik ŞiddetBağırmak, hakaret etmek, aşağılamak, başka kadınlarla kıyaslamak, kor-kutmak, kıskançlığı bahane ederek davranışlarını kısıtlamak, ihmal et-mek, yok saymak, çirkin olduğunu söylemek, kadının nasıl giyineceğine, nereye gideceğine, kimlerle görüşeceğine karar vermek, kadına veya çocuklara zarar vermekle, öldürmekle tehdit etmek, diğer insanlarla iliş-kilerini sınırlamak, kendini geliştirmesine engel olmak, kadını yaşadığı şiddetin sorumlusu olarak görmek, kadının kültürel farklılıklarını yok saymak, kadını bastırmaya çalışmak psikolojik şiddettir.

Cinsel ŞiddetKadını istemediği yerde, istemediği zamanda ve istemediği biçimde cinsel ilişkiye zorlamak (tecavüz), ensest, çocuk doğurmaya ya da do-ğurmamaya zorlamak, kürtaja zorlamak, fuhuşa zorlamak, cinsel organ-larına zarar vermek cinsel şiddettir.

Ekonomik ŞiddetKadının çalışmasına engel olmak, istemediği işte zorla çalıştırmak, az para vererek çok şey beklemek, aileyi ilgilendiren ekonomik konularda kadının fikrini sormadan tek başına karar almak; kadının parasını, kişisel

70

mallarını, takılarını elinden almak; kadının kariyerini engelleyen kısıt-lamalar getirmek (iş gezilerine, toplantılara, kurslara katılmasına engel olmak), kadının iş bulmasını kolaylaştırıcı becerilerini geliştirecek etkin-liklere katılmasını engellemek, iş yerinde olay yaratarak kadının işten atılmasına neden olmak ekonomik şiddettir.

Kadına Yönelik Şiddetin Dünyada ve Türkiye’de Görülme Sıklığı Nedir?Dünyanın çeşitli ülkelerinde yapılan araştırmalar, kadına yönelik şidde-tin boyutlarını açık biçimde ortaya koymaktadır.

• Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünyanın çeşitli yerlerin-de yapılan 48 nüfus araştırması, kadınların en az yüzde 10’unun hayatlarının bir döneminde eşleri olan ya da birlikte yaşadıkları erkekler tarafından fiziksel şiddete maruz bırakıldıklarını ortaya koymaktadır. Bu oran, bazı ülkelerde yüzde 69’a kadar yükselmek-tedir. (Krug EG, Dahlberg LL, Mercy JA,2002)

• Dünyada kürtaj, öldürme ya da ihmal nedeniyle 60 milyon kız ço-cuğunun kayıp olduğu tahmin edilmektedir. (BM, Kadının Statüsü Komisyonu, 2000)

• Dünyada en az her 3 kadından 1’i fiziksel veya cinsel şiddete ma-ruz kalmaktadır. (BM, Kadının Statüsü Komisyonu, 2000)

• Kanada’da aile içi şiddetin maliyeti, tıbbi bakım ve verim kaybı dâhil yılda 1.6 milyar dolardır. (UNICEF 2000)

• Her 4 kadından 1’i fiziksel şiddet görmektedir. (Avrupa Komisyonu Raporu, 2002)

• ABD’de her 15 saniyede bir kadın, genellikle kocası ya da birlikte yaşadığı erkek tarafından, dövülmektedir. (Dünya Kadınları Hak-kında BM Çalışması, 2000)

• Bangladeş’te kadınların kocaları ya da birlikte yaşadıkları erkek eş-leri tarafından öldürülmesi cinayetlerin % 50’sini oluşturmaktadır. (Joni Seager, 2003)

• Dünya Sağlık Örgütü’nün 2002 yılı şiddet ve sağlık raporuna göre; kadınların yaklaşık %47’si ilk cinsel ilişkilerinin zorla olduğunu be-lirtmiş, kadın cinayet kurbanlarının yaklaşık %70’i kocaları ya da birlikte yaşadıkları erkekler tarafından öldürüldüğü belirtilmiştir (DSÖ 2002).

71

• Ülkemizde, Aile Araştırma Kurumu tarafından 1994 yılında ta-mamlanan Aileiçi Şiddetin Sebep ve Sonuçları araştırması kapsa-mında görüşülen kadınların % 61’i çok uzun süredir şiddete uğ-radıklarını, kocaların %30’u da karılarına şiddet uyguladıklarını belirtmişlerdir. Araştırma, ülkemizde evlilik içi şiddetin % 57 ora-nında evliliğin ilk günlerinde başladığını ortaya çıkarmıştır.

• Ayşe Gül Altınay ve Yeşim Arat tarafından 2007 yılında yayınlanan araştırma sonuçlarına göre;

üHer üç kadından biri fiziksel şiddet görmektedir.

üYüksek öğrenim gören altı erkekten biri karısına şiddet uy-gulamaktadır.

üKadınların aileye kocasından fazla gelir getirmesi şiddete uğrama riskini artırmakta, bu durumdaki her 3 kadından ikisi fiziksel şiddete uğramaktadır.

üTürkiye’de 10 kadından sadece 3’ü kocasından izin alma-dan çarşıya gidebilmektedir.

• Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (KSGM) tarafından 2008 yılın-da yaptırılan Türkiye’nin en kapsamlı kadına yönelik şiddet araştır-masının sonuçlarına göre;

wTürkiye’de her beş kadından 2’si fiziksel şiddet görmektedir.

wHer 4 kadından 1’i fiziksel şiddet nedeniyle yaralanmakta-dır.

wHer 10 gebe kadından 1’i fiziksel şiddet görmektedir.

wCinsel şiddete maruz kalan kadınların oranı %15,3’tür.

wHer 2 kadından 1’i duygusal şiddet yaşamaktadır.

wYaşadığı şiddeti kimseye anlatamayan kadınların oranı %48,5’tir.

Kadına Yönelik Şiddet Kişisel Bir Sorun mudur? Kadına yönelik şiddet, cinsiyete dayalı eşitsizlik ve ayrımcılıktan kaynak-lanan toplumsal bir sorundur. Kadına yönelik şiddet günümüzde cinsi-yet-temelli şiddet olarak tanımlanmakta ve kimi kaynaklarda ataerkil-

72

liğin terörü olarak ifade edilmektedir. İşsizlik, alkol kullanımı ya da ruh sağlığının bozuk olması gibi bireysel faktörlerin dünyanın her yerinde karşılaşılan ve öldürücü olan kadına yönelik şiddeti açıklamada yetersiz kaldığı bugün yaygın biçimde kabul görmektedir.

Kadın ve erkeğe yüklenen roller ve onlardan beklentiler, erkeğin güçlü, kadının zayıf olduğu inancı, erkeğin kadın üzerinde söz hakkı olduğu inancı, kadının ekonomik olarak erkeğe bağımlı hale getirilmesi, kadı-nın ekonomik güce ve paraya ulaşımının engellenmesi, kadınlara eği-timde eşit fırsat tanınmaması, kadının yasalarda ve uygulamalardaki ikincil statüsü, yasa uygulayıcıların duyarsızlığı, sağlık, kolluk, medya ve hukuk gibi kadına yönelik şiddet açısından önemli alanlarda, karar ve-rici görevlerdeki kadın sayısının azlığı kadına yönelik şiddeti hazırlayan ve pekiştiren faktörlerden bazılarıdır.

Sadece Evli Kadınlar mı Şiddete Uğrar?Genellikle kadınların evlendikten sonra kocalarından şiddet gördüğü düşünülür. Ancak kadınlara sadece kocaları değil babaları, erkek kar-deşleri ya da erkek arkadaşları tarafından; evlendikten sonra değil daha anne karnındayken şiddet uygulanabilmektedir. Kesin çizgilerle ayrıl-masa da şiddetin farklı dönemlerde sıkça karşılaşılan görünümleri şu şekilde özetlenebilir.

Doğum öncesi dönemde kız çocuk olacağı öğrenildiğinde anneye yö-nelik fiziksel şiddetin artması, hamilelikte kadının özellikle karnının tek-melenmesi, kız çocuk olacağı öğrenildiğinde annenin beslenmesinin önemsenmemesi, doğum öncesi sağlık hizmetlerinden yararlandırıl-maması, kız çocukların yaşamına kürtajla son verilmesi, anneye yönelik psikolojik, cinsel ve fiziksel şiddetin anne karnındaki bebeğe etkileri, an-nenin kız çocuğunu düşürmeye çalışması sonucu bebeğin sakatlanması ya da ölmesi;

Bebeklik döneminde kız bebeklerin beslenmesinin önemsenmemesi, sağlık hizmetlerinden yararlandırılmaması, kız bebeklere yönelik fiziksel şiddet ve buna bağlı yaralanma, sakatlık ve ölüm;

Çocukluk döneminde okula göndermeme, evlendirme, sünnet etme, cinsel istismar, ensest, fuhuşa zorlama, pornografik yayınlarda kullan-ma, “cinsiyetine uygun olmayan davranışlar” nedeniyle cezalandırma;

73

Gençlik ve yetişkinlik döneminde flört, evlilik ve iş ilişkisinde fiziksel, psikolojik, cinsel ve ekonomik şiddet; zorla evlendirme çeyiz ya da baş-ka bahanelerle öldürme, erkeklerle görüşmesini cezalandırma, fuhuşa zorlama, eğitimini engellenme, meslek tercihine cinsiyeti gerekçe gös-terilerek müdahale etme;

Yaşlılık döneminde uygulanan fiziksel, ekonomik, psikolojik, cinsel şid-det; uygulanan şiddetin etkilerinin işi, geliri, sosyal güvencesi olmaması, mülk edinme hakkının engellenmiş olması, ekonomik ve fiziksel bağım-lılık, yaşlıların toplumda görünmez ve önemsenmez olması gibi kadın ve yaşlı olmaktan kaynaklı sorunlar nedeniyle derinleşmesi; torunlarına bakmaya zorlanması, geçmişte yaşanan şiddete bağlı fiziksel ve psiko-lojik sorunlarla baş etmek zorunda kalması ve destek sağlanmaması, duygusal ilişkilerinin sınırlandırılması ve kınanması, genç kadınlarla kı-yaslanması, eşi ve çocukları tarafından hizmet beklenmesi, fiziksel güç-süzlüğü ve sağlık sorunlarının önemsenmemesi, fiziksel ve ekonomik bağımlılık nedeniyle ayrılma koşullarının sınırlı olması ve şiddete boyun eğmek zorunda bırakılması, yaşlı ve kadın olduğu için toplumdan so-yutlanması şeklinde görülmektedir.

Kadına Yönelik Şiddetin Farklı Görünümleri Ne-lerdir?Kadına yönelik şiddet dünyanın her yerinde farklı biçimlerde varlığını sürdürmektedir.

Flört İlişkisinde ŞiddetFlört döneminde, şiddet uygulayan erkeğin evlendikten sonra değişe-ceğine inanılarak şiddetin görmezden gelinmesi sıkça karşılaşılan bir durumdur.

İlk şiddete hayır demek şiddeti önlemenin en etkili yollarından biridir.

Bu bakımdan flört ya da nişanlılık döneminde yaşanan şiddetin ciddiye alınması ve bu şiddete karşı durulması son derece önemlidir.

Flört ilişkisinde şiddet daha çok kıskançlığı bahane ederek kadının dav-ranışlarını kısıtlama, şiddet davranışını savunma; kadının ne giydiğine,

74

nereye gittiğine, kimle konuştuğuna karışma; lakap takma, planlarını engelleme, ne yaptığını kontrol etmek için sürekli telefonla arama, ka-dın adına karar alma, eşyalara zarar verme, ısrarlı cinsel ilişki talebinde bulunma, cep telefonunu karıştırma, erkek arkadaşları ile görüşmesine engel olma, elektronik posta hesaplarının şifrelerini isteme ve postala-rını kontrol etme, tokat atma şeklinde görülmektedir. Bir kadının flört ilişkisinde; partnerini öfkelendirmekten korkması, yalnızlaşması, şiddet olaylarında kendini suçlaması, şiddet uygulayanın davranışını savun-ması sorunun ciddi boyutlara ulaştığının göstergelerdir.

DİKKAT!!• Erkek arkadaşınız yaptıklarınızı, görüştüğünüz kişileri ve gitti-

ğiniz yerleri denetliyorsa;

• Erkek arkadaşınız, istediklerini yapmanız veya ondan ayrıl-mamanız için ilişkinizden ailenize ya da yakınlarınıza bahset-mekle tehdit ediyorsa;

• İftira atmakla tehdit ediyorsa;

• Size veya kendine zarar vermekle tehdit ediyorsa;

• Şiddet uyguladıktan sonra özür dileyip değişeceğini söyleyip tekrar şiddet uyguluyorsa;

• Erkek arkadaşınız nedeniyle arkadaş sayınız azaldıysa;

• Erkek arkadaşınızı öfkelendirmekten korkuyorsanız;

• Size şiddet uyguladığında kendinizi suçluyorsanız ve onu sa-vunuyorsanız;

• Siz ilişkiyi bitirdiğinizde başka bir ilişki kuramayacağınızdan endişe ediyorsanız;

• Kendi isteklerinizi bir kenara bırakıp erkek arkadaşınızın iste-diği gibi yaşamaya fark ettiyseniz;

Mutlaka destek alın, bir kadın danışma merkezine başvurun!

75

Çeyiz CinayetleriDaha çok Hindistan’da karşılaşılan bu uygulamada, gelinin ailesinin damadın ailesine çeyiz olarak yüklü miktarda para veya takı vermesi gerekmektedir. Bu, başlık parasının tersi bir uygulama olsa da bu uy-gulamadan yine kadınlar zarar görmektedir. Yeterince parası olmayan aileler, çeyiz vermemek için kaza süsü vererek, genellikle mutfak yan-gınları biçiminde, kızlarını öldürmektedir. Bu uygulama, kimi zaman kız çocuğa hamile olan kadınların öldürülmesine ya da kız çocukların kürtajla alınmasına neden olmaktadır. Ayrıca, eğer bir kadının ailesi ge-rektiği kadar çeyiz vermez ise, yeni bir “gelin almak” üzere de kadınlar yakılarak öldürülebilmektedir.

Kadın SünnetiDünya Sağlık Örgütü’nün “genital sakatlama” olarak adlandırdığı kadın sünneti, daha çok Afrika ülkelerinde karşılaşılan bir şiddet biçimi olup, herhangi bir tıbbi gerekçe olmadan klitorisin çok acı verici cerrahi bir uygulama ile alınmasıdır. Sünnet uygulaması, erkeklerde cinsel hazzı artırmayı amaçlarken, kadınlarda cinselliğin kontrol altında tutulmasını hedefler. Kadının haz alması engellenerek “aykırı” cinsel davranışlarının önüne geçilmek istenir. Sünnet, genelde genital bölge uyuşturulmadan ve bıçak, traş bıçağı, keskin cam parçaları, keskin teneke kenarı kullanı-larak yapılır. Yaranın tutturulmasında akasya ağacı dikenleri, kemik çivi-ler, iğne, hayvan kıllarından elde edilen iplikler, deri iplikler kullanılır. Bu uygulama genellikle bebeklik dönemi ile 15 yaş arasında yapılmaktadır. Kadın sünneti; kan kaybına bağlı şok, kansızlık, kan zehirlenmesi, enfek-siyonlar, idrar yaparken yaranın yanması sebebiyle idrar tutma ve bu-nun yarattığı sorunlar, tetanos, HIV/AIDS, üriner sistem enfeksiyonları, kist oluşumu, kısırlık, doğum komplikasyonları ve bebek ölümlerine de neden olmaktadır.

Savaşta TecavüzTecavüz, savaş sırasında bir çeşit silah olarak kullanılmakta; erkeğin ka-dının sahibi olduğu fikrinden hareketle genellikle kocalarının önünde gerçekleştirilmekte, “düşmanın” erkekliğini aşağılamanın bir yolu olarak görülmektedir. Bugüne kadar Bosna, Ruanda, Darfur’da on binlerce ka-dının tecavüze uğradığı bildirilmiştir. Kadınlar tecavüzün yanı sıra kirli

76

oldukları gerekçesi ile yakınları tarafından dışlanmak gerçeği, istenme-yen gebelikler ve ciddi sağlık problemleri ile de baş etmek zorunda kal-maktadır.

Asit SaldırılarıAsit saldırıları Güney Afrika’da daha sık karşılaşılan, kadınlar üzerinde fiziksel olduğu kadar psikolojik ve sosyal açıdan da izler bırakan, kimi durumlarda ölüme yol açan ve tasarlanarak gerçekleştirilen bir şiddet türüdür. Kadınların genellikle görünür bölgelerine, özellikle yüzüne asit püskürtmek şeklinde gerçekleşen bu saldırıların daha çok eşin cinsel ilişki talebini reddetmek, çeyiz kavgaları, intikam almak gibi bahaneler-le gerçekleştirildiği bilinmektedir. 2008 yılında Afganistan’da 12 kadın öğrencinin üzerine okula gittikleri için asit püskürtülmüştür.

Kadın TicaretiKuvvet kullanarak veya kuvvet kullanma tehdidi ile veya diğer bir bi-çimde zorlama, kaçırma, hile, aldatma, nüfuzu kötüye kullanma, kişinin çaresizliğinden yararlanma veya başkası üzerinde denetim yetkisi olan kişilerin rızasını kazanmak için o kişiye veya başkalarına kazanç veya çı-kar sağlama yoluyla kişilerin istismar amaçlı temini, bir yerden bir yere taşınması, devredilmesi, barındırılması veya teslim alınması insan tica-reti olarak tanımlanmaktadır. Erkekler de ticaretin konusu olmaktadır; ancak çalışmalar, tüm dünyada ağırlıklı olarak kadın ve çocukların in-san ticaretine konu olduğunu söylemektedir. 2005-2010 yılları arasında Türkiye’de tespit edilen bine yakın insan ticareti mağdurunun tamamı-na yakını kadındır. Kadınlar sıklıkla fuhuş sektöründe ve ev hizmetlerin-de zorla çalıştırılmaktadır.

Namus Bahanesiyle İşlenen CinayetlerNamus bahanesi ile işlenen cinayetler, en temel insan hakkı olan yaşam hakkını alır. Namus, cinsiyetler arasındaki ilişki bağlamında ele alındı-ğında erkeğin kadın üzerindeki hâkimiyet ve denetimini ifade eder. Ataerkil anlayışın egemen olduğu her yerde namus kavramı kadın be-deni ve cinselliğinin erkekler tarafından kontrol edilmesi ile ilişkilendiril-mektedir. Bu denetim toplumdaki çeşitli kurumlar aracılığıyla üretilir ve sürdürülür. Bunun en belirgin olduğu alan ailedir. Ana hatları toplumsal normlarla çizilen namus anlayışı, yere, zamana, gruba veya kişiye göre

77

değişir. Kadının “açık” giyinmesi, gece sokakta olması, evlilik dışı cinsel ilişki yaşamış olması, evlilik dışı çocuk sahibi olması, pantolon giymesi, evden dışarı izinsiz veya yalnız çıkması, yabancılara bakması veya onlar-la konuşması, bir erkekle görüşmesi gibi durumlar kadının namusunu “kirleten” sebepler olarak görülür.

Bu namus algısı kadınları ve erkekleri belirli bir biçimde davranmaya zorlar. Kadının “namusunun korunması” başta kadının kocası olmak üzere babasının, erkek kardeşinin, oğlunun ya da ailedeki diğer erkek akrabaların bir ödevi olarak kabul edilmektedir. Kadının “namusa leke getirecek” bir davranışta bulunması kadının toplumdan dışlanması, sa-çının kazınması, burnunun, kulağının, cinsel organının kesilmesi veya dağlanması, intihara zorlanması ya da diğer yollarla öldürülmesi ile so-nuçlanabilmektedir.

TecavüzKişinin rızası dışında gerçekleşen her türlü cinsel eylem olarak tanımla-nan tecavüz, düşünülenin aksine kadınların daha çok ev içinde veya iş yerinde yaşadığı ve tanıdığı kişilerden gelen bir şiddet türüdür. Suçlan-ma korkusu, utanç duygusu ve uzmanlaşmış hizmetlerin yetersizliğinin bir sonucu olarak kadınların ikincil travma yaşamaları gibi nedenlerle tecavüz vakaları hala çok az bir oranda adli makamlara ve istatistiklere yansımaktadır.

Cinsel TacizCinsel taciz; saldırgan, küçük düşürücü, sindirici ya da utandıracak tür-den beklenmeyen, hoş karşılanmayan ve davetsiz her türlü cinsel içerik-li davranıştır. Cinsel taciz bakışlar, imalar, şakalar, gülümseme, ıslık, dış görünüş hakkında imalı ve hoş olmayan sözler, şakalar ve yorumlar, açık sözlü sarkıntılık, sırnaşma ve davet etme, işyerinde pornografik resimler kullanılma, cinsel yaklaşım talepleri şeklinde görülebilir.

Cinsel tacizle her yerde karşılaşmak mümkündür; evde, sokakta, iş ye-rinde… Kadınlar genellikle yaşadıkları tacizi anlatmakta güçlük çeker. Bunun nedeni genellikle suçlanmaktan, ayıplanmaktan korkmak, kim-senin kendine inanmayacağını düşünmek veya işini kaybetmek endişe-si olmaktadır.

78

Evlilik İçi TecavüzEvlilik içi tecavüzün evlilik dışı tecavüzden bir farkı yoktur. Ancak, evlilik içinde gerçekleştiği durumda genellikle tecavüz olarak kabul edilmedi-ği için ayrıca tanımlamak önemlidir.

EnsestAmerikan Sağlık, Eğitim ve Koruma Dairesinin tanımına göre ensest, ana-baba figürüne, otoritesine ve gücüne sahip kişilerin çocuklara yönelik cinsel istismarıdır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan bir çalışmada çocukların %7- 21’i 15 yaşından önce cinsel istismara uğradığı, istismarcıların önemli bir bölümünün aile içindeki erkek bi-reyler olduğu görülmüştür.

Ufuk Sezgin tarafından yapılmış klinik çalışmanın bulgularına göre, en-sest saldırganların %57’sini öz babalar, %4’ünü öz ağabeyler, %13’ünü yakın akrabalar, %26’sını ise ikinci dereceden akrabalar oluşturmaktadır. Yasal başvuruda bulunmuş, mahkemesi sonuçlanmış ya da süren vaka-larda ise saldırganların %39’unu öz baba, %15’ini öz ağabey, %17’sini yakın akraba, %28’ini ise uzak akrabalar oluşturmaktadır.

*Kaynak: Ufuk Sezgin & UNFPA & Hacettepe Üniversitesi Nüfus Bilim Derneği, Ensest Soru-

nunu Anlamak

Bekaret KontrolüBekaret kontrolü, kadının cinsel ilişkiye girip girmediğini anlamak için “kızlık zarı”nın kontrolünü içeren, bireyin cinsel özgürlüğüne yönelik saldırı ve ayrımcı bir uygulamadır. Türkiye’nin de taraf olduğu Av-rupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Birleşmiş Milletler Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi’nde (CEDAW) ya-saklanmış olmasına karşın, 2004 yılında yürürlüğe giren Türk Ceza Kanunu’na (TCK) kadar bekaret kontrolü suç sayılmamaktaydı. Yeni TCK’dan önce, yasalarda genital muayene olarak ifade edilen bekaret kontrolü, ebeveynler ve okul yöneticilerinin talepleri üzerine yapıla-bilmekteydi.

Zorla EvlendirmeZorla evlendirme bireyin kendi hayatının kontrolünü elinden alan bir uygulama, bir insan hakkı ihlalidir. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 16. maddesi, evliliğin özgür ve tam rıza ile gerçekleşebileceğini belirt-

79

mektedir. Ailesinin istediği evliliğe karşı çıkan kadınlar fiziksel ve psiko-lojik şiddete maruz kalabilmektedir.

Başlık ParasıKadının ailesine, evlenme karşılığında ödenen paradır. Bu uygulama, kadının alınır –satılır bir “şey” olarak algılandığının göstergesi, boşan-mış ya da kocası ölmüş kadınlar için daha düşük başlık parası öden-mesi, kadının “ikinci el” bir eşya olarak görülebildiğinin somut bir ör-neğidir. Başlık parası uygulanan şiddet eylemleri için dayanak olarak da kullanılmaktadır. Zira kocaları, dünya kadar para sayıp aldıkları kadınlara her türlü işkenceyi bir hak, paralarının karşılığı olarak gö-rebilmektedir. Başlık parası, parası olan erkeğin istediği kadını satın alabilmesinin yolunu da açmaktadır. Bir erkek, başlık parası ödeyerek kendinden 40 yaş küçük bir kadınla hatta bir çocukla evlenebilmek-tedir.

BerdelBaşlık parası yükümlülüğünü ortadan kaldıran berdel; hem kızı hem de oğlu bulunan iki ailenin, karşılıklı olarak hem kızlarını hem de oğullarını birlikte evlendirmeleri suretiyle gerçekleştirilmektedir. Ge-lin değiş tokuşu olarak da tanımlanabilir. Kadınlar bir eşya gibi takas edilerek bir anlamda mali yük ortadan kalkmaktadır. Berdelde çiftler-den biri ayrılırsa diğeri de ayrılmakta, kadınlardan birine şiddet uy-gulanırsa diğer kadına da şiddet uygulanmaktadır.

Erken Yaşta EvlendirmeBaşlık parası ve zorla evlendirme gibi uygulamalarla iç içe olan erken yaşta evlendirme kız çocukların eğitim başta olmak üzere pek çok temel insani hakkını yok sayan bir şiddet türüdür. Erken evliliklerde genellikle erkeklerin yaşı kadınlardan oldukça yüksektir. Özellikle yaş farkının fazla olduğu durumlarda erken yaşta evlendirilen çocuklar kendini ifade etmekte ve maruz kaldığı şiddetle baş etmekte zorlan-maktadır. Erken yaşta evlendirilen çocukların doğum sırasında ciddi komplikasyonlar yaşadığı da bilinmektedir.

KumalıkKumalık, kadının kısır olması ya da erkek çocuk doğuramaması başta ol-mak üzere çeşitli bahanelerle bir evliliği sonlandırmadan yapılan evlilik

80

olarak tanımlanabilir. Kumalık kadınlar için çok boyutlu şiddet öğeleri içeren bir uygulamadır.

Aile İçinde Kadına Yönelik Şiddet

Aile içinde meydana gelen, cinsiyete dayalı, kadın üzerinde baskı ve üstünlük kurmayı amaçlayan, tehdit, dayatma, kontrol içeren, psikolojik, cinsel, ekonomik, fiziksel zararla sonuçlanan ve kadının insan haklarını ihlal eden her türlü eylem ya da eylem tehdidi aile içinde kadına yönelik şiddettir.

Aile içinde kadına yönelik şiddet her yaştan, her öğrenim düzeyinden, her gelir düzeyinden, bekâr, boşanmış, evli, her ülkeden kadının gerçe-ğidir. Tüm dünyada kadınlara kocaları, babaları, erkek kardeşleri, birlikte yaşadıkları erkekler ve/ya akrabalık ilişkisi bulunan diğer erkekler tara-fından şiddet uygulanmaktadır. Aile içinde kadına uygulanan şiddet, gerek şiddet uygulayan gerekse toplum tarafından, hatta kimi zaman da şiddete uğrayan kadın tarafından meşru sayılmaktadır. Kadınlar ya-şadıkları şiddetin sorumlusu olarak görülmekte, şiddetin hak edildiği inancı toplumda yaygın biçimde kabul edilmektedir.

Kadına yönelik şiddet düşük gelirli ve eğitimsiz ka-dınların sorunu mudur?

HAYIR! Her kadın şiddete uğrama riskiyle karşı karşıyadır. Bu yaygın yanlış kanının nedeni, şiddete uğradıkları için kadın danışma mer-kezlerine ya da diğer sosyal servislere başvuran kadınlarının birçoğu-nun eğitim olanaklarından mahrum bırakılmış düşük gelirli kadınlar olmalarıdır. Gelir ve eğitim düzeyi yüksek kadınlar, eşlerinden şiddet gördüklerinin bilinmesi halinde ekonomik ve sosyal alandaki statü-lerinin düşeceği kaygısı yaşamakta ve bu nedenle yaşadıkları şiddeti gizlemeye daha çok önem vererek, genellikle sosyal servislere baş-vurmadan, ihtiyaç duydukları hizmetler için ücret ödeyerek sorunla baş etmeye çalışmaktadırlar. Yapılan araştırmalar her gelir ve eğitim düzeyinden kadının aile içinde şiddete uğradığını göstermektedir. Örneğin, Kadın Dayanışma Vakfı’nın 1997 yılında Ankara’da gerçek-leştirdiği bir çalışmada orta-üst sosyo-ekonomik düzeydeki kadınla-rın % 76’ sının aile içinde şiddete uğradığı görülmüştür.

81

Kadınlar şiddeti hak eder mi?HAYIR! Pek çok kadın yaşadığı şiddettin kendi hatasından kaynaklan-dığına inanır ve kendini suçlar; ancak şiddetin hiçbir haklı gerekçesi yoktur. Pek çok insan, şiddete uğrayan kadınların yaşadıkları şiddete uzun yıllar boyun eğmesini, kadının yaşadığı şiddeti hak ettiği veya şiddetten hoşlandığı şeklinde yorumlar. Oysa kadınlar, kocalarının kendilerine veya çocuklarına zarar vermesinden, sokakta kalmaktan, karşılaşacakları toplumsal baskılardan ya da bir destek mekanizması olmamasından ötürü şiddet ortamından uzaklaşamaz. Ayrıca şiddet, çoğu zaman kadının kendine olan güvenini azaltmakta, kadının hiç-bir şey yapamayacağını düşünmesine ve geleceğinden endişe duy-masına ve böylece mücadele azminin azalmasına neden olur. Kadın-ların, yaşadığı şiddete karşı koyma girişiminde bulunması (şiddete uğradığında bağırmak, yakınlarına, karakola haber vermek, yasal haklarını kullanmak, evden ayrılmak ya da boşanma davası açmak gibi) şiddet uygulayan kişi tarafından tahrik edici neden olarak de-ğerlendirilerek, yeni bir şiddet bahanesi haline de getirilebilmekte-dir. Şiddetten zevk almak nadir görülen bir psikolojik sorundur, esas olan insanların şiddete uğramaktan hoşlanmadığıdır.

Alkol, işsizlik, ekonomik sıkıntılar kadına yönelik şiddetin nedeni midir?

HAYIR! Alkol, işsizlik ve ekonomik sıkıntılar neden değil, şiddet uy-gulayanın davranışına gerekçe bulma çabası içinde kullandığı baha-nelerdir. Alkol, kişinin kendini kontrol gücünü azalttığı için şiddetin ortaya çıkmasını kolaylaştıran bir etken olabilmektedir. İşsizlik ve ekonomik sıkıntılar da öfkeyi ve çaresizlik duygularını artırarak, sal-dırgan davranışlarını kolaylaştırıcı bir etki yapabilir. Ancak, bunlar ifa-de edildiği gibi şiddetin nedeni değil, şiddet uygulamayı hak gören kişiler için bahane olabilirler.

Erkekler şiddet içeren davranışlarını kontrol ede-mez mi?

HAYIR! ŞİDDET KONTROL EDİLEBİLİR. Erkeklik, toplum içinde öğre-nilen rollerin bir bütünüdür. Şiddet uygulamak, erkekliğe atfedilen bir roldür. Kendini kontrol edemediği gerekçesiyle aile içinde, eşine

82

ya da çocuklarına şiddet uygulayan pek çok erkeğin aynı davranışı kamusal alanda, örneğin işyerinde sergilemediği de bilinen bir ger-çektir. O halde kontrol edememe iddiasına şüpheyle yaklaşmak ge-rekir.

Çocuk olunca şiddet biter mi?HAYIR! Kadının çocuk sahibi olmaması genellikle bir eksiklik olarak algılanır. Şiddetin nedeninin bu “eksiklik” olduğunu düşünen bir-çok kadın, çocuk olursa gerçek bir aile olacaklarını, kocasının daha sorumlu davranacağını ve her şeyin yoluna gireceğini umar. Ancak araştırmalar, hamileliğin şiddetin yoğun yaşandığı bir dönem oldu-ğunu ortaya koymuştur. Hamilelik kadının daha zayıf ve çaresiz gö-rülmesine yol açabilmektedir. Çocuk şiddeti önleyen değil, genellikle kadının şiddete uğradığı evi ve ona şiddet uygulayan eşi terk etmesi-ni zorlaştıran bir etken olarak karşımıza çıkmaktadır.

“Şiddet uygulayan erkekleri anneler yetiştirmek-tedir. Dolayısıyla bu sorunun nedeni kadınların ta kendisidir.” görüşü doğru mudur?

HAYIR! Gündelik hayatta anneler, kadınlara biçilen rollerin bir sonu-cu olarak, çocuklarla daha fazla ilgilenmek zorunda kalırlar. Ancak çocuk eğitiminde tek etken anne değildir. Televizyonun, okulun, ar-kadaş çevresinin çocuğun kişiliğini şekillendirmede anneden daha etkili olabildiği, özellikle de oğlan çocukların babalarını model al-dıkları bilinmektedir. Kıyafetlerden oyuncaklara, oyunlardan masal kitaplarına ve çizgi filmlere kadar her şey erkeğin güçlü ve kadını denetleyen, kadının güçsüz ve boyun eğen olması gerektiğine ilişkin mesajlar vermektedir. Dolayısıyla oğlan çocukların erkek oldukların-da ailelerinde şiddet uygulamaları, annelerin onları yetiştirmekteki bireysel başarısızlıkları ile açıklanamaz. Ayrıca annelerin çocuk ye-tiştirme pratiklerine ilişkin normlar, erkek egemen sistem tarafından şekillendirilmiştir. Kadınlar da çocuklarını bu normlar çerçevesinde yetiştirmeyi öğrenir ya da bu şekilde yetiştirmek zorunda kalır. Oğ-luna pembe renkte kıyafetler ve oyuncak bebekler alan bir annenin pek çok kişi tarafından eleştirilmesi kaçınılmaz bir sonuçtur.

83

Şiddet kendiliğinden sona erer mi?HAYIR! İlk şiddet olayında pek çok kadın bunun bir kaza olduğuna inanır, ilk şiddeti görmezden gelir ve bir daha tekrarlamayacağına inanır. Ancak kadın aile içinde yaşadığı ilk şiddete dur demezse, şid-det artarak devam eder.

Şiddete uğradığımızı saklarsak sorun çözülür mü? HAYIR! Pek çok kadın yaşadığı şiddeti gizlemenin en doğru yol oldu-ğunu inanır. Erkek arkadaşının ya da kocasının buna minnettar kala-cağını ve böylece yeniden şiddet uygulamayacağını düşünür. Ya da paylaştığı kişilerin onu suçlayacağından korktuğu, utanç duyduğu ya da düzeleceğini umut ettiği için yaşadığı şiddeti gizler. Ancak şidde-ti gizlemek neredeyse her zaman şiddetin artarak devam etmesine neden olur.

Şiddete uğrayan kadınlar çaresiz midir?HAYIR! Şiddetin en önemli etkilerinden biri çaresizliği öğretmesidir. Kadınlar, şiddeti sona erdiremeyeceklerini anladıklarında şiddet or-tamından uzaklaşmanın yollarını aramaya başlar. Ancak sonuç ala-madıklarında ve çevrelerinde şiddet içeren evliliklerini sürdüren pek çok kadın olduğuna tanık oldukça, umutsuzluğa kapılırlar, şiddeti önlemenin hiçbir yolu olmadığına inanabilirler. Hiçbir kadın çaresiz değildir. Kadın örgütlerine ve ilgili kamu kuruluşlarına başvurarak şiddeti önlemek mümkünüdür.

Şiddet kader midir?HAYIR! Şiddet kader değildir. Şiddete maruz kalmanın kader olduğu inancı kadınları şiddetle mücadele etmekten alıkoyar, kadının yasal haklarını kullanmasına engel olur. Şiddete uğrayan kadınların şid-det ortamından uzaklaşmaması bazen kadının şiddete uğramaktan hoşlandığı şeklinde de yorumlanmaktadır. Ancak şiddet ortamından uzaklaşamamanın, çocuklarına bakabileceği bir ekonomik güce sa-hip olmamak başta olmak üzere bilinen pek çok nedeni vardır.

84

Bir arkadaşım şiddete uğradığında ona nasıl yar-dımcı olabilirim?Arkadaşınızda ya da çevrenizdeki bir kadında, boğazının sıkıldığını, yumruklandığını düşündürecek ezik, yara, morluk varsa, gözünde mor-luk varsa, bileğinde burkulma ya da ezikler varsa, vücudundaki morluk-ları makyaj ya da kıyafetlerle gizlemeye çalışıyorsa ya da sürekli kaza geçirdiğini söylüyorsa, sürekli bir şeyler için özür diliyorsa, daha az ko-nuşmaya başladıysa, sık sık partnerinin öfkeli biri olduğundan bahse-diyorsa, yakınlarından uzaklaşmaya başladıysa, kendini öldürmekten bahsediyorsa, sevdiği şeylere ilgisi azaldıysa, günlük aktivitelerinde de-ğişiklik olduysa, örneğin daha az dışarı çıkıyor, çocukları için gereğinden fazla endişeleniyorsa, çocuklarının davranışlarında değişiklikler gözleni-yorsa, örneğin çocuklar çok korkuyorsa, üzgün görünüyorsa, anneleri-nin yanından hiç ayrılmak istemiyorlarsa bu belirtiler aile içinde şiddetin varlığını akla getirebilir.

• Eğer şiddetin varlığını düşündürecek şeylere tanık olduysanız, gözlemlediğiniz bu tür belirtilerin sizi endişelendirdiğini belirtin, yardımcı olup olamayacağınızı sorun; ancak onu yaşadıklarını an-latmaya zorlamayın.

• Eğer yakınınızdaki bir kadın yaşadığı şiddeti size anlatmak isterse, ona olumlu yaklaşın. Çünkü, konu kişisel ve müdahale edilmeme-si gereken bir mesele değildir. Büyük olasılıkla yaşadıklarını pay-laşmaya ve destek alabileceği kurumlar hakkında bilgilenmeye ihtiyacı vardır.

• Eğer yaşadıklarını sizinle paylaşmak isterse, onunla yalnız ve sakin bir ortamda konuşun. Anlattıklarını dikkatlice dinleyin. Çok sayıda ve ayrıntılı soru sormaktan kaçının. Yaşadığı şiddeti anlatmak ka-dınlar için çok zor bir deneyimdir. Dinlemek, bu aşamada kadına sağlanabilecek en önemli destektir. Dinlerken;

Anlattıklarını dinleyin. Dinlediğinizi mimiklerinizle ve başınızı sallayarak ya da anlattıklarını toparlayarak gösterin.

Anlayamadığınız noktaları açıklaması için soru sorun (ama çok soru sormamaya da dikkat edin).

85

Onu dinlerken empatik yaklaşın. Yaşadıklarını, öfke, üzüntü, acı, korku, gibi hislerini anlamaya çalışın. Kadınlar bazen yo-ğun biçimde hissettikleri öfke ve güvensizlik gibi bazı duygu-ları size yansıtabilir. Bu tepkilerin hedefinin siz olmadığınızı bilerek davranın.

Anlattığınız şeyin doğru anlaşıldığından emin olun. Ona verdi-ğiniz bilgileri doğru anlayıp anlamadığını öğrenmek için soru sorun.

İlgisiz sorular sormaktan mutlaka kaçının. Kadının bunu fark etmesi halinde iletişimi keseceğini unutmayın.

• Dinlerken ve konuşurken asla yargılamayın, suçlamayın, hatala-rını, açıklarını aramayın. Anlattıklarına inandığınızı hissettirin. Bu görüşme sırasında önemli olan kimin haklı olduğuna karar verme-niz değildir. Şiddetin hiçbir haklı gerekçesi olmadığını unutmayın.

• Kadınlar böyle durumlarda genellikle kendilerini endişeli, karar-sız, üzgün, suçlu, haksızlığa uğramış ve çaresiz hissederler. Duy-gularını anlamaya çalışın. Anlaşıldığını hissetmek kadına güven verecektir. Ona, kendini suçlamaması gerektiğini söylemekten kaçınmayın.

• Size anlattıklarını ondan izin almadan kimseyle paylaşmayın. İn-sanın yaşadığı şiddeti anlatmasının ne kadar zor olduğunu ve ya-şadıklarını güvendiği için sizle paylaştığını unutmayın.

• Bazı insanlar, şiddet uygulayan kişi ile görüşürlerse, onun hatasını anlayacağını ve şiddet uygulamaktan vazgeçeceğini düşünürler. Unutulmamalıdır ki, bu görüşme kadının yaşadığı şiddeti ortadan kaldırmaz. Sorunu çözüyorum diye, erkek arkadaşı/şiddet uygula-yan ile ondan gizli görüşülmemelidir.

• Yaşadığı şiddeti sizinle paylaştığında ona öğüt vermeyin. Sab-rederse zamanla durumun düzeleceği yönünde telkinlerde bu-lunmayın. Bu tür durumlarda yapılabilecek en doğru şey kadını suçlamadan dinlemek ve destek alabileceği kuruluşlar hakkında bilgilendirmektir.

86

• Şiddet kadınların özgüvenini zedeler. Bu durum, kadınları şid-detle mücadelesinde güçsüz kılabilir. Ne yaparsa yapsın sonuç alamayacağını, çaresiz olduğunu düşünebilir. Böyle bir durumda kadını destek alması için cesaretlendirin.

• Onu hazır olmadığı bir şeyi yapmaya zorlamayın. Desteğiniz şartlı bir destek olmamalıdır. Ondan, sizin istediğiniz zamanda ve iste-diğiniz yolları denemesini beklemeyin. Zamana ihtiyacı olabilece-ğini düşünün ve ısrarcı olmayın. Ancak, kadının sadece anlatmak ve sıkıntısını size aktarmakla yetinmesine de izin vermeyin. Çünkü bu sizi tüketecek, kadını da tekrar tekrar şiddete uğrar durumda bırakacaktır.

• Bazı durumlarda kadınlar, yaşadıklarını paylaştıkları kişinin ken-dileri için her şeyi yapabileceğine inanmak isterler. Sizi kurtarıcı olarak görmek isteyen bir kadın karşısında siz de kolaylıkla bu role soyunabilirsiniz. Neleri yapıp neleri yapamayacağınızda net olun. Aksi halde bu durum sizi tüketecek, kadını da hayal kırıklığına uğ-ratacaktır.

• Yalan söylemek kadınların şiddete uğradıklarında çoğu kez hayat-ta ve ayakta kalma yollarından biridir. Görüştüğünüz kadınların bazı konularda yalan söylediğini düşünebilirsiniz. Bu tür durum-larda kadını suçlamayın, iletişiminizi koparmayın; bunun nedeni-ni anlamaya çalışın. Şiddete uğradığını düşündüğünüz bir kadını ihtiyaç duyduğu konularda bilgilendirin, ilgili kurumlara yönlen-dirin.

• Şunları aklınızda tutun:

wŞiddetin hiçbir haklı gerekçesi olamaz.

wŞiddet bir kerelik bir olay değildir, “dur” denmezse artarak devam eder.

wŞiddet uygulamak suçtur.

wŞiddete hiçbir nedenle göz yumulamaz.

wŞiddet kişisel bir sorun değildir.

wŞiddete uğrayan kadın çaresiz değildir.

87

Kişisel Güvenlik İçin İpuçları • Tehlikeli durumlarda mutfak ve banyodan uzak durun. Kendiniz için

evde güvenli bir alan belirleyin. Acil bir durumda oraya gidin. Çocuk-larınız varsa onları da bu konuda bilgilendirin.

• Şiddete uğradığınızda çocuklarınızın olduğu alana gitmemeye çalı-şın. Eşiniz onlara da zarar verebilir.

• Acil bir durumda camı açıp bağırın ve yardım isteyin.

• Acil durumlarda arayabileceğiniz yerler ve kişilerin numaralarını te-lefona yakın bir yerde bulundurun. Panik halindeyken en bilinen numaralar bile unutulabilmektedir. Bu numaraları çocuklarınıza da öğretin. Örneğin :

• Polis

• Kadın danışma merkezi

• Yakın arkadaşlar

• Güvendiğiniz komşu ya da arkadaşlarınızın acil durumlarda size yar-dıma gelebilmeleri için onlarla aranızda bir işaret sistemi geliştirin.

• Çocuklarınızla acil durumlarda evden ayrılmaları ya da yardım çağır-maları için özel kelimeler belirleyin. Kimden ne şekilde yardım isteye-ceklerini önceden konuşun, anlaşın.

• Şiddete uğrayacağınızı hissediyorsanız, evdeki silah ya da benzeri aletlerin yerini değiştirin.

• Gerginliğin tırmandığı durumlarda kolye veya eşarp takmayın. Şid-det uygulayıcı için bu gibi şeyler uyarıcı olmakta ve boğmaya kalkış-mayı artırmaktadır.

Eğer Evden Ayrılacaksanız;• Her türlü kanıtı yanınıza alın. Fotoğraflar, raporlar gibi.

• Nerelerden yardım alabileceğinizi önceden belirleyin ve bu kişileri bilgilendirin.

• Yaşadınız şiddete ilişkin notlar tutun (günlük, tanıklar gibi).

• Para biriktirmeye çalışın ve gizli bir yerde saklayın ya da saklaması için bir arkadaşınıza verin.

88

• Acil durumlarda çıkarken yanınıza alabileceğiniz bir çanta hazırlayın. Bu çantada aşağıda belirtilen kişisel eşya ve dokümanları bulundur-manızda yarar vardır.

• Kimlikler

• Tapu

• Sağlık karneleri

• Diplomalar

• Sertifikalar

• Çocukların eğitim doküman-ları

• Telefon defteri

• Banka kartları, hesap cüzdanı

• Bir miktar para

• Fotoğraflar

• Takılar

• Kıyafet

Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi İçin Neler Yapılmaktadır?80’li yıllarda bilinç yükseltme gruplarında gerçekleştirilen “özel alan”a dair tartışmalar, kadına yönelik şiddeti, kadın hareketinin öncelikli gün-demine dönüştürmüştür. 80’li yıllarda gerçekleştirilen kampanyalar, sokak gösterileri ve süreli yayınlarla kadınlar bu gündemi kamuoyuna taşıdılar. Özellikle 1987 yılındaki “Dayağa Hayır” yürüyüşü ve 1988 “Mor İğne” kampanyası geniş yankı uyandırmış, o zamana kadar sıradan bir durum olarak kabul edilen kadına yönelik şiddet, kamuoyunda bir so-run olarak görülmeye başlamıştır.

90’lı yıllar, mücadele alanı kadına yönelik şiddet olan kadın örgütlerinin kurulduğu, bu örgütler tarafından kadın merkezli modeller oluşturma amacı ile kadın danışma merkezleri ve sığınmaevlerinin açıldığı, kadın örgütlerinin kadına yönelik şiddetle mücadele politikalarını önemli öl-çüde danışma merkezi ve sığınmaevi deneyimi üzerine inşa ettikleri yıl-lardır. İlk kez 1998 yılında Türkiye’nin çeşitli illerindeki kadın danışma merkezi ile sığınmaevlerini bir araya getiren ve halen devam etmekte olan Kadın Dayanışma Merkezleri ve Sığınaklar Kurultayı, sonuç bildir-geleri ile mevcut deneyimi politika metinleri olarak somutlaştırmıştır.

90’lı yıllar kadın hareketine paralel olarak devletin de kadına yönelik şid-detin önlenmesine ilişkin çalışmalarını hızlandırdığı bir dönemdir. 1990 yılında Devlet Bakanlıklarından biri Kadın ve Aileden Sorumlu olarak görevlendirilmiştir. 1990 yılında Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme

89

Kurumu (SHÇEK) ilk sığınmaevlerini açmıştır. 1993 yılında ulusal bir me-kanizma olarak Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü (KSSGM) kurulmuştur.

Bu yıllarda kadına karşı ayrımcı uygulamaları sürdüren ve pekiştiren ya-salarda da değişiklikler yapılmıştır. Fuhuş yapan kadınlara tecavüzde in-dirimi öngören, kadının çalışmasını kocasının iznine bağlayan kanunlar yürürlükten kaldırılmıştır. Bu dönemde hukuk alanındaki en önemli ge-lişmelerden biri 1998 yılında yürürlüğe giren 4320 sayılı Ailenin Korun-masına Dair Kanun’dur. Bu Kanun, şiddet uygulayana yönelik tedbirleri tanımlaması bakımından son derece önemlidir.

2000’li yıllara gelindiğinde, kadın hareketinin çabası ve desteği ile Me-deni Kanun ve Türk Ceza Kanunu’nda ayrımcılık içeren ve kadına yönelik şiddeti pekiştiren maddelere ilişkin düzenlemeler gerçekleştirilmiştir.

2001’de Anayasa’nın 41.maddesinin 1.fıkrasına “eşlerarası eşitlik” ilke-si, 2004’de Anayasa’nın 10. maddesine“kadın erkek eşit haklara sahiptir. Devlet kadın erkek eşitliğinin yaşama geçirilmesinde yükümlüdür” ibaresi eklenmiştir.

1 Ocak 2003 ‘de Aile Mahkemeleri kurulmuş, Aile Mahkemeleri, aile hu-kuku ile ilgili dava ve işlere bakması yanında aile içi şiddetten korun-maya ilişkin 4320 sayılı Kanun’dan doğan davalara da bakmakla görevli kılınmıştır.

2005 yılında, 5393 Sayılı Belediyeler Kanunu’nda, Büyükşehir Belediye-leri ile nüfusu 50.000’i geçen belediyelerin kadın sığınmaevi açmasına ilişkin madde yer almıştır. Bu tarihten sonraki beş yıl içinde mevcut sı-ğınmaevlerinin sayısı 2 katı oranında artmıştır.

2005 yılında TBMM’de “Töre ve Namus Cinayetleri ile Kadınlara ve Çocuk-lara Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Araştırılarak Alınması Gereken Önlem-lerin Belirlenmesi” amacıyla bir komisyon kurulmuştur. Komisyon tara-fından hazırlanan kapsamlı raporun ardından, 2006 yılında Başbakanlık tarafından Çocuk ve Kadınlara Yönelik Şiddet Hareketleriyle Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesi İçin Alınacak Tedbirler konu-lu 2006/17 sayılı Genelge yayımlanmıştır. Bu Genelge, kadına yönelik şiddetin önlenmesi konusunda gerçekleştirilecek uygulamaları ve so-rumlu kuruluşları kapsamlı bir şekilde tarif etmesi bakımından son de-rece önemlidir.

90

2006 yılında Adalet Bakanlığı’nın Ailenin Korunmasına Dair Kanun’un uygulanması konulu 2006/35 sayılı Genelgesi,  2007 yılında Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesine Yönelik Tedbirlerin Koordinas-yonu konulu 2007/6 sayılı İçişleri Bakanlığı Genelgesi yayımlanmış-tır. Bu Genelgeler, kadına yönelik şiddetin önlemesi konusundaki çaba-ların önemli birer göstergesidir.

2007-2010 yıllarını kapsayan “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı”, 2008-2013 “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı” Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanarak yürürlüğe konmuştur. Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlığı ile Adalet Ba-kanlığı, Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Diyanetten sorumlu Devlet Bakanlığı arasında imzalanan protokoller ile kurumların kadına yönelik şiddetle mücadele kapasitesinin artırılması ve kurumlar arası işbirliğinin sağlanması yönünde önemli adımlar atılmıştır. Bu kapsamda; kadına yö-nelik şiddet ve şiddetle mücadele konusunda hakimler, savcılar, polisler, sağlık mensupları, din görevlileri, medya mensuplarına yönelik farkın-dalık artırma çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

2008 yılında Ailenin Korunmasına Dair Kanun’un uygulanmasına ilişkin Yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

2009 yılında kadına yönelik şiddetin boyutlarını ortaya koymak amacıy-la bu konuda gerçekleştirilen Türkiye’nin en kapsamlı araştırma sonuç-ları Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanmıştır.

2009 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde “…kadın haklarının ko-runması ve geliştirilmesi, kadın erkek eşitliğinin sağlanmasına yönelik olarak ülkemizde ve uluslararası alandaki gelişmeleri izlemek, bu geliş-meler konusunda Türkiye Büyük Millet Meclisini bilgilendirmek, kendi-sine esas veya tali olarak havale edilen işleri görüşmek, istenildiğinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan kanun tasarı ve teklifleriyle ka-nun hükmünde kararnameler hakkında ihtisas komisyonlarına görüş sunmak üzere” Kadın-Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Kurulmuştur.

2000’li yılların ikinci yarısı devlet kurumları, sivil toplum örgütleri ve özel sektör kuruluşları tarafından kadına yönelik şiddetin önlenmesine iliş-kin çeşitli kampanyaların yürütüldüğü bir dönem olmuştur.

91

HAK ALMA BİLİNCİ (HUKUKUMUZDA KADINA YÖNELİK

ŞİDDET KADININ HAKLARI VE BAŞVURU MEKANİZMALARI)

Yazar: Av. Elif Uysal Erkol

92

HUKUKUMUZDA KADINA YÖNELİK ŞİDDET KA-DININ HAKLARI VE BAŞVURU MEKANİZMALARI

• TÜRK MEDENİ KANUNU

• AİLENİN KORUNMASINA DAİR KANUN

• CEZA KANUNU

• İŞ KANUNU

• BAŞVURU YOLLARI

Anayasa Madde 10, • Cinsiyet eşitliğini,

• Kadınlar ve erkeklerin eşit haklara sahip olduklarını,

• Devletin, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlü ol-duğunu,

• Ayrıca bu maksatla alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamayacağını belirtilmiştir.

Şiddetin Hukuki Sonuçları Nelerdir?• Fiziksel Şiddet = Boşanma (tazminat, nafaka), suç olduğu için

cezalandırma, (mahkumiyet) evden uzaklaştırma nedenidir

• Psikolojik Şiddet = Boşanma (tazminat, nafaka), suç olduğu için cezalandırma, (mahkumiyet) evden uzaklaştırma nedenidir.

• Cinsel Şiddet = Boşanma (tazminat, nafaka), suç olduğu için ceza nedeni ve evden uzaklaştırma nedenidir.

• Ekonomik Şiddet = Boşanma (tazminat, nafaka), cezalandırama (mahkumiyet), evden uzaklaştırma nedenidir.

TÜRK MEDENİ KANUNU• Medeni Kanuna göre evlilik içinde kadın ve erkek eşit hak ve so-

rumluluklara sahiptir.

• Kadın ve erkeğin 18 yaşını doldurmadıkça evlenmeleri yasaktır. Anne ve babanın rızası ile 17 yaşında ve önemli sebeplerin varlığı halinde ve olağanüstü durumlarda 16 yaşında evlenmeye hakim karar verebilir.

93

• Resmi nikah olmadan dini tören yapılması yasaktır. Resmi nikah olmadan yalnızca dini törenle yaşanan birliktelikler kadını koru-masız bırakır. Örneğin kadın erkeğin mirasından, sosyal güvenlik haklarından yararlanamaz.

• Hiç kimse evlenmeye zorlanamaz. Zorla evlendirilmelerde evlilik iptal ettirilir.

• Eşler oturacakları konutu beraberce seçerler.

• Evlendikten sonra kadın, eşinin soyadı ile birlikte kendi soyadını da kullanabilir. .

• Miras, kız ve erkek çocuklarına eşit olarak paylaştırılır.

• Eşlerden her biri meslek ve iş seçiminde diğer eşin iznini almak zorunda değildir.

• Yasaya göre, eşler aile birliğinin giderlerine güçleri oranında emek, gelir ve malvarlıkları ile katılmak zorundadır.

• Evin geçimine kazancı ile katkıda bulunmayan eşe boşanma da-vası açılmadan da giderlere katılma davası açılabilir, , eş kendisi ve çocuk için nafaka talep edilebilir. Aynı evde yaşamak nafaka isteğine engel teşkil etmez.

• Haklı bir nedenle ayrı yaşayan eş de nafaka talep edebilir.

• Eğitimi devam eden genç kadın ya da erkek (18 yaşını tamamla-mış olsa bile) anne veya babasından nafaka isteyebilir.

• Sonuç olarak her türlü fiziksel, psikolojik ve ekonomik şiddet bo-şanma nedenidir.

• Annenin yoksul ya da işsiz olması sebebi ile çocuğun velayetinin babaya verileceği görüşü doğru değildir.

AİLENİN KORUNMASINA DAİR KANUN4320 sayılı Kanun’un temel amacı, aile içinde şiddet uygulayan bireyi ortak yaşam alanından uzaklaştırarak ve diğer bir dizi tedbirleri uygula-maya koyarak aile içinde şiddeti önlemektir.

• Şiddet gören aile bireyi bu Yasadan yararlanır.

• Diğer aile bireyine karşı uygulanır (Eş, çocuk, anneanne, babaan-ne, büyükbaba)

94

• Şiddet gören kişi, aile mahkemesi, cumhuriyet savcılığı, karakola başvurulabilir.

Aile mahkemesi tarafından aşağıdaki tedbirlere karar verilir :

• Aile bireylerine karşı şiddete veya korkuya yönelik söz ve dav-ranışlarda bulunmamasına,

• Şiddet uygulayan, müşterek evden uzaklaştırılarak bu evin di-ğer aile bireylerine tahsisi ile bu bireylerin birlikte ya da ayrı oturmakta olduğu eve veya işyerlerine yaklaşmaması kararı verilebilir. Diğer olayın özelliğine göre başka kararlar da vere-bilir.

• Bu Yasa ile devlet, kadına yönelik şiddette kadından yana taraf olduğunu ve ailede yaşanan şiddette kadını koruyarak şiddet uygulayanı uzaklaştıracağını ve uzaklaştırmaya uymayanı ce-zalandıracağını belirtmiştir.

TÜRK CEZA KANUNUTCK, kişilerin vücudu üzerinde rızaları dışında cinsel davranışlarda bulu-nulmasını, “Cinsel dokunulmazlığın ihlali” olarak tanımlamaktadır.

• Cinsel arzuları tatmin amacına yönelik, fakat cinsel ilişkiye varma-yan davranışlarla, bir kişinin vücut dokunulmazlığını ihlal etmek basit cinsel saldırıdır. Örneğin kişinin isteği olmadan öpme, sıkış-tırma, sürtünme, sarılma gibi.

• Nitelikli cinsel saldırıda ise suçun vücuda organ veya diğer bir ci-sim sokulması sureti ile işlenmesi gerekir. Ayrıca cinsel arzuların tatmini amacının olması şart değildir. Örneğin tecavüz.

• Evlilik içinde tecavüz suçtur. Yani erkek eğer eşine tecavüz ederse tecavüz suçunu işlemiş olacaktır. Kadın eğer istemiyor ise cinsel ilişkiye zorlanamayacaktır.

Cinsel Taciz Bir kimsenin vücut dokunulmazlığının ihlali niteliği taşımayan cinsel davranışlar ile gerçekleştirilen, yani cinsel saldırı boyutlarına ulaşmayan cinsel amaçla işlenen suçlardır. Örneğin cinsel içerikli konuşmalar, işa-retler.

95

Bunları Biliyor muyuz?

• Tecavüz eden tecavüz ettiği kişi ile evlendiğinde cezadan kurtulamaz. .

• Hakim ve savcı kararı olmadan “bekaret kontrolü” yapılma-sı suçtur.

• Töre ve namus cinayetlerinde ceza indirimi uygulanamaz. .

• Aile bireylerinden biri diğerine kasıtlı olarak zarar verirse, bu eylem şikayete bağlı değildir ve ceza ½ oranında art-tırılır.

Kasten Yaralama SuçuBir başka kişiye karşı kasıtlı olarak, zarar veren, onun sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi cezalandırılır.

Kasten yaralama suçu, anne , baba, çocuk, torun, eşe veya kardeşe karşı yapılmışsa şikayete bağlı değildir ve ceza artırılır.

Bunları Biliyor muyuz?

• Kadın on haftaya kadar olan gebeliğine rızası ile son ver-direbilir.

• Kadının evden çıkmasına izin verilmemesi ya da eve kapa-tılması suçtur.

• Bir kişinin çalışma hakkının engellenmesi ve ücretsiz çalış-tırma (angarya) suçtur. (TCK m. 117)

96

İŞ KANUNU• İş ilişkisinde cinsiyet ayrımı yapılamaz.

• İşveren cinsiyet ve gebelik nedeniyle doğrudan ya da dolaylı farklı işlem yapamaz. Gebe kadın gebeliği nedeni ile işten çıkartılamaz.

• Kadın işçi aynı işi yapan erkek çalışandan daha düşük ücret ala-maz.

• Kadın işçiler doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz haf-ta olmak üzere toplam on altı (16) hafta çalıştırılamazlar.

• İsteği halinde kadın işçiye, on altı haftalık sürenin tamamlanma-sından sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir.

• Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir.

Şiddete Uğrayan Kadın Nerelere Başvurabilir?

• SAĞLIK KURULUŞLARI

• ADLİ KURULUŞLAR

• İDARİ KURULUŞLAR

• SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ

Sağlık Kuruluşları• Adli Tıp Kurumu

• Aile Hekimliği Merkezleri, Poliklinikler, Hastaneler

• Özellikle Fiziksel Ve Psikolojik Şiddet Hallerinde Sağlık Kuruluş-larının Tıbbi Yardımı Son Derece Önemlidir.

• Sağlık Kuruluşları Şiddeti Raporla Belgeler. Böylelikle Şiddeti İspatlamak Kolaylaşır.

97

Adli Kuruluşlar• Polis merkezleri

• Jandarma Karakolları

• Cumhuriyet savcıları

• Aile mahkemeleri

İdari Kuruluşlar• Valilikler (Mali yardım ,ulaşım, konaklama)

• Belediyeler (Sığınma evleri, mali yardım)

• Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (Sığınma evleri, kreş yardımı, mali destek, Alo 183 hattı)

• Ankara “Gelincik Projesi” (444 46 03 Numaralı hattı, şiddete uğra-yan kadın ve çocuklar için acil hukuki yardım destek hattı)

• Baroların Kadın Danışma Merkezleri

Sivil Toplum Örgütleri• Kadınlara Danışmanlık ve Yönlendirme Hizmeti Veren Kadın Ör-

gütleri,

• Dernekler, Vakıflar, Kooperatifler

Haklarımızı Öğrendiğimizde

ve Hakkımızı Aradığımızda

Daha Güçlü Olduğumuzu Gö-

receğiz.

98

KADIN SAĞLIĞI

Yayına Hazırlayan: Dr. Selen Örs Reyhanioğlu, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA)

99

KADIN SAĞLIĞISağlık Nedir? Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımına göre, sağlık, sadece hastalığın ya da sakatlığın olmayışı değil; fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan tam bir iyilik halidir.

Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Ne Anlama Gelir?• Cinsel sağlık ve üreme sağlığı (CSÜS), üreme sistemini ve cinselliği

ilgilendiren her konuda fiziksel, ruhsal ve sosyal olarak tam bir iyi-lik halinin bulunmasıdır.

• CSÜS, bireylerin zorlama, ayrımcılık ve şiddetten uzak , sorumlu, tatmin edici ve güvenli bir cinsel yaşama sahip olmalarını ve

• Bireylerin istedikleri zaman ve istedikleri sıklıkta üreyebilme kapa-sitesine ve özgürlüğüne sahip olabilmeleri için gerekli bilgi, araç ve hizmetlere ulaşmalarını gerektirir.

Genç Kadınlar İçin Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlı-ğı Neden Önemli?

• Ergenlik dönemindeki cinsel ilişkilerin büyük bir kısmı korunma-dan yaşanılıyor; bu da gençleri cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE), istenmeyen gebelikler ve cinsel şiddet açısından risk altı-na sokuyor.

• Tüm dünyada her yıl 16 milyon genç kadın (15-19 yaş) anne olu-yor.

• Gelişmekte olan ülkelerdeki genç kadınların yaklaşık üçte biri 20 yaşına gelmeden doğum yapıyor ve bu gebeliklerin büyük bir kıs-mı istenmeden yaşanıyor.

• Tüm dünyada her yıl 2 ile 4 milyon ergenlik çağındaki kadın sağ-lıklı ve güvenli olmayan koşullarda kürtaj oluyor.

• Her gün oluşan yeni HIV enfeksiyonlarının %40’ı gençlerde görü-lüyor.

100

Tüm bunlar genç kadınların eğitimlerini yarıda kesmelerine, toplumdan uzaklaştırılmalarına, ekonomik bağımsızlıklarını elde edememelerine neden olabilmekte. Bu da genç kadınların ekonomik ve sosyal açıdan gelişimlerini tamamlayamamalarının ve güçlenememelerinin sebepleri arasında yer almakta.

Önce Bilelim...Genç kadınların, CSÜS açısından tam bir iyilik haline ulaşabilme-leri için öncelikle bu konuda doğru bilgiye erişmeleri önemlidir. “Bilmemek”; CYBE, istenmeyen gebelikler, cinsel istismar gibi olum-suz sonuçları beraberinde getirmektedir. CSÜS ile ilgili doğru bilgileri edinmek ve bunları hayatımıza yerleştirmek, geleceğimiz için büyük önem taşıyor!

Bedenimizi Tanıyalım...Bedenimizle ilgili doğru kararlar verebilmemiz, doğru davranışlarda bulunabilmemiz ve sağlığımızı koruyabilmemiz için öncelikle kendi bedenimizi tanımamız gerekir. Nasıl ki duyu organlarımızı, sindi-rim organlarımızı ya da solunum organlarımızı biliyorsak; üreme organlarımızı da tanımalı ve bunların işlevlerini bilmeliyiz. Üstelik sadece kendi cinsiyetimizi tanımak yetmez; erkek üreme sisteminin nasıl çalıştığını da bilmeliyiz.

101

Kadın Üreme Organları Nelerdir? Dış üreme organları

Büyük dudaklarKüçük dudaklarKlitoris (bızır)

İç üreme organları

Vajina (hazne)Rahim (uterus)TüplerYumurtalıklar (overler)Yumurta (tohum hücresi)

102

Erkek Üreme Organları Nelerdir? Dış Üreme Organları

PenisHayalar (testis)

İç Üreme Organları

Tohum kanallarıMeni keseleriProstat (erbezi)İdrar kanalı (üretra) Sperm (erkek tohum hücresi)

103

Ergenlik Nedir? Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımına göre, ergenlik dönemi 10-19 yaş grubu bireyleri kapsar. 15-24 yaş grubu ise gençlik dönemi olarak adlan-dırılır. Ergenlik dönemi, çocukluktan yetişkinliğe geçişte, birçok fiziksel ve ruhsal değişimi yaşadığımız bir dönemdir.

Adet Kanaması Nedir? Kızlarda hormonların etkisiyle, ergenlik döneminde ilk adet kanaması görülür. Adet kanaması, hormonların etkisiyle kalınlaşan rahmin iç ta-bakasının, gebelik oluşmadığı takdirde bir miktar kanla birlikte dışarı atılmasıdır.

Üreme sisteminin olgunlaşması ile yumurtalıklardan her ay bir yumurta hücresi salınır. Rahim, bu sırada bir gebelik oluşacakmış gibi hazırlanır; rahim iç duvarı kalınlaşır. Gebelik oluşmadığı takdirde rahim, bir sonraki ay yenisini yapmak üzere, hazırladığı duvarı, vajina (hazne) yoluya, bir miktar kan ile birlikte dışarı atar. Bu kanama adet kanaması (regl) olarak adlandırılır.

Adet Döngüsü Nedir?Adet kanamasının birinci gününden bir sonraki adet kanamasının ilk gününe kadar geçen süreye adet döngüsü denir. Yaklaşık ayda bir tek-rarlanan bu döngüde kadınlık hormonlarının etkisiyle üreme organları ve rahim iç tabakasında sistemli değişiklikler olur.

1. Adetli günler: Adet döngüsünün ilk birkaç günü “kanamanın olduğu günler” dir. Adet kanamasının süresi ve özelliği, her kadında farklı olabil-diği gibi her ay da değişebilir. Bu süre, 2 -10 gün arasında değişir.

2. Yumurtlamaya yakın dönem: Bu dönemde üreme organları, yumur-talıklardan salgılanan “östrojen hormonu” etkisindedir. Adet bittikten sonra başlar. Bu dönemin kaç gün süreceği kişiden kişiye ve hatta adet dönemine göre değişiklik gösterir. Yumurtlama, olgunlaşan yumurta hücresinin yumurtalıktan dışarı atılmasıdır. Tüplere çekilen “olgun yu-murta” 24-36 saat canlı kalır ve ancak bu sürede döllenebilir.

3. Yumurtlama sonrası dönem: Bu dönemde üreme organları, yumur-talıktan salgılanan “progesteron hormonu” etkisindedir. Bu dönemin süresi sabittir; 14 gün sürer. Bu dönemin sonunda döllenme meydana gelmemişse adet kanaması görülür.

104

Kaç Günde Bir Adet Görmeliyim?Adet döngüsü, bir sonraki adetin ilk günü sona erer. Adet döngüsü her kadın için farklı olabildiği gibi bir kadının adet sıklığı her ay aynı olmaya-bilir. Normal bir adet döngüsü, ortalama 28 gün (en az 21 ve en fazla 35 gün) sürer. Adet döngüsü bu süreden daha kısa ya da uzun sürüyorsa, bunun bir hekim tarafından değerlendirilmesi gereklidir.

Adet Öncesinde Vücudumda Oluşan Değişiklik-ler Nedir?Bazı kadınlar, adet görmeden birkaç gün önce gerginlik, hassasiyet, aşırı duyarlık yaşayabilirler. “Adet öncesi gerginlik” olarak bilinen bu durum-la birlikte, memelerde büyüme, dolgunluk ve ileri derecede hassasiyet, vücutta ödem ve kilo artışı, karında şişlik ve bazı ruhsal değişiklikler ola-bilir.

Adet Döneminde Ağrım Oluyor; Bu Normal mi?Genç kızlarda adet ile ilgili sık yaşanan bir diğer sorun da “ağrılı adet görme” dir. Karın ve ayakları sıcak tutma, sıcak duş alma, egzersiz yap-ma, dengeli beslenme, uyku ve dinlenmeye özen gösterme gibi önlem-ler ağrıyı hafifletebilir. Her iki durumda da şikayetler çok fazla ve günlük yaşamı etkileyecek boyutta değilse normal sayılır. İleri durumlarda uz-man yardımı alınmalıdır.

Adet Döneminde Nelere Dikkat Etmeliyim?Adetli günlerde dış üreme organların temizliği ve kişisel özbakım (hij-yen) çok önemlidir. Çünkü kanlı ortamda mikrop daha kolay ürer. Bu dönemde duş biçiminde banyo yapmak, temizlik ve rahatlama açısın-dan yararlıdır.

Adet kanaması sırasında ped kullanmak sağlık açısından daha faydalı-dır. Kullanılan pedleri sık sık (3-4 saatte bir) değiştirilmesi zararlı mikrop-ların üremesini önler. 

Ped seçerken de kanama sıklığını ve miktarını dikkate almak gerekir. Ay-rıca pedleri değiştirmeden önce eller yıkanmalı ve özellikle pedin cildine değecek kısımlarına el ya da başka maddelerin değmesi önlenmelidir.

105

Üreme Organlarının Öz Bakımı (hijyeni) İçin Ne-lere Dikkat Etmeliyim? • İç çamaşırları sık değiştirilmeli ve sentetik çamaşırlar yerine pamuklu

iç çamaşırı tercih edilmelidir.

• Üreme organları kuru ve temiz tutulmalıdır.

• Tuvalet temizliği önden arkaya yapılmalıdır.

• Vücuttaki istenmeyen tüylerin (koltuk altı ve kasık bölgesi) temizliği-ne dikkat edilmeli ve bunlar kısa aralıklarla alınmalıdır.

• Vajina içi kendi kendine temizleyebilecek bir yapıya sahiptir. Bu ne-denle vajina içi yıkanmamalıdır; bu bölgeye sabun, şampuan gibi kimyasal maddeler uygulanmamalıdır. Bu gibi maddeler vajinanın doğal yapısını bozarak, ortamı enfeksiyonlara açık hale getirir.

Gebelik Nasıl Oluşur? Gebelik, olgun yumurta hücresinin bir sperm tarafından döllenme-si ile oluşur. Kadın ve erkek üreme hücrelerinin birleşmesine “döl-lenme” denir. Yumurtlama ile her ay bir yumurta hücresi tüplere geçer. Bu dönemde cinsel birleşme olmuşsa vajinaya boşalan meni sıvısı içerisindeki hareketli spermler, rahim içinden tüpteki yumurtaya ulaşır. Spermlerden sadece bir tanesi bir yumurtayı dölleyebilir. Birkaç saat içinde her iki hücrenin çekirdeği birleşerek anneye ve babaya ait olmak üzere 46 kromozomlu yeni bir canlı oluşur.

Döllenmiş yumurta rahime gelerek; rahim duvarına tutunur ve burada gelişmeye devam eder. Bebeğin rahim içindeki gelişimi toplam ortala-ma 40 hafta sürer.

Bebeğin rahim içinde büyüme ve gelişmesi, beslenme ve boşal-tımı, solunumu ve daha birçok işlevi plasenta (bebeğin eşi) ve göbek kordonu sayesinde gerçekleştirilir. Bu arada unutulma-ması gereken bir konu da annenin kullandığı sigara, alkol vb zararlı maddeler ya da ilaçların, gebelikte geçirilen enfeksiyon etmeni olan virüslerin de bu yolla bebeğe geçebileceği ve be-beğe önemli zararlar verebileceğidir.

106

İstenmeyen Gebeliklerin Olumsuz Etkileri Ne-lerdir?Bir bebeği dünyaya getirmek ve onu yetiştirmek, bir kadın ve erkek için oldukça büyük sorumluluk ve özveri isteyen bir olaydır. Dolayısıyla bu konuda düşünmek, dikkatli davranmak ve bebeğimizi bizim için haya-tımızın en uygun olduğuna inandığımız zamanda dünyaya getirmek gereklidir. Eğer bunu başaramazsak, bu istenmeyen gebeliğin birtakım olumsuz sonuçları olacaktır:

Bireysel sonuçlar

• Riskli gebelik ve doğum oranında artış.

• Genç anne adaylarında tükenmişlik ve ölüm riskinde artış.

• Genç anne adaylarında kansızlık olasılığında artış.

• Erken ve düşük kilolu, hastalıklı bebek doğurma olasılığında artış.

• Annelik ve ebeveyn rolünü yerine getirememe.

• Yeni doğanın, beslenme, bakım ve sağlık sorunlarında artış.

• Emzirme yetersizliği ve yenidoğan bakım sorumluluğu almada yetersizlik.

• Anne adayının eğitimine ara vermek ya da yarım bırakmak zorun-luluğu.

• Evlilik dışı gerçekleşmiş ise psiko-sosyal ve toplumsal sorunlar ya-şama vb.

• Maddi sorunlar ve ekonomik yönden aileye bağımlı kalma.

• İşsizlik ve sağlık güvence yetersizliği sonucu yoksulluk ve sağlık hizmetlerinden yararlanamama.

• İstemeden vakitsiz evlilik yapma zorunda kalma.

• Cinsel yaşamda güvensizlik, kaygı ve mutsuzluk yaşama.

• Yaşam boyu mutsuzluk ve pişmanlık.

• Bebeği, uygunsuz koşularda kürtaj ile aldırmak zorunda kalma.

• Sağlıksız ortamda gerçekleştirilen kürtaj nedeniyle üreme organ-larında enfeksiyon artışı.

107

Toplumsal sonuçlar

• Ruhsal ve bedensel açıdan sağlıksız çocuk sayısında artış.

• Sağlıksız genç nüfus, suç oranında artış.

• Hızlı nüfus artışını nedeniyle düşük yaşam kalitesi, eğitim olanak-larında yetersizlik.

• Ülkeye, topluma sosyal ve ekonomik yük oluşturma.

• Parçalanmış ve mutsuz aile sayısında artış.

• Nüfus artışı sonucu yoksulluk, beslenme, su, barınma, ısınma ye-tersizliği, hava kirliliğinde artış ve ormanlarda azalma.

• Çevre kirliliği, göç, plansız kentleşme ve konut yetersizliğinde ar-tış.

• Yetersiz toplumsal yaşam ve insan hakları ihlali.

Aile Planlaması Nedir? Bütün çiftlerin ve bireylerin istedikleri sayıda çocuğa sahip olmaları, doğumların arasını açmaya serbestçe ve sorumluca karar vermeleri ve bunun için gerekli bilgiye, hizmete ve araçlara ulaşabilmeleridir. Aile planlaması, çocuk sahibi olamayan çiftlere hizmet verilmesini de kapsar.

Hangi Gebelikler Risklidir? • 18 yaşın altındaki

• 35 yaşın üzerindeki

• 2 yıldan daha sık

• 4 veya daha fazla sayıda olan gebelikler riskli, tehlikeli gebelikler olarak adlandırılmaktadır.

Bunun sebebi, bu durumlarda anne ve bebekte istenmeyen etkilerin görülme ihtimalinin daha fazla olmasıdır. Aynı zamanda bu durumlarda anne ve bebek ölümleri de daha fazla görülür.

108

İstenmeyen Gebeliklerden ve Riskli Gebelikler-den Nasıl Korunabilirim? İstenmeyen gebeliklerden korunabilmek için kadınların ve erkeklerin kullanabildiği bazı yöntemler vardır. Bunların başlıcaları şunlardır:

Kadınlar Tarafından Kullanılan Yöntemler: Gebeliği önleyici haplar: Kadınlık hormonu içeren haplardır. Her gün belli saatlerde bir tane yutularak korunma sağlar.

Gebeliği önleyici iğneler: Kadınlık hormonu içeren iğnelerdir. Ayda bir ya da 3 ayda bir kez yapılan türleri vardır.

Rahim içi araç (spiral): Rahmin içine yerleştirilen küçük plastik bir ci-simdir. Spermin rahim boyunca yukarı doğru ilerlemesine, yumurtanın tüplerde rahme doğru taşınmasına ve döllenmeye engel olarak etkisini gösterir.

Kadın kondomu: Cinsel ilişki öncesinde vajina içine yerleştirilir. Sperm-lerin kadın üreme organlarına girişini önler.

Tüplerin bağlanması: Cerrahi olarak tüplerin bağlanıp; kesilmesidir. Spermin yumurta hücresi ile buluşmasını engeller. Geriye dönüşü ol-dukça zor olduğundan kalıcı bir yöntem olarak kabul edilir.

Erkekler Tarafından Kullanılan Yöntemler: Erkek kondomu (prezervatif): Cinsel ilişki sırasında penise takı-lan kauçuktan yapılmış ince bir kılıftır. Erkeğin spermlerinin vajinaya boşalmasını ve dolayısıyla spermlerin rahme geçişini engeller.

Kanalların bağlanması (vazektomi): Cerrahi olarak erkekteki tohum kanallarının bağlanmasıdır. Spermin meniye geçişini engeller. Bu da kadında tüplerin bağlanması gibi kalıcı bir yöntemdir.

109

Ertesi gün hapı nedir?

Ertesi gün hapları, yüksek dozda hormon içeren haplardır. Korunma-sız cinsel ilişkiden sonra ilk 72 saat içinde uygulandığı takdirde ge-belik olasılığını düşürür. Bununla birlikte, ne kadar erken başlanırsa etkinliği de o kadar yüksek olur. Ancak bu haplar yüksek oranda hor-mon içerdiğinden, rastgele ya da rutin bir gebeliği önleyici yöntem-miş gibi kullanılmamaları tavsiye edilmektedir. Acil gebeliği önleyici yöntemler, adından da anlaşılacağı gibi sadece kondom yırtılması ya da tecavüz gibi “acil” durumlarda kullanılmalıdır; bunlar kesinlikle bir aile planlaması yöntemi değildir. Ancak, böyle bir durumda yapılabi-lecek birşey olduğunu önceden bilmekte yarar vardır.

Erkek ve kadın kondomları eczane ve marketlerden kolaylıkla temin edilebilir. Diğer yöntemler için ise; bir sağlık kuruluşuna başvurarak aile planlaması konusunda danışmanlık hizmeti alarak kendimiz ve part-nerimiz için en doğru yöntemin hangisi olduğuna karar verebilir ve bu yöntemi temin edebiliriz.

Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar (CYBE) Nedir?Cinsel ilişki ile hasta veya mikrobu taşıyan kişiden, sağlıklı kişiye bulaşan bir grup bulaşıcı hastalıktır. Burada önemle üzerinde durulması gereken konu, mikrobu taşıyan kişinin kendisinde hastalık belirtisi olmasa da mikrobu başkalarına geçirebilmesidir.

Toplumda en sık duyduğumuz CYBE’ların başında HIV/AIDS, hepatit B, belsoğukluğu (gonore), frengi (sifiliz), klamidya, genital siğil (HPV) ve herpes enfeksiyonları gelmektedir; ama bunların dışında da korunmasız cinsel ilişkiyle bulaşabilen birçok mikroorganizma bulunmaktadır.

CYBE, gençlerin üreme sağlığını doğrudan etkileyen enfeksiyonlardır. Şöyle ki;

• Anne ve babasında CYBE varsa yeni doğan bebek de hastalanabi-lir ve ölebilir.

• Enfeksiyonu taşıyan kişilerin yarısı 25 yaşın altındadır. Gençlerin bilgi yetersizliği sonucu enfeksiyona yakalanma riskleri çok daha yüksektir. Bu olumsuz durumdan, genç kadınlar, daha fazla etki-lenmektedirler.

110

• Tedavisi geciktiği ya da tedavi edilmediği durumlarda erkekte ve kadında kısırlığa neden olmaktadır.

• CYBE’dan birine sahip olmak, HIV/AIDS dahil diğer CYBE’lere ya-kalanma riski artırmaktadır.

• Bazı CYBE’ler rahim ağzı kanserine ve ölümlere neden olabilmektedir.

• Gebelik ve doğum sırasında bebeğe bulaşabileceğinden ölü doğumlara, yeni doğan bebekte kalıcı sakatlıklara ve ölümlere neden olabilmektedir.

CYBE Nasıl Bulaşır? CYBE’ ye etken olan mikroorganizmalar aşağıda belirtilen yollarla bula-şır.

1. Korumasız cinsel ilişki

CYBE’ın en yaygın bulaşma yoludur. Çünkü hastalığa neden olan mikropların en yoğun bulundukları yerler penis, vajina, makat ve bu organlardan salgılanan sıvılardır. Bulaşma bu sıvıların ve/veya organların birbirine teması ile gerçekleşir.

2. Kan yolu

Hepatit B , HIV/AIDS gibi bazı CYBE’ler korunmasız cinsel ilişki dışında kan yoluyla da bulaşır. Doğru test edilmemiş kan nakli, hastalıklı kişilerin kanları ya da vücut sıvılarının bulaştığı cerrahi aletlerin ve enjektörlerin temizlenmeden sağlıklı kişilerde kul-lanılması ile olur. Ayrıca dövme yaptırma, kulak deldirme, ortak iğne, jilet, makas vb. araçların ortak kullanımı ile de geçer.

3. Anneden bebeğe bulaşma

Hepatit B ve HIV/AIDS gibi CYBE etkenleri, gebelik süresince ve doğum sırasında kan yoluyla anne karnındaki bebeğe ve yine anne sütü ile emzirme sırasında yeni doğana bulaşabilir.

111

CYBE’ın Başlıca Belirtileri Nelerdir? Öncelikle şunu unutmayalım: CYBE’u olan kişilerin yaklaşık %70’inde hiçbir belirti görülmemektedir! Ancak bu kişiler de enfeksiyonu başka-larına bulaştırabilirler. Görülen belirtilerin başlıcaları ise şunlardır:

• Sık idrara çıkma, idrar yaparken ağrı, yanma,

• Penisten veya vajinadan renkli, kötü kokulu akıntı,

• Cinsel birleşme sırasında üreme organlarında ağrı,

• Erkekte penis yüzeyinde, kadında vajina ve çevresinde ağrılı yaralar, siğiller ve uçuğa benzer döküntüler,

• Makat veya dış üreme organları bölgesinde abseler,

• Kasıklarda şişlikler (bezeler),

• Üreme organlarında kaşıntı,

• Alt karın bölgesinde ağrı,

• Kadınlarda nedeni bilinmeyen düşükler ve sık ölü doğumlar.

Eğer bu belirtilerin kendimizde veya partnerimizde olduğunu düşü-nüyorsak en kısa zamanda partnerimizle birlikte bir sağlık kuruluşu-na başvurmalıyız!

HIV/AIDS Nedir? AIDS’in açılımı, Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu’dur. HIV- İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü adı verilen, vücudun bağışıklık sistemini (enfeksiyonlara karşı savunma mekanizmasını) güçsüzleştiren bir virüs nedeniyle oluşur. Bu sebeple kişi, enfeksiyon ve hastalıklarla savaşma yeteneğini kaybeder. HIV /AIDS’le yaşayan kişilerin yaşam sürelerini uzatan ilaçlar mevcuttur; ama tam anlamıyla bir tedavisi henüz yoktur. Virüsle savaşmanın en iyi yolu, ondan korunmayı bilmektir.

HIV Nasıl Bulaşır?HIV, diğer CYBE’da olduğu gibi her türlü korunmasız cinsel ilişki ile, kan yoluyla ve anneden bebeğe bulaşabilir.

112

HIV Nasıl Bulaşmaz?HIV/AIDS’le yaşayan bir kişiye dokunmak, onunla konuşmak veya aynı evi paylaşmakla HIV bulaşmaz. 

HIV/AIDS ile yaşayan bir kişinin kullandığı çatal-kaşık gibi malzemeleri paylaşmakla bulaşmaz. 

HIV/AIDS ile yaşayan bir kişinin sizi kucaklaması, öpmesi, sizin üzerinize doğru hapşırması, öksürmesi, nefes alması, terlemesi veya ağlamasıyla HIV bulaşmaz.

HIV/AIDS ile yaşayan bir kişinin kullandığı yüzme havunuzu, klozeti, kapı kollarını, spor aletlerini veya telefonları kullanmakla HIV bulaşmaz.

Sivrisinek sokmasıyla HIV bulaşmaz.

CYBE’dan Nasıl Korunabilirim? CYBE’dan korunmanın tek kesin yolu cinsel ilişkide bulunmamaktadır. Ancak cinsel ilişki yaşanacaksa bu güvenli bir şekilde gerçekleştirilme-lidir. Her cinsel ilişkide kondomu (prezervatif ) doğru bir şekilde kullan-mak, CYBE ve istenmeyen gebelik riskini büyük bir ölçüde azaltmakta-dır. Ayrıca cinsel eş sayısını kısıtlamak da CYBE’ın geçişini azaltacaktır. CYBE’dan korunmada diğer bir önemli faktör, bu konuda partnerimizle birlikte doğru bilgilere sahip olmaktır. Kendimizde veya partnerimizde bir belirti fark ettiğimizde en kısa zamanda bir sağlık kuruluşuna baş-vurarak gerekli testleri yaptırmak ve erken dönemde tedavi olmak da CYBE ve istenmeyen sonuçlarından korunmada önemlidir.

Ayrıca iğne, enjektör, makas, jilet gibi kesici aletlerin ortak kullanılma-ması, CYBE’ın kan yolu ile geçişini önlemek açısından önemlidir.

Unutma: Kondom kullanmadan gerçekleştirilen her türlü oral, vajinal ve anal cinsel ilişki ve iğne, enjektör ve her türlü keskin aletin ortak kullanılması CYBE açısından güvenli olmayan davranışlardır.

Güvenli Cinsellik Nedir? Cinsellik insan hayatının önemli bir parçasıdır. Ancak, sağlıklı bir cinsel yaşam başıboş ve kuralsız değildir. Cinsel yaşam zorlama ve sömürüden uzak olmalıdır. Cinsel yaşam karşılıklı sevgi, güven, doğruluk, bağlılık ve saygı üzerine temellendirilmelidir.

113

Güvenli cinsellik, istenmeyen ve planlanmamış bir zamanda gebe kal-mayı, CYBE’ı ve cinsel şiddeti engellemek için yapılabilecek güvenli cin-sel davranış biçimleri olarak tanımlanır.

Güvenli Cinsellik Nasıl Sağlanır? • Cinsellik konusunda bilgilen.

• Cinsel ilişkiyi kendini tam olarak hazır hissettiğin yaşa kadar ertele.

• Cinsel partnerin hakkında bilgi sahibi ol.

• Cinsel eş sayısını kısıtla.

• İstenmeyen gebelikleri önlemek için gebeliği önleyici yöntemleri kullan.

• Cinsel ilişkide daima kondom kullan.

• Korunma şansı yoksa risk taşıyan cinsel ilişkiye girme.

• Kendinde veya partnerinde CYBE’a ait bir belirti fark edersen bir sağlık kuruluşuna başvur.

Kendi Kendine Meme Muayenesi Neden Önem-lidir? Meme kanseri kadınlarda en sık görülen kanser tipidir. Çok daha seyrek olmakla birlikte, erkeklerde de görülür. Kadınlarda tüm kanser ölümleri arasında meme kanserinden ölüm, akciğer kanserinden ölümden sonra ikinci sıradadır. Kendi kendine meme muayenesi (KKMM), her kadının her ay düzenli olarak yapabileceği, öğrenilmesi kolay, zararsız ve ucuz bir yöntemdir. Bu şekilde, memede oluşan değişiklikler erken dönemde fark edilebilir ve gerekli önlemler alınabilir. KKMM, düzenli olarak yapı-lırsa hayat kurtarılabilir. KKMM’nin, her ay, adet kanaması başladıktan sonra 5.-7. günlerde yapılması önerilir.

114

KKMM Nasıl Yapılır? 1. Öncelikle ayakta bir aynanın karşısında durun ve sırasıyla aşağıdaki hareketleri yapın:

• Kollar iki yanda sarkık ve gevşek • Kollar belde• Kollar her iki yanda,

başın üzerine kaldırılmış• Kollar her iki yanda;

gövde öne doğru eğilmiş

2. Her duruşta şunları gözlemlemelisiniz:

• Memede kitle görünümü.

• Memelerden birinde anormal büyüme.

• Memelerden birinin diğerinden sarkık olması.

• Meme cildinde buruşukluk.

• Meme ucunda çukurlaşma.

• Meme ucundan kanlı akıntı.

• Meme ucu renginde değişiklik.

• Memeye komşu lenf bezlerinde büyüme.

• Üst kolda anormal şişlik.

115

3. Yatarak, muayene edilecek tarafta, omzun altına bir yastık yerleştire-rek ve kolu geriye doğru atarak uzanın.

4. Doğru bölgeyi muayene etmelisiniz:

• Üstte köprücük kemiğinden başlayarak altta memenin bittiği yere, ve

• Dış tarafta koltuk altından iç tarafta göğüs kemiğine kadar

116

5. Üç teknikten birini kullanarak, her iki memeyi de hiçbir noktayı dışa-rıda bırakmadan elle muayene edin.

a. Dairesel teknik

b. Dik (vertikal) çizgiler halinde

c. Işın tarzında

6. Meme ucunu baş ve işaret parmağı arasında hafifçe sıkarak akıntıyı kontrol edin.

7. Sırt üstü yatarken koltuk altını derinlemesine elle muayene edin.

Ayakta ve/veya yatarak muayene sırasında, memelerde yukarıda bahsedilen veya normalden farklı görülen bir değişiklik hissederseniz, en kısa zamanda bir sağlık kuruluşuna başvurun...

117

3. BÖLÜM

119

İÇİNDEKİLERMEB Halk Eğitimi Merkezleri Hizmetleri ile İlgili Bilgilendirme ................. 119

İŞKUR Hizmetleri ile İlgili Bilgilendirme ........................................................................ 125

121

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI HALK EĞİTİMİ MERKEZLERİ HİZMETLERİ

İLE İLGİLİ BİLGİLENDİRME

Yayına Hazırlayan:

İlgili kurumların internet sitelerinden ve belgelerinden yararlanılarak, Gül Erdost (UNFPA) tarafından hazırlanmıştır.

122

Halk Eğitimi Merkezleri Neden Kurulmuştur? Cumhuriyetin ilk yıllarında okuma-yazma bilmeyen kimse bırakmamak, halkın yeni yönetimi benimsemesini sağlamak amacıyla kurulan mer-kezler günümüzde mesleki ve sosyal kültürel amaçlı kursların yanında, bugün artık istihdam ve eğitim amaçlı yeni yaygın eğitim modelleriyle toplumsal kalkınmaya destek veren çalışmalarını sürdürmektedir.

Halk Eğitimi Merkezleri Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü bünyesinde çalışmalarını yürütmektedir.

Merkezlerde Hangi Kurslar Verilmektedir?• Okuma - Yazma,

• Mesleki ve Teknik Eğitim Kursları,

• Sosyal - Kültürel Kurslar.

Kurslar Nerelerde Açılmaktadır?• Halk eğitimi merkezlerinin kendi hizmet binalarında,

• Mahalle ve köylerde temin edilen kurs yerlerinde,

• Eğitim odalarında,

• Ceza ve eğitim evlerinde,

• Rehabilitasyon gerektiren hastanelerde,  

• Kamu ve özel kuruluşlara ait binalarda,

• Örgün eğitim kurumlarına ait binalarda,

• Gönüllü kuruluşlarca sağlanan yerlerde,

• İhtiyaç duyulan uygun diğer yerlerde açılır.

Halk Eğitimi Merkezlerinden Kimler, Nasıl yarar-lanabilir?

• Okuma-yazma bilmeyenler, temel eğitim eksikliği olanlar,

• Örgün eğitimin herhangi bir kademesinden ayrılmış olanlar,

• Herhangi bir örgün eğitimi bitirmiş olanlar,

• Örgün eğitime devam ederken, arta kalan boş zamanlarını değer-lendirmek isteyenler,

123

• Bir mesleğe sahip olamayanlar,

• Meslek değiştirmek isteyenler,

• Yaşlı ve emekliler,

• Yasal kısıtlılık altında bulunanlar,  

• Köyden kente göçenler,

• Özel eğitim gerektiren kişiler,

• Kendi işini kurmak isteyenler,

• Kendini geliştirmek isteyen yetişkinler yararlanabilir.

Kurslara Nasıl Katılabilirim?Halk eğitimi merkezlerince açılacak kurslara devam edeceklerde; Türki-ye Cumhuriyeti vatandaşı olma (Yabancı uyruklular için valilik izni gere-kir) şartı aranır.

Etkinliklerden yararlanmak için yaş sınırı yoktur. Ancak ilköğrenim ça-ğında bulunanlar devam ettikleri öğrenim kurumlarının öğrenime ka-palı olduğu sürelerde etkinliklere katılabilirler. Örgün eğitime devam eden öğrenciler derslerinden arta kalan zamanlarda halk eğitimi etkin-liklerinden yararlanabilirler.

Kurslara Kayıt: Kurslara kayıt olmak üzere başvuranlardan nüfus cüzdanı (kayıtta örne-ği alınarak geri verilir), öğrenim belgesi, ikametgah belgesi ile sertifika için iki adet fotoğraf istenir.

Kurslara kayıt için bireysel olarak başvuru yapılacağı gibi, halk eğitimi merkezlerinin bulunduğu il ve ilçe merkezlerinden uzak yerleşim birim-lerinde ikamet edenler, bağlı oldukları köy ve mahalle muhtarlığı ile okul ve kurum müdürlüklerine de başvuruda bulunabilirler. Mahalle muhtar-lıkları ve okul-kurum müdürlükleri kendilerine yapılan başvuruyu ilgili halk eğitimi merkezine ulaştırdıktan sonra, halk eğitimi merkezleri talep doğrultusunda alan çalışması yaparak kursun açılması yönünde gerekli hazırlıkları yapar.

Kurslara Kayıt Dönemleri: Kurslara kayıt olmak için yılın oniki ayında halk eğitimi merkezlerine başvuru yapılabilir. Özelliklerinden dolayı bazı kurslar için sadece bazı

124

dönemlerde kayıt açılabilir. Bu durum da merkez yönetimince iletişim araçları yoluyla duyurulur.

Kurslara Devam: Kurslara kabul edilenler devam etmek zorundadırlar. Kurs süresinin 1/5’i kadar devamsızlık gösterenlerin kaydı silinir ve belgesi verilmez. Geç kalmayı alışkanlık haline getirenler hakkında devamsızlık işlemi yapılır.

Kurslar Nasıl Açılır? Kurslar genel olarak 15 kişilik katılımın tamamlanmasıyla açılır. İstihdam kolaylığı sağlayan, üretime yönelik gelir getirici kurslar için bu sayı daha az olabilir.

Kurs Dışı Etkinlikler Hangileridir? Halk eğitimi merkezlerinde kurs faaliyetlerinin dışında sosyal ve kül-türel uygulama denilen yarışma, toplantı, sempozyum, sergi, seminer, konferans, gezi, kutlama vb. etkinlikler de düzenlenir. Ayrıca gönüllü kişilerden oluşturulan eğitsel kollarda sosyal kültürel amaçlı faaliyetler düzenlenir. Sosyal kültürel uygulamalar ile eğitsel kollara katılacaklarda kursiyer olma şartı aranmaz. Bu etkinliklere kurslara kayıtlı kişiler katıla-bilecekleri gibi, kayıtlı olmayan gönüllü kişiler de devam edebilmekte-dirler.

Halk Eğitimi Merkezlerinde Üretime Yönelik Olarak Açılan Kurslar Var mı?Halk eğitim merkezlerinde boş zamanları değerlendirmek, aile eko-nomisine katkı sağlamak amacıyla beceri geliştirmeye yönelik kurslar açıldığı gibi, kişilere istihdam kolaylığı sağlayıcı, üretime dönük, gelir getirici kurslar da düzenlenir. Bu kurslar normal şekilde açılacağı gibi, halk eğitimi merkezleri bünyesindeki döner sermaye işletmeleri yoluyla da açılır. Kurslara devam edenler bir yandan ilgili kurs dalında bilgi ve beceri sahibi olurken, diğer yandan üretime katılarak gelir elde edebil-mektedirler. Halıcılık, kilimcilik, trikotaj, makine nakışları, konfeksiyon, bez dokuma, el sanatları, ayakkabıcılık, ağaç işleri, gümüş işlemeciliği, çinicilik kursları üretime yönelik düzenlenen kurslardan bazılarıdır.

125

Ücret Ödemem Söz Konusu mu?Halk Eğitimi Merkezlerinde kurslar ücretsizdir. Bazı kurumlar yetersizlik nedeniyle kurs ücreti talap edebilirler, ancak SHÇEK Yetiştirme Yurtların-da kalanlar için bu ücret söz konusu değildir.

Bazı özel kursların malzemelerini kursiyerlerin temin etmesi istenebilir.

Ayrıntılı bilgi içinwww.cygm.meb.gov.tr

TÜRKİYE İŞ KURUMU HİZMETLERİ İLE İLGİLİ BİLGİLENDİRME

Yayına Hazırlayan:

İlgili kurumların internet sitelerinden ve belgelerinden yararlanılarak,

Gül Erdost (UNFPA) tarafından hazırlanmıştır.

128

TÜRKİYE İŞ KURUMUNUN GÖREVLERİ:                                                                  a) Ulusal istihdam politikasının oluşturulmasına ve istihdamın ko-

runmasına, geliştirilmesine ve işsizliğin önlenmesi faaliyetlerine yardımcı olmak, işsizlik sigortası işlemlerini yürütmek.

b) İş gücü piyasası verilerini, yerel ve ulusal bazda derlemek, analiz etmek, yorumlamak ve yayınlamak, İş Gücü Piyasası Bilgi Danış-ma Kurulunu oluşturmak ve Kurul çalışmalarını koordine etmek, iş gücü arz ve talebinin belirlenmesine yönelik iş gücü ihtiyaç ana-lizlerini yapmak, yaptırmak.

c) İş ve meslek analizleri yapmak, yaptırmak, iş ve meslek danışman-lığı hizmetleri vermek, verdirmek, iş gücünün istihdam edilebi-lirliğini artırmaya yönelik iş gücü yetiştirme, mesleki eğitim ve iş gücü uyum programları geliştirmek ve uygulamak, istihdamdaki iş gücüne eğitim seminerleri düzenlemek.

d) İşçi isteme ve iş aramanın düzene bağlanmasına ilişkin çalışmalar yapmak, iş gücünün yurt içinde ve yurt dışında uygun oldukları işlere yerleştirilmelerine ve çeşitli işler için uygun iş gücü bulun-masına ve yurt dışı hizmet akitlerinin yapılmasına aracılık etmek, istihdamında güçlük çekilen iş gücü ile işyerlerinin yasal olarak çalıştırmak zorunda oldukları iş gücünün istihdamlarına katkıda bulunmak, özel istihdam bürolarına ilişkin Kuruma verilen görev-leri yerine getirmek, işverenlerin yurt dışında kendi iş ve faaliyet-lerinde çalıştıracağı işçileri temin etmesi ile tarım işlerinde ücretli iş ve işçi bulma aracılığına izin verilmesi ve kaldırılmasına ilişkin işlemleri yapmak.

e) Gerektiğinde Kurum faaliyet alanı ile ilgili ihalelere katılmak sure-tiyle, yurt içinde veya uluslararası düzeyde kurum ve kuruluşlara eğitim ve danışmanlık hizmeti vermek.

f ) Avrupa Birliği ve uluslararası kuruluşların iş gücü, istihdam ve  çalışma hayatına ilişkin olarak aldıkları kararları izlemek, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nin taraf olduğu Kurumun görev alanına giren ikili ve çok taraflı anlaşma, sözleşme ve tavsiye kararlarını uygulamak.

129

İŞKUR’UN HİZMETLERİNDEN BAZILARI: 1-İŞ / MESLEK DANIŞMANLIĞI HİZMETLERİİnsanların tüm yaşamlarını etkileyecek önemli kararlar vardır. Bunların başında da meslek seçimi gelmektedir. Bu nedenle meslek seçiminin bi-linçli bir şekilde yapılması hem kişiler hem de ülke için önem taşımakta-dır. Kaynakların etkin ve doğru olarak kullanımı, kişilerin başarılı olabile-ceği ve doyum sağlayabileceği bir iş ve meslekte çalışabilmeleri, bilinçli ve doğru olarak yapılacak iş ve meslek seçimi ile gerçekleşebilir.

Kişilerin özellikleri ile mesleklerin ve işyerlerinin gerektirdiği nitelik ve şartları karşılaştırarak, bireyin istek ve durumuna en uygun iş ve mesleği seçmesi, seçtiği meslek ile ilgili eğitim olanaklarından yararlanması, işe yerleştirilmesi, işe uyumunun sağlanması ile ilgili sorunların çözümüne sistemli olarak yardım edilmesine İş ve Meslek Danışmanlığı hizmeti, Meslekler, mesleki eğitim yerleri ve çalışma hayatıyla ilgili bilgileri içe-ren bilgi kaynaklarının bulunduğu ve bu kaynakların ihtiyaç sahiplerinin kullanımına sunulduğu bilgi merkezlerine Meslek Bilgi Merkezi denir.    

İş Danışmanlığı Hizmetlerinden Kimler Yararla-nır;

• İlk defa iş piyasasına giren ve henüz mesleği olmayan gençler ve yetişkinler,

• Uzun süre işsiz kalanlar,

• İşverene dört ya da dörtten fazla gönderildiği halde işe gireme-yenler,

• Özelleştirme, işyeri kapanması veya ekonomik durgunluk nede-niyle işini kaybetmiş olan ve bu nedenle işsizlik ödeneği alan, be-cerilerini geliştirmek isteyen, yeni bir iş bulmada ya da mesleğini değiştirme ve uyum sağlamada zorluğu olanlar,

• Mevcut mesleki eğitim imkanları hakkında bilgi isteyenler,

• Güncelliğini yitirmeye başlayan mesleklerde istihdam edilen ve istihdam edilebilirliğini artırmak için ek bir mesleki eğitime ihtiya-cı olabilecek kişiler (söz konusu ek eğitimin seçilmesi konusunda),

130

• Herhangi bir mesleği olmayıp, iş gücü yetiştirme kursuna katıl-mak isteyenler,

• Çalışabilecekleri potansiyel işlerin nasıl bulunacağı hakkında bilgi isteyenler,

• İş aramada yönlendirmeye ihtiyaç duyan  ve  bu nedenle iş arama becerileri eğitiminden yararlanabilecek kişiler,

• Kendi işini kurmak isteyenler yararlanabilirler. 

Meslek Danışmanlığı Hizmetlerinden Kimler Ya-rarlanır;

• Meslek seçme aşamasında olanlar,

• Mesleki becerilerini geliştirmek isteyenler,

• Mesleğini değiştirmek isteyenler,

• Genel lisede alan,  meslek lisesinde  meslek alanı ve dal seçimin-de, lise sonrası eğitim programı tercihlerinde bilgi ve yardıma ih-tiyacı olan öğrenciler,

• Yaygın eğitim programlarına katılmak isteyen (Kurum iş gücü ye-tiştirme kursu, mesleki eğitim merkezi, halk eğitim merkezi vb.), bir meslek alanı ve eğitim programını seçmede yardıma ihtiyaç duyan kişiler ile bir üst eğitim kurumuna yönelmek isteyen temel öğretim öğrencileri yararlanabilirler. 

Seçilen Meslek ve İş’te Neye Dikkat Etmek Gere-kir?

• Kişilik özelliklerine uymasına

-  Yeteneğe,

-  İlgiye

-  Beklentilere, fiziksel özelliklere ve sağlık durumuna uygun ol-ması gerekir.

“Doğru Meslek Seçimi Yapmak İstiyorum” diyenlerin MESLEK DANIŞMANLIĞI HİZMETLERİ’nden yararlanması gerekir.

131

2-MESLEKİ EĞİTİM KURSLARI VE İŞ GÜCÜ UYUM HİZMETLERİİŞKUR; istihdamın artırılması ve iş gücü piyasasının nitelikli iş gücü ihti-yacının karşılanması amacıyla, Aktif İş Gücü Programları çerçevesinde: kurum kaynaklarından, Kuruma kayıtlı herhangi bir mesleği ya da iş piyasasında geçerli bir mesleği olmayan işsizlerin, iş gücü piyasasının ihtiyaç duyduğu mesleklerde yetiştirilerek istihdam edilmelerini amaç-layan “İstihdam Garantili İş Gücü Yetiştirme Kursları”; kuruma ka-yıtlı işsizlerden herhangi bir mesleki bilgi ve becerisi bulunmayanların  kendilerine gelir getirici bir faaliyette bulunmalarını temin amacıyla “Kendi İşini Kurmak İsteyenlere Yönelik Meslek Edindirme Kursla-rı”, kurumda meslekli olarak kaydı bulunan ve mesleki niteliğini geliştir-mek isteyen  işsizlerin niteliklerini iş gücü piyasasının gereklerine göre yükseltmek ve bu suretle istihdamlarını sağlamayı amaçlayan “Meslek Geliştirme Kursları”; “Özürlü ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşveren-lerden Ceza Olarak Kesilen Paraları Kullanmaya Yetkili Komisyonun Ku-ruluşu ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” uyarınca özür-lü ve eski hükümlü çalıştırmadığı için işverenlerden kesilen ve kuruma aktarılan ceza paralarından, herhangi bir mesleği olmayan özürlülere ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine uygun mesleklerde bilgi ve beceri kazan-dırmak ve bu suretle onları istihdama hazırlamak üzere “Özürlülere Yö-nelik Mesleki Eğitim ve Rehabilitasyon Faaliyetleri”; eski hükümlü-lerin ve cezaevi ortamında bulunan hükümlülerin tahliye olduklarında daha kolay iş bulabilmeleri amacıyla “Hükümlü ve Eski Hükümlülere Yönelik Mesleki Eğitime ve Rehabilitasyon Faaliyetleri”; İşsizlik si-gortası fonundan, İşsizlik sigortası kapsamında işsizlik ödeneği almaya hak kazanan işsizlerin mesleklerine uygun ve son yaptıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın bir işe yerleştirilmeyen sigortalı işsizlerin, iş gücü piyasasının ihtiyaç duyduğu mesleklerde yetiştirilerek işe yer-leştirilmelerini veya kendi işlerini kurmalarının sağlanması amacıyla “İş-sizlik Sigortası Kapsamında İşsizlere Verilen Eğitimler” adı altında iş gücü yetiştirme faaliyetlerini yürütmüştür.

132

3-İŞSİZLİK SİGORTASI NEDİR? İşsizlik sigortası; bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenlere, uğradıkları gelir kayıplarını kısmen de olsa karşılayarak kendilerinin ve aile fertlerinin zor duruma düşmelerini önleyen, sigorta-cılık tekniği ile faaliyet gösteren, Devlet tarafından kurulan zorunlu bir sigorta koludur.

İŞSİZLİK SİGORTASI KAPSAMINDA HANGİ ÇALI-ŞANLAR YER ALMAKTADIR? 

• 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile ikinci fıkrası kap-samında olanlardan bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan sigor-talılar,

• 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde açıklanan sandıklara tabi sigortalılar,

• Ülkemizde çalışma vizesi ile çalışan yabancı işçiler,

• işsizlik sigortasının kapsamında bulunmaktadır.

İŞKUR’a kayıt olmak, kurslara katılmak ve diğer hizmetlerinden yararlanmak için

www.iskur.gov.tr

133

EKLER

134

Nar Taneleri: Güçlü Genç Kadınlar Mutlu Yarınlar Projesi 2009 Yılı Eğitmenleri

Kişişel Gelişim Eğitimleri

İletişim Rengin Akkemikİletişim Nihal KansuKendini Tanıma Deniz ÇağıltıKendini Tanıma Esin AkayMotivasyon Selin SelametOlumsuz Duygu ve Stres Yönetimi Mükrime AlptekinOlumsuz Duygu ve Stres Yönetimi Pınar OrhanKendini İfade Etme Betül AkolKendini İfade Etme Oya ErtayÖzgeçmiş Hazırlama Nihal KansuÖzgeçmiş Hazırlama Berrin TavmanMülakat Teknikleri Okşan AlgurMülakat Teknikleri Elif Esma ZeytinoğluDış Görünüş ve Beden Dili Elif TaşDış Görünüş ve Beden Dili Sinem KarabaşMeslek Seçimi ve Kariyer Planlama Nurten Düzgün SönmezMeslek Seçimi ve Kariyer Planlama Birol Saylan

Kadın Güçlendirme Eğitimleri

Toplumsal Cinsiyet Ceren İşatHak Alma Bilinci Elif Uysal ErkolKarar Alma Mekanizmalarına Katılım Ezgi KoçakKadın Sağlığı Dr. Nüket ErbaydarTürkiye’de Kadın Çalışmaları Gül ErdostKadına Yönelik Şiddetle Mücadele Zehra Tosun

135

Nar Taneleri: Güçlü Genç Kadınlar Mutlu Yarınlar Projesi 2010 Yılı Eğitmenleri

Kişişel Gelişim Eğitimleri

Bire Bir Mülakat Alper DurakBire Bir Mülakat Begüm  BenianÖzgeçmiş Hazırlama Berrin Tavman

Kendini Tanıma, Kendini İfade Etme ve Dış Görünüş Burcu Kaynar Çağsal

Özgeçmiş Hazırlama Dilara Özgün

Kendini Tanıma, Kendini İfade Etme ve Dış Görünüş

Gamze Acar Bayraktaroğlu

Kişisel Motivasyon ve Başarı İçin Bir Sır İdil Türkmenoğluİletişim ve Beden Dili İlkay Kayganacıİş Arama Becerilerinin Geliştirilmesi Kamer AlbayrakMeslek Seçimi & Kariyer Planlama Murat AkkayaOlumsuz Duygu ve Stres Yönetimi Pınar Orhan ÇetinGüven Rengin AkkemikMülakat Teknikleri Sancar TokMotivasyon Selin Selamet

Kadın Güçlendirme Eğitimleri

Toplumsal Cinsiyet Ceren İşatKadın Sağlığı Dr. Ece AbayKadın Sağlığı Dr. Emel Özdemir ŞahinHak Alma Bilinci Elif Uysal ErkolTürkiye’de Kadın Çalışmaları Gül ErdostBeden Algısı Özlem MumcuoğluKadına Yönelik Şiddetle Mücadele Zehra Tosun

136

Nar Taneleri: Güçlü Genç Kadınlar Mutlu Yarınlar Projesi 2011 Yılı Eğitmenleri

Kişişel Gelişim EğitimleriBire Bir Mülakat Alper DurakMülakat Teknikleri Aşkın KalaycıBire Bir Mülakat Begüm Benian

Kendini Tanıma, Kendini İfade Etme ve Dış Görünüş Burcu Kaynar Çağsal

Olumsuz Duygu ve Stres Yönetimi Dilek Koyuncu

Kendini Tanıma, Kendini İfade Etme ve Dış Görünüş Gamze Acar Bayraktaroğlu

Kişisel Motivasyon ve Başarı İçin Bir Sır İdil TürkmenoğluMeslek Seçimi & Kariyer Planlama Murat AkkayaOlumsuz Duygu ve Stres Yönetimi Pınar Orhan ÇetinMülakat Teknikleri Sancar TokÖzgeçmiş Hazırlama Şükran Balabanİletişim ve Beden Dili Şükran Balabanİş Arama Becerilerinin Geliştirilmesi Şükran BalabanMotivasyon Yaprak Tecir

Kadın Güçlendirme EğitimleriToplumsal Cinsiyet Ceren İşatHak Alma Bilinci Elif Uysal ErkolKadın Sağlığı Dr. Selen Örs ReyhanioğluTürkiye’de Kadın Çalışmaları Gül ErdostKadına Yönelik Şiddetle Mücadele Zehra Tosun

137

Nar Taneleri: Güçlü Genç Kadınlar Mutlu Yarınlar Projesi 2012 Yılı EğitmenleriKişisel Gelişim EğitimleriGüven Çulpan ErhanKendini Tanıma ve İfade Etme Gamze Acar BayraktaroğluKendini Tanıma ve İfade Etme Burcu Kaynar ÇağsalOlumsuz Duygu ve Stres Yönetimi Pınar OrhanKişisel Motivasyon ve Başarı İçin Bir Sır İdil Türkmenoğluİletişim ve Beden Dili

Şükran BalabanÖzgeçmiş Hazırlama ve Mülakat TeknikleriÖzgeçmiş Hazırlama ve Mülakat Teknikleri Buse ÖzenMentor Becerileri Giriş, Meslek Seçimi ve Kariyer Planlama Murat Akkaya

Birebir Mülakat

Sancar TokBegüm BenianNilgün BaykalKamer AlbayrakNilay ÖzdemirEzgi DedeköySeçil GündenDoğan Kumsar

Kadın Güçlendirme Eğitimleri Kadın Sağlığı Özge Karadağ ÇamanToplumsal Cinsiyet Ceren İşatKadına Yönelik Şiddet Zehra TosunHak Alma Bilinci Elif Uysal ErkolTürkiye’de Kadın Çalışmaları & Yaşam Becerileri Gül Erdost