Nacionalni parkovi Sjedinjenih Američkih Drzava

58 Američkih nacionalnih parkova su raspoređeni u 27 saveznih drzava, uz 2 na prekomorskim pacifickim teritorijima (Američka Samoa i Američka devičanska ostrva). Najviše nacionalnih parkova imaju Kalifornija i Aljaska (po 8), a nakon njih Juta (5) i Kolorado (4).

Istorija nacionalnih parkova SADIdeja o osnivanju nacionalnih parkova kao zaštićenih područja u

drzavnom vlasništvu potakla je upravo iz Sjedinjenih Americkih Drzava, jer su upravo one potpisom predsednika Granta osnovale 1872.g. prvi takav park na svetu – Yellowstone.

Nakon tog su 1890.g. osnovani nacionalni parkovi Yosemite, Sequoia i Nacionalni spomen park - General Grant. Narednih dekada osnovano je puno novih parkova i zaštićenih područja, pa je zbog tog 1916.g. osnovana posebna drzavna agencija - National Park Service da upravlja njima. Početkom 21. veka u Sjedinjenim Američkim državama bilo je ukupno 350 zaštićenih područja kojima upravlja ta agencija, na više od 340 000 km² površine, među njima su pored nacionalnih parkova i rezervati prirode, nacionalne šume i obale i nacionalni spomen parkovi i obeležja.

Jeloustoun Jeloustoun je nacionalni park SAD-a koji se prostire na područjima tri

zapadnoameričke savezne države: Vajoming (96%), Montana (3%) i Ajdaho (1%). Park je od severa prema jugu dugačak oko 102 km, a od zapada prema istoku oko 87 km vazdušne linije. Ukupna površina parka je od 8 987 km².

Naziv parka potiče od imena reke Jeloustoun koju su francuski traperi zbog žutih litica Jeloustoun Grand Kanjona prozvali Roche Jaune, da bi američki traperi posle taj naziv preveli na engleski Jeloustoun.

U parku se nalazi jedna od najvećih svetskih okamenjenih šuma, koja je sastavljena od stabala koja su se, nakon što su u davnoj prošlosti bila zatrpana pepelom i zemljom, iz drva pretvorila u mineralizovane materijale.

Jeloustoun park takođe obiluje vodopadima od 4,5 pa do 94 m visine koliko je visok najviši slap.

Park je poznat po svojim gejzerima, toplim izvorima, super vulkanu i ostalim geotermalnim karakteristikama. Najpoznatiji svetski gejzir Old Feitful nalazi se upravo u Jeloustoun parku.

Reke i jezera pokrivaju oko 5% površine parka, a najveća vodena površina je jezero Jelouston. Jezero Jeloustoun je 122m duboko, a njegova obala je dugačka oko 177 km.

Celi Jeloustoun park obiluje termalnim pojavama. Uz gejzire tu su i bazeni vrelog mulja, mlazovi sumporne pare koja izlazi iz prirodnih dimnjaka i formiraju vruća vrela. Sva ta aktivnost potiče od velikog mehura rastaljene stene koja se polagano pomera ispod tanke zemljine kore i neprestano preti erupcijom.

U parku se nalaze mnoge životinjske vrste: bizon, grizli, mrki medved, vuk, kojot, jelen, los, muflon i puma.Nakon što je u prošlosti vuk bio istrebljen iz parka titulu najvećeg lovca nosio je kojot. Kako je kojot bio nesposoban za lov većih životinja koje nisu njegov prirodni plen, tako je među tim životinjama došlo do porasta bolesnih i hromih životinja, te je na taj način poremećena prirodna ravnoteža.

Veliki kanjon Kolorada Veliki kanjon Kolorada nije najdublji, niti najveći kanjon na svetu. Ipak, Veliki

kanjon je poznat po svojoj vizuelno zapanjujućoj veličini i svom složenom pejzažu. Nalazi se u severozapadnoj Arizoni. Veći deo kanjona čine stepeničaste stene, nad kojima je nekada proticala reka Kolorado, a koja se danas nalazi na mnogo nižem nivou u kanjonu.

Veliki kanjon je rezultat velike erozije, vulkanskih erupcija , naslaga lave i proticanja reke Kolorado. Nalazi se na nadmorskoj visini između 1500 i 2600 metara.

Veliki kanjon Kolorada je otkrila španska ekspedicija, još 1540. godine. Međutim, zbog veoma nepristupačnog terena, u to vreme nije bilo moguće u potpunosti istražiti kanjon. Trebalo je da prođe više od tri veka da bi sa raspoloživom tehnikom bile stvorene mogućnosti za detaljnije istraživanje kanjona. To su radile američke ekspedicije geologa uz pomoć vojnih jedinica. Ono što je otkriveno, u geološkom smislu, je predstavljalo pravo prirodno svetsko čudo, koje je omogućilo detaljnije istraživanje formiranja kopna na Zemlji.

Kanjon Kolorada je dug 446 km, širok 29 km i dubok preko 1500 m. Čine ga stene sa oštrim liticama, mnogo dolina i duboki klanci. Veliki kanjon je rezultat velike erozije, vulkanskih erupcija, naslaga lave i proticanja reke Kolorado. Nalazi se na nadmorskoj visini između 1500 i 2600m

Zanimljivo je da kada je podignuta brana na Koloradu 1963. god., nedaleko od ovog predela, gotovo da je prekinut prirodni dotok vode i peska u kanjon. Američka vlada je tada sprovela projekat kojim je više od 380 milijardi litara vode pušteno sa brane i time sprečila ugrožavanje lepote ovog turističkog i prirodnog čuda Arizone. Veštačka poplava je donela sve prirodne elemente potrebne za održavanje eksterijera Velikog kanjona.

Vegetaciju ovog regiona čine uglavnom pustinjske biljke, kao što su agava I španski bajonet. Klima je takva da su u letnjim periodima nepodnošljive vrućine, a tokom zime čak i „kamen puca“. Veoma je malo padavina tokom godine u ovom regionu. Manji deo nacionalnog parka je pošumljen i čine ga zimzelena stabla.

Nacionalni park Havajski vulkani Nacionalni park Havajski vulkani jedan je od 58 nacionalnih parkova smeštenih u SADu,

a smatraju ga najatraktivnijim parkom. Nalazi se na listi UNESKOve Svetske bastine. Ovaj atraktivni američki nacionalni park smešten je na ostrvu Havaji, najvećem ostrvu

koje se nalazi u Tihom okeanu. Park se sastoji od nekoliko još uvek aktivnih vulkana. Rasprostire se na površini od 1348km².

Pre nekoliko miliona godina spore paprati nošene vetrom i vazdušnim strujama iz jugoistočne Azije su dospele na polja lave u sred Tihog okeana. To je bio tek jedan od načina kako je život dospeo na Havajski arhipelag.

Na isti način, na ostrva su dospeli razni insekti, semenke i pauci, ali je bilo i drugih načina. Jedan od njih bio je taj da su neke ptice tokom migracija na svojim krilima ili u digestivnom sistemu nosile semenke otporne na uticaje soli. Prelazak novih velikih morskih prostranstava bio je onemogućen vodozemcima, gmizavcima i vecim sisarima. Jedine vrste kojima je to uspelo bile su medvedice i neke vrste šišmiša.

Tokom prilagođavanja sredini bez predatora, mnoge životinje evolucijom su izgubile urođene odbrambene mehanizme, pa su tako neke bube, koje su koristile smrad za odbranu, ostale bez tog odbrambenog mehanizma, a neke ptice koje su ostale bez prirodnih neprijatelja, nisu imale potrebu da lete pa su postale neletačice.

Više od 90% biljnih i životinjskih vrsta koje se može naći na Havajima su endemske vrste i nije ih moguće naći nigde drugde na svetu.

Vulkan Kilauea, jedan od svetski najaktivnijih i Mauna Loa, najveći svetski vulkan, naučnicima su omogućili uvid u nastanak celog Havajskog arhipelaga, a posetiocima veličanstvene prizore vulkanskog tla. Zahvaljujući prirodnim vrednostima, Nacionalni park Havajski vulkani je 1980. god. prvo proglašen međunarodnim rezervatom biosfere, a potom 1987. god. i svetske kulturne baštine.

Više od polovine parka je proglašeno divljinom koja

posetiocima pruža neuobičajene uslove za planinarenje i mogućnosti

kampovanja. Park obuhvata različita prirodna okruženja koja se

protežu od nivoa mora do vrha najvećeg svetskog vulkana Mauna Loa na 4169 m nadmorske visine. Glavni ulaz u park je sa havajskog

puta Belt koji se nastavlja do drugog ulaza u blizini grada

Kalapana, ali jedan deo puta danas je prekriven lavom.

Mamutska pećinaNacionalni park Mamutska pećina je nacionalni park u centralnom

Kentakiju, koji obuhvata delove Mamutske pećine, najduže poznatog pećinskog sistema na svetu. Oblast je proglašena za nacionalni park 1. jula 1941.

Park obuhvata površinu od 21.380 ha, uglavnom u okrugu Edmonson, a manji delovi se prostiru na istok u okruge Hart i Baren. Sredinom parka protiče reka Grin river, a u okviru nacionalnog parka u nju se uliva i reka Novil.

Nastanak Mamutske pecine je delo reke Gren i njenih pritoka poslednjih 25 miliona godina.

Sa 640 km istraženih hodnika, Mamutska pećina je ubedljivo najveći poznati sistem pećina.

U ovoj pecini pronadjeni su fosili korala.

Ostaci koplja svedoce da su tu ziveli Indijanci pre vise od 4.000. godina.

Mamutska pecina svoje je ime dobila zbog veličine, a ne zbog ostataka davno uginulih mamuta.

Đavolji most Đavolji most (Arizona) se

nalazi u nacionalnom parku Sedona. Ovaj most predstavlja pravu umetnost koju je priroda načinila igrajući se sa stenama. Most je širok (mogu da se mimoidju dva automobila), ali provalija koja se nalazi ispod duboka je oko 15 metara, pa otuda i naziv mosta Đavolji.

Autor prezentacijeStanko Damnjanovic