№ 12 (485)

2004@nurastana.kznurastana2004@mail.ru

Газет 2004 жылдың 22 наурызынан шығады

e-mail:

Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жыл

www.nurastana.kz

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ЖАСТАР АПТАЛЫҒЫ

HYP HYP ACTAHAACTAHA

8-9-беттерде

13-бетте6-бетте

«Қарметке» дейін кім едің, Лакшми?!

СӨЗІҢІЗ АУЗЫҢЫЗДА...

«1995 жылы Теміртауда�ы 34 мы� ж�мысшысы бар «Карметті» сатып алды�. Ауа райы т�тенше, �ыста �ыры� градус аяз, жазда �ыры� градус ысты� болатын б�л елді б�рын білмейтін едік.

Біз болат ��ю зауытын сатып аламыз дедік, біра� шын м#нінде мэрі жо� �аланы сатып ал�андай едік. %аланы� �з валютасы болды, ысты� су, электр жары�ы жо�. Ал�аш�ы к'ні пальтоммен жаттым, келесі к'ні шелектегі су�а жу-ындым» (The HinduBusinessLine.com).

Ауыз �зінікі бол�ан со� адам деген с�йлей береді екен �ой. +лемдегі е� бай адамдарды� бірі Лакшми Миттал Ахмадабадта�ы 7ндістан менеджмент институты студенттерімен кездесіп, �зіні� �алай байы�анын, «�тірікті шындай, а�са�ты ты�дай» етіп со�ыпты.

8ткен �асырды� то�саныншы жылдарыны� ортасында #лі етек-же�ін жауып 'лгермей жат�ан %аза�стан�а келіп, %ара�анды ме-таллургия зауытын �алай жамбасына ба-сып ал�анын айтпай, к�рген �иынды�ымен ж�ртты� аузын аштырып, к�зін ж�мдыр�ысы келген сия�ты.

Миттал мырза �зіні� тегі �ай жерден шы��анын �мытып �ал�ан сия�ты. +йтпесе, д#л осы к�рген «тау�ыметі» жерлестерін та�дандыра �оймайтынын білсе керек еді.

%аза�станны� байлы�ы мен металлур-гия комбинаты ж�мысшыларыны� ма�дай терінен, �аза� даласыны� игілігінен ��рал�ан �азынасы миллиардерді� кешегі к'нін �мыттырып жібергендей. Бір кездері зейнет-керлер мен м'гедек кеншілерді� к�з жасын т�ккен де Лакшми болатын. «%ас�ырды �анша асыраса� да, орман�а �арап �лиды» деген. 7ндіні� �ара баласы «Карметке» дейін кім едім, «Карметтен» кейін кім болдым» деп ойланса �ой, т#убесіне келер еді.

Шетелдің ілімін ілгендер

Мейірбек СҰЛТАНХАН:Айта алмаса, ақынның өзіне сын!

Жанарсыз жанған Жанарсыз жанған «жұлдыздар»«жұлдыздар»

2www.nurastana.kz

Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жыл

Орынтақ бос тұрмайды...

«Зерттеушілер с�биін алты айдан арты� емізген аналарды� �атерлі ісік ауруына шалды�уы бас�алар�а �ара�анда 10 пайыз�а т�мен екенін айтады. Сондай-а�, олар ж�рек талмасына аз !шырайды. Салауатты �мір салтын !станып, с�биін к�бірек емізетін аналар �мірге �ауіпті ауыр�а �ш есе аз шалды�ады», – делінген Daily Mail басылымында ы ма�алада.

�алымдар 12 жылдан астам уа�ыт бойы зерт-теу ж�ргізіп, Еуропаны� 9 еліндегі 380 мы� адам а т�жірибе жасап к�ріпті. Сонымен �атар, алымдар «!атерлі ісік ауруын зерттейтін �лемдік �ор»-ды� ке�есін ал андарды� рактан �айтыс болуы 34 пайыз а т�мендегенін де аны�та ан. Мамандар бала емізу кезінде салма�ты т#ра�ты са�тау а, дене іс-�имылын к�бірек жасау а, салма� арттыратын тама�тан аула� болу а ж�не алкогольді сусынды �олданбау а ке�ес береді. О ан �оса, с�биді кемінде алты ай емізу керек. Ал мультииндикаторлы� кластерлік зерттеу (MICS) н�тижелері !аза�станда ы бала емізу де�гейіні� 2006 жыл ы 16,8 пайыздан 2010 жылы 31,8% к�рсеткішке дейін �скенін к�рсетеді.

«Б!�ан дейінгі зерттеулер с�биді !за� емізу кеудедегі �атерлі ісікке шалды�уды азайтатынын

Мемлекет басшысыны� Жарлы�ымен Бауыр-жан %лім!лы М!хаметжанов (аза�стан Республикасыны� Литва Республикасында�ы Т�тенше ж�не /кілетті Елшісі �ызметіне та�айындалды.

* * *Мемлекет басшысыны� �кімімен (айрат Арман!лы

Евниев (Р Ауыл шаруашылы�ы министрлігіні� жау-апты хатшысы �ызметіне та�айындалды.

Арман (айрат!лы осы�ан дейін (Р Ауыл ш а р у а ш ы л ы � ы м и н и с т р і н і � о р ы н б а с а р ы , (аза�станны� 5лтты� агро�нерк�сіп палата-сы Орталы� Ке�есіні� т�ра�асы, «Атамекен» (аза�станны� !лтты� экономикалы� палатасы бас�арма т�ра�асыны� орынбасары, (Р Ауыл шаруашылы�ы министрлігі жанында�ы Іскерлік ке�есі т�ра�асыны� орынбасары болып �ызмет ат�арды.

* * *(Р :кіметіні� �аулысымен (Р Спорт ж�не дене

шыны�тыру істері агенттігі т�ра�асыны� орын-басары �ызметіне Тастанбек Есентаев пен Аллен Шайж�нісов та�айындалды.

Жа�а �ызметке та�айындал�ан�а дейін Тастан-бек К!тжан!лы – (ара�анды облысы туризм, дене шыны�тыру ж�не спорт бас�армасыны� басшысы, (Р Туризм ж�не спорт министрлігі Спорт комитетіні� т�ра�асы, (Р Спорт ж�не дене шыны�тыру істері агенттігі Жо�ары жетістіктер спорты ж�не спорт резерві департаментіні� директоры, Аллен Сержан!лы – Ма��ыстау облысы �кімі аппараты басшысыны� орынба-сары, «Н!р Отан» ХДП Орталы� аппараты хатшылы�ыны� ме�герушісі, «Сам!ры�-(азына» ЖШС-ні� бас�арушы директоры, (Р Велосипед спорты федерациясыны� вице-президенті болып �ызмет ат�ар�ан.

* * *Ма��ыстау облысы �кіміні� �кімімен, (Р

Президенті %кімшілігіні� келісімімен Шолпан Лазарь�ызы Илм!ханбетова облыс �кіміні� орын-басары лауазымына та�айындалды.

Ш о л п а н Л а з а р ь � ы з ы ж а � а � ы з м е т к е та�айындал�ан�а дейін Ма��ыстау облысы �аржы бас�армасы басшысыны� орынбасары, Ма��ыстау облысы энергетика ж�не бюджеттік жоспарлау бас�армасы басшысыны� орынбасары, Ма��ыстау облысы экономика ж�не бюджеттік жоспарлау бас�армасыны� басшысы болып �ызмет ат�ар�ан.

* * *Батыс (аза�стан облысы �кіміні� �кімімен,

(Р Президенті %кімшілігіні� келісімімен, Теректі ауданды� м�слихатыны� ма�!лдауымен Же�іс Серік�али!лы Серік�алиев Теректі ауданыны� �кімі болып та�айындалды.

Же�іс Серік�али!лы 2011 жылдан Батыс (аза�стан облысы жер �атынастары бас�армасына басшылы� жасап келген еді.

* * *(Р Мемлекеттік �ызмет істері агенттігі

т�ра�асыны� б!йры�ымен Ма�с!т Ыбырай!лы /тешев агенттікті� Павлодар облысты� бас�армасыны� басшысы-Т�ртіптік ке�ес т�ра�асы болып та�айындалды.

Ма�с!т Ыбырай!лы 2010 жылдан (Р Мемлекеттік �ызмет істері агенттігі кадрлы� �амтамасыз ету департаментіні� директоры болып ж!мыс істеді.

* * *(Р Мемлекеттік �ызмет істері агенттігі

т�ра�асыны� б!йры�ымен Шы�ыс (аза�стан облысы �кіміні� жанында�ы Экономикалы� ке�ес т�ра�асы Мейрамхат К�рібек!лы Айнабеков (Р Мемлекеттік �ызмет істері агенттігіні� Шы�ыс (аза�стан облысты� бас�армасыны� басшысы-Т�ртіптік ке�ес т�ра�асы болып �ызмет ауыстырды.

* * *«Н!рбанк» А( Директорлар ке�есіні� шешімімен

(а�тар Бекарал!лы Орынбаев акционерлік �о�амны� бас�арма т�ра�алы�ына сайланды.

(а�тар Бекарал!лы б!�ан дейін «(аза�станны� Халы� банкі» Жина�таушы зейнета�ы �оры» А( бас�арма т�ра�асыны� бірінші орынбасары, «ата-мекен» Жина�таушы зейнета�ы �оры» А( бас�арма т�ра�асы болып �ызмет ат�ар�ан.

БАСҚАЛ

АР НЕ ДЕ

ЙДІ?

Таяуда британиялық ғалымдар ана сүтінің анаға да, балаға да пай-далы болатынын анықтады. Daily Mail басылымының жазғанына сүйенсек, сәбиін 6 айдан артық емізген аналар қатерлі ісік ауруы-на ұшырамайды екен.

Қара ешкінің арманы бар бізде...

К е ш е е л о р д а д а « ! Р м е д и а з а � н а м а с ы н реформалауды� келешегі» атты д��гелек �стел �ткен болатын. !аза�стан Журналистер ода ыны� т�ра асы Сейіт�азы Матаев жиыннан кейін журналистерге берген с#хбатында БА!-тарды� мойнына іліккен айыпп#лды� тым к�п екенін айтып, оны �ыс�арту �ажеттігін ал а тартты.

БА! туралы �азіргі за�нама жеткілдіруді, т�зету енгізуді �ажет еткенін ал а тарт�ан С.Матаев:

– Бірінші м�селе, журналистерге салынатын айыпп#лды� к�лемін шектеуге �атысты. Кейде, тіпті, адамны� к�лкісін келтіретін жа дайларды к�ріп ж�рміз, журналисті� «тілін буып», басы-лымды жауып тастау �шін 100 миллионнан жарты миллиард�а те�геге дейін талап етеді. Б#л д#рыс емес. Осы м�селені бірнеше жылдан бері к�теріп келеміз. Бізді�ше, е� жо ар ы айыпп#л к�лемін аны�тау керек, м�селен ол 1 миллион болуы м�мкін. Екіншіден,– дейді.

Сотты� табалдыры ын тоздыру а м�жб�р бол ан БА!-тар а �атысты деректерге к�з ж�гіртсек, Матаев бекер байбалам салмапты деуге негіз бар. >ткен жылды� �зінде азаматты� істер бойын-

к�рсетті. Жыл сайын баласын емізгендер арасын-да �атерлі ісікке шалды��андар 4 пайыз�а азайып келеді.

/кінішке �арай, Британияда с�биін !за� уа�ыт емізетін �йелдер �те аз. Балаларды� 2 пайызы �ана 6 айдан !за� уа�ыт ана с�тімен �оректенеді. Б!л денсаулы� са�тау !йымдарына жеміс-жидек, к�к�ністі к�бірек пайдалану, с�би емізуді дамыту ж�не алкогольді азайту жолында ж!мыс жасау керек екенін к�рсетеді», дейді Daily Mail.

А ылшын алымдары ана с�тіні� пайдалы екеніне енді к�здері жетіп жат�анда, бізді� апа-�желеріміз м#ны бая ыдан білген. Баланы екі жас�а дейін емшектен шы армау, босан ан �йелді �алжалау т�різді �рдіс с�зімізді ай а�тайды. Т�рбиені� де ана с�тімен берілетіні айтпаса да т�сінікті. Олай болса, а ылшын алымдарыны� зерттеуі аналарымызды� �рекетіні� д#рысты ын к�рсетпей ме?!

:

ша журналистерді� мойнына ілінген моральды� шы ындарды� м�лшері 4,5 миллиард те�геден асып жы ылыпты. Моральды� шы ынны� е� аз дегеніні� �зі бірнеше миллион а жетеді екен. «!аламы мен ая ына сенетін» журналист �шін м#нша а�шаны �теу о�ай а т�спейтіні т�сінікті. Б#л азды� еткендей, !Р !ылмысты� кодексіндегі �згеріс енгізіліп, жариялы т�рде жала жап�аны �шін салынатын айыпп#л к�лемі 10 есеге �скен.

!аза� баспас�зін �мір бойы �рге с�йреймін деп �ажы ан мар�#м Ж#матай Сабыржанны� «�ара ешкі» дейтін кейіпкері: «Тым �#ры анда, �асапшы сойса екен, �иналмай �летін» деп армандаушы еді. Б�гінгі журналисті� арманы да со ан #�сайды: «Соттан �#тылмайтынымыз аны�, тым �#ры анда жазамызды же�ілдетсе екен!.."

Арай ДӘУЛЕТҚЫЗЫ

«Жапалақты тасқа ұрса да, таспен жапалақты ұрса да жапалақ өлетіні» тәрізді, біздің елде шенеуніктермен шекісіп қалған жағдайда бәрібір журналистің жапа шегуі қалыпты құбылысқа айналған. Жұрттың жоғын жоқтаймын , сөзін сөйлеймін деп жүргенде сотқа тартылып, айыппұлға көміліп қалған әріптестеріміз аз емес.

АПТА

Сәбиді емізу аурудан сақтайды

Абай ОТАР

www.nurastana.kz3Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жыл

Ұтылсақ та үмітіміз үзілген жоқЭКСКЛЮЗИВ

Ойынны� алаш�ы минуттарында �арсыластар �а�пасына о� �анаттан �мтылан �онысбаев пен сол жа�таы Шмидтгальді� шабуылдары, Остапенконы� ортада шира� �имылдауы аз да болса "міт отын жа��андай еді. �ораныс шебінде М�хтаров, Киров, Н�рд'улетов бас болып, �ателік жібермеуге тырысты. Ал, неміс команда-сында Озил, Лам, Гетце, Ройс, Мюллер сия�ты бетке �стар ойыншылары бізді� �а�паа тезірек гол соу "шін жанта-ласты. Бірде о�нан, бірде солдан ой�астап, �а�пашымыз Сидельниковті� мазасын 'бден алды. 23 минут�а дейін б'рі ойдаыдай, тыныш еді. Бір кезде немістер со��ан екі доп бізді� �а�паны� баанына тиіп, кері �айт�ан со�, ойпыл-тойпыл басталды да кетті. Германия ��рамасы айналдыра �ысып, жылдам 'рі шалт �имыла к6шті. Осал т�сымыз осы екен, 8-9 минутты� ішінде 3 бірдей гол жіберіп алды�.

Алдымен Марко Ройс �а�па кілтін тапты. Т6рт минуттан кейін Филипп Лам "ш-т6рт ойыншымызды алдап келіп, Марио Гетцеге д'л пас берді. С�рмерген м"мкіндікті

Наурыздың 2 6 - сы к үн і т ү нд е қазақстандық футбол жанкүйерлері әлем біріншілігінің кезекті іріктеу ойын-дары шеңберінде Қазақстан-Германия құрамаларының екінші кездесуін тама-шалады. Нюрнбергтегі «Франкеншта-дионда» болған ойында тағы да «неміс мәшинесінің» бет қаратпас екпініне куә болдық. Тағы да Астанадағы жағдай қайталанды.

м"лт жіберген жо�. Таы бір т6рт минут 6ткенде Месут Озилді� б"йірлете берген добын Константин Энгелді� аяыны� астынан Гюндаган іліп алып, гола айналдырды. С6йтіп, �а�памыз �а�ырады да �алды.

Ойынны� екінші б6лігі басталысымен, Генрих Шмид-тгаль к"тпеген жерден Нойерді �апы �алдырды. Б�л б�ан дейін болып к6рмеген жадай еді. Командамыз т��ыш рет Германия ��рамасыны� �а�пасына гол со�ты. Неміс жанк"йерлері ыс�ырып, гуілдеп азыра� ж"йке тоздырды. <кінішке �арай, баяы 90-шы минутты� син-дромы таы да �айталанып, ойыншыларымыз со�ы с'тте т6ртінші голды жіберіп алды. Есеп 1:4. Екі кездесуді� �орытындысында Германиядан 7:1 есебімен ойсырай тізе б"ккеніміз 6кінішті-а�.

Cлемдік де�гейдегі азулы �арсыласпен 6ткізген

ойындарда �аза�стан ��рамасынан бай�аан жылт еткен жа�сылы� жаын айтпай кетуге болмайды. Б�л е� алдымен ойыншыларды� физикалы� даярлыынан к6рінді. Б�рын алаш�ы таймнан со� 'лсіреп �алатын жігіттеріміз Астанада да, Нюрнбергте де екінші таймда шира� ойнады. Бір-біріне жылдам пас беруді игерген, тек кейде д'лдік жетіспей жатады. Ала�ды к6ре алады, 6зіндік комбинациялар жасауа �мтылады.

Нюрнбергте Шмидтгаль - Жолшиев тандемі жылдам 'рі жап-жа�сы шабуылдады. Дмитриенко мен Короб-кин �арсыластар ойыншыларына жиі-жиі тос�ауыл �оя алды. Сидельников �а�пасын кемінде т6рт голдан са�тап �алды.

Ойландыратын м'селе ��рама – жігіттері 'лі де болса психологиялы� жаынан 'лсіз. Мысы басым командамен ойына �ор�ынышпен шыады. Мысалы, «Астана-Аренада» алаш�ы 25 минут бойы т�салан аттай кібіртіктеп, м"лде доп тебе алмай, берекесі кеткені есімізде. Тек екі гол жіберіп аланнан кейін ана шешіліп, еркін к6сілді. Б�л жолы да с6йтті. Йоахим Лев ш'кірттеріні� екінші 45 минутта ойын со�ына дейін �анша шабуылдап, �а�паны ала алмай біраз 'уреге т"скені к6п жайды а�артса керек. Iтылды�, біра� "мітіміз "зілген жо�.

Биыл �аза�стан футболына – 100 жыл! Осы атаулы жылда ел футболын 6ркендетуді� барлы� м"мкіндіктері мен тиімді жолдары �арастырылса �ане? Те�біл допты тізгіндеуге �абілетті талантты жастарды іздеп тауып, к'сіби де�гейін к6теру, футболды жалпыхалы�ты� ойына айналдыру �ажет-а� іс. Қуат Оралғазин

«Император»«Император» менмен «Ереннің»«Ереннің»жекпе-жегіжекпе-жегі

2001 жылы Еуропа лигасын �тып, суперкубокты да же�іп алан «Галата-сарай» "шін «Реал» та�сы� �арсылас емес. Б�ан дейін «Али Сами Йен»-де корольдік клуб «арыстандарды�» («Галатасарай»-ред) �ар�ынына т6теп бере алмаан-ды. �азір ол ��рамнан ешкім �алмады. Есесіне Роналдумен б'секелес с�рмерген Бурак Йылмаз, доданы� былтыры же�імпазы Дрогба ж'не к'рі ��рлы� тарландарыны� бірі Снейдер бар.

Т"ркия суперлигасында 26-тур ая�талды. «Галатасарай» «Кайсеріспор»-а �она��а барды. Ойынды тамашалауа «Реал»-ды� бапкері Жозе Моури-ньо арнайы келді. Оны� алдында «Реал» – «Мальорка» кездесуін к6руге «Галатасарай»-ды� бапкері, «Импера-тор» ла�абымен жа�сы таныс Фатих Те-рим Мадридке баран-ды. Моуриньоа шоу к6рсетуге бел байлаан «арыстан-дар» ойын тадырын бірінші таймда-а� шешіп тастады. Матч бастала сала 3-минутта Снейдер, 23 ж'не 38-минут-тарда Бурак �а�пашыны сан со�тырды. Кездесуді� 31-минутында т6реші Бобоа �ызыл �ааз к6рсетті. Бір ойыншысы кем «Кайсеріспор» тегеурінді �арсылы� к6рсете алмады. Qзіліске дейін д'птеріне

ойын т"ртумен болан М о у р и н ь о к е з д е с у біткенін к"тпестен ста-дионнан кетіп �алды.

Бір айта кетерлігі Фа-тих Терим «жазасына» байланысты матч бары-сында командасыны� ойынын жабы� трибу-надан к6рді. Ел аузында «Ерен» атанан Моури-ньо «Императорды�» ш ' к і р т т е р і н е с'ттілік тіледі. Есесіне «Еренні�»экс-ш'кірттері Снейдер мен Дрогба бас барма�пен баалауа болатын ойын 6рнегін к6рсетті.

ЧЛ-да Роналдумен с�рмергендік ата�ты б6ліскен Бурак СуперЛигада да білгенінен жа�ылмай келеді. Со�ы екі голды �ос�анда ол 16 рет �а�паны д'л к6здеді ж'не бірінші орына жайасты. Сегіз ресми ойында тоыз гол со��ан Бурак Йылмаз Моуриньоны� наза-рына іліккені с6зсіз. Алда-жалда келесі маусымда оны корольдік клуб сапында к6рсек, та�алатын еште�есі жо�.

Ойын барысында «Джим-бомды�тар» («Галатасарай»-ред) �а�паа со��ыны н6серлетті. Алайда, бірде �а�пашы

Түріктің екі командасы ширек финал билетін қалтасына басқалы Анадолы жанкүйерлерінде маза жоқ. «Галата-сарай» Чемиондар Лигасының ширек финалында «Реал Мадрид»-пен күш сынасатын болды. Еуропа Лигасында өнер көрсететін «Фенербахче» Италияның «Лацио» клубы-мен жұптасты. «Галатасарай» алғашқы ойынын корольдік клубтың алаңында өткізеді, ал қарымта матч Түркияда біраз думанға себеп болғалы тұр.

шеберлік танытса, енді бірде футбол-шылар �иыс тепті. Кездесуді� со�ы ми-нуттарында боса�сыан стамбулды�тар гол жіберіп алды. Гол авторы – Бисесвар. Матчтан кейін «Галатасарай»-ды� ойы-нын Моуриньо пікірін бір с6збен «�иын, 6те �иын» деген с6збен білдірді.

26-турдан кейін «Галатасарай» 50 �паймен к6ш бастап т�р. «Фенербахче» со�ы ойында 2:1 есебімен же�іске жетіп, екінші орына шы�ты. «Фенерліктер» сапынан Муса Соу мен Салих Учан мергендігімен танылды. Ал «Бешікташ» клубы «�асымпаша»-дан айласын асыра алмады. СуперЛиганы� бітуіне 8 тур �алды. Чемпионды� т'жге «Галатаса-рай» мен «Фенербахче» таласатын т"рі

бар. СуперЛигада �арате�із абыройын �орап ж"рген «Трабзонспор»-ды� ойыны �ожырап кетті. �арате�іздік клуб жа�ын арада ойынын ширатпаса, 1-лигаа т"сіп �алуы м"мкін.

Жерлестеріміз Самат Сма�ов пен Давид Лория доп тебетін таы да бір �арате�іздік команда «Ризеспор» т'жірибелі бапкер М�стафа Денізлі келгелі бойына �ан ж"гіріп, СуперЛигаа шыуа тырысып бауда. «Ризеспор» 'зірше "шінші орында келеді. 18-н6мірде ойнайтын Самат пен 1-н6мірлі �а�пашы Лория футбол сарапшыларыны� тара-пынан о� баа алып ж"р. Ғалия Серікқызы,

Стамбул

4www.nurastana.kz

Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жылМІНБЕР

Сатушы ағылшынша сөйлейдіЕлорда әкімдігі Астанадағы әр сауда үйінің сатушысы ағылшын тілін жетік білуі тиіс деген талап қойып отыр. Ең болмағанда, сауда үйінің бір өкілі шет тілін білуі керек. Себебі, сатушыларымыз елімізде 2017 жылы өтетін Халықаралық ЕХРО стандартына сай болуы қажет.

Жа�а бастамаа сатушылар не дейді? К�сіпкерлер м�ндай та-лапты орындауа д�л �азір даяр еместігін айтуда. Таудай талап бар боланымен, Шекспирді� тілі о�айлы�пен бас бермейтінге � � с а й д ы . Б і з п і к і р л е с к е н сатушыларды� бірі: «2017 жылы елімізде $тетін ЕХРО халы�аралы� к$рмесіне Астана т�рындарыны� б�рі атсалысуа міндетті деп ойлаймын. Б�л к�сіпкерлерге де туан м+мкіндік. Дегенмен, сатушыларды� аылшынша білуі

м�селесі �иына соатын т+рі бар», - дейді.

Б�л жа�алы�ты� бастамашы-сы – Астана �алалы� к�сіпкерлік ж�не $нерк�сіп бас�армасы халы�аралы� тілді білуден бас�а бір�атар талаптар енгізуде. Енді ��жаттар да т�тас электронды� ж+йеге к$шіріледі. Астана �аласы к�сіпкерлік ж�не $нерк�сіп бас�армасы бастыыны� орын-басары Рысг+л 4ауабаеваны� айтуынша, 2017 жылы болатын халы�аралы� к$рмеге Астанадаы

�рбір сауда орны дайын болуы тиіс. Сауда +йіні� кемінде бір �ызметкері аылшын тілінде еркін с$йлей білуі керек. Ол +шін ар-найы курстар �йымдастырылады. Ш в е й ц а р и я н ы � + з д і к университетінен мамандар келіп, тренингтер $ткізеді.

Астанада �азір 25 базар, 42 �мбебап ж�не 2000-а жуы� шаын д+кен бар. Д�лірек айтса�, д+кендер саны – 1908. Сондай-а�, елордада 7 сауда-ойын-сауы� орталыы табысты ж�мыс істеп т�р.

К$рме к+нделікті к$п шаруаны� бірі емес. 37 216 саудагері бар Аста-на халы�аралы� шараа �атысты сауда саласындаы реформаны ілкімді игере ала ма?Сымбат МОЛДАТАЙ

Саяси доктрина жобасы«Нұр Отан» халықтық-демократиялық партиясының жаңа Саяси доктрина жобасы әзірленуде. Жуырда жұмыс тобының екінші отырысы өтті.

Доктрина жобасын ж�мыс тобы мен сарапшы-лар ке�есі м+шелері �зірлеуде. «Н�р Отан» ХДП Т$раасыны� бірінші орынбасары Бауыржан Байбек $�ірлерге жасаан ж�мыс сапарлары бары-сында партиялы�тар тарапынан айтылан ойлар мен �сыныстарды ортаа салды. Жобаны �зірлеу барысында т+рлі сала мамандары мен жастарды�, к$пшілікті� пікірі де ескерілуде. Парламенттегі партия фракциясыны� м+шелері $�ірлерге сапары барысында Доктринаны� жа�а жобасын халы�пен бірігіп тал�ылайтын болады.

Б � л к + н д е � � ж а т т ы � ж о б а с ы п а р т и я ��рылымдарыны� �рбір �йымдарында �аралып, �сыныстармен толы�тырылуда. Жоба н�с�асы жеті б$лімнен т�рады. Жобада елімізді� т�ра�ты да-муына, е�бекке к$з�арас�а, адами ��ндылы�тара, отбасылы� д�ст+рді �адірлеуге, салт-санаа ��рмет білдіруге ма�ыз беріліп отыр. Айша БӘЙТЕНГранттар инновацияға беріледіАстанада ұйымдастырылған баспасөз мәслихаты барысында айтылғандай , 2012-2013 жылдары ел қазынасынан инновациялық гранттар үшін 3,5 және 4,1 млрд. теңге бөлінген.

«Технологиялы� даму ж$ніндегі �лтты� агенттігі» А4 бас�армасы т$раасыны� орынбасары Dнуарбек С�лтаназин 2010 жылы жалпы сомасы 1,7 млрд. те�гені ��райтын 37 инновациялы� жоба, ал 2011 жылы 7,1 млрд. те�гені� 129 жобасы �аржыландырыландыын тілге тиек етті.

Аымдаы жылы жалпы сомасы 1,9 млрд. те�гені ��райтын 65 $тінім т+сті. Агенттікті� 2013 жыла арналан инновациялы� гранттар беру бадарламасы іске �осылды. «Индустриялы�-инновациялы� �ызметті мемлекетті �олдау туралы» за�ны� к+шіне енуіне орай тоыз т+рлі инновациялы� грант берілмек. К�сібін енді бастаан жас бизнесмендер бастап�ы кезе�де 50 млн. те�геге дейін ала алса, техноло-гияларды коммерциялауа 30 млн. те�ге, $ндірістік зерттеулерге 30 млн. те�ге, шетелдік ж�не $�ірлік �йымдарды� патентін алуа 6 млн. 250 мы� те�геге дейін грант беріледі. Ж�мыс істеп т�ран к�сіпорындар бас�арушылы� $ндірістік технология енгізуге 15 млн. те�геге дейін, шетелде �ызметкерлеріні� біліктілігін арттыруа 2 млн. те�геге дейін, жоары білікті шетелдік маманды тартуа 9 млн. те�геге дейін, консалтингтік жобалау ж�не инжинирингтік �йымдарды тартуа 35 млн. те�геге дейін, ал технология сатып алуа 150 млн. те�геге дейін грант беріледі. Ақбөкен АЛТАЙ

Оңтүстік өңірге оң сапар«Нұр Отан» халықтық демократиялық партиясы Төрағасының бірінші орынбасары Бауыржан Байбек Оңтүстік Қазақстан және Жамбыл облысында жұмыс сапарымен болды.

О�т+стік 4аза�стан облысында болан кезінде Т+ркістан �аласындаы «Dзірет С�лтан» мемлекеттік тарихи-м�дени �оры�-м�ражайын аралады. 4аладаы ылыми ж�не шыармашылы� зиялы �ауым $кілдерімен болан кездесу кезінде $�ірдегі м�дени, архитектуралы� ж�не тарихи м�раны са�тауды� ма�ыздылыы тал�ыланды. Бауыржан 4ыдырали�лы осындаы $�ірлік «М�дени м�ра» бадарламасы аясында облысты� тарихи-м�дени м�расын са�тау м�селелері бойынша ат�арылан игі істерге ку� болды. Айма�таы «Т+ркістан» ЖШС �ызметкерлерімен кездесіп, Т$леби ауданында «Тау самалы» демалыс аймаында туризм саласын дамыту баытында к�сіпкерлермен жиын $ткізді.

Айма�та шаын бизнес саласы айтарлы�тай дамуда. М�селен, Т+ркістан �аласындаы ж�мысшылара арнайы киім мен ая� киім тігетін, жиGаз жасайтын фабрика 400-ден астам адамды ж�мыспен �амтып отыр.

Со�ы он жылда О�т+стік 4аза�стан облы-сында 30-дан астам тарихи с�улет ескерткіші �айта жа�ыртудан $тті. Ты�нан зерттеліп жат�ан ескерткіштер мен ж�дігерлер жетерлік. Тарихи м�ралара толы $лкеде туризмді дамытуды� келешегі зор. Алдаы уа�ытта демалыс ж�не емдеу-сауы�тыру орнын к$птеп салу жоспарлануда. К�сіпкерлерге мемлекет тарапынан жасалатын �олдауды� аясы да ке�ейіп келеді. Бауыржан Байбек туризм саласын дамыту $згелерге тамаша ��ндылы�тарымызды танытумен �атар, елді� �леуетін к$теруді� де тиімді жолы екеніне то�талды.

Ж�мыс сапары кезінде Бауыржан Байбек «Н�р Отан» ХДП О�т+стік 4аза�стан облысты� фи-лиалы $кілдері ж�не облыс активімен кездесіп, партияны� алдаы ж�мысыны� басты баыттарын ай�ындап берді. Айма�таы партияны� р$лін ныайту, мемлекеттік органдар ж�мысын ба�ылауды к+шейту, билік пен �оам арасындаы тиімді с�хбат, +кіметтік емес �йымдармен тыыз �арым-�атынас, жастармен ж�мыс �рдайым назарда болуы тиіс. Партиялы� ж�мысты� тиімділігі мен ашы�тыын арттыруа ерекше к$�іл б$лінбек.

Бауыржан Байбек кездесу кезінде д�ст+р мен от-басы ��ндылыы негізіндегі жас �рпа� т�рбиесіне то�талды. Мемлекет тарапынан ж+зеге асырыла-тын �олдауа �оамны� да о� к$з�араспен �арауы ма�ызды. Жастарды +лкендер $мір т�жірибесіне +йретіп, барлы� игілікті� е�бекпен келетінін �ындыраны ж$н. Елбасы айт�андай, еліміз 2050

стратегиясын орындау ар�ылы отыз е� дамыан елдерді� �атарына кіретін болады. Ал игіліктерге �ол жеткізуге бізде барлы� м+мкіндік бар.

Бауыржан Байбек Жамбыл облысына ж�мыс сапа-ры кезінде «М+гедек жастар �оамы» м+шелерімен кездесіп, б�л салада �ордаланан проблемаларды о�тайлы шешуді� жолын тілге тиек етті.

Тараз �аласында салынып жат�ан «Назарбаев зияткерлік мектебі» ��рылысы б�л к+нде «са�алды» ��рылысты� �атарына енуге с�л т�р. 4олданыс�а беру мерзімі келсе де жобалы�-сметалы� ��жаттаы кемшіліктерге орай, нысанны� ашылуы бірнеше м�рте кейінге �алдырылан. Бауыржан Байбек мектеп жа�а о�у жылында о�ушыларды �абылдауа дайын болуы тиістігін ескертті. Ал жергілікті м�слихаттаы депутатты� фракция мектепке баратын жол салуа �ажетті �аржыны �арастыраны ж$н.

Бауыржан Байбек �оамды� �абылдау б$лмесінде азаматтарды� $тінішіне ��ла� тосты. К$п балалы ана Назира Ж�маділова мен М�дина Кеукенбаева пар-тия назарын к$п балалы ж�не табысы аз отбасынан шы��ан балаларды� сапалы білім алуы м�селесіне аударды. Ал к�мелетке толмаан балалары бар, 2 топтаы м+гедек, жесір �йел Назымк+л Райынбекова дауылда �ираан баспанасын �алпына келтіру +шін к$мек с�райды. Жамбыл ауданы 4аратау ауылыны� т�рындары ауылды газдандыру м�селесін к$терді. Бауыржан 4ыдырали�лы т�рындар тілегіне орай �ажетті тапсырма берді.

Шаын ж�не орта бизнесті� дамуына �олдау к$рсету – «Н�р Отан» партиясыны� басты ма�саттарыны� бірі. Бауыржан Байбек б�дан кейін облыстаы шаын ж�не орта бизнесті� дамуын к$збен к$ру ма�сатында жыл басында ашылан, ��рылыс�а �ажетті $німдер шыаратын «4�рылыс Полимер» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде болды. Пар-тия �ызметкерлерімен болан кездесу кезінде $�ірді� дамуы, шаын бизнесті� $ркендеуі, жастармен ж�мыс жайы ке�інен тал�ыланды. Медет БОЛАТҰЛЫ

Жауапты хатшының жаңа міндеті«Жауапты хатшылар туралы» Жарлық күшіне енді . Мемлекетт ік қызмет істері агенттігінің төрағасы Әлихан Бәйменовтің мәлімдеуінше, мемлекеттік органдардағы жауапты хатшыларды Елбасы тағайындайды.

Жауапты хатшы лауазымы «А» корпусына ауы-стырылады. Сонды�тан лауазыма +міткерлер де 6 ай ішінде корпусты� кадрлы� резервіне енуі шарт. Резерв пулы �алыптас�ан со�, оларды� арасынан Президент Dкімшілігі +міткерлерді іріктеп, Мем-лекет басшысыны� �арауына �сынатын болады. Б�л т�ртіп «А» корпусына кіретін санатты� б�ріне ж+реді. Жауапты хатшылармен е�бек келісімшартын жасасу ���ыы Президент Dкімшілігіні� Басшысына берілген.

www.nurastana.kz5Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жыл

ЗАМАНДАС

– Мектепте гуманитарлы� п�ндерге б�йрегі� б�рып, кейін м��алімдік маманды�ты та�дапсы�. Алайда, бір жылдан со�, инженерлік сала�а «ен та��аны�» �алай?

– (К�ліп). Оны� �зі ызы болды. Б�рін ретімен айтып берейін. �зім Талдыор�ан ��іріні� ызымын. Мектепті т�мамдап, маманды та�дау с�ті ту�анда, а�ылшын-к�ріс тілдеріні� м��алімі болуды �й�ардым. С�йтіп, Жетісу мемлекеттік университетіне �жаттарымды тапсырып, оу�а т&стім. Бірінші курсты� со�ына арай ойда-жота халыаралы «Болаша» ба�дарламасыны� жоба-жоспары жазылып, ілінген парашаны к�зім ша-лып алды. Онда талапкерлерге шетелде білім алуды� ыр-сыры т&сіндіріліп, «Болаша» ба�дарламасы бойынша оу�а болатын �лемні� бірнеше жетекші университетіні� тізімі к�рсетіліпті. Осыдан кейін «Болаша» ба�дарламасымен шетелде оу�а к��ілім ауды. Б�л ойымды ата-анама айтып, оларды �ре� деген-де к�ндірдім. Артынша физика п�ні бойынша емтихан тапсырып, инженер болуды �й�ардым. Ал М�скеудегі

Ресей халытар досты�ы университетінде (РХТУ-да) мен та�да�ан мамандыты� ыр-сырын &йрететін техникалы-материалды базасы жасы деп естідім. Сондытан осы оу орнын та�дадым.

– Содан 1-курстан кейін шетелде о�у�а бірден м�мкіндік алды� ба?

– Жо, �рине. Алдымен 2006-2007 жылдар аралы�ында Астана�а арнайы барып, «Болашаты�» белгілеген емтихандарын тапсырып т�рдым. Білім де�гейім сай келгенде �ана жо�арыда атал�ан оу ордасыны� студенті болып абылдандым. Бакалавриатта, я�ни 4 жыл бойы инженер маманды�ын игеріп шытым. Оны ойда�ыдай бітірген со�, магистратурада білімімді жетілдіремін деп алдыма масат ой�анмын. Сол масатымды да ж&зеге асырдым деп айта аламын. 9азіргі та�да аудит маманды�ы бойынша магистратураны� 2-курсында оып жатырмын.

– Б�л жолы да «Болаша�ты�» шарапатын к"рді� бе?

– Жо, магистратурада Ресейді� мемлекеттік гранты бойынша білім алудамын. Я�ни оу аысы т&гелдей шетелді� ;кіметі тарапынан аржыландырылады.

– #зі� ерекше �ызы�ушылы� таныт�ан РХТУ-ды�

бас�алардан арты�шылы�ы неде деп ойлайсы�? – М�нда 170 елден жинал�ан ж&здеген �лт �кілдері

білім алады. Со�ан сай, М�скеудегі университеттен ал�ан дипломым 170 мемлекетте жарамды десем бола-ды. Басты артышылы�ы – осы. Жалпы ал�анда, т&рлі �лт �кілдерімен оян-олты араласып, олармен бірге оы�ан ызы...

– Дипломы�ны� к"птеген мемлекетте ж�мыс жасау�а жарамды екенін айтып �алды�. Болаша�та елі�нен жыра�та е�бек етпек ойы� бар ма?

– (Ойланып). Олай деп айта алмаймын. Мен с�з ж&зінде �ана емес, іс ж&зінде де патриотпын. Сондытан оуымды бітірген бойда Отаныма ораламын.

– Магистратурада�ы о�уы�а то�талса�. Білім алуда �андай �иынды�тар�а кезікті�?

– Б&гінде б�ріне &йренісіп кеттім десем болады. Оу жылы ырк&йекте басталып, маусым айында бір-а аяталады. М�нда �з маманды�ымыз бойынша тере�ірек білім алып, менеджментпен де жан-жаты танысамыз. Ал�ашында сабаты� та�ерте� са�ат 8-де басталып,

Әсия БАЙДІЛДИНА, Ресей халықтар достығы университетінің магистранты:

Дипломым 170 елде жарамдыкеш�рым уаыта дейін созылатынына инал�анымды жасырмаймын. 9анша айтанмен, ондай болады деп ойлама�анмын �ой (жылы жымиып).

– «Магистратурада о�у о�ай» деген пікірге �алай �арайсы�?

– Ол магистратурада оыма�ан, біра соны� дипло-мын ал�андарды� пікірі шы�ар. Ал мен: «Оу инемен �ды аз�андай» деген с�збен толы келісемін.

– С"зі�нен, а�шасы барларды� магистратураны� дипломын да алып ж�ргенін а��ар�андаймын. Шыны�ды айтшы, м�ндай» жа�дай М�скеуде де м�мкін бе?

– Негізінен, м&мкін емес н�рсе болмайды деп жатамыз �ой. Шынды�ында, б�л туралы хабарым жо.

– Ал Ресейді� о�ыту ж�йесіне к"�ілі� тола ма? – Aлбетте. Aйтпесе, білімімді осында жал�астырмас

едім �ой. Ресейді� білім беру саласына �ндірісте т�жірибесі бар адамдар �ана оытушы болып абылданады. Соны� арасында оларды� білім-білігі де жо�ары болатыны с�зсіз. Айтайын дегенім, университетті енді бітірген жас маман м�нда оытушылыа жіберілмейді. 9анша �ылыми ата�ы болса да, �ндірістегі е�бек �тіліне баса м�н беріледі. Мен мемлекеттік жо�ары оу орындары

туралы айтып отырмын. Сондай-а м�скеулік студент оулы тапшылы�ын м&лде сезінбейді. Бастысы – білім алу�а деген ынта-ыылас болуы тиіс.

– Атап айт�анда, М�скеуде білім алып жат�ан жастар�а �андай жа�дай жасал�ан?

– �зге елден келген студенттерге міндетті т&рде жатахана беріледі. Жасыратыны жо, егер м�нда жатахана м�селесі шешілмегенде азіргі т�рмысымызды елестетуді� �зі иын. �йткені, б�рімізге белгілі М�скеуде п�тер жалдау �те ымбат. Сол сияты сту-денттерге жасалатын баса да же�ілдіктері бар.

– Ресейде о�итын �аза� жастары �аншалы�ты �йымшыл?

– Демалыс к&ндері жиі бас осып т�рмаса та, мереке кезінде міндетті т&рде ауышамыз. Aсіресе, �лтты мейрам к&ндері жиналамыз. М�селен, жуырда Наурыз мерекесін ерекше cалтанатпен арсы алды. Cлысты� �лы к&нінде �лтты киімімізді киіп, наурыз к�же пісіріп, бір дастархан басында барша азастанды жастар жиналды...

– +�гіме�е рахмет. Әңгімелескен Айбек СЕРІК

Наурыз – бірлікке бастайтын мереке Астана қаласы әкімдігінің «Қоғамдық тамақтандыру және сервис колледжі» Наурыз мерекесін кең көлемде тойлады.

Cлтты д�ст&рге толы �лы мерекені �лыстар мей-рамына айналдыруды масат т�тан білім ордасы �лысты� �лы к&ні елімізде т�рып жатан барша �лт диаспораларыны� атысуымен ке� к�лемде тойлануы тиіс деп есептейді. Айтулы к&нді �лыстар мейрамы ретінде тойлауды баста�ан �жым Наурызды мерекелеу барысында �р �лтты� салт-д�ст&рін насихаттайтын ойын-сауы ба�дарламасын �йымдастырып, �лтты та�ам т&рлерінен д�м татты.

Жа�алай киіз &й тігіп, бірнеше ауыл�а б�лініп, бір-біріне �лтты �ндылытарын паш еткен �лт �кілдері беташар к�рінісі мен т�сау кесу р�сімін жасады. Ауыл арасында�ы тойды тамашалау�а келген тойшыл ауым наурыз к�жеден д�м татып, студенттерді� �йымдастыр�ан концертін тамашалады. Жинал�ан ж�ртшылы, осындай игі шара тек Наурыз мерекесі арса�ында �ана емес, жиі �ткізіліп т�рса деген �тініштерін де білдірді.

Жастар �лысты� �лы к&нін тек к�ктем мерекесі деп ана емес, барша �лтты� басын біріктіретін мереке деп есептейді. Аталмыш колледжді� 1-курс студенті Елена Плыска: «Б�рын-со�ды б�л мерекені� соншалыты ма�ызды екенін т&сінбеппін. Наурыз мейрамыны� барша мерекені� бастауы екенін тек осы жолы білдім», - деп а�ынан жарылса, Саят Gапбас: «аза,

баш�рт, татар, поляк �лттарыны� салт-д�ст&рін та-машаладым, �лтты та�амынан д�м таттым. Aсіресе, наурыз к�же �нады», - дейді. Ал Вахтанг Кедагизде болса: «Cлысты� �лы к&ні к&ллі жер бетін мекен еткен �лттар мен �лыстарды� басын біріктіріп бір азаннан наурыз к�же ішіп, бірлікке шаыратын мереке. Жу-ырда �аламтордан Наурызды немістерді� де тойлап жатанын оыдым. Сондытан мені�ше, б�л мереке барша адам баласыны� мерекесі», - дейді.

Cлы мерекені �р ауылды� аншалыты �лыта�аны арнайы белгіленген т�решілерді� ба�асымен белгіленді. Cлтты салт-д�ст&рді шынайы к�рсеткен атысушылар �йымдастырушыларды� арнайы тіккен той ж&лдесіне ие болды. Әзиза ӘБДІРАХМАНОВА

«Дипломмен – ауылға!» жастарды үгіттеп жүр

«Ауыл жастары одағы» қоғамдық бірлестігінің Ауыл шаруашылығы министрлігімен бірлесе өткізген «Ди-пломмен – ауылға !» акциясының түсіндіру науқаны қорытындыланды.«Ауыл жастары ода�ы» бірлестігіні� атарушы дирек-

торы Жанар Досымованы� айтуынша, студент жастар�а ба�дарламаны� ма�ыздылы�ын т&сіндіретін іс-шара науаны жыл басында бастал�ан.

– Аталмыш акция аясында біз ЖОО-ны� бітіруші т&лектерімен бірнеше м�рте кездесу �ткіздік. Науанды шара, �сіресе, Астана аласында�ы жо�ары оу орында-рында д&ркін-д&ркін �йымдастырылды. Сол сияты елімізді� ��ірлерін де аралап, айма белсенділерімен т&рлі жиындар, пікірсайыс ала�дарын �йымдастырды. Осы акцияны� н�тижесінде б�рын тек «Дипломмен – ауыл�а!» деген атауын �ана естіген кейбір жастар, енді б�л ба�дарламаны� шартымен де наты танысу�а м&мкіндік алды, - дейді Жанар Досымова.

Ба�дарламаны� т&сіндіру науаны Астанада�ы Л.Гумилев атында�ы Еуразия �лтты университетінде орытындыланды. Ауыл жастары ода�ыны� белсенділері жиын со�ында Ауыл шаруашылы�ы министрлігімен �зара ынтыматасты туралы келісімге ол ойды. Меморандум мерзімі – 2 жыл. Я�ни, алда�ы 2 жылда о�амды бірлестікті� белсенділері Ауыл шаруашылы�ы министрлігімен бірлесіп, «Дипломмен – ауыл�а!» жоба-сын жандандыру�а &лес осады. Ақтоты СЕРІКБАЙҚЫЗЫ

6www.nurastana.kz

Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жыл

Поляктар тегін оқидыПоляк-�аза� тарихи романдарын

салыстырмалы зерттеумен айналы-судамын. Салыстырмалы �дебиеттану саласы белгілі бір �деби шы�арманы� тілі мен стилін, композициясы мен сюжеттік �#рылысын, а�ын-жазушыларды� шы�армашылы� #�састы�ын немесе оларды� рухани-�деби орта�тасты�ын зерттейді. $кінішке �арай, бізді� елде салы-стырмалы �дебиеттану кенже �ал�ан. Б#л саланы� басты шарты – шет тілін жо�ары д�режеде білу. $йткені зерттеуші шы�арманы жете зерт-теу &шін сол #лтты� тілінде еркін с'йлеп, т&сіне білуі тиіс. Ал екі-&ш

Елтай Ра

хманов

, Л’Акуил

а уни

верситет

інің маг

истранты

(Италия

):

Италияда ЖОО-ға түсу оңайИталияда�ы жо�ары білім беру

ж&йесіні� ал�аш�ы кезе�і 3 жылды� бакалавриаттан, 1-3 жылды� магистра-тура, мамандану курсынан, 3-5 жылды� �ылыми-зерттеу докторантурасынан т#рады. О�у &рдісіні� к'п б'лігін д�ріс �#райды, семинарлы� саба�ты� са�аты 'те аз. А�ылы негізде универ-ситетке т&су шарттары же�іл, кез кел-ген &міткер �иынды�сыз т&се алады. Алайда, бакалавриат студенттеріні� 30 пайызы �ана 3 жыл мерзімде бітіріп

Әлия Жұ

мабаева

, Юстус Л

ибих

атында

ғы Гиссе

н универ

ситетінің

студ

енті (Гер

мания):

ММУ – Ке�ес Ода�ында �алыптас�ан классикалы� фундаментальды білім беру ж&йесі бойынша о�ытады. Ре-сейде де білім саласында бірнеше реформа бол�анымен, университет 'з «д�ст&рін» жо�алтпа�ан. Б#�ан дейін 9аза�станда бакалавр бойынша білім ал�анды�тан кредиттік технология�а &йренген едім. Сонды�тан ма�ан �депкіде классикалы� ж&йе к&рделі болып к'рінді. Себебі, �рбір саба��а б'лінген о�у ж&ктемесі тым к'п. Ал профессорлар мейлінше 'з саба�ын тере�ірек &йретуге тырысады. :рине, студентті� та�дауы бойынша да саба�тар бар. Біра�, базалы� іргелі �ылымдар міндетті п�ндер �атарына жатады. Сонымен �атар, Ресей бізбен

Әсел Ба

йелі, Лю

блин ун

иверсите

тінің

доктора

нты (По

льша):

Ғалымдармен санасатын ел ММУ классикалық білім бередіАлмания жо�ары дамы�ан жа�а тех-

нологияларымен ерекшеленеді. Зерт-ханалары мен �ылыми институттары тек к&нделікті т#рмысымыз�а �ажетті н�тижелі �ылыми ж#мыстармен �ана айналысады. Білім мен �ылым�а ерекше к'�іл б'летін б#л мемлекетте о�ымыстыларды� пікірі мен к'з�арасы жо�ары ба�аланады. $йткені дамы�ан Алмания адами ресурсты� таби�и байлы�тан да �#ндылы�ын жа�сы біледі. Германияны� білім беру ж&йесі – білім беруді� болонды� ж&йесіне к'шкен еуропалы� елдерді� ал�аш�ы �атарында. ГФР Білім беру ж�не жер м�дениеті министрлеріні� т#ра�ты конференциясы мен Германияны� білім беру мекемелері ректорларыны� конференциясы онда�ы білім беру

шы�арманы �атар салыстыру &шін, бірнеше тілде с'йлеуге міндеттісі�. Б#йыртса, елге келгеннен кейін �лем �дебиеті мен �аза� �дебиетін салы-стырмалы зерттеумен айналысуды ма�сат т#тып отырмын. Сол сия�ты м�дениетіміз бен �дебиетімізді зерт-теп, шет тілдерінде �ылыми ж#мыс жазып, аса �#нды #лтты� рухани байлы�ымызды шетелдік �ылыми орта�а танытатын �остілді филолог мамандарын даярлау�а &лес �оссам ба деймін.

А л П о л ь ш а д а � ы б і л і м б е р у саласыны� арты�шылы�тарына то�талсам, м#нда танымал Болон ж&йесіне негізделген кредиттік ж&йе бойынша о�ытады. ЖОО-да білім алу Польша мемлекетіні� азаматта-рына тегін. Арнайы ба�дарламасыз, 'з бетінше барып о�итын шетелдік

студенттер а�ылы негізде білім алады. Білім беру ж&йесінде адам �#ндылы�тары жо�ары т#рады. Шы-нымды айтсам, кредиттік ж&йені� 'те тиімді ж�не білім б�секесін артты-ратынын Польшада ж&ріп т&сіндім. Емтихан тапсыру формасы �рбір саланы�, п�нні� ерекшеліктеріне �арай белгіленеді. Та�ерте�нен кешке дейін емтихан ал�ан о�ытушыларды, университет фойесінде жастана жа-тып кітап о�ы�ан студенттерді жиі к'ресі�. Мектеп бітіру емтиханыны� н�тижесі ЖОО-�а �абылданар кезде �сер етеді. Ал емтихандары ауызша ж�не жазбаша �абылданады.

ж&йесіндегі бас�арушы органдар болып табылады. :рбір '�ірде Фе-дералды за� негізінде �#рал�ан білім беру туралы 'з за�дары �ызмет етеді. Университеттер классикалы� ж�не �олданбалы �ылымдар болып екіге б'лінеді...

Жат елге, жа�а орта�а &йренісіп кету, �рине, о�ай емес. Біра� са-палы білім алу &шін неге де болса к'ндігуге тура келеді. Шетелді� ілімі ма�ан адам �#ндылы�тарын бас�а �ырынан ба�алауыма �сер етті, к'п м�селеге сыни к'з�араспен �арайтын болдым. Уа�ытты� �адірін осында келіп т&сіндім. Неміс ж#рты бос уа�ытын 'те тиімді пайдаланады. Д#рыс тама�танып, д#рыс тыны�а біледі.

шы�ады. Ал оларды� �ал�аны бас�а маманды��а ауысады немесе �рі �арай о�уды жал�астыра алмайтынын т&сініп, 'з еркімен о�удан шы�ады. Я�ни, жастарды� 'зін-'зі ба�алауы, осал т#старын тани білуі жо�ары де�гейде.

Итальянды�тар бізді� елді� пайдалы �азбалар�а бай екенін, сол сия�ты спорт саласында жеткен жетістіктерімізді жа�сы біледі. Университет про-фессорларынан: «9аза�стан тек таби�и ресурстар�а �ана емес, адами ресурстар�а да бай ел» - деген с'здерін жиі естимін.

Магистратураны т�мамда�аннан к е й і н е л г е б а р ы п , б і р ж ы л д а й Арал '�іріні� денсаулы� са�тау #йымдарында болаша� докторлы� ж#мысыма �ажетті м�ліметтер жина-сам деймін. Докторлы� ба�дарлама�а жеткілікті м�лімет жинал�аннан

к е й і н , х а л ы � а р а л ы � � ы л ы м и орталы�тар�а «Арал экологиялы� апат айма�ы т#р�ындарында �орша�ан орта 'згерістері �серінен болатын ауруларды� алдын алу ж�не о�ан т#р�ындарды� бейімділігін арттыру�а а р н а л � а н п р о ф и л а к т и к а л ы � -адаптациялы� шараларын БМСК ( б а с т а п � ы м е д и к о - с а н и т а р л ы � к'мек) де�гейінде #йымдастыру» та�ырыбында�ы жобамды #сынамын деген ойым бар.

Айсұлу М

олдабеко

ва, М.Лом

оносов

атындағ

ы Мәске

у мемле

кеттік

универси

тетінің м

агистран

ты (Ресе

й):

�о�сы орналас�ан к'ршіміз бол-са да, м&лде 'зге ел, 'зге мента-литет. «М�скеу – с#р �ала» деп бекер айтылмаса керек. Осыны� б�ріне бейімделуі� керек. Iылым мен м�дениетті� ордасы бол�анды�тан м#нда бос уа�ыты�ды тиімді 'ткізуге тырысасы�. Тіршілігі �ауырт ме-гаполисте уа�ыт к'шіне ілесіп, тез &йреніп кеттім. Бір жа�ынан м#нда �аза�станды� студенттер к'п бол�анды�тан болар. Ресейде білім іздеген он мы�да�ан �аза� жастары бар. К'пшілігі мемлекеттік бас�ару, химия, физика, экономика салалары бойынша маманданады. Бір �уантатыны, �аза� жастары

шетінен білімді. Тіпті, кейбір �аза� студенттеріні� �абілетін бай�а�ан о�ытушылар Ресей о�у орындарыны� гранттарын #сынып, дарынды жаста-рымызды алып �алу�а #мтылады.

М�скеуліктер бізді пейілі ке�, �она�жай халы� деп біледі. :сіресе, со�ыстан кейінгі жылдары, ты� игеру кезе�інде 9аза�стан�а �оныс аудар�ан ресейліктерді� а�айын-туыстары �аза�тарды� жомартты�ын, адал ниетін тамсана ��гімелейді. Тіпті �аза� #лтыны� дарханды�ына бас игендерді� ішінде ММУ-ды� про-фессорлары да бар.

Әзірлеген Ләзиза ДОСОВА

АУДИТОРИЯ

Шетелдің ілімін ілгендер Шетелдің ілімін ілгендер Ғылым қуған жастарға бүгінде барлық жағдай жасалған. Президенттің халықаралық «Болашақ» бағдарламасынан бастап, түрлі дәрежедегі оқыту бағдарламалары талапты жастың үмітін үкілеуге мүмкіндік туғызып отыр. Біз төменде өзге елге ілім іздеп барған жастардың шетелдік білім жүйесі жайындағы пікірлерін ұсынып отырмыз.

www.nurastana.kz7Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жыл

КАРЬЕРААйс

ұлу Абы

лханқыз

ы: Айс

ұлу Абы

лханқыз

ы:

Құжаттарды сараптау – жауапты жұмыс– Елімізде білім туралы ��жаттарды тану ж�не

нострификациялау �ай уа�ыттан бастап �ол�а алына бастады? Осы кезе� аралы�ында �анша адам�а ж�не за�ды т�л�а�а ��жаттарды тану туралы ку�лік берілді?

– Елімізде шетелдік білім туралы ��жаттарды тану ж�не нострификациялау р�сімі 2006 жылдан бастап �ол�а алына бастады. Осы кезе� аралы�ында 33162 білім туралы ��жат танылып, оларды� ��жаттарыны� баламалы�ы туралы ку�лігі толтырылды.

– "�жаттарды тану мен нострификациялау�а �андай талаптар �ойылады?

– Білім туралы ��жаттарды тану ж�не нострифика-циялау р�сімі �лтты� за�намалар мен халы�аралы� келісімшарттар негізінде ж$зеге асырылады.

Нострификация р�сімі шетелде алын�ан білім туралы ��жаттарды� баламалы�ын сарапшылар (жо�ары о�у орындары, техникалы� ж�не к�сіптік білім) тарапы-нан ай�ындауды к'здейді. Б�л ретте о�ыл�ан п�ндер, т�жірибелік курстар, кредиттер к'лемі, маманды�тарды� �азіргі маманды�тар тізбесіне с�йкестігі ескеріледі.

– Дипломдарды, ку�ліктерді тану барысында са-раптама ж$ргізіледі ме? Ж$ргізілсе, �ай мемлекет дайында�ан кадрлар басымыра�?

– Жыл сайын министрлікке білім туралы ��жаттарды тану/нострификациялау $шін 'тініш білдірушілер саны артуда. 2011 жылы барлы�ы 7338 ��жат болса, 2012 жылы 7437 ��жат �абылдан�ан.

+абылдан�ан ��жаттарды� білім де�гейі бойынша талдау келесідей: 3509 ��жаттар - жо�ары ж�не жо�ары білімнен кейінгі білім туралы, 2658 – техникалы� ж�не к�сіптік білім ж�не 1270 - негізгі ж�не орта білім туралы ��жаттар. Білім де�гейі бойынша 2011 жылмен салыстыр�анда тек негізгі ж�не орта білім ту-ралы ��жаттар саныны� т'мендегені бай�алады, атап айт�анда 2011 жылы – 1433 негізгі ж�не орта білім туралы ��жат болса, 2012 жылы- 1268, 13%-�а т'мен. Жо�ары ж�не жо�ары о�у орнынан кейінгі, сонымен �атар техникалы� ж�не к�сіптік білім туралы барлы�ы 6167 ��жаттарды� басым б'лігі – 28 % медициналы� маманды�тар (2011 жылы 32%), 21 % - педагогикалы� маманды�тар (2011 жылы 26%), за� – 17 % (2011 жылы 11%), экономикалы� – 16 % (2011 жылы 10%), техникалы� – 15 % (2011 жылы 18%) ж�не 3 % бас�а маманды�тар.

2012 жылы �абылдан�ан білім туралы ��жаттар 39 мемлекетті �амтиды. К'лемі бойынша алды��ы �атарда б�рын�ы Совет ода�ында білім ал�ан азаматтарды� ��жаттары. Атап айт�анда, 3515 – Aзбекстан Республи-касынан, 1445 – Ресей Федерациясынан, 1228 – +ыр�ыз Республикасынан, 361 – +ХР, 325 – Монголиядан, 183 – Т$ркменстаннан, 118 – Т�жікстаннан, 68 – Т$ркиядан, 34 – Gлыбританиядан, 25 – Чехиядан, 19 – А+Ш ж�не 116 – бас�а мемлекеттерден алын�ан білім туралы ��жаттар.

– О�т$стік Африка Республикасыны� білім беру

�йымыны� ��жатын тану туралы м�лімет бар екен. "ызы�тыр�ан ��жатты� м�н-жайын айта кетсе�із?

– О�т$стік Африка Республикасынан 2 жо�ары білім туралы ��жат ж�не 2 жо�ары білімнен кейінгі ��жат нострификациялау р�сімінен 'тті. Сараптама бары-сында ��жаттарды� с�йкестік 'лшемдері жан-жа�ты тал�ыланып, баламалы�ы туралы 'тініш иелеріне ку�лік берілді.

–"�жаттарды тану барысында маманды�тар�а �атысты сараптама ж$ргізілетін болар. Осы т�р�ыдан ал�анда отанды� мамандар шо�ырына �осылып жат�андарды� �ай саласыны� $лесі к)бірек?

–+�жаттар жан-жа�ты сараптамадан 'теді. Сарап-тама барысында сирек кездесетін, еліміздегі м��таж маманды�тар м�селесі ескеріледі. Отанды� мамандар шо�ырына �осылатын саланы� басым к'пшілігі - меди-цина мен педагогика мамандары.

–Шетелде «Болаша�» ба�дарламасы бойынша білім алып жат�андарды� білім ��жаты да но-стрификациялаудан )теді ме? Ендеше, б$гінгі к$нге дейін халы�аралы� ба�дарлама ар�ылы шетелдік жо�ары о�у орнын т�мамда�андарды� саны мен

маманды�ына �арай б)ліністі айтып бере аласыз ба?

–«Болаша�» халы�аралы� стипендиясын иеленуші +аза�стан Республикасыны� азаматтарына шетелдік жо�ары о�у орындары, �ылыми орталы�тары мен зерт-ханалары берген білім туралы ��жаттар тану немесе нострификациялау р�сімдерінен 'тпей-а� +аза�стан Республикасында танылады.Осы�ан орай, оларды� саны мен маманды�ы туралы а�парат беру м$мкін емес.

–"�жаттарды іріктеу барысында шетелдік білім беру �йымдары берген дипломдарды� жарамсыз бол�ан жа�дайлары кездесті ме?

+�жаттар жан-жа�ты сарапталып, ��жатты берген шетелдік білім �йымдарымен тікелей байланыс�а шы�ып, ��жат иесіні� о�ы�анды�ы туралы а�парат аламыз. За�сыз, жал�ан ��жаттар да кездеседі. Б�ндай жа�дайлар туралы бірден 'кілетті орган�а тапсырыла-ды.

–Елімізге келіп жат�ан жа�а мамандар арасын-да �андай сирек маманды� иелері кездеседі? Осы ж)нінде айта кетсе�із.

–Елімізге келіп жат�ан ��жаттар ішінде �лі де болса техникалы�, саяси салада�ы мамандар сирек. Атап айтса�, саясаткер, машине жасау, �арыш технологиясы, медицина саласында�ы ине терапиясыны� мамандары т.б.

–0�гіме�ізге рахмет!Әңгімелескен Дана ЖҮНІСБЕКОВА

Маркетологтар бас қосады12-13 сәуірде Алматыда маркетологтардың V Еуразиялық форумы өтеді.

Биыл бесінші рет бас �ос�алы отыр�ан б�л форумда маркетингі, жар-нама ж�не PR саласында�ы жетекші мамандар 'здеріні� т�жірибелерімен, маркетинг ж�не бизнесті ж$ргізуді� озы� т�жірибелерімен б'ліседі.

Форум ТМД-ны� танымал маркетологтары 'ткізетін �ызы�ты с е м и н а р - п р а к т и к у м т $ р і н д е �йымдастырылма�. Оны� ж�мысына Ресей, Украина, Беларусь, Кавказ ж�не Орталы� Азия елдері мар-кетологтар �ауымдасты�тарыны� 'кілдері, белгілі сарапшылар, ТМД к�сіпкерлері �атыспа�.

Форум Еуразияны� к�сіби �о�амдасты�ымен пікір алмасу�а іскерлік ж�не к�сіби байланыс-тарды жол�а �ою�а ж�рдемдеседі.

О�ыту б'лігі ая�тал�аннан кейін 'тетін салтанатты гала-�абылдауда Ресей, +аза�стан ж�не Беларус �лтты� �ауымдасты�тарыны� «МаркеТоп-2012» конкурсыны� � о р ы т ы н д ы л а р ы ш ы � а р ы л ы п , т а � д а у л ы л а р д ы � е с і м д е р і аны�талады. Дана ЖҮНІСБЕКОВА

Заңгерлер одағының өрісі кеңейді Былтыр жұмысын бастаған «Қазақстан заңгерлер одағы» республикалық қоғамдық бірлестігінің таяуда бірқатар аймақта бөлімшелері ашылды.

Атап айт�анда, +останай, +ызылорда, О�т$стік ж�не Батыс +аза�стан облы-стары мен Астана �аласында ��рыл�ан за�герлер ода�ы к�сіби за�герлерді� бір ода� аясында бірігіп, саланы� �ордалан�ан м�селелерін шешуге ж�мылады. Aткен жылы ��рыл�ан республикалы� �о�амдасты�ты� б$гінде '�ірлерде тіркеу ж�мысы �ар�ын ал�ан. Бір �ана Астана �аласы бойынша ода��а 2000-�а жуы� за�гер м$шелікке �абылдану�а 'тініш білдіріпті.

O р и н е к $ н д е л і к т і ' м і р д е г і ��былыстарды� б�рі за�мен байла-нысты. Сонды�тан аталмыш ода� б��ара�а ���ы�ты� ке�ес беруге де атсалысады.

– Oрбір саланы біріктіретін к�сіби кадрлар ода�ы мен �ауымдасты�ы болады. М�селен, елімізде соттар ода�ы, адвокаттар ал�асы ж�мыс істейді. Нотариустарды� да 'з палатасы бар. Ода�ты ��р�анда�ы бізді� басты ма�сатымыз – б$кіл за�герді біріктіріп, а�ылдасып шешім �абылдау, - дейді Астана �алалы� �ділет департаментіні� басты�ы +анат Мусин.

М�ндай �йымдар б$гінде �лемні� бір�атар елінде бар. Мысалы, Украина мен Беларусь мемлекетінде за�герлер ода�ы 1990 жылдан бері ж�мыс істеп келеді. Ал Ресей Федерациясында 'ткен жылы ��рыл�ан. Ақтоты СЕРІКБАЙҚЫЗЫ

Бірнеше жылдан бері елімізде білім туралы құжаттарды тану және нострификациялау жұмысы қолға алынған болатын. Білім беру туралы құжаттарды нострификациялау – басқа мемлекеттерде, халықаралық немесе шетелдік оқу орындарында білім алған адамдарға берілген құжаттардың баламалылығын айқындау мақсатында жүргізілетін рәсім. Соның арқасында азаматтардың шетелдік дипломдарымен елімізде одан әрі білім алуы немесе еңбек етуіне мүмкіндік беруі мәселесі шешіле бастады. Осы тақырып төңірегіндегі сауалдарға Білім және ғылым саласындағы бақылау комитетінің бас сарапшысы Айсұлу Абылханқызы жауап берген болатын.

Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жыл8 уwww.nurastana.kz

КҮЙТАБАҚ

Қапияда жанарыңыз өліп, жарық дүниені бір көруге зар болудан асқан бақытсыздық Қапияда жанарыңыз өліп, жарық дүниені бір көруге зар болудан асқан бақытсыздық жоқ шығар?! Алайда, көру қабілетінен айрылса да, өмір үшін күресуден мойымаған жоқ шығар?! Алайда, көру қабілетінен айрылса да, өмір үшін күресуден мойымаған жандар қаншама. Әсіресе, есімдері халық аузынан түспеген тума таланттардың көбінің жандар қаншама. Әсіресе, есімдері халық аузынан түспеген тума таланттардың көбінің тағдыры оңай болмаған. Сынды көтеру үшін де мықты ерік-жігердің қажет екені сөзсіз. тағдыры оңай болмаған. Сынды көтеру үшін де мықты ерік-жігердің қажет екені сөзсіз. Тағдыр тәлкегіне өнері арқылы төтеп берген жандарға қарасаң, «Жанарың кетсе, Тағдыр тәлкегіне өнері арқылы төтеп берген жандарға қарасаң, «Жанарың кетсе, жаның тұл» деген сөзбен келіспеуге де болады. Сөзімізге сенбесеңіз, жанарсыз-ақ жаның тұл» деген сөзбен келіспеуге де болады. Сөзімізге сенбесеңіз, жанарсыз-ақ жарқырай жанған әлемге танымал және отандық «жұлдыздар» туралы әңгімемізге жарқырай жанған әлемге танымал және отандық «жұлдыздар» туралы әңгімемізге құлақ түріңіз.құлақ түріңіз.ТƏУЕКЕЛШІЛ ТЕНОР

Жо�ары тал�амды опера ты�даушыларыны� с�йіктісіне айнал�ан итальянды� �нші Андреа Бочел-ли к�ру �абілетінен бала к�нінен �ол �зді. Поп-музыка ба�ытында�ы �ндерді де ке� тынысты дауысымен �демі шыр�айтын �ншіге тегінде бар глаукома дерті болаша�та за�ипты��а �келмей �оймады. Бірнеше ота жасалса да, ата-анасы &лдарын за�ипты� �&мыр к�тіп т&р�анын сезген еді. Бірде мектептегі футбол ала�ында к�зіне абайсызда доп тиді. Осылайша, Бочелли 12 жасында жары� д�ниені к�ру м�мкіндігінен біржола айрылды. Та�дырына �арсы т&р�ан �жет &л за�иптар�а арнал�ан мектепте �ліпби �йреніп, флейтада ойнау�а бейімделді. Бес �&рлы�та 24 миллионнан астам к�йтаба�ы сатыл�ан талант�а ата�ты Павароттиді� �зі бас иген.

–За�ип болсам да, �айта-�айта ба�ымды сынаудан жалы��ан да, ж�рексінген де емеспін. /н айтудан б�лек, ат�а мініп серуендегенді, велосипед тепкенді &натамын. Бильярд ойнаймын, тау ша��ысымен сыр�анаймын. Тіпті, парашютпен де секіріп к�рдім. Мен �мірге �ашы�пын! – дейді т�уекелшіл тенор.

Ал он екі м�шесі сау адамдар бармайтын т�уекелге бел шеше кірісетін Андреаны� табандылы�ы кімге болса да �лгі болу�а тиіс.

«ШОУ-БИЗНЕСТІҢ НАҒЫЗ ДАНЫШПАНЫ»

Америкалы� �нші, композитор �рі пианист, соул стиліні� негізін салушы Рэй Чарльзді� та�дыры да �атал. Бес жасында к�з алдында су�а кеткен інісі Джор-джды �&т�арамын деп жанталас�ан Рэй «к�зіме за�ым келеді» деген с&мды�ты ойына да алмапты. :кінішке �арай, бауырын �&т�ара алма�ан болаша� «ж&лдыз» жанарыны� сол�анын жеті жасында мойындау�а тура келді. Музыка�а деген бейімділігі �ш жасында-а� бай�ал�ан Рэйді ата-анасы нашар к�ретін балалар�а арнал�ан мектепке берді. ;а�ілез &л бірден Брайль �ліппесімен �оса, пианино, орган, саксафон, тромбон, кларнет аспаптарында ойнауды �йренді. Сонымен �оса, баптистік хор�а �абылданды.

–Мен де барлы� адамдар сия�ты м��гілік �мір с�рмеймін. М&ны т�сініп, мойындау�а мені� санам да, т�сінігім де жетеді. Сонды�тан жанарымны� к�рмей �алуына да шыдадым. Мен �шін ма�ыздысы – �мірімні� м�нді болуы. Мен оны музыкадан таптым, – деген екен �мірінде 70-тен астам к�йтаба�ты шы�ар�ан Чарльз.

Соул, джаз, ритм-энд-блюз ба�ыттарыны� орындау-шысы ретінде �лемге танымал ерекше дауыс иесі «Грэм-ми» сыйлы�ын 17 рет же�іп ал�ан. Оны� дарыныны� алдында Пол Маккартни, Элтон Джон, Стиви Уандер, Том Круз, Брюс Уиллис бас иіпті. Ал �ріптесі Фрэнк Синатра о�ан «Шоу-бизнесті� на�ыз данышпаны» деп

ата�ан.

«ТАҒДЫРЫҢА ӨКПЕ АРТПА!»Кейде адамдар �з та�дырын сеніп тапсыратын

а� халаттылар да �ателесетін жайттар кездеседі. Америкалы� соул-�нші, композитор, пианист, дауыл-пазшы, продюсер �рі �о�ам �айраткері Стиви Уандерді� та�дыры д�рігерді� �олында болатын. Мерзімінен б&рын д�ниеге келген с�биді� к�зі д&рыс жетілмей, жасанды тыныс алу барысында оттегіні� к�п берілуі салдарынан кемтарлы��а &шырады. Б&л туралы ол CNN телеарнасына берген с&хбатында м�лім еткен болатын. «Барлы� кезе�ні� та�даулы �ншісі» атан�ан Стивиді� шы�армашылы� �&мыры ерте басталды. Он бір жасында ата�ты «Motown Records» дыбыс жазу студиясымен келісімшарт жасасты. Т�рт октавалы� дауыс диапазонына ие дарын, екі мы�нан астам �нні� авторы былай деп сыр б�ліседі:

–Мен �лемге «за�ип �нші» ретінде танылдым. Б&л – мені� та�дырым. Б�лкім, к�зім к�ргенде м&ндай жетістіктерге жетпес пе едім, кім білсін?! Отыздан астам хит �нім болса да, �лі к�нге одан да керемет туынды жазамын �&лшыныс мені таста�ан емес. Та�дыр�а �кпе арту�а болмайды. Ал е� сора�ысы – �зі�ді аяу.

«Грэмми» сыйлы�ын 25 рет алып, рекорд орнат�ан Уандер кейбір к�з жанары сау �ріптестерін де басып озды. Сонымен �атар, оны� есімі 1980 жылдарды� ба-сында саяси �айраткерлер ретінде де танымал.

«ГИТАРАМ – ЖАН СЕРІГІМ»Ретро стилін &нататын жандар�а блюз-рок ба�ытында

�н салатын Джефф Хилиді� шы�армашылы�ы та�сы� емес. За�ип музыкант-гитаристі� ата�ы �сіресе 1980-1990 жылдары ас�а�тады. Алайда, к�зін аш�аннан �атал та�дыр �&рбанына айнал�ан Джеффті� к�рген �иынды�ын кез келген жан к�тере алмасы аны�. Д�ниеге дені сау с�би келеді деп к�ткен ата-ана ісік ауруына шалды��ан б�бектерінен бас тартты. Сегіз айлы�ында т�нін дендеген дерттен Хилиді� жанары хирургиялы� жолмен алынып тасталып, жасанды к�з салынды. Кейіннен асырап ал�ан ата-анасыны� �йіне к�шкен Хили гитарада ойнауды �йренді. Б�гінде Джеффті� есімі Джими Хендрикс, Джими Пейдж сынды �йгілі гитаристермен �атар аталады. Oнемі гитарасын тізесіне

�ойып ойнайтын «стильге» ие ты�дармандары Ян Гилланмен бірге ойна�ан туындыларын �лі к�нге естен шы�ар�ан емес.

–:мір мені� денсаулы�ымды ал�анымен, ма�ан �нер, �абілет сыйлады. Б&л жал�анда мейірімді жандарды� к�п екеніне сенгім келеді. :з анам бас тартса да, мені бауырына бас�ан жандарды� бол�анына �уаныштымын, – делінген оны� канадалы� баспас�зді� біріне берген с&хбатында.

/нші-гитарист «Жол жиегіндегі �й» фильмінде барда�ы музыкантты� р�лі ар�ылы да танымал.

«МЕН ЕНДІ МҰҢДЫ ƏНДЕР САЛМАЙМЫН!»

Диана Гурцкая т&ла бойды шымырлатар жі�ішке дауысы мен та�дырына мойынс&н�ан н�зік болмысы-мен ерекше танымал. Ресей эстрадасыны� шамшыра�ы

тумасынан та�дыр со��ысына &шырады. Тбилисидегі за�ип балалар�а арнал�ан арнайы мектеп-интернатта т�рбиеленген Диана фортепианода ойнауды �йреніп, &стаздарын та��алдырды. Сахнада�ы т&сауы он жа-сында кесіліп, Тбилиси филармониясында грузиялы� �нші Ирма Сохадземен дуэт айт�ан �ызды� �мірге �&лшынысы дегеніне жеткізбей �оймады. 1995 жылы «Ялта-Москва-Транзит» музыка бай�ауыны� же�імпазы атанды. 1999 жылы Гнесин атында�ы М�скеу музыка училищесін �здік т�мамда�ан бойжеткен:

–Ма�дайыма жары� д�ниені бір к�ру ба�ыты б&йырмаса да, �мір ма�ан жанашыр жандарды�

«ТАҒДЫРЫҢА ӨКПЕ АРТПА!»К й і

ойып ойнайтын «стильге» ие ты�дармандары Ян

тумасынан та�дыр со��ысына &шырады Тбилисидегі

Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жылwww.nurastana.kz

9КҮЙТАБАҚ

�ам�орын сезінуді б�йыртыпты. Мен десе ішкен асын жерге �ой�ан мар��м анамны� аруа�ыны� алдында ал�ысым шексіз. Бірнеше ота жасатып, олар с�тсіз �тсе де, тауымны� ша�ылмауына аяулы жанны� мейірімі себепкер болды. Анам �мірден �ткен со� Петрдей асыл жарымды жолы�тырып, ана атандым. Мен енді м��ды �ндер салмаймын! – деп а�ынан жарылды.

Диана �о�амды� ж�мыстар�а да белсене араласа-ды. 2010 жылдан бастап к�з жанары нашар к�ретін балалар�а арнал�ан �о�амды� �орды� т�райымы.

«МЕНІҢ НҰРЫМ – ДОМБЫРАМ!..»&йгілі отанды� ком-

позитор , �нші Сады� К�рімбаевты� �мірі де о�ай бол�ан жо�. Бала к*нінде шешек ауруына шалды�ып, соны� салдарынан екі к�зінен айрыл�ан �нер иесі �иынды��а �арамастан �жет болып �сті. &н салып, домбыра мен сырнайды жарымжан жанына серік етті.

–Мен бала к*німнен екі к�зімнен айрылып,

д * н и е н і � ж а р ы � ы н а н ма��рым �алдым. Б�л жа�дай �кеме де о�ай тимеді. Сыр�атты� салдарынан к�зімнен жастай айырылып, �ылым мен �нер мектептеріні� де есігін аша алмадым. «+�лыным, к�зімні� �арашы�ы, сені� ендігі сенімді серігі�, айнымас досы�, шер тар�атар сырласы� осы болма�» деп �имас заты – �ара�ай домбырасын �сынды. &н шыр�а�анымда, *йіміз жыр мен н�р�а б�ленуші еді. М*мкін сіздер жыры�ыз жыр-а�, ал н�ры�ыз не?-деп с�ра� �оярсыздар. Себебі, Майраны� �сем �ндері ма�ан д*ниені� жары� с�улесіндей �сер етіп, жабы��ан к��ілімді к�теріп тастайтын. Мен, міне, осы жа�ын н�р�а те�ейтінмін, – дейді бір естелігінде ол.

/зын-жыр�асы ж*з ша�ты �н шы�ар�ан дарын иесіні� �амтыма�ан та�ырыбы кемде-кем. Белгілі �ншілерді� орындауында�ы 13 �нжина�ы жары��а шы��ан. Те�ізді� т*бінен терген маржандай с�лу туындыларыны� 50-ге жуы�ы «+аза� радиосыны�» алтын �орында са�таулы.

«АҚШАНЫ КӨРМЕЙМІН... БАҚЫТТЫМЫН!»

Сонау 1970-1980 жылдары ата�ы ел аузында д*ркіреп т�р�ан «+арак�з» а н с а м б л і н і � негізін �алаушы за�ип композитор, �нші Жа�сыкелді Сейілов �амшыны� с а б ы н д а й � ы с � а � � м ы р ы н � н е р г е а р н а д ы . «+арак�зді» ты�дап � с к е н а � а б у ы н �кілдері топты� репертуарында�ы «Ана туралы бал-лада», «Сен кін�лі емессі�», «Неге солай?», «Махаббат м��ы» атты �ндерді �лі к*нге жат�а айтады. К�кімбек Салы�ов екеуі бірігіп жаз�ан «Жезкиік» �ніні� авторы �з та�дырын осы �нде суреттегендей еді. &нді ты�да�ан жан�а о��а �ш�ан дала еркесіні� жаралы к*йі мен �з та�дыры саба�тасып жат�андай �сер беретін.

–Мен кейде к�зі к�ретін адамдарды аяймын. Олар а�ша к�рсе, пейілдері б�зылып, бір-бірін сатып, �ылмыс�а дейін барады. Ал мені� ба�ытым – а�шаны� м�рін танымаймын. +олыма тиген шытырла� �а�азды� б�ріні� ��ны мен *шін бірдей. Та�ны� ат�анын к�ре алмасам да, к*нні� бат�анын, т�тыл�анын к�рмейтініме �уанамын. =мірге келген баланы� ж*зін елестете ал-масам да, �мірден �ткен жанды к�рмейтініме ш*кірлік етемін, – депті Жа�сыкелді.

поК�бошесок��и�ждожаетт

–ек

д * н

ОПТИМИСТ ƏНШІ +аза�ты� а�та�гері атан�ан к�мейі б*лкілдеген �нші

+атимолла Берді�алиев жарты �асырдан астам уа�ыттан бері батысты� жыраулы� мектебін жал�астырып келеді. М�хитты� �ндерін �уеле шыр�ап, д�ст*рлі �нерді биікке к�теріп ж*рген термеші жастайынан к�з жана-рымен �оштас�ан жандарды� бірі. Алайда, ол �нердегі

та�ынан алыстауды ойына да алмайтын жігерлі жан былай дейді:

–Мен жаратылысымнан оптимиспін. Анау-мынау �иынды�ты шыбын ша��ан ��рлы к�рмейтін �детім �аныма сі�ген. «К�зім к�рмей �алды» деп отыра бер-сем, не болма�?! &н м�тінін жаттама� т*гілі, к�рмейтін к�зіммен жо�ары о�у орнын да бітіріп шы�тым. Тек �ле� с�здерін біреу диктофон�а дыбыстап о�ып берсе болды. +�дай�а ш*кір, есту �абілетім жо�алма�ан, дереу жаттап аламын. =мірімізді� �зі арпалыстан т�рады. Сонды�тан еште�еден мойымау керек!

САЗҒА ҒАШЫҚ САИДА

Классикалы� сазды �уендерді нотасыз-а� жат-тап, к*йсанды�ты� ��ла�ында ойнайтын �ыз Саи-да Халы�ова туралы естігенсіз бе? Фортепья-на клавиштерінде с*йрік сауса�тарымен к*рделі шы�армаларды ��й�ылжытатын Саиданы� жан д*ниесі музыка �лемімен егіз. Шы�арманы ж*регімен ойнайды. Репертуарында Бетховенні�, Шостаковичті�, Шопенні� шы�армалары бар. Саида жеті жасында �атты сыр�ат�а шалды�у салдарынан �ос жанарынан айрылып, та�дырды� сынына т*сті. /стазы Ахмет Ж�бановты� немересі Дана Ж�банованы� айтуынша, пианист бойжеткенге шы�арманы бір-екі рет тартып к�рсетсе�, �а�ып алатын к�рінеді. Оралда�ы №3 музыка мектебіні� т*легі Музыка университетін де ойда�ыдай т�мамдады.

–К*рделі отадан со� бір жылдай мектепке бара алмадым. Оны� алдында музыка�а �ызы�ушылы�ым оянып, анама айтпай *йірмеге �атыс�ан едім. Ауыр�ан кезде анам заттарымны� арасынан нота д�птерін тауып алыпты. Ол кісі музыка�а �уестігімді бірден �олдады. «Жан-д*ние� демалып, алданасы�» деді. Барлы� �иынды�ты музыканы� ар�асында же�дім, – деп сыр б�лісті Саида.

2008 жылы Италияда �ткен «Джованни толен-ти» «Жас таланттар» бай�ауында *шінші орынды �анжы�алады. Румыния жерінде Шопенні� ш�кірті Карл Фильтш атында�ы Х халы�аралы� конкурста екінші орын ал�ан.

«КӨНЕМІЗ ҒОЙ, ҚАЙТЕМІЗ КӨНБЕГЕНДЕ...»

«К�неміз �ой, �айтеміз к�нбегенде» деп сай-с*йегі�ді сыр�ыратып �н салатын *ш бала�ай к�пшілікке таныс. Ж*ректен шы��ан �н ж*ректерге жетпей �оймайды. М��а�али Ма�атаевты� с�зіне жазыл�ан Сады� +анатты� осы �нін сахна�а алып шы��ан трионы бас-ая�ы бір жылды� ішінде б*кіл ел таныды. «С�тті�» ��рамында�ы Азамат &білдаев, Сапарбай Алтыбай ж�не Т�рар Т�рсыновтар Шымкенттегі к�з нашар к�ретін балалар�а арнал�ан «Iміт» мектеп-интернатыны� т�рбиеленушілері. =нерлі �рендер таудай талаптарын бірнеше рет республикалы� ж�не халы�аралы� бай�ауларда сынады. Санкт-Петербургте �ткен за�ип балаларды� «Кастальский ключ» атты халы�аралы� бай�ауынан бас ж*лдені �анжы�аларына байлап �айтты. &лемдік т�жірибеде б�рын-со�ды за�ип жандардан ��рал�ан топ болма�ан екен.

–& дегеннен жолымыз бола �оймады. «Со�ыр бала-ларды сахна�а шы�арып не керек?» деген пікірлерді де естідік. Десек те, ол бізді� �мірге деген ��лшынысымыз�а кедергі бола алмайды, – дейді «с�ттіктер».

«Та�дыр» атты к�ркем фильмде �здеріні� бейнесін с�тті ойна�ан �ландар �азіргі та�да жа�а ізденіс *стінде.

«ГУРЦКАЯДАЙ БОЛСАМ ҒОЙ...»+ара�андылы� Эльмира &уелбекова да бала к*нінен

�н салады. Ту�анынан к�ру м*мкіндігі шектеулі бол�анымен, к�кірек к�зі ояу, �мірге ��штар. Елішілік, халы�аралы� бай�ауларда ба� сынаудан да тартын�ан емес. С�зімізге д�лел, былтыр ол М�скеу �аласында �ткен «Белая трость» �айырымдылы� бай�ауына �атыс�ан жал�ыз �аза�станды� бола т�ра, же�імпаз атанды. Дарынды бойжеткенге аталмыш шара�а Диана Гурцкаяны� шы�армашылы� тобы арнайы ша�ырту

т*скен. Сайыс барысында «А Студио» тобымен �н шыр�а�ан Эльмира �уанышымен былай б�лісті:

–Фестивальге �атыс�аным *шін �те �уаныштымын. Шара туралы ар�ылы біліп, *нтаспамды жібердім. Артынша ша�ырту �а�азы келді. Сайыста Ресей, Армения, Грузия елдерінен де *міткерлер �атысты. Бізді� елімізде де жарымжан жандар *шін осындай фестивальдер �ткізілсе �ой. Арамызда сау адамдардан �алыспай, �н салып, би билеп, �нермен айналысып ж*ргендер жетерлік.

Жас дарын +ара�андыда�ы Т�ттімбет атында�ы �нер колледжіні� студенті. Диана Гурцкая сия�ты ата�ты �нші болуды армандайды. Арманы алдамаса екен.

та�ынан алыстауды ойына да алмайтын жігерлі жан

Классикалы� сазды �уендерді нотасыз а� жат

Әзірлеген Мақпал ЖҰМАШОВА

10www.nurastana.kz

Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жылТАНЫМ

�лемдік кино�а Чак Н о р р и с д е г е н а т п е н таныл�ан киноактер, кик-боксшы, каратэшіні�, азан ша�ырып �ой�ан есімі – Карлос Рэй Норрис. Ол

1940 жылы 10 наурызда Вильсон �аласында

д%ниеге келген. Балалы� ша�ы �айыршылы�та 'ткен Чак Нор-

р и с ' з і н і � к % ш і м е н т а н ы л � а н . � к е с і н і � а у з ы а р а � т а н

б о с а м а й -т ы н , ш е ш е с і Чак Норристен

бас�а екі (лды� т)рбиесімен айналысып, %йден (зап шы�пайтын еді. Норристер отбасыны� иесіз �ал�ан автотіркемені де пана жасап т(р�ан кездері бол�ан.

Орта мектепті ая�та�ан Чак к%нделікті на-нын тауып жеуді� �амымен )рн)рсені� басын бір шал�ан. Спортпен айналысу�а еш�андай м%мкіндігі де, уа�ыты да жо� еді. 16 жас�а тол�ан кезде )бден тозы�ы жетіп, шіріп т%сіп �алуды� алдында т(р�ан бір к'лік сатып алады. Сол кездері Норристі� м)шинесінен к%нде кешкілік 'зімен бірге о�ы�ан Диана Холечекті к'руге болатын. Екі жылдан со� Чак пен Диананы� басы �осылып, жеке от-басын �(рды.

Кедей отбасынан шы��ан Чакты� бар арманы – полицияда �ызмет жасау еді. По-лиция �ызметкері атану %шін басты шарт – )скери борышын 'теп, арнайы дайынды�тан 'ту керек. Чак Норрис еш ойланбастан, келіншегімен ту�ан Америкасын тастап, Кореяда�ы )скери )уе к%штері базасына �ызметке орналасады. Ол спирттік ішімдік ішпейді, темекі тартпайды, �(мар ойындар ой-намайтын. Керек десе�із, кітап та о�ымайтын. Сонда немен айналысады дейсіз �ой. �скери тапсырмалардан боса�ан кезде дзюдомен айналысатын. Спортты� ойындар�а икемі жо� Чак ал�аш�ы к%ні-а� �олын сындырып алады. Осыдан со� оны )скери �ызметтен босатады. М%лдем ж(мыссыз �ал�ан оны� ендігі ермегі у-шуы к'п �аланы аралау еді. Бірде ол �ыдырып ж%ріп бір аулада %стеріне а� киінген бір топ адамны� ая�-�олын сермеп, о�ан м%лдем таныс емес жатты�улар жасап жат�анын к'реді.

Та�дырды� жазуы да �ызы� емес пе? Оны� к'ргені «танг су до» аталатын корейлерді� к'не жекпе-жек 'нері болатын. Біра� б'где ел-ден келгендерге б(л спорт т%рімен жатты�у�а �ата� тыйым салын�ан еді. Дзюдомен айна-лысып ж%рген кездегі жатты�тырушысы Чак Норристі )лгі адамдар�а �осады. К%ніне %ш са�аттан жатты�ады. Корейлер �астарында�ы америкалы��а еш назар аудармайтын. Оны� айла-)дісті �аншалы�ты ме�гергеніне де м)н бермейтін. Біра� Чак оларды� істегендерін на�па-на� �айталап, жатты�уын одан )рі жал�астыратын. Тіпті, бас�алар�а �ара�анда кейбір �иын )дістерді ол жылдам ме�гере ба-стайды. Оны� бас�алардан ерекшелігі, 'згелер секілді жо�ар�ы шеберлікті ме�гергендігі туралы �ара белбеуі де жо� болатын. Бір с'збен айт�анда, Чак Норристі� сол кездегі жа�дайын ж%зу білмейтін адамды су�а ла�тыр�анмен бірдей еді.

Ара�а екі жыл салып Америка�а орал�ан Чак Норрис 'зін шы�ыс жекпе-жегін толы� ме�гергендігін к'рсетеді. Шы�ыс жекпе-жегін %йренгендер Америкада бірін-бірі жа�сы танитын, 'те жа�ын дос болып та кетеді. Чак та бас�а достары сия�ты 'зін каратэшімін деп атайды, біра� оны� б(л жекпе-жек т%рінен ол кезде білімі де, шеберлігі де аз-т(�ын. Достарыны� арасында да на�ыз каратэ 'нерін білетіндер жо�ты� �асы еді. Біреуі кунг-фу, енді бірі таэквандо, болма-са бас�а да толып жат�ан шы�ыс жекпе-жегін ме�гергендер 'здерін, Америкада бір-а� с'збен «каратэшімін» деп атайтын. Bарапайым ж(рт�а бас�а атау бейтаныс еді.

Ең ұзын адам

Bалдыбай Ба�ыт(лы Атажанов – Cзбекстанда Хорезм облысыны� Bоск'пір ауданына �арасты Ж(мыртау елдімекенінде 1953 жылы д%ниеге келген. 7-8-сынып о�ып ж%рген кезінде бойы тез 'се бастап, 1мектепті бітіргенде �атарластарынан тым (зын екендігі ж(ртты та��алдырады. Тыны� м(хиты жа�алауында�ы те�із флотында )скери борышын 'теп, 1975 жылы елге орал�анда оны� бойы тіпті (зарып, 2 метр 50 сантиметрге жеткен екен. Cзіні� батырлы� жырларда�ы батырлардай фантастикалы� 'су жолын «М(хитты� таза ауасы мен суды� )серінен болу керек» деп т%сіндіреді Bалдыбай а�а.

Алайда, оны� б(л ерекшелігі �анында бар болып шы�ты. Атасы Н(ржанны� бойы 2 метрге жуы�, 'з заманында беделді де, �айратты адам болыпты. Н(ржан а�са�алды� бауырлары Н(р�азы, Ж(ма�али, Н(р�алилар беделді кісілер екен. Ал, на�ашылары Bожахмет, Жат�анбай, Мар�абайлар белді палуан, �ара к%ш иесі атаныпты.

«Атанны� сарысын та�дап ж%ріп мінетін Bожахмет на�ашымды «Сары Атан» деп атап кетсе керек. Халы� аузында�ы а�ыз�а сен-сек, на�ашым сары атанына мініп ап, ой-�ырды� астында ты�ылып жат�ан (ры-�арыларды к'ріп �алса, �ар�ып т%сіп, атанды к'теріп алып олай-б(лай айналады екен. Б(ны к'рген (рылар �оры��аннан табандарын жалтыратады екен» деп есіне алады е� (зын а�амыз.

1976 жылы сол кездегі Алматы �аласында�ы Bаза� мемлекеттік дене т)рбиесі институтына «жатты�тырушы ж)не о�ытушы» маманды�ына т%сіп, оны 1980 жылы «�ызыл дипломмен» т)мамда�ан со�, Шымкент �аласында�ы Bаза� химия-техникалы� институтына(�азіргі М. �уезов атында�ы О�т%стік Bаза�стан мемлекеттік университеті) арнайы жолдамамен келеді. 1990 жылдан бастап Bалдыбай а�а о�ытушылы� �ызметке кіріседі. Е�бегі еленіп «Bаза�стан Республикасыны� волейболдан жо�ар�ы (лтты� т'решісі» ата�ын алады. Б%гінде а�амыз сол университетті� техникалы� маманды�тар�а арнал�ан дене т)рбиесі кафедрасыны� а�а о�ытушысы.

Cзіні� бойына �атысты �ызы�ты жайды Bалдыбай а�а былай баяндайды:

– Бір к%ні Алматы �аласыны� жас желек жамыл�ан к'шесін бойлап келе жат�ан едім. Розыба�иев пен С)тбаев к'шелеріні� �иылысына тая�анда алдымнан егде тарт�ан орыс )йелі шы�а келіп, «Боже мой!» деп шы��ырмасы бар ма?! Мен бір н)рсе боп �алды ма деп, �асына ж%гіріп барып «не болды сізге?»деп халін с(рап жатыр-мын. С'йтсем, алдынан (зын адам шы�а келгенде, з)ре-�(ты �алмай, шошып кетіпті(к%леді). С'йтіп, �(дай берген (зын бойыммен кейде та��алдырып ж%рсем, шошытып та ал�ан кездерім бар.

– Bолы�ыз боса�анда немен айналысасыз? –Махтым�(лыны� 'ле� кітаптарын, )деби шы�армалар о�имын.

Наурызбек Рахман�(ловты� термелерін, Дина, B(рман�азы ж)не та�ы бас�а да к%йшілерді� к%йлерін ты�даймын. Таза ауада серуендегенді жаным с%йеді.

– С%йікті та�амы�ыз? – Bаза�ты� піскен еті, ш(бат ж)не жеміс-жидектер. – Cмірлік (станымы�ыз, жастар�а а�ылы�ыз? – Cзім дене т)рбиешісі бол�ан со�, жастар�а салауатты 'мір сал-

тын (стануды, дінге бет б(руды айтып ж%ремін. – Киімі�ізді �айда тіктіресіз? – Ташкент �аласында�ы е� жа�сы тігін шеберханаларында

тіктіремін. Онда�ы мамандар адамды жылы шыраймен �арсы алып, арзан )рі тез �ызмет к'рсетеді. Перизат САТЫБАЙ

Жұмысқа да, оқуға да №21 бағыттағы автобус-пен қатынаймын. Бүгінде сол әдетімнен жаңылмай авто-бусыма кіргенім сол еді, іле-шала менен кейін ұзын бойлы аға мінді. Бұл кісінің Қазақстандағы ең ұзын адам екенін бірден білдім. Ол отырғыштардың біріне кеп жайғасты. Мен сәлемдесіп өзімді таныстырған соң, әңгімелесіп кеттік.

Өмір деген

жекпе

-жектен тұрады

Чак )скерден келгеннен кейін бір жекеменшік авиакомпания�а ж(мыс�а орналасады. Cзіні� бастап�ыда�ы арманы полиция�а т(ру %шін бір жыл к%ту керек болатын. Сосын полиция академиясына ба-рып �ата� сына�тан 'туі �ажет. Одан бас�а Америкада о�ай жолмен полиция�а ж(мыс�а т(ра алмайсы�.

Авиакомпания ая� астынан жабылып, Чак ж(мыссыз �алады. Ол Кореяда ал�ан білімі мен 'нерін сатып нан табу�а кіріседі. Ойлана келіп, 'зіні� жеке мектебін ашып ш)кірт т)рбиелеуге то�тайды. Оны� кере-мет 'нерін ба�ала�ан ш)кірттері жарнама�а т%су %шін, оны теледидар�а ж(мыс�а ша�ырады. Осы жарнамада бірнеше �абатты та�тай мен кірпішті теуіп, (рып сындырып, к'рермендеріне керемет )сер �алдырады. Б(л жарнама сол кездегі е� %здіктерді� �атарынан саналады. Каратэ Чак�а к'п табыс )келеді, нан тауып жеу %шін �ана емес, 'зін жарнамалау�а да керемет себеп болады.

Чак Джо Льюисті� ке�есі бойынша 1965 жылы Лос-Анджелесте 'ткен «Барлы� ж(лдыздар» атты жарыста шы�ыс жекпе-жегі бойынша 'мірінде т(��ыш рет же�імпаз атанады. Осыдан кейін бес жыл бойы Халы�аралы� беделді жарыстар�а �атысып, к'птеген шеберлермен кездеседі ж)не барлы� кездесулерін тек же�іспен ая�тайды.

Сол же�ісімен �(тты�та�андарды� ара-сында Брюс Ли де бар еді. Брюс Лиді� ар�асында Чак Норрис кино )лемімен таныса бастайды. Pш жыл 'ткеннен кейін Брюс Ли оны «Апатты команда» картина-сына т%суге ша�ырады. Чак б(л фильмде ауыр мінезді о��а�арды� р'лін сомдайды. Сценарий бойынша ол бар-жо�ы бір ауыз с'з �ана айту керек бол�ан. Эпизод 'тте с)тті шы�ады. Осы фильмге Чак Норрис )лем чемпионатыны� финалды� кездесуінен шы�а сала келіп т%седі. Онда�ы оны� сын�ан жа�ы мен к'герген к'зі де фильмге таби�и ре� бере т%седі. Чак б(л фильмдегі 'зіні� р'ліне к'�ілі толмайды. Екінші т%скен «АйдаRарды� жолы» фильмінде о�ан т)п-т)уір р'л сомдау�а тура келеді. Б(л фильмде ол Брюс Лиді� �олынан �аза табатын жалда-малы �анішерді� р'лін ойнайды.

1973 жылы Брюс Ли �айтыс бол�аннан кейін Чак Норрис 'зін ешкімге керек емес-тей сезінеді. Оны кино�а т%суге ешкім ша�ырмайды. Жатты�тырушылы� �ызмет те жалы�тырады. Bол астында ата�ты ак-терлер Элвис Преслиді� )йелі Присцилла, Стив Маккуин, т.б. жатты�атын. Осы кезде Маккуин оны актерлік мектепке о�у�а т%суді (сынады. Мектепке бару�а зау�ы со��анымен, оны� жолын байла�ан бір-а� н)рсе - сол кездегі Голливудта актерлік мектепті бітірген 16 мы� ж(мыссыз актер бар болатын. Б(л кезде оны� жасы 34-те еді. �йтсе де, ол актерлік мектепті бітіріп алады. Cмірге 'зі басты р'лдерде ойна�ан «Ж(лдызды� к%ші», «Жал�ыз �ас�ыр», «Із-т%ссіз жо�алушы», «Дельта» б'лімшесі», т.б. секілді картиналар д%ниеге келді. Оны� кино )леміндегі е� басты ерекшелігі, барлы� эпизодтарды �арапайым т%рде алып шы�уы еді. Чак Норристі� 'зі бір с(хбатында:

– Cзіме 'зім кеше кім едім, б%гін кіммін деген с(ра�ты жиі �оямын. Cте нашар от-басында д%ниеге келдім, бар арманым по-лиция болу еді, о�ан жете алмадым. А�ыр со�ында каратэмен айналыстым, соны� ар�асында ата�ты киноактер, жекпе-жек шебері, АBШ-ты� б(рын�ы президентіні� е� жа�ын досы атандым. Cткен 'міріме �арап б%гінгі 'міріме ризамын. Мені� ойымша, 'мір деген - жекпе-жек. �рине, жекпе-жекте тек на�ыз жігіттер �ана же�іске жетеді. Енде-ше, менде тек на�ыз жігіттерді экран�а алып шы�уым керек. Экранда�ы мені� жаса�ан р'лдерім, мені� 'зім десем де болады, - деп ой тар�атады.

Bалай десек те, Чак Норрис 'мірден 'з орнын тап�ан адам. Онымен ешкім дауласа алмайды. Ол б%гінде )рбір к'рерменіні� с%йіктісі бола білді. Тола�ай табыстар�а жеткізген оны� �арапайымдылы�ы еді.Азат ҮСЕН

www.nurastana.kz11Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жыл

КҮЛТӨБЕ

БІР КЕЗДЕРІ ЕКІНШІ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК СОҒЫСТА КЕҢЕС ОДАҒЫНЫҢ БАТЫРЫ АТАЛҒАНДАРДЫҢ САНЫ ЖАҒЫНАН ҚАЗАҚТАР КСРО ХАЛЫҚТАРЫ ІШІНДЕ ТӨРТІНШІ ОРЫНДА ДЕП МАҚТАН ЕТЕТІН ЕДІК. КЕЙІН СОЛ 96 БАТЫРЫМЫЗДЫҢ ҚАТАРЫ ТОЛЫҒА ТҮСТІ. ОСЫДАН БІРАЗ УАҚЫТ БҰРЫН «102-НШІ БАТЫР» ДЕГЕН ШАҒЫН АҚПАРАТҚА КӨЗІМ ТҮСТІ. ЧЕШЕНСТАНДАҒЫ СОҒЫСТА ҚАТАРДАҒЫ ҚАЗАҚ САРБАЗЫ ЕРЛІКПЕН ҚАЗА ТАУЫП, РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫНЫҢ БАТЫРЫ АТАНЫПТЫ.ЕРЛІК – ЕШҚАШАН ӨЛМЕЙДІ. БІРАҚ, НЕ ҮШІН, КІМ ҮШІН? ДЕГЕН САУАЛ ЕРІКСІЗ МАЗАЛАЙДЫ.

�ткен �асырды со �ы он жылы КСРО ��рамында�ы елдер �шін та�дырлы кезе болды. 1991 жылы б�рын�ы ода�тас республикалар толы� т!уелсіздігін жариялап болды. Бас-басына жеке ша ыра� к%терген егемен ел-дер шеруі Ресей ��рамында�ы автономиялы� респуб-ликалар мен автономиялы� округтар�а дейін ала к% іл, д�рбеле ту�ызды. �згелер %з мемлекетіні туын желбіретіп жат�анда, тарихи м�мкіндікті біз неге пайдаланбаймыз деген ой темір ��рсауда�ы жаралы ��стай бас�а ж�ртты да к%кірегінде �йы�тап жат�ан намысын оятты.

«Жыланды �ш кессе де, кесірткелік !лі бар» де-гендей, �анша !лсірегенімен, ол кезде М!скеу м�ндай �рдіске жібермейтін еді. �йткені %зіні мемлекет есебінде тіршілік етуіне �ауіп т%нетін. Сонды�тан тез ес жиып, !р�айсысы !р т�с�а тарт�ан демократтар�а да, б�л�ынып, мінез к%рсеткен ��рамында�ы автономиялы� ��рылымдар�а да ерік бермеді.

Сол кездерде тіпті, Свердловск облысыны губер-наторы осы % ірде Орал республикасын жариялама� бол�аны да есімізде. Татарстанны тол�уын беделді ел президенті Миртемир Шаймиевті а�ылман сая-саты басты. Ал 2ап тауында�ы кішкентай Чешенстан М!скеуді айт�анына к%нбей, айда�анына ж�рмей, 1991 жылы 27 �азанда т!уелсіз Ичкерия республи-касын жариялап жіберді. Б�л �лкен со�ысты басы еді.

Ш!мілді �ызу �анды �рпа�тары Ке ес армиясыны генералы Жохар Дудаевты %з президенті етіп сайлап, б�кіл ��рылымдарын, экономикасын, саясатын дербес бас�ару�а к%шті.Елта басы, туы, !н�раны болды. М�найды т�т�асын %з �олдарына алды. Ичкерияны !скерін жаса�тады. Біра� Ичкерия республикасын !лем елдеріні бірде-бірі мойында�ан жо�.

<ш жылдан кейін 1994 жылы желто�сан ай-ында М!скеу Грозный�а !скер кіргізді. «Чешен со�ысы» аталып кеткен т�сініксіз со�ыс осылай лап ете т�сті. ?уре-сарса �а т�сірген осы бірінші «Чешен со�ысы» 1995 жылы 31 тамызда Хасавюрт келісімімен ая�талып, Ресей !скеріні Чешенстаннан шы�арылуымен т�йінделді. Ресми м!лімет бойынша Ресей 4103 жауынгерінен айрылды, 1231 сарбаз ха-барсыз кетті, 19 794 солдат жараланды. Біра� Солдат аналары комитетіні м!ліметіне �ара�анда, 14 000 сарбаз опат бол�ан екен.

2ап тауы �ара жамылды...

�ткен �асырды со �ы он жылы КСРО ��рамында�ы лдер �шін та�дырлы кезе болды. 1991 жылы б�рын�ы да�тас республикалар толы� т!уелсіздігін жариялап

Ажалға қарсы шапқан Ажалға қарсы шапқан батырбатыр

***?лі к%п еште е т�сініксіздеу сол кезде жер-жерде

чешен хал�ыны к�ресін �олдаушылар да табыл-май �ал�ан жо�. 2аза�станнан Рафаэль Ниязбеков, Iабиден 2�лахметов сия�ты а�ын-жазушыларды Грозный�а барып, %здеріні жалынды жырларын о�ып, к% ілдерін білдіргені есімізде. К%зі жойыл�ан 2ап тауында�ы отрядтар �атарында бірен-саран �аза� жігіттері бол�аны туралы да а�параттар жары� к%рді.

Со�ыс то�тады дегенмен де, Грозныйда �алдырыл�ан Ресей !скеріне �арулы топтар тарапынан жиі-жиі шабуылдар жасалды. Чешенстан мен Да�ыстанны

“ “

1996 жылы Грозныйда шайқас өршіп, екі жақ өліспей беріспей тұрған. Сарбаздар күндіз-түні блокпостар-ды күзетеді. Жағдай тым күрделене түскен кез. Бұл уақытта Жантас санитарлық бөлімде жатыр еді. Әскери бөлім басшылары: «Сырқат сарбаздар қатарынан сапқа тұра алатын кім бар?» деп сұрағанда, әлі емделіп болмаған Жантас бірінші бо-лып тілек білдірген екен.

орманды таулы % ірлерінде сепаратистер отрядтары к%бейді. Халы�аралы� ла кестік �йымдарды �атысуы к�шейді. Б�л шын м!нінде со�ысты жа аша сипат ал�анын к%рсетті. 2анды �ыр�ындар к�шейе т�сті.

Майданны екінші жа�ында, Ресей !скеріні сапында �аза� жігіттері де ж�рді. Соларды бірі – Ау�анстан со�ысыны батыры �ш�ыш 2айыргелді Майданов 2ап тауында�ы бір �ыр�ында ас�ан ерлік к%рсетіп, �аза тапты. Ресей батыры атанды. Біра� осыны %зін сан-са��а ж�гіртіп, м�сылмандар�а �арсы со�ысты деген к%з�араста�ы ж�рт та кездесті. Ал оны саясатпен ісі жо�, жауынгерлік міндетін адал ат�ар�ан

азаматты�ы жайына �алды.Сондай рухы биік ерлікті та�ы бір �аза� жігіті Жан-

тас Ба�ытжан�лы Жолдынов к%рсеткенін к%пшілік біле бермейді. Ол 1994 жылы Орынбор облысыны Домбровский ауданды� !скери комиссариатынан ша�ырылып, Сібір !скери округінде �ызмет еткен. Ресей ішкі !скеріні ��рама полкі сапында бірінші «Чешен со�ысына» �атыс�ан. Мектепті бітірген со , шаруашылы�та т�рлі ж�мыстар ат�арып, комбайн-шы бол�ан жас жігітті та�дыр осындай сын тезіне сал�ан.

1996 жылы Грозныйда шай�ас %ршіп, екі жа� %ліспей беріспей т�р�ан. Сарбаздар к�ндіз-т�ні блок-постарды к�зетеді. Жа�дай тым к�рделене т�скен кез. Б�л уа�ытта Жантас санитарлы� б%лімде жатыр еді. ?скери б%лім басшылары: «Сыр�ат сарбаздар �атарынан сап�а т�ра алатын кім бар?» деп с�ра�анда, !лі емделіп болма�ан Жантас бірінші болып тілек білдірген.

11 тамыз к�ні ��рамында Ба�ытжан бар полкті арнайы тобы Грозныйды т�бінде бейбіт т�р�ындарды �аладан шы�уына м�мкіндік беретін д!лізді �ауіпсіздігін �амтамасыз етіп т�р�ан еді. Бір кезде к�тпеген жерден олар�а �арулы сепаратист жаса�тарыны �лкен к�ші шабуыл жасайды. Жан алып, жан беріскен �ыр�ын шай�ас басталады. К�ші басым жау жан-жа�тарынан ты�сырып, о�ты астына алады.

Жантас жолдастарымен бірге сепаратистерді біразын жер жастандырады. �зі де екі ая�ынан бірдей о� тиіп, ��лайды. Біра� �айратты жігіт жара�атына �арамай, жатып алып, атыса береді. Жау жа�ында�ан �стіне, жа�ындап, �ыспа��а !бден ал�ан кезде командирлері б�кіл топты %лімге байламас �шін біртіндеп шегінуге шешім �абылдайды. 2ыршын жас сол с!тте де рухыны к�штілігін к%рсетіп, сарбаздарды сытылып кетуі �шін жат�ан орнында �алып, жауды бетін �айтару�а р��сат с�райды. С%йтіп, сарбаздар кейін шегініп бара жат�анда, Жантас сепаратистерді бас к%тертпей о�ты астынан алады. 2ансырап жатып, �айтпай шай�ас�ан �аза�ты ер �ланы, о�ы таусыл�анда %зін �ол�а т�сіру �шін т%ніп келіп �ал�ан д�шпандар�а автоматыны �анжарын ке-зей �мтылып, жолатпайды. Біра� бетпе-бет келген жау д!л жанында т�рып атып жібереді. Б�л кезде Жантас бар-жо�ы 20 жаста еді.

Жолдастарын ��т�арып, %зі ерлікпен �аза тап�ан Жантас Жолдынов�а 1998 жылы 26 �а тарда Ресей Федерациясыны Батыры ата�ы берілді.

Ресей Ішкі істер министріні 2003 жыл�ы 27 �а тарда�ы №67 б�йры�ымен оны есімі Сібір !скери округі ІІМ �арасты №5427 !скери б%лімі ��рамыны тізіміне м! гілік жазылды.

Новосібірдегі РФ Ішкі істер !скері Сібір айма�ты� бас�армасы �имаратыны алдына ескерткіш белгі �ойылды. «Красный чабан» елді мекеніндегі бір к%ше Ба�ытжан Жолдыновты есімімен аталады. Жыл сай-ын м�нда Ресей Батырыны ��рметіне волейболдан жарыс %ткізу д!ст�рге айнал�ан.

***Тарихты %тпелі бір кезе індегі аласапыранда

2ап тауында т�тан�ан со�ыс %рті кейбіреулер айтып ж�ргендей, м�сылмандарды �асиетті со�ысы емес, чешен хал�ыны т!уелсіз ел боламыз деген таби�и т�йсігін пайдалан�ан халы�аралы� сепаратистер ла ынан ту�ан !рекет еді. Сол т�сініксіз со�ыста онда�ан мы бейбіт т�р�ын мен сарбаздар �атарында �аза�ты �ара баласы да шейт болды. Біра� %з міндетін со ына дейін адал ат�арды.

Алаш рухыны ерлік д!ст�рі осылай �айда ж�рсек те, �андай жа�дайда да мазда�ан шыра�тай жанып т�ратынына т!убе дейсі . Жантас сынды батыр �ланны ерлігі соны бір ку!сіндей... Айдар Есембаев

12www.nurastana.kz

Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жылСТИЛЬ

Әйгерім БАТЫРҰЛАНҚЫЗЫ , геодезист-картограф:

– «Адам к�ркі – ш�берек». Сонды�тан �р уа�ытта �демі киініп ж�ргенге не жетсін?! �з басым «Мега», «Хан шатыр» сауда орталы�тарында"ы бутиктерден киінемін. #рі елордада"ы �$рылыс компанияларыны& бірінде �ызмет ететіндіктен, жала�ым да жо"ары. Ж$мысыма байланысты к�бінесе спортты� �лгідегі киімдер алу"а тура келеді. #р айлы"ымнан бір киім са-тып алу мен �шін д�ст�рге айнал"ан. Киім та&дарда �$рбыларымды немесе сі&лімді ертіп шы"амын. Анам тігінші бол"анды�тан, кейде к�&ілімде ж�рген с�нді к�йлектерді �зі тігіп береді.

БҮРКІТ, әнші:– Мен �шін киімді �ай жерден сатып

ал"аным ма&ызды. К�нделікті киетін киімдерімді шетелге бар"анда алып келемін. Сапалы бренд киімдерді арзан ба"а"а ала алмайтыны&ыз аны�. Бізді& елде �андай сауда орталы"ы болса да, на"ыз «Армани» немесе «Кавалиді&» �німдерін таппайсыз. М�селен, осы-дан біраз жыл б$рын Франция"а 600 еуро"а бір жемпір ал"ан едім, �лі киіп ж�рмін.

Айнұр БЕРІКБОЛОВА, дәрігер:– М�мкіндік болса, �рине, со&"ы

�лгідегі с�нмен киініп ж�ргенге не жетсін?! К�п уа�ытым ж$мыста � т е т і н д і к т е н , к � п к и і м а л у " а

Сəн арифметикасыСəн арифметикасы СІЗ ҚАЙДАН КИІНЕСІЗ?

ШОПИНГ

-ШОЛУ

Жола�тар. К�лдене&інен, тігінен, жі&ішке немесе �алы& жола�тар ерекше с�нде. #сіресе, а�-�ара жола�тар"а басымды� бергені&із ж�н.

Тор. 3йреншікті а�-�ара торшалармен �атар, жасыл, сары т�стегі торлар с�нге енгізілмек. Олар танымал Louis Vuitton к�рсетілімінде жиі кездесті.

Экзотика. С�нгерлер экзотика та�ырыбына да назар аударту-ды ж�н санапты. 8$с, г�лдер сынды �рнектері бар киім сатып алса&ыз, �кінбейсіз.

«Ж$мса� тол�ындар». Б$л на"ыз к�ктемгі тренд. Б�рмелі к�йлектер же&ілдік пен н�зіктік сыйлайды.

Металлик. Жар�ырау"а дайындалы&ыз. Б$л трендті Burberry, Christian Dior, John Paul Gaultier с�н �йлері �олдап отыр.

Алтын т�стес жылтыра�тар. 2013 жылды& к�ктем-жаз маусым-дарында жылтыра�тарды �ара т�спен �йлестіріп киі&із.

Б$рша� тренд. Гардеробы&ызда б$рша� к�йлектер болса, �уаны&ыз! Биыл олар �айта с�нде.

Тропикалы� суреттер – б$л к�ктемні& е& ысты� тренді.

НЕМЕСЕ

Көктемгі сән-2013

�ызы�паймын. Киімні& сапасына м�н беремін. Матасы терлетпейтін, бой"а �онымды болса, ба"асына да �ара"ан емеспін. Ай сайын киім ала-мын деп ма�тана алмаймын. Біра� жыл мезгілдеріні& ауысуына байланысты д�кен, сауда орталы�тарын аралап т$рамын.

Алмат МӘЛІКОВ, студент: – Студент бол"анды�тан, ортама

�арай киінуге тырысамын. Кейде сауда орталы�тарынан, кей жа"дайда орталы� базардан да ала беремін. Брэнд �уалау"а �лі е&бекке араласпа"анды�тан, �алтам к�тере бермейді. «Мынау – арзан, мы-нау – �ымбат» киім деп еш�ашан б�лген емеспін. Бастысы, жарасымды болса болды.

Кофта, жейде – 2500-ден 12 000 те�геге дейін

Джинсы – 3000-нан 10 000 те�геге дейін

К�йлек – 5000-нан 15 000 те�геге дейін

Ая� киім – 5000-нан 15 000 те�геге дейін

Сырт киім – 5000-нан 20 000 те�геге дейін

С�мке – 3000-нан 10 000 те�геге дейін

БРЕНДТЕРДІ БІЛЕ ЖҮР!

Pull & Bear – ерлер мен әйелдерге арналған киімдер шығаратын танымал испан бренді. 1991 жылы сән нарығына алғашқы өнімдерін шығара бастаған бренд сапа, стиль, баға атты үш ұғымды басты орынға қойды. Б�гінде аталмыш сауда белгісі �лем бойынша с$раныс�а ие. К�бінесе, casual стиліндегі

киімдер тігетін фирма к�йлек, кеудеше, белдемше, шалбардан бастап ая� киімге дейін са-тады. Pull & Bear брендіні& 1995 жылы Мальта мен Грекияда б�лімшелерін аш�ан д�кендері

аталмыш елдерді& с�н ке&істігін жаулап алды. Танымалды"ы арт�ан компания �німдері 1997 жылы Израильге жол тартты.

2001 жылы SICKONINETEEN атты жа&а киім �лгілерін шы"ар"ан со& компанияныы& беделі б$рын"ыдан да арта т�сті. Осылайша, 2002 жылы Ливан, Мексика, Бахрейн, Словакия нары"ын

«жаулап» алды. 2004 жылы Ресейге, кейіннен Т�ркия, Франция, Чехияда д�&гіршек аш�ан Pull & Bear бізді&

елді& д�кендерінде де бар.

1. Диета�а отыру. М$ндай �згеріс а"за"а �сер етіп, к�&іл к�йі&із б$зылып, ас �орыту �абілеті&із на-шарлауы ы�тимал.

2. Косметикалы� т�жірибе жасау. Б$рын сіз пайдаланба"ан т�сіл теріні �ызартып, �абырша�тандырып, тіпті к�герген да� �алдыратынын есте $ста.

3. Шаш�а т�жірибе жасау. Химиялы� б$йралау немесе бас�а т�ске бояу проблема ту"ызуы м�мкін.

4. #й�ыны� �анбауы, к�п ж%мыс істеу. Кейбір шаруаны жа�ын адамдары&ыз"а сеніп тапсыр"ан ж�н.

5. Ж�ндеу ж%мыстарын бастау, к�шіп-�ону. �мірі&ізде онсыз да �лкен �згерістер болып жат�ан ша�та, ж�йкеге шамадан тыс салма� т�сірмеген абзал.

Кез келген қалыңдық үшін той алдындағы екі апта – ең маза-сыз мезгіл. Wеdding журналы жұртшылықты той қарсаңында тым «қауіпті» саналатын 10 әрекеттен сақтандырады. Осы 10 әрекеттен аулақ болғандар үшін барлығы сәтті аяқталуға тиіс. Сонымен, той алдында мыналарды жасамаған жөн:

1010 зиянды әрекет зиянды әрекет

Жер көбесі сөгіліп, есіктен көктем-ару да аттады. Сәнге бей-жай қарай алмайтын кез келген нәзікжанды гардеробын жаңартуға кірісетіні айтпаса да түсінікті. Сонымен, биылғы сәндегі трендтер қандай екен?

6. Сауы��%марлы��а салыну. С�йікті&мен той алдында ауыр с�зге келіп �алуы& оп-о&ай. О"ан жол бер-меген ж�н.

7. Болаша� жары�мен �арым-�атынасты� «а�-�арасын» аны�тау. Оны& со&ы к�дімгі драма"а айналып кетуі к�дік.

8. #са�-т(йекке м�н беру. Б$л к�ні е& бастысы Сен ж�не Ол екенін естен шы"арма.

9. К��ілсіз ойлар�а берілу ж�не барлы� ��гімеге �%ла� т(ру. Кейбіреулер шамадан тыс білгішсініп, с�тсіз ая�тал"ан некелесу туралы мы-сал келтіре бастауы м�мкін. Ондай «естеліктерді» ты&дауды& �ажеті жо�. Сенде б�рі бас�аша болатынына сен.

10.Той �амымен ж(ріп, бір-бірі туралы «%мытып» кету. Б$л к�ндері к�бірек бірге болу"а тырыс�ан д$рыс.

Бетті әзірлеген Мақпал ЖҰМАШОВА

www.nurastana.kz13Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жыл

ҚОЛТАҢБА

Өткен жылы Мәдениет және ақпарат министрлігінің ұйымдастыруымен Тәуелсіздік күніне орай «Біздің ел осындай!» атты республикалық деңгейде ерекше айтыс өткені өнер сүйер ағайынға жақсы мәлім. Бұл айтыстың ерекшелігі – аймақтардан сұрыпталып, топ жарған жеңімпаздар ғана қатысып, бас жүлдеге алтын домбыра тігілген болатын. Сол айтыста сөз тапқырлығымен, талан-тымен көзге түскен жас ақын Мейірбек Сұлтанхан тек ақтық сында ғана қарсыласына жол бер-ген еді. «Нұр Астана» журналисі де бүгін айты-скер ақынмен сұхбатты жыр тілінде жүргізгенді жөн көрді.

Айта алмаса, ақынның өзіне сын!

Олжас: – Жиналанда мы�тылар жырын т�ккен,Б�лек десті айтыстан б�рыны �ткен.Жа�а айтыс ойы�нан шыа алды ма,Т�уелсіздік тойында д!бірлі �ткен?

Мейірбек:– Жасал�ан жыр б�йгені� жа�ашалап,Ба�асын халы� берді тамашалап.Айтысты� м�ртебесі к�терілді,Алтындап домбырамды �ара шана�.

Дода�а домбыра алып �айта кірсек,Жабыр�а�ан жанымыз жай табушы ед.Ойымыздан шы��аны осы болар,Халы�ты� ойын о�ып, айта білсек.

Олжас: – Басым боп Балынбекті �т�анменен,Суырылып а�ты� сына шы��анменен,Ел к!ткендей болмады не себепті,Айтысы� осал шы�ты М�хтарменен?

Мейірбек:– Ж$рт ойлап ед «б�йгені осы алды-ау» деп,Б$рын�ы �ар�ынымнан осалдау боп,Жандарбектей ала�дап бауырыма,А�ты� сында к�ріндім боса�дау боп.

Ерім деп &міт артып, ел сенгесін,Теректей т$ла бойым те�селмесін.Барлы�ын д�лдейді болаша�ым,(нерім бір айтыспен �лшенбесін.

Олжас: – С�з сыйлап ж!рген �лсы� с�з �ара,Сол �нермен келесі� озып ала.Ал, айтыста аузы�ды буандай �ып, Шынды�ты айт�ызбаан кезі бар ма?

Мейірбек:

– Сырт к�зге к�рінгенмен а��аладай,(тірікті� іші лас ат�орадай.Шынды� іздеп табудан б$л �о�амда,Шы��ысханны� моласын тап�ан о�ай,

Шынды�ты� шерте алмаса� шежіресін,Торда�ы тоты�$стай сезінесі�.«+ызыл тіл кісендеулі �олым емес»,Айта алмаса а�ынны� �зіне сын!

Олжас: – А�ынны� боланменен к�п арманы,Мы�тысы, ел жо�шысы бола аланы.*зегі�ді �ртейтін �лі к!нге,+ай бір т�сты айтар е� �оамдаы?

Мейірбек:– Айтысты� экраннан жо�ал�аны,Е� басты кемшілігім �о�амда�ы.Т�л �нерім т�рімнен орын алмай,К�ріс,т&рік жаулады телеарнаны.Айтысты аптада бір к�рсетпейді,+ос�анымен «Хаба» мен «Еларнаны».«Бинго�а» да �иятын бір са�атын,Біздерге келген кезде бере алмады.+айран бізді� �аза�ты� текті �нері,Дениз бен Жумонды да же�е алмады.

Олжас:– Т�лпар боп талай керме !зіп келді�,Б!гін де �аиданы б�зып к�ргін.Шынды�ты жырлап ж!рген а�ын еді�,Айтысты� кемшілігін тізіп к�ргін.

Мейірбек:– Дейсі� �ой: «келген ойды айт, $стама»,+азбаласа мін шы�ар �ай т$ста да.Е�сені жа4андану езген кезде,Ел рухы� к�терер Айтыс �ана!

Жыр-сұхбатты жүргізген Олжас СӘНДІБЕКҰЛЫ

САЯҚ АДАМОсы кісіні елді� б�рі де біледі. Ол �ркез к�ше кезіп ж&реді. Театр�а

да барады. Базарда да бой к�рсетеді. +ыс�асы, ж$мыр бастылар барар жерді� б�рінде де ол бар.

Біра�, бір та��аларлы�ы – ол &немі жал�ыз. Ешкімге жуымайды. Ешкіммен тілдеспейді. Ешкімге сыр ашпайды. Сосын да ол адам – ж$мба� адам.

5небір к&ндері с�зше� еркектер оны с�зге тартып, ішкі сырын білмекке ниет жасап та к�рді.

- С�йлессек �айтеді?- деп іштарта с�йлегендерге к&ле �арап алады да, �з ж�німен кете барады. Тіпті болма�ан со� бір тікмінез еркек оны �олты�тап алып:

- Менімен с�йлесесі�, - деп �ор�ытып та к�рді. Анау &ндемейді.- С�з айтпаса�, жібермеймін.Сонда �ана бір ауыз с�з айтыпты:- Сізге не жаздым?...- Неге с�йлемейсі�? Сені� бір $рты� іші�де...- 5уелі с�зше�дермен к&рес.- 8ндемегендерден &йдей б�ле шы�ады дейтіні ше!- Ол жал�ан т&сінік. 8ндемеу – б�рінен бас тарту...Б$ны естіген тікмінез еркек с�зден тосылып �алыпты. Не деп жауап

айтарын да білмепті. Ал, Сая� адам �з ж�німен кете барыпты.Осылайша, ол адам бізбен бірге �мір с&ріп жатыр. 5рине, �р адам

�алай �мір с&рем десе де �з еркі. С�зше�ні� б�рі жа�сы адамдар деуге болмас. Сол сия�ты &ндеместі� б�рін жаман деу �иянат болмасына кім кепіл?

Бір к&ні осы адам�а арнап бір а�ын �ле� де шы�арып жіберді. Сол �ле�ні� бір жерінде:

- Ой асылын �з ішінде аяла�ан,- Мен са�ан �ызы�амын, Сая� адам!- депті.Біз осы, адамдар-ау, кей-кейде сол Сая� адамдар�а да ой к�зімен

�арай алса�шы!Сіз де сол Сая� адам�а бір жерлерде кездесіп �ал�ан жо�сыз ба, а?...

* * *М$ндайда �аза� айт�ан: «С�йлегеннен &ндемеген ана�$рлым

ауыр.»Ал, Елес айтады: «Мы�тылы� – шыдамдылы�!»

ҚҰЛ МЕН ҚУАйдалада, елсіз жат�ан сар далада екі кісі кездесе кетті. Екеуі де �бден

ары�ан, �лсіреген, шарша�ан. 8сті басы алба-ж$лба еді.Содан бір-біріне �арап т$рды да:- 5й, сен кімсі�? – деді �ысы� к�з біреуі.- (зі� кімсі�? – деді �ал�ан �$ла� екіншісі.+ысы� к�з – кезінде ана ауылды да, мына ауылды да �ан �а�сат�ан

�йгілі +у болатын.+ал�ан �$ла� – бір кездері бай ауылыны� �ызметін істеп, отымен

кіріп, к&лімен шы��ан +$л болатын.Енді +у айла�а к�шті.- Сені� ж&зі�мен мейірім т�гіліп т$р екен, - деді. – Шамасы талай

кісіге жа�сылы� жаса�ан жан боларсы�?- М&мкін, - деді +$л. Ішінен ананы� жылы с�зіне масайрап та

�алды.- Айып болмаса, ана дорба�да тіске басатын бірде�е бар болар, - деп,

+у ж$тынып �ойды.- +ат�ан нан бар.- Бере �ойшы. 8ш к&ннен бері н�р тат�ам жо�.- М�, алып же.+$л дорбасын �олына $стата салды.+у дорба ішіндегі �ат�ан нанды кеміріп $за� отырды. +$л осы с�тте

к�з шырымын алып, кішкене �ал�ып та алды.Арада аз-кем уа�ыт �ткенде, +$л $й�ысын ашып:- Ал, жол болсын? – деп, сауал �ойды.- Ана ауылдан шы�ып, ана ауыл�а бара жатырмын.- (зі� �ай ауылдансы�?- Ертеде ана ауылда бол�ам, �азір мына ауылды� ар�ы жа�ында�ы

ауылдамын.- Ныспы� кім?- +убергенмін. Сен ше?- Мен +$лбергенмін.- Е, т&сіндім, - деді +уберген. – Сен де мен сия�ты жан екенсі�.- Неге олай дейсі�?- Сені� де т&пкі ауылы� белгісіз болды �ой.+$лберген бас изеді.Ол екеуі б$дан �рі бір-біріне сауал �ой�ан жо�. Орындарынан т$рды

да, батысты бетке алып, ж&ріп кетті.Б$лар – +$л мен +у еді. Бір-біріне несін айтады? Айта �оятындай

�андай тегі бар еді десейші!...* * *М$ндайда �аза� айт�ан: «+$л мен �уда тек болмайды».Ал, Елес болса былай дейді: «Тексіздікті� шы��ан тегі бір.»Жолтай ӘЛМАШҰЛЫ

(Жалғасы. Басы өткен нөмірлерде)(Жалғасы. Басы өткен нөмірлерде)ЕЛ мен ЕЛЕСЕЛ мен ЕЛЕС

МЕЙІРБЕК СҰЛТАНХАН, айтыскер ақын:

14www.nurastana.kz

Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жылДРАЙВ

Биыл қалай боларын кім білс ін , былтыр жарты жылдың өзінде Қазақстанның ресми дилерлер і 4 8 мың мәшине сатқан екен. Бұл оның алдындағы жылдың осындай кезеңіндегіден 2,2 есе көп деген сөз. Автосалондарда жаңа көл іктерд ің орташа ба ға сы 2 7 - 2 8 мың доллардың айналасында болды. Бұл қаншалықты әділ баға?

Леруаны с�зіне �ара�анда, Toyota Fortuner к�лігін бізді елімізде шы�аруда�ы ма�сат жол тал�амайтын к�лік �ндірісі желісіні бір кемшін т�сын толы�тырудан туында�ан к�рінеді.

« � а з а � с т а н н а р ы � ы н д а RAV4, Land Cruiser Prado/200, H i g h l a n d e r с и я � т ы т � р т

Бағасы «арзан» Lamborghini

Көздің жауын алып, жұтынып тұрған Lam-borghini Urus көлігі 2016 жылдың соңына қарай өндірістік негізде шығарылады екен. Autocar басылымына берген сұхбатында Audi компаниясының басшысы Руперт Штадлер осылай деп мәлім етті. Оны айтуынша, жаа н�с�а Porsche Cayenne,

Volkswagen Touareg ж!не Audi Q7 сия�ты MLB т��ырта�анына жасал�ан. Б�л к#ндері Словакия елі �айта шы�аруды �ол�а алып жат�ан ал�аш�ы Bentley кроссовері де тура осындай негізде ��растырыл�ан. �азірше еш�андай на�ты ресми а�парат жо� болса да, Lamborghini Urus к�лігін ��растыру осы жерде �йымдастырылуы м#мкін деседі мамандар.

Штадлер к�лікті �орабы жеіл материалдар-мен ж!не пластиктен жасалатынын айтады. Мотор жа�ына келетін болса�, 600 ат к#шіне те бола-тын сия�ты. Біра� на�ты м!ліметті Lamborghini басшылы�ы к�лікті техникалы� �ыр-сырын !бден зерттеген со беруді к�здеп отыр. �азірше белгілісі – к#ш агрегатыны к�лемі ж!не онда неше цилиндр болатыны (V10 немесе V8).

Б��ан дейін Lamborghini Urus м!шинесіні ба�асы 170 мы еуро маайында болатыны хабарлан�ан. Ал б�л осы �ндіруші шы�аратын осы желідегі к�ліктерді е арзаны.

«Тойота Мотор Европа» компаниясының президенті Дидье Леруа таяуда қол қойылған келісімге сәйкес, Қазақстанда осы көлікті шығаруға байланысты жоспарларымен бөлісті.

Жаа м!шине алу #шін �аза�станды�тар �алтасынан �анша арты� т�лейді? М!шине са-тып ал�ысы келетіндер �атары айтарлы�тай �л�ая т#скенімен, сол 27 мы долларлы� к�ліктер тадауы аз. К�лік��мар адамдар негізінен Америка к�ліктері арзан дейді. Мысалы, BMW (128) к�лігіні мотор �уаты 230 ат к#шіне те н�с�асы онда – 31 200 дол-лар. Ал бізде осыны 125 АТ ( 218 ат к#ші) н�с�асы 46 мы доллар�а сатылады.

Та�ы бір мысал, Jeep Grand Cherokee А�Ш-та кемінде 27 195 доллар т�рса, �аза�стан мен Ресей-де – 61,3 мы доллар. Америкада Volkswagen Golf GTI – 23 995 доллар болса, бізде 34, 2 мы доллар шамасында.

Айырмашылы� �андай? Америка м!шинелері шын м!нінде арзан. Дегенмен, ол елден �ымбат м!шине сатып алушылар �тады екен. Жаартыл�ан Q5 м�хитты ар�ы бетінде 35 600 доллар �ана.

Биыл қалай боларын кім білс ін , былтыр жарты жылдың өзінде Қазақстанның ресми дилерлер і 4 8 мың мәшине сатқан екен. Бұл оның алдындағы жылдың осындай кезеңіндегіден ,2 есе көп деген сөз. Автосалондарда жаңа і і

Бағасы «аLamborgh

Көздің жауын алыborghini Urus көліг

Қалтамыз қаншаға Қалтамыз қаншаға қағылады?қағылады?

�аза�станда 61 мы доллардан басталады. Ал Германияда к�лік соншалы�ты арзан емес. Е

арзан деген Audi A3 ол жерде 22 мы еуро. Skoda Superb – 34,4 мы доллар. Volkswagen Golf GTI – 36,8 мы доллар, бізде 36,1 мы доллар�а алу�а болады. Айырмашылы� шамалы �ана.

Кейбір неміс м!шинелері Жапонияда �аза�стан�а �ара�анда �ымбат т�рады. Мысалы, A3 н�с�асы м�лшермен 40,8 мы доллар т�ірегінде. Бізде 27,5 мы доллардан ары �арай. CX-5 кроссоверін �аза�станда кемінде 29,5 мы доллар�а сатып алса�, К#ншы�ыс елінде 27,1 мы доллар екен. Toyota Land Cruiser 200 Жапонияда 59 мы доллар т�рса, біздегі дилерлер 100 мы доллар�а �ткізеді.

�аза�станда�ы дилерлер тым а�ылды ма, жо� са-тып алатын ж�рт а�ыма� па, !йтеуір бізді нары�та осындай жа�дай �алыптас�ан. Әзиза Әбдірахманова

Toyota басшысы құпиясын ашты

Таяуда Nissan компаниясы жаңартылған Micra көлігінің ресми нұсқасын жария етті. Аталмыш автокөлік кейбір елдердің нарығында March деген атпен танымал. Мәшинені бірнеше айдан кейін әлемдік деңгейде сату қолға алынады.

Жаңартылған Micra

Nissan Micra 2010 жылдан бері �ндіріске шы�арыл�ан. Енді �ндіруші компания о�ан азда�ан �згерістер енгізуді к�здеп отыр. Атап айт�анда, к�лікті алды�ы бампері ауыстырылады. Негізгі жары� фары мен т�ман�а �арсы �олданылатын фары да біршама �згеріске т#спек. Б�л Micra-ны сырт�ы келбетінде айтарлы�тай жаалы�тар болады деген с�з.

Салон іші де біршама жа�сарады. Климат бас�ару блогы бас�адай. Zзгеше дисплей.

Жаа Nissan Micra к�лігіні двигателі 1,2-литрлік, �уаты 76 ат к#шіне те. �ал�ан техникалы� ��пиялар кейін айтылады дейді компания �кілдері.

Zкінішке �арай Micra к�лігіні бізге жетуі �иындау. Zйткені Жапонияны авто �ндірушілері осы сипатта�ы Note ж!не Tiida к�ліктерін Ресейде шы�арады. Сонды�тан �аза�стан нары�ына осы м!шинелер келетін шы�ар.

до�ала�ы бірдей тартатын к�ліктер бар. Ал Fortuner толы�тыратын кеістік бос т�р. Сонды�тан осы ол�ылы�ты ж�нге келтіруді ойлады�», –дейді Леруа.

Бір айта кететін м!селе, ол келісімге �ол �ойыл�ан кездегідей к�лікті ба�асы туралы м!селені жылы жауып

�ойды. Біра�, Fortuner к�лігі Toyota желісіндегі #лгілер арасында�ы бар айырмашылы�ы #лкен т�с�а орналасаты-нын білдірді. Президентті б�л ойына ж#гінер болса� Toyota Fortuner к�лігіні ба�асы 38 ж!не 53 мы дол-лар аралы�ында болуы !бден м#мкін.

Дидье Леруа �аза�станды� сатып алушылар #шін не��рлым л а й ы � т ы б а � а � с ы н а м ы з деп ж�ртты бір желпіндіріп �ой�андай.

Та�ы бір назар аударатыны – жаа к�лік таза �аза�стан #шін шы�арылады, экспорт туралы �азірше !гіме жо�. К � л і к т і # л г і - н � с � а л а р ы � а т а р ы н т о л ы � т ы р у д а �арастырылмайды. Тек аны�-�аны�ы, Fortuner жоспарлан�ан 3000 дана к�лік м�лшерінде �ана шы�арылады.

Еске сала кетейік, Toyota Fortuner 2014 жылды к�ктемінен �останайда�ы «Сарыар�а АвтоПром» база-сында ��растырылады. Біржан Қанатұлы

www.nurastana.kz15Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жыл

САЙЫПҚЫРАН

Та�дырды� жазуына арсы т�ру иын, 2008 жылы 44 жа-сында апияда жол апатынан к�з ж�м�ан са�ла спортшы тірі бол�анда, �аза стан ауыр атле-тика мектебіні� дамуына �лесін осып, ізбасарларын даярлап, жас спортшылар�а т�лім-т�рбие беріп ж�рер еді. Амал не, б�гін сондай айтулы азаматты� орны ойсырап т�р.

Ашы , ашанда салма ты алпын са тап, сабырмен с�йлейтін азамат жастайынан �мірді� тау ыметін аз к�рмегенін жерлестері жыр �ып айта-ды. А мола облысы Атбасар ауданына арасты Владимихайловка ауылында д�ниеге келген ол ма�дайына тиген та�дыр со ысын т�рт жасында-а сезініпті. Анасы айы пас сал аруына �шырап, кейін ар а с�йер �кесі от-басын тастап кеткен. Буыны атпа�ан Толя �йдегі бар шаруаны а�асы Андрей екеуі ат арып, е�бекке �бден т�селіп, ширап �седі.

�азір оны� салма�ы 14 жасында бар-жо�ы 33 келі тартты десе ешкім сенбес еді. Расында, тым ж� алта� еді. Со�ан арамастан к�реске атысып, �зге балалармен бірге жалпы дене т�рбиесі даярлы тарын пысы тап, алмай ж�реді. Сосын бірден ауыр атлетика�а арай а�сары ауып, осы �йірмеге жазылады. Зілдей ауыр, суы темірмен арпалыс ан, жалы пай жатты ан сол к�ндер болаша�ына жар ын жол ашты...

***Негізі ауыр атлетикадан �аза станны�

ал�аш ы �лем ж�не олимпиада чемпио-ны Сахалиннен келіп, бізді� елімізде т�ра тап ал�ан Юрий Зайцев болды. Ол 110 келіге дейінгі жартылай ауыр салма та КСРО-да алдына жан салмады. 1976 жылы Монреаль олимпиадасын-да Давид Риггерт, Василий Алексеев, Юрий Варданян сия ты жер жа@ан�а �йгілі зілтеміршілермен бір сапта ода ты� намысын ор�ады. Бірінен-бірі �тетін ��кей ы�ай мен сы�ай спортшы-лар б�секесінде Зайцев 385 келі салма к�теріп, екінші орын�а т�ра тады. Бол-гария атлеті Христов одан 15 келі асып т�сіп, бірінші орын�а шы ты. Біра , жарыстан кейінгі тексеруде Христовты� допинг абылда�аны белгілі болып, алтын медаль Зайцев а б�йырды. Сол кездегі т�ртіп бойынша Олимпиада чемпионына Dлем чемпионы деген ата оса берілетін.

1980 жылы М�скеу Олимпиадасында �ара�анды облысында�ы Шахтинск аласыны� �кілі Виктор Мазин ауыр атлетика тарихында та�ы бір жар ын бет ашты. �аза станды спортшы 60 келі салма та�ы атлеттер арасында 290 келі салма к�теріп, Олимпиада чемпионы болды.

Осыдан кейін бізді� спортшылар бес жылдай олимпиадалы ойындар мен �лем чемпионаттарына атыс ан жо . 1984 жылы Американы� Лос-Анджелес аласында�ы олимпиадалы ойындар�а социалистік елдер бойкот жарияла�ан еді. Dйтпесе, сол б�секеге �аза стан ауыр атлетикасыны� жар ырап к�рініп келе жат ан жа�а «ж�лдызы», 22 жаста�ы Анатолий Храпатый (90 келі) атысуы

Толағай ТоляҚазақстанның атын әлемге танытқан, есімі ел спорты тарихына алтын әріппен жазылатын спортшылар еңбегі туралы айтқанда, ауыр атлетика-дан 1988 жылғы Сеул олимпиадасының чемпионы, 1996 жылғы Атланта олимпиадасының жүлдегері, бес дүркін әлем және төрт дүркін Еуропа чемпионы Анатолий Храпатый еске түседі.

ке-р е к

болатын. Біра саясат аралас ан жерде кімні� ба�ы жан�ан? Бір жыл б�рын ол КСРО халы тары спартакиадасында 380 келі зілтемірді аспан�а атып, чемпион атан�ан спортшы, білегін сыбанып ж�рген олимпиадасына бара алмай алды. Сол жылы ол т���ыш рет Еуропа чем-пионатына атысып, ола медаль олжалады.

О с ы д а н с о � Храпатыйды� олы ж�ре берді. Чемпион да болды, ре-корд та жа�артты. М�селен, 1985 жылы Швецияны� Се-дертелье аласында 395 келі салма ты ба�ындырып, �лем чемпионатыны� ал�аш ы алтын медаліне ие болды. 1986 жылы Софияда �ткен біріншілікте осы н�тижесін айталады. 1987 жылы Чехословакияны� Остраве аласында бол�ан б�секеде ж�л и ж�не сер-пе к�теру н�тижесінде 417,5 келіні рекордты биіктікте ойнатты. 1989 жылы Афинада, 1990 Будапештте Dлем чемпионы деген т��ырлы та�ынан т�скен жо .

Лос-Анджелес олимпиадасын �йде жатып, к�рермен ретінде ба ыла�ан атлет кеткен есесін 1988 жылы Сеул олимпиадасында айтарды. Корея астанасында�ы байра ты б�секеде жа-сындай жар ылда�ан Анатолий 412,5 келі салма к�терді. Б�л екінші орын ал�ан к�міс ж�лдегерді� к�рсеткішінен 12,5 келі жо�ары еді. Осылайша, Олимпиаданы� алтын т��ырында аза станды атлет Анатолий Храпа-тый т�рды.

Олимпиадалы сыннан кейін елге �лкен абыроймен орал�ан спортшы КСРО белгілеген 12 мы� рублін �ана ана�ат етті. Біра елді� ы ыласы мен ошеметіне б�ленді. Ол Сеул олимпиадасыны� к�міс ж�лдегері, ата ты палуан Д�улет Т�рлыхановпен бірге ел аралады. Палуан оны ту�ан жеріне ертіп бар�ан екен.

– Толикті� т�р�ан бойы осы. С�йлету иын. Ол тек чемпионды �шін жарал�ан жан, – деп Д�улетті� �р кездесуде �ндемей миы�ынан к�ліп отыратын досын �немі к�термелеп ж�ргені есімізде.

Осы олимпиадалы б�секелерде ал�ан жара аты салдарынан Храпатыйды� о� ая�ында дистрофия басталып, тіпті, м�гедектер арбасына та�ылып алатындай жа�дай туында�анын біреу біліп, біреу білмейді. Сол сыр атты�

Денис 1000 метрлік ашы ты ты 1:09.14 минутта ба�ындырып, м�реге алтыннан басты �міткер, Ванкувер Олимпиадасыны� к�міс ж�лдегері кореялы Мо Тае-Бумнан 0.1 секунд ерте келді. Ал ола ж�лде 10 д�ркін �лем чемпионы америкалы конькиші Шани Дэвисті� анжы�асында кетті. М�нерлеп сыр�анаудан Канадада �ткен �лем біріншілігінде Денис Тен к�міс медаль�а ие болды. Е� ызы�ы, жарыс со�ында америкалы журналист Моника Фридлэндер т�решілерге наразылы�ын танытты. Тілшіні� ойынша, жерлесіміз Денис Тен алтын ж�лдеге лайы ты �нер к�рсетіпті.

Қазақстандық конькиші Де-нис Кузин Сошиде өткен әлем біріншілігінің жеңімпазы атан-ды.

Қос Денистің жүлдесі

�анат азіргі та�да ол Флори-да штатында жатты�ып ж�р. Оны� А�Ш-та�ы ал�аш ы жекпе-жегі с�уір немесе мамыр айына жоспарлан�ан. Dзірге оны� арсыласы кім болатыны толы аны тал�ан жо . �анат Ислам к�сіп ой бокста�ы карьерасын �ткен жылы 28 ырк�йекте баста�ан-ды. Содан бері жерлесіміз 8 рет шаршы ала��а шы�ып, соны� б�рінде же�іске жетті.

Жерлесіміз Қанат Ислам енді АҚШ-та шеберлігін байқап көреді.

Қанат АҚШ-та атой салады

«Айша-Бибі» жеңіске жетті

С у д о б ы н а н Р е с е й біріншілігінде өнер көрсететін тараздық «Айша-Бибі» клубы 5-турда жеңіске жетті.Dулие-ата ��іріні� ыздары Ниж-

ный Новгород аласыны� «Олимп» клубымен кездескен-ді. Аруларымыз�а же�іс о�ай келмеді. Ал�аш ы таймда ала� иелері 3:1 есебімен ал�а шы ан. Намыс а тырыс ан «Айша-Бибі» спортшылары екінші ж�не �шінші кезе�де жина ы ойнап, тиісінше 2:1, 5:2 есебімен басым т�сті. Со��ы кезе�де екі тарап та ос- остан доп салды. �орытынды есеп 10:8.

салдарынан бір ая�ы бір ая�ынан бес сантиметрдей

ыс арды. Біра айсар жігіт жанта-

ласа жатты�ып, ерік-жігеріні� ар асында Мельбрунда �ткен

�лем чемпионатында ауыр атле-тикадан т�уелсіз �аза станны� т���ыш медалін алып берді.

– Б�л кезде ол 99 келі салма д�режесінде сын�а т�скен. Алтын�а бергісіз ола! – дейді спорт ма-мандары. – Екі жылдан со�, 1995 жылы Храпатый �лем чемпио-натында та�ы да ола�а ол жеткізді.

1996 жылы Атланта Олим-пиадасында ата�ы жер жар�ан темір Толя �аза стан спорт-шылары арасында алтын ме-дальдан бірден-бір �міткер деп есептеліп еді. Біра б�л жолы 99 келі салма д�режесі бойынша к�міс медаль та�ып айтты. Б�л да спортты та-рихы енді бастал�ан т�уелсіз еліміз �шін �лкен же�істі� бірі саналды.

�арап отырса , сол кездер-де атарынан 10 жыл бойы �лемдік ауыр атлетика же�імпаздарыны� салтанат-ты шеруінен Храпатый есімі

т�спей д�рілдеп т�р�ан екен. Ол он жыл бойы �аза станны� атын шы�арып, намысын олдан берген жо . Ата�ы жер жарып т�р�ан спортшы�а �да т�сіп, материалды олдауларын айтып, �здеріне ша ыр�андар да болды. Біра бізді� Анатолий ту�ан жеріні� абыройын ас а татуды, �зін �лпештеген елге ызмет етуді �ана ж�н санады.

***Спортты карьерасы ая тал�ан со�,

Храпатый�а �лтты �рама коман-да тізгіні �сынылды. Біра эконо-микасы енді алыптасып, ал�аш ы экономикалы да�дарысты бастан кешіп жат ан елімізді� ол кезде спорт а аржы салуы, олдауы жеткіліксіз еді. Сонды тан н�тиже де шамалы бола-тын.

Кейінгі бес жылда Анатолий Ми-хайлович �аза стан Республикасы �ор�аныс министрлігіне арасты Армияшыларды� орталы спорт клубы (ЦСКА) спорт комитетінде ж�мыс істеп ж�рген. Амал не, Астана-Алматы тасжо-лында бол�ан ай�ылы о и�а салдары-нан ба и�а аттанып кете барды.

Қамшының сабындай қысқа ғұмырында алмастай жарқылдап, әлемдік спорттық ареналарда Қазақстанның беделін сан мәрте асқақтатқан жерлесіміздің жарқын жеңістері жылнама күйінде қалмай, болашақ чемпиондарға үлгі болып, қызмет етеріне бек сенеміз.Ғабдул Мерқұрман

Бейсенбі, 28 наурыз 2013 жылwww.nurastana.kz

«КӨКТЕМ КЕЛГЕЛІ ЖҮРЕКТЕР КӨБЕЙІП КЕЛЕДІ»К�ктем келгелі к�ктемге �ле�-жырын арна�андар жетерлік.

Соларды� �атарында �кім Ыс�а� а�амызды� жаз�аны к�зге бірінші болып т�сті:

«Келгенде кліп ару гл-к�ктем,Жапыра� жасыл та�ы дір еткен.�ртеніп �ал�ам сен де кетер е�,Мендегі осы жалын жрекпен». Енді, абитты� �зі шы�ар�ан �ле�ін о�ып к�рі�із: «Жа�быр

жауды, стім су. Машина к�п �алада. Б!лттар ма�та сия�ты, К�ктем келді, ала�ай!(�зім шы�ардым)» М�ндайды жіберетін Омар ма? С�збен іле кетіпті: «Керемет! Тема �ой, �алай шы�арды�? Та� �алып отырмын». Омар жаз�ан "зілді� байы-бына бармады ма, #абит «�ле� деген шабыт келгенде туады. Осы шума�ты жазу шін біраз е�бектендім» деп жауап беріпті. Не дейміз, енді? Б�л �ле�ді о�ы�ан Муза шешей кіретін тесік таппай �ал�ан шы�ар...

Елм�ратты� т"жірибесі к�п т"різді, о�ырмандарына былай а�ыл айтады: «Сын�ан б!та� �нбейді деп кім айтты? +ырсы� �ызды к�нбейді деп кім айтты? Су �!йса� сын�ан б!та� �неді �ой. Шын сйсе� �ырсы� �ыз да к�неді �ой». Дегенмен, артынан �анша салпа�таса� да, �арамай �оятын �ыздар бар �ой. Олар туралы Д�урен «Кейбір �ыздар �здерін алтынбыз деп ойлайды �ой дим. А так ер адам шін алтын харам �ой» депті. *ыз сынбады деп к��іл к�йін т�сіргендерге айтатын сылтау табылды!

М��а�али Ма�атаевты� �ле�іні� кереметі сол, с�здерін ауыстырып та �олдана беруге болады екен. М"селен, ��дырет есімді жігіт �ызына былай �ле� шы�арыпты:

«Б!л �мірде �ырсы�тарды к�п дейді,Ойбай, ойбай бола берсін к�п мейлі.+ырсы� деген 2демі �ой, 2деміЕшбіреуі мен сйетін �ырсы�ыма жетпейді».«К�белек глге �кпелі, гл кнге �кпелі. Періштем пері бо-

лып, жректен м!� кетпеді. Жа�быр�а жер �кпелі, орман�а жел �кпелі. �мірде зары�тыр�ан, та�дыр�а біз �кпелі... Неге?» *�ла�тандыру! Ербол �ой�ан с�ра�ты� жауабын тапса�ыз, блогы�ыз�а жазы�ыз. 0лбетте, бізді� назарымыздан тыс �алмайды. Айтпа�шы, бізді� та�ы бір бай�а�анымыз «к�ктем келгелі жректер к�бейіп келеді»(Айжан). Думан БЕКЕНОВ

Мотоцикл десе ішер асын жер-ге �оятындар Лондон�а жинал�ан к�рермендерді та��алдырды. *алада орналас�ан «Арена 2» кешенінде Nitro Circus байкерлері �те �иын трюкты� бірін орындады. Ж�рек ж�т�ан 18 жігіт «бэк-флип» жасады, я�ни бір с"тте б"рі бірге мотоциклмен кері �арай айналды.

Жүрекжұтқандар

WarGaming компаниясы шы�ар�ан World of Tanks ойынын бір с"тте 190 541 адам онлайн ойнап, б�рын-со�ды болып к�рмеген жетістікке �ол жеткізді. М�ндай к�рсеткіш 2013 жылды� 21 �а�тар к�ні тіркелген екен. Дегенмен, деректі� аны�-�аны�ын тексерген ресми �кілдер Гиннесті� сертификатын енді берген к�рінеді.

Ең үздік ойын

Ирокезшілер шеруіИрландия астанасы Дублинде шашын

«ирокез»-бен с"ндеген бір топ адам жи-налып, рекорд жа�артты. Шараны� басты ма�саты Гиннеске енумен �атар, �атерлі аурумен ауыратындар�а ж"рдем ету-т��ын. Ерікті 257 адам шашын «ирокез»-бен с"ндеп, к�шеге шы�у�а келісім беріпті. Іс-шараны� ар�асында 4,5 миллионнан астам еуро жиналды.

Кейбір келіншектер к�йе-к�йе болып от к�сейтін к�йбе� тірліктен ��тылып, кірді� �зін �олмен емес, «м"шинемен» жуу�а к�шкеннен кейін ��тыр�аны ма, "йтеуір, ���ы�тары б�зыл�анын айтып к�шеге шы�у�а, «к�гілдір экраннан» к�лбе�деуге, к�лдей-к�лдей арыз-ша�ымдарын домалату�а "деттеніп ал�ан сы�айлы.

Бала ту�аны �шін берілетін ж"рдема�ыны� т�мендігін ал�а тарт�ан бір топ т�менетекілерді� тулап ж�ргені туралы айтып отырмыз. Б"рі емес, "рине. Б"рі к�терілсе, бас сау�алайтын жер таппай �алар едік �ой. Бас-ая�ы 1,2 пайыздан аспайды. *��ы�тарын к�йттеген, �алталарыны� �амын ойла�ан Клара Цеткиннні� сі�лілерін �азір елді� б"рі танып ал�ан. А�шадан тары�ып, ша�ала�тары шыр�ырап жылап жатса, аяушылы� танытар едік-ау. Жо�а, б�ларды� тірлігі тойып емес, то�ып секіргенге келі�кірейді.

Елдегі н"зік жандыларды� 65 пайызы бар бол�аны 200 доллар айлы�ты �ана�ат т�тады екен. Ал "лгі «0ділетті декрет �шін» дауры��ан �ара�ымдарды� алатыны аз дегенде – 186 мы� те�ге (!!!). Бюджетті� жырты� �алтасын жамай алмай жанталас�ан бізді� билік олар�а тиесілі ж"рдема�ыны шектеген-ді. 700 мы� те�гені ж��ын ��рлы к�рмеген "лгілер Алматы мен Астананы� аспанын жа��ыры�тырып жібергені.

Біреу �шін, д"лірек айт�анда, билік �шін бала туатындай б"лсінетіндерін �айтерсі�?! Б�йте берсе, демография демігіп, «бэби-бум» келмеске кететінін айтып сес к�рсетеді �здері. «Как будто» �олдарында т�р�андай. Бала�ынан бала саула�ан апа-"желерімізді� �зі б�йтіп б�лданбап еді, «Mкіметке рахмет, �лтірмейді...» деп �ойып, бірінен со� бірін домалата беретін. *�дай�а ш�кір, �азір де отыз�а жетпей «орда б�з�ан» батыр аналар бой к�рсетіп жатыр. Сонда "лгілердікі не "�гіме? 0лде, бас�аларды� б"рі а�ыма� та, солар �ана а�ылды ма?!

«*айран бізді� аналар арды ойла�ан!» деп жырла�ан М��а�али. Бір а�ын емес, на�ыз аналарды мы� а�ын жырласа да арты�ты� етпесі аны�. Ал арды емес, а�шаны ойлап, аруларды� имиджін «реформалап» ж�ргендерді муза алты ша�ырым жерден айналып �тетін шы�ар, сір".Нұр ИСЛАМ

P.S. Айтпа�шы, б"рінен б�рын алатайдай б�лдіргіш "йелдерден емізік, жаялы� сынды азын-аула� сый-сияпат ал�ан «министр бала» олжа�а кенеліп-а� �алды.

ОҚЫП КӨРІҢІЗ!«Келіншектер көтерілісі» «Қатын ашуланса қазан қайнататынын» бұрыннан білуші едік. Кезіндегі келіншектер көсеумен от көсегеннің өзінен кайф алып, стресін шығарған болса керек. Қазір ше?

Мекен-жайымыз: Астана қаласы, Кенесары көшесі 25 үй, 3-қабат, 308-бөлме

Газетті есепке қою туралы № 8987-Г куəлікті 2008 жылғы 23 ақпанда Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне ақпарат министрлігі, Ақпарат жəне мұрағат комитеті берген.

«Рауан» баспа үйі» ЖШС компьютерлер орталығында теріліп, беттелді.

Тиражы 8960 дана

Газет бейсенбі күні шығады.

Байланыс телефондары: 49-69-17 (Бас директор-Бас редактор) 49-69-19 (Бас ред. орынбасары)49-69-27 (Секретариат) 23-08-01 (тілшілер) факс: 23-08-0223-08-04 (бухгалтерия)

Бас директор-Бас редакторҒабит МҮСІРЕП

Басқарушы компания – «Нұр-Медиа» ЖШС

Газет «БМ Баспасы» ЖШС-да (Астана қаласы, Жұбанов көшесі, 24/1) басылды.

Электронды пошта:2004@nurastana.kz

Тапсырыс № 12

Газет меншік иесі – «Рауан» баспа үйі» ЖШС

HYP ACTAHA

Махаббатсыз �мір жо� �ой "лемде,Махаббат�а �онбайды екен �мірде.*анша к�н, �анша ай �ашы� болсам даС�йемін бір �зі�ді б�л �мірде!

С/н: Шы��ыс, 87058573857

СЕН MЕНІҢ СҮЙІКТІМСІҢ♥

РЕКОРДТАР КІТАБЫНАН

ҚЫЗЫҚҚА ТОЛЫ ЖЕР-ЖАҺАН

БАСҚА БЛОГТАРДАН БАРЫМТАСМС-іңді 8-775-476-42-35 нөміріне жолда да, 1000 бірлік ұтып ал!

(Жалғасын келесі нөмірді алған соң оқисыздар!)

16 МƏССАҒАН

0зірбайжан мемлекеті "лемде жо� е� биік �имарат салма�шы. «Хазар Айленд» немесе «Хазар аралы» деп аталатын жобаны� та�ы бір кереметі «0зірбайжан м�нарасы» деп аталма�. #имаратты� биіктігі 1050 метр болады деп жоспар-ланып отыр. *�рылысшылар м�нараны 2019 жылы пайдалану�а бермек. 189 �абаттан т�ратын �имаратты� ��ны 2 миллиард доллар т�рады.

«Хазар аралын» салу 2010 жылы бастал�ан-ды. Бакуден 27 ша�ырым �ашы�ты�та орналас�ан аралды� жал-пы аума�ы 2000 гектар�а те�. Аралда�ы ал�аш�ы �имарат 2016 жылы пайдалану�а �сынылады. Ал жобаны� �зі 15 жыл�а жоспарлан�ан. Арал-�алада адамзат�а керекті� б"рі салынба�. 0рі «Хазар ара-лы» "лемні� назарын �зіне аударып, ту-ризм саласын дамыту�а зор �лес �осады деп к�тілуде.

Хазар аралы

Сені іздеймін, мен 2лі іздеп келем.Та�дыр неге айырды мені сенен.Сені� �ана келбеті� елестеуменМен жаз емес, сар�ай�ан кз боп келем...

877783618036

Мен сені сйем бе?Бір жыл сені ктем бе?Уа�ыт шіркін �тпейді.7тте�, мені� �олымнанЕште�е де келмейді.

Ктіп жрмін 2лі деОйлап жрмін сені мен.М2�гі есімде са�таймын Жрегімде тбінде.

87782385996