51 BROJ 21 / 935 • 1. NOVEMBAR 2010.

merhumi

OGLASMuškarac, stariji, situiran, traži ženu 60-ih

godina braka radi. Uslovi: da je aktivna u iz-vršavanju vjerskih obaveza i po mogućno-sti intelektualno obrazovana. Tel: 037-314-

122. Bihać.

Dana 12. 11. 2010. navršava se godina dana od preseljenja na Ahiret naše drage majke, nane i punice

Hamide Zerem - Šteta

Draga majko, po dobroti ćemo te pamtiti, s ljubavlju spominjati i ni-kad te nećemo zaboraviti. Raz-um mora prihvatiti da te više ne-ma, ali srce to neće moći nikada. Molimo dragog Allaha dž. š. da ti podari džennetske ljepote i vječni rahmet tvojoj plemenitoj duši. Tvoja kćerka Edina, unuk Afan, unuka Hana i zet Nedim Jahić.

Islamska zajednica u Bosni i HercegoviniMedžlis Islamske zajednice Breza

raspisujeKonkurs

Za popunu upražnjenog radnog mjesta ima-ma, hatiba i muallima u džematu Župča,

Medžlis IZ Breza. Kandidat treba da ispunjava sljedeće uslove:- završenu jednu od medresa, - završen FIN ili drugi islamski fakultet priznat od Rijaseta IZ, - da nema smetnje o postavljenju od strane Ri-jaseta, - najmanje tri godine radnog iskustva na imamsko-hatibskim i muallimskim poslovima.Prednost imaju kandidati koji su familijarni. Stan je obezbijeđen. Plata je po pravilniku Medžlisa IZ Breza.

Kandidati su dužni uz molbu dostaviti slijede-ću dokumentaciju:- kraću biografiju, - dokumente o stručnoj spremi, - dokaz o radnom iskustvu, - mišljenje o dosadašjem radu sadašnjeg po-slodavca. Rok prijave na konkurs je osam dana od dana objavljivanja. Prijave slati na adresu: Medžlis IZ Breza, ul. 6.april br. 1. 71370 breza. Dalji kontakti putem tel. 032/784-790.

Piše: Enes Karić

Dana 14. septembra 2010. umro je Muhamed Arkun (Mo-hammad Arkoun), profesor islamskih studija na Sorboni

(Pariz), filozof, mislilac, akademik, au-tor koji pripada najistaknutijim musli-manskim profesorima koji su na prepo-znatljiv i utjecajan način formulirali po-novno promišljanje islamske tradicije. Veliki broj najutjecajnijih medija u go-tovo svim dijelovima svijeta objavili su vijest o smrti Muhameda Arkuna, te do-nijeli šire komentare o njegovoj nauč-ničkoj karijeri.

Život Muhameda Arkuna

Muhamed Arkun je rođen 1928. godi-ne u Alžiru, u berberskom selu Taourirt-Mimoun, tu je završio svoje osnovno ob-razovanje. Uskoro mu se porodica prese-lila u Oran, gdje je Muhamed Arkun, kao mladi Berber, morao nastaviti školovanje na arapskom i francuskom jeziku, koje ni-je poznavao, što je doživio kao svojevrsni kulturalni šok. Za nekoliko godina postao je svjestan primata kako arapskog tako i francuskog jezika, te ih je marljivo učio.

Kako je porijeklom bio iz veoma siro-mašne porodice, njegov otac je želio da Muhamed, najstarije njegovo muško dije-te, napusti školovanje i da se prihvati po-sla i brige o porodičnoj ekonomiji. Srećom Muhamedu Arkunu je pomogao njegov stric, te je nastavio školovanje.

Nakon srednje škole Arkun se upisao na Alžirski univerzitet (u glavnom gradu države Alžir). Tu je studirao arapski jezik, ali je upisao i kurseve iz prava, opće filozo-fije i geografije, da bi posebnu pažnju po-svetio izučavanju klasične arapsko-islam-ske filozofije.

U samo predvečerje alžirskog rata za nezavisnost, mladi Muhamed Arkun pre-lazi u Pariz, na univerzitet Sorbona, gdje je uspješno položio sve pristupne ispi-te. Tokom nekoliko narednih godina pro-fesori su mu bili, između ostalih, Regis Blachere, Charles Pellat, Robert Brun-schvig i Henri Laoust. Cilj Muhameda Ar-kuna bio je da postigne cjelovitu univerzi-tetsku diplomu iz arapskog jezika i knji-ževnosti, što mu je i pošlo za rukom 1956. godine.

Iste godine prelazi u Strazbur, gdje je predavao i u gimnaziji i na univerzitetu. Doktorirao je 1970. godine disertacijom o Ibn Miskawayhu i arapskoj humanističkoj misli. Na Sorboni mu je odmah ponuđeno mjesto asistenta.

Arkunovo polazište: ponovno promišljanje islamske tradicije Muhamed Arkun, kao profesor islam-

skih studija na Sorboni, u svojim je broj-nim knjigama, pisanim na francuskom, engleskom i arapskom jeziku, godinama je objašnjavao svoj projekat islamske inte-lektualne obnove.

Da bi to postigao, Arkun je krenuo sa pozicija kritike arapskog i islamskog uma (razuma), onog koji se formirao tokom vi-jekova unutar svoje dogmatske zatvore-nosti ili dogmatskog ograđivanja (cloture dogmatique), a začetke mu Arkun vidi u jedanaestom stoljeću po Isau (a.s.), odno-sno u petom stoljeću po Hidžri.

U dva svoja djela: “Eseji o islamskom

mišljenju“ (Essais sur la pensee isla-mique) i “Arapsko mišljenje“ (Le pen-see arabe), Muhamed Arkun iznosi, je-zikom savremene teorijske obrade, da je impresivno klasično muslimansko mišlje-nje o Kur’anu u potonjim stoljećima do-živjelo rigidno dogmatsko revnovanje, te je postalo korpus ortodoksije koji je kao takav zatvorio i zapriječio puteve svježim i interpretativnim zahvatima na Poruci Kur’ana, na Događaju Kur’ana, na Činje-nici Kur’ana.

Ključno u Arkunovom mišljenju je to da je islamsko mišljenje, nakon prva četiri ili pet stoljeća islama, bilo reducirano na ortodoksne obrasce. Praktički, islamsko mišljenje je kasnije postalo neodvojivo od tada formulirane ortodoksije. Eto, to je ono kobno područje koje Muhamed Ar-kun označava kao “dogmatsko zatvaranje“ (ili “dogmatsko ograđivanje“) koje samo po sebi znači odlučan raskid unutar povi-jesti islamskog mišljenja. To “dogmatsko zatvaranje“ dokrajčilo je inovativativni pe-riod filozofskog mišljenja. Nastalo je za-tvaranje “vrata idžtihada“ ili svježeg i kre-ativnog islamskog mišljenja.

Prema Arkunu, ortodoksija tako ni-je postala inspiracija, već “sistem vjero-vanja“ (i jednako tako “sistem nevjero-vanja“) koji se stavio iznad, koji je postao neupitan, koji je ostao bez bilo kakvog “natječućeg djelovanja iznutra ili izva-na“. U ortodoksiji, koja je u očima svojih pristalica postala važnija od svježe riječi Kur’ana, došlo je do “strategije odbaciva-nja, koja se sastoji od diskurzivnih ograni-čenja i procedura“.

Ortodoksija je, smatra Muhamed Ar-kun, tako uspavala muslimane, utonuli su u orijentalni drijemež.

Mnogi smatraju da je Arkunovo dje-lo “Čitanja Kur’ana“ (Lectures du Coran) njegova najizazovnija i najinspirativnija zbirka rasprava.

Arkun ovim djelom traži, s jedne stra-ne, naporedna čitanja i proučavanja Kur’ana, a s druge, traži odgovor na pita-nje “pod kojim provjerljivim uvjetima ide-ja istine poprima takvu snagu da upravlja sudbinom pojedinca i proizvodi zajednič-ku povijest?“

U vezi sa knjigom “Čitanja Kur’ana“ (Lectures du Coran) ovo Arkunovo pita-nje je značilo put u dekonstrukciju islam-skoga raz/uma koji je nastao pod utjeca-jem različitih čitanja Kur’ana.

Muslimanski humanizam kao put ka muslimanskom prosvjetiteljstvu

Prema Muhamedu Arkunu, islamski humanizam je cvjetao tokom “zlatnog do-ba“ klasičnog islama, to je, prema njemu, period od osmog do jedanaestog, na ne-kim područjima do dvanaestog stoljeća po Isau a.s.

Tada je došlo do razvoja vjerskih i pri-rodnih nauka, književnosti, humanistič-kih nauka i umjetnosti.

Muhamed Arkun tvrdi da je ovaj hu-manizam doveo ne samo do napretka pri-rodnih nauka, već je imao utjecaj na vjer-ske nauke, opremajući ih sa iznimno važ-nim sredstvima razmišljanja koja su omo-gućila da te nauke razviju “visoko sofistici-rane sisteme mišljenja“.

Muhamed Arkun tvrdi da je ovaj rani muslimanski humanizam bio tokom ka-snijih stoljeća suzbijen i iskorijenjen.

Arkun se tokom svoje univerzitetske

karijere posebno zalagao za “primijenje-ne islamske studije“, za svojevrsni meto-dološki pristup koji će “islamske studije“ i discipline iz vjerskih područja opskrblji-vati i snabdijevati spoznajama iz društve-nih nauka, antropologije, filozofije, lingvi-stike itd.

Tako koncipirane, islamske nauke i discipline doprinijele bi jednom osobe-nom islamskom ili muslimanskom pro-svjetiteljstvu. Stoga je Muhamed Arkun uvijek tražio da se tumačenje kur’anskih i hadiskih tekstova konkretizira, da se nađe povijesno, psihološko, antropološko... za-leđe njihove Poruke, jer će se samo tako pravilno razumjeti njeno metapovijesno značenje i važenje.

To je, praktički glavna tema njegovih djela na arapskom, među kojima su izdva-jamo sljedeća:

Al-Fikr al-’arabiyy (Arapsko mišljenje), Bejrut, 1979; - Al-Islâm: Asâla wa Mumârasa (Islam, izvornost i primjena), Bejrut 1986;- Ta’rîkhiyyat al-fikr al-’arabiyy al-islâmiyy, (Povijesnost/historičnost arap-sko-islamskog mišljenja), Bejrut, 1986;- Al-’almana wa-l-dîn (Sekularizam i vje-ra), Dâr al-Sâqî 1990;- Mina-l-ijtihâd ilâ naqd al-’aql al-islâmî (Od idžtihada do kritike islamskog uma), Dâr al-Sâqî, 1991.

xxx

Muhamed Arkun je otišao u penziju 1995. godine, kad je prešao u Kazablanku (Maroko), rodno mjesto svoje žene Ma-rokanke, s kojom se oženio 1990. godine.

Tokom nekoliko posljednjih decenija svoga života Arkun je učestvovao na mno-gim konferencijama, simpozijima i skupo-vima gdje je zagovarao jednakost religija i vjera pred zakonom.

Također, jedno od najznačajnijih aka-demskih priznanja koje je dobio je po-ziv da 2001. godine drži seriju Giffordo-vih predavanja (Gifford lectures) na Uni-verzitetu Edinburg. Bio je naučni direktor časopisa ARABICA (Brill, Leiden) sve od 1980. godine. Arkun je bio i zapažen sa-radnik UNESCO-vih projekata.

U njegovoj rodnoj zemlji, Alžiru, od zvaničnika, kao i od univerzitetskih vlasti, nije bio ni priznat ni prihvaćen. Također, u Alžiru nije mogao biti ni ukopan iz boja-zni od sukoba i napada muslimanskih ra-dikalnih snaga koje ga nisu ni priznavale za muslimana.

Dženaza je Muhamedu Arkunu klanja-na u Kazablanci, gdje je i pokopan. (Rah-matullahi ‘aleyhi rahmatan wasi‘atan).

Na vijest o smrti Muhameda Arkuna (1928 – 2010.)

odLaZaK ZagoVorNIKa ISLaMSKog ProSVJeTITeLJSTVa

Muhamed Arkun