Multiple Skleroz

Uzm. Fzt. Kağan Yücel Ufuk Üni. SHMYO Öğrt. Grv.

▪ Santral sinir sisteminin inflamatuar, demyelinizan ve aksonal dejenerasyonile seyreden otoimmün bir hastalığıdır.

▪ Myelin kılıfı, oligodendrositler ve daha az oranda akson ve nöronlar hasarlanır.

▪ 40 yaş altı genç erişkinlerde en sık özürlülük yapan nörolojik bir hastalıktır.

Epidemiyoloji ve Etyoloji▪ En sık 20-40 yaş

▪ Kadın /erkek : 1.4-2.1/1

▪ Prevalansı 2-200/100.000– Asya ve Afrikada 5/100.000– Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerikada 40-220/100.000)

▪ Virüs ve bakteriyel enfeksiyonlar(HSV1-6, CMV, Kızamık, EBV, HTLV1-2)

▪ Vitamin D , sigara içimi

Genetik▪ Bazı doku grupları ve genlerde daha fazla

görülür. MHC Clas II ve HLA DR2 (avrupa) ve DRB15

(türkiye)

▪ Ailesel yatkınlık MS hastalarının I. derece akrabalarında yaşam boyu MS gelişim riski %3-5, II. ve III.derece akrabalarında bu oran %1.5-2.5(10-15 kat fazla)

immünopataogenez▪ T ve B lenfositler: Üzerinde özgül antijen reseptörlerini

taşırlar.

▪ Makrofaj ve dendritik hücreler: Lenfositlere antijen sunan hücrelerdir (ASH). Hücre yüzeylerinde antijeni tanıyan MHC Clas I ve MHC Clas II yapılarını bulundururlar. Thelper1 hücreleri → MHC Clas IThelper2 hücreleri → MHC Clas II ile birleşirler.

▪ Periferde lenf nodüllerinde ve subepidermal bölgede ASH antijeni T ve B lenfositlere sunar, T ve B lenfositleri aktif hale gelirler.

▪ Demyelinizasyon– İmmün aracılı inflamasyon sonrası

olmaktadır.– İletim bozuklukları sık– Demiyelinize lifler ısıya karşı hassaslaşır.

▪ Aksonal hasar– MS de kalıcı nörolojik kayıplardan ve uzun

dönem sakatlıktan sorumlu▪ Remyelinizasyon– T ve B hücrelerinden BDNF salınır ve

remyelinizasyona yol açar.

Kortikal demiyelizasyon

Patoloji▪ Beyaz cevher, periventriküler alan,

beyinsapı, spinal kordda demyelinize plaklar

▪ Akut dönem: aktif myelin yıkım ürünleri, perivasküler ödem, makrofaj, lenfosit infiltrasyonu, remyelizasyon

▪ Kronik dönem: myelin ve oligodendrositlerin tamamen kaybı

MS sınıflaması

▪ Relapsing-Remitting (%80-85)▪ Sekonder Progresif▪ Progresif Relapsing▪ Primer Progresif (%10)▪ Benign MS (%5-10)

RRMS (Relapsing-Remitting)▪ Atak ve iyileşme dönemleri ile

giden tipidir.▪ Akut atakları izleyen tam ya da

kısmi düzelme vardır.▪ Ataklardan kalan sekellerin birikimi

ile özürlülük ilerleyebilir. ▪ Ataklar arasında özürlülükte

ilerleme gözlenmez.

SPMS (Sekonder Progresif)

▪ RRMS döneminin ardından, atak sayısının azaldığı ve düzelmenin az olduğu daha sonra iyileşme olmaksızın ilerleme olan ve özürlülüğün giderek arttığı bir tablodur.

▪ Özürlülük ataklardan bağımsız bir şekilde de ilerleme göstermektedir.

▪ Ataklar, hafif iyileşmeler ve plato dönemleri görülebilir.

PPMS (Primer Progresif )▪ İyileşme olmadan başlangıçtan

itibaren özürlülüğün ilerleyici seyir gösterdiği tablodur.

▪ Seyir hızlı ya da yavaş olabilir.▪ Bazen geçici hafif iyileşmeler ve

plato dönemleri görülebilir.

PRMS▪ Başlangıçtan itibaren giderek ilerleyen

ve arada akut atakların da tabloya eklendiği tipidir. Sürekli bir ilerleme mevcuttur.

Benign MS▪ Ciddi sekel bırakmayan seyrek ataklar

ile giden tablodur. ▪ Başlangıçtan 10 yıl sonra EDSS ≤3 kalır.

Klinik Atak▪ Akut ya da subakut başlangıçlı bir ya da birden fazla

yeni nörolojik bulguların ortaya çıktığı veya evvelce var olan bulguların arttığı, en az 24 saat süren kötüleşme dönemi olarak tanımlanır.

Psödoatak (yalancı atak)▪ Vücut sicaklığında artışa neden olan,

enfeksiyon ya da diğer nedenlerle birlikte görülebilen, daha önce geçirilmiş semptomların tekrar belirmesi veya var olanların tekrar kötüleşmesi durumudur.

▪ Yoğun stres, uykusuzluk, açlık ve menstrüasyon bu durumla ilişkili olabilir, psödoatak dışlanmalıdır

Paroksismal belirtiler (tonik spazm, trigeminal nevralji)

▪ 24 saat içinde ortaya çıkan ve kısa süren tekrarlayıcı nörolojik rahatsızlıklar atak olarak kabul edilir.

Klinik özellikler▪ Duyusal▪ Görsel▪ Motor▪ Serebellar▪ Beyin sapı▪ Spinal kord

semptomları▪ Spastisite▪ Nörojenik mesane▪ Seksüel disfonksiyon

▪ Yorgunluk▪ Kognitif bozulma▪ Paroksismal▪ Psikiyatrik semptomlar▪ Ağrı▪ Epileptik nöbet

Başlangıç bulgusu

▪ Bir ya da fazla ekstremitede güçsüzlük▪ Parestezi▪ Görsel – Optik nörit– Çift görme– Başdönmesi

▪ Mesane problemi

Spastisite▪ Spinal kord reflekslerinin disinhibisyonu

sonucu kas tonusunun artmasıdır.▪ %40-80 sıklıktadır.▪ Atak sırasında, stresle veya günün değişik

saatlerinde spastisitenin şiddeti değişiklik gösterebilir.

▪ Böbrek taşları, bağırsak sorunları, pnömoni, İYE, menstruasyon, yara enfeksiyonları, ısı değişimi, yorgunluk, postür spastisiteyi arttırabilir.

Spastisite

▪ Spastisite sonucu fleksiyon kontraktürleri gelişebilir.

▪ Kalça adduktor kaslarındaki spastisite sfinkter sorunlarına ve cinsel fonksiyonlarda bozulmaya yol açar.

▪ Spastisite ağrıya neden olabilir, günlük yaşamı ve uyku düzenini etkiler.

Serebbellar semptomlar

▪ Tremor (İntensiyonel, Rubral)▪ Dizartri▪ Gövde ve ekstremite ataksisi▪ Nistagmus

Beyin sapı semptomları

▪ Diplopi (3 ve 6)▪ Yüzde duyu kaybı▪ Fasiyal kuvvetsizlik▪ Dizartri, disfaji, disfoni▪ Progresif spastik quadriparezi (kortikospinal

yollar)▪ Ekstremite ve gövde ataksisi (serebellar

bağlantılar tutulursa)

Otonomik semptomlar

▪ İnkontinans▪ Konstipasyon %50▪ Fekal inkontinans▪ Erektil disfonksiyon▪ Libido azalması▪ Anorgazmi▪ Retrograd ejakülasyon

Yorgunluk

▪ %75-%90▪ Üzüntü ve güçsüzlüğe bağlı olmaksızın sık

yapılan veya yapılmak istenen aktivitelerde subjektif fiziksel ve/veya mental enerji eksikliği

▪ Bazı hastalarda en önemli semptom veya tek başına atak belirtisi

▪ Primer progresif MS hastalarında daha az▪ Aktivite ile ilişkilidir, dinlenmekle azalır.

Yorgunluk

▪ Bazı hastalarda süreklidir, dinlenmekle ve uyku ile azalmaz.

▪ Bazı hastalarda mevsimseldir, kendiliğinden iyileşir.

▪ Sıcakta, nemli ortamlar ve öğleden sonra daha fazladır.

▪ Beyin atrofisi-yorgunluk arasında ilişki gösterilmiş.

Ağrı

▪ Spazma bağlı ağrı▪ Periferik nöropatik ağrı▪ Kas-iskelet ağrısı▪ Viseral ağrı▪ Santral ağrı

Ağrı▪ MS hastalarının 2/3’ü hastalık sürecinde

belli zamanlarda ağrıdan yakınır. ▪ Çoğunlukla kronik, akut gelişen, geçici

ağrılar da görülebilir▪ Spastisiteside daha sıktır▪ Gece daha fazladır▪ Fokal demyelinizasyona bağlı santral

nöropatik ağrı (trigeminal nevralji, dizestezi ve non-spesifik ağrılar)

Psikiyatrik semptomlar▪ Depresyon– MS hastalarında depresyon sıklığı 2-3 kat

fazladır.– Prevalansı %50– Hastalığın varlığına bir reaksiyon ya da

kendisinin yapısal etkisi– Suisid oranı 7 kat fazla– Ölümlerin %15’inin nedeni

Psikiyatrik semptomlar▪ Psikotik epizod– Nadiren hastalığın başlangıç belirtisi olabilir– Psikoz varlığı hastalığın progresyonuna

işaret eder.– Paranoya veya halüsinasyonlara nadir

rastlanır, temporal ve frontal lobların her ikisinin yaygın tutulumunda bu semptomlar baskın hale gelebilir.

▪ Bipolar bozukluk▪ Mani, öfori

▪ Uyku bozukluğu– Normal popülasyona göre 3 kat fazla

▪ Başağrısı– Normal popülasyondan sık, bazen alevlenmeyi gösterir.– Daha çok migrenöz karakterde– Profilakside kullanılan interferonlar da başağrısını

arttırabilir.

▪ Epileptik nöbetler– %1-5– Status epileptikusa yatkındırlar– MS’de epileptik nöbet ve zihinsel yeteneklerde progresif

bozulma kötü prognoz göstergesidir.

Tanı

▪ Tanı Kriterleri▪ Magnetik Rezonans Görüntüleme (MRG)▪ Magnetik Rezonans Spektroskopisi▪ BOS incelemesi▪ Uyarılmış Potansiyeller▪ Diğer (hemogram, biyokimyasal

incelemeler, vaskülit belirteçleri, PAAC grafisi)

BOS incelemesi▪ Lenfositik pleositoz,

(<50/mm3)

▪ Protein artışı (akut evrede%40 oranında <70 mg/dl)

▪ İzoelektrik foküsleme yöntemi ile yapılan elektroforezde BOS’da ≥ 2 OCB varlığının

gösterilmesi (Patern II) ve/veya IgG indeksinde artma (>0.7)

Diğer▪ Hemogram▪ Biyokimyasal incelemeler (vitB12, TFT) ▪ Vaskülit belirteçleri

MS’de %25-30 pozitif– ANA– Anti-DNA– Anti-SSA, anti-SSB– pANCA, cANCA– Antikardiolipin ab IgM-IgG– Lupus antikuogülanı

▪ PAAC grafisi

PrognozKÖTÜ prognoz kriterleri▪ 40 yaş üstü▪ Erkek▪ Polisemptomatik başlangıç▪ Motor, serebellar ve sfinkterik belirti ile başlangıç

olması▪ İlk ataktan sonra kısmi iyileşme ve kalıcı nörodefisit▪ İlk iki atak arasındaki sürenin kısa oluşu▪ İlk 2 yılda sık atak▪ Özürlülükte ilk iki yıl hızlı ilerleme ya da progresif

başlangıç kötü prognoz kriterleridir. ▪ İlk 5 yıl içindeki özürlülük skorununun fazla oluşu ▪ Başlangıç MRI yükünün fazla oluşu

PrognozİYİ prognoz kriterleri▪ Erken yaş▪ Kadın▪ Monosemptomatik başlangıç▪ Optik nörit ve duyusal belirti ile başlangıç ▪ İlk ataktan sonra düzelme oranının yüksek olması▪ İlk 2 atak arasındaki sürenin uzun oluşu▪ İlk 2 yılda atak sayısının düşük olması▪ İlk 5 yıl içindeki özürlülük skorununun az oluşu

TEDAVİ VE REHABİLİTASYON

▪ MS’de erken tedavi ve rehabilitasyon ile geç dönem tedavinin hedefleri birbirinden çok farklıdır.

▪ Öncelikle hastalarda çok iyi bir değerlendirme yapılmalı, hastadaki semptomlar tam olarak saptanmalı ve detaylı bir tedavi programı hazırlanılmalıdır.

TEDAVİ

1)Medikal tedavi▪ Atak tedavisi▪ Koruyucu tedavi

2)Fizik tedavi ve rehabilitasyon▪ Semptomatik tedavi

TEDAVİ Medikal tedavinin amacı;▪ Atak sıklığını ve şiddetini azaltmak▪ Ataklara bağlı oluşan özürlülüğü önlemek,belirtileri

azaltmak,özürlülüğün ilerlemesine neden olan hastalık

aktivitesini durdurmaktır.

▪ Tedavi etkinliği atak sayısı, özürlülük ve MRI aktivitesiile takip edilir.

Atak tedavisi

1) Kortıkosteroıdler2)Plazmaferez:3)İntravenöz immünglobulin (İVİG):

Koruyucu Tedavi

İmmünmodülatuar tedavi▪ İnterferonβ-1a

intramusküler▪ İnterferonβ-1a subkütan▪ İnterferonβ-1b subkütan▪ Glatiramer asetat▪ Natalizumab▪ İVİG

İmmünsupresif tedavi▪ Azatiopürin▪ Metotreksat▪ Mitoksantron▪ Siklofosfamid▪ Mikofenolat mofetil▪ Siklosporin

REHABİLİTASYON

▪ Hastalığın uzun dönemde ortaya çıkardığı dönemde medikal tedavi yetersiz kalmaktadır

▪ Rehabilitasyon hastalığın her döneminde önemlidir ve tanı konar konmaz başlanmalıdır.

▪ Rehabilitasyon özürlülük ve engelliliğin azaltılmasında tedavide vazgeçilmezdir

Rehabilitasyonun amaçları▪ 1-Mevcut istemli hareket kontrolünü arttırmak ve korumak▪ 2-Normal postürü korumak ve iyileştirmek▪ 3-Tüm eklem ve yumuşak dokuların normal hareket sınırlarını

korumak ve kontraktürleri önlemek. ▪ 4-Tedavi tekniklerini uygun günlük yaşam aktiviteleri ile kombine

etmek▪ 5-Enerjiyi etkili kullanma konusunda tavsiyelerde bulunma▪ 6-Etkisiz, yorucu ve fonksiyonu inhibe edebilen anormal

hareketlerin yapılmasını önlemek▪ 7-Güç ve enduransı arttırmak.▪ 8-Hastalığın seyri boyunca tüm duysal ve zihinsel fonksiyonları ve

hareketleri korumak ve stimüle etmek.▪ 9-Hastanın ihtiyacına göre çeşitli kendine yardımcı aletleri

yaptırmak.

REHABİLİTASTON▪ Tedavi hastanede ve hastane dışında,evde

sürdürülmelidir▪ Rehabilitasyon multidisipliner profesyonel

bir takım ile yapılmalıdır.▪ Takımda FTR

uzmanı,nörolog,hemşire,fizyoterapist,iş-uğraşı terapisti,psikolog,sosyal hizmet uzmanı,hasta ve hasta yakınları yer alır

SEMPTOMLARIN TEDAVİSİ

▪ Yorgunluk,sıcak intoleransı ve uyku▪ Spastısıte▪ Ağrı▪ Tremor ,ataksı▪ Kas güçsüzlüğü▪ Mesane ve barsak fonksıyon bozuklukları▪ Seksuel fonksıyon bozukluğu▪ Konuşma ve yutma bozukluğu▪ Depresyon▪ Kognıtıf bozukluklar

Yorgunluk▪ Sıcak ,stres ve aktiviteyle artan en sık bildirilen

yakınmadır(%71)▪ Proınflamatuar sıtokınler(IL-1),kortikal yolların

hasarı,nörotransmitterler yorgunluktan sorumludur▪ Ağrı,noktüri,spastısıteye bağlı kötü uyku paterni en

sık nedenidir▪ İnterferon beta,antidepresan ve antispastisiter ilaçlar

ile artış gösterir.▪ Yorgunluk var olan özürlülüğü artırır ve

rehabilitasyonla elde edilen kazanımların yitirilmesine neden olur.

Yorgunluğa karşı alınacak önlemler

▪ Orta düzeyde genel kondüsyonu artıran aerobik egzersizler,kuvvetlendirme egzersizleri ve yoga önerilir.

▪ Hastanın kilo vermesi sağlanır.▪ Enerji tasarrufu teknikleri öğretilir(Aktıvıtenin

nasıl kolay yapılacağı,Dinlenme pozısyonları,Günlük işlerin gün içine yayılması)

▪ Yeterli ve düzenli uyku sağlanır.▪ Enerji tüketimini azaltan postürler,yardımcı

araç ve gereçler kullanılır.

SPASTISITE

▪ Üst extremitelerde fleksör,Alt extremitelerde extansör kaslar ilk tutulur

▪ Alt extremiteler daha sık etkilenir▪ Spastısıte hastanın genel yaşam aktivitesini

kısıtlar,mesane fonksıyonlarını bozar, fakat transferleri,ayakta durmayı kolaylaştırabilir.

▪ Basınç yaralarını ve derin ven trombozunu da engellediği düşünülmektedir.

▪ Spastisite hastada fonksıyonel bozukluğa yol açıyor ve ağrıya neden oluyorsa tedavi edilmelidir.

▪ Tedavi; 1)Tetikleyici etkenleri tedavi etmek(ürogenital

enfeksıyonlar,konstıpasyon,ağrı,ateş,bası yaraları gibi)

Sıkı çorap ve giysilerden kaçınmak gerekmektedir.

1)Fizik tedavi uygulamaları▪ Egzersizler :▪ Germe egzersizleri (Hızlı balistik germeler

spastisiteyi arttırır,germeler yavaşça ve derece derece yapılmalıdır. Her bir germe pozisyonunda en az 30-60 sn kalınmalıdır.)

▪ EHA egzersizleri, Su içi egzersizler, Ev egzersiz programları

▪ İnhibitör gevşeme teknikleri(eklem aproksimasyonu,yerde hafifçe yuvarlanma,spastık kasın insersiyon tendonuna basınç uygulama)

▪ Ortezlerle uzun süreli germeler(inhibitör cihazlarla)▪ Pozısyonlama (spastısıteyi artıran anormal posturel

refleks mekanızmalarını inhibe eden hareketler ve pozısyonlamalar)

▪ Soğuk uygulama(buz torbaları,extremitenin buzlu suya daldırılması)

▪ Elektrık stimulasyonu

▪ Biofeedback

2)Antispastiser ilaçlar3)Cerrahi uygulamalar;

Tedavi Prensipleri1)Egzersizler;▪ Hastaya özel olmalı,hastalık seyrinde

olan değişikliklere göre adapte edilmeli▪ Güçsüz kaslara aktif-yardımlı,aktif ve

/veya dirençli,proprıoseptif nöromuskuler fasilitasyon egzersizleri her gün yaptırılmalı

▪ Hastaya egzersiz önerilirken aşırı yorgunluktan kaçınması önerilmelidir.

▪ MS hastaları için en ideal olan submaksımal yoğunluktaki egzersizlerdir(genel kondısyon egzersizleri,bisiklet ,yüzme,yürüme,üst extremite ergometreleri ile yapılan aerobik egzersizleri)

▪ Submaksımal egzersizde kişi maksımum kalp hızının %70-80 i oranında çalışır. Hedef kalp hızı:(220-yaş)*(0.70)

2)Çeşitli yardımcı cihaz kullanımı▪ Alt extremite için;düşük ayak,dizde

hiperekstansıyon,orta derecede spastısıte,proprıoseptıf duyu bozukluğu varlığında standart veya eklemli AFO önerilir.

▪ Proksımal kaslarda da güçsüzlük varsa uzun yürüme cihazları kullanılır

Ayak bilek ateli (AFO- ankle foot orthesis),

3)Bıofeedback

4)Fonksıyonel elektrık stımulasyonu(fokal kas gruplarını güçlendirmek için)

5)Spinal kord dorsal kolon stimulasyonu

▪ Dinamik dengeyi arttıran en mükemmel egzersiz top üzerinde oturarak yapılan egzersizlerdir.

▪ El –göz koordinasyon egzersizleri▪ Ataksı için özel Frenkel egzersizleri

yapılır.

Frenkel Egzersizleri▪ Sırt Üstü▪ 1-Kalça ve diz fleksionda iken her bir bacagın fleksion ve ekstansionu. Bu hareket ayak

topugu yatakta iken▪ yapılır.▪ 2-Diz fleksionda iken kalçanın abduksion-adduksionu▪ 3-Diz düzken abduksion-adduksion▪ 4-Bir dizi fleksiona getirip aynı taraf topukla karsı taraf üzerinde belirli noktalara koyma▪ 5-Bir dizi fleksiona getirip aksi taraf tibiası üzerinde bilege kadar kaydırma ve geri kaydırma▪ 6-Bilateral simetrik kalça ve diz fleksion-ekstansion▪ 7-Bilateral resiprokal kalça ve diz fleksion-ekstansionu▪ 8-Bir tarafta fleksion-ekstansion, aksi tarafta abduksion-adduksion▪ Oturma Pozisyonu▪ 1-Terapist el pozisyonunu degistirirken, hastanın topugunu terapistin avucuna

yerlestirilmesi▪ 2-Ayak ucunun yere çizilen bir sekli izleyerek kaydırılması▪ 3- Düzgün oturma postürü toleransının arttırılması▪ 4-Belirli bir ritme uyarak ayaga kalkma ve oturma▪ Ayakta Durma Pozisyonu▪ 1-Dik durup, ayagı yere çizilen düz bir hat üzerinde öne geri kaydırma▪ 2-Yana yürüme▪ 3-Paralel çizgiler üzerinde yürüme▪ 4-Ayak rotasyonu degisik hatlarda yürüme

2)Adaptif araç ve gereçlerin kullanımı▪ Ambulasyonda yardımcı araçlar,ağırlık

takılmış yürüteçler,bastonlar▪ Ağırlıklı ceketler,kum torbaları▪ Servikal breysler▪ Bileklere takılan velkro bantlı ağırlıklar

kullanılabilir.▪ Thera-bandlar da hem kuvveti attırıp hem de

ataxik hareketleri önlerler3)Medikal tx; İsoniazid ve propranolol4)Cerrahi tx:talamik

stimulasyon,sterotaktik talamotomi

Konuşma ve yutma sorunları▪ Yorgunluk,güçsüzlük,tremorlar,koordınasyon

bozuklukları ve anormal tonus nedeniyle %15-20 dizartri,ses kısıklığı,nazone konuşma görülebilir

▪ Mıks spastık serebellar dizartri sık,afazi ve apraksı nadir görülür

▪ Tedavide spesifik konuşma teknikleri kullanılır ( peltek konuşmayı iyileştirmek için duraklamalar

kullandırmak,artıkülasyonu abartmak,cümleleri kısaltmak,sesin seviyesini yükseltmek)

▪ Ağız kaslarının gücünü ve EHA artıran egzersizler verilir.

▪ Gövde stabilitesi,fizyolojik solunum eğitimi,abdominal ve kostal ventilasyon dissosiasyon ,diyafragmatik eğitimi verilmeli

▪ Disfaji %3-20 oranında görülür▪ Yutmanın oral fazı daha sık etkilenir▪ Sıvılarda katı besinlere göre daha çok

zorluk yaşanır▪ Aspirasyonu önlemek için beslenme

oturma pozisyonunda,baş hafif fleksiyondayken olmalıdır

▪ Yiyeceklerin uzun çiğnenmesi,çok sayıda küçük öğünler ve günün erken saatlerinde yemeler önerilir.

▪ Yarı yumuşak besinler en iyi tolere edilenlerdir.

Sıcağa hassasiyet▪ Egzersiz,güneş banyosu,sıcak

banyolar,yorgunluk,ateş bu duyarlılığı ortaya çıkartır.

Alınabilecek önlemler:▪ Yazın sıcağı geçirmeyen giysiler▪ Şapka,gözlük kullanımı▪ Uzun araba yolculuklarından kaçınmak▪ Hidroterapi(havuz veya serin

duş),extremitelerin buzlu suya daldırılması sorunun giderilmesinde faydalıdır

Bası yaraları

▪ Risk faktörleri: Duysal kayıp,immobilite,spastisite,inkontinans

▪ Tedavi:Postür değişikliği Uygun oturma pozisyonu Basınç azaltan yataklar Spastısıte ve inkontinans tedavisi

MOBILITE İLE İLGİLİ PROBLEMLER

▪ %70 sıklıkta mobılıte problemi olmaktadır.▪ Hastanın yaşı,atağın sıklığı,ağırlığı ile artar. Mobilite bozukluğuna yol açan faktörler;▪ Fiziksel (motor ve duyusal

bozukluk,spastısıte,ataksı)▪ Psıkolojık (kognitif bozukluklar,depresyon)▪ Çevresel (ev düzeni,iklim,merdiven gibi

bariyerler)▪ Sosyokültürel(transport,iş ortamı)▪ Ekonomik faktörler

▪ Ambulasyonu geliştirmek için öncelikle gövde kontrolü ve denge sağlanmalıdır

▪ Tonusu azaltan ve EHA artıran egzersizler verilir.

▪ Yardımcı özel araçların seçimi kritiktir.(koltuk değneği,baston,tekerlekli sandalye,walker)

▪ Araçlar hastaya özel olmalı ve ölçüler alınırken pelvis,spınal kord ve extremiteler doğru pozısyonda tutulmalıdır.

▪ İleri dönemlerde çevresel modifikasyon , yapılarda ve toplu taşıma araçlarında düzenlemeler önemlidir.

Günlük yaşam aktiviteleri▪ Giyinme ,banyo,tuvalet,hijyen,beslenme ve

yatak mobilitesi için verilecek özel eğitim önemlidir.

▪ Tüm fonksıyonel aktıvıtelerin içine transfer eğitimi eklenmelidir,gerektiğinde kayma tahtası kullanımı önerilmelidir.

▪ Ev işlerini kolaylaştıran ev içi düzenlemeler yapılmalıdır.

▪ Yardımcı araç gereçlerin kullanımıyla enerji tüketimi azaltılır ve motor bozukluklar kompanse edilir.

Yemek yerken elin kavramasını kolaylaştırmakiçin kalınlaştırılmış açılı çatal ve kaşıklar.

Tuvalet adaptasyonuna bir örnek

ÇALIŞMA ORTAMI

▪ Bireylerin yalnızca %20-40’ı tanı konduktan sonra çalışmaya devam etmektedir

▪ Çalışma hayatı kendine güven ve kimlik kazanımı açısından önemlidir

▪ Hastaların meslekleri saate değil,işe bağlı ve daha az stresli ,dinlenme saatleri ayarlanabilir olmalıdır

MS ve SPOR▪ Kişinin kendi fiziksel aktivitesine uygun spor

seçilmeli ve koruyucu önlemler mutlaka alınmalıdr (bol sıvı alımı,Vücut sıcaklığının alt seviyede korunması,spordan sonra soğuk duş alınması gibi)

▪ Önerilen sporlar Yoga Yürümek

Bisiklet binmekYüzmekPilates yapmak

Dans etmekAta binmek vb…

SONUÇ

▪ MS yaşam boyu süren bir hastalıktır

▪ Hastalığın seyrinde deneyimli uzmanlardan oluşmuş bir ekibin kurulması ve hastalığın seyrinin sık aralıklarla kontrol edilmesi tedavinin etkinliği açısından çok önemlidir.

teşekkür ederim...