Embed Size (px)
Citation preview
Muğla İli Fethiye İlçesinde 31 Ocak 2019
Tarihinde Meydana Gelen Ani Taşkının
FFGS Ürünleriyle Analizi
Ertan Turgu
Meteoroloji Genel Müdürlüğü
Uzaktan Algılama Şube Müdürlüğü
Ankara
Ali Ümran Kömüşcü
Meteoroloji Genel Müdürlüğü
Uzaktan Algılama Şube Müdürlüğü
Ankara
Yusuf Ziya Yavuz
Meteoroloji Genel Müdürlüğü
Analiz ve Tahminler Şube Müdürlüğü
Ankara
Aytaç Hazer
Meteoroloji Genel Müdürlüğü
Elektronik Gözlem Sistemleri Şube Müdürlüğü
Ankara
ÖZET
Ani taşkın olayları meteorolojik karakterli doğal afetler arasında en yüksek can ve mal kaybına
yol açmakta olup Dünya Meteoroloji Teşkilatının yaptığı çalışmaya göre dünyada meydana
gelen taşkınların %85'i Ani Taşkın, %15 ise nehir taşkını şeklinde olmaktadır. Taşkın
öncesinde ve sonrasında olayların araştırılması ve incelenmesi doğal afetler konusunda
tecrübelerin arttırılmasında önemli rol oynamaktadır. Sel olaylarına şiddetli yağışlar zemin
hazırlamakla beraber yanlış arazi kullanımı ve şehirleşme gibi faktörlerde sel oluşumuna
katkıda bulunmakta ve sel riskine karşı olan duyarlılığı artırarak şehirlerimiz daha kırılgan
hale gelmesine sebep olmaktadır. Bu çalışmada Muğla ili Fethiye 31 Ocak 2019 tarihinde
şiddetli yağışlara (22.1 mm/saat) bağlı olarak meydana gelen ani taşkın olayı incelenmiştir.
Çalışmada ani taşkının oluşumuna neden olan meteorolojik şartlar incelenerek, Meteoroloji
Genel Müdürlüğü’nde kullanılan Ani Taşkın Uyarı Sisteminin (FFGS) ani taşkın erken uyarısı
verme kabiliyeti ortaya konmuştur. Ani taşkına zemin hazırlayan meteorolojik koşullar, yağış
şiddet-süre-tekerrür analizi, sinoptik analizler, uydu, radar, temp diyagramı analizlerine göre
incelenmiş ve sonuçta Fethiye’de yaşanan ani taşkın olayına İtalya üzerinde konuşlanann bir
alçak basınç merkezi ve buna bağlı cephesel sistemle ilişkili sıcak cephenin neden olduğu
belirlenmiştir. Bu olayda toprağın neme doygunluk derecesi ve yağışın zamanla şiddetlenmesi
gibi faktörler ani taşkın olayının oluşumunda rol oynamıştır. 31 Ocak 2019 02:00-03:00
UTC’de Muğla ili Fethiye ilçesinde şiddetli yağış sonrasında meydana gelen ani taşkını, PFFT
ürünü 00:00 UTC’de ALADIN-FFFT ürünü ise 06:00UTC’de uyarı vermiştir.
Anahtar Kelimeler — Ani Taşkın Uyarı Sistemi (FFGS), radar, uydu ve tahmini yağış verileri,
ALADIN-FFFT,PFFT
1. GİRİŞ
Ani taşkınlar dünyanın bir çok yerinde olduğu gibi Türkiye’de de düzenli meydana gelen tabiat
olayları olup tek bir olayda önemli ekonomik, sosyal zararlar ve can kayıplarına neden olabilirler.
Ani taşkınların oluşmasında doğal nedenler olarak, yavaş hareket eden oraj nedeniyle şiddetli
yağışlar, eğimli arazilerde orografik yağışlar, suya doygun toprak üzerine veya geçirimsiz toprak
yüzeyi üzerine yağışlar, dere veya kanalın yetersiz hidrolik özellikleri rol oynamaktadır. Ani
taşkınların diğer meydana gelme nedenleri arasında nüfus yoğunluğunun fazla olduğu yerlerde
alt yapı yetersizliği, yeşil alanların yok olması, toprak yapısı ve bitki örtüsünün bozulması,
yamaç ve akarsu havzalarında yanlış yerleşim yerlerinin seçilmesi sayılabilir.
Ani taşkın, Dünya Meteoroloji Teşkilatı (WMO) tarafından “nispeten yüksek pik debiye sahip
kısa süreli taşkın” şeklinde tanımlanmıştır [1]. Amerikan Meteoroloji Cemiyeti (AMS)’nin ani
taşkın tanımında ise “şiddetli yağış sonucunda nispi olarak küçük alanlarda meydana gelen, çok
kısa bir sürede gerçekleşen ve önceden uyarı verilme şansı az olan debinin aniden yükselmesi ve
alçalmasıdır” [2] [3] şeklindedir.
Türkiye atmosfer kökenli doğal afetlerin çok sık ve yaygın olarak görüldüğü bir orta kuşak
ülkesidir. Sıcak ve soğuk karalar ve denizler arasında yer aldığından çok farklı hava kütlelerinin
etkisi altındadır. Orta kuşak fırtınalarına kaynak oluşturan Akdeniz havzasında bulunduğundan
buradan kaynaklanan fırtına sistemlerinin yolu üzerindedir. Ayrıca 3 tarafı nem kaynağı olan
denizlerle kıyıya paralel ve dik uzanan dağlarla çevrilidir. Türkiye yüksek (ortalama 1132m) ve
engebeli (ülke yüzölçümünün %61’i %20 ve daha dik; ülke arazilerinin %45’i ise %40 ve daha
dik eğimli alanlardır) bir arazi yapısına sahiptir. Bu nedenle şiddetli yağış, yağmur, kar, dolu,
tipi, çığ, sel, sis, don, orman yangınları, tarımsal zararlılar, kuraklık, çölleşme, fırtına, yıldırım
gibi şiddetli meteorolojik olaylara bağlı doğal afetlerin yoğun olarak görüldüğü ülkedir [4].
31 Ocak 2019 tarihinde Fethiye’de şiddetli yağışlar sonucu oluşan ani taşkın ciddi mal
kayıplarına neden olarak ekonomik zarara yol açmıştır[5].
Bu çalışmanın amacı, birincisi, 31 Ocak 2019 tarihinde Fethiye’de meydana gelen ani taşkın
hadisesine neden olan meteorolojik şartların (yağış intensitesi, sinoptik analizler, uydu, radar,
sounding analizlerine göre) incelenmesini; ikincisi, olay etraflıca incelendikten sonra sel olayını
destekleyecek bilgilerin FFGS sisteminden elde edilen ürünlerle (varsa kar erimesi, toprağın
neme doygunluk derecesi, yağışın gittikçe güçlenme durumlarını da hesaba katarak) birlikte
yorumlamak; üçüncüsü de tüm bu incelemelerin sonunda kullanılan veriler ve modellerden
kaynaklanan belirsizlikleri de göz önüne alarak FFGS sisteminin ani taşkın uyarısı verme
kabiliyetini ortaya koymaktır.
2. MATERYAL VE METOT
2.1. Çalışma Alanı
Muğla ili Fethiye ilçesi, Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından tanımlanmış Batı Akdeniz havzası
içinde yer almaktadır. WMO sinoptik istasyon numarası 17296’dir. Coğrafi koordinat
sistemindeki koordinatları, enlemi 36.6266 derece, boylamı 29.1238 derece ve rakımı 3 metredir.
Şekil 1: Çalışma Alanının Konumu ve Etkilenen FFGS alt Havzaları
2.2. Yağış İntensitesi:
Muğla ili Fethiye ilçesinde AWOS (Otomatik Meteoroloji İstasyonu) kayıtlarına göre yağışın
intensitesi 31 Ocak 2019 tarihinde saat 02:00 ile 03:00UTC arasında 22.1 mm/saat ile maksimuma
ulaşmıştır.
Şekil 2:Muğla ili Fethiye ilçesi Saatlik Yağışları
2.3. Yağış Şiddet-Süre-Tekerrür Analizi:
Muğla ili Fethiye ilçesinde taşkının meydana geldiği güne ait standart zamanlarda olması
muhtemel maksimum yağışlar bulunarak tekerrür analizi yapılmıştır. Bu amaçla standart
zamanlardaki (5, 10, 15, 30 dk, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 12 ve 24 saat) maksimum yağış değerleri bulunur.
Yağışların çeşitli büyüklükleri ve bunların frekansları arasındaki ilişkiyi veren yağış frekans
değerlerine göre olasılık dağılım fonksiyonlarının Khi- Kare ve Kolmogrov-Simirnov uygunluk
sınamalarından geçirilerek diziye en iyi uyan Uygun Dağılım Fonksiyonu (UDF) olarak Fethiye
verisi için 2 parametreli Gamma dağılımıdır.
Çizelge 1.Yağış başlama, bitiş, devam, miktar, şiddet ve tekerrürleri
Fethiye ilçesi için uzun yıllar Ocak normal yağış değerleri (1970-2010) 156 mm’dir. Ancak 31
Ocak 2019 04:15 UTC’ye kadar son 3 saatte yağan 50.0mm’lik şiddetli yağış normalin (yani
156mm) üçte biri kadardır. Muğla ili Fethiye ilçesi için 3 saatte 50 mm’lik bu yağış miktarı, 4
yılda bir kez (tekerrür süresi) meydana gelebilecek bir yağıştır. Fethiye ili uzun yıllar yağış
normali: 817.8mm’dir.
2.4. Yöntem
Çalışma yöntemi olarak, 23 Şubat 2013 tarihinde Çeşme’de meydana gelen ani taşkın hadisesine
neden olan meteorolojik şartlar incelenmiştir. Bu amaçla sinoptik ölçekli hava sistemlerinin
yapısını araştırmak için MGM’de kullanılan METCAP programı çıktılarından sinoptik analizler
(yer kartı, 850 hPa, 500 hPa ve 300 hPa) yapılmıştır.
Uydu analizleri için ECMWF Operasyonel Analiz ve Tahmin Sistemi ürünü kullanılmıştır. Radar
analizleri için Türkiye’de kurulu Muğla radarına ait ürün çıktılarından yararlanılmıştır. Temp
analizinde Wyoming Üniversitesi tarafından hazırlanan Diyarbakır 17281’ye ait Skew-T Log-P
diyagramı değerlendirilmiştir. Bu analizlerden yağışın konvektif yada cephesel gelişme
göstereceği anlaşılabilmektedir
Her hangi bir alt havzada ani taşkın olabilirliğini hesaplamak ve erken uyarı ürünleri elde etmek
için Ani Taşkın Erken Uyarı Sistemi (FFGS) ürünleri (özellikle toprak nem durumu haritaları,
tehlike haritaları, yağış ürünleri) kullanılmıştır.
Fethiye
17296
Tarih
Başlama BitişDevam
(dak)
Miktar
(mm)
Şiddet
mm/saat
UDF:G2P
Tekerrür
(yıl)
FETHİYE
31 Oca 2019 02:08 02:23 15 8.7 34.8 2
31 Oca 2019 02:09 02:39 30 14.1 28.2 2
31 Oca 2019 02:07 03:07 60 24.0 24.0 2
31 Oca 2019 02:09 04:09 120 38.4 19.2 2
31 Oca 2019 01:15 04:15 180 50.0 16.7 4
31 Oca 2019 00:54 04:54 240 57.9 14.5 5
31 Oca 2019 00:53 05:53 300 59.5 11.9 4
31 Oca 2019 00:49 06:49 360 60.7 10.1 4
31 Oca 2019 00:53 12:53 720 100.7 8.4 19
Oca 2019 30:23:59 31:23:59 1440 142.4 5.9 31
3. SİNOPTİK HARİTALAR
3.1. Yer Sinoptik Haritası
Şekil 3:Yer Sinoptik Haritası: 31 Ocak 2019 00:00 UTC Kaynak:METCAP
31 Ocak 2019 00:00 UTC yer kartında İtalya üzerinde 1000 mb lık alçak basınç merkezi ve buna
bağlı cephesel sistemin yurdumuz üzerine hareketi görülmektedir. Özellikle Orta Akdeniz
kaynaklı bu tip sistemler hareket yönüne bağlı olarak yurdumuzun güneybatı kıyılarında kuvvetli
yağışlara sebep olmaktadır. Bu çalışmada da İtalya üzerinde bulunan alçak basınç merkezi batı
doğu istikametinde hareketle yurdumuzda ilk olarak Güney Ege kıyıları ve Batı Akdeniz’in
batısında etkili olmuştur. Sistemin sıcak cephesi güneybatı- kuzeydoğu doğu istikametinde hareket
ettiğinden nem yığılmasının ve yağışın en kuvvetli olduğu alan Batı Akdeniz’in batı kıyılarında
olmuştur.
3.2. 850 hPa Sabit Basınç Haritası
Şekil 4:850 hPa Sabit Basınç Haritası: 31 Ocak 2019 00:00 UTC Kaynak:METCAP
Muğla ili Fethiye ilçesi üzerinde izobarlara paralel esen rüzgarlar soğuk adveksiyona neden
olmaktadır. Trakya üzerinde 138 dm’lik alçak merkez ve 2,5 ºC derecelik soğuk havası
yurdumuzu batıdan etkilemeye başlamış, yer seviyesindeki alçak basınç merkezini desteklemekte
ve soğuk adveksiyonları ile birlikte hızlı bir soğumaya neden olmaktadır. Bu seviyede de akışlar
güneybatı-kuzeydoğu yönünde olup yer seviyesinde de olduğu gibi nem yığılması Batı Akdeniz’in
batı kıyılarında daha fazla olmaktadır.
3.3. 500 hPa Sabit Basınç Haritası
Şekil 5:500 hPa Sabit Basınç Haritası: 31 Ocak 2019 00:00 UTC Kaynak:METCAP
İngiltere üzerinde 516 dm lik alçak merkez, -38 derecelik soğuk havasıyla birlikte Akdeniz’e
kadar uzanmakta ve bütün Doğu Avrupa ile birlikte Akdeniz’de etkili olmaktadır. 500 mb
seviyesinde kuvvetli soğuk hava desteği hızlı hareketlere sebep olmakta trof hattının hızlı bir
şekilde yurdumuza Orta Akdeniz üzerinden gelmesine sebep olmaktadır. Bu tip Orta Akdeniz
üzerinden gelen sistemlerde sistem yurdumuz üzerine gelene kadar deniz üzerinde çok yol kat
ettiğinden nem oranı artmakta yurdumuza tamamen tüm seviyelerde doymuş halde ulaşmakta ve
hareket yönüne göre yurdumuza ilk ulaştığı noktada kuvvetli yağışlara sebep olmaktadır. Sistem
güneybatılı hareketle yurdumuza ulaşmış ve ilk olarak yağışlar Dalaman-Kaş hattında
görülmüştür.
3.4. 300 hPa Yüksek Seviye Haritası
Şekil 6:300 hPa Sabit Basınç Haritası: 31 Ocak 2019 00:00 UTC Kaynak:METCAP
Farklı karakterde iki hava kütlesi karşılaştığında yüksek irtifalarda karşılaşılan yere paralel olarak
(cephe boyunca, cepheye paralel) esen güçlü hava akımı jet akımıdır. Bu jet akımlarının
hızlarının arttığı bölgelerde yeryüzünde bir alçak basınç merkezi oluştururlar. 300 mb
seviyesinde 120 knotlık çekirdeğe sahip jet ekseni İngiltere üzerindeki sistemin Orta Akdeniz
üzerine düşmesine oradan da doğuya doğru hareketine sebep olmaktadır. Bununla birlikte akdeniz
üzerine soğuk havayı taşımakta yağışların kuvvetli olmasına sebep olmaktadır.
4. EUMETSAT MSG4 IR UYDU GÖRÜNTÜSÜ
Şekil 7:EUMETSAT Uydu Görüntüsü 31 Ocak 2019 02:30UTC MSG4 Channel 9 IR 10.8
Uyduların uzaktan algılama sistemleri bulutların yaydıkları elektromagnetik radyasyonun, uzaya
yerleştirilen meteorolojik uydu üzerinde bulunan radyometreler (pasif algılama) tarafından
ölçülmesi prensibine dayanır. Meteosat Visible and Infrared Imager (MVIRI ) Radyometresi,
görünür, kızılötesi ve su buharı olmak üzere 3 kanalda veri alımı gerçekleştirir. Kızılötesi
Kanal:10.5-12.5 µm dalga boyunda gece ve gündüz görüntü alımını sağlar, Bulut tepesi ve deniz
yüzeyi sıcaklıkları tespit edilir. Varsayım olarak daha soğuk bulutlar sıcak bulutlara göre daha
fazla yağış üretme olasılığına sahiptir. Muğla ili Fethiye ilçesi için 31 Ocak 2019 02:30 UTC’de
MSG4 Uydusu bulut tepe yansıma sıcaklığını -45 °C civarında göstermektedir.
5. RADAR GÖRÜNTÜSÜ
Şekil 8:FFGS RADAR-06hr Görüntüsü 31 Ocak 2019 03:00UTC
FFGS, selin meydana geldiği yeri (Muğla ili Fethiye ilçesini) kapsayacak şekilde birleştirilmiş
yağış (Merged MAP) verisi oluştururken öncelikle Radar verisinden yararlanmıştır. Şekil 8’de
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün GRID bazlı (450 x720 m) Radar saatlik yağış ürünü(RAIN1)
kullanılarak üretilen yağış miktarı mm olarak gösterilmektedir.
Şekil 9:Muğla RADAR MAX Ürünü. 31 Ocak 2019 Solda:MAX (dBz)02:12UTC
Sağda:Hourly Rainfall MAX(mm/h)02:12UTC
MAX ürünü tek bir görüntü üzerinde eko yüksekliği ve yoğunluğunu görebilme imkânı sağlayan
üründür. Her bir pikselin dikey kesitindeki maksimum ekolar elde edilir. Soldaki şekilde Muğla
radarında Fethiye için 31 Ocak 2019 02:12 UTC RADAR “MaxWith Panels” ürününe göre 50-
53dBz arasında yağış yansıma oranı ve 9 km yüksekliğe çıkan kumülonimbus bulutları
görünmektedir. Sağdaki şekilde Muğla radarında Fethiye için RADAR Max ürününe göre 31 Ocak
2019 02:12 UTC itibarıyla son 1 saatlik toplam yağış 20-50 mm arasında yağmur görünmektedir.
Muğla radarından elde edilen yağış intensitesi Marshall Palmerin Z=200*R1.6
formülünden
hesaplanır.
6. TEMP DİAGRAMI
Şekil 10: 31 Ocak 2019 00:00UTC Solda:Isparta (17281) Radyosonde Daigramı
Sağda:İzmir(17220) Radyosonde istasyonu Skew T LogP Diagramı
Soldaki şekilde yerden 5200 metreye kadar %80 nispi nem oranını koruduğu görülmektedir.
Sağdaki şekilde ise yer seviyesinden 600 hPa’lik basınca kadar dikey atmosfer boyunca sıcaklık
ve işba sıcaklıkları birbirlerine çok yakınlaşmıştır. Yer seviyesinden itibaren nemli havanın etkili
olduğu ve güney batılı seviye rüzgârları kuvvetli konvektif faaliyetlere işaret etmektedir [6].
Burada:
LIFT(Lifted indeks): 2.05 dir. Yani zayıf konveksiyon olasılığını temsil etmektedir.
KINX(K indeks): 24.20 dir. Yani oraj ile yoğun yağmur yada şiddetli hava olasılığı %35 demektir.
SWEAT indeks(Şiddetli hava potansiyeli): 201.9 dir. Yani kısmen şiddetli oraj oluşabilir
demektir.
SHOW(Showalter Stability Indeks): 2.3 dir. Yani kararlı fakat zayıf konveksiyon ihtimali var.
CAPE (Konvektif harekete izin veren potansiyel enerji) indeks: 0.0 dır. Yani düşük şiddette
kararsız demektir.
7. YILDIRIM TAKİP ve TESPİT SİSTEMİ (YTTS)
Şekil 11:YTTS 31 Ocak 2019 02:06 – 03:00 UTC
Muğla ili Fethiye ilçesinde 31 Ocak 2019 02:06 – 03:00 UTC arasında 6 dakika aralıklı olarak
şiddetli yağış neticesinde sel olayı meydana gelirken yıldırım ve şimşeğin oluşturduğu elektriksel
hücrenin belirli aralıklarla yeri, hareket yönü ve hızı görülmektedir. Muğla ili Fethiye ilçesi
üzerinde 02:48 UTC’de bulutların dikey olarak gelişerek büyümesiyle oluşan konvektif
fırtına bulutu, yani Kümülonimbus (Cb), kırmızımsı renkte görünmektedir.
8. FFGS ÜRÜN ANALİZLERİ
8.1. Ortalama Toprak Nemi (ASM-06hr)
Şekil 12:Ortalama Toprak Nemi (ASM-06) Solda:00:00 UTC Sağda:Büyütülmüş Kaynak:BSMEFFGS
FFGS’de Sacramento SAC-SMA modeli kullanılarak toprak nemi, yüzey akışı ve toprakta sızma
hesaplanır. Ortalama Toprak Nemi (ASM) ürünü toprak üst bölgesi gerilimi ve serbest su
içeriğinin tahmin edildiği üst topraktaki (20-30 cm) toprak nemi açığını gösterir [7]. Fethiye için
31 Ocak 2019 00:00 UTC’de Fethiye’te ilgili alt havzalarda hesaplanan toprak nem değeri
meydana gelen yağışlarla 1’e (mavi) yükselmiştir.
8.2. Ani Taşkın Kılavuz Değeri (FFG)
Şekil 13: Solda: Ani taşkın kılavuz değeri FFG-06 sağda:Muğla ili Fethiye ilçesi büyütülmüş
Kaynak:BSMEFFGS
Ani taşkın kılavuz değeri, belirli bir süre içinde (1, 3, 6 saat) herhangi bir alt havza çıkışında
drenaj kanalının banket seviyesine kadar dolması için gerekli aktüel yağış miktarıdır (mm) [8][9].
Toprağı doymuş bir alt havzada yağış devam etme eğiliminde ise yağan yağmur suyu yüzey
akışına geçeceğinden, FFG değerine ulaşması da yağmurun şiddetine bağlı olarak o kadar hızlı
olacaktır. FFG-06hr haritasında Fethiye için 31 Ocak 2019 00:00 UTC’den itibaren 6 saatte ilgili
alt havzalarda mor renkte (12.72mm civarında) görünmektedir.
8.3. Birleştirilmiş Ortalama Alansal Yağış (Merged MAP)
Şekil 14. Merged MAP-24 Solda:00:00UTC Sağda:06:00UTC Kaynak:BSMEFFGS
Bu ürün her bir alt havza için elde mevcut en iyi durumdaki öncelikle bias düzeltmeli RADAR
tabanlı tahmini yağış veya Mikrodalga Uydu Tabanlı Yağışıyla Düzeltilmiş Global Hydro
Estimator veya bias düzeltmeli Global Hydro Estimator Tahmini Yağışı veya yağışölçer
enterpolasyonu ile elde edilmektedir[10]. Birleştirilmiş ortalama alansal yağış verilerinde her saat
güncelleme yapılmakta ve o anki navigasyon saatinde sona eren sürede birleştirilmiş ortalama
alansal yağış toplamını yansıtmaktadır. Merged MAP-06hr haritasında Muğla ili Fethiye ilçesi için
son 6 saatte ilgili alt havzalarda 31 Ocak 2019 00:00 UTC’ye kadar turkuaz renkte(13.0mm
civarında) iken 06:00UTC de mavi renkte (24mm civarında) yağış hesaplamıştır.
8.4. ALADIN Modele Göre Gerçekleşmesi Beklenen Yağış (ALADIN-ALARO FMAP-24)
Şekil 15. Solda: FMAP-ALADIN-24hr sağda:Muğla ili Fethiye ilçesi büyütülmüş
Kaynak:BSMEFFGS
FMAP-ALADIN-24hr haritasında Fethiye ilçesi için 31 Ocak 2019 00:00 UTC’den itibaren 24
saatte 2021402930 no’lu alt havzada mavi renkte 33.07mm yağış olacağını tahmin etmiştir.
8.5. ECMWF Modele Göre Gerçekleşmesi Beklenen Yağış (IFS-FMAP-24)
Şekil 16. Solda: FMAP-IFS-24hr sağda:Muğla ili Fethiye ilçesi büyütülmüş Kaynak:BSMEFFGS
FMAP-IFS-24hr haritasında Fethiye ilçesi için 31 Ocak 2019 00:00 UTC’den itibaren 24 saatte
2021402930 no’lu alt havzada mavi renkte 46.16mm yağış olacağını tahmin etmiştir.
8.6. WRF Modele Göre Gerçekleşmesi Beklenen Yağış (WRF-FMAP-24)
Şekil 17. Solda: FMAP-WRF-24hr sağda:Muğla ili Fethiye ilçesi büyütülmüş
Kaynak:BSMEFFGS
FMAP-WRF-24hr haritasında Fethiye ilçesi için 31 Ocak 2019 00:00 UTC’den itibaren 24 saatte
2021402930 no’lu alt havzada mavi renkte 71.90mm yağış olacağını tahmin etmiştir.
8.7. Devam Eden Ani Taşkın Tehlike Değeri (PFFT-06hr) 31 Ocak 2019 00:00 UTC
Şekil 18. Ani Taşkın Tehlike Haritası(PFFT-06hr) Kaynak: https://212.175.180.79/ERTFFT/
PFFT-06hr değeri belirli bir alt havza için birleştirilmiş ortalama alansal yağış (Merged MAP-
06hr) değeri ile aynı süredeki banketin taşması için gerekli olan yağış miktarı (FFG-06hr)
arasındaki farkı gösterir. Örneğin Şekil 18 de okla gösterilen 31 Ocak 2019 00:00 UTC’de Muğla
ili Fethiye ilçesinde 2021402930 nolu alt havza için hesaplanan PFFT-06hr değeri, son 6 saatlik
birleştirilmiş ortalama alansal yağış (burada Merged MAP-06hr =15.74mm) ile aynı süredeki
banketin taşması için gerekli olan yağış miktarı (burada FFG-06hr=13.73mm) arasındaki farka
eşittir (Yani 15.74-13.73=2.01mm) dir.
8.8. ECMWF Ani Taşkın Tehlike Haritası (IFS-FFFT-06hr) 31 Ocak 2019 06:00 UTC
Şekil 19. ECMWF Ani Taşkın Tehlike Haritası(IFS-FFFT-06hr) Kaynak: https://212.175.180.79/ERTFFT/
31 Ocak 2019 00:00 UTC’de Muğla ili Fethiye ilçesinde 2021402930 nolu alt havza için
hesaplanan IFS-FFFT-06hr değeri, ECMWRF Modele Göre Gerçekleşmesi Beklenen Yağış değeri
(yani IFS-FMAP-06hr=13.15mm ancak sistem tarafından güncellenmiş değeriyle 17.73mm) ile
aynı süredeki banketin taşması için gerekli olan yağış miktarı (burada FFG-06hr=13.73mm)
arasındaki farka eşittir (Yani 17.73-13.69=4.04mm) dir.
3. SONUÇLAR
• Fethiye'te meydana gelen ani taşkın olayı ile ilgili olarak buna neden olan meteorolojik
şartlar (yağış intensitesi, sinoptik analizler, uydu, radar, sounding analizlerine göre)
incelenmiştir.
• Fethiye'de sel’e yol açan olayda rol oynayan cephe sistemi incelendiğinde İtalya üzerinde
bulunan alçak basınç merkezi batı doğu istikametinde hareketle yurdumuzda ilk olarak
Güney Ege kıyıları ve Batı Akdeniz’in batısında etkili olmuştur. Sistemin sıcak cephesi
güneybatı- kuzeydoğu doğu istikametinde hareket ettiğinden nem yığılmasının ve yağışın
en kuvvetli olduğu alan Batı Akdeniz’in batı kıyılarında olmuştur.
• 31 Ocak 2019 02:00-03:00 UTC arasında Fethiye'de şiddetli yağış sonrasında meydana
gelen ani taşkını PFFT-06hr 00:00UTC ve IFS-FFFT-06hr 06:00UTC itibarıyla uyarı
vermiştir.
• AWOS kayıtlarına göre şiddetli yağış 31 Ocak 2019’da 02-03UTC arasında meydana
gelmiştir ve Fethiye'te şiddetli yağış sonrasında meydana gelen ani taşkını basında yer alan
taşkın kayıtlara göre 2021402930 ve 20121402928 nolu FFGS havzaları etkilenmiştir. Ani
taşkını 00:00UTC'de PFFT-06hr yakalayıp uyarı vermiştir. NWP modellerinden sadece 31
Ocak 2019’da 06:00UTC'de IFS-FFFT-06hr ürünü rapor edilen alanları (özellikle basında
yer alan Taşyaka, Kayaköy, Karakeçiler ve Kınalı mahalleleri) yakalamış ve uyarı
vermiştir.
• MGM-Hidrometeoroloji Şube Müdürlüğünde kendi yazdığımız bir yazılım
(https://212.175.180.79/ERTFFT/) sayesinde Ani Taşkın Uyarı Sistemi (FFGS) herhangi
bir havzada ani taşkın uyarısı verdiğinde tehlike uyarısının miktarı ve derecesine göre
orada daha önceden hesaplanan uzun yıllar yağış kayıtları miktarına göre bu yağışın kaç
yılda bir kez (tekerrür süresi) meydana gelebilecek bir yağış olduğunu yukarıdaki tabloda
olduğu gibi göstermekte ve bu bilgileri ilgili kişilere ayrıca e-posta yoluyla
göndermektedir.
Şekil 20.Gelen e-posta ve https://212.175.180.79/ERTFFT/ den 31 Ocak 2019’da PFFT-06hr 00:00UTC
Ani Taşkın Tehlike Mesajı
Şekil 21.Gelen e-posta ve https://212.175.180.79/ERTFFT/ den 31 Ocak 2019’da ECMWF-FFFT-06hr
06:00UTC Ani Taşkın Tehlike Mesajı
KAYNAKLAR
[1] Seyfried, M. S., and B. P. Wilcox, Scale and the Nature of Spatial Variability: Field
Examples Having Implications for Hydrologic Modeling, Water Resour.
Res., 31(1), 173–184, doi:10.1029/94WR02025, 1995.
[2] American Meteorological Society (AMS), Glickman, T.S (Ed.), Glossary of
Meteorology. , 2nd Ed. American Meteoro-logical Society, Boston, 855 pp., 2000a.
[3] American Meteorological Society (AMS), Prediction and mitigation of flash floods
(adopted by AMS Council on 14 Feb2000). Bull. Am. Meteorol. Soc. 81, 1338–1340,
2000b.
[4] C.Şahin, S. Sipahioğlu., Doğal Afetler ve Türkiye, Ankara, 2002.
[5] https://www.haberturk.com/mugla-haberleri/66496198-fethiyede-sel-baskini ve
http://www.cumhuriyet.com.tr/video/video/1225618/Fethiye_de_sel_baskini.html
[6] http://www.theweatherprediction.com/thermo/interpret/, The Weather Prediction,
Interpretation of Skew-T indices, 2015.
[7] T.M.Carpenter, J.A.Sperfslage, K.P.Georgekakos, T.Sweeney, D.L.Fread, National
Threshold Estimation Utilizing GIS in Support of Operational Flash Flood Warning
Systems, Journal of Hydrology, 1999.
[8] Georgakakos Konstantine P., Realtime Flash Flood Predictions, Journal of
Geophysical Research, 1987.
[9] Georgakakos Konstantine P., Hydrometeorological Models for Realtime Rainfall and
Flow Forecasting, Water Resources Publications, 2002.
[10] BSMEFFG Real-Time Product Console v.1.0, HRC, Release Date: June 2013:
BSMEFFG Real-Time Product Console Operational Output Product Descriptions.
https://212.175.180.79/CONSOLE/page_reference_product_definitions.php
