181
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiuli fakulteti sofio CaCava moTxovnebis da moTxovnis safuZvlebis konkurencia kerZo samarTalSi sadisertacio naSromi samarTlis doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad xelmZRvaneli daviT kereseliZe, ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiuli fakultetis sruli profesori Tbilisi, 2010 avtoris stili daculia

moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

  • Upload
    others

  • View
    26

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiuli fakulteti

sofio CaCava

moTxovnebis da moTxovnis safuZvlebis konkurencia

kerZo samarTalSi sadisertacio naSromi samarTlis doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad xelmZRvaneli daviT kereseliZe, ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiuli fakultetis sruli profesori Tbilisi, 2010

avtoris stili daculia

Page 2: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

1

struqtura abreviaturebi ...........................................................................................................................................................4 I. Sesavali.................................................................................................................................................................... 5 II. kerZosamarTlebrivi urTierTobis mowesrigeba da moTxovnis warmomSobi uflebebi .......................................................................................................................................7 1. samoqalaqosamarTlebriv normaTa saxeebi............................................................................7

1.1 dispoziciuri da imperatiuli normebi ......................................................................8 1.2 absoluturi da relatiuri uflebebis momwesrigebeli normebi ...9 1.3 moTxovnis safuZvlebi da damxmare xasiaTis normebi ............................... 11

2. moTxovna da moTxovnis safuZveli ............................................................................................ 13 2.1 moTxovna .................................................................................................................................................... 13 2.1.1 moTxovnis mimarTeba uflebasTan ................................................................................ 13 2.1.2 moTxovnis mimarTeba `aqciosTan~.................................................................................16 2.2 moTxovnis safuZveli................................................................................................................... 18

III. moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurencia ............................................. 21 1. moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurenciis gamijvna.....................21

1.1 konkurenciis Teoriis formireba................................................................................... 22 1.2 konkurenciis arsebobis winapirobebi........................................................................ 24 1.3 konkurenciis saxeebi.................................................................................................................... 26

2. gamomricxavi konkurencia....................................................................................................................28 2.1 moTxovnis safuZvelTa gamomricxavi anu kanonis konkurencia........28 2.2 moTxovnaTa gamomricxavi konkurencia ......................................................................32

3. alternatiuli konkurencia...............................................................................................................32 3.1 moTxovnaTa alternatiuli konkurencia..................................................................32 3.2 moTxovnis safuZvelTa alternatiul konkurencia......................................36

4. kumulaciuri `konkurencia~...............................................................................................................38 4.1 moTxovnaTa kumulacia ...............................................................................................................39 4.2 moTxovnis safuZvelTaAkumulacia................................................................................ 40 4.3 specialuri SemTxveva – erTmaneTis Semdgomi konkurencia ................41

IV. sasamarTlos roli da moqmedebis Tavisuflebis farglebi.......................42 1. sasamarTlos roli samoqalaqo saqmeebze marTlmsajulebis ganxorcielebisas.............................................................................................................................................. 42 2. samoqalaqo saqmeebze marTlmsajulebis ganxorcielebis saxelmZRvanelo principebi..................................................................................................................... 44

2.1 dispoziciurobisa da SejibrebiTobis principebi........................................45 2.2 sasamarTlos saproceso Tanaqmedeba ......................................................................... 46 2.3 mosamarTlis moqmedebis Tavisufleba moTxovnis safuZvlis SerCevisa da gamoyenebisas............................................................................................................. 47

3. normis ganmartebis meTodebi da mosamarTlis SefasebiTi Tavisufleba.............................................................................................................................................................50

3.1 gramatikuli ganmartebis mimarTeba logikuri ganmartebis meTodTan ...........................................................................................................................................................50 3.2 normis Sinaarsobrivad SemzRudavi da ganmvrcobi ganmarteba .......54 3.3 mosamarTlis SefasebiTi Tavisufleba......................................................................55

V. moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurencia nasyidobis samarTalSi ...............................................................................................................................................................56 1. moTxovnaTa konkurencia........................................................................................................................56

1.1 pirvelad da meorad moTxovnaTa gamomricxavi konkurencia..............56 1.2 damatebiTi Sesrulebis moTxovna, rogorc gamomricxavi moTxovna sxva meorad moTxovnebTan mimarTebiT...............................................................................57

Page 3: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

2

1.2.1 SesrulebisaTvis damatebiTi vadis gansazRvra, rogorc sxva meorad moTxovnaTa warmoSobis aucilebeli winapiroba .........................58 1.2.2 damatebiTi vadis dawesebis `valdebulebis~ arsi................................59

1.3 zianis anazRaurebis moTxovna xelSekrulebidan gasvlasa da sxva moTxovnebTan kombinaciaSi .............................................................................................. 60 1.4 meorad moTxovnaTa alternatiuli konkurencia ............................................61

2. moTxovnis safuZvelTa konkurenciis SemTxvevebi ..................................................... 64 2.1 moTxovnis ZiriTad da damxmare safuZvelTa kumulacia....................... 64 2.1.1 zianis anazRaurebis moTxovnis samarTlebrivi safuZvlebi nasyidobis samarTalSi.................................................................................................................65 2.1.2 xelSekrulebidan gasvlisa da fasis Semcirebis moTxovnis safuZvlebis formireba ............................................................................................................... 66

2.2 moTxovnis safuZvelTa gamomricxavi konkurencia....................................... 66 2.2.1 xelSekrulebidan gasvlisa da xelSekrulebis moSlis moTxovnis safuZvelTa urTierTmimarTeba............................................................... 66 2.2.2 xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi................68 2.2.2.1 ssk-is 398-e muxliT dafuZnebuli moTxovnis safuZvlebi......... 70 2.2.2.2 xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi fulis erTeulis msyidvelobaunarianobis cvlilebisas.........................71 2.2.3 damatebiTi vadis dawesebis valdebulebisagan gaTavisuflebis safuZvlebs Soris winaaRmdegoba.......................................................................................73 2.2.4 pasuxismgeblobis gamomricxavi an Semamsubuqebeli regulireba................................................................................................................................................75

2.3. moTxovnis safuZvelTa alternatiuli konkurencia................................. 77 VI. moTxovnis safuZvelTa konkurencia naCuqari nivTis ukan gamoTxovis SemTxvevaSi ............................................................................................................................................................... 79 1. Cuqeba, rogorc moTxovnis damfuZnebeli xelSekruleba................................... 80 2. Cuqebis xelSekrulebidan gasvlis winapirobebi da Sesabamisi moTxovnis safuZvlebi ...................................................................................................................................82

2.1 Cuqebis xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis safuZveli umadurobis da `mZime Seuracxyofis~ SemTxvevaSi.................................................82 2.1.1 moTxovnis safuZvlis Semadgenloba ....................................................................83 2.1.2 samarTlebrivi Sedegi.........................................................................................................85

2.2 mZime mdgomareoba ............................................................................................................................86 2.3 araZiriTadi valdebulebis darRveva .........................................................................88

3. gasvlisa da sxva moTxovnis safuZvelTa konkurencia ........................................ 90 3.1 mimarTeba saciloobasTan........................................................................................................91 3.2 gasvlis zogadi safuZvlis konkurencia specialurTan........................ 92 3.3 mimarTeba usafuZvlo gamdidrebasTan........................................................................93 3.4 xelSekrulebis gasvlis Secilebad konversia................................................ 94

VII. moTxovnis safuZvelTa konkurencia Sromis xelSekrulebis moSlisas .................................................................................................................................................................... 96 1. SromiTsamarTlebrivi urTierTobebis mowesrigebis arsi ............................... 96

1.1 qvemdebareobis principi da Tanazomieri dacvis standarti.............. 96 1.2 SromiTi samarTlis damcavi normebis mimarTeba valdebulebiT samarTlebrivi urTierTobis momwesrigebel normebTan................................ 99

2. SromiTi xelSekrulebis moSla ................................................................................................ 102 2.1 SromiTi xelSekrulebis moSla Sromis kodeqsis Tanaxmad.............103 2.2 xelSekrulebis moSlis zogadi wesi .......................................................................105 2.2.1 valdebulebis darRveva da gafrTxilebis valdebuleba ...........105 2.2.2 xelSekrulebis moSla gafrTxilebis gareSe........................................ 106

Page 4: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

3

2.3 xelSekrulebis moSlis samoqalaqosamarTlebrivi da SromissamarTlebrivi moTxovnis safuZvlebis mimarTeba........................... 108 2.3.1 samoqalaqosamarTlebrivi normebis gamoyenebis mizanSewoniloba ............................................................................................................................... 108 2.3.2 moSlis zogadi da specialuri winapirobebi......................................... 109 2.3.3 moSlis samarTlebrivi Sedegebi ........................................................................... 111

VIII. saxelSekrulebo da deliqtur moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa urTierTmimarTeba ..........................................................................................................114 1. deliqturi da saxelSekrulebo araZiriTadi moTxovnis safuZvelTa urTierTmimarTeba............................................................................................................................................ 115

1.1 araZiriTadi saxelSekrulebo valdebuleba .....................................................117 1.2 SesrulebasTan dakavSirebuli araZiriTadi valdebuleba................ 118 1.3 araZiriTadi valdebulebis `dacviTi~ funqcia ..............................................119

2. deliqtis specialuri Semadgenlobis mimarTeba deliqtis zogad Semadgenlobasa da saxelSekrulebo moTxovnebTan.....................................................121

2.1 uxarisxo produqtiT miyenebuli zianis anazRaurebis sxvadasxva moTxovnis safuZveli da maTi urTierTmimarTeba............................................... 122 2.2 deliqtisa da saxelSekrulebo specialur moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa mimarTeba ......................................................................................... 124

IX. moTxovnisa da moTxovnis safuZvelTa konkurencia saxelSekrulebo da kanonismieri pasuxismgeblobis gamoricxvisas......................................................... 127 1. pasuxismgeblobis gamoricxva saxelSekrulebo SeTanxmebiT...................... 127 2. pasuxismgeblobis gamoricxvis baTiloba.........................................................................130

2.1 pasuxismgeblobis gamoricxvis dauSvebloba kanoniT pirdapir gaTvaliswinebul SemTxvevebSi´´ ...........................................................................................130 2.2 pasuxismgeblobis gamoricxva xelSekrulebis standartuli pirobiT............................................................................................................................................................. 131 2.3 pasuxismgeblobis gamoricxvis saxelSekrulebo SeTanxmebis gandevna deliqtis specialuri SemadgenlobiT.....................................................133

3. pasuxismgeblobis gamoricxva an SezRudva kanoniT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi............................................................................................................................................................134

3.1 mCuqeblis pasuxismgeblobis SezRudva nakliani nivTis miwodebisas...................................................................................................................................................134 3.2 mewarmis mimarT gamyidvelis pasuxismgeblobis gamoricxva.............137

X. konkurencia sanivTo moTxovnebisa da moTxovnis safuZvlebis mimarT...........................................................................................................................................................................139 1. sanivTo da usafuZvlo gamdidrebidan gamomdinare moTxovnis safuZvelTa urTierTmimarTeba ..........................................................................................................139

1.1 abstraqciis principis moqmedebis Sedegebi....................................................... 140 1.2 mimarTeba `namdvil uflebasTan~...................................................................................141

2. nivTis gamoTxovis moTxovnaTa safuZvlebis konkurencia ............................. 142 3. moTxovnebi aramarTlzomieri keTilsindisieri mflobelis mimarT ...145 4. saojaxo da sanivTo samarTlebriv normaTa konkurencia.............................. 147

4.1 meuRleTa qonebrivi uflebebi saqarTvelos kanonmdeblobiT...... 147 4.2 meuRleTa qonebrivi uflebebis germanuli mowesrigeba ..................... 148 4.3 germanuli mowesrigebis gavrcelebis mizanSewoniloba saqarTvelos samarTalSi ............................................................................................................. 149

XI. konkurencia xandazmulobis vadebTan mimarTebiT................................................152 1. xandazmulobis zogadi da specialuri vadebis moqmedebis farglebi...................................................................................................................................................................153 2. sanivTo uflebebis mimarT moqmedi xandazmulobis wesi.................................154

Page 5: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

4

3. xandazmulobis vadebis konkurencia deliqtsa da saxelSekrulebo moTxovnebs Soris ............................................................................................................................................157

3.1 deliqtis specialuri xandazmulobis vada .......................................................157 3.2 saxelSekrulebo xandazmulobis vadis upiratesoba...............................159

4. naCuqari nivTis gamoTxovis xandazmulobis vada ....................................................161 4.1 umadurobis SemTxvevaSi ..........................................................................................................161 4.2 mZime mdgomareobis SemTxvevaSi ..................................................................................... 162

XII. daskvna...............................................................................................................................................................163 bibliografia ...................................................................................................................................................... 166 abreviaturebi qarTul enaze:

gv. gverdi (gverdebi)

ix. ixile

red. redaqtori

ssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi

Sead. Seadare

sssk saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi

ucxour enebze:

Aufl. Auflage BGB Das Bürgerliche Gesetzbuch

(für die Bundesrepublik Deutschland) BGH Bundesgerichtshof (der Bundesrepublik Deutschland) CISG United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods EGBGB Einführungsgesetz zum Bürgerlichen Gesetzbuche Einl. Einleitung f. folgende ff. mehrere folgende Hrsg. Herausgeber JuS Juristische Schulung LG Landesgericht NJW Neue Juristische Wochenschrift OLG Oberlandesgericht RdNr. Randnummer Vorbem. Vorbemerkung ZR Zivilrecht стр. страница

Page 6: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

5

I. Sesavali samarTali individTa Tanacxovrebas maTi interesebis realizebis samarTliani farglebis dadgeniTa da interesTa konfliqtis gadaWris meqanizmis SeTavazebiT awesrigebs.1 xSirad konkretuli interesTa konfliqtis mogvarebis2 ramdenime samarTliani Tu samarTlebrivi gza arsebobs. garkveul kriteriumebsa Tu principebze dayrdnobiT, SesaZlebelia, calkeul gzas, sxvasTan SedarebiT, upiratesoba mieniWos, an isini urTierTCanacvlebadad CaiTvalos, an erTi gzis arsebobam sruliad gamoricxos sxvebis arCeva. winamdebare naSromis mizania konkurenciis saxeebis identificireba da calkeuli maTganis arsebobisas moqmedebis marTebuli gzis SerCevis warmoCena, rac konkretuli moTxovnebisa da moTxovnis safuZvelTa konkurenciis ganzogadebuli analiziT miiRweva. amasTan, konkurenciis calkeuli saxis ganxilva kerZosamarTlebriv urTierTobebSi gavrcelebuli magaliTebis safuZvelze xorcieldeba. kvleva efuZneba saqarTvelos kerZosamarTlebriv kanonmdeblobaSi mowesrigebuli moTxovnis safuZvlebisa da sasamarTlo praqtikaSi maTi Sefardebis analizs. SedarebisaTvis warmoCenilia Sesabamisi sakiTxebis gadaWris dasavleTevropuli, upiratesad germaniis samarTalSi, arsebuli alternativa. naSromSi Seswavlilia germanul doqtrinasa Tu sasamarTlo praqtikaSi moTxovnebisa da moTxovnis safuZvelTa mimarT

arsebuli midgoma, romelic araerTi saukunea, ganxilvis sagania da gamokveTilia am midgomebis Tavsebadoba saqarTvelos kanonmdeblobasa Tu samoqalaqosamarTlebriv azrovnebasTan. naSromis II TavSi Tavdapirvelad ganxilulia samoqalaqo normebis saxeebi calkeuli niSnis mixedviT da maTi urTierTgamijvna. imisaTvis, rom gaanalizdes moTxovnis safuZvelTa konkurenciis sakiTxi da dadgindes, Tu ra saxis konkurencia arsebobs maTi gamoyenebisas, upirveles yovlisa, mizanSewonilia moxdes moTxovnis safuZvelTa gamijvna sxva samoqalaqosamarTlebrivi normebisagan. am Tavis meore qveTavSi dasabuTebulia moTxovnisa da moTxovnis safuZvlis gansxvaveba. am gansxvavebis warmosaCenad gaanalizebulia moTxovnis mimarTeba uflebasTan, aseve `aqcios~3 institutTan da mis Tanamedrove mniSvnelobasTan. moTxovnis safuZveli garkveuli moqmedebis ganxorcielebis an misgan Tavis Sekavebis moTxovnis damfuZneblad ganixileba. naSromis III TavSi ganxilulia moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurenciis gamijvna da gaanalizebulia misi calkeuli saxe, rogoricaa gamomricxavi, alternatiuli da kumulaciuri konkurencia.

1 kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 1 da Semdgomni. 2 Sead. Coing/Honsell, Staudinger Kommentar zum BGB, Einleitung, 2004, RdNr. 184, miTiTebiT, rom calkeuli normis mizani swored sazogadoebaSi arsebuli intresTa konfliqtis mogvarebaa. 3 „actio“.

Page 7: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

6

konkurenciis calkeuli saxis zogadi maxasiaTeblebis gamokveTa kerZo samarTalSi arsebuli moTxovnebis urTierTmimarTebas logikur CarCoebSi aqcevs, calkeuli SemTxvevis sistemuri gadawyvetis SesaZleblobasa da moTxovnis safuZvelTa erTgvari ierarqiis gansazRvris winapirobas qmnis. naSromis IV Tavi eTmoba sasamarTlos rolis ganxilvas samarTlis Semdgom ganviTarebaSi da marTlmsajulebis ganxorcielebisas saxelmZRvanelo principebis mimoxilvas, aseve normis ganmartebis meTodebisa da mosamarTlis SefasebiTi Tavisuflebis analizs. es Tavi emsaxureba konkurenciis calkeuli saxis arsebobisas mosamarTlis moqmedebis Tavisuflebisa da misi farglebis ganxilvas. naSromis V da Semdgomi Tavebi eTmoba uSualod moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurenciis arsebuli magaliTebis Seswavlas. sistemurad urTierTkavSirSi ganixileba moTxovnaTa Tu moTxovnis safuZvelTa konkurencia nasyidobis samarTalSi, naCuqari nivTis gamoTxovisas, Sromis xelSekrulebis moSlisas, saxelSekrulebo da kanonismieri pasuxismgeblobis gamoricxvisas, aseve saxelSekrulebo da deliqtur, sanivTo da usafuZvlo gamdidrebis, xandazmulobis vadebis urTierTmimarTebisas. am magaliTebis ganzogadebiT fasdeba saqarTvelos sasamarTlo praqtikaSi moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurenciis mimarT Tanamedrove iuridiul azrovnebaSi arsebuli gamocdilebis gaziarebis mizanSewoniloba, rac, Tavis mxriv, saqarTveloSi erTgvarovani sasamarTlo praqtikis Camoyalibebis berketia.

Page 8: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

7

II. kerZosamarTlebrivi urTierTobis mowesrigeba da moTxovnis warmomSobi uflebebi samoqalaqo kanonmdebloba logikurad urTierTdakavSirebuli cnebebisa da institutebis sistemis safuZvelze awesrigebs pirTa Tanasworobasa da nebis avtonomiaze damyarebul urTierTobebs.4 samarTals nebismieri SesaZlo interesTa konfliqtis gadaWra unda SeeZlos.5 Sesabamisad, calkeuli normis mizani swored sazogadoebaSi arsebuli interesTa konfliqtis mogvarebaa, rac, amave dros, mxareTa interesebis samarTliani dabalansebiT, `subieqturi uflebis~ formirebiTa da misi farglebis dadgeniT vlindeba.6 ufleba piris Tavisuflebis sferos mikuTvnebuli da mis nebas daqvemdebarebuli uflebamosilebaa, romelic pirisaTvis sakuTari interesebis kanonmdeblobiT miniWebuli dacvis meqanizmia.7 ieringis mosazrebiT, uflebis dacvisaTvis brZolaSi gamoixateba kerZo samarTlis ganxorcieleba, vinaidan yoveli individis moraluri valdebuleba da amocanaa wvlilis Setana samarTlis ganxorcielebasa da WeSmaritebisaTvis brZolaSi.8 Sesabamisad, individi misi uflebamosilebis farglebSi aris kanonis `daraji da aRmasrulebeli~.9 kerZosamarTlebriv urTierTobebSi moqmedi nebis avtonomiisa Tu moqmedebis Tavisuflebis principi gulisxmobs, rom urTierTobis monawileebs SeuZliaT ganaxorcielon nebismieri samarTlebrivi mniSvnelobis qmedeba, romelic kanons ar ewinaaRmdegeba.10 ssk-is me-9 muxlis Tanaxmad, samoqalaqo kanonmdebloba uzrunvelyofs `brunvis~, anu moqmedebis, Tavisuflebas, Tu am Tavisuflebis ganxorcieleba ar xelyofs mesame pirTa uflebebs. Sesabamisad, samoqalaqosamarTlebrivi normebis mizania, xeli Seuwyos individTa interesebis ganxorcielebas da mSvidobiani gziT gadaWras monawileTa Soris SesaZlo interesTa konfliqti.11 1. samoqalaqosamarTlebriv normaTa saxeebi zogad-abstraqtuli xasiaTis samoqalaqosamarTlebrivi normebi vrceldeba pirebs Soris ganusazRvreli raodenobis urTierTobaze.12 amasTan, isini samoqalaqosamarTlebrivi urTierTobebis sxvadasxva aspeqts awesrigeben da gansxvavebuli funqcia aqvT. Sesabamisad,

4 kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 10. 5 iqve, gv. 3. 6 ix., magaliTad: Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 1, 1840, § 4, S. 7; Jhering, Recht und Sitte, Der Kampf ums Recht, 1872, S. 9; Tanamedrove samarTalSi Coing/Honsell, Staudinger Kommentar zum BGB, Einleitung, 2004, RdNr. 184. 7 ix. Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 1, 1840, § 4, S. 7; Tanamedrove samarTalSi Sead, magaliTad, Coing/Honsell, Staudinger Kommentar zum BGB, Einleitung, 2004, RdNr. 164. 8 Jhering, Recht und Sitte, Der Kampf ums Recht, 1872, 116 ff. 9 iqve. 10 Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 242, RdNr. 423 ff. 11 Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 10, Semdgomi miTiTebebiT; aseve Jhering, Der Kampf um das Recht, 1872, 114. 12 Sead., magaliTad, Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 3, RdNr. 1.

Page 9: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

8

gansxvavebulia maTi wvlili sazogadoebaSi arsebuli konfliqtis mogvarebaSi. samoqalaqosamarTlebrivi urTierTobis momwesrigebeli normebi gansxvavdebian ara mxolod maTi moqmedebis sferos, aramed maTi daniSnulebis, xasiaTisa Tu bunebis mixedviT. 1.1 dispoziciuri da imperatiuli normebi samoqalaqosamarTlebriv urTierTobaTa maregulirebeli normebi imijneba maTi imperatiuli da dispoziciuri saxis mixedviT. es gamijvna, calkeul SemTxvevaSi, mniSvnelovania imis dasadgenad, saxezea savaldebulo qcevis wesi, romlis darRvevis SemTxvevaSi kanoniT gaTvaliswinebuli konkretuli samarTlebrivi Sedegebi upirobod warmoiSoba, Tu Sesabamisi Sedegebis ganvrcoba, dazusteba da Secvla dasaSvebia nebis avtonomiis mocemuli farglebis gaTvaliswinebiT. ssk-is me-10 muxlis Tanaxmad, samoqalaqosamarTlebrivi urTierTobis monawileebs SeuZliaT ganaxorcielon kanoniT aukrZalavi, maT Soris kanoniT gauTvaliswinebeli, nebismieri moqmedeba, rac gamomdinareobs moqmedebis Tavisuflebis principidan,13 romelic, ssk-is me-10 muxlis me-3 nawilis Sesabamisad, izRudeba imperatiuli normebis meSveobiT, rodesac arsebobs, magaliTad, uflebaTa borotad gamoyenebis safrTxe.14 normebi, romlebic miznad isaxavs calkeuli kategoriis pirTa dacvas, nawilobrivimperatiul normebad ganixileba.15 aseT SemTxvevebSi kanonmdeblis mizania dacvis qveS myofi subieqtis interesebis dacva araTnazomieri xelyofisagan.16 aseTi safrTxe SesaZloa, calkeul SemTxvevaSi arsebobdes erT-erTi mxaris gamoucdelobis gamo. piri meore mxaresTan mimarTebiT, obieqturi an subieqturi garemoebebis gaTvaliswinebiT, SesaZloa susti iyos, riTac urTierTobis meore mxares eZleva SesaZlebloba, sakuTari interesebis sasargeblod borotad isargeblos Tavisi uflebamosilebiT. amgvari safrTxeebis acileba da mxareTa interesebis dabalanseba imperatiuli normebis mizania, vinaidan kanonmdeblis kerZosamarTlebriv urTierTobaSi Carevis mizani swored mxareTa Tanasworobis uzrunvelyofaa, rac maT Soris ekonomikurad susti mxaris dacvas gulisxmobs.17 vinaidan Tanasworobis principis SenarCuneba Tu aRdgena yovel konkretul SemTxvevaSi kanonmdeblis upirates interesad ganixileba, mis uzrunvelsayofad nebis avtonomiis principis SezRudva gamarTlebulia.18 dispoziciuri samarTlis normebi kerZosamarTlebriv kanonmdeblobaSi mocemulia im farglebSi, ra farglebSic moqmedebis Tavisufleba

13 Säcker, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, Einl., RdNr. 33. 14 Sead, magaliTad, Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 1, 1840, § 52, S. 332. 15 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 3, RdNr. 104. 16 Säcker, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., 2006, Band 1, Einl., RdNr. 50. 17 Coing/Honsell, Staudinger Kommentar zum BGB, Einleitung, 2004, RdNr. 65 ff. 18 Sead, magaliTad, Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 242, RdNr. 428.

Page 10: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

9

mxareebs sakuTari samarTlebrivi urTierTobis Sesabamisi interesebis ukeT ganxorcielebisaTvis sWirdebaT.19 dispoziciuri normebis Sesabamisad, mxareTa mier ganxorcielebuli SeTanxmeba dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu is ar ewinaaRmdegeba kanonsa da samoqalaqo kanonmdeblobiT gamyarebul keTilsindisierebis princips20.21 Sesabamisad, ama Tu im dispoziciuri normis mxareTa mier ganvrcoba daSvebuli da gamarTlebulia maTi interesebis gaTvaliswinebiT, Tu aRniSnuli ar xelyofs mxareTa Tanasworobas.22 imperatiuli normiT gaTvaliswinebuli wesis darRveva iwvevs Sesabamis samarTlebriv Sedegs, romelic, xSir SemTxvevaSi, konkretul ufleba-movaleobaTa warmoSobas ukavSirdeba. Sesabamisi normiT uSualo samarTlebrivi Sedegis gauTvaliswineblobis SemTxvevaSi, moqmedebs ssk-is me-10 muxlis me-3 nawiliT dadgenili zogadi principi, rom baTilia SeTanxmeba, romelic kanoniT dadgenil wessa da akrZalvas ewinaaRmdegeba, anu arRvevs imperatiuli normiT dadgenil qcevis wess. SeTanxmebis baTiloba ki Sesabamis sanivToO Tu valdebulebiTsamarTlebriv moTxovnas warmoSobs uflebamosili pirisaTvis, romelic gansazRvruli piris mimarT arsebobs da mas zustad gansazRvruli moqmedebis Sesrulebis Tu moqmedebisagan Tavis Sekavebis valdebulebas akisrebs. dispoziciuri normebi uSualod warmoSoben maTSi gaTvaliswinebul moTxovnas, Tu am normis mier dadgenili Tavisuflebis farglebSi mxareTa SeTanxmeba ar axdens mis modificirebas da ar warmoSobs misgan gansxvavebul moTxovnas. aseTi moTxovnis ganxorcieleba kanonmdeblobiT uzrunvelyofilia im daTqmiT, rom igi imperatiul normebTan winaaRmdegobas ar unda warmoSobdes. 1.2 absoluturi da relatiuri uflebebis momwesrigebeli normebi absoluturi uflebis ZiriTadi damaxasiaTebeli Tvisebaa is, rom igi sxva pirTa Tanaqmedebisagan damoukideblad arsebobs. am uflebis ganxorcieleba uflebamosili piris absoluturi Zalauflebis sferos ganekuTvneba, xolo misi dacva uzrunvelyofilia nebismieri SesaZlo xelmyofisagan.23 Sesabamisad, absoluturi uflebis sxva uflebebisagan gamijna swored maTi nebismieri piris mimarT moqmedebaSi vlindeba.24 maTi dacva, rogorc wesi, xandazmulobis vadebsac ar eqvemdebareba.25

19 Sead. Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 3, RdNr. 96. 20 ix. ssk-is me-8 muxli; keTilsindisierebis principTan dakavSirebiT Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 83 da Semdgomni. 21 Ulmer/Schäfer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 4, Teil III, 2009, § 738, RdNr. 74 (Auseinandersetzung beim Ausscheiden). 22 Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 242, RdNr. 75 ff. 23 niSandoblivia, rom, magaliTad, germanul samarTalSi absolutur uflebebs `absoluturi batonobis uflebebs~ (absolute Herschaftsrechte) uwodeben. 24 Sead. Шершеневичь, Учебникь Русского Гражданскаго Права, 1909, ст. 72. 25 Sead., magaliTad: Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 194, RdNr. 4; Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 194, RdNr. 5.

Page 11: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

10

calkeuli normiT daculi interesis gaTvaliswinebiT, absoluturi batonobis uflebebis Semdgomi klasifikacia xorcieldeba, magaliTad, erTmaneTisagan imijneba pirovnuli26 da sanivTo uflebebi.27 pirovnulia ufleba, romelic individis ganuyofeli nawilia.28 igi aris pirovnebis Rirsebis pativiscemis, misi individualurobis29 Tu „aseTad yofnis“30 aRiarebisa da, amave dros, misi xelSeuxeblobis gamomxatveli. pirovnuli uflebiT daculi sikeTe pirovnebisagan ganuyofelia, masze `bmulia~.31 am uflebis dacva xorcieldeba konkretuli pirovnuli uflebis damfuZnebeli dacviTi normis Sesabamisad. pirovnuli ufleba absoluturi batonobis uflebaTa ricxvs ganekuTvneba, vinaidan marTlwesrigi yovel adamians Tanabrad ganixilavs da igi nebismieri mesame piris mimarT moqmedebs.32 sanivTo ufleba aris kanoniT daSvebul farglebSi nivTsa Tu qonebaze zemoqmedebis ufleba. misi absoluturi xasiaTi imiT vlindeba, rom uflebis mflobeli uflebamosilia gamoricxos nebismieri sxva piris zemoqmedeba qonebaze misi uflebiT dadgenil farglebSi. sanivTo uflebebi iyofa SezRudul da SeuzRudav sanivTo uflebebad. sakuTrebis ufleba absoluturi sanivTo uflebis klasikuri saxea, romelic SinaarsSi, drosa Tu moculobaSi ar izRudeba.33 SezRuduli sanivTo ufleba ki sakuTrebis uflebisagan nawarmoebia da mis mimarT SezRudulia.34 igi uflebamosil pirs, rogorc wesi, nivTze zemoqmedebis konkretul, SezRudul uflebamosilebas aniWebs.35 relatiuri (SefardebiTi) ufleba aris gansazRvruli piris mimarT Sesrulebis moTxovnis uflebamosileba. igi mimarTulia ara nebismieri, aramed mxolod gansazRvruli piris mimarT konkretuli valdebulebis Sesasruleblad. relatiuri ufleba warmoiSoba namdvili valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis safuZvelze.36 misi Sinaarsi xelSekrulebiT ganisazRvreba an kanonidan gamomdinareobs da moqmedebs mxolod konkretuli urTierTobis monawile mxareebs Soris.37

26 kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 97, aseve gv. 131 da Semdgomni. 27 Sead. germanul samarTalTan dakavSirebiT, magaliTad, Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 2. 28 Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 17 f. 29 kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 131. 30 „sosein“, ix. Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 4. 31 „gebunden“, ix. Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 14. 32 Sead., magaliTad, Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 4. 33 Sead., magaliTad: kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 220; Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 5. 34 Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 226. 35 Sead., magaliTad, Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 6. 36 Sutschet, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 40. 37 Sead. sxva postsabWouri saxelmwifoebis samarTalTan dakavSirebiT, magaliTad, Лоренц, К Проблеме «Абсолютного» Правоотношения, Вестник ЮУрГу № 6, 2009, ст. 52.

Page 12: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

11

amasTan, niSandoblivia, rom absoluturi da SefardebiTi uflebebis gamijvnis farTod gaziarebis miuxedavad, calkeul SemTxvevaSi, dRemde sadavoa sakiTxi absolutur da SefardebiT uflebaTa urTierTmimarTebis Sesaxeb, kerZod, ramdenad unda iqnes miCneuli absoluturi uflebis dacviTi normebi upiratesad SefardebiTi uflebis damcav normebTan mimarTebiT.38 1.3 moTxovnis safuZvlebi da damxmare xasiaTis normebi kerZosamarTlebrivi normebi maTi daniSnulebis mixedviT imijneba moTxovnis safuZvlebad da damxmare xasiaTis normebad. moTxovnis safuZvelia samarTlis iseTi norma, romelic damoukideblad an sxva moTxovnis safuZvlebTan erTobliobaSi afuZnebs ama Tu im moTxovnas, anu samoqalaqosamarTlebrivi urTierTobis monawileTa konkretul ufleba-movaleobebs.39 samoqalaqo kodeqsi da sxva kerZosamarTlebrivi kanonmdebloba Seicavs aseve iseT normebs, romlebic gamoiyeneba moTxovnis safuZvliT gaTvaliswinebuli winapirobebis Semowmebisas da, amdenad, asrulebs damxmare funqcias.40 ssk-is 172-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, mesakuTre uflebamosilia, gamoiTxovos nivTi mflobelisagan, Tu am ukanasknels ar aqvs nivTis flobis ufleba. am moTxovnis safuZvlis Semowmebisas damxmarea, magaliTad, ssk-is is normebi, romlebic gansazRvraven, Tu ra winapirobebis arsebobisas aris piri mesakuTre da ramdenad hqonda mflobels nivTis flobis ufleba. moTxovnis safuZveli sxva kerZosamarTlebrivi xasiaTis normebisagan imijneba samarTlebrivi SedegiT. kerZod, sxva normaTaTvis gaTvaliswinebuli samarTlebrivi Sedegebisagan gansxvavebiT, moTxovnis safuZvlis samarTlebrivi Sedegi afuZnebs pirTa Soris konkretulad gansazRvrul ufleba-movaleobas. damxmare xasiaTis normebs ganekuTvneba aseve uSualo samarTlebrivi Sedegis damfuZnebeli uflebis maregulirebeli normebi. isini pirs samarTlebrivi Sedegis modificirebis uflebas aniWeben, xelSekrulebis meore mxaris Tanxmobis arsebobis miuxedavad.41 damfuZnebelia uSualo samarTlebrivi Sedegis warmomSobi ufleba, romelic pirs aniWebs uflebamosilebas, calmxrivi nebis gamovleniT warmoSvas, gaauqmos an Secvalos samarTlebrivi Sedegi.42 Sesabamisad,

38 Gimmerthal, Das Eigenthum im Conflicte mit den übrigen Gebilden des Sachenrechts und die Actiones Arbitrariae insbesondere, Arnstadt, 1874, S. 3, 4. 39 Sead. boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 38-39. 40 Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 80. 41 Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 194, RdNr 3, aseve Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 65. 42 Kesseler in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, $ 194 I, RdNr. 5.

Page 13: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

12

damfuZnebeli uflebis maregulirebeli normebis ZiriTadi Taviseburebaa is, rom uflebamosili piris mier ufleba xorcieldeba namdvili, miRebasavaldebulo nebis gamovleniT, romlis misvla43 sakmarisia samarTlebrivi Sedegis warmoSobis, Secvlis an SewyvetisaTvis.44 aseT damfuZnebel uflebaTa ricxvs miekuTvneba, magaliTad: Secileba, romelic, ssk-is 59-e muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, `xorcieldeba xelSekrulebis meore mxaris mimarT~;45 xelSekrulebidan gasvla, romelic, ssk-is 355-e muxlis Sesabamisad, `xdeba xelSekrulebis meore mxarisaTvis SetyobinebiT~; igive wesi gavrceldeba aseve xelSekrulebis moSlasa46 da fasis Semcirebis moTxovnaze. damfuZnebeli ufleba ganxorcielebulia, anu Sesabamisi nebis gamovlena namdvilia, im momentidan, rodesac igi xelSekrulebis meore mxares miuva, kerZod, moxvdeba mimRebis Zalauflebis sferoSi da am ukanasknels eqneba misi Sinaarsis gacnobis realuri SesaZlebloba.47 am uflebaTa gansxvavebuli statusi, cxadia, ar gamoricxavs maT ganxorcielebas sasamarTlosaTvis sarCeliT mimarTvis gziT.48 amasTan, damfuZnebeli uflebis ganxorcieleba pirdapir zegavlenas axdens calkeuli moTxovnis warmoSobasa Tu gauqmebaze.49 magaliTisaTvis, uflebamosili piris mier kanoniT dadgenili wesisa da winapirobebis Sesabamisad ganxorcielebuli xelSekrulebidan gasvla warmoSobs ssk-is 352-e muxliT gaTvaliswinebul e.w. restituciis moTxovnis uflebas. damfuZnebeli ufleba ar aris moTxovna da, Sesabamisad, masze ar vrceldeba xandazmulobis vada,50 Tumca xelSekrulebidan gasvlis Sedegad, ssk-is 352-e muxlis Sesabamisad, warmoiSoba xelSekrulebis dadebamde arsebuli pirvandeli mdgomareobis aRdgenis moTxovnis ufleba. es ukanaskneli aris moTxovna da masze vrceldeba ssk-is 128-e da Semdgomi muxlebiT mowesrigebuli xandazmulobis vadebi. damfuZnebeli uflebebis mimarT zogierT SemTxvevaSi kanonmdeblis mier pirdapir aris gaTvaliswinebuli maTi ganxorcielebis vadebi.51 magaliTisaTvis, Secilebis, rogorc damfuZnebeli uflebis, ganxorcielebisaTvis kanonmdebeli iTvaliswinebs gansxvavebul vadebs, kerZod, SecdomiT dadebuli garigebis SemTxvevaSi es aris, ssk-is 79-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, erTi Tve `Secilebis safuZvlis Setyobis momentidan~, xolo motyuebis SemTxvevaSi, ssk-is 84-e muxlis Sesabamisad, erTi weli Secilebis safuZvlis Setyobidan. igive

43 Sead. ssk-is 51-e muxlis pirveli nawili. 44 Sead., magaliTad, Bork, Staudinger Kommentar zum BGB, 2003, § 145, RdNr. 34. 45 Sead. SecilebasTan dakavSirebiT kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 270. 46 Sead., magaliTad, Schaub, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., 2000, § 123, RdNr. 1. 47 kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 246 da Semdgomni. 48 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 69. 49 Palandt/Heinrichs/Ellenberger, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Überblick, § 104, RdNr. 17. 50 Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 194, RdNr. 4. 51 Sead. Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 194, RdNr. 2.

Page 14: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

13

erTwliani vada moqmedebs iZulebiT dadebuli garigebis Secilebis SemTxvevebis mimarT, ssk-is 89-e muxlis Tanaxmad. 2. moTxovna da moTxovnis safuZveli kerZosamarTlebrivi urTierTobis maregulirebeli materialursamarTlebrivi normebis daniSnulebaa kerZosamarTlebrivi urTierTobis monawile subieqtebis uflebebis gansazRvra da maTi ganxorcielebis uzrunvelyofa.52 moTxovna uflebis realizaciis kanoniT gaTvaliswinebuli SesaZleblobaa. moTxovna aris is, risi miRwevac surs pirs, romlis uflebac dairRva, xolo moTxovnis safuZveli aris kanonis norma, anu is samarTlebrivi meqanizmi, romlis meSveobiTac uflebamosil pirs SeuZlia ganaxorcielos Tavisi moTxovna - miiRos kuTvnili da aRidginos darRveuli ufleba sasamarTlos meSveobiT an mis gareSe. Sesabamisad, moTxovna da moTxovnis safuZveli sxvadasxva cnebaa da sasurvelia, maTi aRreva Tavidan iqnes acilebuli. am gamijvnas gansakuTrebuli praqtikuli mniSvneloba aqvs imis gaTvaliswinebiT, rom moTxovnaTa Soris arCevanis ufleba mosarCelis uflebamosilebaa,53 xolo mosarCelis mier wardgenili moTxovnis damfuZnebeli moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa Soris erT-erTis misadageba sasamarTlos uflebamosileba da valdebulebaa.54 moTxovnis safuZveli aris samarTlis norma, romelic calkeuli samarTlebrivi urTierTobis monawiles aniWebs meore monawilisagan garkveuli moqmedebis Sesrulebis an moqmedebisagan Tavis Sekavebis moTxovnis uflebas.55 moqmedebaSi igulisxmeba nebismieri SesaZlo aqtiuri moqmedeba, rogorebicaa: Tanxis gadaxda, nivTis gadacema, momsaxurebis ganxorcieleba, nebis gamovlena. umoqmedoba ki, sapirispirod amisa, aris nebismieri SesaZlo umoqmedoba, maT Soris samarTlebrivi Tu faqtobrivi zemoqmedebis Tmena.56 xolo moTxovna _ es aris Tavad moTxovnis samarTlebrivi safuZvliT gaTvaliswinebuli Sedegi, rac piris mier garkveuli moqmedebis Sesrulebisa TuU moqmedebisagan Sekavebis valdebulebas warmoSobs. 2.1 moTxovna 2.1.1 moTxovnis mimarTeba uflebasTan

52 Säcker, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, Einl., RdNr. 5. 53 Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 554-557. 54 sabWoTa periodis doqtrinaSi ganxiluli poziciebisagan gansxavebiT, sadac udavod miiCneva is faqti, rom deliqtur da saxelSekrulebo moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurenciis dros sarCelebs Soris arCevanis ufleba mosarCelis uflebamosilebaa, ix. Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 199. aRniSnuli pozicia winaaRmdegobaSi modis dRvendel samoqalaqo samproceso samarTalSi moqmed pirncipTan `da mihi facta, dabo tibi ius“ – `momeci faqtebi da mogcem samarTals~, Sead. boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 42, sq. 50. 55 Schellhammer, Schuldrecht nach Anspruchsgrundlagen, 6. Aufl., 2005, RdNr. 18. 56 Pruetting/Wegen/Weinreich, 2006, BGB Kommentar, $ 194 I, RdNr. 4.

Page 15: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

14

subieqturi ufleba aris saxelmwifos mier aRiarebuli abstraqtuli uflebidan warmoSobili konkretuli, individTan uSualod dakavSirebuli ufleba, romelic moqmedebs mesame pirebTan mimarTebiT.57 ufleba da moTxovna ar aris identuri cnebebi, Tumca uflebis safuZvelze warmoiSoba moTxovna.58 ufleba ufro farTo cnebaa da is moTxovnebTan erTad iseT uflebebsac gulisxmobs, rogoricaa, magaliTad, absoluturi uflebebi. absoluturi uflebis arseboba TavisTavad ar warmoSobs moTxovnas, igi warmoiSoba mxolod am uflebis xelyofis SemTxvevaSi.59 uflebisagan gansxvavebiT, moTxovna yovelTvis gansazRvruli pirisaken konkretuli qmedebis ganxorcielebazea mimarTuli. moTxovna warmoiSoba nebismieri subieqturi uflebisagan, maT Soris, igi SesaZloa gamomdinareobdes absoluturi batonobis uflebidan, an warmoiSvas damfuZnebeli uflebis ganxorcielebis Sedegad.60 uflebis ganxorcieleba gamoxatulia nebelobiTi moqmedebiTa da umoqmedobiT.61 moTxovna pirisaTvis miniWebuli Zalauflebaa, kanoniT dadgenil farglebSi moiTxovos „sxvisagan“ calkeuli moqmedebis ganxorcieleba an misgan Tavis Sekaveba.62 magaliTad, saqarTvelos konstituciiT aRiarebulia sakuTrebis ufleba, romlis mixedviT, calkeuli piri uflebamosilia, konkretul nivTze moipovos sakuTrebis ufleba saTanado garigebis dadebiT Tu kanonis safuZvelze. Sesabamisad, mas warmoeSoba subieqturi, masTan uSualod dakavSirebuli absoluturi ufleba, romelic moqmedebs yvela sxva individis mimarT.63 sakuTrebis subieqturi uflebis safuZvelze SesaZlebelia warmoiSvas konkretuli moTxovna sxva individebis mimarT (magaliTad, ssk-is 172-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, SeuZlia mosTxovos mflobels Tavisi sakuTrebis ukan dabruneba). Sesabamisad, uflebis arseboba TavisTavad ar miuTiTebs moTxovnis arsebobaze. vinSaidis mixedviT, yoveli ufleba warmoSobs valdebulebas. uflebebi erTgvarovani ar aris da maTi gamijvna mniSvnelovania sasamarTlo praqtikis sworad warmarTvisaTvis.64 ase magaliTad, erT SemTxvevaSi valdebuleba zogadi xasiaTisaa da igi gansazRvravs nebismieri mesame pirisaTvis moqmedebis Tavisuflebis savaldebulo CarCoebs am valdebulebis damfuZnebel uflebasTan

57 ix., magaliTad: Böcking, Einleitung in die Pandekten des gemeinen Civilrechts, 2. Aufl., 1853, S. 483; kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 76 da Semdgomi. 58 Sead., magaliTad, Лоренц, Гражданско-правовое Притязание: Юридическая Природа, Сущность и Разновидности, Вестник ЮУрГу № 18, 2008, ст. 80. 59 Sead. sxva postsabWouri saxelmwifoebis samarTalTan dakavSirebiT, magaliTad, Малиновский, Актуальные Проблемы Категории Субъективного Вещного Права, Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата юридических наук, 2002, ст. 31. 60 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 56. 61 Böcking, Einleitung in die Pandekten des gemeinen Civilrechts, 2. Aufl., 1853, S. 483. 62 Gaisberg, Allgemeine Vorkenntnisse zur Theorie des buergerlichen Processes, 1820, S. 3. 63 kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 76. 64 Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 19.

Page 16: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

15

mimarTebiT; meore mxriv ki, valdebuleba SesaZloa konkretuli piris mimarT arsebobdes da konkretuli moqmedebisa Tu moqmedebisagan Tavis Sekavebis moTxovnas warmoSobdes. moTxovna aris piris uflebamosileba, moiTxovos sxva pirisagan moqmedeba an moqmedebisagan Tavis Sekaveba,65 maT Soris ganaxorcielos aRniSnuli moTxovna sasamarTlosaTvis sarCeliT mimarTvis gziTa da sasamarTlos gadawyvetilebis Semdgomi aRsrulebis meSveobiT. SeiZleba iTqvas, rom moTxovna materialursamarTlebrivi institutia procesualursamarTlebrivi elementebiT.66 moTxovna ganxorcielebadia konkretuli kerZosamarTlebrivi normis, kerZod, moTxovnis safuZvlis meSveobiT. ssk-is 128-e muxlis pirveli nawilis67 Sesabamisad, sxva pirisagan moqmedebis Sesrulebis an moqmedebisagan Tavis Sekavebis moTxovnis uflebaze vrceldeba xandazmuloba. es norma gansazRvravs moTxovnis „legalur (kanonismier) definicias“,68 romlis Tanaxmad, moTxovna _ es aris ufleba, moiTxovo sxva pirisagan moqmedeba an moqmedebisgan Tavis Sekaveba. moqmedeba yvela SesaZlo moqmedebas moicavs, iqneba es, magaliTad, Tanxis gadaxda Tu nebis gamovlena, nivTis gadacema Tu sxv. moqmedebisgan Tavis Sekaveba, Sesabamisad, nebismieri moqmedebis arganxorcielebas gulisxmobs, maT Soris Tmenas. moTxovna mimarTulia erTi an ramdenime piris mimarT da moTxovnis damfuZnebeli samarTlebrivi safuZveli SesaZloa iyos valdebulebiTi, sanivTo, saojaxo Tu sxva kerZosamarTlebrivi urTierTobis maregulirebeli norma,69 aseve namdvili xelSekruleba.70 moTxovnas yovelTvis Seesabameba valdebuleba. valdebuleba uflebis analogiurad SeiZleba or kategoriad daiyos: erTi mxriv, es aris zogadi xasiaTis valdebuleba, romelic gulisxmobs samoqalaqosamarTlebrivi kanonmdeblobiT individisaTvis miniWebuli moqmedebis Tavisuflebis farglebiT boWvas; meore mxriv ki, es aris piris mimarT arsebuli konkretuli moqmedebis Sesrulebisa Tu moqmedebisagan Tavis Sekavebis valdebuleba. valdebulebisagan SeiZleba gaimijnos kanoniT gansazRvruli iseTi `valdebuleba~ (terminologiuri gamijvnis TvalsazrisiT, mas SeiZleba `movaleoba~ ewodos), romlis Seusrulebloba auaresebs samarTlebrivi urTierTobis monawilis (kerZod, aRniSnuli movaleobis Sesrulebis adresatis) uflebriv mdgomareobas,7172 Tumca is uSualod mesame pirisaTvis ar warmoSobs moTxovnis uflebas.73

65 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 1. 66 Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 131 f. 67 Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 194-e paragrafi. 68 „Legaldefinition“. 69 Sead. Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 194, RdNr. 1. 70 Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 194, RdNr. 1. 71 Olzen, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, § 241, RdNr. 125 ff. 72 Sead. Sutschet, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 241 BGB, RdNr. 25 ff. 73 Klunzinger, Einführung in das Bürgerliche Recht, 10. Aufl., 2001, S. 179.

Page 17: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

16

2.1.2 moTxovnis mimarTeba `aqciosTan~ kanonis Sesabamisad warmoSobili moTxovnis ganxorcieleba sakuTari uflebebis uzrunvelyofis samarTlebrivi saSualebaa. moTxovnis ganxorcieleba moicavs moTxovnaTa realizacias rogorc sasamarTlos meSveobiT, aseve mis gareSe. `aqcios~ Tavdapirveli mniSvneloba, marTalia, gasaCivrebis ufleba iyo, Tumca, ZiriTadad, is swored materialursamarTlebrivi moTxovnis SinaarsiT gamoiyeneboda, rogorc mas Tanamedrove germanuli doqtrina ganmartavs.74 ramdenad identuria romis samarTalSi damkvidrebuli termini `aqcio~75 moTxovnis Tanamedrove ganmartebasTan, germanul doqtrinaSi didxans diskusiis sagani iyo: savinis mixedviT, `aqcio~ warmoiSoba im SemTxvevaSi, Tu saxezea ufleba da am uflebis darRveva;76 ieringi uflebis darRvevas miiCnevs uflebis arsis srulad warmoCenisa da wvdomis aucilebel winapirobad;77 ungeris ganmartebiT, `aqcio~ aris sakuTari nebis sasamarTlos meSveobiT ganxorcielebis uflebamosilebaze mimarTuli samarTlebrivi moTxovna;78 vinSaidi afarToebs `aqcios~ ganmartebas da miiCnevs, rom `aqcio~ aris moTxovna, romelic mxareebs erTmaneTis mimarT samarTlebrivi urTierTobidan gamomdinare aqvT. magaliTad, nasyidobis xelSekrulebidan gamomdinare, myidvelis moTxovna nivTis gadacemis Sesaxeb arsebobs im momentamde, sanam meore mxare masze dakisrebul valdebulebas daarRvevs. konkretuli valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi es moTxovna sasamarTlos meSveobiT aris ganxorcielebadi.79 Tanamedrove samarTalSi moTxovnis warmoSobis aucilebeli winapiroba aRar aris valdebulebis darRveva, vinaidan moTxovna calkeul SemTxvevaSi warmoiSoba mis gareSec.80 savinisagan gansxvavebiT, vinSaidi moTxovnasa da `aqcios~ erTmaneTisagan mijnavs, kerZod: `aqcio~, romis samarTlis gagebiT, moicavs rogorc procesualuri, ise materialursamarTlebrivi moTxovnis Sinaarss.81 vinaidan `aqcioze~ dafuZnebuli samarTlebrivi azrovnebis Tanaxmad, procesualuri da materialursamarTlebrivi

74 Coing, Europäisches Privatrecht, Band 1, Älteres Gemeines Recht, 1985, § 29 IV, S. 177. 75 „actio“. 76 Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 6; Sead. aseve Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 131. 77 Jhering, Der Kampf um das Recht, 1872, S. 119. 78 Unger, System des oesterreichischen allgemeinen Privatrechts, 5. Aufl., Band 2, 1892, S. 386. 79 Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 2. 80 Sead. ssk-is 367-e muxli. 81 Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 5, 23.

Page 18: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

17

moTxovna ar iyo gamijnuli, martivad axsnadia `aqcios~ warmoSobisa da ganxorcielebis pirdapiri dakavSireba samarTalwarmoebasTan.82 mxolod vinSiadis Semdeg gamoikveTa moTxovnis iseTi ganmarteba, romelic gaziarebulia Tanamedrove germanul samarTalSi. am ganmartebis Tanaxmad, moTxovna aris samarTliT garantirebuli ufleba, romelic pirs aniWebs sxva pirisagan raimes ganxorcielebis moTxovnis uflebamosilebas. vinSiadis Tanaxmad, moTxovnis ganmartebisas gamosakveTi ZiriTadi maxasiaTebelia is, rom `aqcio~ sxva pirisagan raimes moTxovnis SesaZleblobas afuZnebs da ar aris savaldebulo wesiTa da Tanadroulad dakavSirebuli sasamarTlosTvis mimarTvis aucileblobasTan.83 sasamarTlosaTvis mimarTva moTxovnis ganxorcielebis erT-erTi SesaZleblobaa, Tumca igi arsebobs, miuxedavad imisa, gamoiyenebs uflebamosili piri aRniSnul SesaZleblobas Tu ara.84 Sesabamisad, moTxovna piris nebas daqvemdebarebuli da sxva pirze mimarTuli uflebaa,85 romelic misi procesualuri ganxorcielebisagan mkveTrad imijneba.86 amdenad, moTxovna da `aqcio~ ar aris urTierTmfaravi cnebebi, vinaidan pirveli umeteswilad materialursamarTlebrivi, xolo meore rogorc materialursamarTlebrivi, ise saprocesosamarTlebrivi mniSvnelobis matarebelia.87 moTxovnis ganmarteba calkeul SemTxvevaSi araerTgvarovania aseve Tanamedrove saxelmwifoTa samarTlebriv sistemebSi, rogorc am qveynebis iuridiul doqtrinaSi, ise kanonmdeblobaSi. magaliTad, romis samarTalSi damkvidrebul termin `aqcios~ msgavsad, safrangeTisa da belgiis samarTlebriv sistemebSi es termini moicavs rogorc procesualur, aseve materialur moTxovnas.88 moTxovna saprocesosamarTlebrivi gagebiT, yovelTvis mimarTulia sasamarTlo gadawyvetilebis dadgomaze.89 aRniSnuli warmoiSoba ara mxolod ama Tu im samarTlebrivi sikeTis xelyofis safuZvelze sxva pirisagan garkveuli moqmedebis ganxorcielebisa Tu misgan Tavis Sekavebis moTxovnaze; aramed aseve SesaZloa, miznad isaxavdes garkveuli iuridiuli mniSvnelobis mqone faqtebis dadgenas.

82 Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 113. 83 Winscheid, Lehrbuch des Pandektenrechts, Band 1, 1862, S. 92. 84 Kuhlenbeck,Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 554. 85 Winscheid, Lehrbuch des Pandektenrechts, Band 1, 1862, S. 90 f.; Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 5. 86 germanul doqtrinaSi arsebul diskusiebTan dakavSirebiT ix. Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 112. 87 moTxovnis materialur- da procesualursamarTlebriv aspeqtebTan dakavSirebiT Sead. Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 194, RdNr. 2; aseve Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 5. 88 Sead. Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 5. 89 Henrich, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 194 BGB, RdNr. 34; aseve Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 554.

Page 19: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

18

magaliTad, ganqorwinebis Sesaxeb moTxovna, iseve rogorc aRiarebiT sarCelTa umravlesoba, ar gamomdinareobs valdebulebis darRvevidan.90 moTxovna materialursamarTlebrivi gagebiT aris piris sasamarTlos meSveobiT ganxorcielebadi ufleba, moiTxovos sxvisagan raime moqmedebis Sesruleba an misgan Tavis Sekaveba. is aris subieqtur uflebasa91 da mis samarTlebrivad garantirebul dacvas Soris arsebuli Sualeduri rgoli,92 kerZod, materialursamarTlebrivi konstruqcia93 saprocesosamarTlebrivi elementebiT.94 moTxovna warmoiSoba rogorc damfuZnebeli uflebis ganxorcielebis Sedegad, aseve saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis, vadamosuli Sesrulebis valdebulebisa Tu absoluturi uflebis xelyofis safuZvelze.95 2.2 moTxovnis safuZveli moTxovnis samarTlebrivi safuZveli aris samarTlis norma, romlis samarTlebrivi SedegiT gaTvaliswinebulia piris mier raime moqmedebis ganxorcielebisa Tu moqmedebisgan Tavis Sekavebis valdebuleba.96 moTxovnis safuZvelTa ricxvs ganekuTvneba, magaliTad, ssk-is 477-e muxlis pirveli da me-2 nawilebi, aseve ssk-is 172-e muxlis pirveli nawili da sxv.). moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa ganxorcielebis SesaZlebloba izRudeba kanoniT dadgenili xandazmulobis vadebiT.97 ssk-is 316-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, `valdebulebis ZaliT kreditori uflebamosilia, mosTxovos movales raime moqmedebis Sesruleba. Sesruleba SeiZleba gamoixatos moqmedebisagan Tavis SekavebaSic.~ moTxovnis ufleba mas SeuZlia ganaxorcielos sasamarTlos meSveobiT.98 aRniSnulis msgavsad, germaniis samoqalaqo kodeqsis 241-e paragrafis Tanaxmad, `kreditori valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis safuZvelze uflebamosilia, movalisagan moiTxovos Sesruleba, romelic SeiZleba gamoixatos umoqmedobaSic.~99 warmodgenili normebi, zogadad, miuTiTebs valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobidan warmoSobil SesaZlo samarTlebriv Sedegebze.

90 Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 46. 91 Jhering, Kampf ums Recht, in: Recht und Sitte, Bücher der Bildung, Band 9 (ohne Angabe des Erscheinungsjahres), S. 9 („das Recht im subjektiven Sinne ist die konkrete Ausmündigung der abstrakten Regel in eine konkrete Berechtigung der Person“). 92 „Zwischenglied“. 93 „Gebilde“. 94 Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 133. 95 moTxovnis definiciasTan dakavSirebiT ix., magaliTad, Dernburg, Pandekten, 6. Aufl., Band 1, 1, Allgemeiner Theil, 1900, S. 86 96 Larenz/Wolf, Allgemeine Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 7. 97 Sead. Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, $ 194, RdNr. 2, aseve Mansel/Stuerner, BGB Anwaltskommentar, Heidel/Huesstege/Mansel/Noack (Hrsg.), Band 1, 2005, $ 194, RdNr. 2 f. 98 Sead. aseve Langheineken, Anspruch und Einrede nach dem Deutschen Bürgerlichen Gesetzbuch, 1903, S. 19 f. 99 Zweigert/Kötz, Einführung in die Rechtsvergleichung, 3. Aufl., 1996, 469.

Page 20: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

19

SeiZleba iTqvas, rom ssk-is 316-e muxli, germaniis samoqalaqo kodeqsis 241-e paragrafis msgavsad, gansazRvravs valdebulebiTsamarTlebrivi moTxovnis safuZvlis ganmartebas.100 Tumca aRniSnuli rom ganvazogadoT, moTxovnis samarTlebrivi safuZveli aris `kanonis ganawesi, romlis safuZvelzec kreditori uflebamosilia, mosTxovos movales moqmedebis Sesruleba... Sesruleba SeiZleba gamoixatos moqmedebaSic da moqmedebisagan Tavis SekavebaSic~.101 amgvarad, Sesrulebis Sinaarsi moicavs rogorc pozitiur moqmedebas, aseve umoqmedobas, maT Soris `Tmenasac~.102 moTxovnis safuZvlebi mocemulia samoqalaqo kodeqsis sxvadasxva normaSi da Tanabarwilad moicavs rogorc valdebulebiTsamarTlebriv, aseve sanivTosamarTlebriv, saojaxo da sxva moTxovnebs. Sesabamisad, miuxedavad imisa, ssk-is 316-e muxliT Camoyalibebuli moTxovnis ganmarteba moicavs mxolod valdebulebiTsamarTlebriv Tu, zogadad, kerZosamarTlebrivi moTxovnis gansazRvrebas, moTxovna da misi materialursamarTlberivi safuZveli centraluri mniSvnelobisaa. samoqalaqosamarTlebrivi moTxovnis materialursamarTlebrivi safuZvlebi regulirebulia samoqalaqo kodeqssa da kerZosamarTlebriv kanonmdeblobaSi.103 Tumca, calkeul SemTxvevaSi, moTxovna SesaZloa efuZnebodes saxelSekrulebo SeTanxmebiT gaTvaliswinebul calkeul normas,104 Tu igi, ssk-is 54-e muxlis Sesabamisad, ar ewinaaRmdegeba kanoniT dadgenil wessa da akrZalvas. `moTxovna aris kerZo samarTlis fundamenti. igi samarTlebrivi urTierTobis umniSvnelovanesi elementia.~ Sesabamisad, sasamarTlom, romelic konkretul davas wyvets, upirveles yovlisa, sworad unda SearCios moTxovnis damfuZnebeli materialursamarTlebrivi safuZveli, kerZod is norma, romelze dayrdnobiTac warmoiSoba esa Tu is moTxovna.105 moTxovnis safuZvlis sworad SerCeva mosamarTlis umniSvnelovanesi funqciaa, vinaidan mosamarTles konkretul saqmeze gadawyvetileba swored mis mier upiratesad gamosayenebel moTxovnis samarTlebriv safuZvlad miCneuli normis safuZvelze gamoaqvs. ama Tu im moTxovnis damfuZnebeli normis SerCeva, mxareTa mier moxsenebuli faqtobrivi garemoebebis safuZvelze, mis mier momzadebuli samarTlebrivi daskvnis Sesabamisad xorcieldeba.106

100 biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli mTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 14. 101biolingi/lutringhausi/SatberaSvili, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2005, gv. 166. 102 „Dulden“, Kramer, Münchener Kommentar, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 8. 103 Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 194, RdNr. 1. 104 Sead., magaliTad: Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 13; biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli mTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 15. 105 Wanturia, Wanturia/axvlediani/zoiZe/jorbenaZe/niniZe (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, gv. 37. 106 boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 39.

Page 21: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

20

samarTlis normam SesaZloa, pirdapir gansazRvros valdebuli piris mier Sesasrulebel moqmedeba. Tumca zogierT SemTxvevaSi moTxovnis samarTlebrivi safuZveli mxolod zogad valdebulebas awesebs. magaliTad, ssk-is 477-e muxlis me-2 nawili adgens, rom nasyidobis xelSekrulebiT myidveli valdebulia, gamyidvels gadauxados fasi da miiRos qoneba. es norma zustad gansazRvravs myidvelis valdebulebas. gansxvavebulia ssk-is 316-e muxlis me-2 nawilis debuleba, romlis Tanaxmad, Tavisi Sinaarsisa da xasiaTis gaTvaliswinebiT, valdebuleba SeiZleba yovel mxares akisrebdes meore mxaris uflebebisa da qonebisadmi gansakuTrebul gulisxmierebas.107 TiToeuli moTxovnis damfuZnebeli samarTlis norma gansazRvravs moTxovnis samarTlebriv safuZvels, Tumca misi ganmarteba da faqtobriv garemoebebze misadageba sasamarTlos kompetenciaa.108 moTxovnis safuZveli aris kanonis norma, romelic gansazRvruli Semadgenlobis niSnebis arsebobisas mxares aniWebs uflebas, meore mxarisagan moiTxovos garkveuli moqmedeba an moqmedebisagan Tavis Sekaveba. moTxovnis safuZveli, rogorc wesi, ori nawilisagan Sedgeba _ es aris normis Semadgenloba, romelic moicavs calkeul winapirobebs da samarTlebrivi Sedegi,109 romelic kanonis safuZvelze dadgeba im SemTxvevaSi, Tu saxezea normis SemadgenlobiT gansazRvruli yvela winapiroba,110 e.i. aRwerilobiTi nawilis Semadgeneli elementebi.111 moTxovnis ganxorcieleba aris calkeuli SemTxvevis arsebobisas abstraqtuli normisagan konkretuli samarTlebrivi Sedegis gamoyvana.112 moTxovnis samarTlebrivi safuZvlis Sefardebisas unda dadgindes, mocemulia Tu ara gansaxilvel SemTxvevaSi SerCeuli moTxovnis safuZvliT (misi aRwerilobiTi nawiliT) gansazRvrul winapirobaTa erToblioba, romelTa arsebobac konkretul SemTxvevaSi warmoSobs moTxovnis safuZvliT dadgenil samarTlebriv Sedegs.113 magaliTad, ssk-is 172-e muxlis pirveli nawilis winapirobebia: piri, romelic iTxovs nivTs, unda iyos am nivTis mesakuTre; xolo piri, romlisaganac iTxovs mesakuTre nivTs, unda iyos nivTis mflobeli.

107 vrclad ix. Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 42, aseve Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 113. 108 Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 25. 109 Schellhammer, Schuldrecht nach Anspruchsgrundlagen, 6. Aufl., 2005, RdNr. 11. 110 boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 38. 111 biolingi/lutringhausi/SatberaSvili, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 166. Sead. boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, 38. aseve Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 15. 112 Jhering, Der Kampf um das Recht, 1872, S. 116; aseve Jhering, Recht und Sitte, Der Kampf ums Recht, 1872, S. 9; Schellhammer, Schuldrecht nach Anspruchsgrundlagen, 6. Aufl., 2005, RdNr. 11. 113 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 15.

Page 22: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

21

amasTan, mas ar unda hqondes am nivTis flobis ufleba. es winapirobebi aris normis Semadgenloba, xolo samarTlebrivi Sedegia mesakuTris uflebamosileba, gamoiTxovos nivTi ukan. III. moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurencia 1. moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurenciis gamijvna erTsa da imave faqtobriv garemoebebze dayrdnobiT, SesaZloa warmoiSvas ramdenime damoukidebeli moTxovna,114 anu moTxovnaTa `konkurencia~115, rac SesaZloa, sxvadasxva samarTlebrivi safuZvlidan aRmocendes, an erTi da imave moTxovnis safuZvels emyarebodes. magaliTad, gamyidvelis mier saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi, ssk-is 491-e da 405-e muxlebis Sesabamisad, myidveli uflebamosilia, moiTxovos xelSekrulebidan gasvla an fasis Semcireba. es moTxovnebi sruliad gansxvavebuli, erTmaneTisagan damoukidebeli moTxovnebia, Tumca maTi damfuZnebeli samarTlebrivi norma erTia.116 am moTxovnaTa Soris saxezea e.w. alternatiuli konkurencia, kerZod, uflebamosilma pirma unda airCios aRniSnul moTxovnaTagan erT-erTi da ganaxorcielos igi. myidvelis mier SerCeuli moTxovnis ganxorcielebis, gansakuTrebiT ki misi ganxorcielebiT dasaxuli miznis miRwevis Semdeg, moTxovna, romelic ar iqna arCeuli uflebamosili piris mier, rogorc wesi, qarwyldeba.117 amasTan, moTxovna SesaZloa ramdenime moTxovnis samarTlebrivi safuZvlidan erTdroulad warmoiSvas, kerZod, erTze meti moTxovnis safuZvlis winapirobebi daakmayofilos. aseT SemTxvevaSi, erTi SexedviT, iqmneba STabeWdileba, rom ramdenime damoukidebeli moTxovnaa saxeze,118 Tumca realurad arsebobs mxolod erTi, ramdenime samarTlebrivi safuZvliT dafuZnebuli, moTxovna,119 anu saxezea moTxovnis safuZvelTa konkurencia. magaliTad, Tu damqiravebelma braleulad xelyo qiravnobis sagani, ramac gamoiwvia ziani, gamqiraveblis mier zianis anazRaurebis moTxovnis ufleba warmoiSoba ssk-is 573-e, ssk-is 394-e da 395-e muxlebis urTierTkavSiris safuZvelze (moTxovna qiravnobis xelSekrulebidan). Tumca zianis anazRaurebis moTxovna SesaZloa aseve warmoiSvas ssk-is 992-e muxlis Sesabamisad (moTxovna deliqtidan).120 moTxovnis safuZvelTa konkurenciis SemTxvevaSi upiratesad gamosayenebeli samarTlis normis SerCeva mosamarTlis kompetenciaa.

114 Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch Band 1, 1898, S. 555. 115 `concurrere~. 116 Sead. Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch Band 1, 1898, S. 555. 117 Puchta, über gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 69. 118 Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 21. 119 Sead. Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 94. 120 Sead. aseve: Dernburg, Pandekten, 6. Aufl., Band 1, 1, Allgemeiner Theil, 1900, S. 87; Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 93; Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 195; BGH Beschluß vom 16.02.1993 – VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW-RR, 1993, S. 1113; Seibt/Wollenschläger, Vertragliche und deliktische Haftung – Ein Fernsehinterview mit Folgen, JuS, 2008, S. 800.

Page 23: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

22

1.1 konkurenciis Teoriis formireba saerTo samarTlis droindel germanul doqtrinaSi diskusiis umTavresi amocana mosarCeleTa mier maTi uflebebis, kerZod kanoniT miniWebuli moTxovnebis, borotad gamoyenebis gamoricxva iyo. Sesabamisad, masSi ar ganixileboda konkurencia im TvalsazrisiT, romelic aqtualuria Tanamedrove doqtrinasa da praqtikaSi. magaliTad, dabelovis xedviT, uflebaTa konkurencia121 saxezea, rodesac ramdenime ufleba paralelurad arsebobs da erTmaneTs gamoricxavs;122 Analogiurad, vexteri miiCnevs, rom sarCelTa konkurencia saxezea, rodesac warmoSobili ramdenime ufleba erTmaneTs gamoricxavs123 an urTierTzegavlenas axdens;124 savinis ganmartebiT, sarCelTa konkurencia saxezea maSin, rodesac erTsa da imave sagansa Tu mizanze mimarTuli ramdenime sarCeli erTdroulad arsebobs da urTierTzegavlenas axdens.125 kerZod, `aqcio~ kargavs Zalas konkurirebadi `aqcios~ Sedegebis miRwevis Semdeg, Tu aRniSnul moTxovnaTa mizani identuria. Sedegebis miRweva SesaZloa moxdes sasamarTlosaTvis mimarTvis gareSe an masze mimarTvis Semdeg,126 sasamarTlos gadawyvetilebis ZalaSi Sesvlamde an sasamarTlos gadawyvetilebis ZaliT.127 moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa urTierTzegavlena aqtualuria Tanamedrove samarTalSic. magaliTad, Tu konkurirebad moTxovnis samarTlebriv safuZvelTagan erT-erTze dayrdnobiT ganxorcielda zianis anazRaureba, aseT SemTxvevaSi moTxovnis wardgena konkurenciaSi myofi moTxovnis sxva safuZvlis Sesabamisad gamoricxulia, Tundac imitom, rom zianis anazRaurebis moTxovnis Semadgenlobis umTavresi elementi, kerZod, ziani saxeze aRar aris.128 vinSaidis ganmartebiT, sarCelTa konkurencia saxezea, rodesac erTi moTxovna sxvadasxva faqtobrivi garemoebisa da samarTalurTierTobis

121 uflebaTa konkurencia gamoiyeneba viwro, moTxovnaTa konkurenciis gagebiT. 122 Dabelow, System des gesamten heutigen Civilrechts, 2.Aufl., Band 1, 1796, S. 329. 123 Sead. aseve Möhler, Pandektenrepetitorium nach den Lehrbuechern von Puchta, von Vangerow und Arnd, 2. Aufl., 1860, S. 41. 124 Wächter, Pandekten, Band 1, Allgemeiner Theil, 1880, S. 489. 125 Savigny, System des heutigen römischen Rechts, 1841, Band 5, S. 205; vinSaidi miiCnevs, rom saviniseuli konkurenciis ganmarteba, romelic sarCelTa urTierTgamomricxav damokidebulebas gulisxmobs, kolizias iwvevs da igi ar unda gaigivdes konkurenciasTan, ix. Windscheid, die Actio des römischen Civilrechts, vom Standpunkt des heutigen Rechts, 1856, S. 33. 126 `aqcio~ am SemTxvevaSi, farTo gagebiT, potenciuri sarCelis SinaarsiT gamoiyeneba, vinaidan avtori saubrobs `aqcios~ miznis miRwevaze sasamarTlosaTvis mimarTvamde. faqtobrivad, aq saubaria moTxovnaze, romelic aRar iarsebebs (Zalas dakargavs), Tu miRweul iqna `aqcioTi~ dasaxuli mizani. 127 Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 253. 128 Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 48.

Page 24: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

23

safuZvelze mravalgzis warmoiSoba,129 rac, Tanamedrove gagebiT, moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurenciaa. moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurencia saxezea, rodesac erTi da igive an msgavsi faqtobrivi garemoebebi ramdenime moTxovnis damfuZnebel normaTa Semadgenlobas, kerZod aRwerilobiTi nawiliT gaTvaliswinebul winapirobebs, akmayofilebs. aseT SemTxvevaSi unda ganisazRvros, aRniSnuli moTxovnis safuZvelTagan mxolod erT-erTi unda iqnes gamoyenebuli, Tu SesaZlebelia, ramdenime moTxovnis samarTlebrivi safuZveli erTdroulad da paralelurad arsebobdes.130 `aqcioTa~ Sesaxeb samarTlebrivi azrovnebisagan gansxvavebiT, romlis Tanaxmad, moTxovnebi konkurenciis SemTxvevaSi, rogorc wesi, urTierTgamomricxav damokidebulebaSi arian erTmaneTTan,131 vinSaidi sarCelTa konkurenciis arsebobisas ganixilavs mosarCelis uflebas, airCios konkurirebad moTxovnaTagan misTvis sasurveli.132 es ufleba, Tanamedrove gagebiT, mosarCeles aqvs moTxovnaTa alternatiuli konkurenciis SemTxvevaSi.133 moTxovnis safuZvelTa konkurenciis SemTxvevaSi, moTxovnis romis samarTlebrivi gagebisagan gansxvavebiT, rodesac `aqcios~ arCeva mxaris prerogativad ganixileboda,134 – sasamarTlo irCevs konkurirebadi moTxovnis safuZvelTagan upiratesad gamosayenebel safuZvels.135 saerTo samarTlis droindel germanul doqtrinaSi arsebuli diskusiebi TanamedroveTaTvis naklebi praqtikuli mniSvnelobis matarebelia, vinaidan am periodis doqtrina udavod miiCnevs, rom arCevani konkurirebad sarCelebs Soris mosarCelem unda gaakeTos. man unda SearCios misTvis upiratesi moTxovna136 da misi samarTlebrivi safuZveli.137 amgvari midgoma romis samarTlebrivi azrovnebis gavlenad miiCneva. aRniSnulis mixedviT, mosarCele uflebamosili iyo, gadaewyvita, magaliTad, calkeul SemTxvevaSi moTxovna daefuZnebina saxelSekrulebo moTxovnis samarTlebriv safuZvelze Tu deliqtze. kerZod, uflebamosili piris mier moTxovnis SerCeva avtomaturad misi samarTlebrivi safuZvlis gansazRvrasac gulisxmobda, romlis farglebsac mosamarTle gadawyvetilebis miRebis dros ver

129 Windscheid, die Actio des römischen Civilrechts, vom Standpunkt des heutigen Rechts, 1856, S. 32. 130 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 18. 131 Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 106. 132 Windscheid, die Actio des römischen Civilrechts, vom Standpunkt des heutigen Rechts, 1856, S. 2. 133 Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 23. 134 mosarCelis arCevanis ufleba `aqcioTa~ Soris gulisxmobs rogorc moTxovnis, aseve misi samarTlebrivi safuZvlis arCevas. ix. Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 555 f.; es midgoma moqmedebs Tanamedrove belgiur da frangul samarTalSic. ix., magaliTad, Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 24 f. 135 Sead. biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 54. 136 Landsberg, Das Recht des Buergerlichen Gesetzbuches vom 18. August 1896, Band 1, 1904. S. 88. 137 Puchta, über die gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 75 f.

Page 25: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

24

gascdeboda.138 Tumca, vinaidan Tanamedrove saproceso samarTali, iseve rogorc sasamarTlo praqtika, aRar efuZneba `aqcioTa~ sistemas,139 mkveTrad imijneba erT SemTxvevaSi moTxovnaTa Soris arCevanis gakeTebis kompetencia, romelic, udavod, mxares aqvs, meore SemTxvevaSi ki moTxovnis damfuZnebel samarTlebriv safuZvelTa konkurenciis dros upiratesad gamosayenebeli normis SerCevis uflebamosileba, romelic mosamarTles ekuTvnis.140 1.2 konkurenciis arsebobis winapirobebi me-19 saukunis germanul doqtrinaSi ganixileba sarCelTa konkurenciis arsebobis sxvadasxva kriteriumi, rogoricaa, magaliTad, sarCelis warmomSobi faqtobrivi garemoebebis identuroba. aRniSnuli naklebad gasaziarebelia, vinaidan erTsa da imave faqts SesaZloa ramdenime sarCeli Tu moTxovna efuZnebodes. es garemoeba ki TavisTavad ar iwvevs moTxovnaTa konkurencias,141 vinaidan, erTsa da imave faqtobriv garemoebaze dayrdnobiT, SesaZloa sruliad gansxvavebuli, erTmaneTisagan damoukidebeli moTxovnac warmoiSvas.142 sarCelTa konkurenciis arsebobis dadgenisaTvis ar aris sakmarisi erTi da imave modave mxareebis arseboba, vinaidan aseT mxareebs Soris SesaZloa arsebobdes sruliad gansxvavebuli da erTmaneTisagan damoukidebeli samarTlebrivi urTierToba da, Sesabamisad, sxvadasxva urTierTobis safuZvelze warmoSobili damoukidebeli moTxovnebi. savinis mosazrebiT, mxolod sarCelis miznis identurobaa143 is winapiroba, romelic, udavod, qmnis sarCelTa urTierTdamTxvevas.144 vinSaidi ganavrcobs savinis mier Camoyalibebul kriteriums da ganmartavs, rom sarCelis miznis identuroba mxolod im SemTxvevaSi warmoSobs konkurencias, rodesac erTi da imave moTxovnis miznis miRweva sxvadasxva samarTlebrivi saSualebebiT aris SesaZlebeli. amasTan, igi azustebs, rom realurad am dros saxezea mxolod erTi, samarTlebrivad mravalgzis dafuZnebuli, magram erTxel ganxorcielebadi, moTxovna.145 moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurenciis dadgenisa da Sefasebis mizniT, aucilebelia, gairkves, Tu ramdenad aqvT moTxovnebs identuri mizani, SemTxvevis specifikis gaTvaliswinebiT.146

138 Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 12 ff. 139 Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 555 f. 140 Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 93. 141 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 19. 142 Arnold, Praktische Erörterungen aus dem Rechtsgebiete, 1853, S. 236. Sead. Savigny, System des heutigen römischen rechts, Band 5, 1841, S. 225. 143 Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 208; ix. aseve Puchta, über die gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 83 f. 144 Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 205 f. 145 Windscheid, die Actio des römischen Civilrechts, vom Standpunkt des heutigen Rechts, 1856, S. 34. 146 Schiffner, Systematisches Lehrbuch des oesteereichischen allgemeinen Civilrechtes, Band 1: Den allgemeinen Teil enthaltend, 1882, S. 176.

Page 26: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

25

samarTlebrivi moTxovnebi mimarTulia garkveuli samarTlebrivi interesis dakmayofilebaze, Tumca erTi da imave samarTlebrivi interesis dakmayofilebisaTvis SesaZloa, ramdenime samarTlebrivi saSualeba erTdroulad arsebobdes. moTxovnebi, romlebic erTi da imave miznis miRwevazea mimarTuli,147 damoukidebeli ar aris. aseT SemTxvevaSi saxezea erTi da imave miznis miRwevis ramdenime saSualeba,148 kerZod, moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurencia. aRniSnulisagan gansxvavebiT, moTxovnaTa konkurencia saxezea, rodesac ramdenime, erTi SexedviT erTmaneTisagan damoukidebeli, moTxovna, farTo gagebiT, erT mizanzea mimarTuli da erTis miznis dakmayofileba meoris ganxorcielebiT dasaxuli Sedegis miRebas gamoricxavs. (magaliTad, fasis Semcireba, Tu zianis anazRaurebis moTxovna, romelic nivTis naklis gamosworebisaTvis gaweuli xarjis safuZvelze dadga. or sarCels SesaZloa hqondes identuri mizani, miuxedavad misi warmoSobis gansxvavebuli safuZvlisa.149 aRniSnul sarCelTa mravalgzis ganxorcieleba unda gamoiricxos, vinaidan sxvagvarad SesaZlebeli xdeba erTi da imave moTxovnis ramdenjerme ganxorcieleba. es ki winaaRmdegobaSi mova Tanasworobisa da Tanazomierebis principTan da uflebamosil pirs miscems uflebis borotad gamoyenebis SesaZleblobas. erTsa da imave mizanze mimarTuli ramdenime moTxovnis paralelurad ganxorcieleba dauSvebelia,150 samarTlianobisa Tu keTilsindisierebis principis Sesabamisad.151 moTxovnis sagnisa Tu miznis urTierTdamTxveva, Tanamedrove gagebiT, moTxovnaTa identurobas utoldeba, rac moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurenciis ZiriTadi winapirobaa.152 erTi moTxovna erTdroulad ramdenime samarTlebrivi safuZvliT gaTvaliswinebul winapirobebs akmayofilebs. Sesabamisad, aseT SemTxvevaSi saxezea erTi, ramdenimejer dafuZnebuli moTxovna.153 vinaidan saerTo samarTlis droindel germanul doqtrinaSi konkurenciis umTavres problemad mosarCelis mier ramdenime samarTlebrivi saSualebis erTdroulad gamoyenebis SesaZlebloba miiCneoda, am periodis avtorebTan msjeloba miznad isaxavs, umTavresad, swored mosarCelis mier uflebis borotad gamoyenebis gamoricxvas.154 amasTan, aRniSnuli imgvarad unda gamoiricxos, rom 147 Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 34. 148 Regelsberger, Pandekten, Band 1, 1893, S. 653. 149 magaliTad, qiravnobis sagnis dazianebis SemTxvevaSi damqiravebeli valdebulia, aanazRauros Sesabamisi ziani, Tumca es valdebuleba warmoiSoba rogorc e.w. SefardebiTi, anu saxelSekrulebosamarTlebrivi, urTierTobidan, aseve absoluturi uflebis xelyofis Sedegad (deliqtis safuZvelze). Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 34. 150 Bierer, Handbuch des gesammten, in Wuerttemberg geltenden Privatrechts, Band 1, Der sogenannte allgemeine Theil und die dinglichen Rechte, 1862, S. 198. 151 Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 260 152 Sead., magaliTad, Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 32. 153 Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 21. 154 Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 36 ff.

Page 27: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

26

moTxovnaTa ganxorcieleba, romelTa mizani srulad an nawilobriv gansxvavebulia, uzrunvelyofili iyos.155 dava imasTan dakavSirebiT, rom erTi da imave moTxovnis ganxorcieleba sxvadasxva samarTlebriv safuZvelze dayrdnobiT ramdenjerme dauSvebelia, aRar aris aqtualuri.156 moTxovnaTa konkurencia, Tanamedrove germanuli doqtrinis Sesabamisad, saxezea, rodesac erTsa da imave faqtobriv garemoebaze dayrdnobiT ramdenime moTxovna warmoiSoba.157 es unda gaimijnos moTxovnis safuZvelTa konkurenciisagan,158 romlis dros saxezea ara moTxovnaTa, aramed moTxovnis (materialursamarTlebriv) safuZvelTa simravle.159 es aris SemTxvevebi, rodesac erTi da igive faqtobrivi garemoebebi ramdenime moTxovnis safuZvlis Semadgenlobasa da winapirobebs akmayofilebs,160 anu saxezea ramdenime normaSi erTdroulad (mravalgzis) dasabuTebuli moTxovna.161 moTxovnis safuZvelTa konkurenciis SemTxvevaSi upiratesad gamosayenebeli safuZvlis SerCeva sasamarTlos mier normaTa ganmartebis meTodis Sesabamisad unda moxdes. 1.3 konkurenciis saxeebi Tanamedrove samarTalSi erTmaneTisagan unda gaimijnos konkurenciaTa Semdegi saxeebi: a) gamomricxavi konkurencia moTxovnis safuZvelTa gamomricxavi konkurencia saxezea, rodesac erTi samarTlis norma gamodevnis meores162 (e.w. gamomricxavi Tu `kanonis konkurencia~163). konkurenciis amgvari SemTxvevebi normaTa ierarqiis, maTi subsidiurobisa da specialurobis mixedviT wydeba.164 aRniSnulisagan gansxvavebiT, moTxovnaTa gamomricxav konkurenciad miCneul unda iqnes SemTxveva, rodesac erTsa da imave faqtobriv garemoebaze dayrdnobiT warmoiSoba ramdenime, farTo gagebiT, erTian mizanze mimarTuli moTxovna, Tumca erT-erTi upiratesad gansaxorcielebeli moTxovnaa da misi arseboba gamoricxavs sxva moTxovnebis ganxorcielebas.

155 dwavrilebiT ix. Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, 214 ff. 156 Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 48. 157 Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 195, RdNr. 44. 158 Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 128; Jahr, Anspruchsgrundlagenkonkurrenz und Erfüllungskonnexität, Verfahrensrecht am Ausgang des 20. Jahrhunderts, Festschrift für Gerhard Lüke zum 70. Geburtstag, 1997, S. 297-322. 159 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 25; Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 33. 160 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 21. 161 Sead. Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 167 ff. 162 Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 195, RdNr. 45; Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 19. 163 „Gesetzeskonkurrenz“. 164 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 22.

Page 28: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

27

magaliTad, pirveladi moTxovna (Sesrulebis moTxovna) upiratesia meorad moTxovnebTan mimarTebiT da misi arseboba gamoricxavs meorad moTxovnaTa ganxorcielebis SesaZleblobas. b) alternatiuli konkurencia moTxovnis safuZvelTa alternatiuli konkurencia saxezea, rodesac erTi da igive moTxovna ramdenime moTxovnis safuZvlis winapirobas erTdroulad Seesabameba da misi dafuZneba TiToeul maTganze dayrdnobiTaa SesaZlebeli. aseT SemTxvevaSi erTi da igive samarTlebrivi Sedegi (anu moTxovna) erTdroulad ramdenime moTxovnis safuZvliT warmoiSoba,165 Tumca erT-erTi samarTlebrivi safuZvliT moTxovnis kvalifikacia danarCeni samarTlebrivi safuZvliT moTxovnis warmoSobas gamoricxavs. moTxovnaTa alternatiuli konkurencia saxezea, rodesac ori moTxovna erTi da imave faqtobrivi garemoebebis mimarT erTdroulad arsebobs da ganxorcielebadia, Tumca aucilebelia erT-erTi maTganis arCeva.166 Sesabamisad, moTxovnaTa alternatiuli konkurenciis dros mxarem unda SearCios erT-erTi moTxovna, magaliTad: xelSekrulebidan gasvla an fasis Semcireba167. uflebamosili piris mier aRniSnuli arCevanis gakeTebamde mas orive moTxovna paralelurad aqvs.168 g) kumulaciuri konkurencia moTxovnis safuZvelTa kumulacia saxezea, rodesac erTi moTxovna warmoiSoba erTdroulad ramdenime moTxovnis safuZvelTa urTierTkavSiriT. moTxovnis safuZvelTa kumulaciad SesaZloa miCneul iqnes aseve SemTxveva, rodesac ramdenime alternatiuli moTxovnis safuZvliT warmoSobili erTi moTxovna aRniSnul alternatiul moTxovnis safuZvelTa gaerTianebis safuZvelze dakvalificirdeba, e.w. urTierTzegamvleni konkurencia. moTxovnaTa kumulaciuri konkurenciis SemTxvevaSi erTsa da imave faqtobriv garemoebaze dayrdnobiT paralelurad ramdenime moTxovna warmoiSoba da maTi erTdroulad ganxorcieleba SesaZlebelia.169 aRniSnuli moTxovnebi sxvadasxva samarTlebriv Sedegzea mimarTuli, rac moTxovnaTa simravles warmoSobs.170 SedarebisaTvis, moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurenciebis gamijvnas, magaliTad, Tanamedrove germanul iuridiul literaturasa da sasamarTlo praqtikaSi umniSvnelo adgili uWiravs.171 miuxedavad

165 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 24. 166 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 23. 167 Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 555 168 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 22. 169 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 23. 170 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 24. 171 ix., magaliTad: Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 128;

Sead. aseve Jahr, Anspruchsgrundlagenkonkurrenz und Erfüllungskonnexität, Verfahrensrecht am Ausgang des 20. Jahrhunderts, Festschrift für Gerhard Lüke zum 70. Geburtstag, 1997, S. 297-322.

Page 29: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

28

amisa, moTxovnis safuZvelTa konkurenciis analogis, e.w. `kanonis konkurenciis~172, Taviseburebebi araerTi avtoris mier iqca damoukidebeli ganxilvis sagnad.173 moTxovnis safuZvelTa konkurencia saxezea, rodesac erTi da igive moTxovna SesaZloa erTdroulad daefuZnos ramodenime moTxovnis safuZvels. `kanonis konkurencia~ moTxovnis safuZvelTa konkurenciis msgavsad saxezea, rodesac erTi da imave faqtobrivi garemoebis kvalifikacia erTdroulad ramdenime samarTlis normiT aris SesaZlebeli. amasTan, moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurenciisagan gansxvavebiT, `kanonis konkurenciis~ SemTxvevaSi, konkurirebad normaTagan erT-erTi aucileblad gamoricxavs meores da upiratesad gamosayeneblad miiCneva.174 `kanonis konkurencia~ ar moicavs moTxovnis safuZvelTa konkurencias, vinaidan kanonis konkurenciis SemTxvevaSi samarTlebrivi safuZveli gamomricxav urTierTobaSi arian erTmaneTTan. `kanonis konkurencia~ ganimarteba rogorc erTi normis sasargeblod gadawyvetili konkurencia175 da igi moTxovnis safuZvelTa konkurenciis yvela SemTxvevas ar moicavs, vinaidan kanonis konkurenciis SemTxvevaSi konkurirebad moTxovnis safuZvelTa Tanaarseboba, anu maTi erTdroulad gamoyeneba, gamoricxulia (moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa kumulacia, anu `urTierTzegamvleni~ konkurencia). `kanonis konkurencia~, rogorc wesi, saxezea zogad da specialur normaTa, aseve gansxvavebuli donis samarTlis normebs Soris konkurenciis dros. Sesabamisad, kanonis konkurencia moTxovnis safuZvelTa konkurenciis erT-erTi ZiriTadi saxea, Tumca masTan urTierTmfaravi ar aris. 2. gamomricxavi konkurencia 2.1 moTxovnis safuZvelTa gamomricxavi anu kanonis konkurencia moTxovnis safuZvelTa gamomricxav konkurenciad ganixileba SemTxveva, rodesac saxezea ori urTierTsawinaaRmdego debuleba da unda dadgindes, Tu romels aqvs maT Soris e.w. gamomricxavi, anu upiratesi, Zala, rogorc konkretuli SemTxvevis maregulirebel normas.176 specialursa da zogad debulebas Soris koliziisas, rogorc wesi, gamoiyeneba specialuri (konkretuli) norma,177 aseve SesaZlebelia, erTi norma meoresTan mimarTebiT upiratesad CaiTvalos misi racionalurobis TvalsazrisiT, anu rogorc realobasTan Tu saqmis garemoebebTan yvelaze axlos mdgomi norma.

172 „Gesetzeskonkurenz“. 173 ix., magaliTad: Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 19 ff. 174 Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 69, 84. 175 Dietz, Anspruchskonkurrenz bei Vertragsverletzung und Delikt, 1934, S. 17. 176 Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 195, RdNr. 45 f. 177 Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 1, 1840, S. 276, 233.

Page 30: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

29

racionalobis ganmsazRvreli kriteriumebi sabolood mxolod principebia, romelic mosamarTles did moqmedebis Tavisuflebasa da `Tavsatexs~ uCens.178 gamomricxavi Tu gamdevni (germanul samarTalSi aseve `kanonis konkurencia~179) saxezea, rodesac erTi moTxovnis safuZveli gandevnis meores.180 kerZod, rodesac erTi moTxovnis samarTlebrivi safuZveli upiratesad gamosayenebelia, rac, rogorc wesi, ama Tu im normis specialurobiT181 aris ganpirobebuli.182,183 gamomricxavi konkurencia aseve, udavod, saxezea, rodesac normaTa Soris ierarqiulad maRla mdgomi norma gamodevnis ufro dabal safexurze mdgom moTxovnis safuZvels.184 ssk-is me-2 muxlis Tanaxmad, kodeqsiT gaTvaliswinebul zogad normebsa da specialur normebs Soris koliziisas gamoiyeneba specialuri normebi. ssk-is aRniSnuli regulireba erTi da imave donis samarTlis normaTa koliziis dros upiratesobas aniWebs, erTi mxriv, specialurs,185 xolo meore mxriv, ufro axal186 normas.187 specialuri normebisaTvis, zogadTan mimarTebiT, upiratesobis miniWeba 1997 wlis samoqalaqo kodeqsis erT-erTi mniSvnelovani novaciaa, romliTac dasavluri midgoma iqna gaziarebuli da, postsabWoTa sivrceSi moqmed samoqalaqo kanonmdeblobisagan gansxvavebiT, uari iTqva maT Soris ssk-isaTvis upiratesi statusis miniWebaze. am novaciiT ssk samarTlebriv urTierTobaSi moqmedi umniSvnelovanesi, Tumca yvelze zogadi, kanonia.188 zogadi da specialuri normebis urTierTmimarTeba SefardebiTia. igi damokidebulia Sesabamisi normebis mowesrigebis sferoze. `rac ufro viwroa mowesrigebis sfero, ufro specialuria Sesabamisi norma, masTan SedarebiT ufro farTo mowesrigebis sferos mqone normasTan mimarTebiT.~189 am principis Sesabamisi ganmartebis dros upiratesad gasaTvaliswinebelia mxareTa interesebis Sefaseba.190 am principisgan gansxvavebiT, sadavoa, ramdenad mizanSewonilia ufro axali kanonisa Tu normisTvis upirobo upiratesobis miniWeba. savinis ganmartebiT, axali kanonisaTvis upiratesobis miniWeba gamarTlebulia

178 Burckhard, die civilistischen Praesumtionen, 1866, S. 351. 179 Thomas/Putzo, ZPO Komentar, 25. Aufl., 2003, Einl. II, RdNr. 16. 180 Martiny, Unterhaltsrang und -rückgriff, Beitraege zum auslaendischen und internationalen Privatrecht, 2000, 814; Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 182. 181 „Exklusivität“. 182 Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 37. 183 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 22. 184 Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 189. 185 lex specialis derogato lex generalis. 186 lex posterior derogat leges priori. 187 kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 53. 188 Kereselidze, der allgemeine Teil des Georgischen Zivilgesetzbuches von 1997, 2005, S. 78. 189 kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 54. 190 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 25.

Page 31: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

30

mxolod im SemTxvevaSi, Tu udavoa, rom axali kanoniT dasaxuli mizania, Caenacvlos an ganavrcos moqmedi regulireba, ufro detalurad moawesrigos esa TuU is SemTxveva.191 isaxavs Tu ara axali norma amgvar mizans, yoveli konkretuli SemTxvevis ganxilvisas normis teleologiuri ganmartebis meTodis gamoyenebiT unda dadgindes. Sesabamisad, gaumarTlebelia axali normisaTvis, ZvelTan mimarTebiT, avtomaturad upiratesobis miniWeba, vinaidan aseT SemTxvevaSi SesaZloa, kanonmdeblis neba sul sxva iyos, da igi ganuxorcielebeli aRmoCndes. magaliTad, ssk-is regulirebasa da mewarmeTa Sesaxeb kanonis normas Soris koliziis SemTxvevaSi samewarmeo samarTlebrivi regulireba ufro specialuria, vinaidan igi, rogor wesi, aviwroebs normis gamoyenebis sferos samoqalaqo kodeqsis normasTan mimarTebiT, Tumca es ukanaskneli ufro axali kanonia. dabelovi normaTa moTxovnis safuZvelTa konkurenciis SemTxvevaSi upiratesad gamosayenebeli moTxovnis SerCevis kriteriumad normis `siZlieres~ miiCnevs.192 moTxovnis damfuZnebeli norma `Zlieria~, Tu igi sxva moTxovnebTan SedarebiT swrafad da martivad ganxorcielebadia. `Zlieria~ aseve moTxovnis safuZveli, rodesac erTi moTxovnis safuZvliT gaTvaliswinebuli samarTlebrivi Sedegi `metia~ meoresTan mimarTebiT. yovel konkretul SemTxvevaSi unda moxdes ufro Zlieri moTxovnis safuZvlis SerCeva, rogorc mosarCelis samarTlebrivi interesisa da miznis, aseve mopasuxis interesebis gaTvaliswinebiT. normis „siZliere“ imdenad zogadi maxasiaTebelia, rom SesaZloa, gansxvavebul ganmartebas daeqvemdebaros. Sesabamisad, calkeulma normis Semfardebelma dasaSvebia, erTi da imave normis „siZliere“ gansxvavebulad Seafasos.193 magaliTad, dRemde sadavoa, Tu ramdenad unda mieniWos xelSekrulebis safuZvelze warmoSobil moTxovnas, kanonismier moTxovnasTan mimarTebiT, upiratesoba, rogorc ufro `Zlier~ Tu specialur normas.194 analogiurad kvlav aqtualuria sakiTxi, Tu ramdenad aris saxelSekrulebo da deliqturi moTxovnis safuZvlebi erTsa da imave safexurze mdgomi normebi195, an, Sesabamisad, aris Tu ara saxelSekrulebo moTxovnis safuZveli ufro specialuri norma196.

191 ix. Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 251, Tumca aq avtori axali kanonis WeSmarit miznebze saubrobs, romelic calkeul SemTxvevaSi gansxvavebuli SeiZleba iyos. 192 Dabelow, System des gesammten heutigen Civilrechts, 2. Aufl., Band 1, 1796, S. 330. 193 normis siZlieresTan dakavSirebiT Sead. aseve Eichhorn, Einleitung in das deutsche Privatrecht mit Einschluss des Lehenrechts, Aufl. 5., 1845, S 298. 194 Dabelow, System des gesammten heutigen Civilrechts, 2. Aufl., Band 1, 1796, S. 326, 330 ff. 195 ix. Bar/Drobnig, Study on Property Law and Non-contractual Liability Law as they relate to Contract Law, 2002, S. 42, RdNr. 22. 196 Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 13, 15; Seibt/Wollenschläger, Vertragliche und deliktische Haftung – Ein Fernsehinterview mit Folgen, JuS, 2008, S. 800; BGH Beschluß vom 16.02.1993 – VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW-RR, 1993, S. 1113.

Page 32: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

31

ssk-is me-2 muxlis gagebiT, Tu saxelSekrulebo moTxovnis samarTlebrivi safuZveli specialuri moTxovnis damfuZnebeli normaa, mas, rogorc specialur normas, unda mieniWos upiratesoba moTxovnis safuZvelTa konkurenciis SemTxvevaSi.197 amasTan, calkeul SemTxvevaSi ufro specialuri, regulirebis viwro sferos mqone normis gamocalkeveba rTuli amocanaa. gansakuTrebiT maSin, Tu, erTi SexedviT, Tanabrad specialuri ori norma urTierTgamomricxavia. aRniSnuli winaaRmdegoba normaTa ganmartebis meTodebis daxmarebiT unda aRmoifxvras. kerZod, maT Soris upiratesad gamosayenebeli normis gamocalkeveba imgvarad unda moxdes, rom gaTvaliswinebul iqnes kanonmdeblis mier samoqalaqosamarTlebrivi kanonmdeblobiT garantirebuli ZiriTadi principebi (pirTa Tanasworoba, nebis avtonomia da keTilsindisierebis principebi)198 da miRweul iqnes kanonmdeblis mier dasaxuli miznebi.199 niSandoblivia, rom germaniis Tanamedrove sasamarTlo praqtika da doqtrina saxelSekrulebo moTxovnis safuZvels ar ganixilavs rogorc ufro specialurs, deliqturi moTxovnis samarTlebriv safuZvelTan mimarTebiT.200 es maSin, rodesac udavoa, rom saxelSekrulebo urTierTobis maregulirebeli norma, rogorc wesi, regulirebis ufro viwro sferos moicavs da specialuri normis winapirobas akmayofilebs deliqturi samarTlis normebTan mimarTebiT. aseve saxelSekrulebo moTxovnis safuZvlis ararsebobisas ar aris Camoyalibebuli erTiani pozicia, Tu ramdenad misaRebia sanivTo uflebidan warmoSobili moTxovnis materialursamarTlebrivi safuZvlis upiratesad miCneva usafuZvlo gamdidrebidan an deliqtidan gamomdinare kanonismier moTxovnis safuZvelTan mimarTebiT. dasaSvebia Tu ara, ganixilebodes sanivTosamarTlebrivi moTxovnis safuZveli rogorc ufro specialuri an ufro Zlieri kanonismier moTxovnis samarTlebriv safuZvlebTan mimarTebiT.201 normis specialurobis dadgena calkeul SemTxvevaSi winaaRmdegobebsa Tu sirTuleebs qmnis da mxolod konkurirebad normaTa kompleqsuri analizisa da normis ganmartebis meTodebisa Tu kerZo samarTlis fuZemdebluri principebis daxmarebiTaa SesaZlebeli. ama Tu im moTxovnis safuZvlisaTvis „specialuris“ statusis miniWeba yovel konkretul SemTxvevaSi kanonis miznebis Sesabamisad unda moxdes. magaliTad, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2006 wlis 16 Tebervlis #as-741-1010-05 ganCinebis Tanaxmad, sasamarTlo ssk-is 312-e muxliT gaTvaliswinebul sajaro reestris monacemebis mimarT sisworisa da

197 ssk-is me-2 muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, `erTi da imave donis samarTlis normaTa koliziis dros gamoiyeneba specialuri... kanoni. am kodeqsiT gaTvaliswinebul zogad normebsa da specialur normebs Soris koliziisas gamoiyeneba specialuri normebi.~ 198 jorbenaZe, Wanturia/axvlediani/zoiZe/jorbenaZe/niniZe (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni pirveli, 1999, gv. 29, 37. 199 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 3, RdNr. 56. 200 gansxavavebuli poziciiT ix. Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 16. 201 Dabelow, System des gesammten heutigen Civilrechts, 2. Aufl., Band 1, 1796, S. 326.

Page 33: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

32

utyuarobis prezumfcias ssk-is 2007 wlamde arsebuli redaqciiT 1158-e muxlTan urTierTkavSirSi ar ganixilavs rogorc udavod specialur da upiratesad gamosayenebel normas. aRniSnulis Sefaseba, sasamarTlos mier mxareTa interesebisa da faqtobrivi garemoebebis detaluri analizis Sesabamisad, yovel konkretul SemTxvevaSi gansxvavebulia. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2002 wlis 2 ianvris 3k-932-02 ganCinebiT, `sasamarTlo ganmartavs, rom ssk-is 185-e muxli 1160-e muxlTan mimarTebiT ufro zogad normad ver CaiTvleba.~ 2.2 moTxovnaTa gamomricxavi konkurencia moTxovnaTa gamomricxavi konkurencia saxezea, rodesac erTi da imave faqtobrivi garemoebebis Sesabamisad, ramdenime moTxovna arsebobs, Tumca erTi moTxovnis ganxorcieleba upiratesia. upiratesoba vlindeba erTi moTxovnis ganxorcielebis savaldebuloobaSi, sxva nebismierTan mimarTebiT. pirvel SemTxvevaSi, sanam ar ganxorcieldeba es moTxovna, uflebamosili piri ver gamoiyenebs sxva moTxovnebs. maTi arsebobis miuxedavad. aseve SesaZlebelia calkeuli moTxovnis warmoSoba mxolod Tavdapirveli moTxovnis ganuxorcieleblobis Tu uSedegod ganxorcielebis SemTxvevaSi. magaliTad, damatebiTi Sesrulebis moTxovna sxva meorad moTxovnebTan mimarTebiT, rogorc wesi, upiratesad gamosayenebeli moTxovnaa da gamoricxavs sxva meoradi moTxovnebis ganxorcielebas. msgavsi SemTxveva saxezea Tavdebobis SemTxvevaSic, romlis drosac movalisagan valdebulebis Sesrulebis moTxovna upiratesad gansaxorcielebelia Tavdebisagan Tavdebobis Tanxis moTxovnasTan mimarTebiT. 3. alternatiuli konkurencia 3.1 moTxovnaTa alternatiuli konkurencia moTxovnaTa alternatiuli, igive SerCeviTi Tu `eleqtiuri~, konkurencia202 saxezea, rodesac erTsa da imave faqtobriv garemoebebze dayrdnobiT warmoiSoba damoukidebeli moTxovnebi.203 es moTxovnebi SesaZloa emyarebodes erTi da imave an sxvadasxva moTxovnis damfuZnebel normas. aseT SemTxvevaSi uflebamosil pirs ramdenime, Sinaarsobrivad gansxvavebuli, moTxovna an damfuZnebeli ufleba aqvs, romelTa Sorisac mas misTvis upiratesis arCeva SeuZlia.204 uflebamosili piris mier arCevanis ganxorcielebiT moTxovnaTa Tanaarseboba wydeba.205

202 Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 196, 197. 203 „eleqtiur“ konkurenciasTan dakavSirebiT ix., magaliTad, Барон, Система Римскаго Гражданскаго Права, перевод Петражицкаго, выпуск первый, книга I, общая часть, 1909, ст. 197. 204 Sead. sssk-is 178-e muxlis pirveli nawilis `z~ qvepunqti. 205 Sead. ssk-is 492-e muxli, ix. Kleine/Scholl, das Konkurrenzverhältnis primärer und sekunderär Gläubigerrechte bei Pflichtverletzung im allgemeinen Schuldrecht, NJW, 2006, S. 3462 ff.; aseve Paland/Heinrichs, 67. Aufl., 2008, § 262, RdNr. 6, Jud in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 262, RdNr. 8.

Page 34: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

33

Sesabamisad, moTxovnaTa alternatiuli konkurencia warmoiSoba da, rogorc wesi, arsebobs moTxovnisa Tu sarCelis `miznis~ dakmayofilebamde, garda im SemTxvevisa, rodesac moTxovnebi srulad urTierTmfaravi ar aris, da, SesaZloa, sxva moTxovnis ganxorcieleba sasamarTlo wesiT moxdes im nawilSi, romelic ar iqna dakmayofilebuli winamorbedi sarCelis farglebSi.206 moTxovnaTa alternatiuli konkurenciis SemTxvevaSi, kreditoris mier konkurirebad moTxovnaTa Soris arCevanis ganxorcielebamde movalis mier Sesasrulebeli valdebuleba ucnobia.207 moTxovnaTa alternatiuli konkurenciis magaliTia nasyidobis xelSekrulebis farglebSi gamyidvelis mier nakliani Sesrulebis Sedegad warmoSobil fasis Semcirebasa208 da xelSekrulebidan gasvlas209 Soris arsebuli urTierTmimarTeba.210 moTxovnaTa alternatiuli konkurenciis SemTxvevaSi mxaris mier erT-erTi moTxovnis SerCevisa da misi ganxorcielebis Semdeg qarwyldeba is moTxovnebi, romlebic uflebamosilma pirma ar airCia.211 magaliTad, Tu, nasyidobis SemTxvevaSi, gamyidveli myidvelis mier valdebulebis Seusruleblobis gamo, kanoniT dadgenili winapirobebis gaTvaliswinebiT, uars ambobs xelSekrulebaze, anu irCevs xelSekrulebidan gasvlis meorad moTxovnas, igi veRar moiTxovs valdebulebis Sesrulebas. es ukanaskneli moTxovna aRar arsebobs, imis gaTvaliswinebiT, rom gamyidvelma xelSekrulebidan gasvlis uflebis ganxorcielebiT uari Tqva Sesrulebis moTxovnaze.212 es magaliTi, Tanamedrove gagebiT, moTxovnaTa konkurenciis klasikuri SemTxvevaa. amasTan, puxta amave WrilSi ganixilavs moTxovnis damfuZnebel samarTlebriv safuZvelTa Soris mosarCelis mier arCevanis uflebas.213 aRniSnuls swored is garemoeba ganapirobebs, rom romis samarTlebrivi azrovnebis Sesabamisad,214 moTxovnaTa da moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa gamijvna vinSaidamde ar arsebobda.215

206 Regelsberger, Pandekten, Band 1, 1893, S. 653. 207 Langheineken, Anspruch und Einrede nach dem Deutschen Bürgerlichen Gesetzbuch, 1903, S. 196. 208 ix. ssk-is 492-e muxli. 209 ix. ssk-is 491-e muxli. 210 Sead. Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch Band 1, 1898, S. 555. 211 `ius variandi faellt nach der einmal getroffenen Wahl weg.~, Puchta, ueber die gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 83. 212 Puchta, ueber die gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 82 f. 213 Puchta, ueber die gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 83; Landsberg, Das Recht des Buergerlichen Gesetzbuches vom 18. August 1896, Band 1, 1904. S. 88. 214 mosarCele moTxovnaTa Soris arCevanis gakeTebis dros gansazRvravda aseve moTxovnis damfuZnebel samarTlebriv safuZvels. Sead., magaliTad, Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 555 f. 215 Winscheid, Lehrbuch des Pandektenrechts, Band 1, 1862, S. 90 f.; Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 112.

Page 35: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

34

Tanamedrove saproceso samarTlis Sesabamisad, mxaris valdebulebaa, warmoadginos faqtobrivi garemoebebi da moTxovna, xolo samarTlebrivi Sefaseba sasamarTlos mier unda moxdes, miuxedavad imisa, miuTiTa Tu ara mxarem moTxovnis damfuZnebel safuZvelTa Soris romelime.216 Sesabamisad, mosarCelem SesaZloa, arCevani gaakeTos mxolod alternatiul moTxovnaTa Soris,217 Tumca igi ar aris uflebamosili, airCios, romeli moTxovnis safuZvelze dayrdnobiT surs aRniSnuli moTxovnis ganxorcieleba. magaliTad, nasyidobis xelSekrulebaSi gamyidvelis mier myidvelisaTvis nakliani nivTis miwodebis SemTxvevaSi, myidvelis mier damatebiTi SesrulebisaTvis gansazRvruli vadis uSedegod gasvlis Semdeg, mas aqvs arCevani xelSekrulebidan gasvlasa da fasis Semcirebas Soris. erT-erTis arCeva da ganxorcieleba gamoricxavs meores.218 aRniSnuli arCevani SesaZloa SeizRudos calkeuli garemoebebis, aseve keTilsindisierebisa da Tanasworobis principis gaTvaliswinebiT.219 moTxovnaTa alternatiuli konkurencia SesaZloa warmoiSvas saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis Sedegad warmoSobil meorad moTxovnebsa da motyuebis gamo Secilebis uflebis ganxorcielebis Sedegad warmoSobil moTxovnis samarTlebriv safuZvelze dayrdnobiT.220 aRniSnul moTxovnaTa Soris arsebobs alternatiuli konkurencia, romlis drosac myidveli uflebamosilia, sakuTari Sexedulebisamebr airCios misTvis ufro momgebiani moTxovna.221 im SemTxvevaSi, Tu aRmoCndeba, rom piris mier wardgenili an sasurveli moTxovna, rogorc xelSekrulebidan gasvlis, iseve namdvili Secilebis safuZvelze, vindikaciuri moTxovnis meSveobiT pirvandeli mdgomareobis aRdgena, anu nivTis ukan dabrunebaa, aRniSnuli warmoSobs moTxovnis safuZvelTa konkurencias.222 kerZod, warmodgenil magaliTSi moTxovna sxvadasxva samarTlebrivi safuZvliT warmoiSoba, magram erTsa da imave mizans isaxavs da, Sesabamisad, erT moTxovnas afuZnebs. ramdenad dasaSvebia ramdenime urTierTgamomricxavi moTxovnis alternativis saxiT sarCelSi miTiTeba, sadavoa. saqarTvelos, iseve rogorc, magaliTad, germaniisa da Sveicariis samoqalaqo saproceso 216 sarCeli unda Seicavdes, sssk-is 178-e muxlis pirveli nawilis `e~ qvepunqtis Sesabamisad, konkretul faqtebsa da garemoebebs, romlebzec mosarCele amyarebs Tavis moTxovnas, amave muxlis pirveli nawilis `z~ qvepunqtis Tanaxmad ki, mosarCelis moTxovnas. amasTan, imave muxlis pirveli nawilis `T~ qvepunqti iTvaliswinebs mosarCelis mier sarCelis formaSi samarTlebrivi safuZvlis miTiTebis valdebulebas, romelzec mosarCele amyarebs Tavis moTxovnas. 217 aRniSnuli asaxulia puxtas mier moyvanil magaliTSi. Sead. Puchta, ueber die gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 82 f., aseve Savigny, System des heutigen römischen Rechts Band 5, 1841, S. 256 f. 218 Jud in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 262, RdNr. 8. 219 Sead. Jud in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 264, RdNr. 4. 220 ssk-is 976-e an/da 172-e muxlebze dayrnobiT. 221 Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 183. 222 Sead.

Page 36: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

35

kanonmdebloba, emyareba SejibrebiTobisa da dispoziciurobis princips.223 aRniSnulis Sesabamisad, mxareebma unda waradginon moTxovnebi da is faqtebi Tu garemoebebi, romlebzec amyareben moTxovnas.224 erTi mxriv, mosarCelis mier ramdenime moTxovnis alternativis saxiT wardgenam SesaZloa daabrkolos marTlmsajulebis ganxorcieleba, Tumca, meore mxriv, aRniSnuli SesaZloa, procesis ekonomiurobis principis Sesabamisad, mizanSewonilic iyos.225 magaliTisaTvis, Tu mosarCeles sarCelSi wardgenili aqvs ramdenime urTierTgamomricxavi moTxovna, aRniSnuli moTxovnebi mas SeuZlia ganaxorcielos TanmimdevrobiT, Tavisi interesis Sesabamisi rigiTobiT.226 sasamarTlos mier erT-erTi moTxovnis daukmayofileblobis SemTxvevaSi, sasurvelia, mosarCeles hqondes SesaZlebloba, waradginos rigiT Semdegi moTxovna.227 amasTan, cxadia, gaTvaliswinebul unda iqnes moTxovnaTa specifika, kerZod, SesaZlo gavlena sxva moTxovnebis warmoSobasa Tu ganxorcielebadobaze.228 germaniis sasamarTlo praqtikis Sesabamisad, mosarCelis mier alternatiuli moTxovnebis wardgenis miuxedavad, SesaZlebelia, sasamarTlos mier moxdes moTxovnis modificireba. aRniSnuli dasaSvebia im SemTxvevaSi, Tu misi dakmayofileba an ganxorcieleba wardgenili saxiT SeuZlebelia.229 amgvari midgoma miznad isaxavs mosarCelis interesebis uzrunvelyofas, imis miuxedavad, rom mosarCelem misTvis araxelsayreli samarTlebrivi saSualeba, anu moTxovna, SearCia. aseTi `modificireba~ mizanSewonili da gamarTlebulia, rodesac sxva msgavsi moTxovnis meSveobiT mosarCelis mier dasaxuli ekonomikuri interesi ganxorcielebadia. aRniSnuli gasaTvaliswinebelia gansakuTrebiT calmxrivi nebis gamovlenis SemTxvevebTan mimarTebiT, romlelTa farglebSic mxaris hipoTezuri nebis dadgena SesaZlebelia.230 magaliTad, piris mier ganxorcielebuli baTili Secileba SesaZlebelia ganimartos xelSekrulebis moSlad, Tu calkeuli garemoebebidan dgindeba individis savaraudo neba xelSekrulebis moSlis an xelSekrulebidan gasvlis Sesabamisi samarTlebrivi Sedegebis warmoSobisa.231

223 Sead. Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., 2008, Band 1, Einl., RdNr. 275 ff.; Sead. aseve Sveicariis samoqalaqo saproceso samarTalTan dakavSirebiT Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 38 ff. 224 ssk-is 178-e muxli. 225 Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., 2008, Band 1, Einl., RdNr. 321. 226 Landsberg, Ernst: Das Recht des Buergerlichen Gesetzbuches vom 18. August 1896, Band 1, 1904, S. 88. 227 Sead. aseve Daubenspeck, Beitraege zur Lehre vom Bergschaden, 1885, S. 77. 228 Puchta, ueber die gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 69; Regelsberger, Pandekten, Band 1, 1893, S. 653. 229 Wendtland, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 2009, 14. Aufl, § 140, RdNr. 13. 230 Busche, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., 2006, § 140, RdNr. 1, 3. 231 Busche, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., 2006, § 140, RdNr. 7; Larenz/Wolf, AT des Bürgerlichen Rechts, 2004, § 44, RdNr. 73; Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 140, RdNr. 9.

Page 37: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

36

3.2 moTxovnis safuZvelTa alternatiuli konkurencia Tu erTsa da imave mizanze mimarTuli moTxovnis safuZvlebi erT safexurze dgas, aseT SemTxvevaSi saxezea moTxovnis safuZvelTa alternatiuli da ara gamomricxavi, anu e.w. kanonis konkurencia.232 alternatiul konkurenciaSi myof moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa Soris, rogorc wesi, sasamarTlo irCevs upiratesad gamosayenebel normas. Tanamedrove samarTlebrivi gagebiT, namdvili moTxovnis safuZvelTa konkurencia saxezea, rodesac ori an ramdenime moTxovnis safuZveli erTsa da imave faqtobriv garemoebaze erTdroulad vrceldeba,233 Tumca maTi erToblivi ganxorcieleba gamoricxulia, maTi identuri an metwilad identuri samarTlebrivi Sedegis gamo.234 moTxovnis safuZvelTa konkurenciis sakiTxTan dakavSirebiT, magaliTad, frangul samarTalSi Camoyalibebulia principi: `pasuxismgeblobis kumulacia dauSvebelia~,235 xolo inglisis samarTalSi saxelSekrulebo da deliqturi moTxovnis safuZvlebTan mimarTebiT principi – `moTxovna unda Camoyalibdes an xelSekrulebidan an deliqtidan~.236 calkeuli SemTxvevisaTvis Sesabamisi moTxovnis safuZvlis SerCevisas gansakuTrebiT mniSvnelovania dadgindes, SerCeuli moTxovnis safuZveli xom ar aris konkurenciaSi sxva normebTan.237 im SemTxvevaSi, Tu moTxovnis safuZvelTa konkurencia saxezea, unda ganisazRvros maTi xandazmulobis vadebi da calkeuli SemTxvevis faqtobrivi garemoebebi xandazmulobis vadebTan mimarTebiT. gansakuTrebuli mniSvneloba aRniSnuli sakiTxis dadgenas saxelSekrulebo da deliqturi moTxovnebis urTierTmimarTebis dros aqvs.238 deliqturi da saxelSekrulebo moTxovnis damfuZnebel samarTlebriv safuZvelTa konkurencia germanul doqtrinasa da sasamarTlo praqtikaSi alternatiul konkurenciad ganixileba. amasTan, xSir SemTxvevaSi, sasamarTlos mier aRniSnul normaTa gamoyeneba maTi Serwymis safuZvelze xdeba.239

232 Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 182 f. 233 Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 38. 234 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 24. 235 ~non cumul des responsabilites~, ix. Jahr, Verfahrensrecht am Ausgang des 20. Jahrunderts, Festschrift für gerhard Lüke zum 70. Geburtstag, 1997, S. 297, Semdgomi miTiTebiT: Terre/Simmler/Lequette, Droit Civil – Les Obligations, 5. ed., 1993, Nr. 834. 236 ~to express his claim either as one in contract or in tort~, ix. Jahr, Verfahrensrecht am Ausgang des 20.Jahrunderts, Festschrift für Gerhard Lüke zum 70. Geburtstag, 1997, S. 297, Semdgomi miTiTebiT: Cheshire/Fifoot/Furnston, Law of Contract, 11. ed., 1986, S. 25. 237 Olzen/Wank, Zivilrechtliche Klausurenlehre mit Fallrepetitorium, 2. Aufl., 1998, S. 25. 238 Mansel/Stürner, BGB Anwaltskommentar, Heidel/Huesstege/Mansel/Noack (Hrsg.), Band 1, 2005, $ 195, RdNr. 54, ff. 239 Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 53; Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 86.

Page 38: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

37

huberis Tanaxmad, aRniSnuli modgoma gaumarTlebelia, vinaidan aseT SemTxvevaSi irRveva moTxovnaTa damoukideblobis principi. amasTan, avtori ganixilavs xandazmulobis sakiTxTan dakavSirebul problemas da miiCnevs, rom TiToeuli moTxovna misTvis gansazRvrul xandazmulobis vadebs unda eqvemdebarebodes.240 Tanamedrove germanul literaturasa da sasamarTlo praqtikaSi Camoyalibebuli pozicia gansxvavebulia. kerZod, deliqturi da saxelSekrulebo moTxovnebis alternatiuli konkurenciis dros moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa da maT zogierT winapirobaTa urTierTzegavlena calkeul SemTxvevaSi dasaSvebad da gamarTlebulad miiCneva.241 es xdeba maSin, Tu aseTi midgoma calkeuli institutebisa Tu normebis mowesrigebisas kanonmdeblis mier dasaxuli miznis uzrunvelsayofadaa aucilebeli. ZiriTad SemTxvevebSi, moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa urTierTzegavlena swored xandazmulobis vadebis urTierTzegavleniT gamoixateba.242 moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurencia saxezea, rodesac mxares aqvs erTi da igive moTxovna ramdenime damoukidebel samarTlebriv safuZvelze dayrdnobiT. magaliTisaTvis, nasyidobis xelSekrulebis baTilobis SemTxvevaSi, gamyidveli uflebamosilia, nasyidobis sagani gamoiTxovos. moTxovnis arsi nasyidobis sagnis ukan dabrunebaa. aRniSnuli ufleba ki SesaZlebelia warmoiSvas rogorc ssk-is 172-e muxli pirveli nawilis, aseve ssk-is 976-e muxlis Sesabamisad. aq, udavod, saxezea moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurencia, romelTa Soris arCevanis uflebamosileba mxolod sasamarTlos aqvs, vinaidan aRniSnuli arCevani SemTxvevis samarTlebrivi Sefasebis nawilSi xorcieldeba,243 rac mxaris kompetenciis farglebs scdeba. Tanamedrove saproceso samarTalSi moqmedebs principi, romlis Sesabamisad, mosarCelem unda warmoadginos mxolod sarCelis damfuZnebeli faqtobrivi garemoebebi244 da daayenos moTxovna,245 xolo mosamarTle valdebulia, damoukideblad misces aRniSnuls iseTi samarTlebrivi Sefaseba, romelic mxaris mier warmodgenil moTxovnas metad Seesabameba.246 amdenad, moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa Soris konkurenciis arsebobis SemTxvevaSi, moTxovnis damfuZnebel normebs Soris arCevanis gakeTebis uflebamosileba mxolod sasamarTlos kompetenciaa.

240 Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 184 ff. 241 Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 88. 242 Sead. BGH Beschluß vom 16.02.1993 – VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW-RR, 1993, S. 1113; Sead. aseve Seibt/Wollenschläger, Vertragliche und deliktische Haftung – Ein Fernsehinterview mit Folgen, JuS, 2008, S. 800. 243 Sead. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2005 wlis 4 martis #as-973-1208-04 ganCineba. 244 „iura novita curia“, ix. Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 39. 245 Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., 2008, Einl., RdNr. 306. 246 Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 555 f.

Page 39: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

38

moTxovnis safuZvelTa konkurenciis dros gasaTvaliswinebelia im piris samarTlebrivi da ekonomikuri interesi, romlis uflebaTa dacvas emsaxureba moTxovnis safuZvlis SerCeva.247 amasTan, Tu kreditoris interesi da misi samarTlebrivi mizani yvela moTxovnis samarTlebrivi safuZvliT erTsa da imave farglebSi da warmatebiTaa miRwevadi, SerCeul unda iqnes movalisaTvis xelsayreli moTxovna.248 aRniSnuli Sefasebis dros gansakuTrebiT mniSvnelovania, modave mxareTagan aris Tu ara erT-erTi samoqalaqo kanonmdeblobiT gansakuTrebuli dacvis qveS myofi piri, rogoricaa dasaqmebuli an momxmarebeli. aseve unda moxdes mxareTa interesebis Sepirispireba da, Tanasworobisa da keTilsindisierebis principis Sesabamisad,249 samarTliani da Tanazomieri RonisZiebis (kerZod moTxovnis damfuZnebeli samarTlis normis) SerCeva da Sesabamisi gadawyvetilebis miReba. saxelSekrulebo da arasaxelSekrulebo moTxovnaTa konkurenciis swori samarTlebrivi Sefaseba gansakuTrebiT problemuri da sadavo sakiTxia doqtrinasa da sasamarTlo praqtikaSi. samoqalaqosamarTlebrivi valdebulebis darRveva erTdroulad SeiZleba warmoiSvas rogorc saxelSekrulebo, ise arasaxelSekrulebo samarTlebrivi safuZvlidan.250 Sesabamisad, deliqtis maregulirebeli moTxovnis safuZvelTa alternatiuli konkurencia saxelSekrulebo moTxovnis damfuZnebel moTxovnis safuZvelTan mimarTebiT mxolod im SemTxvevaSia gasaziarebeli, Tu saxelSekrulebo valdebulebis darRveva scdeba saxelSekrulebo urTierTobis farglebs da xelSekrulebis gareSec aseTad dakvalificirdeboda.251 im SemTxvevaSi, Tu mxareebi xelSekrulebiT Tanxmdebian, rom, ramdenime konkurirebadi moTxovnis safuZvlis arsebobis miuxedavad, mxare unda SeizRudos mxolod erTi moTxovnis safuZvliT, an uSualod sasamarTlo procesze SeTanxmdnen sxva moTxovnebis gaqarwylebis Sesaxeb, aseTi SeTanxmeba namdvilia da iuridiulad dasaSvebi, Tu es moTxovnebi erTsa da imave „ekonomikur“ mizanzea mimarTuli.252 4. kumulaciuri `konkurencia~ moTxovnaTa konkurenciis Sinaarsidan gamomdinare, arsebobs SemTxvevebi, rodesac konkurenciis arseboba mxolod moCvenebiTia,

247 Sead. boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 192, #4-is SemTxvevis ganxilvisas avtori Secilebis uflebis gamoyenebasa da saxelSekrulebo valdebulebis darRvevidan warmoSobil meorad moTxovnebs Soris upiratesobas am ukanasknels aniWebs, upirveles yovlisa, swored mosarCelis samarTlebrivi da ekonomikuri interesebis gaTvaliswinebiT. 248 Eickmann, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 6, 2009, § 1174, RdNr. 4. 249 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 25. 250 Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 194. 251 Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 58. 252 BGH Urteil vom 09.12.1998 – XII ZR 170/96 (Nürnberg), NJW-RR 1999, S. 698 ff.

Page 40: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

39

realurad ki igi ar arsebobs. ase magaliTad, urTierTTanamdevi moTxovnebis calke konkurenciis saxed gamoyofa ar aris gamarTlebuli, vinaidan igi ar warmoSobs moTxovnaTa winaaRmdegobasa da sagnis identurobas, rac konkurenciis arsebobis umTavresi winapirobaa. konkurenciis SemTxvevaSi moqmedi principia: pirma, romelmac erTi sarCeliT raime moiTxova, kidev erTxel ver moiTxovs meore sarCeliT. kerZod, nebismieri sasarCelo moTxovna wyvets arsebobas, Tu igi sxva sarCeliT dakmayofilebul iqna.253 Sesabamisad, yovel calkeul SemTxvevaSi unda Semowmdes, erTi sarCeliT miRweuli Sedegi meore sarCeliT miRwevadi Sedegis identuria Tu ara.254 erT SemTxvevaSi meore sarCeli STanTqmulia ganxorcielebuli sarCeliT, meore SemTxvevaSi ki igi Seuferxeblad ganxorcielebadia. Tu pirvel SemTxvevas calsaxad SeiZleba ewodos alternatiuli konkurencia, meore SemTxvevaSi konkurencia saxeze ar aris.255 praqtikaSi amgvari calsaxad gamokveTili SemTxvevebi ar aris. xSirad erTi moTxovna miRweuli Sedegis meoriT miRwevadi Sedegis nawilobriv dakmayofilebaa, kerZod, Sedegebi mxolod nawilobrivaa erTmaneTis identuri. aseT SemTxvevaSi meore moTxovna mxolod im nawilSi rCeba ganxorcielebadi, romelSic pirveli moTxovniT miRweul SedegTan identuri ar iyo.256 4.1 moTxovnaTa kumulacia moTxovnaTa kumulacia257 saxezea, rodesac mxareebs Soris paralelurad arsebobs ramdenime moTxovna258 ise, rom yoveli maTganis ganxorcieleba SesaZlebelia erTdroulad da damoukideblad.259 moTxovnaTa kumulacia wminda formaluri gagebiT ar aris konkurenciis saxe, vinaidan TiToeuli moTxovna damoukidebel mizans isaxavs da damoukidebel moTxovnas warmoSobs.260 moTxovnaTa kumulaciaa aseve, rodesac erTi piris mimarT erT faqtobriv sasarCelo garemoebaze dayrdnobiT ramdenime moTxovna Tanadroulad da paralelurad arsebobs (magaliTad, materialuri ziani da, ssk-is me-18 muxlis Sesabamisad, moraluri zianis

253 Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 214. 254 Sead. Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 24. 255 Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 213 f. 256 Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 260, Böcking, Einleitung in die Pandekten des gemeinen Civilrechts, 2. Aufl. 1853, S. 485. 257 aRniSnuli ar aris konkurenciis saxe, Tumca iuridiul literaturaSi, xSirad, konkurenciad iwodeba. Sead. Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 238. 258 „cumulus actionum“. 259 Puchta, ueber die gerichtlichen Klagen, besonder in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 69, 72; Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 24. 260 Savigny, System des heutigen römischen Rechts Band 5, 1841, S. 238.

Page 41: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

40

anazRaurebis moTxovna)261. kumulaciuri konkurenciis SemTxvevaSi moTxovnebi erTmaneTisagan damoukideblad warmoiSoba da erTmaneTs ar gamoricxavs.262 4.2 moTxovnis safuZvelTaAkumulacia moTxovnaTa kumulaciisagan unda gaimijnos moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa kumulacia. es iseTi SemTxvevebia, rodesac moTxovna ramdenime moTxovnis safuZvlis erToblivi gamoyenebis safuZvelze warmoiSoba. magaliTad, nasyidobis xelSekrulebis safuZvelze gamyidvelis mier myidvelisaTvis nakliani nivTis gadacemis SemTxvevaSi ssk-is 491-e, 352-e da 405-e muxlebis erToblioba xelSekrulebidan gasvlis uflebas warmoSobs. Sesabamisad, moTxovna SesaZlebelia gamomdinareobs ara erTi, aramed ramdenime moTxovnis safuZvlidan erTdroulad. aseT SemTxvevaSi, rogorc wesi, erT-erTi ZiriTadi moTxovnis safuZvelia, danarCeni

normebi ki damxmare moTxovnis safuZvlebi. xSir SemTxvevaSi, erTi normis farglebSi miTiTeba xdeba sxva samarTlebriv safuZvelze an sxva normiT gansazRvrul samarTlebriv Sedegze:263 samarTlebriv safuZvelze miTiTebis magaliTia ssk-is 491-e muxli, romelic Semdgom miTiTebas axdens ssk-is 352-e muxlze, is ki, Tavis mxriv, Semdgom miTiTebas axorcielebs ssk-is 405-e muxliT mowesrigebul moTxovnis warmoSobis winapirobebze;264 samarTlebriv Sedegze, kerZod materialuri da moraluri zianis anazRaurebis valdebulebaze, miTiTebis magaliTia ssk-is me-18 muxlis me-6 nawili. samarTlebriv Sedegze miTiTeba gulisxmobs SemTxvevebs, rodesac norma gansazRvravs misi gamoyenebis winapirobebs, xolo winapirobebis arsebobisas akeTebs miTiTebas sxva normis, moTxovnis safuZvlis

261 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 23, aseve Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch Band 1, 1898, S. 554-557; Sead. Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 37. 262 Sead. Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Buergerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 555. 263 „Rechtsgrundverweisung“, SedarebisaTvis ix. Kindl, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 951, RdNr. 2; Sead. aseve Ernst, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 326, RdNr. 106. 264 ssk-is 491-e muxlis Tanaxmad, gamyidvelis mier myidvelisaTvis nakliani nivTis gadacemis SemTxvevaSi myidveli uflebamosilia, gavides xelSekrulebidan ssk-is 352-e muxlis Sesabamisad. es ukanaskneli norma ki, Tavis mxriv, miuTiTebs ssk-is 405-e muxlis winapirobebis arsebobis auclieblobaze. Sesabamisad, ssk-is 491-e muxli miuTiTebs ssk-is 352-e muxliT gaTvaliswinebul samarTlebriv Sedegze, romelic warmoiSoba mas Semdeg, rac, ssk-is 405-e muxlis Tanaxmad, warmoSobilia xelSekrulebidan gasvlis ufleba da igi ganxorcielebulia ssk-is 355-e muxlis Sesabamisi wesebis dacviT.

Page 42: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

41

samarTlebriv Sedegze. miTiTebuli normis safuZvelze unda ganisazRvros mxolod moTxovnis farglebi da Sinaarsi.265 moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa kumulacia, Tavis mxriv, imijneba SemTxvevisagan, rodesac moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa gaerTianeba266 xdeba imgvarad, rom ramdenime damoukidebeli moTxovnis samarTlebrivi safuZveli urTierTzegavlenas ganicdis.267 aseT SemTxvevaSi, ori damoukidebeli moTxovnis samarTlebrivi safuZveli gaerTianebis Sedegad erT moTxovnas afuZnebs.268 es xdeba maSin, rodesac mosamarTle Sinagani rwmenisa da normaTa kompleqsuri ganmartebis Sedegad SemTxvevis amgvar kvalifikacias ufro mizanSewonilad da samarTlianad miiCnevs. aseT SemTxvevaSi saxezea konkurirebadi moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa sruli an nawilobrivi Tanxvedra.269 aRniSnuli gansakuTrebiT xSiria xandazmulobis sakiTxebTan mimarTebiT.270 4.3 specialuri SemTxveva – erTmaneTis Semdgomi konkurencia saerTo samarTlis droindel germanul doqtrinaSi ganxiluli `erTmaneTis Semdgomi konkurencia~ konkurenciis saxed ar unda iqnes ganxiluli. puxtas ganmartebiT, aRniSnuli saxezea, rodesac moTxovnaTa Tanmimdevroba gansazRvravs da ganapirobebs maT warmoSobas.271 kerZod, rodesac erTi `aqcioTi~ sasamarTlos mier unda dadgindes iseTi garemoeba, romelic Semdgom SesaZlebels gaxdis meore moTxovnis dayenebas (magaliTad, mamobis dadgena da Semdeg alimentis moTxovna).272 Sesabamisad, `erTmaneTis Semdgom ^konkurenciad~ ganixileba SemTxveva, rodesac erTi sarCelis sagani meore sarCeliT dasaxuli miznis miRwevis saSualebaa. yovel konkretul SemTxvevaSi maTi urTierTmimarTeba gansxvavebulia. udavoa, rom aRniSnuli SemTxveva sarCelTa konkurenciis WrilSi ar unda iqnes ganxiluli,273 vinaidan moTxovnaTa miznebi, miuxedavad

265 „Rechtsfolgenverweisung“, SedarebisTvis ix. Grothe, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 346, RdNr. 57. 266 Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 37. 267 Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 86. 268„Einwirkende Konkurrenz“, Sead. Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 19; Sead. Wagner, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 5, 2009, Vorbem., RdNr. 68. 269 Sead. aseve Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 196. 270 ix. qvemoT, XI Tavi. Sead. aseve BGH Beschluß vom 16.02.1993 – VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW-RR, 1993, S. 1113; Sead. Seibt/Wollenschläger, Fortgeschrittenenklausur – Zivilrecht: Vertragliche und deliktische Haftung – Ein Fernsehinterview mit Folgen, JuS, 2008, S. 800. 271 avtori am SemTxvevas konkurenciis WrilSi ganixilavs, Tumca amgvari ganmarteba arazustia da konkurenciis rogorc etimologiur, ise samarTlebriv mniSvnelobas ar Seesabameba. 272 Puchta, ueber die gerichtlichen Klagen, besonder in Streitigkeiten der Landeigentuemer, 1833, S. 70. 273 Savigny, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, 1841, S. 211 f.

Page 43: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

42

garkveuli urTierTkavSirisa, erTmaneTisagan damoukidebelia da gansxvavebuli. `erTmaneTis Semdgomi konkurencia~, saqarTvelos moqmedi samoqalaqo saproceso kanonmdeblobis mixedviT, ver iarsebebs. is, rom aRiarebiTi sarCeliT dasaxuli miznis miRwevis Sedegad SesaZlebelia garkveuli, misgan gamomdinare, moTxovnis dayeneba, gamoricxavs am or moTxovnas Soris konkurenciis arsebobas. amasTan, saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 180-e muxlis Sesabamisad, aRiarebiTi sarCelis wardgena mxolod im SemTxvevaSia dasaSvebi, Tu mis mimarT samarTlebrivi interesi arsebobs. procesis ekonomiurobis principis Sesabamisad, aRiarebiTi sarCeli dauSvebelia, Tu mikuTvnebiTi sarCeliT miznis miRweva SesaZlebelia.274 IV. sasamarTlos roli da moqmedebis Tavisuflebis farglebi 1. sasamarTlos roli samoqalaqo saqmeebze marTlmsajulebis ganxorcielebisas monteskies mixedviT, gadawyvetilebis miRebisas mosamarTlis Tavisufleba mkacrad izRudeba kanonis teqstiT. Sesabamisad, igi mxolod kanonis teqstis gamxmovanebelia.275 Tanamedrove samarTlebriv sistemebSi aRniSnuli damokidebuleba aRar aris gaziarebuli. kanonmdebloba gansazRvravs mosamarTlis boWvisa da, Sesabamisad, misi moqmedebis Tavisuflebis farglebs. Teza, rom kanoni yovelTvis mosamarTleze maRla dgas, aris mniSvnelovani principi, romelic saxelmwifoSi individis samarTlebrivi dacvis garantiaa.276 amasTan, es ar niSnavs imas, rom mosamarTle kanonis sityvasityviTi ganmartebiT unda SeizRudos. es iqneboda aRniSnuli principis mcdari gageba, rac samosamarTlo samarTlis daniSnulebasa da samarTlebrivi dacvis garantiebs kiTxvis niSnis qveS daayenebda. Imavdroulad, mosamarTle SeboWilia samarTliT, romelic mas ar aZlevs uflebas, kanonis norma calkeul SemTxvevasTan mimarTebiT `avtomaturad~ gamoiyenos, magaliTad, maSin, Tu is ar Seesabameba samarTlis zogad principebs.277 mosamarTlem kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli normebi interesTa Sesabamisad unda Seafasos, ganavrcos da, zogierT SemTxvevaSi,

274 biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeul moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 11 da Semdgomni; Sead. aseve boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 37. 275 Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 65 Semdgomi miTiTebebiT. 276 Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 50. 277 Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 4.

Page 44: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

43

Seasworos kidec. mosamarTlis amocanaa, konkretuli SemTxvevis gadawyvetisas ipovos samarTali.278 is aris kanonmdeblis yvelaze ufro savaraudo nebis `amsrulebeli~,279 mis mier gamosayenebeli normis Sinaarsis TanaSemoqmedi, da ara kanonis teqstis meqanikurad gamxmovanebeli.280 Sesabamisad, mosamarTlem normis Sefardebisas dasaSvebia, misi regulirebis sfero gaafarToos an Seaviwroos,281 anu, kanonidan gamomdinare, daculi faseulobebi daakonkretos.282 amasTan, yoveli gadawyvetileba miRebul unda iqnes modave mxareTa interesebis gamijvnis, maTi Rirebulebis Sefasebisa da `awon-dawonis~283 Sedegad. gasaTvaliswinebelia, rom Rirebulebebis Sefaseba unda moxdes ara yoveli mosamarTlis piradi Sexedulebis Sesabamisad, aramed kerZosamarTlebrivi kanonmdeblobis miznebidan gamomdinare. mosamarTlem yoveli norma Tu, normaTa konkurenciis SemTxvevaSi, alternatiuli moTxovnis damfuZnebeli samarTlebrivi safuZvlebi, imgvarad unda ganmartos, rom uzrunvelyos pirTa Tanasworoba da ar dauSvas erT-erTi mxaris uflebamosilebaTa usafuZvlo SezRudva Tu gafarToeba.284 amasTan, mosamarTlis Tavisufleba, upirveles yovlisa, izRudeba keTilsindisierebisa da Tanasworobis principebiT. sasamarTlo gadawyvetileba, erTi mxriv, emsaxureba calkeuli SemTxvevis gadawyvetas, Tumca aranakleb mniSvnelovania misi roli sxva msgavsi saqmeebis gadawyvetasTan mimarTebiT.285 samosamarTlo samarTali ar aris savaldebulo Zalis mqone samarTlis wyaro, Tumca sul ufro izrdeba misi roli da mniSvneloba romanul-germanuli samarTlis ojaxis samarTlebriv sistemebSi.286 ukanasknel periodSi msgavsi tendenciebi SeiniSneba saqarTvelos samarTlebriv sistemaSic. magaliTad, sssk-is 83-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, mxare uflebamosilia, sasamarTlos warudginos imave tipis saqmeze sxva sasamarTlos gadawyvetilebani. cxadia, aRniSnuli ar boWavs mosamarTles, miiRos gansxvavebuli gadawyvetileba, Tumca mxaris mier msgavs saqmeze warmodgenili sxva sasamarTlos mier miRebuli gadawyvetileba sarekomendacio da saxelmZRvanelo xasiaTs

278 Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 11; Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 3, RdNr. 37. 279 „Gehilfe“. 280 ix. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 65 da Semdgomni; Sead. aseve Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 55. 281 Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 1. 282 Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 35. 283 germanul iuridiul terminologiaSi Seesabameba termini „Abwägung“. 284 Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 199. 285 „sachliche Angemessenheit“, Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 50. 286 Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 58 da Semdgomi.

Page 45: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

44

atarebs, gansakuTrebiT maSin, Tu es gadawyvetileba zemdgomi sasamarTlos mieraa miRebuli. samosamarTlo samarTali eswrafvis erTiani sasamarTlo praqtikis Camoyalibebas, rac sssk-is 391-e muxlis me-5 nawilis formulirebaSic vlindeba. am normis Sesabamisad, sakasacio saCivari qonebriv da sxva araqonebriv davebze dasaSvebia, Tu saqme mniSvnelovania samarTlis ganviTarebisa da erTgvarovani sasamarTlo praqtikis CamoyalibebisaTvis. zogierT SemTxvevaSi, sasamarTlos gadawyvetileba an calkeul sakiTxTan dakavSirebiT Camoyalibebuli erTiani sasamarTlo praqtika, CveulebiTi samarTlis calkeuli normis msgavsad, SesaZloa damkvidrdes brunvaSi, rogorc moqmedi samarTali.287 amasTan, samosamarTlo samarTalma SesaZloa axali samarTlis normis Seqmna an ama Tu im sakanonmdeblo regulirebis cvlileba gamoiwvios. calkeuli normis sasamarTlosmieri interpretacia samarTlis ganviTarebas emsaxureba.288 am procesSi mecniereba damxmare funqcias asrulebs. igi ikvlevs da sistemurad warmoadgens sasamarTlo gadawyvetilebaTa ZiriTad safuZvlebs, vinaidan mecnieruli kvlevis sagani, umTavresad, swored sasamarTlo gadawyvetilebebia.289 2. samoqalaqo saqmeebze marTlmsajulebis ganxorcielebis saxelmZRvanelo principebi samoqalaqo samarTliT miiRweva mxareTa uflebebisa da interesebis samarTliani da Tanazomieri dabalanseba. am funqciis realizebas emsaxureba nebismieri sakanonmdeblo gadawyvetileba da misi sasamarTlosmieri ganmarteba.290 Sesabamisad, sasamarTlos daniSnulebaa, marTlmsajulebis ganxorcielebisas daadginos normis mizani, rac, Tavis mxriv, sakmaod farTo samosamarTlo Tavisuflebasac gulisxmobs.291 amasTan, mosamarTle xelmZRvanelobs, erTi mxriv, kanonmdeblis mier ama Tu im normisaTvis miniWebuli, xolo, meore mxriv, zogadad, samoqalaqo kanonmdeblobis mizniT, rac kerZosamarTlebrivi urTierTobis monawileTa Tanabari SesaZleblobebis uzrunvelyofasa da darRveuli Tanasworobis aRdgenas gulisxmobs. amgvarad, mosamarTlis ganmartebis Tavisufleba eqceva swored konkretuli normidan gamomdinare da zogadi principebiT gansazRvrul farglebSi, rac samarTliani samarTlis aRsrulebis292, anu samarTliani gadawyvetilebis miRebis sawindaria.

287 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 3, RdNr. 43; kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 56. 288 Rechtsgewinnung. Sead. aseve Jhering, Scherz und Ernst in der Jurisprudenz, 1884, 348; aseve Sendler, Richterrecht – rechtstheoretisch und rechtspraktisch, Berlin, NJW, 1987, S. 3240. 289 Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 10. 290 Sead., magaliTad, germaniis samoqalaqo saproceso kodeqsis 278-e paragrafis pirveli nawili. ix. aseve Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 289. 291 Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 9. 292 kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 64.

Page 46: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

45

mosamarTlem normis ganmartebis meTodebis daxmarebiT, yovel konkretul SemTxvevaSi samarTlianobis, Tanazomierebisa da keTilsindisierebis principis Sesabamisad,293 unda miiRos kanonmdeblis mier ama Tu im normiT dasaxuli miznis Sesabamisi Sedegi. kanonmdeblis mier daculi interesi, amave dros, SeuZlebelia ewinaaRmdegebodes sxva normebsa da principebs.294 miuRebelia, mosamarTlem dauSvas, rom kanonmdeblis mier erT, konkretul normaSi gamovlenili neba winaaRmdegobaSi iyos mis mierve damkvidrebul sxva principebasa da wesebTan. kanonmdeblis nebismieri gadawyvetileba samarTlianobasa da mizanSewonilobaze damyarebuli samarTlebrivi wesrigis Semadgeneli nawilia295 da swored am sistemaSi calkeuli normisTvis miniWebuli mniSvnelobis dadgena mosamarTlis prerogativaa. 2.1 dispoziciurobisa da SejibrebiTobis principebi mxareTa interesebis samarTliani dabalanseba samoqalaqo saproceso samarTalSi dispoziciurobisa da SejibrebiTobis principebis aRiarebiT vlindeba. samoqalaqosamarTlebrivi dava mxolod mxaris moTxovnisa da iniciativis safuZvelze warmoebs. mxareTa mier xdeba davis sagnis gansazRvra, anu „mxaris moTxovnis gareSe ar arsebobs marTlmsajuleba“.296 davis Sinaarss gansazRvraven mxolod mxareebi. isini ganageben saproceso masalebs, mtkicebulebebsa da faqtebs.297 Sesabamisad, mxare, umTavresad, TviTon aris pasuxismgebeli Tavis xelT arsebuli faqtebisa da uflebebis sworad gamoyenebaze.298 dispoziciurobis principi, sssk-is me-3 muxlis Sesabamisad, gulisxmobs mxareTa uflebamosilebas, Tavad daiwyon saqmis warmoeba sasamarTloSi sssk-iT gaTvaliswinebuli wesebis mixedviT, sarCelis an gancxadebis Setanis gziT. isini gansazRvraven davis sagans da iReben gadawyvetilebas sarCelisa Tu gancxadebis Setanis Sesaxeb. mxareebs SeuZliaT, dispoziciurobis principis Sesabamisad, saqme morigebiT daamTavron, aseve mosarCele uflebamosilia, uari Tqvas sarCelze, xolo mopasuxe – cnos sarCeli. aRniSnuli principi gansazRvravs mxareTa procesze batonobis uflebamosilebas, anu procesis dawyebis, Sinaarsis, mimdinareobisa da dasrulebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis SesaZleblobas.299

293 kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 62. 294 Sead. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 54. 295 Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 74, aseve ix. Paland/Heinrichs, BGB, 2008, Einleitung, RdNr. 46. 296 „ne eat iudex ultra petita partium“ ix. Musielak, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., 2008, § 308, RdNr. 1. 297 Schurter, Grundzüge des materiellen Beweisrechtes in der schweizerischen Civilprozessgesetzgebung, 1890, S. 24. 298 Schneider, Ueber richterliche Ermittlung und Feststellung des Sachverhalts im Civilprozesse, 1888, S. 20. 299 Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., Band 1, 2008, Einl., RdNr. 275.

Page 47: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

46

sssk-is me-4 muxlis Sesabamisad, samarTalwarmoeba samoqalaqo saqmeebze mimdinareobs SejibrebiTobis principze dayrdnobiT. `mxareebi sargebloben Tanabari uflebebiTa da SesaZleblobebiT, daasabuTon TavianTi moTxovna, uaryon an gaaqarwylon meore mxaris mier wayenebuli moTxovnebi, mosazrebebi Tu mtkicebulebebi. mxareebi TviTon gansazRvraven, TuU romeli faqtebi unda daedos safuZvlad maT moTxovnebs an romeli mtkicebulebebiT unda iqnes dadasturebuli es faqtebi.~ SejibrebiTobis principi mxareTa avtonomiurobasa da TviTpasuxismgeblobas gansazRvravs.300 erTi mxriv, kerZosamarTlebrivi urTierTobis monawiles aqvs sruli Tavisufleba, sakuTari Sexedulebisa da survilisamebr kanonmdeblobiT miniWebul farglebSi gankargos Tavisi kerZosamarTlebrivi sikeTe.301 am uflebamosilebis ganxorcieleba samoqalaqo procesSi swored SejibrebiTobis principiT gamoixateba. rac Seexeba `dispoziciurobis principis uzenaesobas~,302 es aris samoqalaqo saqmeze mosamarTlisaTvis mxareTa avtonomiurobaSi SeWris akrZalva, rac, amave dros, moicavs modave mxareebze pasuxismgeblobis tvirTis mniSvnelovnad gadatanas.303 aRniSnuli principebi Tanamedrove samarTlebrivi sistemebis saproceso samarTalSi damkvidrda, miuxedavad imisa, rom mas gasuli saukunis meore naxevarSi mowinaaRmdegeebi hyavda.304 2.2 sasamarTlos saproceso Tanaqmedeba sssk-is me-4 muxlis me-2 nawili gansazRvravs sasamarTlos zogad uflebamosilebas, saqmis garemoebaTa gasarkvevad mimarTos Tavisi iniciativiT `am kodeqsSi gaTvaliswinebul RonisZiebebs.~305 Sesabamisad, dispoziciurobisa da SejibrebiTobis principi ar unda ganimartos imdenad farTod, rom mosamarTlis roli marTlmsajulebis ganxorcielebaSi sruliad umniSvnelod iqces. kerZod, dauSvebelia sasamarTlos mier mxareTa mier warmodgenili faqtebis Seswavla da Sefaseba moTxovil iqnes mxolod im nawilSi da imgvarad, rogorc es mxaris mieraa warmodgenili.306 endemani miiCnevs, rom aRniSnuli principebis amgvari interpretaciiT ikargeba sasamarTlos umTavresi daniSnuleba marTlmsajulebis

300 Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., Band 1, 2008, Einl., RdNr. 291 ff. 301 Schneider, Ueber richterliche Ermittlung und Feststellung des Sachverhalts im Civilprozesse, 1888, S. 18. 302 „Dispositionsmaxime“. 303 Schneider, Ueber richterliche Ermittlung und Feststellung des Sachverhalts im Civilprozesse, 1888, S. 19. 304 Sead., magaliTad, Bar, Recht und Beweis im Civilprocesse, 1968, S. 2, romelic miiCnevs, rom mxareTaTvis samarTlis dispoziciurobis aRiareba da aRniSnuliT sasamarlos absoluturi SezRudva calkeul SemTxvevaSi gaumarTlebelia, vinaidan es WeSmaritebis dadgenas abrkolebs. Sead. aseve Zink, Ueber die Ermittlung des Sachverhaltes im französischen Civilprozesse, Band 1, Die Abhandlung selbst, 1860, S. 354 ff. 305 Sead. Ohlinger, Der gemeine deutsche und Württemb. Civil-Prozess, 1862, S. 8. 306 Schurter, Grundzüge des materiellen Beweisrechtes in der schweizerischen Civilprozessgesetzgebung, 1890, S. 27.

Page 48: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

47

ganxorcielebisas, kerZod, susti mxaris interesebis dacva307 da misTvis samarTliani samarTlis aRiareba, Sesabamisi uflebis mikuTvneba. Tanamedrove doqtrinaSi udavoa sakiTxi, rom samoqalaqo procesSi moqmedebs SejibrebiTobis principi da mxaris `batonoba~ faqtobriv moTxovnaze, anu dispoziciurobis principi,308 Tumca mxareTa Tavisufleba SeuzRudavi ar aris. magaliTisaTvis, sasamarTlos akisria dazustebis,309 kerZod, Tavis saqmianobis ganxorcielebisas, davis sagnis farglebSi SekiTxvis dasmis valdebuleba, calkeuli sakiTxebis dazustebis mizniT.310 sasamarTlos mier gadawyvetilebis miRebisas mniSvnelovania ara mxareTa mier dayenebuli moTxovnis sityvasityviTi gageba, aramed moTxovnis mflobelis Secnobadi neba.311 sasamarTlos mier davis sagnis dadgenas gadamwyveti mniSvneloba aqvs samarTalwarmoebis sworad warmarTvisaTvis.312 mosamarTlis mier ganmarteba xorcieldeba mosarCelis mier wayenebuli moTxovnis farglebSi, maT Soris kiTxvis dasmis nawilSic. sasamarTlos ar aqvs ufleba, sruliad axali, damatebiTi moTxovnis stimulireba moaxdinos.313 mosamarTlis Tanaqmedebis uflebamosilebas iTvaliswinebs sssk-is 218-e muxlis me-2 nawili, romlis Sesabamisad, mosamarTles SeuZlia, miuTiTos davis gadawyvetis SesaZlo Sedegebze da mxareebs SesTavazos morigebis pirobebi. amasTan, sssk-is 222-e muxlis Sesabamisad, mosamarTles ufleba aqvs, misces mxareebs SekiTxva, romelic xels uwyobs saqmis gadawyvetisaTvis mniSvnelobis mqone garemoebaTa srulad da zustad gamokvlevas, am garemoebebis dasadastureblad mtkicebulebaTa gamovlenas, sasamarTloSi wardgenas da maTi utyuarobis gamorkvevas. sssk-is 223-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad, sasamarTlo iRebs am kodeqsiT gaTvaliswinebul zomebs, raTa saqme yovelmxriv iqnes gamokvleuli. mxareTa mier aRniSnulis gauTvaliswineblobis SemTxvevaSi, sasamarTlo ar aris uflebamosili, sakuTari iniciativiT gaiTvaliswinos is garemoebebi an moTxovnebi, romlebic misi Sexedulebisamebr amyarebs an asabuTebs erT-erTi mxaris moTxovnas.314 2.3 mosamarTlis moqmedebis Tavisufleba moTxovnis safuZvlis SerCevisa da gamoyenebisas Tanamedrove samoqalaqo saproceso kanonmdeblobaSi moqmedebs mosamarTlis mier samarTlis Sefardebis principi315. sasamarTlom

307 Endemann, Die Beweislehre des Zivilprozesses, 1860, S. 46. 308 Thomas/Putzo, ZPO Komentar, 25. Aufl., 2003, Einl. I, RdNr. 5. 309 „Aufklärungspflicht“. 310 Baumbach/Lauterbach/Abertts/Hartmann, ZPO Beck’sche Kurzkommentare, 51. Aufl., 1993, § 128, RdNr. 28. 311 Sead. Thomas/Putzo, ZPO Komentar, 25. Aufl., 2003, Einl. II, RdNr. 6 f. 312 Thomas/Putzo, ZPO Komentar, 25. Aufl., 2003, Einl. II, RdNr. 2. 313Baumbach/Lauterbach/Abertts/Hartmann, ZPO Beck’sche Kurzkommentare, 51. Aufl., 1993, § 308, RdNr. 3 f. 314 Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., Band 1, 2008, Einl., RdNr. 305. 315 „Grundsatz der richterlichen Rechtsanwendung“.

Page 49: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

48

mocemuli SemTxvevis maregulirebeli yvela materialursamarTlebrivi moTxovnis safuZveli unda Seamowmos. aRniSnuli valdebuleba mosamarTles akisria imis miuxedavad, miuTiTa Tu ara mxarem isini. mxareebma unda waradginon mxolod faqtobrivi garemoebebi da ar arian valdebulni, miuTiTon samarTlebrivi safuZveli. samarTlis Sefardebas Tavad sasamarTlo axorcielebs,316 anu mxareTa mier SejibrebiTobis principis Sesabamisad warmodgenili moTxovnebisa da faqtobrivi garemoebebis samarTlebrivi Sefaseba sasamarTlos kompetenciaa.317 amasTan, mosamarTlem unda ganixilos da gamoikvlios mxolod is faqtebi, romlebic procesis monawile mxareTa mier aris warmodgenili da mtkicebulebiT uzrunvelyofili.318 aRniSnulis msgavsad, qarTul sasamarTlo praqtikasa da iuridiul literaturaSi udavod miiCneva, rom mosamarTlesa da mxareebs Soris moqmedebs principi: `momeci faqtebi da mogcem samarTals~.319,320 aRniSnuli principis Tanaxmad, mosamarTlem unda icodes samarTali, unda ganmartos igi da gamoiyenos.321 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo ganmartavs: `saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 178-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, sarCelSi aRniSnuli unda iyos mosarCelis moTxovna, garemoebebi, romelzec mosarCele amyarebs Tavis moTxovnebs, mtkicebulebani, romlebic adastureben am garemoebebs. aRniSnuli normis Tanaxmad, sarCelSi miTiTebuli unda iyos mosarCelis moTxovna, anu sarCelis sagani... am normis mixedviT, mosarCeles ar evaleba sadavo samarTlebrivi urTierTobis iuridiuli kvalifikacia, rac niSnavs, rom mosarCele araa valdebuli, iuridiulad daasabuTos Tavisi sasarCelo moTxovna.322 sakasacio palata ganmartavs, rom `sasamarTlo ar aris SezRuduli mosarCelis mier miTiTebuli samarTlebrivi safuZvliT, sadavo samarTlebrivi urTierTobis mosarCeliseuli iuridiuli kvalifikaciiT da is Tavad aZlevs kvalifikacias sadavo samarTlebriv urTierTobas.“323 yoveli konkretuli SemTxvevis gadawyvetisas moTxovnis safuZveli unda SeirCes, upirveles yovlisa, im samarTlebrivi interesis324 Sesabamisad,

316 „iura novit curia“ (`sasamarTlo icnobs samarTals~). 317 Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., Band 1, 2008, Einl., RdNr. 306. 318 Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 39. 319 „da mihi facta, dabo tibi ius“. 320 Sead. boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 42, sq. 50. 321 ix. Prütting, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., Band 1, 2008, § 293, RdNr. 2, aseve Säcker, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., 2006, Band 1, Einl., RdNr. 7. 322 Sead. boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 41 da Semdgomi, romlis Tanaxmadac, mxaris mier warmodgenili samarTlebrivi safuZvlis miTiTeba da dasabuTeba ar aris savaldebulo da arc mosamarTlisaTvisaa mboWavi. 323 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2005 wlis 4 martis #as-973-1208-04 ganCineba. 324 Regelsberger, Pandekten, Band 1, 1893, S. 653; Olzen/Wank Zivilrechtliche Klausurenlehre mit Fallrepetitorium, 2. Aufl., 1998, S. 26.

Page 50: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

49

romlis dadgomac surs mxares. moTxovnis safuZvlis swori SerCeva SesaZlebelia mxolod im SemTxvevaSi, Tu naTelia moTxovnis mizani.

mas Semdeg, rac ganisazRvreba moTxovnis mizani, unda SeirCes moTxovnis is samarTlebrivi safuZveli, romlis Sedegic ekonomikurad da samarTlebrivad yvelaze axlos dgas am mizanTan.325 sssk-is 178-e muxlis Tanaxmad, sarCelSi, sxva savaldebulo monacemebTan erTad, miTiTebuli unda iyos mosarCelis moTxovna, is faqtobrivi garemoebebi da samarTlebrivi safuZveli, romelzec amyarebs mosarCele Tavis moTxovnas. sssk-is 178-e muxlis pirveli nawilis formulirebis Tanaxmad, sarCelSi savaldebulo wesiT `unda aRiniSnos~ yvela is monacemi, rac am normaSi CamoTvlil punqtebSia miTiTebuli. amasTan, erTi SexedviT, mosarCelis mier moTxovnis damfuZnebeli samarTlebrivi safuZvlis armiTiTebis SemTxvevaSi, sarCeli xarvezianad unda CaiTvalos da, Sesabamisad, dasaSvebad ar unda iqnes cnobili. amgvari ganmarteba ewinaaRmdegeba Tanamedrove qveynebis samoqalaqo saproceso samarTalSi moqmed umTavres princips _ `sasamarTlo icnobs samarTals~,326 iseve rogor sasamarTlo praqtikasa da literaturaSi damkvidrebul princips, romlis mixedviTac samarTlebrivi Sefaseba mxolod sasamarTlos valdebuleba da uflebamosilebaa. „mosamarTle valdebulia, mosarCelis sasarCelo gancxadebidan gamomdinare, moZebnos kanoni, romelic iTvaliswinebs im samarTlebriv Sedegs, romelsac mosarCele Tavisi sarCeliT moiTxovs. mosamarTlem unda daadginos, miuTiTebs Tu ara mosarCele im garemoebebze, romlebic kanonis mier gansazRvrulia am samarTlebrivi Sedegis dadgomis winapirobad. unda dadgindes gansaxilveli moTxovnis safuZvlisaTvis aucilebeli winapirobebi, anu kanoniT dadgenili normis Semadgenlobis niSnebi. iuridiuli muSaobis meTodikis mixedviT, normebi unda daiSalos misi elementebis, kerZod normis aRwerilobiTi nawilis Semadgeneli elementebis, mixedviT. iuridiuli samuSao swored am amoxsnis sisworezea damokidebuli.“327 sssk-is 178-e muxlis `T~ qvepunqti sssk-is 183-e muxlis me-2 nawilTan urTierTkavSirSi (sadac sarCelis miRebis winapirobebia gansazRvruli) unda ganimartos, Sesabamisad, sarCelSi samarTlebrivi safuZvlis miTiTeba unda iqnes miCneuli sarCelis sasurvel da ara savaldebulo winapirobad. mxaris mier samarTlebrivi safuZvlis miTiTeba ar aris mxaris valdebuleba, Tumca aRniSnuli, rogorc wesi, mniSvnelovan daxmarebas

325 Schiffner, Systematisches Lehrbuch des oesterreichischen allgemeinen Civilrechtes Band 1, Den allgemeinen Teil enthaltend, 1882, S. 176. 326 Sead. Zugehör, Anwaltsverschulden, Gerichtsfehler und Anwaltshaftung, NJW, 2003, S. 3228. 327 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 58-60.

Page 51: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

50

uwevs mosamarTles samarTlebrivi Sefasebisas.328 sasamarTlo, cxadia, ar aris mxareTa mier warmodgenili samarTlebrivi safuZvliTa da SefasebebiT SeboWili.329 man dava unda gadawyvitos yvela SesaZlo samarTlebrivi safuZvlis gaanalizebis Sedegad, upiratesad gamosayenebeli samarTlebrivi safuZvlis SerCevisa da saTanadod kvalifikaciis gziT.330 principi _ `sasamarTlo icnobs samarTals~ _ garkveul winaaRmdegobebs warmoSobs praqtikaSi. kerZod, mosarCele, romelic misTvis naklebad momgebian samarTlebriv safuZvelTan dakavSirebul mtkicebulebebs ar warmoadgens im varaudiT, rom es safuZveli sasamarTlos mier mocemuli SemTxvevis gadawyvetisas ar iqneba gaTvaliswinebuli, SesaZloa, araTanaswor da wamgebian mdgomareobaSi aRmoCndes mopasuxe mxaresTan SedarebiT, Tu sasamarTlo SemTxvevas swored am samarTlebrivi safuZvlis Sesabamisad daakvalificirebs. mosarCele damatebiT mtkicebulebebs veRar waradgens ZiriTadi sxdomis Semdeg, vinaidan amis uflebas uzRudavs mas samoqalaqo saproceso kanonmdebloba.331 sssk-is 215-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad, sasamarTlo damatebiTi mtkicebulebebis wardgenis Sesaxeb Suamdgomlobebs ganixilavs mxolod gamonaklisis saxiT, kerZod: Tu mxares maTi wardgena saqmis mosamzadebel stadiaze ar SeeZlo obieqturi mizezebiT, anu aRniSnulis Sesaxeb ar icoda, an SuamdgomlobaTaAwardgena saqmis mosamzadebel stadiaze mxarem ver uzrunvelyo sapatio mizezebiT. sasamarTlo, rogorc wesi, ar aris SeboWili mxareTa mier warmodgenili samarTlebrivi dasabuTebiT an TanmimdevrobiT. Sesabamisad, mxare ver moiTxovs sasamarTlosagan, ar imsjelos ama Tu im moTxovnis safuZvelze.332 moTxovnis safuZvlis sworad SerCevis procesSi sakvanZo sakiTxi moTxovnis safuZvelTa urTierTmimarTebaa. normaTa konkurenciis SemTxvevaSi, mosamarTlis umniSvnelovanesi amocana upiratesad gamosayenebeli moTxovnis safuZvlis Seucdomeli SerCevaa. 3. normis ganmartebis meTodebi da mosamarTlis SefasebiTi Tavisufleba moTxovnis safuZvelTa konkurenciis calkeuli SemTxvevis samarTlebrivi Sefaseba unda moxdes normis ganmartebis meTodebis gamoyenebiT. 3.1 gramatikuli ganmartebis mimarTeba logikuri ganmartebis meTodTan samarTlis normis Sinaarsis dadgenis meTodebi sxvadasxva epoqasa Tu sxvadasxva samarTlebriv sistemaSi gansxvavebul kriteriumebs emyareboda. ZiriTadi ganmasxvavebeli niSani iyo normis sityvasityviT

328 Sead. Doms, Neue ZPO – Umsetzung in der anwaltlichen Praxis, NJW, 2002, S. 778. 329 Rauscher, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., Band 1, 2008, Einl., RdNr. 306; Musielak, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, 3. Aufl., 2008, § 308, RdNr. 15. 330 BGH Urteil vom 26.06.2003 – VII ZR 281/02 (LG Potsdam), NJW-RR, 2003, S. 1321 f. 331 Doms, Neue ZPO – Umsetzung in der anwaltlichen Praxis, NJW, 2002, S. 779. 332 Baumbach/Lauterbach/Abertts/Hartmann, ZPO Beck’sche Kurzkommentare, 51. Aufl., 1993, § 308, RdNr. 6.

Page 52: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

51

mniSvnelobasa da mis e.w. SefasebiT kategoriebze damyarebul ganmartebas Soris gakeTebuli gamijvna. evropuli saerTo samarTali icnobda da ganasxvavebda gramatikuli da logikuri ganmartebis meTodebs.333 cnebaTa iurisprudenciis warmomadgenlebi miiCnevdnen, rom cnebaTa gamocalkevebisa da maTi urTierTkavSiris analizis safuZvelze xdeba normis ganmarteba. es mxolod formalur-logikuri procesia da igi Sorsaa e.w. SefasebiTi kategoriebisagan.334 am midgomam, romelic ugulebelyofda SefasebiT kategoriebsa Tu kriteriumebs, TandaTan dauTmo adgili Tanamedrove samarTlebrivi wesrigisTvis damaxasiaTebel midgomas, romlisganac ganuyofelia keTilsindisierebis principis aRiareba da masze dayrdnobiT samarTlis Semdgomi ganviTareba;335 interesTa iurisprudenciis warmomadgenlebisTvis yoveli samarTlebrivi norma Seicavs interesTa konfliqtis gadaWris gzas.336 normis gamomyenebelma, upirvelesad, unda gamoikvlios, Tu ra interesebi upirispirdeba erTmaneTs, Semdeg ki unda daadginos, rogor gadaWra es interesTa konfliqti kanonmdebelma.337 amasTan, interesTa iurisprudenciis mimdevrebisaTvis normis adekvaturi ganmarteba gulisxmobs mxareTa interesebisa da kanonis miznis Sesabamisi samarTliani da Tanazomieri gadawyvetilebis miRebas;338 SefasebiTi iurisprudenciis Tanaxmad, kanonmdeblisa da mosamarTlis saqmianoba upirvelesad Sefasebaa.339 es ki imas niSnavs, rom misi „sazRvrebi (sasazRvro zona)“340 ar aris gamokveTili da rom TiToeuli normis ganmarteba unda moxdes samarTlis zogadi principebisa da kanonis miznebis gaTvaliswinebiT;341 SefasebiTi iurisprudencia ar tovebs yoveli cnebisa da normis mimarT Sefasebis erTgvarovnad farTo farglebs, anu Sefasebis Tavisuflebas.342 ganmartebis SefasebiT TavisuflebaSi eqceva iseTi samarTlebrivi kategoriebi, rogorebicaa kanonis normis arsi da miznebi. amis sapirispirod, ganmartebis farglebs ar ganekuTvneba, magaliTad, calkeul SemTxvevaSi imis dadgena, aris Tu ara piri nivTis mesakuTre da aqvs Tu ara mas, ssk-is 172-e muxlis Sesabamisad, nivTis

333 Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 66. 334 ix., magaliTad, Savigny, System des heutigen römischen Rechts Band 1, 1840, S. 212 ff.; Sead. aseve mokle mimoxilviT Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 34. 335 Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 67. 336 Sead. Jhering, der Kamf um das Recht, S. 115. 337 ix., magaliTad, Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 55; Sead. aseve Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 35. 338 Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbilsdung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 55. 339 Larenz/Canaris, Methodenlehre der Rechtswissenschaft, 1995, 36 ff. 340 „Randzone“. 341 Sead. aseve mokle mimoxilviT Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 36. 342 Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 39.

Page 53: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

52

gamoTxovnis ufleba. aRniSnulis dadgena „subsumciis“ farglebSi xorcieldeba, rac normis gamoyenebis winapirobebis Sefardebas gulisxmobs faqtobriv garemoebebTan. kanonis ganmarteba gulisxmobs normis misi arsisa da gamokvleuli miznis Sesabamisad gamoyenebas.343 ganasxvaveben Semdegi saxis ganmartebis meTodebs: gramatikuli anu sityvasityviTi ganmarteba moicavs cnebisa Tu regulirebis Sefasebas, rogorc gramatikuli,344 aseve iuridiuli terminologiis gaTvaliswinebiT.345 es ukanaskneli aucileblad gasaTvaliswinebelia, rodesac esa Tu is termini garkveuli SinaarsiT damkvidrebuli da ganmartebulia samarTlebriv wesrigSi.346 zogierT SemTxvevaSi, normis sityvasityviTi ganmartebis meTodis Sesabamisi interpretacia arasakmarisia misi miznisa da Sinaarsis swori SefasebisaTvis. es xdeba, magaliTad, maSin, rodesac ori samarTlis norma erTmaneTs ewinaaRmdegeba imgvarad, rom mosamarTlis mier maTi sityvasityviTi ganmartebis Sedegad gadawyvetilebis miReba SeuZlebelia;347 normis ganmartebis sistemuri meTodi ikvlevs ramdenime normis samarTlebriv Tu Sinaarsobriv kavSirsa da maT urTierTmimarTebas. aRniSnuli kavSiris dadgena SesaZlebels xdis calkeuli normis arsis dadgenas,348 kerZod, sistemuri ganmarteba gulisxmobs normis ganmartebas ara izolirebulad, aramed erTiani samarTlis sistemisa Tu Sesabamisi kanonis konteqstSi misi adgilis mixedviT;349 istoriuli ganmartebis meTodi kanonis warmoSobis istoriis, misi SemuSavebis motivebis gamokvlevas gulisxmobs. kerZod, unda dadgindes is, Tu ra mizans isaxavda kanonmdebeli aRniSnuli normis mowesrigebiT, anu ra iyo misi `istoriuli neba~.350 amasTan, gasaTvaliswinebelia, ra Rirebulebebze dayrdnobiT iqna Sesabamisi norma SemuSavebuli da ra faseulobebis dacvis mizans emsaxureboda misi Seqmna.351 me-18 saukunis dasawyisSi moRvawe italieli mecnieris, rapolas,352 mixedviT, normis Sefasebisas SesaZloa gaimijnos normis miRebis

343 Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 292; Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 40. 344 Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, 1899, S. 43. 345 Huber. Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 190. 346 Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 41. 347 Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 1. 348 Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, 1899, S. 42. 349 Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 191; Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 42. 350 Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 40, RdNr. 46. 351 Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 191. 352 Francisco Rapolla.

Page 54: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

53

mamoZravebeli safuZveli353 da saboloo mizani,354,355 Sesabamisad, normis miRebis mamoZravebeli safuZveli kanonmdeblis istoriul nebad,356 xolo saboloo mizani logikuri ganmartebis Sedegad miRebul Sefasebad iqnes miCneuli.357 Tanamedrove ganmartebis meTodi logikuri ganmartebis meTodisgan iRebs saTaves da gulisxmobs ama Tu im normis Seqmnis e.w. `gonivruli safuZvlis~358 anu miznis dadgenas,359 rac pirTa Tanasworobisa da keTilsindisierebis principebis gaTvaliswinebiT unda moxdes.360 mas xSirad teleologiuri ganmartebis meTodad ixsenieben. istoriuli ganmartebis meTodisagan gansxvavebiT, igi normis ganmartebis momentisaTvis arsebuli garemoebebis gaTvaliswinebiT xorcieldeba,361 kerZod, normis Secvlili, kanonmdeblis mier gauTvaliswinebeli, garemoebebis imgvarad Sefasebis Sedegad, rogorc es kanonmdeblis savaraudo mizani iqneboda normis Sefardebis momentSi. amgvari ganmartebis Sesabamisad, SesaZloa, ama Tu im normis regulirebis qveS moeqces iseTi SemTxveva, romelic kanonmdeblis istoriuli neba ar iyo.362 ar arsebobs wesi, romlis mixedviTac normis ganmartebis meTodebs Soris winaaRmdegobisas erT-erTs raime kriteriumiT upiratesoba unda mieniWos. Sesabamisad, sadavoa, ramdenad SeiZleba ganmartebis meTodebs Soris dadgindes ierarqiuli Tanmimdevroba.363 amis miuxedavad, ama Tu im debulebis ganmartebis dros, rogorc wesi, upiratesad gasaTvaliswinebelia swored kanonmdeblis neba da gansaxilveli normis mizani. Sesabamisad, ganmartebis meTodebs Soris xSir SemTxvevaSi upiratesoba swored teleologiuri ganmartebis meTods eniWeba.364 gasaTvaliswinebelia, rom am ganmartebis meTodis gamoyeneba sasurvel samarTlian Sedegs warmoSobs, Tu igi interesebis Sefaseba-Sepirispirebis gziT xorcieldeba.365 353 „causa impulsiva“. 354 „causa finalis“. 355 ix. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 8. 356 Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, 1899, S. 42. 357 Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, 1899, S. 45. 358 „ratio legis“. 359 Sead. Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 46. 360 Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 191. 361 Säcker, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, Einl., RdNr. 135. 362 „...ist der alte Rechtsatz nun, was vordem nicht war“, Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, 1899, S. 45. 363 Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 193. 364 kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 74; Sead. aseve Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 46; Säcker, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, Einleitung, RdNr. 127 ff., 134. 365 Herzberg, Kritik der teleologischen Gesetzesauslegung, NJW, 43. Jahrgang, 1990, S. 2526 ff., Sead. Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 174.

Page 55: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

54

3.2 normis Sinaarsobrivad SemzRudavi da ganmvrcobi ganmarteba teleologiuri ganmarteba SesaZloa ganxorcieldes teleologiuri `reduqciis~ gziT, romlis Sesabamisad, norma, mis sityvasityviT mniSvnelobasTan mimarTebiT, ufro viwro SinaarsiT ganimarteba.366 magaliTad, calkeul SemTxvevaSi, SesaZloa, normis sityvasityviTi ganmartebis Sedegad regulireba vrceldebodes iseT SemTxvevaze, romelic normis miznis Sesabamisi ganmartebis Sedegad masze ar unda gavrceldes. aseTi Sedegi miuRebelia, vinaidan Sesabamisi SemTxvevis am saxiT mowesrigeba ar iyo kanonmdeblis mizani. am dros normis moqmedebisa Tu gamoyenebis farglebi izRudeba regulirebis miznis Tanazomierad. magaliTad, germaniis Tanamedrove sasamarTlo praqtika axleburad ganmartavs SezRudulqmedunarianis mier uZrav qonebasTan dakavSirebiT dadebul garigebebSi `uflebriv sargebels~.367 calkeul SemTxvevaSi, uZravi qonebis Cuqebis valdebulebiTsamarTlebrivi garigeba Tanxmobasavaldebulod ganixileba da, Sesabamisad, meryevad baTilad. miuxedavad amisa, germaniis sasamarTlos ganmartebiT, aRniSnuli ar vrceldeba uZrav qonebaze sakuTrebis uflebis gadacemis Sesaxeb sanivToO garigebaze, germanul samarTalSi moqmedi abstraqciis principidan gamomdinare.368 amis sapirispirod, e.w. teleologiuri „eqstenciis“369 dros normis sityvasityviTi formulireba imdenad viwroa, rom aucilebelia normis farTod ganmarteba Tu `koreqcia~,370 raTa igi gavrceldes SemTxvevebze, romlebic am normis regulirebis miznis qveS udavod eqcevian. Sesabamisad, enobrivi TvalsazrisiT arasakmarisad zusti formulirebis kanonmdeblis nebis mixedviT modificireba eqstenciuri teleologiuri ganmartebis meTodiT dasaSvebi da gamarTlebulia. Tu normis Sinaarsi misi gamoyenebis sferos imgvarad aviwroebs, rom igi normis mizans aRar Seesabameba, normis ganmarteba unda moxdes imdenad farTod, rom kanonmdeblis mier am normiT dasaxuli miznis miRweva iyos uzrunvelyofili.371

366 Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 294. 367 Sead. ssk-is me-15 da 63-e muxlebi, Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 128 da Semdgomi. 368 Sead. Wilhelm, Das Merkmal „lediglich rechtlich vorteilhaft“ bei Verfügungen über Grundstücksrechte, NJW, 2006, S. 2353 („Die neuen Entscheidungen des BGH betrafen die Auflassung des Grundstückseigentums. Sie zeigen, dass das Merkmal der ausschließlichen rechtlichen Vorteilhaftigkeit gerade im Grundstücksrecht außerordentlich unsicher ist. Selbstverständlich ist der durch Auflassung zu begründende Erwerb des Eigentums an einem Grundstück als solcher lediglich rechtlich vorteilhaft. Datum der Rechtsprechung ist weiter das Trennungs- und Abstraktionsprinzip mit der Folge, dass etwaige Nachteile des Kausalgeschäfts nur dieses zustimmungsbedürftig machen, für die Übereignung aber nicht zu berücksichtigen sind“). 369 „teleologische Extension“. 370 Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 193. 371 Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 294 f.

Page 56: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

55

3.3 mosamarTlis SefasebiTi Tavisufleba kanonis xarvezebis Sevseba sasamarTlos uflebamosilebaa, rac xSirad praqtikulad axali normis SeqmniT gamoixateba.372 samosamarTlo samarTlis meSveobiT samarTlis ganviTarebisas373 mosamarTle SeboWilia moqmedebis garkveuli farglebiT, e.w. SefasebiTi TavisuflebiT. igi zemoT ganxiluli ganmartebis meTodebis gamoyenebisas valdebulia, iTvaliswinebdes samarTlisa da konstituciis ZiriTad faseulobebsa da principebs.374 imisaTvis, rom sasamarTlos mier calkeul SemTxvevaze miRebulma gadawyvetilebam uzrunvelyos kanonmdeblobiT mowesrigebuli interesebis dacva, igi unda emyarebodes mosamarTlis mier kanonmdeblis nebisa Tu samarTlis normis adekvatur ganmartebas.375 amdenad, mosamarTles didi pasuxismgebloba akisria: man unda daasabuTos ama Tu im ganmartebis meTodis gamoyenebiT miRebuli daskvnis mizanSewoniloba.376 mosamarTle eZebs samarTlian da Tanazomier gamosavals. Sesabamisad, is gansazRvravs Tanazomierebis farglebs da uflebamosilia, gascdes ama Tu im normis ganmartebis viwro CarCoebs, Tu gamosayenebeli normis sxvagvari interpretacia kanonmdeblis miznebTan Seusabamo Sedegs warmoSobs.377 mosamarTlis mier e.w. aSkara378 sakanonmdeblo xarvezis dadgena da misi Sevseba SedarebiT martivi amocanaa. problemas mosamarTle awydeba maSin, rodesac saqme exeba dafarul sakanonmdeblo xarvezs.379 dafaruli xarvezis arsebobis dadgena da Sevseba gansakuTrebul Zalisxmevas saWiroebs. aseT SemTxvevaSi arsebobs ama Tu im sakiTxis maregulirebeli norma, Tumca amis miuxedavad saxezea sakanonmdeblo xarvezi,380 vinaidan Sesabamisi urTierToba araadekvaturad aris mowesrigebuli. mosamarTlem arsebuli sakanonmdeblo xarvezi unda Seavsos konkretuli normis misi arsisa da miznis Sesabamisi ganmartebis meSveobiT. analogia _ esaa calkeuli SemTxvevis an SemTxvevebis maregulirebeli normis gavrceleba sxva samarTlebrivad msgavs SemTxvevaze.381 kanoniT dauregulirebeli urTierTobis mowesrigebis mizniT, analogiis gamoyeneba xorcieldeba gansaxilvel SemTxvevasTan yvelaze axlos mdgomi normis SerCevisa da gamoyenebis gziT.382

372 Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932 S, 13, 14. 373 Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 57. 374 Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 57. 375 Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 55. 376 Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 54. 377 Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 54. 378 „offene Regelungslücke“. 379 „verdeckte Regelungslücke“. 380 Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 30. 381 Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 48. 382 Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, 1899, S. 45.

Page 57: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

56

aRniSnuli scdeba ama Tu im normis kanonmdebliseuli nebis anu normis arsisa da miznis dadgenas. am midgomis gamoyeneba dasaSvebia mxolod garkveuli winapirobebis, kerZod kanonmdeblis mier e.w. daugegmavi sakanonmdeblo xarvezis, arsebobisas.383 analogiis sapirispiro procesia e.w. ukudaskvna384. is, rom kanonmdebelma esa Tu is samarTlebrivi Sedegi konkretuli faqtobrivi SemadgenlobisaTvis gaiTvaliswina, SeiZleba miuTiTebdes, rom aRniSnuli samarTlebrivi Sedegi sxva SemTxvevebze ar unda gavrceldes. aRniSnuli meTodis gamoyeneba gamarTlebulia mxolod im SemTxvevaSi, rodesac savaraudoa kanonmdeblis mier Sesabamisi SemTxvevis ganWvreta da mis mimarT sakuTari nebis am formiT dafiqsireba.385 V. moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurencia nasyidobis samarTalSi nasyidobis samarTalSi warmodgenil moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa konkurenciis calkeuli SemTxvevebi konkurenciaTa saxeebis arsebobis naTeli dasturia, rac, amave dros, konkurenciaTa Soris gamijvnis praqtikul mniSvnelobasac warmoaCens. 1. moTxovnaTa konkurencia nasyidobis samarTalSi warmodgenilia rogorc moTxovnaTa gamomricxavi, aseve alternatiuli konkurenciis SemTxvevebi. amasTan, arsebobs zogierT moTxovnasTan mimarTebiT moTxovnaTa kumulaciis SesaZleblobac. am gansxvavebebis warmosaCenad erTmaneTisagan unda gaimijnos da damoukideblad gaanalizdes nasyidobis samarTalSi arsebul moTxovnaTa konkurenciis SemTxvevebi. 1.1 pirvelad da meorad moTxovnaTa gamomricxavi konkurencia kreditoris pirvelad da meorad moTxovnaTa Soris sawyis etapze, anu xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebis Sesrulebis vadis dadgomis momentisaTvis, rogorc wesi, warmoiSoba moTxovnaTa gamomricxavi konkurencia pirvelad da meorad moTxovnebs Soris.386 pirveladi Sesrulebis moTxovna gamoricxavs meorad moTxovnebs, sanam ar gamoikveTeba movalis mier valdebulebis ar- an verSesruleba. im SemTxvevaSi, Tu movale valdebulebas xelSekrulebiT SeTanxmebuli

383 Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 295. 384 „argumentum contrario“; „Umkehrschluss“. 385 Sead., magaliTad: Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 296 („Daraus lässt sich im Umkehrschluss folgern, dass der Gesetzgeber diesen Fall nicht als Fall der „besonderen Umstände“ (§ 281 II Alt. 2 bzw. § 323 II Nr. 3) ansehen wollte“); Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, Einleitung, RdNr. 50. 386 garda im SemTxvevisa, Tu saxezea damatebiTi SesrulebisaTvis vadis gansazRvris gamomricxavi kanoniT zustad gaTvaliswinebuli garemoebebi.

Page 58: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

57

pirobebis Sesabamisad ar Seasrulebs, kreditors warmoeSoba meoradi moTxovnebis ganxorcielebis uflebamosileba.387 pirveladi moTxovna meoradisagan imiT gansxvavdeba, rom igi uSualod xelSekrulebis Sinaarsidan gamomdinareobs388 da xelSemkvreli mxaris pirveladi, mTavari interesia. amasTan, ssk-is 361-e muxlis me-2 nawiliT dakonkretebulia, rom `valdebuleba unda Sesruldes jerovnad, keTilsindisierad, daTqmul drosa da adgilas.~ mxolod aseTi Sesruleba iwvevs valdebulebis SesrulebiT Sewyvetas. magaliTad, nasyidobis xelSekrulebis farglebSi myidvelis pirveladi interesia gamyidvelis mier misTvis xelSekrulebis Sesabamisi nasyidobis sagnis gadacema. kerZod, ssk-is 477-e muxlisa da ssk-is 487-e-489-e muxlebis Sesabamisad, gamyidveli nasyidobis xelSekrulebiT valdebulia, myidvels gadasces naklisagan Tavisufali nivTi.389 meoradi moTxovnebi pirveladi moTxovnebis adgils ikavebs maSin, rodesac pirveladi moTxovna darRveulia. amgvarad, am ori saxis moTxovnebis erTdroulad arseboba SeuZlebelia, vinaidan meoradi moTxovnis warmoSobis winapirobaa pirveladi moTxovnis ganuxorcielebloba, anu movalis mier Seusrulebloba. xSirad, meoradi moTxovnebis warmoSoba damatebiTi winapirobebis arsebobazec aris damokidebuli, rac, magaliTad, zianis anazRaurebis moTxovnis SemTxvevaSi bralis arsebobaa, xelSekrulebidan gasvlis dros ki, rogorc wesi, damatebiTi vadis uSedegod gasvla.390 1.2 damatebiTi Sesrulebis moTxovna, rogorc gamomricxavi moTxovna, sxva meorad moTxovnebTan mimarTebiT Tavis mxriv, meorad moTxovnebs Soris arsebuli urTierTmimarTeba ganapirobebs konkurenciis sxvadasxva saxes. gamomricxavi konkurenciis magaliTia damatebiTi Sesrulebis mimarTeba yvela sxva meorad moTxovnasTan. damatebiTi Sesruleba meorad moTxovnaTa Soris upiratesad gamosayenebeli moTxovnaa.391 igi movalisTvis damatebiTi Sansia, `gadaarCinos~ xelSekruleba da daakmayofilos Sesrulebis interesi.392 Sesabamisad, am moTxovnis upiratesi gamoyeneba ganpirobebulia uSualod xelSekrulebis mxareTa interesebiT. isini xelSekrulebas Sesrulebis miRebis, da ara meoradi moTxovnebis realizebis, mizniT deben. 387 Sead. aseve Westermann, Das neue Kaufrecht, NJW, 2002, S. 248. 388 Pruetting/Wegen/Weinreich, BGB Kommentar, 2006, $ 241, RdNr. 21. 389 Sead. Westermann, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 3, 2008, § 433, RdNr. 2, 51. 390 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 14. 391 Mankowski, Das Zusammenspiel der Nacherfüllung mit den kaufmännischen Untersuchungs- und Rügeobliegenheit, NJW, 2006, S. 865. 392 Westermann, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 3, 2008, § 433, RdNr. 2; Sead. aseve biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli mTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 40.

Page 59: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

58

Sesabamisad, Tanamedrove samarTlebriv sistemaSi TavisTavad cxadia damatebiTi Sesrulebis mowesrigeba da misTvis upiratesad moqmedi meoradi moTxovnis statusis miniWeba. aRniSnulis saerTaSoriso doneze aRiarebis magaliTia saqonlis saerTaSoriso nasyidobis xelSekrulebaTa Sesaxeb venis 1980 wlis konvencia.393 damatebiTi Sesrulebis moTxovnis upiratesi gamoyeneba saqarTvelos kanonmdeblobaSi, udavod, gamomdinareobs ssk-is 490-e da 405-e muxlebis debulebebidan. mxolod mas Semdeg, rac damatebiTi SesrulebisaTvis gansazRvruli vada uSedegod Caivlis, myidvels eZleva SesaZlebloba, ganaxorcielos sxva meoradi moTxovnebi, rogorebicaa: xelSekrulebidan gasvla, fasis Semcireba Tu Sesrulebis nacvlad zianis anazRaureba. 1.2.1 SesrulebisaTvis damatebiTi vadis gansazRvra, rogorc sxva meorad moTxovnaTa warmoSobis aucilebeli winapiroba ssk-is 405-e muxlis Sesabamisad, imisaTvis, rom mxares warmoeSvas damatebiTi Sesrulebisagan gansxvavebuli meoradi moTxovnebi, aucilebelia `damatebiT gansazRvruli vadis uSedegod gasvl[a]“. aRniSnulis ganxorcielebamde, rogorc wesi, ar warmoiSoba xelSekrulebidan gasvlisa Tu fasis Semcirebis da, Sesrulebis nacvlad, zianis anazRaurebis moTxovnebi. gamonaklisi gaTvaliswinebulia ssk-is 405-e muxlis me-2 nawiliT, romelSic CamoTvlili winapirobebis arsebobisas damatebiTi vadis daweseba Tu damatebiTi Sesrulebis moTxovnis ganxorcieleba azrs moklebuli da, Sesabamisad, arasavaldebuloa. amasTan, SesrulebisaTvis damatebiTi vadis dawesebisa Tu damatebiTi Sesrulebis moTxovnis realizebis winapirobaa, rom valdebulebis Sesruleba vadamosuli iyos.394 Sesabamisad, SesrulebisaTvis damatebiTi vadis daweseba gansazRvravs damatebiTi Sesrulebis sruliad konkretul Sinaarss.395 magaliTad, myidvelis damatebiTi Sesrulebis moTxovna gamyidvelis mimarT vlindeba an naklis gamosworebis, an nakliani nivTis unakloTi Secvlis moTxovniT. maTi samarTlebrivi Sedegi identuria – myidveli iRebs uflebrivad da nivTobrivad unaklo nivTs, anu xelSekrulebis Sesabamis Sesrulebas. am gziT xelSekrulebis mizani, Tumca damatebiTi Sesrulebis meoradi moTxovnis realizebis Semdeg, mainc dakmayofilebulia.

393 gaerTianebuli erebis organizaciis konvencia saqonlis saerTaSoriso nasyidobis xelSekrulebaTa Sesaxeb (United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods, Annex I of the 1980 Vienna conference, UN Doc. A/CONF.97/19, 1980). 394 Sead. Ernst, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 323, RdNr. 46; Westermann, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 3, 2008, § 439, RdNr. 6. 395 ix., magaliTad, Ernst, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 323, RdNr. 68; Sead. aseve Busche, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 4, 2009, § 636, RdNr. 5.

Page 60: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

59

niSandoblivia, rom naklis gamosworebasa da nakliani nivTis unakloTi Secvlas Soris arCevanis uflebasTan dakavSirebiT germanul da qarTul samarTalSi gansxvavebuli midgoma SeiniSneba.396 kerZod, germanuli regulirebisagan gansxvavebiT, ssk-is 490-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, arCevanis ufleba gamyidvels aqvs miniWebuli.397 amgvarad, damatebiTi Sesrulebis moTxovna gamomricxav konkurencias warmoSobs sxva meorad moTxovnebTan mimarTebiT.398 kerZod, Tu damatebiTi Sesrulebis Sesaxeb moTxovna ar ganxorcielebula, sxva meoradi moTxovnebi, rogorc wesi, ar warmoiSoba.399 xolo, Tu damatebiTi SesrulebisaTvis gansazRvruli vada uSedegod gavida, aseT SemTxvevaSi myidvels aqvs xelSekrulebidan gasvlis, fasis Semcirebisa da, bralis arsebobis SemTxvevaSi, Sesrulebis nacvlad zianis anazRaurebis moTxovnis ufleba, romelnic, Tavis mxriv, alternatiul konkurenciaSi imyofebian erTmaneTTan. 1.2.2 damatebiTi vadis dawesebis `valdebulebis~ arsi ssk-is 405-e da 394-e muxlebis Sesabamisad, xelSekrulebidan gasvlisa Tu Sesrulebis nacvlad zianis anazRaurebis moTxovna warmoiSoba mas Semdeg, rac movales kreditoris mier ganesazRvra damatebiTi vada. es vada damatebiTi Sesrulebis uzrunvelyofas emsaxureba, rac gamarTlebulia xelSekrulebis pirveladi Sesrulebis interesiT, anu xelSekrulebis gadarCenis mizniT. am SemTxvevaSi vadis dawesebis `valdebuleba~ calsaxad ar gulisxmobs moTxovnis uflebis warmoSobas meore mxarisaTvis. aRniSnuli `valdebuleba~ misi viwro gagebiT unda ganimartos. misi ganuxorcielebloba uflebamosil pirs arTmevs sxva meoradi moTxovnebis ganxorcielebis uflebas. miuxedavad imisa, rom ssk-is 394-e muxlis me-2 nawilSi saubaria damatebiTi vadis dawesebis `SesaZleblobaze~ (`SeuZlia dauniSnos valdebulebis SesrulebisTvis aucilebeli dro~), aRniSnuli unda ganimartos ara misi sityvasityviTi mniSvnelobiT, anu rogorc `SesaZlebloba~, aramed ssk-is 405-e muxlis pirveli nawilis msgavsad, rogorc aucileblad gansaxorcielebeli winapiroba. damatebiTi vadis dawesebis mizania, movalem gaiTvaliswinos SesaZlo Sedegebi da yvela zoma gamoiyenos, raTa gadaarCinos xelSekruleba da Seasrulos Sesabamisi valdebuleba.400 amdenad, kanonmdebeli am

396 detalurad ix. CaCava, myidvelis meoradi uflebebis SedarebiTsamarTlebrivi analizi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004, specialuri gamocema, gv. 41; germanul samarTalTan dakavSirebiT Sead. Schroeter, das Wahlrecht des Käufers im Rahmen der Nacherfüllung, NJW, 2006, S. 1761 ff. 397 CaCava, myidvelis meoradi uflebebis SedarebiTsamarTlebrivi analizi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004, specialuri gamocema, gv. 51. 398 Kleine/Scholl, das Konkurrenzverhältnis primärer und sekunderär Gläubigerrechte bei Pflichtverletzung im allgemeinen Schuldrecht, NJW, 2006, S. 3462. 399 Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 437, RdNr. 4. 400 biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli mTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 39-40.

Page 61: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

60

SemTxvevaSi swored valdebulebas gulisxmobs da ara SesaZleblobas.401 winaaRmdeg SemTxvevaSi, azrs moklebuli iqneba aRniSnuli normis me-3 nawilis regulireba, romlis SemadgenlobaSic saubaria safuZvlebze, romlis arsebobisas damatebiTi vadis gansazRvra saWiro ar aris. terminiT `SeuZlia~, sistemuri, kerZod `Sinaarsobrivi konteqstis dadgenisa~402 da teleologiuri ganmartebis, kerZod normis miznis gamokvlevis Sedegad, udavoa,403 kanonmdebeli (aseTi formulirebiT) miznad isaxavs damatebiTi vadis dawesebis, rogorc upiratesad gamosayenebeli moTxovnis ganxorcielebis winapirobis, mowesrigebas. amasTan, ssk-is 394-e muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, Tuki movale kreditoris mier gansazRvrul damatebiT droSic ar Seasrulebs valdebulebas, maSin kreditori uflebamosilia, valdebulebis Sesrulebis nacvlad, moiTxovos zianis anazRaureba. rogorc ssk-is 405-e, ise 394-e muxlebiT gaTvaliswinebuli damatebiTi vadis dawesebis `valdebuleba~ valdebulebis gansxvavebuli saxea. igi ar afuZnebs mesame pirTa moTxovnebs, aramed valdebuli piris mier misi ganuxorcielebloba Tavad kreditors arTmevs, damatebiTi vadis dawesebis moTxovnis ganuxorcieleblobis SemTxvevaSi, xelSekrulebidan gasvlisa Tu Sesrulebis nacvlad, zianis anazRaurebis moTxovnis SesaZleblobas. 1.3 zianis anazRaurebis moTxovna xelSekrulebidan gasvlasa da sxva moTxovnebTan kombinaciaSi Tanamedrove doqtrinaSi erTmaneTisagan imijneba, erTi mxriv, Sesrulebis nacvlad, zianis anazRaurebis moTxovna, romelic, rogorc wesi, alternatiuli moTxovnaa xelSekrulebidan gasvlasa da fasis Semcirebis moTxovnebTan mimarTebiT da, meore mxriv, e.w. Cveulebrivi zianis anazRaurebis moTxovna, romlis ganxorcielebac SesaZlebelia saxelSekrulebo valdebulebis Sesrulebis mimarT arsebuli interesis miuxedavad.404 es ukanaskneli SesaZlebelia ganxorcieldes maT Soris damatebiTi Sesrulebis moTxovnis paralelurad.405 Sesrulebis nacvlad zianis anazRaurebis moTxovnisagan gansxvavebiT, xelSekrulebidan gasvlasTan erTad zianis anazRaurebis moTxovna, rogorc wesi, warmoiSoba mxolod kreditoris mier movalisaTvis damatebiT gansazRvruli vadis uSedegod gasvlis Semdeg. Sesabamisad, misi gamoyenebis winapirobaa meorad moTxovnaTagan upiratesad gamosayenebli, damatebiTi Sesrulebis moTxovnis uSedegod ganxorcieleba.406

401 Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 280, RdNr. 25 ff. 402 „Bedeutungszusammenhang“. 403 Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 293, 295. 404 Ernst, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 280, RdNr. 5. 405 Ernst, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 280, RdNr. 2; aseve Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 280, RdNr. 46 ff. 406 Sead. Magnus, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, CISG, Art. 45, RdNr. 21 ff.

Page 62: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

61

Sesrulebis nacvlad zianis anazRaurebis moTxovna damoukidebeli moTxovnaa da misi sxva moTxovnebTan erTad ganxorcieleba dauSvebelia. amis sapirispirod, e.w. kumulirebadi zianis anazRaurebis moTxovna SesaZloa warmoiSvas valdebulebis darRvevisTanave.407 SesrulebasTan erTad zianis anazRaurebis moTxovna meorad moTxovnaTa Soris gamonaklisia, vinaidan igi SesaZloa warmoiSvas da ganxorcieldes rogorc pirveladi, ise damatebiTi Sesrulebis moTxovnasTan erTad.408 am saxis zianis anazRaurebis moTxovna aseve gansxvavdeba misi urTierTmimarTebiT sxva meorad moTxovnebTan. kerZod, zianis anazRaureba xelSekrulebidan gasvlasa Tu damatebiT SesrulebasTan kombinirebadi Tu kumulirebadia409 da misi ganxorcieleba am moTxovnebTan erTad, anu maT paralelurad, aris SesaZlebeli. 1.4 meorad moTxovnaTa alternatiuli konkurencia movalis mier valdebulebis darRvevisa da kreditoris mier movalisaTis gansazRvruli damatebiTi vadis uSedegod gasvlis Semdeg warmoiSoba meorad moTxovnaTa alternatiuli konkurencia.410 amas SeiZleba ewodos meryevi mdgomareoba, vinaidan kreditoris mier movalisaTvis dawesebuli damatebiTi vadis uSedegod gasvlis Semdeg kreditori ar aris SeboWili warmoSobili meoradi moTxovnebis ganxorcielebis raime valdebulebiT. mas aqvs Tavisufali arCevanis ufleba, kvlav moiTxovos valdebulebis Sesruleba damatebiTi Sesrulebis Sesaxeb moTxovnis wayenebis meSveobiT,411 an gamoiyenos misTvis kanoniT miniWebuli ufleba da ganaxorcielos mis mier SerCeul meorad moTxovnaTagan erT-erTi an ramdenime.412 ssk-is 492-e muxlis Sesabamisad, `Tu myidveli ar iTxovs nivTis naklis gamosworebas an axliT mis Secvlas gamyidvelisaTvis saamisod micemuli vadis gasvlis Semdeg~ da arc xelSekrulebidan gasvlas413, mas SeuZlia, moiTxovos fasis Semcireba. aRniSnuli muxli ramdenime alternativas gansazRvravs. kerZod, mas Semdeg, rac myidvelis mier damatebiT gansazRvruli vada uSedegod gavida, igi kvlav aris uflebamosili, moiTxovos damatebiTi

407 Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 280, RdNr. 46. 408 Kleine/Scholl, das Konkurrenzverhältnis primärer und sekunderär Gläubigerrechte bei Pflichtverletzung im allgemeinen Schuldrecht, NJW, 2006, S. 3462. 409 biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli mTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 30. 410 Sead. Westermann, Das neue Kaufrecht, NJW, 2002, S. 241 ff. 411 Sead. Bressler, Selbstvornahme im „Schwebezustand“ nach Ablauf der Nacherfüllungsfrist, NJW, 2004, 3385. 412 Kleine/Scholl, das Konkurrenzverhältnis primärer und sekunderär Gläubigerrechte bei Pflichtverletzung im allgemeinen Schuldrecht, NJW, 2006, S. 3462. 413 ssk-is 492-e muxlSi xelSekrulebis `moSla~ gamoyenebulia xelSekrulebidan gasvlis mniSvnelobiT.

Page 63: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

62

Sesruleba. Tu igi aRniSnul moTxovnas ar iyenebs da arc ssk-is 491-e muxlis pirveli nawilisa da 405-e muxlebis Sesabamisad xelSekrulebaze ambobs uars, aseT SemTxvevaSi myidvels aqvs fasis Semcirebis alternatiuli moTxovnis ganxorcielebis SesaZlebloba. moTxovnebis alternatiuli konkurencia, Tu e.w. meryevi mdgomareoba, unda dasruldes mxolod im SemTxvevaSi, Tu kreditori erT-erT am alternatiul uflebaTagans airCevs, movales warudges da movale Sesabamisi moTxovnidan gamomdinare valdebulebas Seasrulebs. amasTan, dasazustebelia, alternatiul moTxovnaTa Soris arCevanis Tavisufleba ra moqmedebis ganxorcielebis Semdeg izRudeba an gamoiricxeba. erTi mxriv, es SesaZloa iyos kreditoris mier ganxorcielebuli namdvili nebis gamovlena erT-erTi am moTxovnaTaganis ganxorcielebis Sesaxeb,414 vinaidan arCevanis gakeTebis Semdeg valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis koncentracia, rogorc wesi, kreditoris mier arCeul moTxovnaze xdeba.415 meore mxriv, SesaZloa, gamarTlebuli iyos midgoma, rom erT-erTi moTxovnis ganxorcielebiT sxva alternatiul konkurenciaSi myofi moTxovnebi mxolod maSin SeizRudos, Tu ganxorcielebuli moTxovnis Sesabamisi moqmedeba kreditoris mxridan Sesrulda, an misi Sesruleba dawyebulia.416 cxadia, es wesi ar gavrceldeba pirvelad moTxovnaze, romelic meorad moTxovnaTagan erT-erTis ganxorcielebisTanave, TavisTavad, pirvelad da meorad moTxovnaTa Soris gakeTebul arCevanze miuTiTebs meorad moTxovnaTa sasargeblod. moTxovnaTa koncentracia aseT SemTxvevaSi meorad moTxovnebze xdeba, riTac pirveladis wayenebis SesaZlebloba gamoiricxeba.417 arCevanis ufleba SesaZlebelia, moTxovnaTa xandazmulobis vadis farglebSi arsebobdes. Tumca kreditorze zemoqmedeba, raTa man gamoiyenos es ufleba, dasaSvebia, Tu aRniSnulis aucilebloba gamarTlebuli da mizanSewonilia keTilsindisierebis principidan gamomdinare.418 aRniSnuli sakiTxi, yoveli konkretuli SemTxvevis gaTvaliswinebiT, interesTa Sefasebisa da Tanasworobisa Tu keTilsindisierebis principis safuZvelze, unda gadaiWras ise, rom, erTi mxriv, daculi iqnes kanonmdeblis mier meoradi moTxovnebis mowesrigebis mizani,

414 Kleine/Scholl, das Konkurrenzverhältnis primärer und sekunderär Gläubigerrechte bei Pflichtverletzung im allgemeinen Schuldrecht, NJW, 2006, S. 3463. 415 Langheineken, Anspruch und Einrede nach dem Deutschen Bürgerlichen Gesetzbuch, 1903, S. 195. 416 Sead. Bressler, Selbstvornahme im „Schwebezustand“ nach Ablauf der Nacherfüllungsfrist, NJW, 2004, 3382 ff., 3384 f.; Sead. Kuhlenbeck, Von den Pandekten zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 1, 1898, S. 555. 417 Derleder, Der Wechsel zwischen den Gläubigerrechten bei Leistungsstörungen und Mängeln, NJW, 2003, S. 1000 f. 418 Kleine/Scholl, das Konkurrenzverhältnis primärer und sekunderär Gläubigerrechte bei Pflichtverletzung im allgemeinen Schuldrecht, NJW, 2006, S. 3463.

Page 64: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

63

kerZod kreditoris dacva, da, meore mxriv, aRikveTos aRniSnuli uflebis borotad gamoyenebis SesaZlebloba, kreditoris mier movalis interesebis arakeTilsindisierad xelyofis gziT. xelSekrulebidan gasvla, rogorc calmxrivi miRebasavaldebulo nebis gamovlena, xorcieldeba xelSekrulebis meore mxarisaTvis SetyobinebiT.419 Sesabamisad, igi namdvilia mas Semdeg, rac, ssk-is 51-e muxlis Sesabamisad, miuva meore mxares. kerZod, rodesac nebis gamovlena gamomvlenis Zalauflebis sferodan gadadis mimRebis Zalauflebis sferoSi da am ukanasknels aqvs misi Sinaarsis gacnobis realuri SesaZlebloba.420 ssk-is 355-e muxlis Tanaxmad, gasvla xorcieldeba meore mxaris mimarT nebis gamovleniT, misTvis SetyobinebiT. es miRebasavaldebulo nebis gamovlenaa, romelic ganxorcielebisTanave warmoSobs samarTlebriv Sedegs. Sesabamisad, misi ukan gamoTxova dasaSvebia mxolod ssk-is 52-e muxlis Sesabamisad, aRniSnuli nebis gamovlenis misvlamde an misvlisTanave.421 igive wesi vrceldeba fasis Semcirebis moTxovnaze, romlis ganxorcielebac xelSekrulebidan gasvlis identurad calmxrivi nebis gamovleniT xorcieldeba.422 Tumca igi SesaZloa ganxorcieldes konkludenturi moqmedebiTac, kerZod, fasis Semcirebis kanoniT gaTvaliswinebuli winapirobebis arsebobis SemTxvevaSi, myidvelis mier fasis gadaxdisas garkveuli Tanxis dakavebis gziT.423 aseT SemTxvevaSi gamyidvelis ssk-is 477-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad arsebuli fasis gadaxdis moTxovna gaqarwylebulia myidvelis mier ganxorcielebuli fasis Semcirebis Sesaxeb namdvili nebis gamovleniT.424 is, Tu ramdenad aris SesaZlebeli aRniSnuli moqmedebis (myidvelis mier safasuris nawilis dakaveba) fasis Semcirebis Sesaxeb nebis gamovlenad ganmarteba, calkeul SemTxvevaSi unda dadgindes imis Sesabamisad, Tu ramdenad Secnobadia obieqturi SemfaseblisaTvis nebis gamomvlenis neba, mimarTuli swored fasis Semcirebaze da ara, magaliTad, zianis anazRauarebis moTxovnasa an xelSekrulebidan gasvlaze. xelSekrulebidan gasvlis ufleba qarwyldeba im SemTxvevaSi, Tu igi, sxva moTxovnebTan erTad, alternatiul konkurenciaSi imyofeba,

419 Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 1, allgemeine Lehre, 1909, S. 291 ff. 420 ix. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 246 da Semdgomni. 421 Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 246 da Semdgomi; ix. aseve germanul doqtrinasTan dakavSirebiT, magaliTad, Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 1, allgemeine Lehre, 1909, S. 291 ff. 422 BGH Urteil vom 21.12.2005 – VIII ZR 49/05, JuS, 2006, S. 653. 423 Westermann, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 3, 2008, § 441, RdNr. 4 f. 424 Huber, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 3, 2008, CISG, Art. 50, RdNr. 25, 28.

Page 65: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

64

uflebamosili piri ki axorcielebs sxva, alternatiul moTxovnas, rogoricaa, magaliTad, fasis Semcireba. xelSekrulebidan gasvlis ufleba qarwyldeba aseve im SemTxvevaSi, Tu xelSekrulebidan gasvlisaTvis (am uflebis ganxorcielebisTvis) meore mxarem daawesa vada, xolo uflebamosilma pirma aRniSnul vadaSi ar ganaxorciela xelSekrulebidan gasvlis Sesaxeb Setyobineba.425 Sesrulebis nacvlad zianis anazRaurebis moTxovna alternatiul konkurenciaSia damatebiTi Sesrulebis,426 fasis Semcirebisa da xelSekrulebidan gasvlis moTxovnebTan. myidvelis mier aRniSnul moTxovnaTa Soris arCevanis ganxorcieleba iwvevs alternatiul konkurenciaSi myof sxva danarCen moTxovnaTa gaqarwylebas, anu alternatiuli konkurenciis dasrulebas. 2. moTxovnis safuZvelTa konkurenciis SemTxvevebi calkeuli moTxovnis ganxorcielebisaTvis aucilebelia adekvaturi moTxovnis safuZvlis SerCeva. amasTan, Sesabamisi moTxovnis realizebisaTvis SeiZleba ar iyos sakmarisi erTi konkretuli moTxovnis safuZvlis gamoyeneba da aucilebeli gaxdes ramdenime moTxovnis safuZvlis erToblivi gamoyeneba. winaaRmdeg SemTxvevaSi, moTxovnis mflobelis interesebis realizeba SeuZlebeli iqneba. konkretuli moTxovnis safuZvlis SerCevisas SesaZlebelia arsebobdes misi formirebis ramdenime alternativa, anu ramdenime moTxovnis safuZvlis sxvadasxva kombinacia. am moTxovnis safuZvlebis urTierTmimarTeba warmoSobs konkurenciis sxvadasxva saxes. amasTan, moTxovnis mflobelisTvis sasurveli samarTlebrivi Sedegis miRweva SeiZleba damokidebuli iyos sxvadasxva moTxovnis erTobliv gamoyenebaze, anu kumulaciaze. 2.1 moTxovnis ZiriTad da damxmare safuZvelTa kumulacia nasyidobis xelSekrulebis farglebSi valdebulebis darRvevis, kerZod myidvelis mier gamyidvelisaTvis nakliani nivTis gadacemis, SemTxvevaSi meoradi moTxovnebis warmoSobis specialuri samarTlebrivi safuZvlebia ssk-is 490-e, 491-e, 492-e da 494-e muxlebi. im SemTxvevaSi, Tu gamyidveli daarRvevs myidvelisaTvis nivTobrivad da uflebrivad unaklo nivTis ssk-is 487-e-489-e muxlebiT gaTvaliswinebul valdebulebas, myidvels warmoeSoba meoradi moTxovnebi. Sesabamisad, mas SeuZlia, pirvel etapze moiTxovos damatebiTi Sesruleba (naklis gamosworeba an nakliani nivTis unakloTi Secvla), xolo Semdgom, damatebiTi winapirobebis arsebobisas, mas warmoeSoba xelSekrulebidan gasvlis an fasis Semcirebis moTxovnis ufleba. garda amisa, mas SeuZlia zianis anazRaurebis moTxovna SesrulebasTan erTad an misgan damoukideblad.

425 Sead. ssk-is 405-e muxlis me-5 nawili. 426 am SemTxvevaSi igulisxmeba damatebiTi vadis uSedegod gasvlis Semdeg kvlav damatebiTi Sesrulebis moTxovna.

Page 66: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

65

aRniSnuli moTxovnebis realizebas ssk-is 490-e da Semdgomi muxlebi SeiZleba ver uzrunvelyofdnen. amgvarad, magaliTad, myidvelis mier xelSekrulebidan gasvlis moTxovna mxolod ssk-is 491-e muxlis Sesabamisad ver ganxorcieldeba, vinaidan am normaSi uSualod aris miTiTebuli ssk-is 352-e muxlis zogad moTxovnis safuZvelze, romelic, Tavis mxriv, ssk-is 405-e muxls uTiTebs. es cxadyofs, rom ssk-is 491-e muxli ar aris moTxovnis damoukdebeli safuZveli. Sesabamisad, myidvelis mier xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis safuZveli iqneba ssk-is 491-e muxli ssk-is 352-e da 405-e muxlebTan urTierTkavSirSi. 2.1.1 zianis anazRaurebis moTxovnis samarTlebrivi safuZvlebi nasyidobis samarTalSi ssk-is 494-e muxlis Tanaxmad, nivTis nakliT an xelSekrulebis sxva pirobis darRveviT gamowveuli zianis anazRaureba zogadi wesebiT xorcieldeba, garda im SemTxvevisa, rodesac myidvelma winaswar icoda naklis Sesaxeb. es miTiTebiTi normaa, romlis me-2 nawilic damatebiT sagamonakliso winapirobas adgens. Sesabamisad, zianis anazRaurebis valdebuleba ar warmoiSoba, Tu myidvelma winaswar icoda nivTis naklis Sesaxeb. ssk-is 494-e muxli ar aris moTxovnis damoukidebeli safuZveli, vinaidan igi ar gansazRvravs zianis anazRaurebis winapirobebis amomwurav CamonaTvals. igi aseve ar awesrigebs zianis anazRaurebis wessa da pirobebs. valdebulebis darRvevis Sedegad warmoSobili zianis gaTvaliswinebiT SesaZlebelia, mxares kvlav hqondes xelSekrulebis Sesrulebis mimarT interesi, Tumca, amis miuxedavad, igi uflebamosilia, moiTxovos zianis anazRaureba. Sesabamisad, SesaZlebelia zianis anazRaurebis kombinireba rogorc damatebiT Sesrulebis, ise xelSekrulebidan gasvlis meorad moTxovnasTan. xelSekrulebidan gasvlasTan erTad, zianis anazRaurebis moTxovnis safuZveli gamomdinareobs ssk-is 494-e muxlis, 407-e muxlis, 394-e muxlis pirveli nawilisa da 395-e muxlis pirveli nawilis kumulaciis safuZvelze. aseT SemTxvevaSi saubroben aseve kombinirebadi moTxovnis samarTlebrivi safuZvlebis Sesaxeb.427 Sesabamisad, moTxovnis safuZveli, nakliani Sesrulebis gamo warmoSobili zianis anazRaurebis moTxovnis SemTxvevaSi, ssk-is 494-e muxlis, 394-e muxlis pirveli nawilisa da 395-e muxlis pirveli nawilis erTobliobaa. rac Seexeba, vadis gadacilebis SemTxvevaSi zianis anazraurebis moTxovnas, igi moicavs rogorc Seusruleblobas, maT Soris

427 biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 30.

Page 67: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

66

Sesrulebis SeuZleblobas, aseve vadis gadacilebas.428 igi, rogorc wesi, xorcieldeba ssk-is 494-e muxlis pirveli nawilis me-2 alternativisa da ssk-is 394-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad. 2.1.2 xelSekrulebidan gasvlisa da fasis Semcirebis moTxovnis safuZvlebis formireba ssk-is 491-e muxlSi gaTvaliswinebulia xelSekrulebidan gasvlis moTxovna, Tumca igi ganxilul unda iqnes ssk-is 405-e da 352-e muxlTan, rogorc xelSekrulebidan gasvlis zogad moTxovnis samarTlebriv safuZvlebTan, erTobliobaSi.429 ssk-is 405-e muxli detalurad awesrigebs xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis uflebis warmoSobis winapirobebsa da gamonaklisebs, iseve rogorc aRniSnuli uflebis warmoSobis damabrkolebel garemoebebs. ssk-is 491-e muxli am SemTxvevaSi specialuri da, amave dros, erTgvari damxmare moTxovnis safuZvelia, romelsac `miTiTebiT~ moTxovnis safuZvelsac uwodeben,430 vinaidan igi myidvelisaTvis nakliani nivTis gadacemis SemTxvevaSi ssk-is 352-e muxlze miuTiTebs. es ukanaskneli ki, Tavis mxriv, ssk-is 405-e da 491-e muxlebis winapirobebis arsebobisas warmoSobs pirvandeli mdgomareobis aRdgenis moTxovnis uflebas, anu moTxovnis samarTlebrivi safuZvlis Sesabamis samarTlebriv Sedegs. garda amisa, niSandoblivia, rom xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis realizacia, ssk-is 355-e muxlis Tanaxmad, damokidebulia meore mxarisaTvis Setyobinebaze, anu calmxriv miRebasavaldebulo nebis gamovlenaze. amdenad, Sesabamisi samarTlebrivi Sedegi ar dadgeba im momentamde, sanam myidveli kanonis Sesabamisad ar ganaxorcielebs aRniSnul moTxovnas. rac Seexeba fasis Semcirebis moTxovnas, igi, ssk-is 492-e muxlis Sesabamisad, xelSekrulebis gasvlis alternatiuli moTxovnaa.431 kerZod, myidveli, romelic ssk-is 491-e, 405-e da 352-e muxlebis mixedviT iTxovs xelSekrulebidan gasvlas, aseve uflebamosilia moiTxovos fasis Semcireba.432 Sesabamisad, fasis Semcirebis Sesaxeb moTxovnis samarTlebrivi safuZveli ssk-is 492-e, 491-e, 405-e muxlebis erTobliobaaa. 2.2 moTxovnis safuZvelTa gamomricxavi konkurencia 2.2.1 xelSekrulebidan gasvlisa da xelSekrulebis moSlis moTxovnebis safuZvelTa urTierTmimarTeba

428 Sead. biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 38. 429 Schulze/Ebers, Streitfragen im neuen Schuldrecht, JuS, 2004, S. 463. 430 miTiTebiT normasTan dakavSirebiT Sead. Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 291. 431 BGH Urteil vom 09.01.2008 – VIII ZR 210/06, JuS, 2008, S. 558. 432 Sead. Magnus, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, CISG, Art. 45, RdNr. 23.

Page 68: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

67

ssk-is 399-e muxlis pirveli nawilis pirveli winadadebis Tanaxmad, xelSekrulebis nebismier mxares SeuZlia, pativsadebi mizezis arsebobisas, uari Tqvas grZelvadian urTierTobaze xelSekrulebis moSlisaTvis dawesebuli vadis daucvelad. es norma adgens gamonakliss ssk-is 405-e muxliT gaTvaliswinebuli wesidan. kerZod, grZelvadiani saxelSekrulebo urTierTobis moSlis SesaZleblobas kanonmdebeli uSvebs im SemTxvevaSic, Tu saxeze ar aris ssk-is 405-e muxliT dadgenili umTavresi winapiroba – valdebulebis darRveva. am moTxovnis warmoSobisaTvis aucilebelia saxeze iyos grZelvadiani saxelSekrulebo urTierToba da pativsadebi mizezi, romlis arsebobisas mxares ar SeiZleba moeTxovos xelSekrulebis gagrZeleba da arc xelSekrulebis moSlisaTvis dawesebuli vadis dacva.433 cneba `grZelvadiani urTierToba~ Semdegi niSnebiT xasiaTdeba: grZelvadiani saxelSekrulebo urTierTobis ganmavlobaSi mxareebs gangrZobiTad warmoeSobaT garkveuli valdebulebebi ise, rom Sesasrulebeli valdebulebis Sinaarsobrivi farglebi winaswar ar aris gansazRvruli. grZelvadian saxelSekrulebo urTierTobaTa ricxvs ganekuTvneba, magaliTad: qiravnoba, ijara, lizingi, dazRveva, iuridiuli piris dafuZnebis xelSekruleba, erToblivi saqmianoba.434 grZelvadian saxelSekrulebo urTierTobas ganekuTvneba aseve momsaxurebisa da miwodebis xelSekruleba im SemTxvevaSi, rodesac winaswar gansazRvruli da gansazRvradi ar aris xelSekrulebis moqmedebis an Sesrulebis farglebi da misi moculoba. aseTia, magaliTad, eleqtroenergiis, wylis an gazis miwodebis xelSekruleba.435 amis sapirispirod, grZelvadiani xelSekruleba ar aris iseTi xelSekruleba, romelic valdebulebis nawil-nawil Sesrulebas iTvaliswinebs, magaliTad: nasyidoba ganvadebiT an miwodebis xelSekruleba, romlis drosac xelSekrulebis farglebi winaswar aris gansazRvruli an gansazRvradia.436 aRniSnuli norma, rogorc zemoT aRiniSna, gamonaklisia, romelic grZelvadiani saxelSekrulebo urTierTobis monawiles upirates mdgomareobaSi ayenebs sxva saxelSekrulebo urTierTobis monawileebTan mimarTebiT, vinaidan mas pativsadebi mizezis arsebobisas ufleba aqvs, moSlisaTvis dawesebuli vadis daucvelad uari Tqvas xelSekrulebaze.

433 zoiZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv. 410. 434 Medicus in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, S. 520, $ 314, RdNr. 4. 435 Medicus in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, S. 520, $ 314, RdNr. 6. 436 Sead. Gaier, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 314, RdNr. 8 („Sukzessivlieferungsvertrag“).

Page 69: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

68

umeteswilad xelSekrulebis moSlisa Tu xelSekrulebidan gasvlis safuZvelia valdebulebis darRveva, rac, cxadia, xelSekrulebis erT-erTi mxarisaTvis swored pativsadeb mizezad SeiZleba CaiTvalos, romlis arsebobisas mas, ssk-is 405-e muxlis Tanaxmad, ufleba aqvs, damatebiTi vadis uSedegod gasvlis Semdeg437 uari Tqvas xelSekrulebaze. aRniSnulis gaTvaliswinebiT, ssk-is 399-e muxlis me-2 nawili imgvarad unda ganimartos, rom, Tu pativsadebi mizezi saxelSekrulebo valdebulebis darRvevaa, aseT SemTxvevaSi grZelvadiani xelSekrulebis moSla dasaSvebi iqneba mxolod ssk-is 405-e muxliT dadgenili winapirobebis dacviT.438 kerZod, ssk-is 405-e muxli grZelvadian saxelSekrulebo urTierTobaSi valdebulebis darRvevis SemTxvevisTvis upiratesad gamosayenebeli moTxovnis samarTlebrivi safuZvelia. igi gamomricxav konkurencias warmoSobs ssk-is 399-e muxlTan mimarTebiT.439 Sesabamisad, ssk-is 399-e muxlis me-2 nawili ar unda iqnes ganmartebuli normis sityvasityviTi mniSvnelobiT,440 aramed, igi unda ganimartos normis azrisa da miznis Sesabamisad ise, rom gamoiricxos ssk-is 399-e muxlis borotad gamoyenebis SesaZlebloba. 2.2.2 xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi ssk-is 398-e muxlis pirvel nawilSi441 gaTvaliswinebulia SemTxveva, rodesac xelSekrulebis dadebis dros arsebuli xelSekrulebis Sinaarsis gansazRvrisaTvis arsebiTi garemoebebi xelSekrulebis dadebis Semdeg mniSvnelovnad icvleba da es mxareebs xelSekrulebis dadebis momentSi rom gaeTvaliswinebinaT, isini xelSekrulebas ar dadebdnen an dadebdnen sxva pirobebiT. aseT SemTxvevaSi kanonmdebelma gamarTlebulad miiCnia saxelSekrulebo boWvisagan im piris gaTavisufleba, romelic garemoebaTa cvlilebis Sedegad mniSvnelovnad da araTanazomierad zaraldeba. SedarebisaTvis, germanul samarTalSi saxelSekrulebo boWvis valdebulebisagan mxareTa gaTavisuflebis es SesaZlebloba samosamarTlo samarTliT Camoyalibda da igi kerZosamarTlebrivi

437 analogiuri Sedegi dgeba, Tu arsebobs ssk-is 405-e muxlis me-2 nawiliT gaTvaliswinebuli damatebiTi vadis dawesebis gamomricxavi garemoebebi. 438 Ggsk-is 314-e paragrafi ssk-is 399-e muxlis identuri Sinaarsis margulirebeli normaa. am paragrafis me-2 nawilis Tanaxmad, Tu pativsadebi mizezia saxelSekrulebo valdebulebis darRveva, aseT SemTxvevaSi xelSekrulebis moSla dasaSvebia mxolod germaniis samoqalaqo kodeqsis 323-e paragrafiT dadgenili damatebiTi vadis uSedegod gasvlis Semdeg. 439 Medicus in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, $ 314, RdNr. 17 ff. 440 ssk-is 399-e muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, „Tu safuZveli saxelSekrulebo valdebulebis darRvevacaa, xelSekrulebis moSla dasaSvebia mxolod naklovanebaTa aRmofxvrisaTvis dadgenili vadis uSedegod gasvlis an uSedego gafrTxilebis Semdeg. Sesabamisad gamoiyeneba 405-e muxlis me-2 nawili“. 441 Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 313-e paragrafis pirveli nawili.

Page 70: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

69

kanonmdeblobiT gamyarebuli keTilisindisierebis principis uzrunvelyofasa da mxareTa interesebis dabalansebas isaxavs miznad.442 pirs, romlis interesebic ilaxeba ama Tu im garemoebis Secvlis Sedegad, SesaZlebloba aqvs, moiTxovos xelSekrulebis misadageba Secvlil garemoebebTan. igi aseve uflebamosilia, uari Tqvas xelSekrulebaze, anu gavides xelSekrulebidan.443 Sesabamisad, xelSekrulebiT SeTanxmebuli valdebuleba xelSekrulebis mxareTaTvis mboWavia mxolod im SemTxvevaSi, Tu es boWva, xelSekrulebis dadebis dros arsebuli mxareTa interesebis gaTvaliswinebiT, gamarTlebulia valdebulebis Sesrulebis momentisaTvisac. Sesabamisad, zogadad moqmedi principia is, rom garemoebebi, romelTa gaTvaliswinebiTac daido xelSekruleba, arsebiTad ar unda iyos Secvlili valdebulebaTa Sesrulebis momentisaTvis.444 arsebiTia Tu ara ama Tu im garemoebis cvlileba da ramdenad uqmnis es cvlileba mxareTa interesebis balanss safrTxes,445 calkeuli SemTxvevis TaviseburebaTa gaTvaliswinebiT unda dadgindes. garemoebaTa cvlileba aSkara da arsebiT cvlilebad unda iqnes miCneuli mxolod im SemTxvevaSi, rodesac mxareebi an erT-erTi maTgani, am cvlilebis gaTvaliswinebis SemTxvevaSi, xelSekrulebas ar dadebda, an sxva SinaarsiT dadebda.446 Sesabamisad, aRniSnuli normis gamoyeneba mxolod im SemTxvevaSia marTebuli, Tu garemoebebi imdenad mniSvnelovnad Seicvala, rom xelSekrulebis erT-erT mxares saxelSekrulebo valdebulebis upirobo Sesruleba araTanazomierad mZime tvirTad awveba, rac, Tavis mxriv, mxareTa interesebisa da Tanabari SesaZleblobebis balanss udavod arRvevs. amasTan, movalisaTvis saxelSekrulebo valdebulebis Sesrulebis moTxovna Tanasworobisa da Tanazomierebis principebTan winaaRmdegobas qmnis.447

442 BGH Urteil vom 23.05.1951 – II ZR 71/50 (Düsseldorf), NJW, 1951, S. 604 („eine Berücksichtigung des Fortfalls der Geschäftsgrundlage grundsätzlich nur dann anerkannt, wenn mit Rücksicht auf den Geschäftszweck das Festhalten an dem Vertrag nach Treu und Glauben dem Verplichteten nicht mehr zugemutet werden kann, und der OGH ist in dieser Richtung noch weitergegangen, indem er die Durchbrechung des obersten Grundsatzes der Vertragstreue unter diesem Gesichtspunkt nur zur Vermeidung untragbarer, mit Recht und Gerechtigkeit unvereinbarer Ergebnisse zugel. hat“). 443 Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 313 BGB, Normzweck, RdNr. 1. 444 Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 313 BGB, Grundlagen, RdNr. 2. 445 Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 55. 446 Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 313 BGB, II Begriff, RdNr. 6. 447 Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 313 BGB, I Grundlagen, RdNr. 3 („Der Grundsatz der Vertragstreue gebietet darüber hinaus, vom Vertrag nur dann abzugehen, wenn eine derartig grundlegende Änderung der maßgeblichen Umstände vorliegt, dass ein weiteres Festhalten an der ursprünglichen Vertragsregelung zu einem untragbaren, mit Recht und Gerechtigkeit schlechthin nicht mehr zu vereinbarenden Ergebnis führen würde“); Sead. zoiZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv. 408.

Page 71: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

70

2.2.2.1 ssk-is 398-e muxliT dafuZnebuli moTxovnis safuZvlebi ssk-is 398-e muxli moTxovnis damfuZnebeli damoukidebeli safuZvelia im SemTxvevaSi, Tu piris interesebi garemoebaTa cvlilebiT arsebiTad ilaxeba da igi uflebamosilia, meore mxarisagan moiTxovos xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi. aRniSnuli SesaZloa miCneul iqnes pirvelad, mxaris mier upiratesad gansaxorcielebel, moTxovnad. am moTxovnis upiratesad ganxorcieleba gamomdinareobas ssk-is 398-e muxlis me-3 nawilidan, romlis Tanaxmad, `mxareebi jer unda Seecadon, rom xelSekruleba miusadagon Secvlil garemoebebs.~ xolo im SemTxvevaSi, Tu misadageba SeuZlebelia, an xelSekrulebis meore mxare aRniSnuls ar eTanxmeba, mxare, romlis interesebic Seilaxa, uflebamosilia, gavides xelSekrulebidan. Sesabamisad, ssk-is 398-e muxlis me-3 nawiliT gaTvaliswinebuli moTxovnis uSedegod ganxorcielebis an aRniSnulis ganxorcielebis SeuZleblobis SemTxvevaSi, uflebamosil pirs aqvs xelSekrulebidan gasvlis ufleba. es ufleba ssk-is 399-e muxlis448 specialuri SemTxvevaa, romelic, 399-e muxlis Semadgenlobisagan gansxvavebiT, vrceldeba nebismieri saxis, da ara mxolod grZelvadian, xelSekrulebebze. ssk-is 398-e muxli xelSekrulebidan gasvlis uflebis warmoSobis winapirobad erT-erT pativsadeb safuZvels, kerZod, xelSekrulebisaTvis arsebiTi garemoebis mniSvnelovan cvlilebas gansazRvravs. Sesabamisad, ssk-is 398-e muxli 399-e muxlTan mimarTebiT, udavod, sagamonakliso wessa da winapirobebs iTvaliswinebs da am ukanasknelis gamoyenebas gamoricxavs. garda amisa, ssk-is 398-e muxli ssk-is 405-e muxliT mowesrigebul xelSekrulebidan gasvlis uflebis damfuZnebeli regulirebisaganac gansxvavebul, sagamonakliso wess gansazRvravs. igi xelSekrulebidan gasvlis SesaZleblobas iTvaliswinebs maSinac ki, Tu ar arsebobs ssk-is 405-e muxliT dadgenili xelSekrulebidan gasvlisaTvis aucilebeli winapiroba – saxelSekrulebo valdebulebis darRveva. marTalia, ssk-is 398-e muxli awesrigebs xelSekrulebidan gasvlis uflebis warmoSobis sagamonakliso wessa da pirobebs da is ssk-is 405-e muxlis gamoyenebas gamoricxavs, Tumca ssk-is 398-e muxliT gaTvaliswinebuli Semadgenlobis arsebobisas xelSekrulebidan gasvla xorcieldeba zogadi wesis Sesabamisad. am uflebis realizebis SemTxvevaSi449 samarTlebriv Sedegs gansazRvravs da Sesabamis, xelSekrulebis dadebamde arsebuli pirvandeli mdgomareobis aRdgenis, moTxovnas afuZnebs ssk-is 352-e muxli ssk-is 398-e muxlTan urTierTkavSirSi.

448 Sead. ssk-is 399-e muxli, romelic pativsadebi safuZvlis arsebobis SemTxvevaSi awesrigebs xelSekrulebis moSlis uflebas. 449 Sead. ssk-is 355-e muxli.

Page 72: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

71

2.2.2.2 xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi fulis erTeulis msyidvelobaunarianobis cvlilebisas ssk-is 389-e muxlis Sesabamisad, `Tu gadaxdis valdebulebis dadgomamde gaizarda an Seicvala fulis erTeuli (kursi) an Seicvala valuta, movale valdebulia, gadaixados im kursiT, romelic Seesabameba valdebulebis warmoSobis dros. valutis gadacvlis SemTxvevaSi gadacvliT urTierTobebs safuZvlad unda daedos is kursi, romelic valutis Secvlis dRes arsebobda fulis am erTeulebs Soris.~ ssk-is 389-e muxlTan dakavSirebiT unda ganimartos `valdebulebis warmoSobis dro~ Tu momenti, romelsac es norma ukavSirebs arsebuli kursis Sesabamisad valdebulebis Sesrulebas. valdebulebis warmoSobis dro sityvasityviTi ganmartebis Sedegad aris dro, rodesac daido xelSekruleba.450 aRniSnuli interpretacia gamarTlebulia, rodesac saxezea fulis erTeulis gazrda an Semcireba, kerZod, e.w. fulis msyidvelobiTunarianobis Secvla.451 im SemTxvevaSi, Tu fulis erTeulis msyidvelobiTunarianobis cvlileba umniSvneloa, igi unda Sesruldes valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis warmoSobis momentisaTvis arsebuli kursis Sesabamisad. Tumca sakiTxavia, ramdenad SeiZleba aRniSnul regulirebas gamomricxavi Zala mieniWos ssk-Si 398-e muxlTan mimarTebiT, rodesac fulis msyidvelobiTunarianoba imdenad aSkarad da arsebiTad Seicvala, rom aRniSnuli cvlileba mniSvnelovnad azaralebs xelSekrulebis meore mxares. kanonmdebelma ssk-is 389-e muxliT moawesriga gamonaklisi, romelic miznad isaxavs fasTa stabilurobis uzrunvelyofas da momxmarebelTa dacvas.452 Sesabamisad, fulis msyidvelobiTunarianobis cvlilebis SemTxvevaSi gamarTlebulia, valdebulebis Sesruleba moxdes swored xelSekrulebis dadebis momentisaTvis arsebuli kursis Sesabamisad.453 im SemTxvevaSi, Tu SeTanxmebuli sazRauri sxva valutaSia gamoxatuli, movale ki valdebulebas adgilobriv valutaSi asrulebs,454 aseT SemTxvevaSi gaTvaliswinebul unda iqnes movalis mier valdebulebis

450 Sead. zoiZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv. 347; aseve ix., magaliTad, Sutschet, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 5. 451 Sead. zoiZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv. 346. 452 Grothe, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 244, RdNr. 17; Sead. `fasis miTiTebis Sesaxeb~ kanonis pirveli paragrafi („..Zum Zwecke der Unterrichtung und des Schutzes der Verbraucher und der Förderung des Wettbewerbs sowie zur Durchführung von diesen Zwecken...“, Gesetz über die Preisangaben vom 3. Dezember 1984, zuletzt geändert durch Art. 11 Zweites BürokratieabbauG vom 7. 9. 2007). 453 Sead. CantlaZe, nebis gamovlenis ganmarteba, pirgasamtexlos Semcireba, nominalizmis principi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2002 (5), gv. 174 („fuladi valdebulebis Sesrulebis dros moqmedebs e.w. nominaluri principi, e.i. principi imis Sesaxeb, rom vali nominalurad im TanxaSi unda daifaros, romlis Sesabamisadac iyo dadebuli xelSekruleba.“). 454 Sead. wkeplaZe, sasamarTlo praqtikis mimoxilva, fuladi valdebulebis gadaxda fuladi erTeulis kursis Secvlisas, qarTuli samarTlis mimoxilva 2003 (6), gv. 194.

Page 73: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

72

Sesrulebis momentisaTvis arsebuli gacvliTi kursi da ara xelSekrulebis dadebis momentisaTvis arsebuli kursi.455 kerZod, am ukanasknel SemTxvevaSi valdebulebis warmoSobis momenti viwro gagebiT ganimarteba da igi uSualod valdebulebis Sesrulebis drod unda iqnes miCneuli.456 ar aris gamokveTili ssk-is 389-e muxlis mimarTeba ssk-is 398-e muxliT gaTvaliswinebul regulirebasTan. kerZod, valutis kursisa Tu fulis erTeulis cvlileba SesaZloa, calkeul SemTxvevaSi, xelSekrulebis mniSvnelovan garemoebaTa cvlileba iyos. ssk-is 389-e muxli, ssk-is 398-e muxlisagan gansxvavebiT, fulis erTeulis msyidvelobiTunarianobis cvlilebis SemTxvevaSi, erTi SexedviT, gamoricxavs xelSekrulebis misadagebis SesaZleblobas. fulis erTeulis an kursis cvlilebis SemTxvevaSi ki iTvaliswinebs e.w. avtomatur misadagebas xelSekrulebis Secvlil garemoebasTan.457 ssk-is 389-e da 398-e muxlebis urTierTmimarTebis Sefasebis dros gaumarTlebelia ssk-is 389-e muxlis upiratesobis udavod aRiareba. am sakiTxze msjelobisas aucilebelia, calkeuli SemTxvevis gaTvaliswinebiT Sefasdes, ramdenad da ra SemTxvevebSi unda CaiTvalos fulis erTeulis an fulis kursis cvlileba imgvar cvlilebad, romelic xelSekrulebis arsze arsebiT zegavlenas axdens. kerZod, mxareTaTvis aRniSnuli cvlileba ramdenadaa iseTi garemoeba, romlis gaTvaliswinebis SemTxvevaSi isini an erT-erTi maTgani aRniSnul xelSekrulebas ar an sxva pirobebiT dadebda.458 ssk-is 398-e da 389-e muxlebis urTierTmimarTebaze msjelobisas unda dadgindes, ramdenad iyo mxareebis mier aRniSnuli garemoebis cvlileba winaswar ganWvretadi. amasTan, garemoebaTa cvlileba unda iyos aSkara da igi mZime Sedegebs unda iwvevdes movalisaTvis.459 ssk-is 389-e muxli ssk-is 398-e muxlTan mimarTebiT, ZiriTadad, unda CaiTvalos sagamonakliso normad, vinaidan igi awesrigebs uSualod fulis erTeulis, kursisa Tu valutis Secvlis SemTxvevaSi gansxvavebul samarTlebriv Sedegs.460 Tumca, ssk-is 389-e da 398-e muxlebis konkurenciis SemTxvevaSi, gaumarTlebelia ssk-is 389-e muxlis upiratesobis upirobo aRiareba da misi ssk-is 398-e muxlTan mimarTebiT gamomricxavi Zalis mqone regulirebad aRiareba. ssk-is 398-e muxlis umniSvnelovanesi winapirobaa xelSekrulebis dadebis Semdeg iseT garemoebaTa aSkara cvlileba, romelTa gaTvaliswinebis SemTxvevaSi SeuZlebelia, savaraudo iyos

455 Schmidt-Kessel in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 245, RdNr. 14. 456 fulis kursis cvlilebis SemTxvevaSi Sesruleba unda moxdes Sesrulebis adgilas gadaxdis momentisaTvis arsebuli kursis Sesabamisad. Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 244-e paragrafi („zur Zeit der Zahlung“). 457 Sead. Grothe, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 244, RdNr. 19. 458 Clausius, „Vertragskontinuität und Anpassungsbedarf“, NJW, 1998, S. 3148 ff. 459 Clausius, „Vertragskontinuität und Anpassungsbedarf“, NJW, 1998, S. 3150 f. 460 Sead. Grothe, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 244, RdNr. 19.

Page 74: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

73

xelSekrulebis dadebisadmi mxareebis (an erT-erTi mxaris) daintereseba. Sesabamisad, garemoebis cvlileba imdenad unda amZimebdes erT-erTi mxaris mdgomareobas, rom misgan xelSekrulebis upirobo Sesrulebis moTxovna araTanazomierad unda xelyofdes mis interesebs.461 Sesabamisad, Tu ganxiluli winapirobebi saxezea fulis erTeulis, misi kursisa Tu valutis cvlilebis saxiT, aseT SemTxvevaSi, ssk-is 398-e muxls, Sesabamisi samarTlebrivi SedegebiT, upiratesoba unda mieniWos, raTa dacul iqnes orive normis mizani.462 2.2.3 damatebiTi vadis dawesebis valdebulebisagan gaTavisuflebis safuZvlebs Soris winaaRmdegoba ssk-is 405-e muxlis Sesabamisad, xelSekrulebidan gasvlis winapirobaa valdebulebis darRveva da damatebiTi vadis uSedegod gasvla. amave muxlis me-2 nawilis a) qvepunqtis Sesabamisad, damatebiTi vadis gansazRvra saWiro ar aris, Tu aSkaraa, rom mas araviTari Sedegi ar mohyveba, magaliTad, rodesac movale damatebiT Sesrulebaze `erTmniSvnelovnad da sabolood acxadebs uars~.463 analogiuri Sedegi dgeba im SemTxvevaSi, Tu movalis mimarT warmoebs gakotrebis saqme an saxezea iseTi winapirobebi, romlebic movalis mier valdebulebis Sesrulebis SesaZleblobas erTmniSvnelovnad gamoricxavs.464 damatebiTi vadis dawesebis valdebuleba ar arsebobs, agreTve, ssk-is 405-e muxlis me-2 nawilis b) qvepunqtis Sesabamisad, Tu valdebuleba ar Sesrulda gansazRvrul vadaSi, xolo kreditorma urTierTobis gagrZeleba daukavSira valdebulebis droul Sesrulebas. amave muxlis me-2 nawilis g) qvepunqtis Sesabamisad, damatebiTi vadis gansazRvra saWiro ar aris aseve, Tu gansakuTrebuli safuZvlebidan gamomdinare, mxareTa ormxrivi interesebis gaTvaliswinebiT, gamarTlebulia xelSekrulebis dauyovnebliv moSla.465 ssk-is 394-e muxlis me-2 nawili, 405-e muxlis msgavsad, zianis anazRaurebis moTxovnis warmoSobis winapirobad gansazRvravs movalis mier vadis gadacilebis SemTxvevaSi (raSic nebismieri Seusrulebloba igulisxmeba466), kreditoris mier dawesebuli damatebiTi vadis uSedegod gasvlas. vadis daweseba ar aris saWiro amave muxlis me-3 nawilis Sesabamisad, `Tu aSkaraa, rom mas raime Sedegi ar mohyveba~, an `gansakuTrebuli garemoebebisa~ da `orive mxaris interesebis gaTvaliswinebiT~,

461 Sead. Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 49. 462 Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 36. 463 Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 281-e paragrafis me-2 nawilis pirveli alternativa (,,die Leistung unmissverständlich, endgültig und ernsthaft verweigert“). 464 Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 281, RdNr. 22. 465 Sead. Grothe, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 323, RdNr. 23, 25. 466 biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 38.

Page 75: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

74

gamarTlebulia zianis anazRaurebis moTxovnis dauyovnebliv ganxorcieleba. sadavoa, ramdenad aris gamarTlebuli, ssk-is 394-e muxlis me-3 nawilis me-2 alternativa farTod ganimartos ise, rom calkeul SemTxvevaSi moicvas ssk-is 405-e muxlis me-2 nawilis b) qvepunqtiT gaTvaliswinebuli SemTxveva. kerZod, Tu mxare xelSekrulebis droul Sesrulebas ukavSirebda `xelSekrulebis gagrZelebis interess~, xolo valdebuleba aRniSnul vadaSi ar Sesrulda, ramdenad mizanSewonilia, zianis anazRaurebis moTxovnasTan mimarTebiT, es garemoeba gavrceldes rogorc damatebiTi vadis dawesebisagan gaTavisuflebis safuZveli.467 ormxrivi interesebis gaTvaliswinebiT, zianis anazRaurebis dauyovnebliv moTxovna, rogorc wesi, gamarTlebulia, rodesac kreditorisaTvis damatebiTi vadis dawesebis moTxovna misi interesebis araTanazomier xelyofas iwvevs, maT Soris im SemTxvevaSic, rodesac mxarem xelSekrulebisadmi interesi valdebulebis droul Sesrulebas daukavSira, valdebuleba ki SeTanxmebul vadaSi ar Sesrulda.468 Sesabamisad, 394-e muxlis me-3 nawilis me-2 alternativis Tanaxmad, mxaris mier valdebulebis Seusrulebloba xelSekrulebiT SeTanxmebul vadaSi `gansakuTrebul garemoebad~ yovelTvis ar unda iqnes ganxiluli. calkeul SemTxvevaSi gasaTvaliswinebelia kumulaciur pirobad dadgenili mxareTa ormxrivi interesebi.469 xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis mimarT damatebiTi vadis dawesebis gamomricxavi safuZvlis analogiis wesiT gamoyeneba zianis anazRaurebis moTxovnis mimarT, gaumarTlebelia,470 vinaidan ssk-is 394-e muxlis me-3 nawili gansazRvravs sagamonakliso regulirebas saxelSekrulebo valdebulebis Seusruleblobis SemTxvevaSi zianis anazRaurebis moTxovnis warmoSobisaTvis damatebiTi vadis dawesebisagan kreditoris gaTavisuflebis Sesaxeb. Sesabamisad, mosamarTlis mier orive mxaris interesebis Sefasebis Sedegad unda gadawydes, aris Tu ara movalis mier zianis anazRaurebis moTxovnis dauyovnebeli ganxorcieleba konkretul SemTxvevaSi adekvaturi da Tanazomieri saSualeba. mxareTaA interesebis Sefaseba gulisxmobs Tanasworobisa da keTilsindisierebis principebis Sesabamisad mxareTa interesTa Sepirispirebas, romlis farglebSic

467 Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 281-e paragrafis me-2 nawili da 323-e paragrafis me-2 nawili. 468 Unberath, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 281, RdNr. 27. Sead. aseve Grothe, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 323, RdNr. 25. 469 Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 296 „Daraus lässt sich im Umkehrschluss folgern, dass der Gesetzgeber diesen Fall nicht als Fall der „besonderen Umstände“ (§ 281 II Alt. 2 bzw. § 323 II Nr. 3) ansehen wollte“; Ernst, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 281, RdNr. 59. 470 Jaensch, Der Gleichlauf von Rücktritt und Schadensersatz, NJW, 2003, 3613 f.; Sead. aseve Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 60 ff., 77; analogiasa da ukudaskvnasTan dakavSirebiT ix. aseve Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 175.

Page 76: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

75

aucilebelia movalis mier valdebulebis darRvevis simZimis, bralisa da kreditoris Sesrulebis mimarT arsebuli interesis gaTvaliswineba.471 Sesabamisad, zianis anazRaurebis moTxovnis dauyovnebeli ganxorcieleba calkeul SemTxvevaSi gaumarTleblad unda iqnes miCneuli, imis miuxedavad, rom movalem valdebuleba ar Seasrula SeTanxmebul vadaSi, xolo kreditori xelSekrulebis gagrZelebas swored droul Sesrulebas ukavSirebda. es Sedegi unda dadges maSin, Tu amgvari gadawyveta arsebiTad da araTanazomierad mZime Sedegebs warmoSobda movalisaTvis.472 2.2.4 pasuxismgeblobis gamomricxavi an Semamsubuqebeli regulireba xelSekrulebiT SesaZloa mxareTa Soris moxdes saxelSekrulebo valdebulebebTan mimarTebiT pasuxismgeblobis srulad an nawilobriv SezRudva an gamoricxva. pasuxismgeblobis xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli gansxvavebuli regulireba upiratesad gamosayenebeli debulebaa da gamoricxavs kanoniT gaTvaliswinebul moTxovnaTa warmoSobas, garda im SemTxvevisa, Tu aRniSnuli SeTanxmeba kanoniT dadgenil imperatiul normebs ewinaaRmdegeba da, Sesabamisad, ssk-is 54-e muxlis mixedviT, baTilia. igive wesi vrceldeba kanoniT gaTvaliswinebul sagamonakliso moTxovnis safuZvlebTan mimarTebiT, romelnic gansazRvraven pasuxismgeblobis gansxvavebul farglebsa da wess, rac SesaZloa, aseve gamoixatos moTxovnaTa ganxorcielebis gansxvavebul vadebsa da bralis gansxvavebul formaSi.473 gamomricxavi konkurencia udavod saxezea saxelSekrulebo da kanonismier moTxovnebsa Tu moTxovnis safuZvels Soris im SemTxvevaSi, Tu valdebulebis darRveva uSualod da mxolod saxelSekrulebo valdebulebis darRveviT gamoixateba. aseT SemTxvevaSi saxelSekrulebo moTxovnis samarTlebrivi safuZveli, rogorc wesi, ufro specialur da upiratesad gamosayenebel moTxovnis samarTlebriv safuZvlad unda iqnes miCneuli,474 gansakuTrebiT maSin, Tu saxelSekrulebo moTxovnis damfuZnebeli samarTlebrivi norma Semadgenlobis sagamonakliso winapirobas gansazRvravs. magaliTad, ssk-is 495-e muxlis Tanaxmad, Tu myidveli mewarmea, igi valdebulia, dauyovnebliv Seamowmos nivTi da naklis aRmoCenidan gonivrul vadaSi (an im vadaSi, ra vadaSic SesaZlebelia misTvis cnobili gamxdariyo naklis Sesaxeb) Seatyobinos amis Sesaxeb

471 Sead. Grothe, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 323, RdNr. 23, 28. 472 Tanazomierebasa da interesTa SefasebasTan dakavSirebiT Sead. Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 50, 72; aseve Ernst, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 281, RdNr. 57. 473 Sead. Hoffmann, Die Koordination des Vertrags- und Deliktsrechts in Europa, 2006, S. 36 474 Weber, Produkthaftung im belgischen Recht, 1998, S. 15-19.

Page 77: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

76

gamyidvels. winaaRmdeg SemTxvevaSi, igi kargavs naklis gamo meoradi moTxovnebis ganxorcielebis uflebas. ganxiluli regulireba pirdapir gansazRvravs mewarme myidvelis valdebulebas, romlis Seusruleblobis SemTxvevaSic ar warmoiSoba, ssk-is 487-e-489-e muxlebis moTxovnebis darRvevis miuxedavad, ssk-is 490-e da Semdgomi muxlebiT gaTvaliswinebuli moTxovnebi. ssk-is 495-e muxlis moTxovnis Seusruleblobis miuxedavad, SesaZlebelia ganxilul iqnes zianis anazRaurebis moTxovnis deliqtis safuZvelze warmoSoba. ssk-is 494-e muxliT gaTvaliswinebuli zianis anazRaurebis moTxovnis ganuxorcielebloba, nasyidobis momwesrigebeli specialuri normiT dakisrebuli movaleobis darRvevis

gamo, SesaZlebelia, avtomaturad ar niSnavdes imas, rom kreditors zianis anazRaurebis moTxovna erTmeva sxva moTxovnis safuZvlidan gamomdinare.

am TvalsazrisiT, mxedvelobaSia misaRebi ssk-is 495-e muxlis SemuSavebis mizani da misi urTierTmimarTeba ssk-is sxva normebTan. imis gaTvaliswinebiT, rom kanonmdeblis mizani swored nakliani nivTis miwodebisas mewarme myidvelisTvis nivTis drouli Semowmebisa da Setyobinebis valdebulebis dakisrebaa, am ukanasknelisTvis, ssk-is 992-e muxlis Semadgenlobis safuZvelze, zianis anazRaurebis moTxovnis warmoSobis daSveba gaumarTlebelia. ssk-is 494-e da 394-e muxlebis erTobliobidan aq gamoiricxeba ssk-is

992-e muxlis gamoyeneba, winaaRmdeg SemTxvevaSi, ssk-is 495-e muxlis mizani ganuxorcielebeli darCeba. deliqturi valdebulebis konteqstSi ar unda iqnes ganxiluli moqmedebebi, romlebic uSualod saxelSekrulebo urTierTobis

farglebSi xorcieldeba, winaaRmdeg SemTxvevaSi, nebismieri saxelSekrulebo valdebulebis braleuli darRveva, romlis safuZvelzec warmoiSva ziani, amave dros, deliqtad dakvalificirdeba.475 kanonmdeblis neba udavod ar aris deliqtebis momwesrigebeli debulebebis moqmedebis sferos amgvari gafarToeba.476 calkeuli SemTxvevis ganxilvisas sasamarTlom unda gamoikvlios, valdebulebis darRveva saxelSekrulebo urTierTobis farglebSi xorcieldeba, Tu gascda mis farglebs477 da Sesabamisad Seafasos, calkeuli SemTxvevis mimarT saxezea moTxovnis safuZvelTa gamomricxavi Tu alternatiuli konkurencia. sazRvris gavleba da gamijvna _ moTxovna warmoSobilia saxelSekrulebo Tu arasaxelSekrulebo valdebulebis darRvevis safuZvelze _ xSirad

475 qiravnobis xelSekrulebis maregulirebeli normebisa da deliqturi valdebulebis damfuZnebel moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurenciasTan dakavSirebiT ix. Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 195. 476 Cosack, Lehrbuch des Deutschen buergerlichen Rechts auf der Grundlage des Buergerlichen Gesetzbuchs fuer das Deutsche Reich, Band 1, 1898, S. 585; Isay, Die Geschaeftsfuehrung nach dem Buergerlichen Gesetzbuche fuer das Deutsche Reich, 1900, S. 399, Sead. aseve Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 196. 477 Sead. Weber, Produkthaftung im belgischen Recht, 1998, S. 15 ff.

Page 78: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

77

sakmaod rTulia da mosamarTlis gansakuTrebul Zalisxmevas saWiroebs.478 2.3. moTxovnis safuZvelTa alternatiuli konkurencia deliqturi da saxelSekrulebo moTxovnis safuZvelTa alternatiuli konkurencia SesaZloa dasaSvebad iqnes miCneuli mxolod im SemTxvevaSi, Tu valdebulebis darRveva, romelmac warmoSva ziani, udavod scdeba saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis farglebs. deliqtis Sesabamisi moTxovna saxelSekrulebo moTxovnebTan erTad erT safexurze SeiZleba ganixilebodes, Tu orive moTxovnis samarTlebrivi safuZvliT gaTvaliswinebuli Semadgenloba erTdrouladaa mocemuli.479 magaliTad, Tu naxmari avtomanqanis SeZenidan ramdenime dReSi myidveli avtomanqanis defeqtis gamo xvdeba avtosagzao SemTxvevis msxverpli da miiRebs sxeulis dazianebas, aseT SemTxvevaSi SesaZloa ganxilul iqnes moTxovnebi saxelSekrulebo ZiriTadi valdebulebis darRvevis gamo, Tuki saxezea nivTobrivi nakli, ssk-is 488-e muxlis gagebiT.480 Cveulebrivi sargeblobisaTvis vargisad CaiTvleba nivTi, rodesac misi gamoyeneba am nivTisaTvis miRebuli daniSnulebiT SesaZlebelia da misiT sargebloba gansakuTrebul safrTxes ar uqmnis SemZens an mesame pirebs.481 im SemTxvevaSi, Tu saxezea nakliani nivTi, ganixileba ssk-is kodeqsis 490-e da Semdgomi muxlebiT gaTvaliswinebuli meoradi moTxovnebis warmoSobis SesaZlebloba Sesabamis moTxovnaTa damfuZnebel zogad normebTan urTierTkavSirSi. garda amisa, gamyidvelis mier SesaZloa darRveuli iyos ara mxolod uSualod saxelSekrulebo ZiriTadi valdebuleba – nakliani nivTis gadacemis saxiT, aramed e.w. gansakuTrebuli `gulisxmierebis

valdebuleba~, ssk-is 316-e muxlis me-2 nawilis gagebiT. ganxilul SemTxvevaSi `gulisxmierebis valdebuleba~ myidvelis qonebisa Tu interesebisadmi yuradRebis gamoCeniT unda gamovleniliyo, rac aseve unda gulisxmobdes avtomanqanis defeqtis Sesaxeb informaciis miwodebas. aRniSnuli gulisxmiereba gamyidvels rom gamoevlina, SesaZloa ar damdgariyo avtosagzao SemTxveva da Sesabamisi ziani.482

478 Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 195. 479 Palandt/Sprau, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 823, RdNr. 5. 480 ssk-is 488-e muxlis Sesabamisad, nakliania nivTi, Tu igi SeTanxmebuli xarisxis (Tvisebebis matarebeli) ar aris, aseve, Tu ar aris vargisi xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli an Cveulebrivi sargeblobisaTvis; Sead. aseve Faust, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 434, RdNr. 57 („Erwartungshorizont eines vernünftigen Durchschnittskäufers“). 481 Faust, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 434, RdNr. 61. 482 Sead. BGH Urteil vom 11.02.2004 – VIII ZR 386/02 (OLG Saarbrücken), NJW, 2004, S. 1032; Berger/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 437, RdNr. 35.

Page 79: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

78

amgvarad, movalis mier informaciis miwodebis valdebulebis darRveva iwvevs zians,483 romlis anazRaurebis valdebuleba warmoiSoba ssk-is 494-e, 394-e, 316-e muxlis me-2 nawilisa da 318-e muxlis erTobliobis safuZvelze. sadavoa, ramdenad SeiZleba gulisxmierebis valdebulebis darRveva sxva meorad moTxovnaTa warmoSobis winapirobac gaxdes. ssk-is 494-e da 394-e muxlebis mixedviT, zianis anazRaurebis moTxovnis warmoSobis alternatiuli samarTlebrivi safuZveli aris ssk-is 992-e muxli, kerZod, piri, romelic sxva pirs ganzraxi an gaufrTxilebeli, marTlsawinaRmdego moqmedebiT miayenebs zians, valdebulia, aanazRauros es ziani.484 am normiT daculi sikeTe _ piris sicocxle, janmrTeloba, sakuTreba da sxva _ gansakuTrebuli dacvis Rirsi absoluturi sikeTea, rac araZiriTadi valdebulebis damfuZnebeli moTxovnis safuZvliT dacul RirebulebaTa identuria.485 Sesabamisad, im SemTxvevaSi, Tu saxezea myidvelis mier am Rirebulebebis marTlsawinaaRmdego braleuli xelyofa, romelmac gamoiwvia ziani, am zianis anazRaurebis moTxovna SesaZloa warmoiSvas ssk-is 992-e muxlis safuZvelze.486 amdenad, saxezea alternatiuli konkurencia saxelSekrulebo da deliqtur moTxovnis safuZvlebs Soris.487 marTalia, kanonismieri valdebulebis arsi da misi xelyofis Sedegad moTxovnis warmoSobis umTavresi winapiroba misi warmoSobis arasaxelSekrulebo safuZvelia,488 Tumca deliqturi moTxovnis safuZvlidan moTxovnis warmoSoba, saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi, SesaZloa, gamarTlebuli iyos, Tu xelyofa gascdeba saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis farglebs.! calkeuli SemTxvevis ganxilvisas xSirad rTuli gasamijnia, moTxovna warmoSobilia saxelSekrulebo Tu arasaxelSekrulebo valdebulebis darRvevis safuZvelze.489 am TvalsazrisiT, sayuradReboa germaniis Tanamedrove sasamarTlo praqtika, iseve rogorc doqtrina, romelic aRiarebs saxelSekrulebo da deliqtur moTxovnis safuZvelTa alternatiul konkurencias.490 am kuTxiT, es midgoma mniSvnelovnad gansxvavdeba germanul doqtrinaSi adre ganxiluli mkacri gamijvnisgan saxelSekrulebo da deliqtur

483 Gsell, Deliktsrechtlicher Eigentumsschutz bei „weiterfressendem“ Mangel, NJW, 2004, S. 1915; Sead. aseve vaSakiZe, keTilsindisiereba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis mixedviT – abstraqcia Tu moqmedi samarTali, qarTuli samarTlis mimoxliva, 2007 (10), gv. 48. 484 BGH Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW-RR, 1993, S. 1113 485 Sead. Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 43, 47; Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 242, RdNr. 25 f. 486 Sead. Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 86. 487 Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 14. 488 Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, 1899, S. 907. 489 Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 195. 490 BGH Urteil vom 16.09.1987 – VIII ZR 334/86 (Frankfurt), NJW, 1988, S. 52.

Page 80: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

79

moTxovnis safuZvlebs Soris, romelic saxelSekrulebo moTxovnis safuZvlebs arsebiTad upiratesad gamosayeneblad ganixilavda.491 amis miuxedavad, germanuli samarTali iTvaliswinebs saxelSekrulebo da deliqturi moTxovnis safuZvelTa alternatiuli konkurenciis aRiarebidan gamonaklisebs, rogorc sakanonmdeblo, ise sasamarTlo praqtikis TvalsazrisiT. magaliTad, pasuxismgeblobis SezRudvisa Tu gamoricxvis da xandazmulobis sakiTxebTan mimarTebiT, igi saxelSekrulebo moTxovnis safuZvels dResac upiratesad ganixilavs an, calkeul SemTxvevaSi, saxelSekrulebo moTxovnis safuZvlidan gamomdinare preferenciul pirobebs avrcelebs deliqturi moTxovnis safuZvlidan warmoSobil urTierTobaze.492 VI. moTxovnis safuZvelTa konkurencia naCuqari nivTis ukan gamoTxovis SemTxvevaSi Cuqebis xelSekrulebidan gasvlisa Tu uaris Tqmis safuZvelsa da am xelSekrulebis saciloobas Soris SeiZleba gamomricxavi konkurencia warmoiSvas. aseT SemTxvevaSi arsebiTia imis gansazRvra, Tu romeli normaa upiratesad gamosayenebeli misi specialuri bunebis gamo.493 erTi mxriv, mxedvelobaSia misaRebi xelSekrulebidan gasvlis safuZvlebi, rogorebicaa: ssk-is 529-e muxliT gaTvaliswinebuli dasaCuqrebulis mier mCuqeblis an misi axlo naTesavebis mimarT `mZime Seuracxyofis miyeneba~ an `didi umadurobis gamoCena~, da maTi mimarTeba ssk-is 74-e muxlis pirveli nawiliT regulirebul `SecdomasTan kontrahentis pirovnebis mimarT~, romelSic identobaSi Secdomis garda, aseve kontrahentis `pirad TvisebebSi~ Secdomaa gaerTianebuli.494 meore mxriv, gasaTvaliswinebelia ssk-is 530-e muxliT regulirebuli mCuqeblis `mZime mdgomareobaSi aRmoCena~, rac misi `sakuTari Tavis an mis kmayofaze myofi pirebis~ rCenis valdebulebis SeuZleblobas ganapirobebs, da masTan mWidrod dakavSirebuli ssk-is 398-e muxlis SemTxvevis mimarTeba, rodesac `aSkarad~ icvleba `garemoebebi, romlebic xelSekrulebis dadebis safuZveli gaxda~. garda amisa, xelSekrulebidan gasvlisa Tu saciloobis sxvadasxva safuZvlis urTierTmimarTeba ganapirobebs nivTis ukan dabrunebis moTxovnis safuZvlebis konkurencias. ssk-is 172-e muxlis Tanaxmad, mesakuTre uflebamosilia, mosTxovos mflobels misi sakuTrebis ukan dabruneba. Sesabamisad, es safuZveli gamoiyeneba im SemTxvevaSi, Tu mCuqebeli kvlav mesakuTrea, magaliTad, xelSekrulebis saciloobisa

491 ix. Schollmeyer, das Recht der einzelnen Schuldverhaeltnisse im Buergerlichen Geseztbuch, 2. Aufl., 1904, S. 233; aseve Isay, Die Geschaeftsfuehrung nach dem Buergerlichen Gesetzbuche fuer das Deutsche Reich, 1900, S 398. 492 Hoffmann, Die Koordination des Vertrags- und Deliktsrechts in Europa, 2006, S. 36. 493 Sead. gamomricxav konkurenciasTan dakavSirebiT, magaliTad, Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 37. 494 Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 329 da Semdgomi.

Page 81: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

80

da ssk-is 59-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad namdvili Secilebis Semdeg. amis sapirispirod, ssk-is 976-e muxlis pirveli nawiliT gaTvaliswinebulia usafuZvlo gamdidrebidan gamomdinare moTxovna, Tu garigeba baTilobis an sxva safuZvlis gamo `ar arsebobs, ar warmoiSoba an Sewyda SemdgomSi~. ssk-is 352-e muxlis pirveli nawili awesrigebs xelSekrulebaze `uaris Tqmis~ SemTxvevaSi miRebuli Sesrulebisa da sargeblis ukan dabrunebas, xolo amave muxlis me-2 nawili, – naturiT dabrunebis SeuZleblobis SemTxvevaSi, fulad anazRaurebas. 1. Cuqeba, rogorc moTxovnis damfuZnebeli xelSekruleba ssk-is 524-e muxlis Tanaxmad, `Cuqebis xelSekrulebiT mCuqebeli usasyidlod gadascems dasaCuqrebuls qonebas sakuTrebad misi TanxmobiT.~ amasTan, ssk-is 525-e muxlis pirveli da me-2 nawilebiT konkretdeba, rom `Cuqebis xelSekruleba dadebulad iTvleba~ moZravi nivTis SemTxvevaSi misi `gadacemis~, xolo uZravi nivTis SemTxvevaSi `sakuTrebis uflebis sajaro reestrSi registraciis momentidan~. amave muxlis me-3 nawiliT dadgenilia `Cuqebis dapirebis~ namdvlobisaTvis werilobiTi formis dacvis savaldebulooba. Sesabamisad, iqmneba STabeWdileba, rom saqarTvelos kanonmdeblobiT, Cuqebis xelSekrulebis dadebis ori saxe wesrigdeba: erT SemTxvevaSi, mxareTa uflebebisa da valdebulebebis warmoSoba ukavSirdeba valdebulebis Sesrulebas, xolo meore SemTxvevaSi, Sesrulebis momentisagan damoukideblad warmoiSoba da damokidebulia mCuqeblis nebis gamovlenisaTvis dadgenil damatebiTi winapirobis arsebobaze – mis werilobiT gamovlenaze. swored ssk-is 325-e muxlis mowesrigebidan gamomdinare, saqarTvelos iuridiul literaturaSi gavrcelebulia mosazreba, rom Cuqebis xelSekruleba dadebulad iTvleba uSualod nivTis usasyidlod gadacemis, anu saxelSekrulebo valdebulebis Sesrulebisa, da aRniSnulis miRebaze dasaCuqrebulis Tanxmobis Sedegad.495 miuxedavad amisa, ssk-is 524-e muxli ssk-is 327-e muxlis pirvel nawilTan urTierTkavSirSi, sxva valdebulebiTsamarTlebrivi xelSekrulebebis msgavsad, gansazRvravs Cuqebis xelSekrulebis dadebis winapirobas – mxareTa SeTanxmebas xelSekrulebis arsebiT pirobebze ori urTierTmfaravi nebis gamovlenis Sedegad. am SemTxvevaSi Cuqebis xelSekrulebis mxareebi avlenen saerTo nebas, romelic emTxveva am xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebis Sesrulebis moments. frazaSi _ xelSekrulebiT `mCuqebeli usasyidlod gadascems dasaCuqrebuls qonebas sakuTrebad misi TanxmobiT,~ _ amave dros, igulisxmeba mxareTa Tundac konkludenturi ormxrivi nebis gamovlena, anu xelSekruleba. amasTan, vinaidan Cuqeba calmxrivad mavaldebulebeli xelSekrulebaa, anu ZiriTadi valdebulebis

495 Sead., magaliTad: kaxaZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meoTxe, tomi I, 2001, gv. 70; aseve Wanturia, uZravi nivTebis sakuTreba, 1994, gv. 155.

Page 82: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

81

Sesruleba xelSekrulebis mxolod erT mxares ekisreba, am ukanasknelis mier ganxorcielebuli moqmedeba avlens nebas, usasyidlod gadasces meore mxares sakuTrebis ufleba qonebaze. dasaCuqrebulis mier qonebis miReba Tu `Tanxmoba~ ki misi sapasuxo nebis gamovlenaa. am zogadi sqemidan gamonaklisis saxiT `Cuqebis dapirebisas~ mCuqeblis analogiuri valdebuleba Sesrulebis momentisgan damoukideblad warmoiSoba. am SemTxvevaSi, mCuqebeli dasaCuqrebuls naCuqari nivTis gadacemis nacvlad aniWebs Sesabamisi qonebisa da masze sakuTrebis uflebis usasyidlod gadacemis moTxovnis uflebas.496 imis miuxedavad, rom, erTi SexedviT, es moTxovna ar warmoiSoba sxva valdebulebiTsamarTlebrivi xelSekrulebisaTvis damaxasiaTebeli tipuri formiT,497 mis arsSi arsebiTad araferi icvleba, garda imisa, rom erT-erTi mxaris nebis gamovlenisaTvis kanoniT dadgenilia savaldebulo formis dacva.498 germanul samarTlis sivrceSic Cuqebis dapirebisaTvis, anu Cuqebis Sesaxeb mCuqeblis mier gamovlenili nebis namdvilobisaTvis, aucilebelia savaldebulo sanotaro formis dacva.499 niSandoblivia, rom adreuli periodis germanul doqtrinaSi Cuqeba, iustinianes instituciebis msgavsad,500 sakuTrebis uflebis warmoSobis calmxriv nebayoflobiT aqtad ganixileboda.501 zogierT sxva, Tanamedrove samarTlebriv sistemaSic Cuqeba ar aris aRiarebuli damoukidebel, magaliTad, nasyidobisa Tu gacvlis xelSekrulebis msgavs, xelSekrulebad.502

saqarTvelos kanonmdeblobaSi Cuqebis xelSekrulebis mimarT Camoyalibebulia mkafio mowesrigeba. udavoa, rom Cuqebis xelSekrulebis namdvilobisaTvis aucilebelia ori urTierTmfaravi nebis gamovlenis arseboba.503 erT SemTxvevaSi, mCuqeblis mier gamoxatuli neba Cuqebis ganxorcielebaSi vlindeba, xolo Cuqebis dapirebis SemTxvevaSi, werilobiTi nebis gamovleniT. Cuqebis arsi arsebiTad vlindeba mCuqeblis nebis gamovlenaSi, romelic mimarTuli unda iyos sakuTari danakargis xarjze meore piris gamdidrebaze.504 amasTan, Cuqebis namdvilobisa da Sesabamisi 496 Otto, die Formerfordernisse der Schenkung nach Österreichischem Rechte, 1883, S. 101. 497 Sead. Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S 118, ff. 498 Sead. Cuqebis dapirebis nebis gamovlenis savaldebulo formasTan dakavSirebiT kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 283. 499 Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 518-e paragrafi, romelic Cuqebis dapirebisaTvis sanotaro formis savaldebuloobas iTvaliswinebs. ix. aseve avstriis samarTalTan dakavSirebiT Otto, die Formerfordernisse der Schenkung nach Österreichischem Rechte, 1883, S.102. 500 Sead., magaliTad, Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 2. 501 Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 4, 8. 502 magaliTad, inglisuri samarTali Cuqebas, misi calmxrivad mavalebeli bunebis gamo, ar miiCnevs xelSekrulebad. Sead. danelia, gamijvnis principi Cuqebis xelSekrulebis magaliTze, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2008, specialuri gamocema, gv. 51. 503 Sead. Шершеневичь, Учебникь Русского Гражданскаго Права, 1909, ст. 489. 504 Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 4; Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 2, Einzelne Obligationen, 1915, S. 156;

Page 83: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

82

valdebulebebis warmoSobisaTvis aucilebelia dasaCuqrebulis Tanxmoba, rogorc Cuqebis dapirebis, aseve Cuqebis realurad ganxorcielebis SemTxvevaSi. swored es ukanaskneli garemoeba adasturebs, rom Cuqeba xelSekrulebaa, vinaidan samarTlebrivi Sedegebis warmoSobisaTvis, sul mcire, ori urTierTmfaravi nebis gamovlenis arsebobaa saWiro. 2. Cuqebis xelSekrulebidan gasvlis winapirobebi da Sesabamisi moTxovnis safuZvlebi sakuTrebis uflebis, rogorc absoluturi uflebis uzrunvelyofis mizniT, Cuqebis xelSekrulebidan gasvla mxolod gamonaklisis saxiT daiSveba iseTi garemoebebis arsebobisas, romelnic warmoiSva Cuqebis xelSekrulebis dadebis Semdgom.505 2.1 Cuqebis xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis safuZveli umadurobisa da `mZime Seuracxyofis~ SemTxvevaSi ssk-is 529-e muxlis Sesabamisad, germanul samarTalSi gaTvaliswinebuli regulirebis msgavsad, Cuqeba SeiZleba `gauqmdes~, Tu dasaCuqrebuli `mZime Seuracxyofas miayenebs an did umadurobas gamoiCens mCuqeblis an misi axlo naTesavis mimarT.~506 amave muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, Tu Cuqeba `gauqmdeba~,507 maSin gaCuqebuli qoneba SeiZleba gamoTxovil iqnes mCuqeblis mier, xolo me-3 nawilis Sesabamisad, Cuqebis `gauqmeba~ SesaZlebelia ganxorcieldes gauqmebis safuZvlis Setyobidan erTi wlis ganmavlobaSi.508 Sesabamisad, ssk-is 529-e muxlis pirveli nawili adgens moTxovnis warmoSobisaTvis aucilebel winapirobebs, normis Semadgenlobas:509 mCuqeblis an misi axlo naTesavis mimarT dasaCuqrebulis mier xorcieldeba `mZime Seuracxyofis miyeneba~ an `didi umadurobis gamoCena~. aRniSnuli winapirobebis arsebobisas mCuqebeli ssk-is 529-e muxlis me-2 nawiliT uflebamosilia, namdvili da, Sesabamisad, ukve moqmedi xelSekruleba Zaladakargulad510 aqcios,511 anu `gaauqmos~ igi dasaCuqrebulisaTvis Sesabamisi SetyobinebiT.512

Tanamedrove qarTul iuridiul literaturaSi Sead. danelia, gamijvnis principi Cuqebis xelSekrulebis magaliTze, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2008, specialuri gamocema, gv. 56. 505 Sead. Jhering, der Kampf um das Recht, 1872, S. 125, aseve saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos pirveli kolegiis 2003 wlis 1 aprilis N1/2/155 gadawyvetileba. 506 Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 530-e paragrafi (Widerrunf der Schenkung). 507 namdvili nebis gamovlenis safuZvelze Cuqebis gauqmebasTan dakavSirebiT Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 531-e paragrafi (Widerrufserklärung). 508 Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 532-e paragrafi (Ausschluss des Widerufsrechts). 509 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 15. 510 „entkräften“. 511 Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 231 ff. 512 Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 2, Einzelne Obligationen, 1915, S.172.

Page 84: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

83

amasTan, Cuqebis gamoTxovasTan mimarTebiT bundovania, xelSekrulebis `gauqmeba~ xelSekrulebidan gasvliT xorcieldeba Tu misi Secilebis safuZvelze baTilobis moTxovniT: Tu mocemuli SemTxveva ganixileba Secilebis Sedegad baTilobis Sesabamis samarTlebrivi Sedegebis WrilSi, SesaZloa ssk-is 172-e muxli upiratesad gamosayenebel, ZiriTadi moTxovnis samarTlebriv safuZvlad iqnes miCneuli. aRniSnulis dazusteba mniSvnelovania, raTa SeirCes moTxovnis Sesabamisi samarTlebrivi safuZveli; Tu `gauqmeba~ ar gulisxmobs Secilebis Sedegad xelSekrulebis baTilad qcevas, sakuTrebis ufleba, rogorc germanuli,513 aseve qarTuli samarTlis Sesabamisad,514 gadasulia SemZenze da savindikacio moTxovnis safuZveli veRar gamoiyeneba.515 Cuqebis gauqmebis Setyobinebis ZalaSi Sesvla, anu namdviloba, avtomaturad warmoSobs mCuqeblis mier dasaCuqrebulisagan qonebis ukan gamoTxovis uflebas.516 aRniSnuli uflebisa Tu moTxovnis ganxorcielebis specialuri xandazmulobis vada moicavs mCuqeblis mier Cuqebis gauqmebis safuZvlis Setyobidan erT wels. 2.1.1 moTxovnis safuZvlis Semadgenloba ssk-is 529-e muxlis pirveli nawiliT gaTvaliswinebuli dasaCuqrebulis mier mCuqeblis an misi axlo naTesavebis mimarT `mZime Seuracxyofis miyeneba~ an `didi umadurobis gamoCena~, rogorc xelSekrulebis `gauqmebisa~ Tu xelSekrulebidan gasvlis safuZvlebi, Camoyalibebulia alternatiuli winapirobebis saxiT.517 orive alternativa xelSekrulebidan gasvlis, udavod, arastandartuli da sagamonakliso winapirobaa ssk-is 405-e muxliT gaTvaliswinebul savaldebulo winapirobasTan – valdebulebis darRvevasTan mimarTebiT. mCuqeblis an misi axlo naTesavis mimarT Seuracxyofa SesaZloa gamovlindes rogorc fizikur qmedebaSi, magaliTad, misi qonebis, sicocxlisa Tu janmrTelobisaTvis safrTxis SeqmnaSi, aseve sityvier SeuracxyofaSi.518 aseT `mZime Seuracxyofad~ unda CaiTvalos,

513 Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 929-e (Einigung und Übergabe) da 873-e paragrafebi (Einigung und Eintragung). 514 sakuTrebis uflebis gadacema saqarTvelos kanonmdeblobiT xorcieldeba uZravi qonebis SemTxvevaSi werilobiTi xelSekrulebisa da sajaro reestrSi registraciis Sedegad (ssk-is 183-e muxli), xolo moZravi nivTis SemTxvevaSi namdvili uflebis, kerZod samarTlebrivi safuZvlisa da nivTis mflobelobaSi gadacemis Sedegad (ssk-is 186-e muxli). 515 Sead. Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 15. 516 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 69; ix. aseve ssk-is 51-e muxlis pirveli nawili. 517 germaniis samoqalaqo kodeqsis 530-e paragrafi am winapirobebs adgens kumulaciur da ara alternatiul winapirobebad. ix., magaliTad, Palandt/Weidankaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 530, RdNr. 8. 518 Sead., magaliTad: Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 530, RdNr. 6; Gehrlein, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 530, RdNr. 4.

Page 85: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

84

magaliTad, eWvis sakmarisi safuZvlis ararsebobis miuxedavad, mCuqeblisaTvis danaSaulis an sxva ukanono qmedebis dabraleba.519 germanul samarTalSi aseT safuZvlad miCneul iqna aseve Ralati, magaliTad, im SemTxvevaSi, rodesac meuRleTa Soris Cuqebis, da ara TanasakuTrebis, uflebis warmomSobi saqorwino SeTanxmeba iyo dadebuli.520 Cuqebis `piradi xasiaTidan~ gamomdinare,521 gansakuTrebul umadurobad unda CaiTvalos mCuqeblis mier iseTi qmedebis ganxorcieleba, romelic mxareTa Soris, socialur-moraluri TvalsazrisiT Tu keTilsindisierebis principis gaTvaliswinebiT, miuRebeli da naklebad mosalodnelia.522 amasTan, eWvs ar unda iwvevdes, rom mCuqeblis mier dasaCuqrebulis aseTi qmedebis winaswar gaTvaliswinebis SemTxvevaSi, Cuqebis xelSekruleba ar daideboda. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmartebiT, `ssk-is 529-e muxlis Sinaarsidan aSkarad Cans, rom dasaCuqrebulis arazneobrivi saqcielis Semfasebeli TviTon mCuqebelia, razec metyvelebs normaSi arsebuli gamonaTqvamebi: `qoneba SeiZleba gamoTxovil iqnes mCuqeblis mier~, `Cuqeba SeiZleba gauqmdes erTi wlis ganmavlobaSi mas Semdeg, rac mCuqebeli Seityobs im garemoebis Sesaxeb, romelic mas Cuqebis gauqmebis uflebas aZlevs.~ marTalia, sasamarTlo ganmartavs, rom Cuqebis moSlas iwvevs ara yovelgvari zneobis sawinaaRmdego moqmedeba, aramed mZime Seuracxyofa da didi umaduroba. Tumca, Tu ra saxis Seuracxyofaa pirisaTvis mZime, an ras miiCnevs did umadurobad, es sakiTxi, sasamarTlos ganmartebiT, mxolod konkretuli subieqtis _ mCuqeblis Sefasebis sagani SeiZleba iyos.523 udavod gasaziarebelia saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmarteba imasTan dakavSirebiT, rom gansakuTrebuli umaduroba da mZime Seuracxyofa SefasebiTi kategoriaa, Tumca miuRebelia aRniSnulis dadgenis Sefasebisas mxolod mxaris Tvalsawieris gaTvaliswineba. aRniSnuli winapirobebis arsebobis Sefasebisas mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli rogorc mCuqeblis garemoebebis aRqma, e.w. subieqturi

519 BGH Urteil vom 23.05.1984 – IVa ZR 229/82 (Hamburg), NJW, 1984, S. 2089 f. 520 Sead. BGH Urteil vom 09.07.2008 – XII ZR 179/05 (OLG Jena), NJW, 2008, S. 3277, aseve Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 530, RdNr. 7. 521 Sead. Jhering, der Kampf um das Recht, 1872, S. 125. 522 ix.: Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 2, Einzelne Obligationen, 1915, S. 170 f.; Gehrlein, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 530, RdNr. 4; Sead. aseve: OLG Köln Urteil vom 25.03.1981 – 2 U 3/81, NJW, 1982, S. 390 („Der Ehebruch des Ag., verstärkt durch die verbotene Eigenmacht hinsichtlich des Schmucks der Ast., erfüllt die Voraussetzungen des „groben Undanks". Jede Schenkung beruht auf einer besonderen persönlichen Verbundenheit der Beteiligten oder schafft sie. Zerstört der Beschenkte diese Beziehung, dann darf der Schenker daraus die Konsequenz ziehen. Das ist der Grundgedanke des § 530 I BGB, eines gesetzlichen Anwendungsfalles der Lehre vom Wegfall der Geschäftsgrundlage, gedacht für die Konstellation, daß der Schenker ein bestimmtes Verhalten des Beschenkten erhofft, in dieser Erwartung jedoch grundlegend enttäuscht wird.“). 523 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 86.

Page 86: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

85

Tvalsawieri, aseve mosamarTlis obieqturi Sefaseba,524 Tu rogor aRiqvamda am garemoebebs imave pirobebSi myofi sxva adamiani.525 Sesabamisad, gansakuTrebiT mniSvnelovania, yovel konkretul SemTxvevaSi, sasamarTlom mxareTa interesebis Sefasebis, aseve Tanazomierebisa da keTilsindisierebis principis Sesabamisad miiRos gadawyvetileba Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis winapirobebis arseboba-ararsebobis Sesaxeb.526 2.1.2 samarTlebrivi Sedegi ssk-is 529-e muxlis me-2 nawili adgens samarTlebriv Sedegs, romelic mCuqebels amave muxlis pirveli nawiliT mowesrigebuli winapirobebis arsebobisas aniWebs uflebas, `gaauqmos~ Cuqebis xelSekruleba da moiTxovos naCuqari nivTis ukan dabruneba.527 amasTan, sasamarTlo praqtika udavod miiCnevs, rom Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis moTxovnis ufleba mxolod mCuqebels aqvs.528 Sesabamisad, ssk-is 529-e muxli Cuqebis xelSekrulebidan gasvlis specialuri moTxovnis safuZvelia, vinaidan is gansazRvravs moTxovnis warmoSobis winapirobebs da aseve am winapirobebis arsebobisas damdgar Sesabamis samarTlebriv Sedegs. germanuli samarTlisagan gansxvavebiT, romelic nivTis ukan gamoTxovas usafuZvlo gamdidrebis samarTliT mowesrigebuli moTxovnis safuZvelze amyarebs,529 saqarTvelos kanonmdeblobiT, valdebulebiTi xelSekrulebis gauqmebis moTxovnis safuZvlidan uSualod gamomdinareobs nivTis ukan dabrunebis moTxovnis ufleba. baTilobis samarTlebrivi Sedegebisagan gansxvavebiT, ssk-is 172-e muxliT gaTvaliswinebuli moTxovnis safuZveli ar gamoiyeneba, vinaidan nivTze sakuTrebis ufleba mCuqebels aRar aqvs. am SemTxvevaSi mCuqeblis mier namdvili uflebis, anu Cuqebis xelSekrulebis, safuZvelze xdeba nivTis da masze arsebuli sakuTrebis uflebis dasaCuqrebulisaTvis gadacema. amdenad, ssk-is 529-e muxli, germaniis samoqalaqo kodeqsis 530-e da 531-e paragrafebisagan gansxvavebiT, uSualod gansazRvravs moTxovnis uflebas, kerZod Sesabamis samarTlebriv Sedegs. aRniSnuli, germanuli regulirebisagan gansxvavebiT, mxolod Cuqebis gauqmebis uflebas ki ar

524 BGH Urteil vom 23.05.1984 – IVa ZR 229/82 (Hamburg), NJW, 1984, S. 2089 („Die Würdigung eines Verhaltens als schwere Verfehlung, die den groben Undank des Beschenkten zum Ausdruck bringt, liegt allerdings weitgehend im tatrichterlichen Ermessen.“). 525 Sead. Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 2, Einzelne Obligationen, 1915, S. 171. 526 BGH Urteil vom 23.05.1984 – IVa ZR 229/82 (Hamburg), NJW, 1984, S. 2089. 527 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 7. 528 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 85. 529 ix. germaniis samoqalaqo kodeqsis 812-e da Semdgomi paragrafebi. Sead. Gehrlein, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 531, RdNr. 2; Hoppenz in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 531, RdNr. 2.

Page 87: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

86

warmoSobs,530 aramed afuZnebs gauqmebis Semdeg nivTis ukan gamoTxovis uflebasac. Sesabamisad, igi specialuri moTxovnis damoukidebel samarTlebriv safuZvlad unda iqnes miCneuli. 2.2 mZime mdgomareoba ssk-is 530-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, naCuqari nivTis gamoTxova dasaSvebia, rodesac mCuqebeli Cuqebis Semdeg `mZime mdgomareobaSi aRmoCnda da ar SeuZlia sakuTari Tavis, an mis kmayofaze myofi pirebis rCena.~ brunvis stabilurobis gaTvaliswinebiT, rogorc wesi, aRniSnuli ufleba droSi izRudeba.531 kerZod, igi SesaZloa arsebobdes manamde, sanam arsebobs mCuqeblis mier ganxorcielebuli sikeTis Sedegebi an mis sanacvlod miRebuli upiratesobiT dasaCuqrebuli kvlav gamdidrebulia.532 kerZod, ssk-is 530-e muxlis pirveli nawilis meore winadadebis Tanaxmad, mCuqebeli uflebamosilia, dasaCuqrebulisagan moiTxovos naCuqari nivTi im SemTxvevaSi, Tu igi realurad kvlav arsebobs, anu igi kvlav dasaCuqrebulis sakuTrebaSi unda iyos.533 dasaCuqrebulis mier Sesabamisi nivTis gasxvisebis an sxvagvarad gankargvis SemTxvevaSi, igi ar unda gaTavisufldes ukan dabrunebis valdebulebisagan. es Sedegi gansakuTrebiT im SemTxvevaSi dgeba, Tu dasaCuqrebulis mier naCuqari nivTiT miRebuli upiratesoba an sargebeli saxezea.534 gasaTvaliswinebelia, rom ssk-is 530-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, naCuqari nivTis gamoTxovis ufleba mCuqebels aqvs mxolod dasaCuqrebulisgan, da ara nebismieri mesame pirisagan, vinaidan Cuqeba piradi xasiaTis urTierTobaa uSualod xelSekrulebis mxareebs Soris.535 530 ix. germaniis samarTalSi, magaliTad, Hoppenz in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 531, RdNr. 2. 531 Pollack, Der Schenkungswiderruf insbesondere seine Vererblichkeit, 1886, S. 12. 532 Sead. ssk-is 530-e muxlis pirveli nawilis meore winadadeba, romlis Sesabamisad, piri uflebamosilia, moiTxovos gaCuqebulis ukan dabruneba, Tu igi `mZime mdgomareobaSi aRmoCnda da ar SeuZlia sakuTari Tavis an mis kmayofaze myofi pirebis rCena~, maSin Tu gaCuqebuli nivTi kvlav arsebobs. 533 Sead. vrclad saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2007 wlis 7 ivnisis #as-73-419-07 ganCineba. 534 Sead. Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 529 RdNr. 1. ff., aseve Palandt/Sprau, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 818, RdNr. 34. 535 Sead. Pollack, Der Schenkungswiderruf insbesondere seine Vererblichkeit, 1886, S. 13. 535 ix. germaniis samarTalSi, magaliTad, Hoppenz in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 531, RdNr. 2. 535 Pollack, Der Schenkungswiderruf insbesondere seine Vererblichkeit, 1886, S. 12. 535 Sead. ssk-is 530-e muxlis pirveli nawilis meore winadadeba, romlis Sesabamisad, piri uflebamosilia, moiTxovos gaCuqebulis ukan dabruneba, Tu igi `mZime mdgomareobaSi aRmoCnda da ar SeuZlia sakuTari Tavis an mis kmayofaze myofi pirebis rCena~, maSin Tu gaCuqebuli nivTi kvlav arsebobs. 535 Sead. vrclad saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2007 wlis 7 ivnisis #as-73-419-07 ganCineba. 535 Sead. Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 529 RdNr. 1. ff., aseve Palandt/Sprau, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 818, RdNr. 34.

Page 88: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

87

ssk-is 530-e muxlis pirveli nawili gansazRvravs rogorc naCuqari nivTis ukan gamoTxovis uflebis warmoSobis winapirobebs (mCuqeblis mZime mdgomareobaSi aRmoCena), aseve Sesabamis samarTlebriv Sedegs (ukan moiTxovos dasaCuqrebulisagan naCuqari nivTi); aseve amave muxlis pirveli da meore nawilebi iTvaliswinebs im gamonaklis SemTxvevebs, rodesac naCuqari nivTis ukan gamoTxovis ufleba ar warmoiSoba. eWvs ar iwvevs, rom ganxiluli norma moTxovnis damoukidebeli safuZvelia. amasTan, ssk-is 530-e muxlis pirveli nawili nivTis gamoTxovis damoukidebel safuZvlad SeiZleba ganxilul iqnes mxolod maSin, Tu nivTi fizikurad kvlav arsebobs da Tu dasaCuqrebuls ar daukargavs masze sakuTrebis ufleba. nivTis ararsebobis SemTxvevaSi igi moTxovnis damoukidebeli safuZveli aRar iqneba da nivTis ukan dabrunebis moTxovna warmoiSoba ssk-is 530-e muxlis ssk-is 352-e an 976-e da Semdgom muxlebTan urTierTkavSirSi. amasTan, ssk-is 530-e muxliT gaTvaliswinebuli moTxovnis winapirobaa iseT garemoebaTa arsebiTi cvlileba, romelTa gaTvaliswineba gamoricxavda xelSekrulebis dadebas. Sesabamisad, ssk-is 530-e muxlis regulireba ssk-is 398-e muxliT mowesrigebuli xelSekrulebidan gasvlis uflebis warmoSobis Semadgenlobas emsgavseba da mis erT-erT, specialur normaSi gaTvaliswinebul, gamovlinebad SeiZleba iqnes miCneuli. Sesabamisad, calkeul SemTxvevaSi, SesaZloa, sadavo iyos ssk-is 398-e da 530-e muxlebis urTierTmimarTeba. ssk-is 530-e muxlis pirveli nawili naCuqari nivTis ukan gamoTxovis moTxovnis damoukidebel safuZvlad ver ganixileba im SemTxvevaSi, Tu naCuqari nivTi aRar aris mesakuTris sakuTrebaSi an obieqturad aRar arsebobs. aseT SemTxvevaSi, ukan dabrunebis moTxovna SesaZloa warmoiSvas an ssk-is 530-e da 352-e muxlebis, an ssk-is 530-e da 976-e da Semdgomi muxlebis urTierTkavSirSi, maTi kumulaciis safuZvelze.536 ssk-is 530-e muxliT gaTvaliswinebuli moTxovna ar warmoiSoba, Tu dasaCuqrebuli naCuqaris ukan dabrunebis SemTxvevaSi mZime mdgomareobaSi aRmoCndeba, anu rCeba im aucilebeli sarCos gareSe, romelsac igi naCuqari nivTiT iRebda.537 winapirobaa is, rom am Semosavlis gareSe dasaCuqrebuli araTanazomierad mZime mdgomareobaSi unda aRmoCndes. savinis mier Cuqebis gauqmebis erT-erT safuZvlad ganixileba SemTxveva, rodesac mCuqebels Cuqebis Semdgom SeeZina Svilebi.538 es ukanaskneli

536 Sead. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 86. 537 Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 529, RdNr. 2 f. 538 Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 228.

Page 89: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

88

SemTxveva exmianeba ssk-is 530-e muxliT gaTvaliswinebuli moTxovnis mizansa da arss. miuxedavad amisa, savinisagan gansxvavebiT, Tanamedrove samarTalSi naklebada aris gasaTvaliswinebeli is mizezi, ris gamoc gauaresda mCuqeblis materialuri mdgomareoba. es SesaZloa iyos maT Soris Svilebis SeZenac, Tumca aseve nebismieri saxis Semosavlis wyaros dakargva, an sxva misgan damoukidebeli garemoeba.539 garda amisa, gasaTvaliswinebelia ssk-is 530-e muxlis me-2 nawilis mowesrigeba, romlis Sesabamisad, mCuqebels ar warmoeSoba, amave muxlis pirveli nawilis winapirobebis arsebobis miuxedavad, nivTis ukan gamoTxovis ufleba, Tu man Tavi mZime mdgomareobaSi Caigdo ganzraxi an uxeSi gaufrTxileblobiT.540 2.3 araZiriTadi valdebulebis darRveva Cuqebis xelSekrulebis mowesrigeba cxadyofs, rom Cuqebis xelSekrulebidan gasvla mxolod kanoniT zustad gansazRvrul gansakuTrebul SemTxvevebSia SesaZlebeli. amasTan, kanonmdeblis mier Cuqebis xelSekrulebis TavSi mowesrigebul debulebaTagan arcerTi ar Seicavs xelSekrulebidan gasvlis uflebis damfuZnebel regulirebas dasaCuqrebulis mier valdebulebis darRvevis gamo. erTi SexedviT, es gasagebicaa, vinaidan Cuqeba calmxrivad mavaldebulebeli xelSekrulebaa. arsebobs gansxvavebuli xedvac. magaliTad, dernburgis mixedviT, Cuqebis xelSekruleba SesaZloa afuZnebdes dasaCuqrebulis garkveul valdebulebas, Tumca mxolod im SemTxvevaSi, Tu igi xelSekrulebiT pirdapir ikisra Tavad dasaCuqrebulma.541 `Cuqebis xelSekruleba~, romliTac dasaCuqrebuls SesaZloa ekisrebodes garkveuli valdebulebis Sesruleba, aRar Seesabameba Cuqebis, rogorc calmxrivad mavaldebulebeli xelSekrulebis, klasikur saxes. dasaCuqrebulis valdebulebis warmoSoba Cuqebis xelSekrulebis arss ewinaaRmdegeba da masze am ukanasknelis maregulirebeli normebi, rogorc wesi, ar unda gavrceldes.542 aseTi xelSekruleba, ssk-is 340-e muxlis Tanaxmad, Sereuli tipis xelSekrulebaa da, Sesabamisad, misi kvalifikaciis dros mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli is normebi, romlebic arsebuli xelSekrulebis Sesrulebis arsTan yvelaze axlos dganan. Sesabamisad, `ormxrivad mavaldebulebeli Cuqebis xelSekrulebis mimarT~ upiratesad gamosayenebelia sxva ormxrivad mavaldebulebeli

539 Sead. ssk-is 530-e muxlis msgavsi mowesrigeba germaniis samoqalaqo kodeqsis 528-e paragrafSi. 540 Sead. Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 529, RdNr. 1 f.: kaxaZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meoTxe, tomi I, 2001, gv. 79. 541 Sead. Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 2, Einzelne Obligationen, 1915, S. 162. 542 Gehrlein, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 516, RdNr. 6.

Page 90: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

89

xelSekrulebebis (magaliTad, nasyidobis, gacvlis, momsaxurebis Tu nardobis) momwesrigebeli da maTgan gamomdinare damoukidebeli moTxovnis damfuZnebeli safuZvlebi. garda amisa, imoqmedebs valdebulebiTi samarTlis zogad nawilSi mocemuli iseTi moTxovnis safuZvlebi, rogorebicaa ssk-is 405-e da 352-e, aseve 394-e muxlebi, romelTa gamoyenebis sfero, rogorc wesi, SezRudulia calmxrivad mavaldebulebel xelSekrulebebTanAmimarTebiT.543 valdebuleba, romlis arsebobac Cuqebis xelSekrulebis SemTxvevaSi ar unda gamoiricxos, aris ssk-is 316-e muxlis me-2 nawiliT gaTvaliswinebuli `gulisxmierebis~ valdebuleba: `Tavisi Sinaarsisa da xasiaTis gaTvaliswinebiT valdebuleba SeiZleba yovel mxares akisrebdes meore mxaris uflebebisa da qonebisadmi gansakuTrebuli gulisxmierebas~. imis miuxedavad, `gulisxmiereba~ keTilsindisierebis principidan nawarmoeb, misgan damoukidebel Tu mxolod mis damakonkretebel institutad ganixileba,544 ssk-is 316-e muxlis me-2 nawilidan, udavod, gamomdinareobs valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis nebismieri monawilis valdebuleba, gaufrTxildes `meore mxaris uflebebsa da qonebas~ da, Sesabamisi urTierTobis `Sinaarsisa da xasiaTis gaTvaliswinebiT~, ar dauSvas maTi araTanazomieri xelyofa. saqarTvelos kanonmdeblobiT, Cuqebis xelSekruleba, udavod, valdebulebiTsamarTlebrivi xelSekrulebis saxea da, Sesabamisad, igi xelSekrulebis mxareebs Soris swored iseT valdebulebiTsamarTlebriv urTierTobas afuZnebs, romelzec vrceldeba ssk-is 316-e muxlis me-2 nawilis moTxovna. saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos ganmartebiT, Cuqebis xelSekrulebiT, marTalia, dasaCuqrebuls ar ekisreba sapasuxo Sesruleba dasaCuqrebulis mimarT, xelSekrulebis usasyidlo bunebidan gamomdinare, Tumca dasaCuqrebuls ekisreba „zneobrivad qcevis valdebuleba.“ es darRveva ki Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis sagamonakliso SemTxvevis winapirobaa.545 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmartebiT, ssk-is 529-e muxlis Sesabamisad, kanonmdebeli dasaCuqrebuls mCuqeblisagan qonebrivi sikeTis usasyidlod miRebis sanacvlod akisrebs zneobrivad qcevis valdebulebas. `zneobriv faseulobaTa dacva am SemTxvevaSi xdeba Cuqebis xelSekrulebis gauqmebiT, rasac Tan axlavs saTanado

543 Sead. aseve Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 234. 544 Sead.: kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 92 da Semdgomi; ioseliani, keTilsindisierebis principi saxelSekrulebo samarTalSi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2007, specialuri gamocema, gv. 60; vaSakiZe, keTilsindisiereba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis mixedviT – abstraqcia Tu moqmedi samarTali, qarTuli samarTlis mimoxliva, 2007 (10), gv. 18. 545 Sead. saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2003 wlis 1 aprilis #1/2/155, gadawyvetileba.

Page 91: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

90

samarTlebrivi Sedegi – mCuqeblisaTvis gaCuqebuli nivTis sakuTrebaSi dabruneba.~546 Sesabamisad, `gulisxmierebis~, „zneobrivad qcevisa“ Tu `zneobriv faseulobaTa~ dacvis valdebulebis xelyofa SesaZloa, e.w. araZiriTadi valdebulebis darRvevad iqnes miCneuli da, mCuqebels, gamonaklisis saxiT, mieces Cuqebis xelSekrulebis `gauqmebis~ ufleba. aseTi midgoma srul SesabamisobaSi iqneboda ssk-is 316-e muxlis me-2 nawilis mowesrigebis arsTan da uzrunvelyofda Cuqebis xelSekrulebis farglebSi keTilsindisierebisa Tu gulisxmierebis valdebulebidan gamomdinare samarTlebrivi Sedegebis moqmedebas. miuxedavad amisa, umjobesia, ssk-is 529-e muxlis mowesrigebiT gamoxatuli kanonmdeblis neba, Cuqebis xelSekrulebis gauqmeba daeqvemdebaros mxolod gansakuTrebul safuZvlebs, CaiTvalos ssk-is 316-e muxlis me-2 nawilis mowesrigebis arsis specialur dakonkretebad. Sesabamisad, dasaCuqrebulis mier gulisxmierebis valdebulebis darRvevad unda CaiTvalos mxolod gansakuTrebuli SemTxvevebi, romlebic ssk-is 529-e muxlis Semadgenlobidan gamomdinareobs. mosamarTlem calkeuli SemTxvevis gaTvaliswinebiT, ssk-is 529-e muxlisa da 316-e muxlis me-2 nawilis Semadgenlobebi urTierTkavSirSi unda ganmartos ise, rom miRweul iqnes aRniSnul regulirebaTa mizani.547 3. gasvlisa da sxva moTxovnis safuZvelTa konkurencia Cuqebis xelSekrulebis `gauqmeba~ xorcieldeba calmxrivi miRebasavaldebulo nebis gamovleniT dasaCuqrebulis mimarT.548 Cuqebis gauqmebis Setyobineba namdvilia im momentidan, rodesac Sesabamisi nebis gamovlena moeqceva mimRebis Zalauflebis sferoSi da mas realuri SesaZlebloba eqneba, gaecnos aRniSnuls.549 Sesabamisad, Cuqebis gauqmeba xorcieldeba meore mxaris mimarT nebis gamovleniT,550 romelic, Secilebisa Tu xelSekrulebidan gasvlis msgavsad, ganxorcielebisTanave warmoSobs Sesabamis iuridiul Sedegs. amgvarad, Cuqebis gauqmeba kanonmdeblis mier pirisaTvis miniWebuli Zalauflebaa, calmxrivad, anu meore mxaris Tanaqmedebis gareSe, gamoiwvios sasurveli samarTlebrivi Sedegi.551 igi mimarTuli unda

546 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 86. 547 Sead. Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 2, Einzelne Obligationen, 1915, S. 171. 548 Sead. ssk-is 51-e muxli da germaniis samoqalaqo kodeqsis 130-e paragrafi, aseve ix. Hoppenz in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 531, RdNr. 1. 549 Wendtland, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 130, RdNr. 9. 550 Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 2, Einzelne Obligationen, 1915, S.172. 551 ix., magaliTad, Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 15, RdNr. 69 („Gestaltungsrecht“).

Page 92: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

91

iyos valdebulebiTsamarTlebrivi xelSekrulebis gauqmebisaken da masSi miTiTebuli iyos Cuqebis gauqmebis safuZveli.552 Cuqebis gauqmebis moTxovna SesaZlebelia mimarTuli iyos uSualod dasaCuqrebulis mimarT. Sesabamisad, mCuqeblis mier aRniSnuli moTxovnis ganxorcieleba SesaZlebelia mxolod meore mxaris sicocxlis ganmavlobaSi.553 Tavis mxriv, moTxovnis wardgenis ufleba aqvs piradad mCuqebels.554 Sesabamisad, memkvidreebze es ufleba mxolod im SemTxvevaSi gadava, Tu mCuqeblis mier gardacvalebamde wardgenilia moTxovna amis Taobaze. dernburgi marTebulad ganixilavs SemTxvevebs, rodesac naCuqari nivTis gamoTxovis ufleba, udavod, unda gadavides memkvidreebze, magaliTad, rodesac dasaCuqrebulma mCuqebels mouspo sicocxle an sxvagvarad ganzraxi da marTlsawinaaRmdego qmedebiT xeli SeuSala mCuqeblis mier xelSekrulebis gauqmebas.555 sadavoa da bundovani `Cuqebis gauqmebis~ arsi da misi samarTlebrivi buneba. gasaanalizebelia, es aris xelSekrulebidan gasvlis specialuri Semadgenloba, Secileba Tu maTgan damoukidebeli moTxovnis damfuZnebeli ufleba. Tu Cuqebis gauqmeba, ssk-is 529-e muxlis gagebiT, an naCuqari nivTis gamoTxova, ssk-is 530-e muxlis Sesabamisad, xelSekrulebidan gasvlis mniSvnelobiT gamoiyeneba, SesaZloa ssk-is 405-e an 398-e muxlebis ssk-is 352-e muxlTan urTierTkavSirSi gamoyeneba. amis sapirispirod, Tu xelSekrulebis gauqmeba dakvalificirdeba Secilebad, ssk-is 74-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, samarTlebrivi Sedegebis dadgoma daukavSirdeba ssk-is 172-e an ssk-is 976-e da Semdgomi muxlebis winapirobebis arsebobas. SedarebisaTvis, arc germanul samarTalSi gamoyenebuli termini `gamoTxova~556 ar aris ualternativo da marTebuli. igi gamoiyeneba aseve nebis gamovlenis gamoTxovasTan mimarTebiT da, bunebrivia, ver iqneba identuri Sinaarsis gamomxatveli. nebis gamovlenis gamoTxovis SemTxvevaSi saqme exeba miRebasavaldebulo nebis gamovlenas, romelic jer ar gamxdara namdvili da misi gamoTxova xdeba am nebis gamovlenis misvlamde an misvlisTanave. amis sapirispirod, Cuqebis xelSekrulebasTan mimarTebiT, `gamoTxova~ mimarTulia Cuqebis namdvili xelSekrulebis gauqmebaze. 3.1 mimarTeba saciloobasTan

552 Gehrlein, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 531, RdNr. 1. 553 Sagviny, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, 1841, S. 233. 554 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 85, aseveHHoppenz in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 530, RdNr.3. 555 Dernburg, die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des Deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 2, Einzelne Obligationen, 1915, S.171. 556 Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 130-e paragrafis pirveli nawilis me-2 winadadeba („widerruf“).

Page 93: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

92

ssk-is 529-e muxlis alternatiuli winapirobebi, udavod, emsgavseba ssk-is 74-e muxliT gaTvaliswinebul Secilebis erT-erT safuZvels, romelic Secdomis arsebiTobasa da garigebis saciloobas ukavSirebs Secdomas kontrahentis pirovnebaSi da mis pirad Tvisebebs. bunebrivia, calkeuli SemTxvevis kvalifikacia, ssk-is 74-e muxlis pirveli nawiliT dadgenili winapirobebis Sesabamisad, warmoSobs ssk-is 59-e muxlis me-2 nawiliT gaTvaliswinebul Secilebis uflebas. Secilebis ganxorcielebis SemTxvevaSi ki warmoiSoba ssk-is 172-e an 976-e muxlebiT gaTvaliswinebuli moTxovnebi, mimarTuli naCuqari qonebis ukan dabrunebasa Tu gamoTxovaze. Tavis mxriv, Sesabamisi moTxovna SesaZlebelia, akmayofilebdes ssk-is 529-e muxlis winapirobebsac, rac, udavod, moTxovnis safuZvelTa alternatiul konkurencias ganapirobebs. analogiurad unda dakvalificirdes mCuqeblis mier Cuqebis Secilebis moTxovna, rodesac is, ssk-is 74-e muxlis pirveli nawilis an Secdomis sxva safuZvlis gamo, ganaxorcielebs Secilebas, ssk-is 59-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad, da naCuqari nivTis ukan dabrunebas iTxovs, ssk-is 172-e muxlis Sesabamisad. msgavsad unda moxdes Cuqebis xelSekrulebis farglebSi arsebuli nebismieri saciloobisa Tu baTilobis safuZvlis arsebobis SemTxvevaSi arsebuli moTxovnis safuZvelTa ganxilva, Tu Sesabamisi moTxovna rogorc saxelSekrulebo, ise baTilobisa Tu saciloobisa nebismier sxva SemTxvevaSi identuria. 3.2 gasvlis zogadi safuZvlis konkurencia specialurTan gansxvavebulad wydeba sakiTxi ssk-is 529-e muxlisa da 405-e muxlis urTierTmimarTebis TvalsazrisiT im SemTxvevaSi, Tu xelSekrulebis gauqmeba ganimarteba xelSekrulebidan gasvlad. ssk-is 529-e muxli damoukidebel moTxovnis safuZvlad ganixileba, vinaidan igi amomwuravad gansazRvravs rogorc normis Semadgenlobas, ise Sesabamis samarTlebriv Sedegsac. Sesabamisad, ssk-is 352-e muxli SesaZloa gamoyenebul iqnes rogorc damatebiTi, damxmare moTxovnis safuZveli mxolod im SemTxvevaSi, Tu ssk-is 529-e muxli calkeul SemTxvevasTan mimarTebiT specialur wess ar gansazRvravs. Sesabamisad, ssk-is 352-e muxli aseT SemTxvevaSic garkveuli daTqmiT unda gavrceldes imgvarad, rom misi gamoyenebiT ar iqnes xelyofili ssk-is 529-e muxlis dacviTi funqcia, mis specialur normad mowesrigebiT kanonmdeblis mier dasaxuli mizani.557 Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis safuZvlis amomwuravad momwesrigebeli ssk-is 530-e muxli, ZiriTadad, gamomricxav konkurenciaSia ssk-is 398-e muxlTan, vinaidan is garemoebebi, romelTa Secvlac SesaZloa gaxdes Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis safuZveli,

557 Sead. Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 293.

Page 94: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

93

specialuri normebiT aris mowesrigebuli da isini upiratesad gamosayenebeli moTxovnis safuZvlebia, ssk-is 398-e muxlTan mimarTebiT. Sesabamisad, ssk-is 398-e muxlis gamoyenebis sfero, rogorc wesi, ar vrceldeba Cuqebis xelSekrulebaze. ssk-is 530-e muxlis, rogorc sagamonakliso regulirebis, mizania, erTi mxriv, dasaCuqrebulis sakuTrebis uflebis dacva da, meore mxriv, gansakuTrebuli, kanoniT zustad gansazRvruli, garemoebebis arsebobisas, mCuqeblis interesebis dacva. ssk-is 398-e muxlis gamoyeneba Cuqebis xelSekrulebasTan mimarTebiT safrTxes uqmnis specialur regulirebaTa miznis uzrunvelyofas, kerZod, mxareTa interesebis wonasworobas.558 amdenad, ssk-is 398-e muxli SesaZloa Cuqebis xelSekrulebasTan mimarTebiT gamoyenebul iqnes mxolod 530-e muxlis miznebis gaTvaliswinebiT, masTan mWidro kavSirSi, rac mis damoukidebel, uflebis damfuZnebel normad gamoyenebas gamoricxavs.Y moTxovnaTa alternatiul konkurenciad unda iqnes ganxiluli SemTxveva, rodesac ssk-is 529-e an 530-e muxliT warmoSobili moTxovnis paralelurad mCuqebels aqvs naCuqari nivTis sanacvlod kompensaciis moTxovnis ufleba559 352-e an/da 976-e muxlebis Sesabamisad. SemTxvevis Tavisebureba isaa, rom, ssk-is 529-e, 352-e da 172-e muxlebis safuZvelze, Tu nivTis ararsebobis gamo SeuZlebelia Tavad nivTis ukan gamoTxova, ssk-is 976-e da 352-e muxlebis Sesabamisad, nivTis sanacvlo kompensaciis moTxovna kvlav agrZelebs arsebobas. 3.3 mimarTeba usafuZvlo gamdidrebasTan usafuZvlo gamdidrebis maregulirebeli normebis gamoyeneba, Cuqebis gauqmebis Sedegad nivTis ukan gamoTxovis TvalsazrisiT, safuZvels moklebulia im SemTxvevaSi, Tu `Cuqebis xelSekrulebis gauqmeba~ xelSekrulebidan gasvlad ganixileba. aseT SemTxvevaSi ssk-is 529-e muxli amomwuravad awesrigebs Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis safuZvels, iseve rogorc moTxovnis samarTlebriv Sedegs. Sesabamisad, ssk-is 976-e da Semdgom muxlebTan mimarTebiT igi specialuri normaa, da maTTan gamomricxav konkurenciaSi imyofeba. miuxedavad amisa, ssk-is 976-e da Semdgomi muxlebis gamoyeneba, SesaZloa, calkeul SemTxvevaSi, mizanSewonilad iqnes miCneuli. es dasaSvebia, Tu Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis safuZvlis paralelurad saxezea Secilebis safuZveli motyuebis an Secdomis saxiT da unda moxdes xelSekrulebis gauqmebis Secilebad ganmarteba. am SemTxvevaSi normis ganmarteba nebis gamovlenis WeSmariti Sinaarsis dadgenas emsaxureba, Tumca mxolod nebis gamomvlenis subieqturi neba ar aris gadamwyveti. upiratesad gasaTvaliswinebelia miRebasavaldebulo nebis gamovlenis ganmartebis SemTxvevaSi e.w.

558 OLG Karlsruhe Urteil vom 09.09.1988 – 10 U 32/88, NJW, 1989, S. 2136. 559 kaxaZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meoTxe, tomi I, 2001, gv. 78.

Page 95: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

94

mimRebis Tvalsawieri, mis mier obieqturad aRqmadi neba.560 sakmarisi ar aris mxolod imis dadgena, Tu ra iyo nebis gamomvlenis Sinagani neba da arc is, Tu rogor gaigo es nebis gamovlenis mimRebma, aramed unda gairkves obieqturi SefasebiT rogor SeiZleboda aRqmuliyo Sesabamisi nebis gamovlena.561 amgvarad, nebis gamovlenis ganmartebis dros gasaTvaliswinebelia yvela is garemoeba, romlebic mxareTa Soris arsebuli urTierTobebis farglebSia mocemuli. aseT SemTxvevaSi ssk-is 976-e da Semdgomi muxlebis gamoyeneba mizanSewonilia, Tu saxeze ar aris ssk-is 172-e muxlis savindikacio moTxovnis wayenebis winapirobebi. gasaziarebelia saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendacia, romlis Tanaxmad, sasamarTlo ssk-is 529-e muxlis Semadgenlobis arsebobisas usafuZvlo gamdidrebis normebis gamoyenebas mxolod im SemTxvevaSi miiCnevs dasaSvebad, rodesac ssk-is 529-e muxlis regulirebiT dasaxuli mizani – mCuqeblis interesebis dacva _ sxvagvarad ver miiRweva,562 dasaCuqrebulis mier kanonis gverdis avlisa an uflebis borotad gamoyenebis gamo.563 saqarTvelos sasamarTlo praqtikaSi damkvidrebuli poziciis Tanaxmad, `Tu dasaCuqrebuli sasamarTlo gadawyvetilebis kanonier ZalaSi Sesvlis Semdeg Caidens ganzrax qmedebas, romlis Sedegadac SeuZlebeli xdeba gadawyvetilebis aRsruleba da naCuqari nivTis amoReba (nivTis gasxviseba, ganadgureba, moxmareba da a.S.), misi Rirebuleba SeiZleba amoRebul iqnes dasaCuqrebulisagan usafuZvlo gamdidrebis Sedegad warmoSobili valdebulebiTi urTierTobebis momwesrigebeli normebis Sesabamisad anu sasamarTlo gadawyvetilebis kanonier ZalaSi Sesvlis Semdeg dasaCuqrebulis zemoaRniSnuli qmedeba ganixileba rogorc usafuZvlo gamdidreba, radganac mesakuTris uflebamosilebis realizaciis samarTlebrivi safuZveli dasaCuqrebuls ukve aRar gaaCnda. rac Seexeba arabraleul, anu gaufrTxilebel qmedebebs dasaCuqrebulis mxridan, romelTa Sedegadac SeuZlebelia naCuqrobis sagnis naturiT dabruneba, ver gaxdeba misgan sagnis Rirebulebis amoRebis safuZveli.~564 sagnis Rirebulebis kompensaciis moTxovnis arsebobis aRiareba mxolod im SemTxvevaSia gamarTlebuli da dasaSvebi, Tu gamdidrebis niSnebi

kvlav arsebobs, kerZod, naCuqari nivTis gankargva moxda sanacvlo upiratesobis miRebiT.565 3.4 xelSekrulebidan gasvlis Secilebad konversia

560 Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 253. 561 ix. ssk-is 52-e muxli. Sead. CantlaZe, nebis gamovlenis ganmarteba, pirgasamtexlos Semcireba, nominalizmis principi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2002 (5), gv. 170. 562 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 85 da Semdgomi. 563 Sead. aseve Benecke, Gesetzesumgehung im Zivilrecht, 2004, S. 205 ff. 564 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 85 da Semdgomi. 565 Schwab, Münchener Kommentar zum BGB, Band 5, 5. Aufl., 2009, § 818, RdNr. 160.

Page 96: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

95

imis miuxedavad, Tu nebis gamovlena obieqturad aRqmadia rogorc xelSekrulebidan gasvla, igi SesaZloa, ganimartos Secilebad. ssk-is me-60 muxlis Tanaxmad, Tu baTili garigeba akmayofilebs sxva garigebisaTvis gaTvaliswinebulö moTxovnebs, es ukanaskneli baTili garigebis adgils ikavebs im SemTxvevaSi, Tu mxareebs surT misi namdviloba. calmxrivi miRebasavaldebulo nebis gamovlenis SemTxvevaSi, gadamwyvetia nebis gamomvlenis neba, Tumca SesaZloa, sasamarTlom aRniSnuli konversia ganixilos, miuxedavad imisa, arsebobs Tu ara nebis gamomvlenis mier gamoxatuli survili, kerZod, rodesac misi potenciuri SesaZlo neba Secnobadi da savaraudoa. es Sedegi misaRebia, magaliTad, maSin, Tu mas surs xelSekrulebis dadebamde arsebuli pirvandeli mdgomareobis aRdgena, Tumca es xelSekrulebidan gasvliT ganxorcieldeba Tu SecilebiT, misTvis arsebiTad mniSvnelovani ar aris.566 konversiis aucilebeli winapiroba aris pirveladi nebis gamovlenis baTiloba. igi saxezea, Tu, magaliTad, xelSekrulebidan gasvla ganxorcielebulia imgvarad, rom kanoniT dadgenil winapirobebs ar akmayofilebs. Sesabamisad, igi, ssk-is 54-e muxlis mixedviT, kanoniT dadgenil wess ewinaaRmdegeba da baTilia. Cuqebis xelSekrulebis gauqmebis SemTxvevaSi, xelSekrulebidan gasvla baTili aRmoCndeba, Tu gansakuTrebuli umadurobis faqti ver dasturdeba, Tumca udavoa dasaCuqrebulis mier garigebis dadebis mizniT motyuebis, an mCuqeblis mxridan dasaCuqrebulis pirovnebis TvisebebSi Secdoma, ris Sesabamisadac saxezea Secilebis erTi an ramdenime safuZveli. ssk-is 976-e muxlis gamoyeneba SesaZloa aseve gamarTlebuli iyos, Tu konkretul SemTxvevasTan dakavSirebiT sasamarTlo ver iRebs gadawyvetilebas mxolod ssk-is 529-e muxls Sesabamisad. sasamarTlom unda daasabuTos, rom saxezea kanonmdeblis mier daugegmavi xarvezi, romlis Sevsebis mizniT sasamarTlo valdebulia, analogiis wesiT gamoiyenos ssk-is 352-e an ssk-is 976-e da Semdgomi muxlebi. aRniSnul normaTa analogiis wesiT gamoyenebisas saxelmZRvanelo umniSvnelovanesi principi is aris, rom zogadi norma SezRuduli farglebiT unda gavrceldes. Sesabamisad, misma gamoyenebam safrTxe ar unda Seuqmnas specialuri normiT dasaxuli miznis ganxorcielebas, ar Selaxos misi dacviTi funqcia.567 ori an ramdenime damoukidebeli moTxovnis safuZvlis erToblivad da garkveuli SezRudvebiT gamoyenebis SemTxvevas urTierTzegamvlen568 konkurenciasac uwodeben..569

566 Ahrens in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 140, RdNr. 10. 567 Sead. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 37, 51; ix. aseve Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 297. 568 „einwirkende“. 569 Sead., magaliTad: Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 86; Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 19. analogiurad wydeba sakiTxi

Page 97: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

96

VII. moTxovnis safuZvelTa konkurencia Sromis xelSekrulebis moSlisas SromiTsamarTlebrivi da sxva kerZosamarTlebrivi normebi da, Sesabamisad, am normebidan gamomdinare moTxovnebi erTmaneTTan mimarTebiT gamomricxav an alternatiul konkurenciaSi imyofebian. erTi SexedviT, udavoa, rom im SemTxvevaSi, Tu SromissamarTlebrivi moTxovna arsebobs, is ufro specialurad unda iqnes ganxiluli, masTan SedarebiT ufro zogad kerZosamarTlebriv moTxovnasTan mimarTebiT. Sesabamisad, misi arseboba unda gamoricxavdes sxva kerZosamarTlebrivi moTxovnebis ganxorcielebas. miuxedavad amisa, sagulisxmoa, rom SromissamarTlebrivi specialuri normis SemuSavebis mizani swored dasaqmebulisaTvis dacvis upiratesi reJimis gansazRvraa da Tu specialuri normidan adekvaturi dacva ar gamomdinareobs, misi mowesrigebis sferos siviwrovis miuxedavad, man SeiZleba ar Caanacvlos zogadi samoqalaqosamarTlebrivi mowesrigeba. Sesabamisad, ar aris gamoricxuli, rom SromiTsamarTlebriv da valdebulebiTsamarTlebriv moTxovnas Soris erTgvari alternatiuli konkurencia warmoiSvas. is, Tu romeli moTxovnis ganxorcielebas mieniWeba upiratesoba calkeul SemTxvevaSi, dasaqmebulis interesebis adekvatur realizebazea damokidebuli da gadawydeba dacvis standartiT gaTvaliswinebuli miznis ukeT miRwevis konteqstSi. 1. SromiTsamarTlebrivi urTierTobebis mowesrigebis arsi 2006 wlidan moqmedi saqarTvelos Sromis kodeqsis570 SemuSavebis erT-erTi ZiriTadi mizani ekonomikur stabilurobasa da Sromis Tavisuflebas Soris adekvaturi balansis dacvaa.571 saxelmwifos mizani individTa interesebis realizebis uzrunvelyofisas SromiTi urTierTobis mxareebis uflebebis im moculobiT mowesrigebas gulisxmobs, rac aucilebelia `saerTo harmoniis~ aRsadgenad.572 Sromis samarTlis mizani, Tavisi istoriuli ganviTarebis Tanaxmad, aris dasaqmebulis dacva misi interesebis usafuZvlo da araTanazomieri xelyofisagan.573 1.1 qvemdebareobis principi da Tanazomieri dacvis standarti SromiTi xelSekruleba sxva valdebulebiTsamarTlebrivi xelSekrulebebisgan `qvemdebareobis~ principis moqmedebiT gansxvavdeba,

deliqturi da saxelSekrulebo moTxovnis safuZvelTa konkurenciisas, rodesac xandazmulobis vadebTan mimarTebiT xdeba maTi Serwyma Tu `urTierTzegavlena~. 570 saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 2006 wlis 19 ivnisi, #23, 183-e muxli. 571 Frankenstein, Der Arbeitsschutz, 1896, S. 14 f. 572 Lehmkuhl, Die sociale Fragen und die staatliche Gewalt, 2. Aufl., 1893, S. 21; Sead. aseve ssk-is me-10 muxlis me-3 nawili. 573 Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 611, RdNr. 2 ff; Lingemann in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 611, RdNr. 16; Lieb, Arbeitsrecht, 8. Aufl., 2003, S. 4; Benecke, Gesetzesumgehung im Zivilrecht, 2004, S. 205 ff.

Page 98: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

97

rac damsaqmeblis miTiTebis uflebis sakanonmdeblo aRiarebasa574 da dasaqmebulisaTvis adekvaturi dacvis uzrunvelyofiT vlindeba.575 sayuradReboa, rom me-20 saukunis dasawyisisaTvis SromiTi xelSekruleba ganimarteboda rogorc ormxrivad mavaldebulebeli valdebulebiTsamarTlebrivi xelSekruleba, romliTac xelSemkvreli mxareebi samuSaos Sesrulebis sanacvlod anazRaurebis gadaxdas iTvaliswineben.576 Sesabamisad, am periodis doqtrinaSi Sromis xelSekrulebis ori ZiriTadi maxasiaTebeli ikveTeba: samuSao da anazRaureba.577 Sromis xelSekrulebis ganmartebisas girke scdeba am or elements da saubrobs qvemdebareobaze, rasac avtori `pirovnul-samarTlebrivi~ da gansakuTrebul ndobaze dafuZnebuli SromiTi urTierTobisaTvis damaxasiaTebel Tvisebad ganixilavs.578 qvemdebareobis principi, rogorc SromiTsamarTlebrivi urTierTobis umTavresi elementi, TandaTan ualternativo gaxda.579 Sromis xelSekrulebis Tavisebureba kargad aris Camoyalibebuli saqarTveloSi, 1920 wlis Sromis xelSekrulebis Sesaxeb kanonis580 pirvel muxlSi, romlis Tanaxmad, Sromis xelSekrulebiT `daqiravebuli Tavis samuSao Zalas aZlevs sxva pirs – damqiravebels _ gansazRvruli, ganusazRvreli, an garigebuli samuSaos damTavrebamde da valdebuli xdeba, damqiraveblis mier naCvenebi gansazRvruli saxis moqmedeba Seasrulos sasyidliT – samuSao fasiT...~581 es ganmarteba cxadyofs, rom Sromis xelSekrulebis farglebSi daqiravebuli valdebulia, samuSao Seasrulos damqiraveblis miTiTebebis Sesabamisad, (damqiraveblis mier `naCvenebi gansazRvruli saxis moqmedebebi,~ romelic samuSaos Sinaarss gansazRvravs), ris sanacvlodac damqiravebeli valdebulia, mas gadauxados Sesabamisi anazRaureba. frangul doqtrinaSi damkvidrebulia msgavsi midgoma, romlis Tanaxmad, SromiTi xelSekruleba sxva valdebulebiTsamarTlebrivi xelSekrulebisagan imiT gansxvavdeba, rom dasaqmebuli valdebulia, samuSao Seasrulos piradad, daqvemdebarebul mdgomareobaSi.582

574 Sead. adeiSvili/kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2003 (6), gv. 4 da Semdgomni. 575 Sead.: kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 7. 576 Hess, Einfache und höhere Arbeit, 1905, S. 25. 577 Lotmar, Der Arbeitsvertrag nach dem Privatrecht des deutschen Reiches Band 1, 1902, S. 53; Sead. Coing, Europäisches Privatrecht, Band 2, 19. Jahrhundert, Überblick über die Entwicklung des Privatrechts in den ehemals gemeinrechtlichen Ländern, 1985, S. 195. 578 Gierke, Deutsches Privatrecht, Band 3, 1917, S. 594. 579 Coing, Europäisches Privatrecht, Band 2, 19. Jahrhundert, Überblick über die Entwicklung des Privatrechts in den ehemals gemeinrechtlichen Ländern, 1985, S. 197. 580 ix. saqarTvelos demokratiuli respublikis samarTlebrivi aqtebis krebuli, 1990, saqarTvelos damfuZnebeli krebis da respublikis mTavrobis 1920 wlis 14 agvistos kanoni Sromis xelSekrulebis Sesaxeb. 581 Sromis xelSekrulebis Sesaxeb kanonis pirveli muxli. 582 adeiSvili/kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis mimoxliva, 2003 (6), gv. 10.

Page 99: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

98

saqarTvelos Sromis kodeqsis me-2 muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, `SromiTi urTierToba aris Sromis organizaciuli mowesrigebis pirobebSi dasaqmebulis mier damsaqmeblisaTvis samuSaos Sesruleba anazRaurebis sanacvlod.~ garda amisa, saqarTvelos Sromis kodeqsis me-3 muxlis me-3 nawilis Tanaxmad, `dasaqmebuli aris fizikuri piri, romelic SromiTi xelSekrulebis safuZvelze, damsaqmeblisaTvis asrulebs garkveul samuSaos.~ Sesabamisad, dasaqmebuli aris piri, romelic valdebulia imyofebodes sxvis samsaxurSi,583 xolo „sxvis samsaxurSi yofnis valdebuleba“ Tavis TavSi gulisxmobs, upirveles yovlisa, dasaqmebulis daqvemdebarebas damsaqmebelze.584 aRniSnuli moiazreba aseve `organizaciuli mowesrigebis pirobebSic~, romelic swored damsaqmeblis mier samuSao pirobebis mowesrigebas, maT dadgenasa da dasaqmebulis mier am pirobebisadmi daqvemdebarebas gulisxmobs. Tanamedrove doqtrinaSi udavod aris miCneuli qvemdebareobis principi SromiTi xelSekrulebis ZiriTad maxasiaTebel niSnad. dasaqmebuli SeboWilia damsaqmeblis miTiTebis farglebiT.585 saqarTvelos Sromis kodeqsis me-11 muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, `damsaqmebels ufleba aqvs, dasaqmebulisaTvis miTiTebiT daazustos xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli samuSaos Sesrulebis calkeuli garemoeba, romelic arsebiTad ar cvlis xelSekrulebis pirobebs.~ aRniSnuli SromiTsamarTlebrivi urTierTobis momsaxurebisa Tu nardobis xelSekrulebidan gamomdinare urTierTobisgan gamijvnis ZiriTadi kriteriumia.586 Sesabamisad, SromiTi urTierTobis arsidan gamomdinare dasaqmebuli, rogorc pirovnulad ise ekonomikurad, damokidebulia damsaqmebelze. es ganapirobebs damsaqmeblis mier am damokidebulebis borotad gamoyenebis albaTobas. aseTi safrTxis ganeitraleba saxelmwifos uflebamosileba da, imavdroulad, valdebulebaa.587 am dacviTi funqciis ganxorcielebis formaa ama Tu im samarTlebriv sivrceSi Sromis samarTlebrivi urTierTobis specialuri `damcavi~ kanonmdeblobiT mowesrigeba.588 saqarTveloSi SromiTsamarTlebrivi

583 Sead. Staudinger/Richardi, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, Einleitung, § 611, RdNr. 125 ff. 584 Lotmar, Der Arbeitsvertrag nach dem PRivatrechts des deutschen Reiches, Band 2, 1908, S. 898. 585 Sead. Hess, Einfache und höhere Arbeit, 1905, S. 42. 586 Sead. adeiSvili/kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2003 (6), gv. 4 da Semdgomni; aseve ix., magaliTad, Lieb, Arbeitsrecht, 8. Aufl., 2003, S. 1, RdNr. 1. 587 ix., magaliTad, Lehmkuhl, Die sociale Fragen und die staatliche Gewalt, 2. Aufl., 1893, S. 23; Sead. aseve: Schliemann, Das Arbeitsrecht im BGB, Kommentar, 2. Aufl., 2002, § 611, RdNr. 18; Ruffert, Vorrang der Verfassung und Eigenstaendigkeit des Privatrechts, 2001, S. 424. 588 dasaqmebulsa da damsaqmebels Soris arsebuli urTierTobis Tanasworobis reJimSi moqceva, maTi statusis `gaTanabreba~ me-19 saukunis 80-iani wlebidan aqtiurad ganixileba. am periodis iuridiul doqtrinaSi aqtualuri xdeba `mSromeli individis gaTavisuflebis~ problema (Oppenheim, Die Gewerbefreiheit und der Arbeitsvertrag, 1880, S. 5), rasac TandaTan mohyva Sromis samarTlis, rogorc dasaqmebulis damcavi normebis, samarTlis damoukidebeli mimarTulebis saxiT Camoyalibeba. magaliTad, safrangeTSi Sromis samarTals, rogorc dacviT samarTals, 1884 wels miRebuli profesiuli gaerTianebebisa da 1898 wlis Sromis dacvis Sesaxeb specialuri kanonmdeblobiT

Page 100: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

99

urTierTobis maregulirebeli specialuri kanonmdebloba jer kidev 1918-1921 wlebSi Camoyalibda. gansakuTrebuli mniSvnelobis matarebelia 1920 wlis kanoni Sromis xelSekrulebis Sesaxeb, romelic dasaqmebulis interesebis damcav normebs Seicavs da detalurad awesrigebs aseve xelSekrulebis moSlis samarTlebriv safuZvlebs.589 xelSekrulebis moSlis gansakuTrebulad liberaluri midgomaa asaxuli saqarTvelos moqmed Sromis kodeqsSi, rac, xSir SemTxvevaSi, samoqalaqo kodeqsis normebis gamoyenebis aucileblobas ganapirobebs. 1.2 SromiTi samarTlis damcavi normebis mimarTeba valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis momwesrigebel normebTan SromiTi urTierTobis safuZveli Sromis xelSekrulebaa. igi, Tavisi arsiT, kerZosamarTlebrivi bunebisaa.590 Sesabamisad, masze vrceldeba mxareTa Tanasworobisa591 da nebis avtonomiis592 principebi, aseve kerZosamarTlebrivi kanonmdeblobiT dadgenili nebismieri sxva mowesrigeba. SromiTi urTierTobis Sinaarsi mxolod im SemTxvevaSi gascdeba kerZosamarTlebrivi kanonmdeblobis regulirebis farglebs, rodesac kanonmdeblobiT dadgenilia specialuri damcavi mowesrigeba.593 Sromis xelSekruleba valdebulebiTi xelSekrulebis specialuri saxea. amasTan, SromiTi xelSekrulebis Tavisebureba, rac SromiTi xelSekrulebis dadebis Semdeg mxareTa Tanasworobis principis erTgvar cvlilebaSi vlindeba, anu dasaqmebuli eqceva damsaqmeblis gavlenis sferoSi da damokidebuli xdeba mis miTiTebebze,594 kanonmdeblisa Tu mosamarTlis gansakuTrebul sifxizles saWiroebs. dauSvebelia, damsaqmeblis miTiTebis uflebam samuSaos arsTan mimarTebiT ufro metad SezRudos dasaqmebulis Tavisufleba. Sromis xelSekruleba grZelvadian xelSekrulebaTa saxes miekuTvneba, Sesabamisad, SromiTi xelSekrulebiT nakisri valdebulebis Sesruleba gangrZobadia, drois xangrZliv monakveTze gaTvlili, da misi drois garkveul momentSi erTjeradad Sesruleba SeuZlebelia. SromiTi xelSekrulebis es Tavisebureba kidev ufro amyarebs dasaqmebulis daqvemdebarebul mdgomareobas damsaqmebelze.595 Caeyara safuZveli. amasTan, specialuri kanonebis paralelurad 1910 wlidan SromiTi urTierTobis maregulirebeli ZiriTadi kanoni gaxda Sromis kodeqsi. ix. adeiSvili/kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis mimoxliva, 2003 (6), gv. 4. 589 ix. Sromis xelSekrulebis Sesaxeb kanonis 73-e muxli („damqiraveblis mier Sromis xelSekrulebis gauqmeba“). 590 Schaub, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., 2000, § 29, RdNr. 2. 591 Sead. ssk-is pirveli muxlis mowesrigeba. 592 Stadthagen, Das Arbeitsrecht, 1904, S. 14; Sead. ssk-is me-9 da me-10 II muxlebi. 593 Benecke, Gesetzesumgehung im Zivilrecht, 2004, S. 205 ff. 594 ix. adeiSvili/kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis mimoxliva, 2003 (6), gv. 10. 595 Schaub, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., 2000, § 29, RdNr. 8.

Page 101: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

100

1920 wlis Sromis xelSekrulebis Sesaxeb kanonis IV Tavis me-14 muxlis Tanaxmad, Sromis xelSekrulebis yoveli piroba damokidebulia mxareTa SeTanxmebaze. Tumca, amave muxlis Tanaxmad, `namdvilad ar CaiTvleba iseTi piroba, romelic... auaresebs mSromelis mdgomareobas warmoebaSi, Sinauri wesrigisa da Sromis damcveli kanonebiT dawesebul pirobebTan SedarebiT.~ kanonmdebeli Tanmimdevrulia: igi, erTi mxriv, Sromis xelSekrulebis Sinaarsis gansazRvris ZiriTad wyarod mxareTa SeTanxmebas ganixilavs, Tumca iqve azustebs, rom saxelSekrulebo Tavisufleba SromiT urTierTobaSi izRudeba dasaqmebulis interesebis sasargeblod. dRes moqmedi Sromis kodeqsis pirveli muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, `SromiT urTierTobasTan dakavSirebuli sakiTxebi, romlebsac ar awesrigebs es kanoni, regulirdeba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis normebiT.~ SeiZleba Seiqmnas STabeWdileba, rom kanonmdeblis mizania, calsaxad mianiWos upiratesoba Sromis kodeqsis debulebebs, imis miuxedavad, aumjobeseben Tu ara isini dasaqmebulis mdgomareobas ssk-is mowesrigebasTan mimarTebiT. amdenad, gansakuTrebul analizs saWiroebs am normis Sinaarsis ganmarteba, zogadad, SromiTi urTierTobebis mowesrigebis arsTan urTierTkavSirSi. erTi mxriv, mniSvnelovania saxelSekrulebo Tavisuflebis analizi, xelSekrulebis Sinaarsis gansazRvris Tavisuflebisa da, meore mxriv, xelSekrulebis moSlis TvalsazrisiT. xelSekrulebis Tavisuflebis principis Tanaxmad, pirebs SeuZliaT, Tavisuflad daamyaron saxelSekrulebo urTierToba, gansazRvron sakuTari ufleba-movaleobebi, Tu isini winaaRmdegobaSi ar movlen kanonis normebTan.596 amasTan, sadavoa is, Tu ramdenad unda hqondes damsaqmebels, nebismieri sxva xelSekrulebis dadebis msgavsad, sruli Tavisufleba, Tavisi Sexedulebisamebr gadawyvitos, dadebs Tu ara, an ra SinaarsiT dadebs xelSekrulebas ama Tu im pirTan.597 saxelSekrulebo urTierTobaSi, romelSic garkveulwilad darRveulia mxareTa Tanasworoba, xelSekrulebis Tavisuflebis principis moqmedeba, dasaSvebia, SeizRudos imgvarad, rom SesaZlebeli gaxdes mxareTa interesebisa da SesaZleblobebis gaTanabreba. swored mxareTa interesebis dabalansebas emsaxureba ssk-is 319-e muxlis me-2 da me-3 nawilebi, romlebic bazarze gabatonebuli mdgomareobis mqone pirebs an mewarmeebs, rogorc ufro Zlier da gamocdil mxares, samoqalaqo brunvaSi xelSekrulebis Tavisuflebis farglebs uviwrovebs da garkveul SezRudvebs uwesebs. SromiT samarTalSic mizanSewonilia garkveuli damcavi normebis gaTvaliswineba, magaliTad, winasaxelSekrulebo urTierTobebis

596 Menger, Das Bürgerliche Recht und die Besitzlosen Volksklassen, 1890, S. 143. 597 saqarTvelos Sromis kodeqsis me-2 muxlis me-2 da me-3 nawilebi; Sead.: Endemann, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1: Einleitung; allgemeiner Theil: Recht der Schuldverhältnisse, 1899, S. 427; Menger, Das Bürgerliche Recht und die Besitzlosen Volksklassen, Tübingen, 1890, S. 3, 146; Marcus, Das Recht der Privatversicherung nach den allgemeinen Lehnren des Entwurfes eines Reichsgesetzes über Versicherungsvertrag, 1907, S. 7.

Page 102: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

101

Taviseburebebis ukeT mosawesrigeblad.598 amasTan, moqmedebs xelSekrulebis calkeuli debulebis saeWvoobisas misi Sinaarsis dasaqmebulis sasargeblod ganmartebis alternativa.599 am TvalsazrisiT, sainteresoa uvado, anu ganusazRvreli vadiT, dadebuli Sromis xelSekrulebisa da misi vadian xelSekrulebis dadebasTan mimarTebiT analizi. SromiTi xelSekrulebis tipuri saxea uvado xelSekruleba,600 Tumca is SesaZloa daidos aseve ganusazRvreli vadiT. amasTan, vadis daweseba ar CaiTvleba namdvilad, Tu damsaqmebeli mxolod imitom debs aseT xelSekrulebas, rom misi meSveobiT uvado xelSekrulebis farglebSi moqmedi dacviTi normebis gverdis avla surs. aRniSnuli saxezea, rodesac damsaqmebels gansazRvruli vadiT xelSekrulebis dadebis obieqturi safuZveli ar aqvs.601 kanoniT dadgenili mxareTa saxelSekrulebo Tavisufleba602 moCvenebiTia,603 vinaidan SromiTi xelSekrulebis monawile mxareebi erTnairad Tavisufalni ar arian TavianT gadawyvetilebaSi. dasaqmebuli, xSir SemTxvevaSi, iZulebuli xdeba, daTanxmdes damsaqmeblis mier SeTavazebuli xelSekrulebis ama Tu im pirobas, maT Soris Sromis xelSekrulebis gansazRvruli vadiT dadebas, miuxedavad imisa, moswons Tu ara igi da acnobierebs Tu ara, ramdenad sazianoa es piroba misTvis.604 Sesabamisad, xelSekrulebis Tavisuflebis principi SromiT urTierTobaSi saxeSecvlili formiT moqmedebs. magaliTad, germaniis federaluri Sromis sasamarTlos ganmartebiT, SromiT urTierTobaSi darRveulia saxelSekrulebo Tanasworoba,605! rac dasaqmebulis interesebis dacvis uzrunvelyofas gansakuTrebul mniSvnelobas aniWebs.606 am TvalsazrisiT, didia sasamarTlos roli SromiTsamarTlebriv urTierTobebSi, specialuri principebisa Tu qcevis wesebis SemuSavebis TvalsazrisiT.607 magaliTad, SesaZlebelia dadgindes, rom, Tu gansazRvruli vadiT xelSekrulebis dadebis gamokveTili da safuZvliani interesi ar arsebobs, xelSekruleba ideba ganusazRvreli vadiT. Sromis samarTali icavs dasaqmebuls, rogorc xelSekrulebis ufro `sust~ mxares. igi dasaqmebulis dasacavad adgens minimalur

598 ix. saqarTvelos Sromis kodeqsis me-5 muxli. 599 Schaub, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., 2000, § 2, RdNr. 5-6. 600 ix., magaliTad, Schliemann, Das Arbeitsrecht im BGB, Kommentar, 2. Aufl., 2002, S. 164; Hümmerich/Boecken/Düwell, Anwaltkommentar, Arbeitsrecht, Band 2, 2007, RdNr. 53. 601 Schaub, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., 2000, § 38, RdNr. 1. 602 ix. saqarTvelos Sromis kodeqsis me-2 muxlis me-2 nawili. 603 Sead. Ruffert, Vorrang der Verfassung und Eigenstaendigkeit des Privatrechts, 2001, S. 424; Hess, Einfache und höhere Arbeit, 1905, S. 59. 604 Böninger, Die Bestrafung des Arbeitsvertragsbruchs der Arbeiter, insbesondere der gewerblichen Arbeiter, 1891, S. 8. 605 „gestörte Vertragsparität“. 606 Däubler, Das Arbeitsrecht 2, 1990, S. 77. 607 Keil, Die Systematik privatrechtlicher Rechtssprechungsaenderungen, 2007, S. 16.

Page 103: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

102

standartebs, da maTi Secvla-dazusteba saxelSekrulebo Tavisuflebis farglebSi mxolod dasaqmebulis sasargeblodaa SesaZlebeli.608 saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli xelSekrulebis moSlis liberaluri midgoma, kanonis normis sityvasityviTi mniSvnelobis gaTvaliswinebis popularobis gaTvaliswinebiT, swored sasamarTlos mier aris dasaZlevi. samoqalaqo kodeqsis normebis gamoyenebis aucileblobis dasabuTeba, maSin rodesac `SromiTsamarTlebrivi~ mowesrigeba dasaqmebulisTvis ufro nakleb dacvis standarts iTvaliswinebs, ualternativoa. SromiTsamarTlebrivi damcavi normebis SemuSavebis arsidan gamomdinare, SeuZlebelia CaiTvalos, rom kanonmdeblis mizani Sromis samarTliT dasaqmebulis ufro naklebi dacva iyo, vidre es SromissamarTlebrivi mowesrigebis gareSe iqneboda. aseTi ganmarteba saqarTvelos konstituciur faseulobebs ewinaaRmdegeba.609 xedva, TiTqos saqarTveloSi kanonmdeblis mier Segnebulad iTqva uari SromiTsamarTlebrivi damcavi normebis mowesrigebaze, rac specialuri mowesrigebis gamoyenebas unda ganapirobebdes, saqarTveloSi mosamarTlis erTgvari gamocdaa. kanonTan da Tavis TavTan, anu Sinagan rwmenasTan, darCenili mosamarTle iZulebuli iqneba, misi normis sityvasityviTi ganmartebisken midrekilebis miuxedavad, SromissamarTlebrivi da samoqalqosamarTlebrivi normebis alternatiuli konkurenciis safuZvelze, arCevani dasaqmebulisTvis upiratesi Sedegis sasargeblod gaakeTos. am konteqstSi gamarTlebulia Sesabamisi normebis kumulaciac.610

Sesabamisad, sxva saxelmwifoTa mowesrigebisagan gansxvavebiT, sadac valdebulebiTsamarTlebriv moTxovnebTan mimarTebiT SromissamarTlebriv moTxovnebs gamomricxavi funqcia akisriaT, saqarTveloSi maT Soris alternatiuli konkurenciisa da, ufro metic, kumulaciuri urTierTmimarTebis aRiareba unda moxdes. 2. SromiTi xelSekrulebis moSla damsaqmeblisa da dasaqmebulis interesebs Soris adekvaturi balansis dacva gansakuTrebul mniSvnelobas iZens SromiTsamarTlebriv urTierTobebSi xelSekrulebis moSlis institutis praqtikaSi sworad danergvis konteqstSi. xelSekrulebis moSlis meoradi moTxovnis realizebisas warmoSobili samoqalaqosamarTlebrivi da SromissamarTlebrivi moTxovnis safuZvelTa konkurenciisas mxedvelobaSia misaRebi SromissamarTlebrivi mowesrigebis SemuSavebis

608 adeiSvili/kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis mimoxliva, 2003 (6), gv. 10. 609 socialuri Rirebulebebis damkvidreba, rogorc saxelmwifos erT-erTi umniSvnelovanesi principi, saqarTvelos konstituciis preambulaSia Camoyalibebuli, kerZod, saqarTvelos moqalaqeTa `uryevi nebaa daamkvidron... socialuri da samarTlebrivi saxelmwifo...“. 610 samarTlianobisa da Tanasworobis principis Tanaxmad, xarvezebis Sevsebis sasamarTlos uflebamosilebasa Tu valdebulebasTan dakavSirebiT Sead. Jelinek, Ein Verfassungsgerichtshof für Österreich, 1885, S. 56; Zitelmann, Lücken im Recht, 1903, S. 6, 9.

Page 104: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

103

mizani – dasaqmebulis dacva misi interesebis araTanazomieri SezRudvisgan. 2.1 SromiTi xelSekrulebis moSla Sromis kodeqsis Tanaxmad saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxli gansazRvravs Sromis xelSekrulebis Sewyvetis safuZvlebs. am normidan gamomdinare, xelSekrulebis Sewyveta, rogorc samarTlebrivi instituti, gulisxmobs xelSekrulebis dasrulebas, anu mxareTa nebisagan damoukideblad damdgar samarTlebriv Sedegs, – e.w. `iuridiul faqts~,611 xelSekrulebis Sewyveta ganpirobebulia sxvadasxva safuZvliT, maT Soris xelSekrulebis mxaris gardacvalebiT.612 saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis pirveli nawilis `g~ qvepunqtis Tanaxmad, SromiTi xelSekruleba wydeba aseve xelSekrulebis mxaris mier xelSekrulebis pirobis darRveviT, xolo `d~ qvepunqtis Tanaxmad, Sromis xelSekrulebis moSlis safuZvelze. es ori safuZveli detalur analizs moiTxovs. bundovania kanonmdeblis neba saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis pirveli nawilis `g~ qvepunqtTan mimarTebiT. xelSekrulebis erT-erTi mxaris mier valdebulebis darRveva, misi saxis, simZimisa da mniSvnelobis gaTvaliswinebiT, warmoSobs valdebulebis darRvevis gamo meoradi moTxovnis wayenebisa da ganxorcielebis uflebas. amis sapirispirod, samarTlebrivad warmoudgenelia, xelSekrulebis erT-erTi mxaris mier xelSekrulebis pirobis darRvevam `avtomaturad~ gamoiwvios xelSekrulebis Sewyveta, rogorc iuridiuli faqti. valdebulebis darRvevas xelSekrulebis Sewyveta ver mohyveba im piris nebis gamovlenisagan damoukideblad, romlis mimarTac darRveul iqna valdebuleba. Tu kanonmdebelma xelSekrulebis `Sewyveta~ uflebamosili piris nebis gamovlenad miiCnia,613 udavod saxezea terminologiuri uzustoba. mxaris nebis gamovlena, romelic mimarTulia xelSekrulebis Sewyvetaze, xorcieldeba xelSekrulebis moSliT, anu xelSekrulebis meore mxarisaTvis SetyobinebiT. aRniSnuli Sromis xelSekrulebis Sewyvetis damoukidebeli safuZvelia saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis pirveli nawilis `d~ qvepunqtis Sesabamisad. amdenad, `g~ qvepunqtis mowesrigeba azrs moklebulia. saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis pirveli nawilis g) da d) qvepunqtebis gamijvniT, savaraudod, kanonmdebelma ganasxvava xelSekrulebis moSla valdebulebis darRvevis gamo xelSekrulebis moSlisagan sxva pativsadebi safuZvliT.614 aseTi nebis arsebobis

611 termin `iuridiuli faqtis~ mniSvnelobasTan dakavSirebiT ix. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 76, 461-e sqolio. 612 Kardinahl, Darstellung der Rechtsgrundlagen für die Beendigung eines Arbeitsverhältnisses gegen Zahlung einer Abfindung im deutschen Arbeitsrecht, 2008, S. 5. 613 Sead. ssk-is 51-e muxli. 614 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2009 wlis 31 marti #as-772-987-08 ganCineba.

Page 105: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

104

SemTxvevaSic es gamijvna arafrismomcemia, vinaidan Sromis xelSekrulebis Sewyvetis safuZveli orive SemTxvevaSi saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis pirveli nawilis `d~ qvepunqtiT gaTvaliswinebuli xelSekrulebis moSlaa. niSandoblivia, rom, quTaisis saapelacio sasamarTlos ganmartebiT, dasaqmebulis mier SromiTi xelSekrulebis pirobebis darRveva aZlevs damsaqmebels uflebas, saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis pirveli nawilis `g~ qvepunqtis Tanaxmad, `gaaTavisuflos igi samuSaodan~,615 anu moSalos SromiTi xelSekruleba. am SemTxvevaSi sasamarTlo marTebulad gascda saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis pirveli nawilis `g~ qvepunqtis sityvasityviT mniSvnelobas da ganmarta, rom es ukanaskneli warmoSobs xelSekrulebis moSlis uflebas. saqarTvelos Sromis kodeqsis 38-e muxlis pirveli nawili gansazRvravs, rom SromiTi xelSekrulebis moSla SesaZloa erT-erTi mxaris iniciativiT am muxliT dadgenili wesiT. Tumca, xelSekrulebis moSlis wessa da winapirobebs aRniSnuli muxli ar gansazRvravs. imisaTvis, rom kerZosamarTlebrivi urTierTobis monawilem ganaxorcielos esa Tu is moTxovna, igi unda emyarebodes kanoniT gansazRvrul moTxovnis safuZvels. moTxovnis samarTlebrivi safuZveli, Tavis mxriv, unda Seicavdes zustad gansazRvruli Semadgenlobis niSnebs, anu winapirobebs. am winapirobebis arsebobisas mxare uflebamosilia, moiTxovos Sesabamisi moqmedebis ganxorcieleba an misi calmxrivi miRebasavaldebulo nebis gamovleniT gamoiwvios kanoniT gaTvaliswinebuli Sesabamisi samarTlebrivi Sedegis dadgoma. Sesabamisad, moTxovnis safuZveli ori nawilisagan Sedgeba: normis Semadgenlobisa da samarTlebrivi Sedegisagan.616 saqarTvelos Sromis kodeqsis 38-e muxli ar Seesabameba moTxovnis ZiriTadi safuZvlisaTvis wayenebul moTxovnebs. igi adgens samarTlebriv Sedegs: „ufleba aqvs, moSalos xelSekruleba“, Tumca ar gansazRvravs, Tu ra safuZvliTa da ra winapirobebis dacviT xorcieldeba es ufleba. Sesabamisad, igi SesaZloa ganxilul iqnes mxolod rogorc moTxovnis damatebiTi samarTlebrivi safuZveli moTxovnis ZiriTad safuZvelTan erTobliobaSi. am sakiTxze praqtikaSi arsebuli mosazrebebi winaaRmdegobrivia da xSirad saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e da 38-e muxlebi moTxovnis ZiriTad samarTlebriv safuZvlad ganixileba, miuxedavad imisa, rom es muxlebi ar awesrigebs xelSekrulebis moSlis wessa da pirobebs.617 615 Sead. quTaisis saapelacio sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2007 wlis 23 oqtombris ganCineba; ix. uzenaesi sasamarTlos 2008 wlis 2 maisis #as-54-338-08 ganCineba. 616 Sead., magaliTad: biolingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 38; biolingi/lutringhausi/SatberaSvili, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2005, gv. 166. 617 Sead. Tbilisis saapelacio sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2007 wlis 25 seqtembris ganCineba, romelic ZalaSi iqna datovebuli saqarTvelos uzenaesi

Page 106: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

105

saqarTvelos Sromis kodeqsis pirveli muxlis Tanaxmad, `SromiT urTierTobasTan dakavSirebuli sakiTxebi, romelTac ar awesrigebs es kodeqsi an sxva specialuri kanoni, regulirdeba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsiT.~ saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis pirveli nawilis `g~ qvepunqtisa da 38-e muxlis pirveli nawilis regulireba, udavod, arasakmarisia imisaTvis, rom isini moTxovnis ZiriTad Tu damoukidebel safuZvlad iqnnen miCneulni. SromiTi xelSekrulebis moSlis winapirobebi da procedura aris sakiTxebi, `romelTac ar awesrigebs es kodeqsi~, rac, Sesabamisad, ssk-iT mowesrigebuli grZelvadiani xelSekrulebis moSlisaTvis gaTvaliswinebuli wesisa da pirobebis gamoyenebis aucileblobas ganapirobebs. 2.2 xelSekrulebis moSlis zogadi wesi 2.2.1 valdebulebis darRveva da gafrTxilebis valdebuleba ssk-is 399-e muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, grZelvadian saxelSekrulebo urTierTobaSi xelSekrulebis mxaris mier valdebulebis darRvevisas gamoiyeneba ssk-is 405-e muxliT gaTvaliswinebuli wesi. mxares, romelmac daarRvia valdebuleba, meore mxaris mier ganesazRvreba damatebiTi vada naklis gamosasworeblad, an valdebulebis darRvevis specifikis gaTvaliswinebiT miecema gafrTxileba. SromiTi urTierTobis Tavisebureba, rogorc wesi, swored gafrTxilebis gamoyenebas gulisxmobs. gafrTxilebis `uSedegobis~, anu Sesabamisi darRvevis gameorebis SemTxvevaSi, mxare uflebamosilia, moSalos xelSekruleba. aseTi mowesrigebis mizania Tanazomierebis principis dacva. xelSekrulebis moSla interesTa konfliqtis daregulirebis ukiduresi zomaa. Sesabamisad, dauSvebelia xelSekrulebis moSla, Tu arsebobs damsaqmeblis interesebis dacvis iseTi saSualeba, romelic dasaqmebulisaTvis naklebad sazianoa. SedarebisaTvis, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqtis 119-e muxli detalurad aregulirebda xelSekrulebis moSlis mizanSewonilobis sakiTxs. magaliTad, am normis pirvel nawilSi miTiTebuli iyo, rom `[damsaqmeblis] mier xelSekrulebis moSla dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu misi Tavidan acileba SeuZlebelia [dasaqmebulisTvis] naklebad mkacri Sedegis gamomwvevi saSualebiT, mesame piris kanonieri interesebis Seulaxavad.~618 damsaqmeblis mier dasaqmebulis gafrTxileba miznad isaxavs SromiTi urTierTobis gadarCenas. damsaqmebeli dasaqmebuls im garemoebebze uTiTebs, rac Semdgomi urTierTobis gagrZelebas safrTxes uqmnis. Sesabamisad, gafrTxilebis daniSnulebaa dasaqmebulis mier aRniSnuli

sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 4 ivnisis #as-873-1183-07 ganCinebiT. 618 Sromis kodeqsis zogadi da individulauri nawilis proeqti, qarTuli samarTlis mimoxliva, 2003 (6), gv. 72.

Page 107: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

106

garemoebebis arsebobis, misi aRkveTis aucileblobisa da SesaZlo samarTlebrivi Sedegebis gacnobiereba. im SemTxvevaSi, Tu gafrTxilebas sasurveli Semdegi ar mohyva, damsaqmebeli uflebamosilia, moSalos SromiTi xelSekruleba.619 gasaTvaliswinebelia, rom TviT gafrTxilebac unda jdebodes Tanazomierebis CarCoebSi, kerZod, gafrTxileba, romelic umniSvnelo safuZvliT xorcieldeba, ar CaiTvleba namdvilad da, Sesabamisad, ar warmoSobs xelSekrulebis moSlis uflebas.620 2.2.2 xelSekrulebis moSla gafrTxilebis gareSe ssk-is 405-e muxlis me-2 nawiliT gaTvaliswinebulia gamonaklisi, rodesac gafrTxileba ar aris aucilebeli. magaliTad, Tu aSkaraa, rom mas araviTari Sedegebi ar mohyveba, an `gansakuTrebuli safuZvlebidan gamomdinare, ormxrivi interesebis gaTvaliswinebiT, gamarTlebulia xelSekrulebis dauyovneblivi moSla.~ es safuZvlebi, calkeul SemTxvevaSi, SesaZloa ukavSirdebodes dasaqmebulis pirad Tvisebebs, rogorebicaa, magaliTad, dasaqmebulis Sromis unaris srulad an nawilobriv dakargva,621 an dasaqmebulis mxridan iseTi xasiaTisa da simZimis valdebulebis darRveva, romelic, Tanazomierebis principidan gamomdinare, amarTlebs damsaqmeblis mier xelSekrulebis dauyovnebliv moSlas.622 aseTi SemTxvevaa, magaliTad, dawesebulebis buRaltris mier samsaxurebrivi Tanxebis miTviseba an gaflangva, rac iwvevs damsaqmeblis mier dasaqmebulis mimarT ndobis Seuqcevadad Seryevas. ama Tu im garemoebis Sefasebisas ganmsazRvrelia is, Tu ramdenad aris SesaZlebeli saxelSekrulebo urTierTobis `gadarCena~. vinaidan xelSekrulebis moSla ukiduresi zomaa, mxares mxolod im SemTxvevaSi aqvs aRniSnuli ufleba, Tu ar arsebobs mxareTa Soris davis mogvarebis ufro msubuqi zoma. ssk-is 405-e muxlis me-3 nawilis Tanaxmad, xelSekrulebaze uari dauSvebelia, Tu valdebulebis darRveva umniSvneloa, an, Tu ssk-is 316-e muxlis me-2 nawilis moTxovnebis darRvevis miuxedavad, mxares SesaZloa moeTxovos xelSekrulebis ZalaSi datoveba.623 amasTan, ssk-is 405-e muxlis pirveli nawiliT mowesrigebuli gafrTxilebis valdebulebisagan unda gaimijnos xelSekrulebis moSlis Sesaxeb Setyobineba. gafrTxilebis valdebuleba aris valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi xelSekrulebis moSlis winapiroba, romelic emsaxureba xelSekrulebis SenarCunebis mizans. Sesabamisad, rogorc damatebiTi vadis daweseba, aseve gafrTxileba

619 Lieb, Arbeitsrecht, 8. Aufl., 2003, S. 113, RdNr. 359 f. 620 Schaub, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., 2000, § 61, RdNr. 46-50. 621 zoiZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv. 439. 622 Lieb, Arbeitsrecht, 8. Aufl., 2003, S. 113, RdNr. 360. 623 Sead. zoiZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv. 440 da Semdgomni.

Page 108: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

107

vlindeba valdebulebis damrRvevi mxarisaTvis damatebiTi SesaZleblobis micemiT, gamoasworos saxelSekrulebo urTierTobis damabrkolebeli garemoeba. amis sapirispirod, xelSekrulebis moSlis Sesaxeb Setyobinebis (romelic mowesrigebuli iyo 2006 wlamde moqmed Sromis kanonTa kodeqsSi624 da gansazRvrulia `evropis socialuri qartiis~625 me-4 muxlis me-4 nawiliT) mizania dasaqmebulis minimaluri socialuri dacva, raTa dasaqmebuls mieces gonivruli vada, moZebnos xelSekrulebis moSlamde periodSi dasaqmebis sxva alternativa. Sromis xelSekrulebis moSlis kanonierebis Sefasebisas saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo marTebulad miiCnevs, rom sasamarTlom unda ixelmZRvanelos „evropis socialuri qartiis“ me-4 muxlis me-4 punqtiT, romelic aRiarebs damsaqmeblis valdebulebas, winaswar Seatyobinos dasaqmebuls SromiTi urTierTobis Sewyvetis Sesaxeb. sasamarTlo aqve ganmartavs, rom, qartiis danarTis me-2 nawilis Sesabamisad, damsaqmeblis mier dasaqmebulis samsaxuridan dauyovnebliv daTxovna (moSlis Sesaxeb winaswar Setyobinebis gareSe) dasaSvebia im SemTxvevaSi, Tu saxezea dasaqmebulis mxridan Sromis xelSekrulebis `seriozuli~ darRveva. amdenad, gasaziarebelia saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmarteba, rom qartiis miTiTebuli norma gamoyenebuli unda iqnes danarTSi miTiTebul debulebasTan erTobliobaSi da, calkeul SemTxvevaSi, unda dadgindes, Tu ra saxisa da simZimis darRvevam ganapiroba dasaqmebulis dauyovnebliv daTxovna samsaxuridan.626 winaaRmdeg SemTxvevaSi, SeuZlebelia, sasamarTlos mier miRebul iqnes samarTlebrivad dasabuTebuli gadawyvetileba. „evropis socialuri qartiis“ me-4 muxlis me-4 punqtis ganmartebidan, qartiis danarTis me-2 nawilis Sesabamisad, ar gamomdinareobs xelSekrulebis dauyovnebliv moSlis akrZalva. damsaqmebels ufleba aqvs, moSalos xelSekruleba dasaqmebulisaTvis winaswari Setyobinebis gareSe, Tu saxezea damsaqmeblis mier valdebulebis iseTi uxeSi darRveva, romelic xelSekrulebis dauyovnebliv moSlas `amarTlebs~. dasaqmebulis mxridan uxeSi darRveva imgvarad xelyofs xelSekrulebis safuZvels, rom damsaqmebels xelSekrulebis erTi dRiT gagrZelebac ki ar SeiZleba moeTxovos.627 xelSekrulebis moSla winaswar Setyobinebis gareSe, anu moSlisaTvis gaTvaliswinebuli vadis dacvis gareSe, ukiduresi zomaa da gamarTlebuli im SemTxvevaSi, rodesac sxva zomebis gamoyeneba obieqturi garemoebebis gaTvaliswinebiT gamoricxulia. aseTi SeiZleba iyos keTilsindisierebisa628 da gulisxmierebis629 valdebulebis uxeSi darRveva, konfidencialurobis

624 Sead. 1973 wlis saqarTvelos ssr-is samoqalaqo kodeqsis 42²-e muxli, romlis Tanaxmad, damsaqmebeli valdebulia, dasaqmebuls xelSekrulebis moSlis Sesaxeb Seatyobinos minimum erTi TviT adre, risi miRebac dasaqmebulma, Tavis mxriv, werilobiT unda daadasturos. 625 ratificirebulia saqarTvelos parlamentis mier 2005 wlis 1 ivlisis #1876-rs dadgenilebiT. 626 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 4 ivnisis #as-911-1218-07 ganCineba. 627 Urteil vom 24.03.2006, Zivilabteilung des schweizerischen Bundesgerichts, 4C.400/2005/sza. 628 Sead. ssk-is me-8 muxlis me-3 nawili da ssk-is 361-e muxlis me-2 nawili. 629 Sead. ssk-is 316-e muxlis me-2 nawili.

Page 109: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

108

dacvis valdebulebis darRveva da sxva,630 rac iwvevs ndobis saboloo dakargvas da amarTlebs xelSekrulebis dauyovnebliv moSlas. aseTi safuZveli, udavod, saxezea dasaqmebulis mier danaSaulebrivi qmedebis631 CadenaSi safuZvliani eWvis arsebobisas (magaliTad: qrTamis aReba, qurdoba, TaRliToba, konfidencialuri informaciis gavrceleba632). amasTan, valdebulebis uxeSi darRvevis mtkicebis tvirTi xelSekrulebis momSlel mxares awevs.633 2.3 xelSekrulebis moSlis samoqalaqosamarTlebrivi da SromissamarTlebrivi moTxovnis safuZvlebis mimarTeba Sromis samarTlis normebiT, dasaqmebulTa uflebebis dacva ekonomikurad da socialurad ufro Zlieri damsaqmeblis Tavisuflebis Tanazomier SezRudvas emsaxureba, dasaqmebulis dacvis Rirsi interesebis uzrunvelsayofad.634 konkretuli SemTxvevis maregulirebeli normebis ararsebobis SemTxvevaSi gamoiyeneba masTan arsiTa da mizniT yvelaze axlos mdgomi samarTlis norma. 2.3.1 samoqalaqosamarTlebrivi normebis gamoyenebis mizanSewoniloba kanonis analogia gamoiyeneba im SemTxvevaSi, rodesac erTi SemTxvevisaTvis kanonis normiT gaTvaliswinebuli samarTlebrivi Sedegi unda gavrceldes arsebiTad msgavs, magram samarTlebrivad mouwesrigebel, SemTxvevaze.635 vinaidan saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e da 38-e muxlebSi ar aris gaTvaliswinebuli SromiTi xelSekrulebis moSlis winapirobebi, xolo specialuri SromissamarTlebrivi normis miReba mxolod dasaqmebulis interesebis ukeT realizebas unda emsaxurebodes, am SemTxvevaSi, SesaZlebelia sakanonmdeblo xarvezze saubari. xarvezis arseboba udavod miiCneva, rodesac erTi SemTxvevis momwesrigebeli specialuri norma arsebobs, xolo meore, misi msgavsi SemTxvevisa, ara.636 amasTan, xelSekrulebis moSla Sromis samarTalSi araTu minimalur samoqalaqosamarTlebriv dacvis standarts unda akmayofilebdes, aramed arsebiTad masze upirates dacvis reJims unda awesebdes. Sesabamisad, yvelaze msgavsi urTierTobis maregulirebeli normaa ssk-is 399-e muxli, romelic awesrigebs grZelvadiani xelSekrulebis moSlis wessa da pirobebs pativsadebi safuZvlis arsebobisas xelSekrulebis moSlisaTvis dawesebuli vadis daucvelad.

630 Benda, Industrielle Herrschaft und sozialer Staat, 1966, S. 461. 631 Schliemann, Das Arbeitsrecht im BGB, Kommentar, 2. Aufl., 2002, S. 828. 632 LAG Thüringen, Urteil vom 09.12.2003 – 5 Sa 157/02, 5 Ca 1580/01 Arbeitsgericht Gera, Beck-Rechstprechung, 2009, 68120. 633 Krüger, Fristlose Kündigung, 2005, S. 12. 634 Stadthagen, Das Arbeitsrecht, 1904, S. 15. 635 Lücke, Auslegung, Rechtsfortbildung und Verfassung am Beispiel vorläufiger Gesetze, Urteile, Beschlüsse und Verwaltungsakte, 1991, S. 102. 636 Sead. Zitelmann, Lücken im Recht, 1903, S. 24.

Page 110: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

109

grZelvadiania urTierToba, romlis mxareebs xelSekrulebis moqmedebis ganmavlobaSi warmoeSobaT gangrZobiTad Sesasrulebeli valdebulebebi. maT ricxvs ganekuTvneba SromiTi xelSekrulebis safuZvelze warmoSobili urTierTobac.637 pativsadebia safuZveli, rodesac xelSekrulebis momSlel mxares konkretuli viTarebis, maT Soris dauZleveli Zalisa da ormxrivi interesebis gaTvaliswinebiT, ar SeiZleba moeTxovos xelSekrulebis gagrZeleba xelSekrulebis vadis an misi moSlisaTvis gaTvaliswinebuli vadis gasvlamde.638 Sesabamisad, ssk-is 399-e muxli unda gavrceldes SromiT urTierTobebSi SromiTi xelSekrulebis pativsadebi safuZvliT moSlis SemTxvevaze. amasTan, mosamarTle aseT SemTxvevaSi isargeblebs analogiis institutiT, Tu ssk-is 399-e muxlis gamoyenebas daasabuTebs SromissamarTlebrivi, rogorc upiratesi dacvis standartis damdgeni, normis SemuSavebis mizniT araarsebiTia. cxadia, SromiTi xelSekruleba valdebulebiTsamarTlebrivi xelSekrulebis erT-erTi saxea da misi momwesrigebeli specialuri normebiT am urTierTobis Taviseburebis gaTvaliswineba unda moxdes. Sromis samarTlis ZiriTadi principi, daicvas dasaqmebulis interesebi, ganamtkicebs mosazrebas, rom dasaqmebuls ufleba aqvs, isargeblos ssk-iT dadgenili zogadi wesebiT dadgenili minimaluri dacviT. saqarTvelos Sromis kodeqsis 37-e muxlis pirveli nawilis `d~ qvepunqtisa da 38-e muxlis Tanaxmad, Sromis xelSekrulebis Sewyvetis safuZvelia xelSekrulebis moSla. amasTan, saqarTvelos Sromis kodeqsis pirveli muxlis Sesabamisad, SromiT xelSekrulebaze unda gavrceldes yvela zogadi, sxva xelSekrulebebis mimarT moqmedi, wesi, Tu Sromis kodeqsiTa da specialuri kanonmdeblobiT ar aris gaTvaliswinebuli SromiTi urTierTobis maregulirebeli specialuri wesi. cxadia, es vrceldeba aseve grZelvadiani xelSekrulebis moSlaze, pativsadebi mizezis arsebobisas. amasTan, SromiTsamarTlebrivi urTierTobis specialuri kanonmdeblobiT mowesrigebis miznebidan gamomdinare, specialuri norma dasaSvebia iTvaliswinebdes dasaqmebulisTvis mxolod ufro preferenciul wess, vidre es ufro zogadi kanonmdeblobidan gamomdinareobs. 2.3.2 moSlis zogadi da specialuri winapirobebi ssk-is 399-e muxli, rogorc moTxovnis ZiriTadi safuZveli, awesrigebs grZelvadiani xelSekrulebis moSlis zogad, xolo saqarTvelos Sromis kodeqsis 38-e muxlis me-2 da me-3 nawilebi damatebiT winapirobebs. kerZod, damsaqmebeli pativsadebi safuZvliT xelSekrulebis moSlis SemTxvevaSi valdebulia, dasaqmebuls misces

637 Sead., magaliTad, Medicus in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 314, RdNr. 4. 638 zoiZe, Wanturia/zoiZe/niniZe/Sengelia/xecuriani (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv. 410.

Page 111: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

110

anazRaureba aranakleb erTi Tvis xelfasis odenobiT. dasaqmebuli, Tavis mxriv, valdebulia, gaafrTxilos damsaqmebeli xelSekrulebis moSlis Sesaxeb erTi TviT adre. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo miiCnevs, rom damsaqmeblis struqturul erTeulSi reorganizacia, struqturuli cvlilebebi, saStato ricxovnebis Semcireba, SesaZloa, xelSekrulebis moSlis pativsadeb safuZvlad iqnes miCneuli.639 sasamarTlo aseve eyrdnoba saqarTvelos konstituciis 30-e muxlis me-2 punqts. am ukanaskneliT gaTvaliswinebulia saxelmwifos mxridan Tavisufali mewarmeobisa da konkurenciis ganviTarebis xelSewyoba, romelic, sasamarTlos ganmartebiT, gulisxmobs mewarmis uflebas, Tavisi SexedulebiT SearCios kontrahenti, Tavisi miznebidan gamomdinare daiqiravos da Sewyvitos pirTan SromiTi urTierTobebi.640 sasamarTlos ganmartebiT, samewarmeo uflebamosilebis ganxorcielebisas SromiTsamarTlebrivi urTierTobebi xasiaTdeba garkveuli TaviseburebebiT. samewarmeo iuridiuli pirebis sakuTrebis uflebis realizebis erT-erT umTavresi mizania mogebis miReba. Tavis mxriv, am miznis realizeba dasaqmebulTa SerCevis TavisuflebaSi vlindeba.641 damsaqmeblis mxridan saqarTvelos konstituciis 30-e muxlis me-2 punqtis amgvari ganmartebis borotad gamoyenebis safrTxe didia. dazustebas saWiroebs is farglebi, romelSic damsaqmebels aqvs ufleba, `Tavisi Sexedulebisamebr SearCios kontrahenti~. saqarTvelos konstituciis 30-e muxlis ganmartebisas mniSvnelovania calkeul SemTxvevaSi mxareTa interesebis Sefaseba Tanazomierebis principis mixedviT. yovel konkretul SemTxvevaSi sasamarTlom aseve unda imsjelos Tavisufali mewarmeobisa da konkurenciis ganviTarebisaTvis xelSewyobis farglebze. mewarmis kontrahentis SerCevis Tavisufleba saqarTvelos konstituciis normebis Sesabamisad unda ganimartos. amasTan, saqarTvelos konstituciis 30-e muxlis me-2 punqtiT dadgenili ufleba saqarTvelos konstituciis me-14 da Sromis kodeqsis me-2 muxlis me-2 da me-3 nawilebTan (diskriminaciis akrZalva) urTierTkavSirSi unda gaanalizdes. gasaTvaliswinebelia, rom damsaqmeblis mier aRniSnul normebze dayrdnobiT miRebuli gadawyvetileba unda iyos Tanazomieri,642 ris Sefasebisas sasamarTlo valdebulia, yovel konkretul SemTxvevaSi imsjelos, ramdenad mizanSewonilia, Sesabamisi da aucilebeli mewarmis mier SromiTsamarTlebriv urTierTobaSi miRebuli gadawyvetileba, maT Soris xelSekrulebis moSlis Sesaxeb.

639 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 2 aprilis.#as-680-1010-07 ganCineba. 640 iqve. 641 iqve. 642 Lehmkuhl, Die sociale Fragen und die staatliche Gewalt, 2. Aufl., 1893, S. 23.

Page 112: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

111

amasTan, konstituciis 30-e muxlis me-2 nawilis iseTi interpretacia, romelic kanoniT dadgenil normebTan da Sromis samarTlis ZiriTad principebTan, da TviT konstituciis preambulaSi gacxadebul `socialuri saxelmwifos damkvidrebis nebasTan~643 winaaRmdegobaSia, dausabuTebeli da mcdaria.644 pativsadeb safuZvlad unda CaiTvalos SromiT urTierTobaSi iseTi garemoebis arseboba, romelic SeuZlebels xdis mxareTa urTierTobis gagrZelebas minimaluri vadiTac ki. aseT SemTxvevaSi damsaqmebeli Tavisufldeba dasaqmebulisaTvis xelSekrulebis moSlis Sesaxeb Setyobinebis valdebulebisagan. pativsadebi safuZveli SesaZloa, subieqturi an obieqturi garemoebebis gaTvaliswinebiT CaiTvalos aseTad. magaliTad, pativsadebi mizezis arsebobis safuZvlad SeiZleba CaiTvalos dasaqmebulis mimarT dasabuTebuli eWvis arseboba TaRliTobis, qurdobis, gaflangvis, damsaqmeblis resursebis aramiznobrivi xarjvis, momxmarebelTa motyuebisa da sxva msgavs SemTxvevebSi.645 pativsadeb safuZvlad SesaZloa miCneul iqnes aseve, magaliTad, sawarmo aucilebloba, likvidacia an gakotrebis saqmis gaxsna. amasTan, am garemoebebis arseboba ar aTavisuflebs damsaqmebels xelSekrulebis moSlis Sesaxeb winaswari Setyobinebis valdebulebisagan, garda im SemTxvevisa, Tu, konkretuli viTarebis gaTvaliswinebiT, SromiTi urTierTobis gagrZeleba minimaluri gonivruli vadiTac ki SeuZlebelia.646 2.3.3 moSlis samarTlebrivi Sedegebi

Sromis kodeqsis me-2 muxlis me-3 nawilis Tanaxmad, `akrZalulia nebismieri saxis diskriminacia...~ amave muxlis me-4 nawilSi ganmartebulia, rom `diskriminaciad CaiTvleba piris pirdapir an arapirdapir Seviwroeba, romelic miznad isaxavs an iwvevs misTvis damaSinebeli mtruli, damamcirebeli, Rirsebis Semlaxveli an Seuracxmyofeli garemos Seqmnas, anda pirisaTvis iseTi pirobebis Seqmna, romlebic pirdapir an arapirdapir auaresebs mis mdgomareobas analogiur pirobebSi myof sxva pirTan SedarebiT.~ amis sapirispirod, diskriminaciad ar CaiTvleba, Sromis kodeqsis me-2 muxlis me-5 nawilis Tanaxmad, `pirTa gansxvavebis aucilebloba, romelic gamomdinareobs samuSaos arsidan, specifikidan an misi Sesrulebis pirobebidan, emsaxureba kanonieri miznis miRwevas da aris misi miRwevis Tanazomieri da aucilebeli saSualeba.~

643 Sead. `socialur uflebebTan dakavSirebiT saxelmwifos valdebulebebis~ Taobaze saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2009 wlis 27 agvistos #1/2/434 gadawyvetileba, gansxvavebuli azri, me-9 punqti. 644 Schneider/Lecheler, Artikel 12 GG – Freiheit des Berufs und Grundrechte der Arbeit, in: Veröffentlichungen der Vereinigung der Deutschen Staatsrechtslehrer, 1985, S. 37. 645 Lingemann in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 626, RdNr. 3-9. 646 Sead. adeiSvili/kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis mimoxliva, 2003 (6), gv. 24.

Page 113: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

112

xelSekrulebis moSla, romelic auaresebs dasaqmebulis mdgomareobas analogiur pirobebSi myof sxva pirTan SedarebiT, kanoniT dadgenil wess, anu Sromis kodeqsis me-2 muxlis diskriminaciis akrZalvas ewinaaRmdegeba. amasTan, garigeba, romelic `kanoniT dadgenil wessa da akrZalvebs~ ewinaaRmdegeba, ssk-is 54-e muxlis Tanaxmad, baTilia da igi ar warmoSobs iuridiul Sedegs.647 garda amisa, ssk-is me-10 muxlis me-3 nawilis me-2 winadadebis Tanaxmad, moqmedebebi, romlebic ewinaaRmdegeba kanoniT dadgenil imperatiul normebs, `baTilia, garda im SemTxvevisa, roca kanoni pirdapir miuTiTebs sxvagvar Sedegze.~ sxvagvar Sedegze miTiTebas am sakiTxTan mimarTebiT saqarTvelos kanonmdebloba ar iTvaliswinebs. xelSekrulebis moSla aris calmxrivi miRebasavaldebulo nebis gamovlena,648 romelic SesaZloa iyos kanonsawinaaRmdego da, Sesabamisad, baTili.649 damsaqmeblis mier SromiTi xelSekrulebis moSla dasaqmebulisaTvis winaswar Setyobinebis gareSe (maSin, rodesac winaswar Setyobinebis valdebulebis gamomricxavi garemoeba saxeze ar aris), winaaRmdegobaSi modis „evropis socialuri qartiis“ me-4 muxlis me-4 punqtTan. xelSekrulebis moSla, rogorc calmxrivi miRebasavaldebulo nebis gamovlena Tu garigeba,650 romelic kanoniT dadgenil wess ewinaaRmdegeba, ssk-is 54-e muxlis Sesabamisad, baTilia. ssk-is 61-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, baTili garigeba baTilad iTvleba misi dadebis momentidan da igi ver warmoSobs iuridiul Sedegs.651 maSasadame, xelSekrulebis moSla ar aris namdvili da, ssk-is 37-e muxlis pirveli nawilis `d~ qvepunqtis Sesabamisad, ar iwvevs xelSekrulebis Sewyvetas.652 Sedegad, Sromis xelSekruleba namdvilia, damsaqmebeli ki, Sromis kodeqsis 32-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, valdebulia, mis mier gamowveuli (kanonis darRveviT ganxorcielebuli xelSekrulebis moSliT, romelic baTilia) iZulebiTi mocdena aanazRauros sruli odenobiT. garda amisa, xelSekrulebis moSlis samarTlebrivi Sedegebi ver dadgeba, Tu damsaqmebeli dasaqmebuls valdebulebis darRvevis gamo ar ganusazRvravs damatebiT vadas an ar miscems gafrTxilebas, 405-e muxlis pirveli nawilisa da 399-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad. es wesi ar gavrceldeba mxolod im SemTxvevaSi, Tu faqtobrivi garemoebebis Sefasebis Sedegad dasturdeba, rom arsebobs, ssk-is 405-e

647 Sead. Lingemann in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 612a, RdNr. 3. 648 Lotmar, Der Arbeitsvertrag nach dem Privatrecht des deutschen Reiches, Band 1, 1902, S. 561; Geschnitzer/ Faistenberger/Barta/Eccher, Österreichisches Schuldrecht besonderer Teil und Schadensersatz, 1988, S. 336; Sead. Arnold, die Wohnungsmiethe nach dem Bürgerlichen Gesetzbuche mit besonderer Rücksichtt auf die bisherige Zustände in Müncheen, 1900, S. 135; Sead. aseve saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2009 wlis 10 martis #as-920-1127-08 gadawyvetileba. 649 Schliemann, Das Arbeitsrecht im BGB, Kommentar, 2002, 2. Aufl., S. 740. 650 Schaub, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., 2000, § 123, RdNr. 1. 651 zoiZe, jorbenaZe/axvlediani/zoiZe/niniZe/Wanturia (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni pirveli, 1999, gv. 198. 652 Sead. Dernburg, Die Schuldverhältnisse nach dem Rechte des deutschen Reichs und Preussens, 4. Aufl., Band 2, einzelne Obligationen, 1915, S. 235.

Page 114: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

113

muxlis me-2 nawiliT mowesrigebuli, xelSekrulebis dauyovnebliv moSlis safuZvelTagan erT-erTi. mxedvelobaSia misaRebi is garemoebac, rom dauSvebelia xelSekrulebis moSla im pirTan, romlis SromiTi urTierToba SeCerebulia. amasTan, Sromis kodeqsis 36-e muxlis pirveli nawiliT wesrigdeba SromiTi urTierTobis SeCerebis safuZvlebi, maT Soris aris: samxedro savaldebulo samsaxuri, Svebuleba orsulobis, mSobiarobisa da bavSvis movlis gamo, droebiTi Sromisuunaroba, kvalifikaciis amaRlebisa Tu profesiuli gadamzadeba, anazRaurebadi da anazRaurebis gareSe Svebuleba da sxva. amave muxlis me-3 nawili gansazRvravs, rom, dasaqmebulis mier CamoTvlili safuZvliT SromiTi urTierTobis SeCerebis moTxovnis SemTxvevaSi, damsaqmebeli valdebulia, SromiTi urTierToba gonivruli vadiT SeaCeros. gasaanalizebelia, Tu ra samarTlebrivi Sedegebi dadgeba im SemTxvevaSi, rodesac dasaqmebuli iTxovs SromiTi urTierTobis SeCerebas kanoniT mowesrigebuli safuZvliT, damsaqmebeli ki aRniSnul moTxovnas ar akmayofilebs da Semdeg axorcielebs xelSekrulebis moSlas. praqtikaSi amgvari SemTxveva unda ganimartos rogorc kanoniT dadgenili wesis darRveviT ganxorcielebuli xelSekrulebis moSla. Sromis kodeqsis 36-e muxlis me-3 nawilis ganmartebis Sedegad udavod unda iqnes miCneuli, rom dasaqmebulis mier damsaqmeblisaTvis xelSekrulebis SeCerebis safuZvlis arsebobis Sesaxeb Setyobineba ganxilul unda iqnes rogorc SromiTi xelSekrulebis SeCerebis Sesaxeb Suamdgomloba. damsaqmebeli valdebulia, daakmayofilos es ukanaskneli da masze uaris Tqmis kanonieri ufleba damsaqmebels mxolod im SemTxvevaSi aqvs, Tu ar arsebobs Sromis kodeqsis 36-e muxlis pirveli nawiliT gaTvaliswinebuli safuZveli. gasaziarebelia sasamarTlos ganmarteba, romlis Tanaxmad, ssk-is 408-e da 409-e muxlebis Sesabamisad, SromiTi xelSekrulebis kanoniT dadgenili wesis darRveviT moSlis SemTxvevaSi damsaqmebeli valdebulia, aRadginos dasaqmebulTan SromiTi urTierToba da, Sesabamisad, aunazRauros zianis saxiT miuRebeli gasamrjelo samuSaodan gaTavisuflebidan Tanamdebobaze aRdgenamde periodis ganmavlobaSi.653 bundovania msjeloba erT-erT saqmeze, sadac sasamarTlos samarTlebrivi kvalifikaciis `tvirTi~ mxareze gadaaqvs. igi ganmartavs, rom mxare ver uTiTebs normas, romlis Tanaxmad, gaufrTxileblobis an damatebiTi vadis miucemlobis SemTxvevaSi ganTavisuflebuli piri SeiZleba aRdges samsaxurSi an gaugrZeldes SromiTi xelSekruleba. sasamarTlos ganmartebiT, `aseTi norma ar arsebobs kasatoris mier

653 Tbilisis saqalaqo sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa kolegiis 2007 wlis 22 maisis gadawyvetileba, romelic ucvleli darCa Tbilisis saapelacio sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2007 wlis 12 dekembris ganCinebiT, ZalaSi darCa saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2008 wlis 2 maisis #as-133-410-08 ganCinebiT.

Page 115: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

114

miTiTebul arcerT normatiul aqtSi.~654 SesaZloa, mxare marTlac ver uTiTebs an arasworad uTiTebs aRniSnuli valdebulebis maregulirebel normas, Tumca sasamarTlo aseT SemTxvevaSi valdebulia, misces saqmeSi warmodgenil faqtobriv garemoebebs samarTlebrivi Sefaseba. amave sasamarTlos ganmartebis Sesabamisad: `saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 178-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, sarCelSi aRniSnuli unda iyos mosarCelis moTxovna, garemoebebi, romelzec mosarCele amyarebs Tavis moTxovnebs, mtkicebulebani, romlebic adastureben am garemoebebs.~ aRniSnuli normis Tanaxmad, sarCelSi miTiTebuli unda iyos mosarCelis moTxovna, anu sarCelis sagani, radganac sasarCelo moTxovnis Sinaarsi Seadgens sarCelis sagans. mosarCeles ar evaleba sadavo samarTlebrivi urTierTobis iuridiuli kvalifikacia, anu mosarCele araa valdebuli, iuridiulad daasabuTos Tavisi sasarCelo moTxovna, vinaidan sasamarTlo Tavad aZlevs kvalifikacias sadavo samarTlebriv urTierTobas.655 Sesabamisad, zemoT moyvanil SemTxvevaSi sasamarTlos Tavad unda emsjela, „evropis socialuri qartiis“ me-4 muxlis me-4 punqtis Tanaxmad, iyo Tu ara damsaqmebli valdebuli, gonivruli vadiT adre Seetyobinebina dasaqmebulisTvis xelSekrulebis moSlis Sesaxeb. aRniSnulze msjelobisas sasamarTlos unda exelmZRvanela amave qartiis danarTis me-2 nawiliT, romelic dasaqmebulisaTvis xelSekrulebis Sewyvetis Sesaxeb winaswari Setyobinebis valdebulebisagan damsaqmebels aTavisuflebs im SemTxvevaSi, Tu saxezea valdebulebis mZime darRveva, rac SeuZlebels xdis saxelSekrulebo urTierTobis gagrZelebas da xelSekrulebis dauyovnebliv moSlas amarTlebs. VIII. saxelSekrulebo da deliqtur moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa urTierTmimarTeba saxelSekrulebo araZiriTadi valdebulebiT daculi sikeTe, rogorc wesi, imavdroulad moicavs ssk-is 992-e muxlis regulirebis sferos.656 amasTan, araZiriTadi, ssk-is 316-e muxlis me-2 nawiliT gaTvaliswinebuli, e.w. `gulisxmierebis~ valdebuleba icavs ara mxolod absolutur Rirebulebebs, aramed im sikeTesac, romelic saxelSekrulebo urTierTobis specifikidan gamomdinare SeiZleba arsebobdes.657 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmartebis Sesabamisad, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 992-e muxliT gaTvaliswinebuli deliqturi `valdebuleba warmoiSoba dazaralebulis absoluturi subieqturi samoqalaqo uflebebis darRvevis Sedegad, atarebs

654 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 4 ivnisis #as-873-1183-07 ganCineba. 655 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2005 wlis 4 martis #as-973-1208-04 ganCineba. 656 Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 12. 657 Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 31.

Page 116: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

115

arasaxelSekrulebo xasiaTs da mimarTulia miyenebuli qonebrivi an moraluri zianis anazRaurebisaken.~658 calkeul SemTxvevaSi rTulia ganisazRvros, atarebs Tu ara valdebulebis darRveva arasaxelSekrulebo xasiaTs. germanul doqtrinaSi ganxiluli gamijvnis kriteriumia is, rom calkeuli valdebulebis darRvevis dros unda dadgindes, valdebulebis darRvevasa da xelSekrulebas Soris arsebobs Tu ara raime Sinagani kavSiri. aseT kavSiri, erTi SexedviT, ar arsebobs, magaliTad, damqiraveblis mier gamqiraveblis gaqurdvis SemTxvevaSi.659 damqiravebeli am SemTxvevaSi ar arRvevs saxelSekrulebo ZiriTad valdebulebas, Tumca aRniSnuli qmedeba SesaZloa dakvalificirdes rogorc araZiriTadi saxelSekrulebo valdebulebis darRveva. saxelSekrulebo da deliqtur moTxovnaTa Soris alternatiuli konkurenciis aRiareba gamarTlebulia maSin, Tu valdebulebis darRveva scdeba saxelSekrulebo, maT Soris araZiriTadi valdebulebis, darRvevis farglebs. aseT SemTxvevaSi valdebulebis darRvevis kvalifikacia xelSekrulebisagan damoukideblad unda moxdes. Tumca calkeul SemTxvevaSi valdebulebis darRvevis arasaxelSekrulebo xasiaTis mqoned aRiareba xSirad SeuZlebelia. ganxilvas saWiroebs is, Tu ramdenad aris SesaZlebeli Tanamedrove samarTlebriv sistemebSi erTgvarovani midgomis Camoyalibeba imis Taobaze, rom aRiarebul iqnes saxelSekrulebo moTxovnebis paralelurad kanonismieri moTxovnebis warmoSobis aRiareba. aRniSnulTan dakavSirebiT, gansakuTrebiT rTulia gaimijnos, saxezea saxelSekrulebo araZiriTadi Tu deliqtis Semadgenlobis Sesabamisi valdebulebis darRveva. aranakleb sainteresoa gaanalizdes deliqtis zogadi Semadgenlobis mimarTeba mis specialur, uxarisxo produqtiT miyenebuli zianis SemadgenlobasTan, aseve momxmarebelTa uflebebis dacvis samoqalaqosamarTlebriv da specialuri damcavi kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul mowesrigebas Soris. 1. deliqturi da saxelSekrulebo araZiriTadi moTxovnis safuZvelTa urTierTmimarTeba germanul doqtrinasa da sasamarTlo praqtikaSi deliqtisa da saxelSekrulebo moTxovnebis damfuZnebel samarTlebriv safuZvelTa urTierTmimaTeba alternatiul konkurenciad ganixileba.660 aRniSnuli midgomis Tanaxmad, saxelSekrulebo urTierTobis specialuri buneba

658 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 77. 659 Sead. Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 82. 660 Sead. Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 38. ix. aseve erTi da imave valdebulebis erTdroulad, rogorc kanonsmieri, aseve saxelSekrulebo urTierTobidan, warmoSobasTan dakavSirebiT Brackenhoeft, die Identität und materielle Connexität der Rechtsverhältnisse oder der Umfang der Wirkung der Res judicata, die Conkurrenz der Klagen, und das Präjudicium, 1839, S. 300.

Page 117: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

116

ar amarTlebs gansxvavebul midgomas, erTi mxriv, zianis mimyenebeli xelSekrulebis mxarisa da, meore mxriv, xelSekrulebis gareSe arsebuli zianis mimyeneblis mimarT.661 deliqturi moTxovnis safuZvlis Sesabamisad, pasuxismgeblobis warmoSoba saxelSekrulebo moTxovnis safuZvelTa paralelurad SesaZloa gamarTlebuli iyos, Tu saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis Sedegad ziani adgeba uflebamosili piris ssk-is 992-e muxliT dacul absolutur sikeTes (uflebasa Tu Rirebulebas).662 deliqturi da saxelSekrulebo normaTa konkurenciis dros, calkeuli SemTxvevis gaTvaliswinebiT, SesaZloa saxeze iyos moTxovnis safuZvelTa konkurencia, Tu ramdenime alternatiuli moTxovnis safuZvliT warmoSobili moTxovna identuria da erTiani Tavisi arsiT.663 magaliTad, qiravnobis xelSekrulebis farglebSi damqiraveblis mier naqiravebi nivTis dazianebis SemTxvevaSi gamqiravebels warmoeSoba zianis anazRaurebis moTxovna, rogorc qiravnobis xelSekrulebidan saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis gamo, aseve deliqtidan, kerZod sxvisi sakuTrebis marTlsawinaRmdego, braleuli xelyofis safuZvelze.664 aseT SemTxvevaSi moTxovna Sinaarsobrivad absoluturad identuria, kerZod, nivTis dazianebis Sedegad warmoSobili zianis anazRaureba, moTxovnis safuZveli ki gansxvavebuli. rodesac ama Tu im konkurirebad moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa Semadgenloba da samarTlebrivi Sedegi identuri ar aris,665 SesaZloa, saxeze iyos rogorc moTxovnaTa, aseve moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa konkurencia.666

661 BGH Urteil vom 28.06.1978 – VIII ZR 112/77 (Karlsruhe), NJW, 1978, S. 2240; ix. aseve Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 29. 662 Gsell, Deliktsrechtlicher Eigentumsschutz bei „weiterfressendem“ Mangel, NJW, 2004, S. 1913, im SemTxvevaSi, Tu dazaralebuli saxelSekrulebo moTxovnis safuZvlis ganxorcielebiT naklebadaa daculi, vidre deliqtis damfuZnebeli moTxovnis samarTlebrivi safuZvliT, saxelSekrulebo moTxovnis upiratesoba gaumarTlebelia. 663 Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 14, (`Durch denselben Vorgang kann eine Mehrheit von Schuldverhältnissen und damit Ansprüchen entstehen. Bei Anspruchskonkurrenz steht dem Gläubiger eine Mehrheit selständiger, im wesentlichen auf die gleiche Leistunge gerichteter Ansprüche gegen denselben Schuldner aufgrund verschiedener gleichrangiger Anspruchsgrundlagen aus demselben Sachverhalt zu, bei Gesetzeskonkurrens nur ein einziger Anspruch aus einer vorrangigen Anspruchsgrundlagen. Bei Anspruchskonkurrenz richten sich die verschiedenen Ansprüche nach Voraussetzungen, Inhalt und Durchsetzung grundsätzlich nur nach den für sie massgeblichen Bestimmungen.~) 664 Sead. Jäggi, Zum Begriff der Vertraglichen Schadensersatzforderung, Festgabe für Wilhelm Schöneberg, 1968, S. 183, Semdgomi miTiTebiT: von Tuhr/Siegwart, Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationsrechtes, 2. Aufl., 1942, 347. 665 magaliTad, avtomanqanis SeZenis SemTxvevaSi Tu aRmoCnda, rom igi naavarievia, myidvels SesaZloa miadges ziani aRniSnuli naklis gamo, Tumca saxelSekrulebo moTxovnaTa Soris mas farTo arCevani aqvs fasis Semcirebas, xelSekrulebidan gasvlasa da zianis anazRaurebas Soris. mas SeuZlia aseve, magaliTad, xelSekrulebidan gasvlisa da zianis anazRaurebis moTxovnaTa kombinaciac, maSin rodesac deliqtis moTxovnis damfuZnebeli samarTlebrivi safuZveli mxolod zianis anazRaurebis moTxovnas warmoSobs. 666 Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 14,ff. Sead. mag. Brackenhoeft, die Identitaet und materielle Connexitaet der Rechtsverhaeltnisse oder der Umfang der Wirkung der Resjudicata, dei Conkurenz der Klagen, und das Praejudicium, 1839, S. 338.

Page 118: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

117

1.1 araZiriTadi saxelSekrulebo valdebuleba samoqalaqo samarTalSi ZiriTad da araZiriTad valdebulebaTa cnebebis gamijvna misi funqciis mixedviT xorcieldeba:667 ZiriTadi valdebuleba gansazRvravs xelSekrulebis arss da igi xelSekrulebis calkeuli tipisaTvis damaxasiaTebeli valdebulebaa; araZiriTadi valdebuleba ki xelSekrulebis Tanamdev da damcav funqcias asrulebs. es ukanaskneli ar aris uSualod dakavSirebuli ZiriTad valdebulebasTan, Tumca misgan gamomdinareobs.668 araZiriTadi valdebulebis Sinaarsis gansazRvra valdebulebis warmoSobis momentSi xSirad SeuZlebelicaa da misi dakonkreteba valdebulebis ganxorcielebis procesSi xdeba.669 valdebulebaTa dayofa ZiriTad da araZiriTad valdebulebebad gansakuTrebiT mniSvnelovania maTi darRvevis SemTxvevaSi kreditoris gankargulebaSi arsebuli Sesabamisi meoradi moTxovnebis gansazRvrisaTvis.670 araZiriTadi valdebuleba valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobis specifikuri saxea. igi pirTa Soris gansakuTrebul kavSirs avlens, rac, ndobisa da keTilsindisierebis principis Sesabamisad, pirTa Soris arsebuli calkeuli valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis Taviseburebidan gamomdinareobs.671 Tanamedrove germanul doqtrinaSi erTmaneTisagan mijnaven SesrulebasTan dakavSirebul672 da e.w. dacviT673 valdebulebas:674 SesrulebasTan dakavSirebuli araZiriTadi valdebulebis mizania, uzrunvelyos ZiriTadi valdebulebis momzadeba da Sesruleba. Sesabamisad, aRniSnuli debulebiT daculi interesi valdebulebis Sesrulebaa da igi ZiriTad valdebulebasTan aqsesorulad dakavSirebul valdebulebad ganixileba;675 dacviTi valdebuleba ki saxelSekrulebo urTierTobaSi mxareTa mier urTierTobis keTilsindisierad warmarTvis erTgvari garantia.

667 Sead. Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 241, RdNr. 5. 668 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 16. 669 Wanturia, Wanturia/axvlediani/zoiZe/jorbenaZe/niniZe (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, 2001, gv 34. 670 Pruetting/Wegen/Weinreich, 2006, BGB Kommentar, S. 311, $ 241, RdNr. 18-20, aseve maCalaZe, zianis anazRaureba valdebulebis darRvevisas (saqarTvelosa da germaniis kanonmdeblobaTa SedarebiTi analizi), qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004, specialuri gamocema, gv. 74. 671 Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 241, RdNr. 6. 672 „Leistungsbezogene“. 673 „Schutzpflichte“. 674 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 19; Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 10. 675 Olzen, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, § 241, RdNr. 148 ff.

Page 119: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

118

1.2 SesrulebasTan dakavSirebuli araZiriTadi valdebuleba SesrulebasTan dakavSirebuli araZiriTadi valdebuleba gulisxmobs kreditoris mier movalisaTvis valdebulebis SesrulebaSi xelSewyobas. amas Tanamonawileobis,676 Tanaqmedebis movaleobasac uwodeben, romlis ZaliTac xelSekrulebis mxareebs valdebulebaTa jerovnad Sesrulebis mimarT Tanabarwilad ekisrebaT pasuxismgebloba.677 aRniSnuli Tanaqmedebis movaleobis darRveva, rogorc wesi, ar warmoSobs moTxovnas, Tumca kreditoris mier am movaleobis darRvevam SesaZloa, misi uflebrivi mdgomareobis gauareseba, kerZod, calkeuli uflebebis dakargva gamoiwvios.678 SesrulebasTan dakavSirebuli araZiriTadi valdebulebaa aseve informaciis miwodebis valdebuleba,679 romlis Sesabamisad, xelSekrulebis nebismieri mxare valdebulia, xelSemkvrel mxares miawodos ZiriTad valdebulebasTan dakavSirebuli informacia, miuTiTos calkeul mniSvnelovan garemoebebze.680 informaciis miwodebis valdebuleba mowesrigebulia ssk-is 318-e muxliT, romlis Tanaxmad, `valdebulebidan SeiZleba gamomdinareobdes ama Tu im informaciis miRebis ufleba.., roca mas mniSvneloba aqvs valdebulebis Sinaarsis gansazRvrisaTvis...~ zogierT SemTxvevaSi, informaciis miwodeba mxares Tavad ZiriTadi valdebulebiT ekisreba, gansakuTrebiT, rodesac informacia Sesrulebis xarisxsa Tu Tvisebebs ukavSirdeba. calkeul SemTxvevaSi SesaZlebelia, nivTTan mimarTebiT ZiriTadi valdebulebis darRveva amavdroulad informaciis miwodebis valdebulebis darRvevac iyos. informaciis miwodebis valdebulebis darRveva gansakuTrebiT mniSvnelovani xdeba swored iseT SemTxvevaSi, rodesac misi miuwodebloba ZiriTad valdebulebas ar arRvevs, magram am informaciis arqonis gamo uflebamosil pirs adgeba ziani. amasTan, mniSvnelovania is, rom Sesabamisi informaciis gaTvaliswinebis SemTxvevaSi ziani ar dadgeboda,681 xolo informaciis miwodebis valdebuleba mxares gulisxmierebisa Tu keTilsindisierebis principebis gaTvaliswinebiT udavod ekisreboda.

676 Roth, Mitwirkungspflicht, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 63 ff. 677 ix., magaliTad: ssk-is 405-e muxlis me-3 nawilis `g~ qvepunqti, aseve ssk-is 390-e muxlis me-2 nawili ssk-is 393-e muxlTan urTierTkavSirSi. Tu valdebulebis SesrulebisaTvis saWiroa kreditoris mier garkveuli moqmedebis Sesruleba, romelsac igi ar asrulebs, saxezea kreditoris mier vadis gadacileba, romlis

Sedegebzec igi Tavad agebs pasuxs. igi valdebulia, aanazRauros ziani da, amasTan, masze gadadis nivTis SemTxveviTi daRupvis riskic. 678 Ernst, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2007, § 280, RdNr. 131; Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 63; Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 13; Sead. aseve ssk-is 390-e muxlis pirveli da me-2 nawilebi, aseve ssk-is 405-e muxlis me-3 nawilis `g~ qvepunqti. 679 Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 71. 680 Klunzinger, Einführung in das Bürgerliche Recht, 10. Aufl., 2001, S. 179. 681 BGH Urteil vom 11.02.2004 – VIII ZR 386/02 (OLG Saarbrücken), NJW, 2004, S. 1032.

Page 120: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

119

ssk-is 318-e muxlis formulireba, romlis safuZvelzec savaldebuloa informaciis miwodeba, Tu igi mniSvnelovania saxelSekrulebo valdebulebis Sinaarsis dadgenisaTvis, gasaziarebelia. miuxedavad amisa, Semdgomi dakonkreteba informaciis miwodebis xarjebis upirobod SemZenze dakisrebis Taobaze gaumarTlebelia. aRniSnuli imgvarad unda ganimartos, rom xarjebi anazRaurebis informaciis mimRebs mxolod im SemTxvevaSi daekisros, Tu informacia ar aris mniSvnelovani saxelSekrulebo valdebulebis Sinaarsis gansasazRvravad, Tumca igi subieqturad mniSvnelovania uSualod xelSekrulebis mxarisaTvis. aRniSnuli sawinaaRmdego ganmarteba informaciis miwodebis valdebulebis mowesrigebas azrs daukargavda, vinaidan informaciis miwodeba, zogierT SemTxvevaSi, ZiriTad valdebulebaze ufro mniSvnelovania, vinaidan mis gareSe miRebuli Sesrulebis gamoyeneba SesaZloa, SeuZlebeli an gansakuTrebuli safrTxis Semcveli iyos.682 1.3 araZiriTadi valdebulebis `dacviTi~ funqcia araZiriTadi valdebulebis gansxvavebuli saxea dacviTi valdebulebebi.683 aRniSnulis Sesabamisad, xelSekrulebis mxareebi valdebulni arian, valdebulebiTsamarTlebrivi urTierToba imgvarad warmarTon, rom ar dauSvan meore mxaris uflebaTa Tu interesebis xelyofa. calkeul SemTxvevaSi aRniSnuli valdebuleba gamoixateba xelSemkvreli mxaris janmrTelobisa da sakuTrebis dacvis an am RirebulebaTa usafrTxoebis uzrunvelyofis valdebulebaSi. magaliTad, aseT valdebulebad ganixileba sastumroSi qurdobisagan sakuTrebis dacvis an sakvebiTa Tu sxva garemoebiT gamowveuli janmrTelobis dazianebisgan momxmareblis dacvis uzrunvelsayofad saTanado zomebis miReba.684 es valdebuleba saqarTvelos kanonmdeblobaSi arsebiTad ssk-is 316-e muxlis me-2 nawilidan gamomdinareobs. konkretuli valdebulebis Sinaarsisa da xasiaTis gaTvaliswinebiT, valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis monawiles ekisreba `meore mxaris uflebebisa da qonebisadmi gansakuTrebuli gulisxmierebis~ valdebuleba. `gulisxmierebis~ valdebuleba, upirveles yovlisa, sxva piris absoluturi uflebebisa dacvas emsaxureba.685 amiT misi dacvis obieqti deliqturi moTxovnis zogadi safuZvliT dacul sikeTes emsgavseba. garda amisa, `gulisxmierebis~ valdebulebiT daculi sikeTe ar Semoifargleba mxolod absoluturi uflebebis dacviT da vrceldeba piris sxva dacvis Rirs interesebze.

682 ix., magaliTad, Jäggi, Zum Begriff der Vertraglichen Schadensersatzforderung, Festgabe für Wilhelm Schöneberg, 1968, S. 184 ff. 683 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 19. 684 Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 97 ff. 685 Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 242, RdNr. 25 f.

Page 121: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

120

aRniSnuli valdebulebebis darRvevis Sedegad moTxovnis warmoSobis SesaZlebloba udavod unda iqnes miCneuli.686 Sesabamisad, ssk-is 316-e muxliT gaTvaliswinebuli valdebulebis darRveva warmoSobs sxvadasxva moTxovnas, maT Soris zianis anazRaurebisa da xelSekrulebidan gasvlis moTxovnas.687 is, Tu ramdenad afuZnebs `gulisxmierebisa~ Tu keTilsindisierebis darRvevis ufleba sxva nebismieri saxelSekrulebo valdebulebis darRvevisaTvis gaTvaliswinebul moTxovnas, an ra farglebSi warmoiSoba isini, calkeuli SemTxvevis Sesabamisad unda gadawydes.688 gulisxmierebis movaleobis darRvevis Sedegad warmoSobili erT-erTi moTxovna gaTvaliswinebulia ssk-is 405-e muxlis me-3 nawilis `b~ qvepunqtis regulirebiT, romlis Sesabamisad, xelSekrulebidan gasvla gamoricxulia, Tu darRveulia ssk-is 316-e muxlis me-2 nawiliT gaTvaliswinebuli valdebuleba, magram, miuxedavad amisa, `kreditors SeiZleba moeTxovos xelSekrulebis ZalaSi datoveba~. amdenad, Tu saxelSekrulebo urTierTobis gagrZeleba ar aris gamarTlebuli, am mowesrigebidan upirobod gamomdinareobs, ssk-is 405-e muxliT gaTvaliswinebuli, xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis arseboba. cxadia, mxolod ssk-is 316-e muxlis me-2 nawili moTxovnis ganxorcielebisaTvis sakmarisi ar aris, vinaidan is ar adgens samarTlebriv Sedegs valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobis erT-erTi monawilis mier Sesabamisi valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi. igi damxmare moTxovnis safuZvelia da gamoiyeneba sxva ZiriTadi moTxovnis damfuZnebel safuZvlebTan urTierTkavSirSi.689 im SemTxvevaSi, Tu calkeuli xelSekrulebis maregulirebeli normebi sagamonakliso wess ar adgenen, gamoiyeneba saxelSekrulebo valdebulebis, maT Soris araZiriTadi vadldebulebis darRvevisaTvis gaTvaliswinebuli zogadi moTxovnis safuZvlebi, rogorebicaa ssk-is 405-e, 352-e da 394-e muxlebi. magaliTad, Tu avtomanqanis Cuqebis SemTxvevaSi mCuqebelma ar miawoda informacia dasaCuqrebuls imis Taobaze, rom mas garkveuli saxis SekeTeba sWirdeba, ssk-is 527-e muxlis Sesabamisad, mCuqebeli pasuxs agebs nivTis nakliT gamowveuli zianisaTvis, Tu igi ganzrax dumda nivTis naklis gamo. avtomanqanis Cuqebis SemTxvevaSi, is faqti, rom mas SekeTeba sWirdeba, ar ganixileba nivTis naklad.690 Sesabamisad, ssk-is 527-e muxlis regulirebis sfero am SemTxvevaSi gamoiricxeba, Tumca SesaZloa, saxeze iyos gulisxmierebis valdebulebis darRveva avtomanqanis mdgomareobasTan dakavSirebiT informaciis miuwodeblobis saxiT. amdenad, ssk-is 527-e muxlis miznis gaTvaliswinebiT, SesaZloa,

686 Sead. analogiuri poziciiT Roth, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 113. 687 Kramer, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 2, 2006, § 241, RdNr. 19 ff.; Olzen, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, § 241, RdNr. 157. 688 Olzen, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, § 241, RdNr. 158 f. 689 Sead. Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 11. 690 BGH Urteil vom 11.02.2004 – VIII ZR 386/02 (OLG Saarbrücken), NJW, 2004, S. 1032.

Page 122: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

121

gamarTlebuli iyos regulirebis imgvarad ganmarteba, rom igi gavrceldes mCuqeblis mier nebismier valdebulebis darRvevaze, romelic uSualod Cuqebis sagans da mis Sedegad warmoSobil pasuxismgeblobas ukavSirdeba.691 SeiZleba, namdvili saxelSekrulebo urTierTobis farglebSi erT-erTi mxare keTilsindisierad da jerovnad asrulebs masze xelSekrulebiT dakisrebul ZiriTad valdebulebas, Tumca, e.w. dacviTi valdebulebis darRvevis gamo, mainc warmoiSvas kanoniT gaTvaliswinebuli meoradi moTxovnebi.692 dacviTi valdebulebis darRvevad unda CaiTvalos aseve, magaliTad, eqimis mier pacientis daavadebis Sesaxeb informaciis gaxmaureba maSinac, Tu xelSekrulebiT mxareTa Soris ar yofila konfidencialurobis valdebuleba gaTvaliswinebuli.693 aseTi valdebulebis arseboba udavoa iseT xelSekrulebebTan mimarTebiT, romelnic Tavisi arsiT gansakuTrebul ndobaze dafuZnebuli xelSekrulebaTa saxeebia.694 informaciis gaxmaureba mxolod maSin ar warmoSobs uflebamosili pirisaTvis Sesabamis moTxovnebs, Tu mas upirispirdeba upiratesi Rirebulebis dacvis interesi.695 gulisxmierebis valdebulebis darRveva warmoSobs Sesabamisi kanoniT gaTvaliswinebul meorad moTxovnebs im SemTxvevaSi, Tu xelSekrulebis erT-erTi mxaris mier darRveulia mxolod araZiriTadi saxelSekrulebo valdebuleba. Sesabamisad, pirvel rigSi, sasamarTlom calkeuli SemTxvevis ganxilvis dros unda gamoricxos ZiriTadi saxelSekrulebo valdebulebis darRveva da mxolod amis Semdeg imsjelos sxva SesaZlo moTxovnis damfuZnebel safuZvlebze.696 2. deliqtis specialuri Semadgenlobis mimarTeba deliqtis zogad Semadgenlobasa da saxelSekrulebo moTxovnebTan deliqtis maregulirebeli calkeuli sagamonakliso normiT ganisazRvreba pasuxismgeblobis gansxvavebuli wesi da farglebi deliqtis zogad SemadgenlobasTan mimarTebiT. es, rogorc wesi, ganpirobebulia sagamonakliso normis garkveul pirTa wris mimarT moqmedebis mizniT, rac maTi uflebebis ufro maRali dacvis

691 Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 524-e paragrafi, aseve BGH Urteil vom 23.03.2000 – X ZR 177/97 (Frankfurt a.M.), NJW, 2000, S. 2101; Gehrlein, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 521, RdNr. 1. 692 ix., magaliTad, BGH Urteil vom 30.10.1990 – VI ZR 40/90 (Oldenburg), NJW, 1991, S. 921, romelSic sasamarTlom miiCnia, rom restornis mepatronem unda uzrunvelyos stumrebis cekvis SemTxvevaSi fexis mocurebis albaTobis maqsimalurad Semcireba. 693 intimuri sferos xelSeuxeblobasTan dakavSirebiT ix. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 148; aseve: Schünemann, Wandlungen des Vertragsrechts, NJW, 1982, 2028; Laufs, Die Entwicklung des Arztrechts, NJW, 1990, S. 1510. 694 Weichert, Datenschutz auch bei Anwälten?, NJW, 2009, S. 551; Dahns, Durchbrechung der anwaltlichen Verschwiegenheitspflicht, NJW- Spezial, 2008, S. 158. 695 Deckenbrock, Neue anwaltliche Betätigungsverbote bei Interessen, NJW, 2008, 1278. 696 Sead. BGH Urteil vom 14.12.06 – 3W 52/06 (OLG Rostock), NJW-RR, 2007, S. 1092 f.; ix. aseve gansxvavebuli SefasebiT:UsaqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2007 wlis 5 ivnisis #as-7-362-07 gadawyvetileba.

Page 123: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

122

standartis uzrunvelyofas emsaxureba.697 garda amisa, sagamonakliso moTxovnis safuZvlis SemadgenlobiT pasuxismgeblobis gansxvavebuli, ufro mkacri zomis daweseba gamarTlebulia, magaliTad, mometebuli safrTxis wyarodan momdinare zianis dadgomis maRali riskiT.698 Sesabamisad, deliqtis maregulirebeli sagamonakliso normebi, ssk-is 992-e muxlTan mimarTebiT, moTxovnis safuZvlis Semadgenlobis damatebiT winapirobebs Seicavs da pasuxismgeblobis gansxvavebul wessa da pirobebs iTvaliswinebs. Sesabamisad, sagamonakliso normebi upiratesad gamosayenebeli moTxovnis safuZvlebia, rogorc zogadi deliqtis pasuxismgeblobis damfuZnebel, ise saxelSekrulebo moTxovnis safuZvlebTan mimarTebiT. specialuri normis Semadgenlobis Semcveli SemTxvevis gansxvavebuli kvalifikacia gamarTlebulia mxolod im SemTxvevaSi, Tu xelSekrulebis mxareebi gansxvavebul wesze Tanxmdebian da es ukanaskneli kanonis farglebSi dasaSvebia. 2.1 uxarisxo produqtiT miyenebuli zianis anazRaurebis sxvadasxva moTxovnis safuZveli da maTi urTierTmimarTeba uxarisxo produqtiT miyenebuli zianis anazRaurebis wesisa da farglebis specialuri normebiT mowesrigebis mizania mewarmis mier saxelSekrulebo Tavisuflebis borotad gamoyenebis gamoricxva, rac gansakuTrebiT mis mier sakuTari pasuxismgeblobis gamoricxviT SeiZleba gamoixatos. amasTan, bralis gareSe mwarmoeblis pasuxismgeblobis daweseba momxmareblis, rogorc samoqalaqo kanonmdeblobiT gansakuTrebuli dacvis Rirsi piris, sicocxlisa da janmrTelobis dacvis ufro maRali standartiT uzrunvelyofas isaxavs miznad.699 uxarisxo produqtiT miyenebuli zianis anazRaurebis damfuZnebeli samarTlebrivi safuZveli, rogorc deliqtis specialuri Semadgenloba, upiratesad unda CaiTvalos saxelSekrulebo moTxovnasTan da, Sesabamisad, mis damfuZnebel safuZvelTan mimarTebiT. aRniSnuli, rogorc wesi, kanonmdeblis mier Sesabamisi mowesrigebis arssa da mizans Seesabameba.700 erTi SexedviT, udavoa, rom saxelSekrulebo da zogadi deliqtis moTxovnis safuZvlebi gamomricxav konkurenciaSi imyofebian ssk-is 1109-e-1116-e muxlebTan mimarTebiT.701 Sesabamisad, am normebiT mowesrigebuli mwarmoeblis valdebulebebi upiratesad gamosayenebeli normebia, garda im SemTxvevisa, Tu uSualod momxmarebelsa da mwarmoebels Soris dadebuli xelSekrulebiT dgindeba momxmareblis dacvis ufro maRali

697 Sead. Schmidt-Salzer, Verbraucherschutz, Produkthaftung, Umwelthaftung, Unternehmensverantwortung, NJW, 1994, S. 1306. 698 ix. aseve BGH Urteil vom 20.12.1966 – VI ZR 53/65 (Hamm), NJW, 1967, S. 558. 699 Schmidt-Salzer, Verbraucherschutz, Produkthaftung, Umwelthaftung, Unternehmensverantwortung, NJW, 1994, S. 1306. 700 Sead. Huber, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung: eine Studie zur Konkurrenzfrage vor dem Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001, S. 191, Semdgomi miTiTebebiT. 701 Sead. Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 47.

Page 124: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

123

standarti, vidre es ssk-is 1109-e da Semdgomi muxlebiTaa uzrunvelyofili.702 amasTan, gasaTvaliswinebelia, rom momxmarebelTa uflebebis dacva uxarisxo produqtisa Tu sxva saxelSekrulebo ZiriTadi an araZiriTadi valdebulebis darRvevisagan uzrunvelyofilia aseve specialuri 1996 wlis 20 martis kanoniT momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb.703 Sesabamisad, dazustebas saWiroebs ssk-is 1109-e da Semdgomi muxlebis mimarTeba momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis regulirebebTan. calkeuli SemTxvevis gaTvaliswinebiT, gaumarTlebelia saxelSekrulebo da zogadi deliqturi moTxovnis safuZvlebis gamoyenebis upirobo gamoricxva momxmareblis mier dadebul xelSekrulebasTan mimarTebiT. momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb saqarTvelos kanoni 1996 wlidan, xolo ssk 1997 wlidan Sevida ZalaSi. Sesabamisad, erTi mxriv, saxezea, ssk-is me-2 muxlis gagebiT, ufro axali, magram zogadi, kanoni, meore mxriv ki, ufro Zveli, magram, momxmarebelTa uflebebis dacvis TvalsazrisiT, udavod, ufro specialuri kanoni. axali kanoni ar SeiZleba aRiarebul iqnes upirobod upiratesad gamosayenebel samarTlad. magaliTad, savinis Tanaxmad, axal kanons upiratesoba unda mieniWos mxolod im SemTxvevaSi, Tu udavoa axali kanoniT dasaxuli mizani _ Caanacvlos an ganavrcos arsebuli kanoni, ufro detalurad moawesrigos esa TuU is arsebuli SemTxveva.704 ssk-is mowesrigebis aseTi mizani, momxmarebelTa uflebebis dacvis TvalsazrisiT, naklebad savaraudoa. Sesabamisad, SeiZleba iTqvas, rom momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanoni, Tavisi regulirebis viwro farglebiT, udavod, specialuri kanonia da mas, rogorc sagamonakliso regulirebaTa erTobliobas, upiratesoba unda mieniWos ssk-Tan mimarTebiT im nawilSi, romelSic is specialur regulirebas Seicavs. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmartebiT, ssk Tu samoqalaqo samarTali kerZo samarTlis birTvs qmnis da gansazRvravs iseT fuZemdeblur debulebebs, romlebic vrceldeba `kerZo samarTlis sxva dargebzec~.705 Sesabamisad, calkeuli SemTxvevis momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanonis mixedviT kvalifikaciis drosac, moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa formireba da maTi ganxorcieleba mxolod ssk-is Sesabamisi regulirebebis daxmarebiT gaxdeba SesaZlebeli.706

702 Sead. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2007 wlis 13 martis #as/751/1118/06 ganCineba. 703 saqarTvelos parlamentis uwyebani, 1996, #7. 704 ix. Savigny, System des heutigen römischen rechts, Band 5, 1841, S. 251, Tumca avtori yuradRebas amaxvilebs aseve axali kanonis WeSmarit miznebze, romlebic, calkeul SemTxvevaSi, SeiZleba gansxvavebuli iyos. 705 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2001 wlis 13 ivnisis #3k/429-01 ganCineba. 706 magaliTad, momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanonis me-13 muxliT gaTvaliswinebuli naklis gamosworebis, fasis Semcirebis, xelSekrulebaze uaris Tqmisa Tu zianis anazRaurebis moTxovnebis dafuZnebis SemTxvevaSi, ssk-is Sesabamis moTxovnaTa maregulirebeli normebis gamoyenebis aucilebloba udavoa.

Page 125: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

124

cxadia, ssk-is normaTa gamoyeneba da maTi kumulacia momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanonis Sesabamis normebTan imgvarad unda moxdes, rom sagamonakliso normebiT daculi interesi uzrunvelyofili iyos.707 amasTan, gasaTvaliswinebelia, rom nebismieri SemTxveva, romlis Taviseburebis gaTvaliswinebiT, momxmareblis uflebebi ssk-iT ukeT aRmoCndeba daculi, vidre es momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanoniTaa uzrunvelyofili, gamoricxavs am kanonis upiratesad gamoyenebis aucileblobas. aseTi SemTxveva SesaZloa ukavSirdebodes momxmarebelTa uflebebis Seaxeb kanonis me-14 muxlis pirveli nawiliT gaTvaliswinebul moTxovnaTa ganxorcielebisaTvis dadgenil xandazmulobis vadebs. momxmarebeli uflebamosilia, waradginos am kanoniT gaTvaliswinebuli moTxovnebi damamzadeblis mier dadgenil sagarantio vadebSi naklis aRmoCenis SemTxvevaSi, xolo Tu aseTi vada dadgenili ar aris, ganaxorcielos Tavisi uflebebi nivTis gadacemidan 6 Tvis, uZravi nivTebis SeZenis dros naklovanebis aRmoCenis SemTxvevaSi ki 1 wlis ganmavlobaSi. Sesabamisad, xSirad, aRniSnuli kanoniT mowesrigebuli saxelSekrulebo moTxovnebis ganxorcieleba SeuZlebelia maTTvis kanonmdeblis mier dadgenili xanmokle xandazmulobis vadebis gaTvaliswinebiT, Tumca, cxadia, aseT SemTxvevaSi udavod unda iqnes miCneuli, rom zogadi saxelSekrulebo moTxovnebi paralelurad damoukideblad arsebobs da ganxorcielebadia ssk-iT dadgenili ufro xangrZlivi xandazmulobis vadebis gaTvaliswinebiT. amasTan, SesaZloa, am SemTxvevaSi gamarTlebuli iyos germaniis sasamarTlo praqtikasa da iuridiul doqtrinaSi damkvidrebuli e.w. urTierTzegamvleni konkurenciis aRiareba. kerZod, momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanoniT gaTvaliswinebuli moTxovnebi amave kanoniT gaTvaliswinebuli moTxovnis safuZvlebiT Tu maTi SemadgenlobiT iyos ganxorcielebadi, magram maTze gavrceldes ufro xangrZlivi saxelSekrulebo xandazmulobis vadebi.708 es mizanSewonilad da gamarTlebulad SeiZleba iqnes miCneuli, momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanonis mowesrigebis miznebis gaTvaliswinebiT,709 mxolod im SemTxvevaSi, Tu momxmarebelTa interesebisa da uflebebis dacva sxvagvarad SeuZlebelia. 2.2 deliqtisa da saxelSekrulebo specialur moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa mimarTeba momxmarebels uxarisxo produqtiT miyenebuli zianis anazRaurebaze moTxovna SesaZloa warmoeSvas ramdenime gansxvavebuli samarTlebrivi safuZvliT:

707 urTierTzegamvleni konkurencia, Sead. Grünewald/Schmidt, Münchener Kommentar zum HGB, 2. Aufl., 2007, § 377, RdNr. 102. 708 Sead. Weber, Produkthaftung im belgischen Recht, 1998, S. 156. 709 Schmidt-Salzer, Verbraucherschutz, Produkthaftung, Umwelthaftung, Unternehmensverantwortung, NJW, 1994, S. 1305 f.; Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 49.

Page 126: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

125

• es SeiZleba iyos momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanonidan gamomdinare erT-erTi moTxovnis safuZveli;

• ssk-is 1009-e da Semdgomi muxlebiT mowesrigebuli moTxovnis safuZveli uxarisxo produqtis mwarmoeblis mimarT;

• deliqtis zogadi Semadgenlobis maregulirebeli ssk-is 992-e muxli;

• aseve, xSir SemTxvevaSi, saxelSekrulebo moTxovnis safuZvlebi, Tu saxelSekrulebo pasuxismgebloba namdvili individualuri SeTanxmebiT ar aris gamoricxuli.710

Sesabamisad, momxmareblis savaraudo moTxovnebi, rogor wesi, moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa grZel jaWvs qmnian da SesaZlebelia arsebobdnen rogorc mwarmoeblis, ise gamyidvelis mimarT.711 aRniSnul normaTa Soris upiratesad gamosayenebeli regulirebis SesarCevad aucilebelia gaimijnos Sesabamis moTxovnis safuZvelTa gamoyenebis winapirobebi da maTi Semadgenlobis elementebi. zogadad, uxarisxo produqtis safuZvelze miyenebuli zianis anazRaurebis moTxovnis SemTxvevaSi upiratesad ganxilul unda iqnes ssk-is 1109-e da Semdgomi muxlebi, momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanonis me-10 muxli. aRniSnul moTxovnis safuZvelTa urTierTmimarTeba calkeuli SemTxvevis gaTvaliswinebiT wydeba da upiratesoba unda mieniWos im moTxovnis safuZvels, romelic arsebiTad momxmareblis upirates dacvas uzrunvelyofs. Tavis mxriv, am moTxovnis safuZvelTa upiratesoba saxelSekrulebo da deliqtis zogadi SemadgenlobiT gaTvaliswinebul moTxovnis safuZvlebTan movalis bralis elementis modificirebiT gamoixateba.712 amasTan, aRniSnul moTxovnaTa ganxorcieleba gansxvavebul xandazmulobis vadebs eqvemdebareba. kerZod, ssk-is 1109-e da Semdgomi muxlebiT gaTvaliswinebuli Semadgenlobis arsebobisas moTxovnaTa xandazmuloba Seadgens ssk-is 1008-e muxliT gaTvaliswinebul 3 wels `im momentidan, roca dazaralebulma Seityo zianis an zianis anazRaurebaze valdebuli piris Sesaxeb~. amis sapirispirod, momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanonis me-10 muxlis Tanaxmad, `momxmareblis sicocxlis, janmrTelobis da qonebisaTvis miyenebuli zarali eqvemdebareba anazRaurebas saqonlis vargisianobis dadgenil vadebSi, xolo Tu aseTi vada gansazRvruli ar aris, maSin damzadebidan 10 wlis ganmavlobaSi.~ am normiT gaTvaliswinebuli pirveli alternativa, rogorc wesi, moTxovnaTa ganxorcielebis ufro mokle vadas adgens, vidre es ssk-is 1008-e muxliT aris gaTvaliswinebuli. amiT momxmarebeli

710 BGH Urteil vom 24.11.1976 – VIII ZR 137/75 (Stuttgart), NJW, 1977, S. 380. 711 Kossmann, Der Handel im System der Produkthaftpflicht, NJW, 1984, S. 1667. 712 Sead. Schmidt-Salzer, Verbraucherschutz, Produkthaftung, Umwelthaftung, Unternehmensverantwortung, NJW, 1994, S. 1308.

Page 127: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

126

xandazmulobis vadis TvalsazrisiT uares mdgomareobaSia ssk-iT gaTvaliswinebul regulirebasTan SedarebiT. im SemTxvevaSi, Tu vargisianobis vada gansazRvruli ar aris, momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb kanonis me-10 muxlis meore alternativiT gaTvaliswinebuli xandazmulobis aTwliani vada SeiZleba upiratesi aRmoCndes ssk-is 1008-e muxlTan mimarTebiT. Sesabamisad, mocemul normaTa Soris upiratesad gamosayenebeli norma unda dadgindes, calkeuli SemTxvevis garemoebaTa gaTvaliswinebiT, momxmareblis interesebis mixedviT.713 amasTan, am normaTa mimarTebis dadgenisas unda ganisazRvros is moTxovnebi, romelTa ganxorcieleba SesaZlebelia erTi an meore samarTlebrivi reJimis gamoyenebiT. garda amisa, mxedvelobaSia misaRebi, rom ssk-is 1109-e da Semdgom muxlebsa da momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb kanonis normebs Soris arsebobs ara moTxovnis safuZvelTa, aramed uSualod moTxovnaTa konkurencia. es imiT aixsneba, rom ssk-is 1009-e da Semdgomi muxlebi awesrigebs deliqtis specialur Semadgenlobas, rodesac zianis miyeneba xdeba uxarisxo produqtiT. aRniSnulisagan gansxvavebiT momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb specialuri kanoniT dgindeba saxelSekrulebo meorad moTxovnaTa iseTi reJimi, romelic momxmarebels upirates mdgomareobaSi ayenebs, Cveulebriv, ssk-iT gaTvaliswinebuli saxelSekrulebo urTierTobis regulirebasTan mimarTebiT. specialuri kanoniT mowesrigebuli normebi mowesrigebis ufro viwro sferos mqone normebia da maT upiratesoba eniWebaT ufro zogad normebTan mimarTebiT. Sesabamisad, zogadi da specialuri kanonis regulirebis koliziisas saxezea gamomricxavi konkurencia, da specialuri kanoniT mowesrigebul moTxovnis safuZvlebs upiratesoba unda mieniWos.714 aRniSnuli principidan gamonaklisia SemTxvevebi, rodesac specialuri kanoniT dasaxuli miznis miRweva amave kanoniT mowesrigebuli normiT naklebad ganxorcielebadia, ufro zogadi kanoniT mowesrigebul normasTan SedarebiT, an aRniSnuli specialuri kanoniT dasaxuli interesis dacva SeuZlebelia amave kanonis calkeuli normis viwro CarCoebSi gamoyenebis SemTxvevaSi.715

713 Sead.: Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 19; aseve Wagner, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 5, 2009, Vorbem., RdNr. 68. 714 Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 38. 715 Sead. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 54.

Page 128: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

127

IX. moTxovnisa da moTxovnis safuZvelTa konkurencia saxelSekrulebo da kanonismieri pasuxismgeblobis gamoricxvisas 1. pasuxismgeblobis gamoricxva saxelSekrulebo SeTanxmebiT mxareTa namdvili saxelSekrulebo SeTanxmebiT pasuxismgeblobis gamoricxvis SemTxvevaSi, SesaZloa, saxelSekrulebo moTxovnaTa warmoSoba gamoricxuli iyos calkeuli valdebulebis darRvevisas. aseT SemTxvevaSi pirs, romlis uflebebi dairRva, ar gaaCnia saxelSekrulebo moTxovnebi. Tumca, amis miuxedavad, mas SesaZloa warmoeSvas moTxovnebi sxva samarTlebrivi safuZvlebidan, magaliTad, deliqtiT gaTvaliswinebuli moTxovnis safuZvlis Semadgenlobis winapirobebis arsebobisas. Sesabamisad, dasaSvebia, mxares hqondes saxelSekrulebo valdebulebis darRveviT warmoSobili zianis anazRaurebis moTxovnis ufleba arasaxelSekrulebo moTxovnis safuZvlidan. moicavs Tu ara saxelSekrulebo pasuxismgeblobis gamoricxva sxva moTxovnis safuZvelTa SemadgenlobiT gaTvaliswinebul pasuxismgeblobaTa gamoricxvas, sadavoa. germaniis sasamarTlo praqtika, ZiriTadad, emxroba pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis viwro ganmartebas, romlis Sesabamisad, pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmeba, rogorc wesi, mxolod saxelSekrulebo valdebulebaTa SezRudvasa da gamoricxvaze unda gavrceldes.716 aRniSnuli mosazreba gasaziarebelia, rodesac pasuxismgeblobis gamoricxva Sesrulebis konkretul Tvisebasa Tu xarisxs an informacias Seexeba. im SemTxvevaSi, Tu mxareTa Soris pasuxismgeblobis gamoricxva zogadi formulirebiT moxda, aseTi SeTanxmeba SesaZloa farTod ganimartos da gavrceldes rogorc saxelSekrulebo, ise kanonismier moTxovnebze. germanuli doqtrina, iseve rogorc sasamarTlo praqtika, saxelSekrulebo da deliqturi moTxovnis safuZvelTa konkurencias, ZiriTadad, alternatiuli anu `namdvili~ konkurenciis WrilSi ganixilavs.717 aseTi xedva, erTi SexedviT, winaaRmdegobaSi modis kerZo samarTlis erT-erT ZiriTad, xelSekrulebis Tavisuflebis, principTan. Sesabamisad, aseTi midgoma gamarTlebulia mxolod im SemTxvevaSi, Tu, calkeuli urTierTobis specifikis gaTvaliswinebiT, kanonmdeblis neba swored xelSekrulebis dadebis Tavisuflebis SezRudvaa, gansakuTrebiT pasuxismgeblobis gamoricxvis dauSveblobis gamo.718

716 Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 14, aseve Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 63, 65. 717 Gsell, Deliktsrechtlicher Eigentumsschutz bei „weiterfressendem“ Mangel, NJW, 2004, S. 1913; BGH Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW, 1993, S. 1113 f. 718 magaliTad, dauSvebelia pasuxismgeblobis gamoricxva samomxmareblo xelSekrulebis farglebSi, vinaidan momxmarebelTa uflebebis damcav regulirebaTa erT-erTi umTavresi mizania, swored, momxmareblis dacva gamocdili mewarmis mier sakuTari moqmedebis Tavisuflebis borotad gamoyenebisagan. es ki, ZiriTadad, swored momxmareblis mimarT sakuTari pasuxismgeblobis gamoricxvaSi SeiZleba gamoixatos. ix. detalurad BGH Urteil vom 24.11.1976 – VIII ZR 137/75 (Stuttgart), NJW, 1977, S. 380 f.; Schmidt-Salzer, Verbraucherschutz, Produkthaftung, Umwelthaftung, Unternehmensverantwortung, NJW, 1994, S. 1306.

Page 129: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

128

Sesabamisad, deliqtsa da saxelSekrulebo moTxovnis samarTlebriv safuZvlebs Soris alternatiuli konkurencia mxolod garkveuli daTqmiT unda moqmedebdes. xelSekrulebis mxareebis an erT-erTi mxaris mier, saxelSekrulebo Tavisuflebis principis farglebSi, pasuxismgeblobis gamoricxva zegavlenas ar axdens kanonismieri valdebulebebis warmoSobaze im SemTxvevaSi, Tu kanonismieri valdebulebis darRveva saxelSekrulebo pasuxismgeblobis gamoricxvis farglebs miRma warmoiSva. magaliTad, Tu pasuxismgebloba gamoiricxa nasyidobis sagnis konkretul TvisebasTan dakavSirebiT, pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmeba namdvilia, Tumca is, cxadia, ar moicavs valdebulebis darRvevas, romelic ar ukavSirdeba uSualod im Tvisebas, romlis Taobazec moxda mxareTa Soris pasuxismgeblobis gamoricxva. aseT SemTxvevaSi kanonismieri moTxovna kvlav agrZelebs arsebobas. amasTan, rodesac pasuxismgebloba xelSekrulebiT gamoiricxa sagnis konkretul TvisebasTan dakavSirebiT, misi Sesatyvisi saxelSekrulebo moTxovna gamoiricxeba. Sesabamisad, deliqturi moTxovnis ganxilva alternatiuli moTxovnis samarTlebriv safuZvlad. winaaRmdegobaSi modis kanonmdeblis nebasTan. aRniSnuli gaumarTlebelia, vinaidan amgvari midgoma kanonmdeblis mier ssk-is 497-e Tu 395-e muxlebiT dasaxul mizans ganuxorcielebelsa da Sesabamis regulirebas ufunqcios xdis. kanonmdebelma rodesac dauSva pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis SesaZlebloba, igi ganxorcielebadi unda iyos, garda im SemTxvevisa, Tu dainteresebuli mxare borotad iyenebs aseT uflebas. pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb namdvili SeTanxmebis miuxedavad, deliqturi pasuxismgebloba unda warmoiSvas maSinac, rodesac valdebulebis darRveva uSualod xelSekrulebis sagnis im Tvisebebs ukavSirdeba, romelTa Taobazec moxda pasuxismgeblobis gamoricxva, Tu saxezea movalis ganzraxi an uxeSi gaufrTxilebloba.719 mxareTa SeTanxmeba, saxelSekrulebo pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb, SesaZloa konkludenturad moicavdes deliqturi pasuxismgeblobis gamoricxvasac.720 ssk-is 992-e da 497-e, iseve rogorc 395-e muxlebi, urTierTkavSirSi unda ganimartos imgvarad, rom, mxareTa interesebis gaTvaliswinebiT, daculi iyos kanonmdeblis mier TiToeuli maTganis interesebis dacvis dasaxuli mizani.721 Sesabamisad,

719 BGH Urteil vom 30.11.1971 – VI ZR 100/70 (Stuttgart), NJW, 1972, S. 475; Sead. aseve ssk-is 395-e muxlis pirveli nawili; OLG Stuttgart Urteil vom 08.05.2008 – 13 U 223/07, NJW, 2009, S. 385, maT Soris miTiTebiT, rom germaniis samoqalaqo kodeqsis 521-e paragrafis analogiis wesiT gavrceleba gamarTlebulia yvela usasyidlo xelSekrulebaze, aseve, magaliTad, gamnaTxovreblis mimarT. 720 Sead. Kohler, Staudinger Kommentar zum BGB, 2005, UmweltHG, § 18, RdNr. 18; Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 14, 20. 721 Sead. Heck, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz, 1932, S. 70.

Page 130: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

129

calkeul SemTxvevaSi SesaZloa pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis ganmarteba imgvarad,722 rom igi gavrceldes sxva moTxovnis safuZvliT gaTvaliswinebul moTxovnebzec.723 aseTi ganmarteba gamarTlebulia mxolod maSin, Tu, calkeuli SemTxvevis gaTvaliswinebiT, mxareTa interesebis Sepirispirebis Sedegad, pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb debulebis farTo ganmartebis safuZvelze damdgari Sedegi dasaxuli miznis adekvaturia da Tanazomieria. amasTan, is SesabamisobaSi unda iyos ssk-is me-8 muxlis me-3 nawiliTa da 316-e muxlis me-2 nawiliT gaTvaliswinebul keTilsindisierebis principTan.724 germaniis sasamarTlo praqtikis Tanaxmad, pasuxismgeblobis gamoricxva, rogorc wesi, ar moicavs deliqturi pasuxismgeblobis gamoricxvas im zianisaTvis, romelic, zogadad, dacul sikeTes,725 gansakuTrebiT adamianis janmrTelobasa da sicocxles Seexeba. amdenad, pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmeba ar unda gascdes im farglebs, romlis Sesaxebac moxda pasuxismgeblobis gamoricxva. magaliTad, Tu pasuxismgeblobis gamoricxva Seexeba nivTis garkveul Tvisebebs, SeTanxmeba amasTan dakavSirebiT unda gavrceldes mxolod nivTis am Tvisebebis, magram araviTar SemTxvevaSi xelSekrulebis mxaris mier nebismieri saxelSekrulebo ZiriTadi Tu araZiriTadi, da, gansakuTrebiT, arasaxelSekrulebo valdebulebis, darRvevaze.726 Tanamedrove literaturaSi miCneulia, rom samoqalaqo kanonmdeblobiT gansakuTrebuli dacvis Rirs RirebulebaTa xelSeuxeblobis uzrunvelyofis mizniT, pasuxismgeblobis gamoricxva arcerT SemTxvevaSi ar unda gavrceldes sxeulis dazianebisa727 da pirovnuli uflebebis xelyofis728 SemTxvevebze. miuxedavad amisa, sayuradReboa, rom aRniSnuli mosazreba zogierT SemTxvevaSi winaaRmdegobaSi modis, erTi mxriv, xelSekrulebis Tavisuflebisa da, meore mxriv, pirTa Tanasworobis principTan. Sesabamisad, mizanSewonilia, calkeuli SemTxvevis Taviseburebis gaTvaliswinebiT moxdes aRniSnuli sakiTxis gadawyveta da naklebad gasaziarebelia midgoma, romelic erTian principsa Tu wess gansazRvravs pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis viwrod ganmartebasTan dakavSirebiT. winaaRmdeg SemTxvevaSi, pasuxismgeblobis

722 Sead. Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 295 (`teleologiuri eqstencia~). 723 Georgiades, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, 1967, S. 87. 724 BGH Urteil vom 24.11.1976 – VIII ZR 137/75 (Stuttgart), NJW, 1977, S. 380 f. („...Ob eine solche Freizeichnung auch Ansprüche aus unerlaubter Handlung, soweit sie mit der mangelhaften Lieferung zusammenhängen, erfaßt, bemißt sich nach der Auslegung einer derartigen Klausel im Einzelfall... Dabei ist neben dem Gesichtspunkt, daß Freizeichnungsklauseln – als Ausnahme von der sich aus dem dispositiven Recht ergebenden Haftung – grundsätzlich eng auszulegen sind, hier zusätzlich zu berücksichtigen, daß nach der sogenannten „Unklarheitenregel“ verbleibende Zweifel an der Reichweite der in AGB enthaltenen Bestimmungen zu Lasten desjenigen gehen, der sie aufgestellt hat und sich ihrer bedient.“ 725 BGH Urteil vom 23.03.1966 – I b ZR 150/63 (Karlsruhe), NJW, 1967, S. 42. 726 Westermann, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 3, 2008, § 444, RdNr. 10. 727 Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 49. 728 Spindler, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 823, RdNr. 7.

Page 131: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

130

gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis kanonmdeblobiT daSveba praqtikul mniSvnelobas dakargavs da am daSvebis mizani ganuxorcielebeli darCeba. saxelSekrulebo pasuxismgeblobis gamoricxva, rogorc wesi, ar gamoricxavs Secilebis uflebas SecdomiT dadebuli garigebis gamo, garda im SemTxvevisa, Tu Secdoma (Secilebis safuZveli) nasyidobis swored im TvisebaSia, romlis Sesaxeb pasuxismgeblobac gamoiricxa saxelSekrulebo SeTanxmebiT.729 pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis ganmarteba gansakuTrebiT mniSvnelovania gascdes mis sityvasityviT formulirebas maSin, rodesac SeTanxmeba exeba brunvisaTvis mniSvnelovan Tvisebas.730 amasTan, Tu arsebobs ssk-is 495-e muxliT gaTvaliswinebuli winapiroba, anu gamyidveli ganzrax dumda nivTis naklis gamo, pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb winaswari SeTanxmeba baTilia.731 2. pasuxismgeblobis gamoricxvis baTiloba 2.1 pasuxismgeblobis gamoricxvis dauSvebloba kanoniT pirdapir gaTvaliswinebul SemTxvevebSi´´ ssk-is me-10 muxlis me-2 nawilisa da ssk-is 319-e muxlis pirveli nawiliT garantirebuli xelSekrulebis Tavisuflebis Tanaxmad, xelSekrulebis mxareebs ufleba aqvT, xelSekrulebiT gamoricxon an SezRudon saxelSekrulebo valdebulebis darRvevisaTvis pasuxismgebloba, an daaviwroon misi farglebi, imis miuxedavad, kanoniT aRniSnuli uflebamosileba pirdapir aris gaTvaliswinebuli Tu ara.732 amasTan, magaliTad, ssk-is 497-e muxlSi uSualod aris gaTvaliswinebuli gamyidvelis pasuxismgeblobis SezRudvisa Tu gamoricxvis SesaZlebloba nakliani nivTis gayidvisas. xelSekrulebis dadebis Tavisuflebis principi, rogorc mxareTa interesebis dabalansebis meqanizmi, moqmedebs mxolod im SemTxvevaSi da im farglebSi, Tu uzrunvelyofilia xelSemkvrel mxareTa SesaZleblobebis pariteti.733 amdenad, magaliTad, imave ssk-is 497-e muxlSi gamyidvelis pasuxismgeblobis SezRudva an gamoricxva dauSveblad cxaddeba, `Tu gamyidveli ganzrax dumda nivTis naklis Sesaxeb.~ am SemTxvevaSi saxelSekrulebo daTqma baTilia.

729 Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 50. 730 „verkehrswesentliche Eigenschaft“, ix. OLG Stuttgart Urteil vom 17.03.1989 – 2 U 226/88, NJW, 1989, S. 2547. 731 Sead. Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 48. 732 Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 48. 733 „Kraftparität“, ix. Rittner, Die gestörte Vertragsparität und das Bundesverfassungsgericht, NJW, 1994, S. 3330.

Page 132: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

131

msgavs regulirebas iTvaliswinebs aseve ssk-is 539-e muxli, romlis Tanaxmad, pasuxismgeblobisagan ganTavisuflebis an misi SezRudvis Sesaxeb SeTanxmeba baTilad cxaddeba, Tu `gamqiravebelma nakli ganzrax damala~. am specialuri mowesrigebebis paralelurad, ssk-is 395-e muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis moqmedeba dauSvebelia `movalis mier ganzraxi moqmedebiT valdebulebis darRvevisas~. garda amisa, ssk-is me-10 muxlis me-3 nawilis Sesabamisad, `uflebaTa borotad gamoyenebisagan sxvaTa Tavisuflebas icavs kanonis imperatiuli normebi.~ swored am mizans emsaxureba pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis pirdapiri akrZalva, romelic momxmarebelTa interesebis dacvis an gansakuTrebuli dacvis Rirsi interesebis uzrunvelsayofad iqna SemuSavebuli.734 aRniSnuli akrZalvebis gaTvaliswinebiT, mxareTa mier pasuxismgeblobis gamoricxva namdvilia da dasaSvebi, Tu is kanoniT zustad gansazRvrul akrZalvas ar ewinaaRmdegeba. aseTi akrZalva ki, rogorc wesi, ukavSirdeba movalis mier ganzraxi moqmedebiT valdebulebis darRvevas. Sesabamisad, kanonis moTxovnebis sawinaaRmdegod dadebuli SeTanxmeba zianis anazRaurebis valdebulebis gamoricxvisa Tu misi garkveuli farglebiT SezRudvis Sesaxeb baTilia an uSualod Sesabamisi specialuri normidan gamomdinare, an, Tu Sesabamisi norma ar arsebobs, ssk-is 54-e muxlis zogadi danawesidan gamomdinare. amasTan, pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis baTiloba, cxadia, ar iwvevs mTlianad xelSekrulebis baTilobas, im SemTxvevaSi, Tu, ssk-is 62-e muxlis Sesabamisad, xelSekruleba daideboda misi baTili nawilis gareSec. 2.2 pasuxismgeblobis gamoricxva xelSekrulebis standartuli pirobiT pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmeba xelSekrulebis standartuli pirobis saxiT namdvilia,735 Tu igi ar ewinaaRmdegeba ssk-is 346-e muxliT gaTvaliswinebul `ndobisa da keTilsindisierebis principebs~, an ssk-is 347-e da 348-e muxlebiT gaTvaliswinebul xelSekrulebis standartuli pirobebis baTilobis romelime specialur safuZvels. 736 xelSekrulebis standartuli pirobis safuZvelze pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmeba ar unda CaiTvalos aseve namdvilad, Tu igi araTanazomierad auaresebs piris mdgomareobas, an Tu standartuli

734 Adomeit, der Verbraucherschutz und das BGB, NJW, 2004, S. 581. 735 ix. ssk-is 342-e-344-e muxlebi. 736 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2006 wlis 14 Tebervlis #as-992-1245-05 ganCineba da 2005 wlis 5 dekembris #as-772-1045-05 gadawyvetileba.

Page 133: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

132

piroba sakanonmdeblo regulirebis miznebTan Seusabamoa.737 `ndobisa da keTilsindisierebis principis~ sawinaaRmdegod unda CaiTvalos piroba, romelic xelSekrulebis bunebidan gamomdinare uflebebs imgvarad zRudavs, rom xelSekrulebis miznis miRwevas safrTxe eqmneba.738 ssk-is 348-e muxlis `i~ qvepunqtiT gaTvaliswinebulia xelSekrulebis standartuli pirobis baTilobis specialuri SemTxveva, romelic ukavSirdeba `axalwarmoebuli saqonlis miwodebisa da samuSaoebis Sesrulebisas SemTavazeblis pasuxismgeblobas nivTis naklis gamo.~ cxadia, pasuxismgeblobis gamoricxva am SemTxvevebSi miuRebelia. aRniSnuli miznad isaxavs, pasuxismgeblobis gamoricxvis borotad gamoyenebis SesaZleblobis imgvarad SezRudvas, rom ar iqnes xelyofili keTilsindisierebisa da Tanasworobis principebi.739 xelSekrulebis standartuli pirobebis maregulirebeli normebiT gaTvaliswinebuli baTilobis safuZvlebi upiratesad gamosayenebeli normebia im SemTxvevaSi, Tu pasuxismgeblobis gamoricxva xelSekrulebis standartuli pirobebiT moxda.740 im SemTxvevaSi, Tu xelSekrulebis standartuli pirobebTan erTad, mxareTa Soris arsebobs individualuri SeTanxmeba pasuxismgeblobis gamoricxvis Taobaze, am ukanasknels upiratesoba mieniWeba. Sesabamisad, aseT SemTxvevaSi imoqmedebs mxolod saxelSekrulebo samarTlis Sesabamisi regulirebiT gaTvaliswinebuli SezRudva.741 magaliTisaTvis, ssk-is 497-e, 539-e Tu 395-e muxlebiT dasaSvebad miiCneva pasuxismgeblobis gamoricxva saxelSekrulebo SeTanxmebiT, garda im SemTxvevisa, Tu mxare ganzrax dumda nivTis naklis gamo. Sesabamisad, individualuri SeTanxmebiT pasuxismgeblobis gamoricxva baTilia mxolod am ukanasknel SemTxvevaSi. xelSekrulebis am pirobis baTilobisas mxares SeuzRudavad warmoeSoba kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli yvela SesaZlo moTxovna.742 moTxovnebi deliqtis Sesabamisi moTxovnis safuZvlidan, saxelSekrulebo pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb namdvili SeTanxmebis arsebobisas, SesaZloa warmoiSvas mxolod gamyidvelis mier naklis dafarvisa da nakliani nivTis miwodebiT myidvelisaTvis iseTi zianis gamowvevis SemTxvevaSi, rodesac aRniSnuli scdeba saxelSekrulebo valdebulebis farglebs. amasTan, xelyofili unda iyos samoqalaqo kanonmdeblobiT daculi absoluturi, rogorc qonebrivi, ise pirovnuli, uflebebi da sxva dacvis Rirsi interesebi.743

737 Sead. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 52. 738 Westermann, Das neue Kaufrecht, NJW, 2002, S. 242. 739 Benecke, Gesetzesumgehung im Zivilrecht, 2004, S. 205 ff. 740 ix. aseve Lorenz, Schuldrechtsreform 2002: Problemschwerpunkte drei Jahre danach, NJW, 2005, S. 1890, 1894. 741 Hampel, Kaufrechtliche Probleme beim Gebrauchtwagenkauf, JuS, 2003, S. 469. 742 Dubischar, Der fehlgeschlagene Grundstückskauf, JuS, 2002, S. 236. 743 Sead. Windscheid, Die Actio des roemischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, 1856, S. 20; aseve: saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 77; Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 201.

Page 134: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

133

2.3 pasuxismgeblobis gamoricxvis saxelSekrulebo SeTanxmebis gandevna deliqtis specialuri SemadgenlobiT ssk-is 1016-e muxlis Tanaxmad, `mwarmoeblis pasuxismgebloba uxarisxo produqtisaTvis ar SeiZleba winaswar arc gamoiricxos da arc SeizRudos. sawinaaRmdego SeTanxmeba baTilia.~ nasyidobis xelSekrulebiT, nivTis naklis gamo pasuxismgeblobis gamoricxva vrceldeba im naklze, romelic myidvels Cveulebrivi yuradRebis gamoCenis SemTxvevaSi SeeZlo da unda aRmoeCina. Sesabamisad, `nakli~, romelic nivTs hqonda da is Secnobadi iyo, ivaraudeba, myidvelisaTvis misaRebi aRmoCnda, radgan igi xelSekrulebis pirobas gamyidvelis pasuxismgeblobis gamoricxvis Sesaxeb daeTanxma.744 Sesabamisad, nivTis aseTi Tviseba aRar ganixileba naklad, ssk-is 487-e-489-e muxlebis gagebiT. gansxvavebulad wesrigdeba sakiTxi, rodesac saqme exeba mwarmoeblis pasuxismgeblobas momxmareblis mimarT. aRniSnul urTierTobaSi pasuxismgeblobis winaswari gamoricxva kanonsawinaaRmdego da baTilia.745 es gamarTlebulia imiT, rom saxelSekrulebo Tavisufleba pasuxismgeblobis gamoricxvis SeTanxmebasTan dakavSirebiT moqmedebs mxolod im SemTxvevaSi, Tu mxareTa Soris Tanasworobisa da interesTa Tanafardobis SenarCuneba SesaZlebelia. mwarmoebeli, rogorc samoqalaqo brunvis gamocdili monawile, momxmarebelTan, rogorc gansakuTrebuli dacvis interesis mqone pirTan, mimarTebiT, ar SeiZleba imave samarTlebriv reJimSi moqmedebdes, rogorc sxva xelSekrulebis mxareebTan mimarTebiT. es gansakuTrebiT naTelia imis gaTvaliswinebiT, rom mwarmoebeli xelSekrulebiT pasuxismgeblobis gamoricxvas, xSir SemTxvevaSi, ar aTanxmebs uSualod momxmarebelTan. momxmarebelTa uflebebis dacva gulisxmobs momxmarebelTa dacvis maRali xarisxis uzrunvelyofas, ra farglebSic gamarTlebulia mwarmoeblis uflebebis Tanazomieri SezRudva da, zogierT SemTxvevaSi, ufro mkacri pasuxismgeblobis daweseba. Sesabamisad, mwarmoeblisaTvis xelSekrulebiT pasuxismgeblobis gamoricxvis SesaZleblobis CamorTmeva momxmarebelTa interesebis dacvis uzrunvelsayofad mizanSewonilia da Tanazomieri.746 amdenad, ssk-is 497-e muxliT, iseve rogorc ssk-is 395-e da 539-e muxlebiT, zianis anazRaurebis Sesaxeb valdebulebis winaswari gamoricxvis dasaSvebad aRiarebis miuxedavad, es regulireba ganidevneba momxmarebelTa interesebis gansakuTrebuli dacvis uzrunvelsayofad SemuSavebuli ssk-is 1016-e muxlis sagamonakliso

744 Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 43. 745 Sead. Wagner, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 5, 2009, § 823, RdNr. 594. 746 Schmidt-Salzer, Verbraucherschutz, Produkthaftung, Umwelthaftung, Unternehmensverantwortung, NJW, 1994, S. 1305; Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 134, RdNr. 6 ff.; Gnos, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997, S. 49.

Page 135: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

134

regulirebiT, Tu saxezea ssk-is 1109-e-1116-e muxlebiT mowesrigebuli sagamonakliso urTierToba. ssk-is 1002-e muxli iTvaliswinebs winaswar pasuxismgeblobis gamoricxvisa Tu SezRudvis akrZalvas `satransporto saSualebis eqspluataciis Sedegad~ an `nagebobidan gamomdinare~ damdgari zianis gamo.747 marTalia, ssk-is 1002-e muxli, ssk-is 395-e muxlis me-2 nawilis msgavsad, ar iTvaliswinebs mxareTa mier pasuxismgeblobis gamoricxvisaTvis Sesabamis samarTlebriv Sedegs – aseTi daTqmis baTilobas, Tumca igi dgeba uSualod ssk-is 54-e muxlis mowesrigebidan gamomdinare. amdenad, es daTqma baTilia, vinaidan igi ewinaaRmdegeba kanoniT dadgenil wessa da akrZalvas.748 Sesabamisad, pasuxismgeblobis gamoricxvac baTilia, Tu igi exeba ssk-is 999-e da me-1000 muxlebis safuZvelze warmoSobil zians.749 3. pasuxismgeblobis gamoricxva an SezRudva kanoniT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi pasuxismgeblobis gamoricxva an garkveuli saxiT modificireba SesaZlebelia, uSualod kanoniT iyos dadgenili. aseTi sakanonmdeblo daTqmis magaliTia ssk-is 527-e muxli, romlis Sesabamisad, mCuqebeli pasuxs agebs dasaCuqrebulis mimarT naCuqari nivTis naklis gamo warmoSobili zianisaTvis mxolod im SemTxvevaSi, Tu igi ganzrax damalavs am nivTis nakls. kanoniT pirdapir gaTvaliswinebuli pasuxismgeblobis gamoricxvis kidev erTi SemTxveva wesrigdeba ssk-is 495-e muxliT, romlis Tanaxmad, gamyidveli nivTis naklis gamo warmoSobil valdebulebaTagan im SemTxvevaSi Tavisufldeba, Tu myidveli mewarmea da nivTis naklis Sesaxeb droulad ar Seatyobinebs gamyidvels. 3.1 mCuqeblis pasuxismgeblobis SezRudva nakliani nivTis miwodebisas ssk-is 992-e muxliT gaTvaliswinebuli zianis anazRaurebis moTxovna ar warmoiSoba, Tu, specialuri normis Sesabamisad, pirdapir gaTvaliswinebulia pasuxismgeblobis gansxvavebuli, anu SezRuduli, farglebi. zogadi moTxovnis damfuZnebeli normis safuZvelze moTxovna ar unda warmoiSvas aseve maSin, rodesac, ama Tu im specialuri normis Sinaarsisa da miznis Sefasebis Sedegad, Secnobadia

747 bralis gareSe pasuxismgeblobasTan dakavSirebiT ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2005 wlis 19 ivlisis #as-477-8202004, 2004 wlis 29 ivnisis #as-555-834-04 da 2004 wlis 30 noembris #as-1096-1297-04 ganCinebebi. 748 Sead. Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 134, RdNr. 6 ff. 749 Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 276, RdNr. 34 ff.

Page 136: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

135

kanonmdeblis neba calkeuli urTierTobis monawilisaTvis pasuxismgeblobis gamoricxvis an SezRudvis Sesaxeb.750 specialuri sagamonakliso normis miuxedavad, ssk-is 992-e muxliT gaTvaliswinebuli moTxovna warmoSobilad unda iqnes miCneuli, Tu zianis mimyenebeli zianis warmomSobi qmedebiT gascda specialuri normiT mowesrigebuli normis Semadgenlobis farglebs751 da am sagamonakliso wesiT dasaxul dacviT miznebs.752 magaliTad, ssk-is 527-e muxlis Sesabamisad, mCuqmebeli pasuxs agebs nivTis naklis gamo da valdebulia aanazRauros amiT gamowveuli ziani, Tu igi `boroti~ ganzraxviT damalavs gaCuqebuli nivTis nakls.753 ssk-isagan gansxvavebiT, germaniis samoqalaqo kodeqsis 521-e paragrafiT zogadad wesrigdeba mCuqeblis pasuxismgeblobis farglebi da ganisazRvreba pasuxismgebloba mxolod ganzraxi an uxeSi gaufrTxileblobisaTvis. amasTan, gancalkevebulad regulirdeba mCuqeblis pasuxismgebloba nakliani nivTis miwodebisas. kerZod, ssk-is 527-e muxlis analogiurad, germaniis samoqalaqo kodeqsis 524-e paragrafis Sesabamisad, mCuqebeli pasuxs agebs nivTis naklis gamo warmoSobili zianisaTvis mxolod im SemTxvevaSi, Tu man ganzrax damala nakli. ssk-is formulireba `boroti ganzraxva~, germaniis samoqalaqo kodeqsis analogiuri regulirebis gaTvaliswinebiT, ganzraxvas gulisxmobs da sityva `boroti~-s calke winapirobad gamotana azrs moklebulia. am terminis gamoyeneba kanonmdeblis mier ssk-is 527-e muxlis SemadgenlobaSi xarvezad, erTgvar enobriv uzustobad, unda iqnes miCneuli, rac germanuli regulirebis sityvasityviT gadmotanis mcdelobiT aixsneba.754 ssk-is 527-e muxli mCuqeblis pasuxismgeblobas zRudavs dasaCuqrebulis mimarT gaCuqebuli nivTis gamo. Sesabamisad, aRniSnuli norma winaaRmdegobaSi modis rogorc ssk-is 394-e da 395-e, ise 992-e muxlis

750 BGH, Urteil vom 12.12.1991 – I ZR 212/89 (Schleswig), NJW, 1992, S. 1679 f. („Eine gesetzliche Einschränkung der Vertragshaftung kann sich allerdings auf die Haftung aus unerlaubter Handlung auswirken. Dies gilt dann, wenn der gesetzlichen Regelung der Vertragshaftung aufgrund ausdrücklicher Vorschrift oder nach ihrem Zweck zu entnehmen ist, daß sie einen Sachverhalt erschöpfend regeln und dementsprechend auch die Haftung aus unerlaubter Handlung ganz ausschließen oder in bestimmter Hinsicht beschränken will“); Sead. aseve Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 54. 751 BGH Urteil vom 12.12.1991 – I ZR 212/89 (Schleswig), NJW, 1992, S. 1680. 752Sead. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 52. 753 Gehrlein, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 524, RdNr. 1. 754 Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 524-e paragrafis pirveli nawili: `ganzrax dumda nivTis naklis gamo~ („verschweigt der Schenker arglistig den Fehler“), sadac `ganzrax dumili~ („arglistig verschwiegen“) saxezea, rodesac mCuqebelma icoda naklis Sesaxeb, an, sul mcire, uSvebda naklis arsebobas. amasTan, naklis Sesaxeb mxaris informireba keTilsindisierebisa da urTierTobebSi damkvidrebuli Sexedulebebis gaTvaliswinebiT mosalodnelia, xolo mCuqebelma icis an unda ivaraudos, rom meore mxarem aRniSnuli naklis Sesaxeb araferi icis da es rom scodnoda, xelSekrulebas ar dadebda. Sead. Palandt/Weidenkaff, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 524, RdNr. 5 f.; Palandt/Heinrichs, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 442, RdNr. 18.

Page 137: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

136

SemadgenlobasTan da konkurencias warmoSobs im SemTxvevaSi, Tu naCuqari nivTis naklis gamo dasaCuqrebuls miadga ziani. aRniSnuli SemTxvevis gadawyveta unda moxdes konkurenciaSi myof normaTa miznebis Sesabamisi ganmartebiT. ssk-is 527-e muxliT, mCuqeblis mimarT pasuxismgeblobis gansxvavebuli, SezRuduli farglebis daweseba xelSekrulebis usasyidlo xasiaTidan gamomdinarea gamarTlebuli755 da mxareTa interesebis Tanazomier dabalansebas isaxavs miznad.756 Sesabamisad, ssk-is 527-e muxlis Semadgenlobis arsebobisas igi gamoricxavs ssk-is 992-e muxlis gamoyenebas mxolod uSualod gaCuqebuli nivTis nakliT warmoSobil zianTan mimarTebiT.757 sxva SemTxvevaSi, anu mCuqeblis mier nivTis naklis farglebs miRma miyenebuli zianis mimarT, ssk-is 992-e muxli SeuzRudavad imoqmedebs. ssk-is 992-e muxliT gaTvaliswinebuli samarTlebrivi Sedegi SesaZloa, saxelSekrulebo moTxovnis paralelurad aseve warmoiSvas mCuqeblis mier gaCuqebuli nivTis naklis ganzrax dafarvis SemTxvevaSi,758 rac gamoricxavs mCuqeblis mier ssk-is 527-e muxlis regulirebis borotad gamoyenebis safrTxes. Cuqebis xelSekrulebis maregulirebeli normebi pasuxismgeblobis gansxvavebuli mowesrigebis Sesaxeb sagamonakliso regulirebaa da upiratesoba unda mieniWos sxva ufro zogad debulebebTan mimarTebiT. dasafiqrebelia, ramdenad gamarTlebulia, igive midgoma gavrceldes iseT SemTxvevaTa mimarT, rodesac darRveulia `gulisxmierebis~ valdebuleba da es ukanaskneli uSualod Cuqebis sagans ukavSirdeba.759 ssk-is 527-e muxli aseTi farTo ganmartebis farglebs ar adgens, germanuli regulirebisagan gansxvavebiT ki, ssk-i ar iTvaliswinebs, zogadad, mCuqeblis pasuxismgeblobis SezRudvas nebismieri valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi ganzraxi an uxeSi gaufrTxileblobisaTvis. Sesabamisad, calkeuli SemTxvevis ganxilvis dros mosamarTlis amocanaa daadginos, aRniSnulis mouwesrigebloba kanonmdeblis mier Segnebulad daSvebuli `vakuumia~ Tu ara.760 mxolod am sakiTxis uaryofiTad gadawyvetis SemTxvevaSi iqneba SesaZlebeli da gamarTlebuli msjeloba ssk-is 527-e muxlis farTod ganmartebaze ise, rom pasuxismgeblobis gansxvavebuli farglebi gavrceldes mCuqeblis mier Cuqebis xelSekrulebis farglebSi arsebul nebismier valdebulebis darRvevaze.

755 Sead. BGH Urteil vom 23.03.2000 – X ZR 177/97 (Frankfurt a.M.), NJW, 2000, S. 2101. 756 Gehrlein, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2007, § 521, RdNr.1. 757 Sead. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 36. 758 Sead. BGH Urteil vom 23.03.2000 – X ZR 177/97 (Frankfurt a.M.), NJW, 2000, S. 2101. 759 BGH Urteil vom 20.11.1984 – IVa ZR 104/83 (Celle), NJW, 1985, S. 794 ff. 760 Sead. Alexy, Theorie der juristischen Argumentation, Die Theorie des rationalen Diskurses als Theorie der juristischen Begründung, 1983, S. 45.

Page 138: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

137

3.2 mewarmis mimarT gamyidvelis pasuxismgeblobis gamoricxva ssk-is 495-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, `Tu myidveli mewarmea, is valdebulia, dauyovnebliv Seamowmos nivTi; Tuki igi naklis aRmoCenidan Sesabamis vadaSi an im vadaSi, romlis ganmavlobaSic cnobili unda yofiliyo misTvis naklis arseboba, ar warudgens gamyidvels pretenzias, mas erTmeva nivTis naklis gamo moTxovnis ufleba.~ Sesabamisad, ssk-is 495-e muxli iTvaliswinebs mewarme myidvelis valdebulebas, romlis Seusruleblobis SemTxvevaSi igi kargavs kanoniT gaTvaliswinebul moTxovnebs, kerZod, nivTis naklis gamo meoradi moTxovnebis wayenebis uflebas, romelic, Cveulebriv, warmoiSoba gamyidvelis mier myidvelisaTvis nakliani nivTis gadacemis SemTxvevaSi.761 amdenad, ssk-is 495-e muxliT gaTvaliswinebuli myidvelis valdebulebis darRveva ar warmoSobs gamyidvelisaTvis moTxovnas ssk-is 128-e muxlis gagebiT, Tumca misi Seusrulebloba iwvevs uflebamosili piris samarTlebrivi mdgomareobis gauaresebas. aRniSnuli valdebuleba, cxadia, yvela meorad moTxovnas erTnairad exeba, rac imas niSnavs, rom mewarmis mier nivTis gonivrul vadaSi Semowmebisa da gamyidvelisaTvis naklis Setyobinebis valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi, mas erTmeva, maT Soris, damatebiTi Sesrulebis moTxovnis uflebac.762 amave muxlis me-2 nawilis Sesabamisad, aRniSnuli regulirebis borotad gamoyenebis safrTxis gamoricxvisa da mxareTa Tanasworobis uzrunvelyofis mizniT,763 amave muxlis pirveli nawilis valdebulebis Seusruleblobis miuxedavad, myidvels ar erTmeva moTxovnis ufleba nivTis naklis gamo im SemTxvevaSi, Tu gamyidveli Segnebulad dumda naklis Taobaze. ssk-is 495-e muxli amomwuravad awesrigebs gamyidvelsa da mewarme myidvels Soris urTierTobas, ris Sesabamisadac zogadi saxelSekrulebo Tu kanonismieri moTxovnis safuZvelTa gamoyenebis sfero saxeze ar aris. Sesabamisad, gaumarTleblad unda iqnes miCneuli aseT SemTxvevaSi saxelSekrulebo da deliqtur moTxovnaTa da moTxovnis safuZvelTa alternatiuli konkurenciis aRiareba. ssk-is 495-e muxli adgens sagamonakliso wess da, Sesabamisad, gamomricxav konkurencias warmoSobs saxelSekrulebo da kanonismier moTxovnebsa da moTxovnis safuZvlebs Soris.764 sxvagvarad, mewarmes ufleba eqneba, daeyrdnos zogad, kanonismier moTxovnis safuZvels, romelic mas ufro meti dacvis garantias aniWebs. amgvari midgoma ki

761 Sead. germaniis savaWro kodeqsis 377-e paragrafi. 762 Mankowski, Das Zusammenspiel der Nacherfüllung mit den kaufmännischen Untersuchungs- und Rügeobliegenheit, NJW, 2006, S. 865. 763 Sead. Sutschet, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 242, RdNr. 57 ff. 764 Sead. BGH Urteil vom 29.09.1995 – V ZR 130/94 (Karlsruhe), NJW, 1996, S. 52; Sead. Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 14.

Page 139: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

138

gamoiwvevs ssk-is 495-e muxliT kanonmdeblis mier dasaxuli miznis – mewarmisaTvis, rogorc samoqalaqo brunvis gamocdili monawilisaTvis, pasuxismgeblobis gansxvavebuli, ufro mkacri standartis dawesebis – ugulebelyofas.765 SedarebisaTvis, germanuli samarTlis mixedviT, Tu mewarme arRvevs masze kanoniT dakisrebul nivTis Semowmebisa da naklis SemTxvevaSi aRniSnulis Sesaxeb Setyobinebis valdebulebas,766 germaniis sasamarTlos ganmartebiT, am ukanasknels ufleba aqvs, deliqtis Sesabamisi moTxovnis safuZvliT moiTxovos im zianis anazRaureba, romelic mas miadga gamyidvelis mier arajerovani Sesrulebis Sedegad deliqtis SemadgenlobiT daculi sikeTis xelyofis gamo.767 sasamarTlos mier aseTi SesaZleblobis daSveba naklebad gasaziarebelia da mxolod gamonaklis SemTxvevebSi SeiZleba iqnes miCneuli mizanSewonilad.768 kerZod, cxadia, deliqtis Sesabamisi moTxovnis damfuZnebeli safuZveli ar unda gavrceldes mewarmis mier SeZenili nivTis naklis gamo warmoSobil zianze da ar unda warmoSvas Sesabamis moTxovna, vinaidan kanonmdeblis mier specialuri regulirebis mizania, mewarmisaTvis pasuxismgeblobis ufro mkacri farglebis daweseba, rac, Tavis mxriv, samewarmeo brunvis swraf ganxorcielebasa769 da riskebis samarTlianad gadanawilebas emsaxureba.770 Sesabamisad, deliqtis safuZvelze zianis anazRaurebis moTxovnis warmoSobis dasaSvebobasa da farglebze msjeloba unda moxdes specialuri regulirebis miznebis gaTvaliswinebiT.771 ssk-is 495-e muxliT gaTvaliswinebuli valdebulebis Seusrulebloba mewarme myidvelis mier nakliani nivTis mowonebas gulisxmobs, rac myidvelis mier naklis gamo SesaZlo moTxovnebze uaris Tqmad

765 BGH Urteil vom 16.09.1987 – VIII ZR 334/86 (Frankfurt), NJW, 1988, S. 52 f. („Die Rügeobliegenheit bezweckt, die Abwicklung der Handelskäufe zu beschleunigen, dem Verkäufer so bald wie möglich Klarheit über später nur schwer feststellbare Mängel zu verschaffen und ihn von der Dispositions- und Beweisunsicherheit zu entlasten, die sich aus der Möglichkeit eines Nachschiebens von Mängelrügen ergäbe“). 766 Sead. aseve germaniis savaWro kodeqsis 377-e paragrafi, romelic iTvaliswinebs ssk-is 495-e muxliT mowesrigebuli Setyobinebis valdebulebas. 767 Sead., ssk-is 992-e muxlis msgavsad, germaniis samoqalaqo kodeqsis 823-e paragrafis pirveli nawili; aseve ix. Grünewald/Schmidt, Münchener Kommentar zum HGB, 2. Aufl., 2007, § 377, RdNr. 102; Gruenewald, Just-in-time-Geschäfte – Qualitätssicherungsvereinbarungen und Rügelast, NJW, 1995, S. 1777 ff., 1784; BGH Urteil vom 16.09.1987 – VIII ZR 334/86 (Frankfurt), NJW, 1988, S. 52. 768 sasamarTlos aseTi gadawyvetileba unda iyos gonivrulad dasabuTebuli da gamarTlebuli, ix. Alexy, Theorie der juristischen Argumentation, Die Theorie des rationalen Diskurses als Theorie der juristischen Begründung, 1983, S. 24. 769 Grünewald/Schmidt, Münchener Kommentar zum HGB, 2. Aufl., 2007, § 377, RdNr. 3. 770 amasTan, sasamarTlo ganmartavs, rom mxareTa interesebis adekvaturi dacvis miznis misaRwevad, garkveuli safrTxis arsebobis miuxedavad, specialuri saxelSekrulebo regulirebiT deliqtis damfuZnebeli moTxovnis srulad gamoricxva mizanSeuwonelia. ix. BGH Urteil vom 16.09.1987 – VIII ZR 334/86 (Frankfurt), NJW, 1988, S. 53; xolo regulirebis mizanTan dakavSirebiT Sead. Roth, Koller/Roth/Morck (Hrsg.), HGB Kommentar, 6. Aufl., 2007, § 377, RdNr. 2. 771 Sead. deliqtis Sesabamisi zianis odenobis gansazRvrasTan mimarTebiT Gruenewald, Just-in-time-Geschäfte – Qualitätssicherungsvereinbarungen und Rügelast, NJW, 1995, S. 1777 ff., 1784; aseve Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 31.

Page 140: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

139

ganimarteba. myidvelis umoqmedobis amgvarad interpretaciis SemTxvevaSi, myidvelis konkludenturi uari nivTis naklis gamo warmoSobil SesaZlo moTxovnebze udavod gavrceldeba deliqtiT gaTvaliswinebul moTxovnaTa safuZvelze, romelTa Sesabamisi samarTlebrivi Sedegebis warmoSoba SesaZloa, ganxiluli yofiliyo calkeul SemTxvevasTan mimarTebiT.772 deliqtis maregulirebeli normebis Sesabamisad, moTxovnaTa warmoSoba udavod unda iqnes miCneuli, mewarme myidvelis mier ssk-is 495-e muxliT gaTvaliswinebuli valdebulebis Seusruleblobis miuxedavad, mxolod im SemTxvevaSi, Tu valdebulebis darRveva da, Sesabamisad, mis safuZvelze damdgari ziani nivTis nakls ar ukavSirdeba, kerZod, rodesac saxezea saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis `farglebs gareT~ damdgari ziani773 da absoluturi uflebebisa Tu `saerTo interesebis~774 xelyofa.775 X. konkurencia sanivTo moTxovnebisa da moTxovnis safuZvlebis mimarT piris sanivTo moTxovnebisa Tu moTxovnis safuZvlebis konkurencia misi interesebis dakmayofilebis sxva alternativebTan damoukidebel analizs saWiroebs. sanivTo moTxovnebis Tavisebureba, erTi mxriv, maTi statusidan – individis interesebis dakmayofilebis meti garantiidan, xolo, meore mxriv, sxva moTxovnebTan mimarTebiT, Sualeduri rolidan gamomdinareobs. amasTan, Sualeduri roli imiT vlindeba, rom sanivTo moTxovnebTan mimarTebiT saxelSekrulebo, masTan gaTanabrebuli (magaliTad, winasaxelSekrulebo) da davalebis gareSe sxvisi saqmeebis Sesrulebidan gamomdinare moTxovnebi upiratesad gamosayenebelia, xolo deliqturi da usafuZvlo gamdidrebidan gamomdinare moTxovnebis mimarT, piriqiT, sanivTos upiratesoba eniWeba. 1. sanivTo da usafuZvlo gamdidrebidan gamomdinare moTxovnis safuZvelTa urTierTmimarTeba ssk-is 172-e muxlis Tanaxmad, `mesakuTres SeuZlia mflobels mosTxovos nivTis ukan dabruneba...~ es norma aris mesakuTris mier mis

772 BGH Urteil vom 20.10.1953 – I ZR 125/52 (Hamburg), NJW, 1954, S. 145 (Konkurrenz von Vertrags- und Deliktsanspruch). 773 Sead. Arnold, Praktische Erörterungen aus dem Rechtsgebiete, 1853, S. 236, romelic saxelSekrulebo urTierTobaSi deliqturi pasuxismgeblobis warmoSobis erTaderT dasaSveb SesaZleblobad ganixilavs SemTxvevas, rodesac zianis miyeneba SesaZloa moxda saxelSekrulebo urTierTobaSi myof mxareebs Soris, Tumca zianis miyeneba scdeba saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis farglebs. ix. aseve Зоидзе, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988, стр. 200. 774 „Verkehrspflichtverletzung gegen Allgemeinheit“. 775 BGH Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW, 1993, S. 1113 f. („Bei dem Zusammentreffen von Schadensersatzansprüchen aus Vertragsverletzung und aus unerlaubter Handlung, die beide aus demselben Sachverhalt hergeleitet werden, handelt es sich zwar um eine echte Anspruchskonkurrenz, so daß grundsätzlich auch jeder Anspruch seiner eigenen Verjährungsfrist unterliegt. Ein Verkäufer, der nicht nur seine Vertragspflichten, sondern auch seine gegenüber der Allgemeinheit bestehenden Verkehrspflichten verletzt und daher u. U. auch Dritten gegenüber ersatzpflichtig werden kann, darf nämlich nicht gegenüber denjenigen Opfern privilegiert werden, die mit ihm einen Kaufvertrag abgeschlossen haben.“).

Page 141: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

140

sakuTrebaSi arsebuli nivTis ukan gamoTxovis uflebis damfuZnebeli norma, romelic moqmedebs nebismieri sxva piris mimarT.776 amis sapirispirod, ssk-is 976-e muxlis Sesabamisad, `pirs, romelmac sxvas valdebulebis Sesasruleblad raime gadasca, SeuZlia mosTxovos viTom-kreditors (mimRebs) misi ukan dabruneba.~ Sesabamisad, naklebad mizanSewonilia moTxovnis kvalifikacia aRniSnuli safuZvlis Sesabamisad, rodesac `mimRebs~ anu mflobels miRebul qonebaze sakuTrebis ufleba ar SeuZenia da uflebamosil pirs, rogorc mesakuTres, SesaZloa, hqondes nivTis ukan gamoTxovis sxva ukeTes samarTlebriv safuZvelze damyarebuli moTxovna.777 amdenad, rodesac saxezea ssk-is 172-e muxliT gaTvaliswinebuli winapirobebi, marTebuli iqneba, igi upiratesad gamosayenebel moTxovnis safuZvlad iqnes miCneuli usafuZvlo gamdidrebis normebTan mimarTebiT.778779 am sakiTxTan dakavSirebiT gaumarTlebelia germanuli doqtrinisa Tu sasamarTlo praqtikis upirobo gadmotana qarTul sasamarTlo praqtikaSi, vinaidan usafuZvlo gamdidrebis maregulirebel normaTa mniSvneloba, iseve rogorc maTi gamoyenebis sfero, saqarTvelos samoqalaqosamarTlebriv kanonmdeblobaSi gansxvavebulia da SezRuduli, germanul samarTalTan SedarebiT. es gansxvaveba didwilad ganpirobebulia qarTul samarTalSi abstraqciis principis ararsebobiT.780 1.1 abstraqciis principis moqmedebis Sedegebi germaniis samoqalaqo kodeqsis ZalaSi Sesvlamde germanul samarTalSi, qarTuli regulirebis msgavsad, sakuTrebis uflebis gadacemis namdvilobisaTvis savaldebulo winapirobad ganixileboda samarTlebrivi safuZvlis _ kauzas arseboba.781 Tumca germaniis samoqalaqo kodeqsis miRebasTan erTad Camoyalibda axali midgoma, romelic aisaxa germanul doqtrinaSic.

776 kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 76; Лоренц, Проблемы Соотношения и Конкуренции Виндикации с Иными Внедоговорными Притязаниями, Вестник ЮУрГу № 2, 2008, ст. 105. 777 kereseliZe, usafuZvlo gamdidrebis normebis gamoyeneba, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2003 (6), gv. 604. 778 Sead. Sagviny, das Obligationsrecht als Theil des heutigen römischen rechts, Band 2, 1853, S. 153; Stadler, Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion: Eine rechtsvergleichende Studie zur abstrakten und kausalen Gestaltung rechtsgeschäftlicher Zuwendungen anhand des deutschen, schweizerischen, österreichischen, französischen und US-amerikanischen Rechts, 1996, S. 229 ff.; Schellhammer, Sachenrecht nach Anspruchsgrundlagen, 2001, RdNr. 848. 779 sxva potsabWour samarTlebriv sistemebTan dakavSirebiT ix., magaliTad, Определение Конституционного Суда РФ № 98-О от 25 марта 2004 г. 780 kereseliZe, usafuZvlo gamdidrebis normebis gamoyeneba, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2003 (6), gv. 600; aseve CaCava, nivTis ukanono mflobelobidan gamoTxova, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004 (7), gv. 776. 781 Sead. Kupisch, Zum Rechtsgrund i.S. des § 812 BGB bei Erfüllung – Eine rechtsdogmatische und rechtsgeschichtliche Untersuchung, NJW, 1985, S. 2370 ff. („Rechtsgrund“, „causa“).

Page 142: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

141

Tanamedrove germanul samoqalaqo samarTalSi sakuTrebis uflebis gadasvlis aucilebel winapirobad aRar ganixileba samarTlebrivi safuZvlis arseboba.782 SesaZlebelia, sanivTo garigeba `namdvili gankargvis garigebad~ iqnes miCneuli Sesabamisi kauzas gareSec.783 baTilobis, meryevad baTilobisa da saciloobis safuZvlebi damoukidelbad ganixileba valdebulebiTsamarTlebrivi da sanivTosamarTlebrivi garigebebis mimarT.784 amasTan, Tu saxezea garigebis baTilobis safuZveli, igi `abstrahirebulad~ Tu `abstraqtulad~ ganixileba, erTi mxriv, valdebulebiTsamarTlebrivi da, meore mxriv, sanivTosamarTlebrivi garigebis mimarT.785 sanivTo garigeba SeiZleba namdvili iyos valdebulebiTsamarTlebrivi garigebis baTilobis miuxedavad. Sesabamisad, iq, sadac abstraqciis principidan gamomdinare, namdvili rCeba sanivTo garigeba, cxadia, imoqmedebs usafuZvlo gamdidrebidan gamomdinare moTxovnis safuZveli. es logikuria, vinaidan moTxovnis adresati sanivTo garigebiT mesakuTre gaxda da, amdenad, mis mimarT `vindikaciuri~ moTxovna axla ukve yofil mesakuTres veRar eqneba. 1.2 mimarTeba `namdvil uflebasTan~ valdebulebiTsamarTlebrivi garigeba, kauzaluri principis Sesabamisad, sakuTrebis uflebis gadacemis sanivTosamarTlebrivi garigebis aucilebeli winapirobaa.786 germanul samoqalaqo samarTalSi moqmedi abstraqciis principi ara mxolod mijnavs valdebulebiT- da sanivTosamarTlebriv garigebas, aramed aseve erTmaneTisagan damoukideblad ganixilavs maT. Sesabamisad, abstraqciis principi moicavs or safexurs: gamijvnasa da abstraqcias, xolo kauzalurobis principi gamijnul garigebebs erTmaneTTan kauzalurad dakavSirebulad ganixilavs.787 qarTul samarTalSi moqmedi gamijvnis principis Tanaxmad, sanivTosamarTlebrivi garigeba gamijnulia valdebulebiTsamarTlebrivi garigebisagan, Tumca es garigebebi imgvarad aris dakavSirebuli erTmaneTTan, rom valdebulebiTsamarTlebrivi garigebis baTiloba avtomaturad iwvevs sanivTosamarTlebrivi garigebis baTilobas. magaliTad, ssk-is 54-e muxlis Sesabamisad, baTili nasyidobis xelSekruleba mis safuZvelze ganxorcielebul gankargvasac avtomaturad `aranamdvilad~ aqcevs. Sesabamisad, gamsxvisebeli ar kargavs sakuTrebis uflebas baTili garigebis safuZvelze

782 Kindel, Das Rechtsgeschaeft und sein Rechtsgrund, 1892, S. 1. 783 Sead. Brütt, Die abstrakte Forderung nach deutschem Reichsrecht, 1908, S. 47. 784 Kohler, Schwebende Vindikationsklage, NJW, 1988, S. 1054 ff. 785 BGH Urteil vom 26.11.1990 – II ZR 92/90 (Karlsruhe), NJW, 1991, S. 1415. 786 Bähr, Die Anerkennung als Verpflichtungsgrund, 2. Aufl., 1867, S. 12; aseve Lorenz, Grundwissen – Zivilrecht: Abstrakte und kausale Rechtsgeschäfte, JuS, 2009, S. 491. 787 Lorenz, Grundwissen – Zivilrecht: Abstrakte und kausale Rechtsgeschäfte, JuS, 2009, S. 491.

Page 143: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

142

`gasxvisebul~ qonebaze788 da SeuZlia, ssk-is 172-e muxlis pirveli nawilis safuZvelze, mflobels mosTxovos misi ukan dabruneba.789790 Sesabamisad, mesakuTris mier qonebis ukan gamoTxovis upiratesi safuZveli, udavod, vindikaciuri sarCelia nebismier SemTxvevaSi, rodesac qonebis `mimRebi~ ver xdeba mesakuTre.791 vindikaciuri moTxovnis wardgenis upiratesoba ar aris udavo moxmarebad nivTebTan mimarTebiT. kerZod, ssk-is 172-e muxliT dafuZnebuli moTxovnis ganxorcieleba aRniSnuli kategoriis nivTebze, calkeuli SemTxvevaSi, SeiZleba naklebad mizanSewonili da, zogierT SemTxvevaSi, gaumarTlebelic iyos. es xdeba maSin, Tu uSualod im konkretuli nivTis gamoTxova azrs moklebulia. moxmarebadi nivTis (fuli, sawvavi, medikamenti da sxva) `Cveulebrivi daniSnuleba swored mis moxmarebiT (galeviT) vlindeba.~792 Sesabamisad, is konkretuli nivTi, romelzec mesakuTres aqvs sakuTrebis ufleba, misi Tvisebebis gaTvaliswinebiT, SeiZleba moTxovnis wayenebis momentSi ukve `moxmarebuli~ Tu `galeulia~. amdenad, misi ukan gamoTxova SeuZlebelia.793 ssk-is 172-e muxlis Sesabamisi moTxovna aseve ar arsebobs, Tu nivTze sakuTrebis ufleba kanonmdeblobiT dadgenili wesiT SeiZina sxva pirma,794 magaliTad, rogorc keTilsindisierma SemZenma,795 an am nivTze sakuTrebis ufleba ssk-is 165-e muxliT gaTvaliswinebuli winapirobebis arsebobisas sxva pirma moipova xandazmulobiT. Sesabamisad, vindikaciuri moTxovna gamoiricxeba, Tu Tavdapirveli mesakuTre kargavs sakuTrebis uflebas.796 2. nivTis gamoTxovis moTxovnaTa safuZvlebis konkurencia

788 Sead. Kindel, das Rechtsgeschäft und sein rechtsgrund, 1892, S. 125-128; Endemann, Über die civilrechtliche Wirkung der Verbotsgesetze nach gemeinem recht, 1887, S. 78. 789 kereseliZe, usafuZvlo gamdidrebis normebis gamoyeneba, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2003 (6), gv. 600; zoiZe, Wanturia/axvlediani/zoiZe/jorbenaZe/niniZe (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meore, 1999, gv. 87. 790 Sead. Постановление Конституционного Суда РФ № 6-П от 21 апреля 2003 года. 791 kauzalurad dakavSirebul garigebebTan mimarTebiT sanivTosamarTlebriv moTxovnis safuZvelTa upiratesobasTan dakavSirebiT ix. Schwab, Münchener Kommentar zum BGB, Band 5, 5. Aufl., 2009, § 812, RdNr. 24; sanivTo garigebis baTilobasTan dakavSirebiT ix. Englert in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, $ 985, RdNr. 21. 792 ix. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 199 da Semdgomi. 793 gasxvavebuli mosazrebiT ix. kereseliZe, usafuZvlo gamdidrebis normebis gamoyeneba, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2003 (6), gv. 604. 794 vindikaciuri moTxovnis winapirobebTan dakavSirebiT Sead. aseve Барон, Система Римскаго Гражданскаго Права, перевод Петражицкаго, выпуск второй, книга II Владение, книга III Вещныя права, 1908, ст. 76-77. 795 ix. CaCava, nivTis ukanono mflobelobidan gamoTxova, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004 (7), gv. 778 da Semdgomni. 796 Kindel, Das Rechtsgeschaeft und sein Rechtsgrund, 1892, S. 125.

Page 144: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

143

usafuZvlo gamdidrebidan gamomdinare moTxovnebi da, Sesabamisad, am moTxovnaTa safuZvlebi ganidevneba rogorc saxelSekrulebo,797 ise sanivTo moTxovnis safuZvlebiT. nivTis gamoTxova pirma SeiZleba ganaxorcielos xelSekrulebidan gasvlis Sedegad. aseT dros, rogorc wesi, igi aRar aris mesakuTre, Tumca, ssk-is 352-e muxlis Sesabamisad, uflebamosilia, moiTxovos nivTis ukan dabruneba. piris moTxovna nivTis ukan dabrunebaze SesaZloa arsebobdes aseve garigebis baTilobis SemTxvevaSi, rodesac SemZens nivTze sakuTrebis ufleba ar warmoeSva.798 aseT SemTxvevaSi upiratesad gansaxorcielebel moTxovnad, rogorc wesi, ssk-is 172-e muxlis e.w. vindikaciuri moTxovna unda iqnes miCneuli. uSualod saxelSekrulebo da vindikaciuri moTxovnac SesaZloa winaaRmdegobaSi movides erTmaneTTan. calkeul SemTxvevaSi, dasaSvebia arsebobdes rogorc saxelSekrulebo normebiT gaTvaliswinebuli uflebebis ganxorcielebis SesaZlebloba, aseve, garigebis baTilobis gamo,799 savindikacio da, calkeul SemTxvevaSi, e.w. kondiqciuri moTxovnebis wardgenis uflebamosilebac. cxadia, aRniSnul uflebaTa erTdroulad ganxorcieleba SeuZlebelia. amdenad, saxezea moTxovnaTa konkurencia, romelic uflebamosil pirs aniWebs arCevanis SesaZleblobas. aseT SemTxvevaSi upiratesad unda ganxorcieldes is uflebebi, romlebic movalisaTvis metad xelsayrelia.800 paralelurad arsebuli alternatiuli moTxovnebidan erT-erTis ganxorcielebam, SesaZloa, calkeul SemTxvevaSi, gamoricxos yvela sxva alternativa, sasurveli Sedegis dadgomis miuxedavad.801 magaliTad, movalis mier ganxorcielebuli namdvili Secileba samarTlebriv Sedegebs warmoSobs misi ganxorcielebisTanave, Tu saxezea Secilebis safuZveli da namdvili Secileba. aRniSnuli samarTlebrivi Sedegis dadgomis Semdeg, SeuZlebelia, mxarem moiTxovos xelSekrulebidan gasvla saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis gamo, vinaidan xelSekruleba, ssk-is 59-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad, dadebis momentidan baTilia.802

797 Leupertz in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, $ 812, RdNr. 19. 798 Englert in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, $ 985, RdNr. 21. 799 baTiloba, calkeul SemTxvevaSi, SesaZloa dadges namdvili Secilebis, an meryevad baTili garigebis armowonebisas uflebamosili piris mier (ssk-is me-15 da 63-e muxlebis Sesabamisad, kanonieri warmomadgenlis, an ssk-is 111-e muxlis Sesabamisad, warmodgenili piris mier). 800 boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 190 da Semdgomni. 801 Sead., magaliTad, boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 190 (`ganxorcielebuli SecilebiT da damdgari SedegiT mxare iboWeba~). 802 Sead. boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 190 da Semdgomi.

Page 145: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

144

Sesabamisad, piris mier alternatiuli moTxovnebis ganxorcieleba erTmaneTis Semdgom dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu winamorbedi moTxovnis ganxorcieleba ar iwvevs iseT samarTlebriv Sedegebs, romlebic SeuZlebels xdis sxva alternatiuli moTxovnis ganxorcielebas. amdenad alternatiuli moTxovna veRar iarsebebs maSin, rodesac moTxovnis ganxorcielebis Sedegad Secvlilia faqtobrivi garemoebebi.803 Secilebasa da xelSekrulebidan gasvlasTan mimarTebiT gamarTlebulia ssk-is me-60 muxliT gaTvaliswinebuli garigebis konversiis gamoyeneba. amasTan, Secilebis winapirobebis daucvelobis gamo baTili Secilebis konversia dasaSvebia xelSekrulebidan gasvlad.804 amgvarad, mxedvelobaSi miiReba yvelaze ufro sasurveli neba, rac, zogierT SemTxvevaSi, mizanSewonilia Tanasworobis, keTilsindisierebisa da procesis ekonomiurobis principebidan gamomdinare.805 Sesabamisad, sasamarTlos mier neba unda ganimartos imgvarad, rom samarTlebrivi Sefasebis Sedegad igi mxaris interesebisa da dasaxuli miznis miRwevis upiratesi saSualeba iyos.806 am midgomis arsi isaa, rom Secilebis nebis gamovlenis ganmartebis Sedegad dgindeba,807 piri miznad isaxavs samarTlebrivi Sedegebis upirobo gauqmebas. Sesabamisad, dasaSvebia varaudi, rom is aseve isurvebda xelSekrulebidan gasvlas, rom scodnoda Secilebis baTilobis Sesaxeb.808 garda amisa, ssk-is 976-e muxlis `a~ punqtis Sesabamisad, `pirs, romelmac sxvas valdebulebis Sesasruleblad raime gadasca, SeuZlia mosTxovos viTomkreditors (mimRebs) misi ukan dabruneba, Tu... valdebuleba garigebis baTilobis an sxva safuZvlis gamo ar arsebobs, ar warmoiSoba an Sewyda SemdgomSi...~ valdebulebis Sewyvetis safuZvlebi mowesrigebulia ssk-is 427-e da Semdgomi muxlebiT, rogorebicaa, magaliTad: valdebulebis Sesruleba, deponireba, urTierTmoTxovnaTa gaqviTva, valis patieba, aseve movalis gardacvaleba, valdebuli piris likvidacia da sxva. amasTan, ssk-is 976-e muxlis `a~ punqtis me-3 alternativis aRniSnul safuZvlebTan urTierTkavSirSi ganmartebisas sadavoa ssk-is 976-e muxlis gamoyenebis mizanSewoniloba. kerZod, Tu CamoTvlil safuZvelTagan erT-erTis

803 Regelsberger, Pandekten, Band 1, 1893, S. 655. 804 Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 364 da Semdgomni; boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 193. 805 ix. `savaraudo nebasTan~ dakavSirebiT kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 267, 1337-e sqolio. 806 Sead., magaliTad, boelingi/Wanturia, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004, gv. 193. 807 nebis gamovlenis ganmartebasTan dakavSirebiT Sead. Барон, Система Римскаго Гражданскаго Права, перевод Петражицкаго, выпуск первый, книга I. общая часть, 1909, ст. 143. 808 Sead. kereseliZe, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, 2009, gv. 364.

Page 146: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

145

Sesabamisad valdebuleba Sewyda, sadavoa, ramdenad SeiZleba arsebobdes usafuZvlo gamdidrebis Sesabamisi moTxovnebi. sanivTo da saxelSekrulebo moTxovnis safuZvlebi ar unda iqnes ganxiluli usafuZvlo gamdidrebis maregulirebeli moTxovnis safuZvelTan alternatiul konkurenciaSi. im SemTxvevaSi, Tu moTxovnis interesis mqone pirs sanivTo ufleba ar daukargavs da igi kvlav ganxorcielebadia, moTxovna upiratesad ssk-is 172-e muxlze dayrdnobiT warmoiSoba,809 xolo saxelSekrulebo moTxovnebis arsebobisas es moTxovnebi upiratesad unda iqnes wardgenili, rac gamomricxav konkurencias warmoSobs usafuZvlo gamdidrebis, iseve rogorc sanivTosamarTlebrivi moTxovnis safuZvlebTan. 3. moTxovnebi aramarTlzomieri keTilsindisieri mflobelis mimarT ssk-is 163-e muxlis Tanaxmad, keTilsindisieri mflobeli, romelsac Tavidanve ar hqonia nivTis flobis ufleba, an Semdgom dakarga igi, valdebulia, daubrunos es nivTi uflebamosil pirs.810 uflebamosili piris mier am uflebis ganxorcielebamde, nivTisa da uflebis nayofi ekuTvnis mflobels. moTxovnis gansxvavebuli farglebi dgindeba ssk-is 979-e muxliT, kerZod, samarTlebrivi safuZvlis gareSe miRebulis ukan gamoTxovis moTxovnis ufleba vrceldeba mflobelobis periodSi `SeZenilze, miRebul sargebelze, aseve sxva yvelaferze, rac mimRebma SeiZina miRebuli sagnis ganadgurebis, dazianebis an CamorTmevis sanacvlo anazRaurebis saxiT.~811 amasTan, usafuZvlo gamdidrebis Sesabamisi normebiT ssk-is 163-e muxlisagan gansxvavebulad wesrigdeba aramarTlzomieri keTilsindisieri mflobelis pasuxismgeblobis farglebi. kerZod, piri, romelmac ar icoda uflebamosilebis xarvezis Sesaxeb, pasuxismgeblobisagan Tavisufldeba mxolod im SemTxvevaSi, Tu, ssk-is 984-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, man aRniSnuli xarvezis Sesaxeb ar icoda Cveulebrivi (anu arauxeSi) gaufrTxileblobiT da, amasTan, Tu moTxovnis sasamarTloSi ganxilvis momentisaTvis ar arsebobs gamdidrebis niSnebi.812

809 Schwab, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 5, 2009, § 812, RdNr. 6. 810 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2004 wlis 26 Tebervlis #as-690-1338-03 ganCineba, uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebani, 2004, #2, gv. 548. 811 Sesabamisad, romis samarTlisagan gansxavavebiT, marTalia, piri ar aris valdebuli, miRebuli sargebeli Tu nayofi ormagad aanazRauros, Tumca aRniSnuli normis mowesrigeba, udavod, ufro mkacria, vidre keTilsindisieri aramarTlzomieri mflobelis mimarT gansazRvruli wesi. Sead. Jhering, der Kampf um das Recht, 1872, S. 123; Palandt/Bassenge, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 993, RdNr. 4; aseve germaniis samoqalaqo kodeqsis 993-e da 823-e paragrafebi. 812 germaniis samoqalaqo kodeqsis 818-e paragrafis pirveli nawilis Tanaxmad, `ukan dabrunebisa~ Tu `gamoTxovis~ valdebuleba vrceldeba aseve miRebul sargebelsa da yvela sxva upiratesobazec, rac pirs warmoeSva am uflebis miRebasTan erTad. aRniSnuli valdebuleba gamoiricxeba amave paragrafis me-3 nawilis Tanaxmad, Tu mimRebi aRar aris gamdidrebuli. Sead. Schwab, Münchner Kommentar zum BGB, Band 5, 5. Aufl., 2009, § 818, RdNr. 111.

Page 147: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

146

gamdidrebis niSnebis ararsebobis SemTxvevaSi ukan dabrunebis moTxovna, ssk-is 976-e muxliT gaTvaliswinebul farglebSi, gamoiricxeba aseve ssk-is 979-e muxlis me-3 nawilis Sesabamisad, Tu mimRebi arc miRebuli nivTis da arc am nivTis Sesabamisi sargeblisa Tu Rirebulebis safuZvelze ar gamdidrebula. am regulirebis mizania, usafuZvlo gamdidrebis maregulirebeli normebis Sesabamisad, ukan dabrunebis valdebuleba ar gascdes faqtobrivi gamdidrebis farglebs.813 keTilsindisierebisa da Tanazomierebis principis gaTvaliswinebiT, amgvari midgoma gamarTlebulia. mxareTa Tanasworobasa da maTi interesebis dabalansebas emsaxureba aseve ssk-is 163-e muxliT gaTvaliswinebuli sagamonakliso wesi. am regulirebis mizania, keTilsindisieri mflobeli upirates mdgomareobaSi Caayenos arakeTilsindisier mflobelTan mimarTebiT. aseTi specialuri, sagamonakliso mowesrigeba keTilsindisier aramarTlzomier mflobels aTavisuflebs pasuxismgeblobisagan, maT Soris im SemTxvevaSic, Tu saxezea gamdidrebis niSnebi. es maSin, rodesac, ssk-is 984-e muxlis Sesabamisad, keTilsindisieri mflobeli anu piri, romelmac `ar icoda uflebamosilebis xarvezi~, mxolod im SemTxvevaSi gaTavisufldeba pasuxismgeblobisagan, Tu gamdidrebis niSnebi saxeze aRar aris sasamarTloSi davis ganxilvis momentisaTvis. Sesabamisad, udavoa, rom ssk-is 163-e muxli metad icavs keTilsindisieri mflobelis interesebs ssk-is 984-e muxlTan mimarTebiT. amdenad, igi upiratesad gamosayenebel moTxovnis safuZvlad unda iqnes miCneuli. amasTan, ssk-is 163-e muxlis specialuri buneba usafuZvlo gamdidrebis normebTan mimarTebiT udavoa,814 vinaidan igi keTilsindisieri aramarTlzomieri mflobelis samarTlebriv statussa da ufleba-movaleobebs amomwuravad awesrigebs.815 ssk-is 163-e muxlis gamoyenebis sferos aviwroebs am normis sagamonakliso winapiroba – arauflebamosili mflobelis keTilsindisierebis faqti. swored am winapirobis gaTvaliswinebiT, udavod unda iqnes miCneuli, rom ssk-is 163-e muxliT gaTvaliswinebuli SemTxveva usafuZvlo gamdidrebis gamoyenebis sferos gamoricxavs. am SemTxvevaSi saxezea ganmdevni Tu gamomricxavi konkurencia, romlis Sesabamisad, ssk-is 163-e muxliT unda gamoiricxos keTilsindisieri mflobelis mimarT ssk-is 979-e da Semdgomi muxlebis gamoyeneba.816 Tumca imisaTvis, rom daculi iyos rogorc ssk-is 163-e, aseve 979-e da 984-e muxlebis mowesrigebis miznebi, am normaTa winaaRmdegoba teleologiuri ganmartebis meTodis daxmarebiT unda gadaiWras. kerZod, ssk-is 976-e, 979-e da 984-e muxlebis gamoyenebis sfero

813 Schwab, Münchener Kommentar zum BGB, Band 5, 5. Aufl., 2009, § 818, RdNr. 111. 814 Sead. Olzen/Wank Zivilrechtliche Klausurenlehre mit Fallrepetitorium, 2. Aufl., 1998, S. 407. 815 Palandt/Bassenge, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 993, RdNr. 1. 816 Sead. Stadler, Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion: Eine rechtsvergleichende Studie zur abstrakten und kausalen Gestaltung rechtsgeschäftlicher Zuwendungen anhand des deutschen, schweizerischen, österreichischen, französischen und US-amerikanischen Rechts, 1996, S. 229 f.; aseve BGH Urteil vom 29.09.1995 – V ZR 130/94 (Karlsruhe), NJW, 1996, S. 52.

Page 148: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

147

SeizRudos817 im SemTxvevebis mimarT, rodesac `gamdidrebuli~ piri imavdroulad keTilsindisieri aramarTlzomieri mflobelia.818 amgvari midgoma gamarTlebuli iqneba, erTi mxriv, ssk-is 163-e muxliT daculi miznebis uzrunvelsayofad, rac adgens Semadgenlobis e.w. sagamonakliso, damatebiT winapirobas ssk-is 164-e muxlTan mimarTebiT, romelic iTvaliswinebs aramarTlzomieri arakeTilsindisieri mflobelis valdebulebas, daabrunos rogorc nivTi, aseve am nivTisgan miRebuli sargebeli da nayofi. amasTan, uzrunvelyofili iqneba ssk-is 976-e da Semdgomi muxlebiT daculi interesebi, iseve rogorc regulirebis sfero da calkeuli mowesrigebis miznebi.819 4. saojaxo da sanivTo samarTlebriv normaTa konkurencia ssk-is 172-e muxliT gaTvaliswinebuli mesakuTris mflobelis mimarT arsebuli moTxovnis analizi ar aris interesmoklebuli aseve sanivTo da saojaxosamarTlebriv normaTa konkurenciis WrilSi. am TvalsazrisiT, yuradRebas imsaxurebs erT-erTi meuRlis sakuTrebis uflebis warmoSoba meore meuRlis qonebaze, razec gansxvavebuli mowesrigeba vrceldeba germanulsa da qarTul samarTalSi. im SemTxvevaSi, Tu qorwinebis ganmavlobaSi erT-erTi meuRle ver moipovebs TanasakuTrebis uflebas meore meuRlis mier SeZenil qonebaze, maSin am ukanasknels, cxadia, eqneba ssk-is 172-e muxlis pirveli nawiliT gaTvaliswinebuli moTxovna mflobelis mimarT Tavisi sakuTrebis ukan dabrunebaze. 4.1 meuRleTa qonebrivi uflebebi saqarTvelos kanonmdeblobiT ssk-is 1158-e muxlis Tanaxmad, ,,meuRleTa mier qorwinebis ganmavlobaSi SeZenili qoneba warmoadgens maT saerTo qonebas (TanasakuTrebas)..." am normis sityvasityviTi ganmartebis Sesabamisad, SesaZloa, is sakuTrebis uflebis damfuZnebel specialur regulirebad iqnes miCneuli. Tumca am normis mowesrigebis sferosa da miznebis dadgena umjobesia moxdes sanivTosamarTlebriv regulirebebTan kavSirSi. kerZod, igi gaanalizdes rogorc sakuTrebis uflebis warmoSobis zogad safuZvlebTan da winapirobebTan, aseve Sesabamis gamonaklisebTan urTierTkavSirSi. sakuTrebis uflebis SeZenis zogad wess gansazRvravs ssk-is 183-e da 186-e muxlebi. ssk-is 183-e muxlis Sesabamisad, uZrav nivTze sakuTrebis uflebis gadacemis aucilebeli winapirobaa werilobiTi garigebis arseboba da uflebis registracia sajaro reestrSi. ssk-is 186-e muxlis

817 Sead. Bitter/Rauhut, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 292, 294. 818 Sead. Brandenburg, Die teleologische Reduktion, 1983, S. 35, 44. 819 Sead. analogiuri midgomiT BGH Urteil vom 29.09.1995 – V ZR 130/94 (Karlsruhe), NJW, 1996, S. 52 („Die Vorschriften der §§ 994 bis 1003 BGB regeln im Verhältnis zwischen Eigentümer und nicht berechtigtem Besitzer den Ersatz von Verwendungen erschöpfend und schließen die Anwendbarkeit des allgemeinen Bereicherungsrechts aus. Dies gilt auch für werterhaltende oder werterhöhende Maßnahmen auf fremder Sache in der begründeten Erwartung späteren Eigentumserwerbs.“).

Page 149: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

148

Tanaxmad, moZrav nivTebze sakuTrebis uflebis warmoSobisaTvis aucilebelia namdvili moTxovnis arseboba (`namdvili ufleba~) da nivTis gadacema SemZenisTvis pirdapir an arapirdapir mflobelobaSi. amasTan, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmartebiT, `183-e muxlis pirvel nawils alternativa ar moepoveba~, kerZod, uZrav nivTze sakuTrebis uflebis SesaZenad aucilebelia SemZenis registracia sajaro reestrSi. Sesabamisad, sakuTrebis uflebis sajaro reestrSi registraciis momentamde sakuTrebis ufleba ver warmoiSoba.820 igive wesi vrceldeba TanamesakuTris samarTlebrivi statusis gansazRvrasTan mimarTebiT. Tu uflebamosili piri, anu erT-erTi meuRle ar ganaxorcielebs sajaro reestrSi TanamesakuTred registraciis uflebas, anu ar moaxdens mis realizebas, man SesaZloa, dakargos Sesabamisi ufleba ise, rom ver gaxdes TanamesakuTre.821 garda amisa, gasaTvaliswinebelia is garemoebac, rom, Tu sajaro reestrSi mesakuTred registraciis uflebamosileba or pirs Tanadroulad warmoeSoba, sakuTrebisa Tu TanasakuTrebis ufleba warmoeSoba mas, romelic gamoiyenebs aRniSnul uflebamosilebas.822 Sesabamisad, dazustebas saWiroebs ssk-is 1158-e muxli _ igi unda ganimartos rogorc sakuTrebis uflebis warmomSobi, Tu rogorc sakuTrebis uflebis moTxovnis damfuZnebeli norma. 4.2 meuRleTa qonebrivi uflebebis germanuli mowesrigeba ssk-is 1158-e muxlisagan gansxvavebiT, germaniis samoqalaqo kodeqsis Tanaxmad,823 meuRleTa TanasakuTreba warmoiSoba mxolod im SemTxvevaSi, Tu amis Sesaxeb meuRleTa Soris xelSekrulebis Tavisuflebis farglebSi dadebuli saqorwino xelSekrulebiTaa gaTvaliswinebuli.824 meuRleTa qoneba, romelic saqorwino xelSekrulebiT erToblivi qonebisagan ar `gamocalkevebula~,825 meuRleTa saerTo sakuTrebaa. Sesabamisad, calkeuli nivTis garigebis safuZvelze gadacema saWiro ar aris imisaTvis, rom masze TanasakuTrebis ufleba warmoiSvas.826

820 Sead. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 96 da Semdgomi. 821 ix.: saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 98; aseve Liessem, Guter Glaube beim Grundstückserwerb von einem durch seinen Güterstand verfügungsbeschränkten Ehegatten?, NJW, 1989, S. 500-502. 822 ix.: saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 99, romlis Tanaxmad, sakiTxi gadawydeba im piris sazianod, romelmac `xelidan gauSva SesaZlebloba, sajaro reestrSi aRricxuliyo~. 823 ix. germaniis samoqalaqo kodeqsis 1415-e da Semdgomi paragrafebi (Gütergemeinschaft). 824 Mayer, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 1363, RdNr. 11. 825 germaniis samoqalaqo kodeqsis 1417-e paragrafi („Sondergut“); Palandt/Brudermüller, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 1417, RdNr. 2, 4. 826 ix. germaniis samoqalaqo kodeqsis 1416-e paragrafis me-2 nawili. Sead. aseve Palandt/Brudermüller, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 1416, RdNr. 2.

Page 150: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

149

germanuli regulirebis Sesabamisad, erT-erTi meuRle uflebamosilia, mosTxovos meore meuRles sajaro reestrSi registraciis Sesworeba,827 anu `Tanaqmedeba~.828 amasTan, damatebiTi SeTanxmeba sakuTrebisa Tu TanasakuTrebis uflebis gadacemis Sesaxeb saWiro ar aris, vinaidan igi gaTvaliswinebulia da igulisxmeba TanasakuTrebis Sesaxeb meuRleTa saqorwino xelSekrulebiT.829 aRniSnulis gaTvaliswinebiT, sajaro reestrSi qorwinebis mowmobisa da meuRleTa TanasakuTrebis Sesaxeb SeTanxmebis Semcveli saqorwino kontraqtis wardgena sakmaris safuZvlad unda CaiTvalos meuRlis TanamesakuTred registraciisaTvis,830 Tu saqorwino xelSekrulebiT dasturdeba meuRleTa TanasakuTrebis ufleba.831 germanuli samarTlis mixedviT, meuRleTa Soris TanasakuTrebis Sesaxeb arsebuli SeTanxmeba, romelic Sesabamisi formis moTxovnebis dacviTa aris dadebuli, warmoSobs valdebulebiTsamarTlebriv moTxovnas.832 es SeTanxmeba uZravi qonebis SeZenisaTvis mxareTa Soris gaformebuli werilobiTi garigebis saxea,833 romlis safuZvelzec xorcieldeba sakuTrebis uflebis registracia sajaro reestSi.834 4.3 germanuli mowesrigebis gavrcelebis mizanSewoniloba saqarTvelos samarTalSi germaniis samarTalSi arsebuli midgomis gavrcelebis mizanSewoniloba ssk-is regulirebaTa mimarT ar aris upirobod gasaziarebeli. dasaSvebia ssk-is 1158-e muxlis ganmarteba valebulebiTsamarTlebrivi moTxovnis damfuZnebel mowesrigebad, romelic ar warmoSobs sanivTo samarTlebriv Sedegebs, sanam igi ar iqneba moZravi da uZravi

827 Kanzleiter, Münchener Kommentar zum BGB, 4. Aufl., Band 7, 2000, § 1416, RdNr. 1. 828 ix. germaniis samoqalaqo kodeqsis 1416-e paragrafis me-2 nawili. Sead. aseve Palandt/Brudermüller, BGB Kommentar, 67. Aufl, 2008, § 1416, RdNr. 3. 829 Kanzleiter, Münchener Kommentar zum BGB, 4. Aufl., Band 7, 2000, § 1416, RdNr. 26; Palandt/Brudermüller, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 1416, RdNr. 2. 830 Sead. BGH Beschluß vom 10-12-1981 – V ZB 12/81 (Ergangen auf Vorlagebeschl. des OLG Köln), NJW, 1982, S. 1099 (Der Nachweis der Unrichtigkeit kann durch Vorlage des notariell beurkundeten Ehevertrages geführt werden). 831 Kanzleiter, Münchener Kommentar zum BGB, 4. Aufl., Band 7, 2000, § 1416, RdNr. 24 ff. 832 Mayer, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 1408, RdNr. 2 ff.; BGH Beschluß vom 10-12-1981 – V ZB 12/81 (Ergangen auf Vorlagebeschl. des OLG Köln), NJW, 1982, S. 1097. 833germaniis samoqalaqo kodeqsis 873-e da 925-e paragrafebis Sesabamisad, savaldebuloa sanotaro wesiT damowmebuli mxareTa SeTanxmeba sakuTrebis uflebis erTi piris mier meoreze gadacemis Sesaxeb. Sesabamisad, germaniis samoqalaqo kodeqsis 1410-e paragrafis mixedviT, sanotaro wesiT damowmebuli saqorwino xelSekruleba, 1412-e paragrafis moTxovnebis Tanaxmad, mesame pirebis mimarT moqmedebs mxolod im SemTxvevaSi, Tu igi registrirebulia `meuRleTa qonebriv uflebaTa reestrSi~ (`Güterrechtsregister~). Sesabamisad, sanotaro formiT dadebuli da reestrSi registrirebuli saqorwino xelSekruleba damatebiTi SeTanxmebis aucileblobas gamoricxavs. igi moicavs germaniis samoqalaqo kodeqsis 873-e da 925-e muxlebiT gaTvaliswinebuli sanotaro wesiT damowmebuli sakuTrebis uflebis gadacemis Sesaxeb SeTanxmebas. 834 Mayer, Bamberger/Roth (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., 2009, § 1408, RdNr. 4; Kanzleiter, Münchener Kommentar zum BGB, 4. Aufl., Band 7, 2000, § 1416, RdNr. 18.

Page 151: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

150

nivTebisaTvis dawesebuli sakuTrebis uflebis SeZenis wesebis Sesabamisad ganxorcielebuli.835 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, erTi mxriv, ganmartavs, rom ssk-is 183-e muxls uZrav qonebaze sakuTrebis uflebis SeZenisaTvis alternativa ar moepoveba. sakonstitucio sasamarTloc, Tavis mxriv, adasturebs formis mniSvnelobas uflebis warmoSobasTan mimarTebiT.836 rogorc uzenaesi, ise sakonstitucio sasamarTlos ganmartebiT, nebismieri sakuTrebis ufleba, romelic warmoiSoba garigebisa Tu kanonis safuZvelze, `warmoSobilad CaiTvleba sajaro reestrSi registraciis gziT.~837 Tumca, amasTan, gansxvavebulia imave uzenaesi sasamarTlos ganmarteba, romlis Sesabamisad, uZrav qonebaze sakuTrebis uflebis warmoSobis erT-erTi safuZveli sajaro reestrSi uflebis registraciaa, da rom arsebobs sxva sakuTrebis uflebis warmoSobis safuZvlebic. magaliTad saxeldeba mamkvidreblis gardacvalebis Semdeg mis memkvidreebze gacemuli kanonismieri memkvidreobis uflebis damadasturebeli mowmoba, romlis safuZvelzec, sasamarTlos ganmartebiT, memkvidris sakuTrebis ufleba udavoa.838 am ukanaskneli ganmartebis mixedviT, SesaZlebelia, ssk-is 1158-e muxli sakuTrebis uflebis warmomSob specialur safuZvlad iqnes miCneuli, romlis gaTvaliswinebiT, ssk-is 183-e muxliT mowesrigebuli werilobiTi garigebis aucilebloba SeiZleba Caanacvlos, magaliTad, qorwinebis mowmobam. Sesabamisad, sadavoa, ssk-is 1158-e muxli sakuTrebis uflebis damfuZnebeli moTxovnaa, anu kauza,839 _ romelic ssk-is 183-e muxliT dadgenil werilobiTi garigebisa da ssk-is 186-e muxlis Sesabamisi namdvili moTxovnis arsebobis aucileblobas gamoricxavs,840 _ Tu Tavad sakuTrebis uflebis damadasturebeli regulireba.

835 zarnaZe, meuRleTa mier qorwinebis ganmavlobaSi SeZenili uZravi qonebis marTvisa da gankargvis sakiTxebze sasamarTlo davebis gadawyvetis zogierTi Tavisebureba, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2007 (10), gv. 122. 836 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 94; ix. aseve saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2001 wlis 7 ivnisis #1/1/103.117.137.147-48.152-53 gadawyvetileba. 837 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 94 da Semdgomi; aseve Sead. saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2001 wlis 7 ivnisis #1/1/103.117.137.147-48.152-53 gadawyvetileba, romelSic sasamarTlom 1998 wlis 25 ivnisis `sacxovrebeli sadgomiT sargeblobisas warmoSobili urTierTobebis Sesaxeb~ kanonis saqarTvelos konstituciis 21-e muxlTan Sesabamisobis Sesaxeb msjelobisas, ganmarta, rom `uZravi nivTis SesaZenad SemoRebuli imperatiuli forma[a]... SemZenis registracia sajaro reestrSi~, da rom `am savaldebulo formis gareSe Sesabamisi garigeba ar iarsebebs.~ 838 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 57, 59, 60. 839 Sead. Bähr, Die Anerkennung als Verpflichtungsgrund, 2. Aufl., 1867, S. 11 f. 840 Sead. sakiTxis analogiuri dasmiT `rwmunebulebasTan~ mimarTebiT CaCava, avtomanqanis nasyidobis xelSekruleba, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004 (7), gv. 114

Page 152: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

151

mosazreba imasTan dakavSirebiT, rom 1158-e muxls sakuTrebis uflebis damfuZnebeli Zala unda mieniWos, gaumarTlebelia, vinaidan aseT SemTxvevaSi daucveli rCeba, ssk-is 312-e muxlis Sesabamisad, `reestris monacemTa mimarT utyuarobisa da sisrulis prezumfcia~, romelic icavs, upirvelesad, keTilsindisier SemZens.841 uzenaesi sasamarTlos ganmartebiT, `keTilsindisierebas afuZnebs SemZenis subieqturi damokidebuleba garkveuli faqtebisadmi.~842 es SesaZloa, magaliTad, iyos sajaro reestrSi registrirebuli meuRlis mier uZravi qonebis gasxviseba, romelic, 1158-e muxlis Sesabamisad, TanasakuTreba iyo. aseT SemTxvevaSi ganmsazRvrelia, icoda da SeeZlo Tu ara, SemZens scodnoda, rom gamsxvisebels ar hqonda nivTis gasxvisebis ufleba. `SemZens ar SeiZleba moeTxovos iseTi garemoebebis codna, romelic aRemateba (scildeba) misi SesaZleblobis farglebs.~843 keTilsindisierebis Sefasebisas `mTavaria SemZenis mxridan faqtebis gacnobierebis SesaZlebloba,~ aseve utyuarad unda dadgindes, rom SemZenma ar icoda qonebis sxva mesakuTris Taobaze.844 ssk-is 1158-e muxlisaTvis sakuTrebis uflebis damfuZnebeli funqciis dakisreba SesaZloa gamarTlebuli iyos meuRleTa `qonebrivi uflebebis reestris~ arsebobisas,845 romlis monacemebis sajarooba SesaZlebels gaxdida sajaro reestris mier qorwinebis mowmobis Sinaarsis dadasturebuli informaciis safuZvelze meuRlis TanamesakuTred registracias. aseT wess moqmedi regulireba ar iTvaliswinebs.

da Semdgomni; ix. aseve CaCava, nivTis ukanono mflobelobidan gamoTxova, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004 (7), gv. 780. 841 ix. ssk-is 312-e muxlis mimarTeba ssk-is 1158-e muxlTan. Sead. aseve Thümmler, Referendarexamensklausur – Zivilrecht: Gutgläubiger Ersterwerb einer Vormerkung, JuS, 2009, S. 637; Neuner, Der Redlichkeitsschutz bei abhanden gekommenen Sachen, S. 408; Pahlow, Der Rechtsmangel beim Sachkauf, JuS, 2006, S. 291. 842 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 95. 843 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 95 da Semdgomi; Sead. aseve saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2009 wlis 30 ianvris #as-505-741-08 gadawyvetileba, romelSic sasamarTlo miiCnevs, rom `gonivruli windaxedulebis farglebSi~ Tu mxarisaTvis cnobili unda yofiliyo sxva TanamesakuTreebis arsebobis Sesaxeb, pirze ar vrceldeba keTilsindisieri SemZenis mimarT moqmedi regulireba. 844 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 95 da Semdgomi, maT Soris saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2006 wlis 9 martis #as-980-1243-05 ganCinebaze Semdgomi miTiTebiT. 845 germanul samarTalSi swored `meuRleTa qonebriv uflebaTa reestrSi~ (`Güterrechtsregister~) aisaxeba meuRleTa Soris kanoniT gaTvaliswinebuli qonebrivi reJimisagan gansxvavebuli qonebrivi uflebebis Sesaxeb monacemebi. registracias eqvemdebareba aseve meuRleTa Soris saqorwino xelSekrulebiT SeTanxmebuli TanasakuTrebis reJimi. registracia warmoebs Sesabamisi raionuli (pirveli instanciis) sasamarTlos mier. ix. aseve germaniis samoqalaqo kodeqsis 1558-e da Semdgomi paragrafebi.

Page 153: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

152

ssk-is 1174-e muxli saqorwino kontraqtis namdvilobisaTvis iTvaliswinebs savaldebulo formas, kerZod garigebis werilobiT dadebas da aRniSnulis dadasturebas sanotaro formiT. Tumca, vinaidan germanuli samarTlisagan gansxvavebiT, saqorwino xelSekrulebaTa registracia ar xorcieldeba e.w. `qonebis reestrSi~, romelic warmoebs uflebamosili sasamarTlos mier,846 saqorwino kontraqtis Sinaarsi ar aris sajaro. Sesabamisad, moqmedi regulirebis mixedviT, udavod unda iqnes miCneuli, rom ssk-is 1158-e muxli, marTalia, afuZnebs meuRleTa TanasakuTrebis uflebas, rac TavisTavad warmoSobs moTxovnas, Tumca aRniSnuli moTxovnis kanoniT dadgenili formiT realizeba warmoSobs mxolod sakuTrebis uflebas. es norma uZravi nivTebis SeZenis SemTxvevaSi werilobiTi garigebis Canacvlebas axdens. amasTan, sakuTrebis uflebis registraciisaTvis aucilebelia, saxeze iyos meuRleTa qorwinebis mowmoba, aseve sajaro reestrSi mesakuTred registrirebuli meuRlis werilobiTi dadastureba imasTan dakavSirebiT, rom meuRleTa Soris ar arsebobs saqorwino xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli, ssk-is 1158-e muxlisagan gansxvavebuli, regulireba qonebrivi uflebebis Sesaxeb. meuRlis mier aseTi dasturis argacemis SemTxvevaSi, SesaZloa, aRniSnuli `Tanaqmedeba~ mas moeTxovos meore meuRlisagan. moZrav nivTebTan dakavSirebiT, ssk-is 1158-e muxli unda Caenacvlos sakuTrebis uflebis warmoSobisaTvis gaTvaliswinebul savaldebulo winapirobas – `namdvili uflebis~ arsebobas.847 Sesabamisad, nebismieri moZravi nivTi, romlis SeZenac xdeba qorwinebis ganmavlobaSi da igi, saojaxo kanonmdeblobis Sesabamisad, ar ganekuTvneba individualur nivTebs, miCneul unda iqnes meuRleTa TanasakuTrebad. mflobelobaSi gadacema aseT SemTxvevaSi aseve ar aris savaldebulo winapiroba, vinaidan igi daculad unda CaiTvalos im momentisaTvis, rodesac erT-erTi meuRle miiRebs nivTs mflobelobaSi. XI. konkurencia xandazmulobis vadebTan mimarTebiT ssk-is 128-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, xandazmulobis vada vrceldeba `sxva pirisagan raime moqmedebis Sesrulebis an moqmedebisagan Tavis Sekavebis moTxovnis uflebaze.~ amasTan, `sasarCelo xandazmuloba gulisxmobs dros, romlis ganmavlobaSic pirs SeuZlia moiTxovos Tavisi darRveuli uflebis aRdgena.~848 Sesabamisad, xandazmulobis vadebi vrceldeba moTxovnebze, romelTa ganxorcielebac droSi izRudeba da garkveul CarCoSi eqceva.

846 Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 1412-e paragrafi („Güterregister“ des zuständigen Amtsgerichtes). 847 analogiuri midgoma vrceldeba `namdvili uflebis~ winapirobis `rwmunebulebiT~ Canacvlebis mimarT. ix. CaCava, avtomanqanis nasyidobis xelSekruleba, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004 (7), gv. 114 da Semdgomni. 848 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 63.

Page 154: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

153

kanonmdeblis mizania, xandazmulobis vadebis dawesebiT kreditoris uflebis ganxorcielebis araTanazomierad an borotad gamoyenebis safrTxe gamoricxos da amiT xeli Seuwyos samoqalaqo brunvis stabilurobas.849 garda amisa, igi emsaxureba samoqalaqosamarTlebrivi urTierTobis subieqtebis urTierTkontrolis gaZlierebas, rac darRveuli uflebis dauyovnebliv aRdgenis stimulirebas axdens.850 xandazmulobis vadis safuZvelia uflebis darRveva, romelic SesaZloa, kanonidan gamomdinareobdes an xelSekrulebis safuZvelze warmoiSvas. Sesabamisad, erTi da imave urTierTobis farglebSi SesaZloa warmoiSvas ramdenime moTxovna xandazmulobis sruliad gansxvavebuli, damoukidebeli vadebiT.851 vadis aTvla ki, ssk-is 130-e muxlis Sesabamisad, iwyeba im momentidan, `roca pirma Seityo an unda Seetyo uflebis darRvevis Sesaxeb.~ amasTan, xandazmulobis vadebis gaTvaliswineba sasamarTlos mier xorcieldeba ara sakuTari iniciativiT, aramed isini zegavlenas axdenen sasamarTlos gadawyvetilebaze mxolod mxaris mier aRniSnulze miTiTebis SemTxvevaSi. 1. xandazmulobis zogadi da specialuri vadebis moqmedebis farglebi ssk-is 128-e muxlis me-3 nawilis Sesabamisad, xandazmulobis `saerTo~ vadaa aTi weli. es vada dadgenilia yvela im urTierTobisaTvis, romelTaTvisac kanonmdeblobiT ar aris gaTvaliswinebuli specialuri mowesrigeba. zogierT SemTxvevaSi, kanonmdebeli specialuri normebiT gansazRvravs ama Tu im uflebis ganxorcielebis specialur xandazmulobis vadebs, romlebic SesaZloa, zogad xandazmulobis vadebTan mimarTebiT ufro mcire an ufro xangrZlivi iyos. magaliTad, ssk-is 129-e muxlis Tanaxmad, saxelSekrulebo moTxovnis xandazmulobis vada Seadgens 3, xolo uZrav qonebasTan dakavSirebiT 6 wels. aRniSnul SemTxvevaSi warmoiSoba zogad da specialur normebs Soris konkurencia, romelTa Soris upiratesad gamosayenebeli xandazmulobis vadis SerCeva sasamarTlos mier mxolod normaTa specialurobis mixedviT xSirad araTanazomier Sedegebs warmoSobs da kanonis miznebsa da principebs ewinaaRmdegeba. Sesabamisad, am sakiTxis gadawyveta unda emyarebodes Tanasworobisa da keTilsindisierebis princips, aseve ama Tu im normisa Tu normaTa erTobliobis dacviT funqciasa da miznebs. saxelSekrulebo specialuri xandazmulobis vadebis gaTvaliswinebiT, SesaZloa, calkeul SemTxvevaSi, mizanSewonili iyos kanonismieri moTxovnebis gamoricxva, kerZod, ufro mokle saxelSekrulebo

849 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., 2004, § 17, RdNr. 1-3. 850 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 64. 851 Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 194, RdNr. 2; BGH Urteil vom 15.07.1999 – I ZR 96/97, NJW, 2000, S. 330 ff.; Sead. Sturm, Die Verjährung von Schadensersatzansprüchen der Gesellschaft gegen Leitungsorganmitglieder, 2005, S. 29.

Page 155: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

154

xandazmulobis vadebis gavrceleba kanonismieri moTxovnebis mimarTac.852 aRniSnuli gamarTlebulia im SemTxvevaSi, Tu saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis Sedegad warmoSobili moTxovnis xandazmulobis ufro mokle vadebis regulirebis mizani Seusrulebeli darCeba.853 kanonmdebeli gansazRvravs gamonakliss, rodesac moTxovnaTa mimarT ar vrceldeba xandazmulobis vada. amasTan, igi akonkretebs, rom Tu kanonmdeblobiT ama Tu im moTxovnis ganxorcielebis specialuri vada ar gansazRvrula da igi kanoniT dadgenil arcerT kategoriaSi ar jdeba, masze unda gavrceldes ssk-is 128-e muxlis me-3 nawilis Sesabamisad dadgenili xandazmulobis aTwliani saerTo vada. ssk-is 129-e muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, xandazmulobis vada ar vrceldeba pirad araqonebriv uflebebze, garda im SemTxvevisa, Tu specialuri kanoniT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli. xandazmulobis vada ar vrceldeba aseve meanabreTa moTxovnaze banksa Tu sakredito dawesebulebebSi Setanili anabrebis gamo.854 amasTan, aRniSnuli gamonaklisis regulirebis sferos gafarToeba da misi gavrceleba e.w. absoluturi batonobis uflebebze,855 udavod, logikuri da mizanSewonilia.856 Sesabamisad, mesakuTris mier sakuTari nivTis gamoTxovis857 an misi xelyofis aRkveTis moTxovnis uflebazec858 ar unda gavrceldes xandazmulobis vada, rac am moTxovnis upirates gamoyenebaze metyvelebs sxva, magaliTad, usafuZvlo gamdidrebidan, moTxovnebTan mimarTebiT.859 2. sanivTo uflebebis mimarT moqmedi xandazmulobis wesi sanivTo samarTlebrivi moTxovnebis mimarT moqmed xandazmulobis saerTo vadebTan winaaRmdegobaSi modis ssk-is 165-e da 167-e muxlebis regulireba. kerZod, ssk-is 165-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, moZrav nivTebze sakuTrebis uflebis SeZena xandazmulobiT xdeba maSin,

852 BGH Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW, 1993, S. 1113; aseve Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 13. 853 Sead. Dörner, Schulze/Dörner/Ebert (Hrsg.), BGB Kommentar, 5. Aufl., 2007, § 194, RdNr. 5; BGH Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW, 1993, S. 1113 („Würde bei einer solchen Sachlage ein etwaiger Deliktsanspruch nach § 852 BGB erst drei Jahre nach Kenntnis des Schadens und der Person des Ersatzpflichtigen verjähren, dann würden damit die Regeln über die kurzen vertraglichen Verjährungsfristen ausgehöhlt. In diesem Sonderfall wird daher § 852 BGB durch § 477 BGB verdrängt (Schlechtriem, in: Festschr. f. Rheinstein II, S. 683, 695 ff.)“. 854 ix. ssk-is 128-e muxlis me-2 nawili. 855 sanivTo uflebebis xandazmulobasTan dakavSirebiT ix. Барон, Система Римскаго Гражданскаго Права, перевод Петражицкаго, выпуск первый, книга I. общая часть, 1909, ст. 209, 210. 856 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 61; aseve Grothe, Münchener Kommentar zum BGB, 5. Aufl., Band 1, 2006, § 194, RdNr. 5; aseve Dörner, Schulze/Dörner/Ebert (Hrsg.), BGB Kommentar, 5. Aufl., 2007, § 194, RdNr. 5. 857 ix. ssk-is 172-e muxlis pirveli nawili. 858 ix. ssk-is 172-e muxlis me-2 nawili. 859 Sead. BGH Urteil vom 29.09.1995 – V ZR 130/94 (Karlsruhe), NJW, 1996, S. 52.

Page 156: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

155

Tu piri nivTs xuTi wlis ganmavlobaSi flobda `rogorc sakuTars~.860 analogiurad, ssk-is 167-e muxlis Tanaxmad, piri sakuTrebis uflebas uZrav nivTze moipovebs, Tu igi flobs mas, `rogorc sakuTars~, da registrirebulia sajaro reestrSi mesakuTred 15 wlis ganmavlobaSi. amis paralelurad ssk-is 187-e muxlis me-2 nawili gansazRvravs, rom piri ver SeiZens sakuTrebis uflebas nivTze, rogorc keTilsindisieri SemZeni, Tu mesakuTrem nivTi `dakarga, mohpares an misi nebis sawinaaRmdegod sxvagvarad gavida misi mflobelobidan...~861862 amasTan, umniSvneloa, icoda an SeeZlo Tu ara scodnoda SemZens imis Sesaxeb, rom nivTi mesakuTris mflobelobidan misi nebis sawinaaRmdegod gavida Tu ara.863 Sesabamisad, Tu sanivTo moTxovnebis mimarT moqmedebs saerTo xandazmulobis vadebi, mesakuTres dakarguli nivTis ukan gamoTxovis SesaZlebloba ssk-is 187-e da 172-e muxlebis erTobliobis safuZvelze unda hqondes, sul mcire, aTi wlis ganmavlobaSi, mas Semdeg, rac man Seityo an unda Seetyo darRveuli uflebis Sesaxeb. im SemTxvevaSi, Tu piri moZrav nivTs xuTi wlis ganmavlobaSi flobs, rogorc sakuTars, ssk-is 165-e muxlis Sesabamisad, is sakuTrebis uflebas SeiZens, miuxedavad imisa, rom ssk-is 187-e muxlis me-2 nawili aRniSnul SesaZleblobas gamoricxavs.864 amasTan, uflebamosil pirs erTmeva moTxovna, romelic mas kanonmdeblobis safuZvelze, sul mcire, aTi wlis ganmavlobaSi unda hqonoda. am SemTxvevaSi saxezea normaTa winaaRmdegoba, romlis ganmarteba imgvarad unda moxdes, rom calkeuli SemTxvevis garemoebebisa da mxareTaA interesebis gaTvaliswinebiT, mxedvelobaSi iqnes miRebuli orive regulirebis miznis ganxorcielebis SesaZlebloba.865 erTi mxriv, udavoa, rom moZrav nivTebze sakuTrebis uflebis xandazmulobiT SeZenis SesaZleblobis daSveba, upirvelesad, swored iseT SemTxvevebSi iZens gansakuTrebul mniSvnelobas, rodesac piri ama TuUim nivTze sakuTrebis uflebas ver SeiZens sxva gziT, magaliTad, rogorc keTilsindisieri SemZeni. es vrceldeba iseT SemTxvevebze,

860 analogiuri mowesrigebaa germaniis samoqalaqo kodeqsis 937-e da Semdgom paragrafebSi, Tumca qarTuli regulirebisagan gansxvavebiT, nivTze sakuTrebis ufleba xandazmulobiT 10 wlis ganmavlobaSi flobis Sedegad warmoiSoba. Sead. Baldus, Münchener Kommentar zum BGB, Band 6, 5. Aufl., 2009, § 937, RdNr. 23 ff. 861 Sead. analogiuri mowesrigeba germaniis samoqalaqo kodeqsis 935-e paragrafSi. 862 ix. aseve Определение Верховного Суда РФ № 22-В07-36 от 29 января 2008 года. 863 Sead. Oechsler, Münchener Kommentar, Band 6, 5. Aufl., 2009, § 935, RdNr. 1 ff.; Palandt/Bassenge, BGB Kommentar, 67. Aufl., 2008, § 935, RdNr. 1 ff.; Prütting in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 935, RdNr. 1 ff.; gansxvavebulad ganixilavs aRniSnul sakiTxs zoiZe, Wanturia/axvlediani/zoiZe/jorbenaZe/niniZe (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meore, 1999, gv. 75. 864 germanul doqtrinaSi ganixileba calkeuli saxis nivTebze sakuTrebis uflebis xandazmulobiT SeZenis dauSvebloba, rogorebicaa, magaliTad: antikvaruli nivTebi da xelovnebis nimuSebi. ix.: Baldus, Münchener Kommentar zum BGB, Band 6, 5. Aufl., 2009, § 937, RdNr. 26 ff.; aseve Prütting in Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 935, RdNr. 2. 865 Sead. Определение Конституционного Суда РФ № 634-О от 21 декабря 2006 г.

Page 157: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

156

rodesac piri darwmunebulia mis mier sakuTrebis SeZenaSi, imis miuxedavad, rom nivTi mesakuTris nebis sawinaaRmdegod gavida misi mflobelobidan,866 an sakuTrebis uflebis SeZena moxda kanoniT gaTvaliswinebuli winapirobebis darRveviT, magaliTad, naklis mqone sanivTo an valdebulebiTi garigebiT,867 rac moZrav nivTze sakuTrebis uflebis warmoSobas zogadi wesis Sesabamisad gamoricxavs.868 Sesabamisad, ssk-is 165-e muxlis pirveli nawilis gamoyenebis winapirobaa is, rom piri moZrav nivTs unda flobdes rogorc sakuTars, anu am normiT gaTvaliswinebuli samarTlebrivi Sedegi ver dadgeba, Tu man icis an uxeSi gaufrTxileblobiT ar icis, rom igi aRniSnuli nivTis mesakuTre ar aris da ver iqneba.869 nivTis SeZena, ssk-is 165-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad, aseve gamoricxulia, Tu piri `mogvianebiT Seityobs~, rom nivTi mas ar ekuTvnis. Sesabamisad, Tu piri xandazmulobis xuTwliani vadis ganmavlobaSi Seityobs imis Sesaxeb, rom nivTze sakuTrebis uflebis mopovebis safuZveli ar gaaCnia, igi ver SeiZens am nivTze sakuTrebis uflebas xandazmulobiT.870 germaniis samoqalaqo kodeqsis Sesabamisi regulirebiT gaTvaliswinebulia moZrav nivTze sakuTrebis uflebis xandazmulobiT SeZenis aTwliani vada, rac calkeul SemTxvevis mimarT SesaZloa ufro Tanazomieri da samarTliani gadawyvetilebis miRebis SesaZleblobas iZleodes. amasTan, analogiuri vadis ssk-is 165-e muxliT gaTvaliswinebis SemTxvevaSi, igi ssk-is 128-e muxliT dadgenili saerTo xandazmulobis vadis Tanmxvedri iqneboda. kanonmdebeli uZrav nivTebTan mimarTebiT awesebs xandazmulobiT sakuTrebis uflebis SeZenis 15-wlian vadas. es, TiTqos, erTi mxriv, upirates mdgomareobaSi ayenebs mesakuTres, Tumca ssk-is 167-e muxlis formulireba, SesaZloa, sadavo gaxdes ssk-is 128-e muxlTan mimarTebiT, vinaidan xandazmulobis vadis aTvla, ssk-is 128-e muxlis Sesabamisad, iwyeba im momentidan, rodesac pirma Seityo an unda Seetyo darRveuli uflebis Sesaxeb. amis sapirispirod, uZrav nivTze piri sakuTrebis uflebas xandazmulobiT iZens, imis miuxedavad, nivTis mesakuTrem icis, an SeeZlo Tu ara scodnoda Tavisi darRveuli uflebis Sesaxeb. amasTan, ssk-is 165-e muxlisagan gansxvavebiT, am regulirebaSi kanonmdebeli, erTi SexedviT, ar iRebs mxedvelobaSi SemZenis keTilsindisierebis

866 Scherer in: Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 937, RdNr. 1. 867 Sead., magaliTad, zoiZe, Wanturia/axvlediani/zoiZe/jorbenaZe/niniZe (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meore, 1999, gv. 73. 868 napovnis (`napovaris~) mimarT aRniSnuli wesi ar vceldeba, vinaidan nivTis mpovneli, ssk-is 191-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, valdebulia, ganacxados napovni nivTis Sesaxeb Sesabamis organoSi da igi sakuTrebis uflebas am nivze SeiZens maSin, Tu gancxadebis gakeTebidan erTi wlis ganmavlobaSi cnobili ar aris mesakuTris Taobaze. 869 Scherer in: Prütting/Wegen/Weinreich (Hrsg.), BGB Kommentar, 2006, § 937, RdNr. 4. 870 Sead. zoiZe, Wanturia/axvlediani/zoiZe/jorbenaZe/niniZe (red.), saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meore, 1999, gv. 76.

Page 158: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

157

sakiTxs, rac aRniSnuli regulirebis borotad gamoyenebis SesaZleblobas SeiZleba tovebdes da araTanazomierad azaralebdes pirvandel mesakuTres, romelic, _ mas Semdeg, rac gauCndeba SesaZlebloba, Seityos da Seityobs darRveuli uflebis Sesaxeb, miuxedavad ssk-is 128-e muxliT misTvis miniWebuli uflebamosilebisa, _ ver ganaxorcielebs moTxovnas, Tu pirs am drois ganmavlobaSi 15-wliani registraciisa da nivTis flobis safuZvelze SeZenili aqvs nivTi. aseT SemTxvevaSi sasamarTlos mier winaaRmdegoba unda gadaiWras ssk-is me-8 muxlis me-3 nawiliT gaTvaliswinebuli samoqalaqosamarTlebrivi urTierTobisaTvis damaxasiaTebeli ZiriTadi principis gaTvaliswinebiT, romlis Sesabamisad, mxareebi valdebulni arian, keTilsindisierad ganaxorcielon TavianTi uflebebi da movaleobebi. pirvandeli mesakuTris interesebis dacvis mizniT gamarTlebulia ssk-is 167-e muxlis bolo winadadeba, Tu `...am xnis manZilze piri flobda maT, rogorc sakuTars...~ farTod ganimartos imgvarad, rom moicvas mflobelis keTilsindisiereba, rogorc uZrav nivTze sakuTrebis uflebis xandazmulobiT SeZenis aucilebeli winapiroba. 3. xandazmulobis vadebis konkurencia deliqtsa da saxelSekrulebo moTxovnebs Soris erTi da imave faqtobrivi Semadgenlobis safuZvelze pirs SesaZloa hqondes erTi moTxovna sxvadasxva samarTlebrivi safuZvliT. aseT SemTxvevaSi SeiZleba, moTxovna erTi moTxovnis samarTlebrivi safuZvliT ganxorcielebadi iyos, meoreTi ki ara. magaliTad, saxelSekrulebo urTierTobaSi miyenebuli zianis moTxovna saxelSekrulebo moTxovnis safuZvliT SesaZloa xandazmuli iyos, xolo deliqtidan ara.871 3.1 deliqtis specialuri xandazmulobis vada ssk-is 129-e da 130-e muxlebisagan gansxvavebul wess adgens, magaliTad, ssk-is 1008-e muxli, romlis Tanaxmad, `deliqtiT gamowveuli zianis anazRaurebis moTxovnis uflebis xandazmulobis vada aris sami weli im momentidan, rodesac dazaralebulma Seityo zianis an zianis anazRaurebaze valdebuli piris Sesaxeb.~ Sesabamisad, ssk-is 1008-e muxli gansxvavebulad awesrigebs xandazmulobis vadis aTvlis wess, kerZod, ssk-is 130-e muxlisagan gansxvavebiT (pirma Seityo an unda Seetyo uflebis darRvevis Sesaxeb), xandazmulobis vadis aTvla daiwyeba mxolod mas Semdeg, rac

871 Sead. biolingi/lutringhausi, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli mTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2009, gv. 53 da Semdgomi; aseve Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 12.

Page 159: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

158

dazaralebulma `Seityo~ darRveuli uflebis Sesaxeb,872 kerZod, `zianis an zianis anazRaurebaze valdebuli piris Sesaxeb~. amdenad, am SemTxvevaSi xandazmulobis vadis aTvlis dasawyisis umTavresi kriteriumia dazaralebulis mier zianis faqtis arsebobis Setyoba. aRniSnuli regulireba ssk-is 130-e muxlisagan gansxvavebiT upiratesi dacviT standarts awesebs dazaralebulisaTvis, rac, calkeuli SemTxvevis gaTvaliswinebiT, araTanazomierad azaralebs movales. aRniSnuli regulireba kreditors SesaZleblobas utovebs, arakeTilsindisierad, borotad gamoiyenos aRniSnuli ufleba, vinaidan, normis sityvasityviTi ganmartebis Sesabamisad, xandazmulobis vadis aTvla deliqtis SemTxvevaSi daiwyeba im momentidan, rodesac man, faqtobrivad, Seityo `zianis~ an zianis mimyenebeli `piris~ Sesaxeb. miuxedavad imisa, rom zianis Sesaxeb mxares SeeZlo xelSekrulebis dadebis momentSi an misi SesrulebisTanave Seetyo, da man, magaliTad, uxeSi gaufrTxileblobiT, amis Sesaxeb mxolod saxelSekrulebo xandazmulobis vadis gasvlis Semdeg Seityo, is uflebamosilia, zianis anazRaureba moiTxovos deliqtis maregulirebeli normebis Sesabamisad.873 sasamarTlom ssk-is 1008-e muxlis borotad gamoyenebis SesaZlebloba gadawyvetilebis miRebis dros unda gamoricxos am normis ssk-is me-8 muxlis me-3 nawilTan urTierTkavSirSi ganmartebiT.874 miuxedavad imisa, rom ssk-is 1008-e muxlis sityvasityviTi ganmartebis Tanaxmad, mocemulia ori alternatiuli piroba, – `dazaralebulma Seityo zianis an zianis anazRaurebaze valdebuli piris Sesaxeb,~ – es formulireba erTian pirobad unda iqnes miCneuli, vinaidan sxvagvarad normis mizani bundovani da azrs moklebulia. SeuZlebelia arsebobdes SemTxveva, rodesac dazaralebulma Seityo zianis mimyenebeli piris Sesaxeb maSin, rodesac araferi icoda zianis arsebobaze. garda amisa, sruliad gaumarTlebeli da aragonivrulia daSvebul iqnes xandazmulobis vadis denis dawyeba im momentidan, rodesac pirma Seityo zianis Sesaxeb, Tu man ar icis zianis mimyenebeli piris vinaoba. xandazmulobis vada vrceldeba moTxovnebze, xolo moTxovna aris konkretuli pirisagan raime moqmedebis ganxorcielebisa Tu moqmedebisagan Tavis Sekavebis moTxovnis ufleba. Sesabamisad, SeuZlebelia moxdes xandazmulobis vadis aTvla moTxovnis mimarT, maSin rodesac uflebamosilma pirma ar icis, vis mimarT aqvs mas es moTxovna.

872 Sead. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 20 maisis #as-962-1266-07 da 2005 wlis 18 ianvris #as-1333-1454-04 ganCinebebi; aseve administraciul da sxva kategoriis saqmeTa palatis 2006 wlis 16 Tebervlis #bs-1167-782(k-05) gadawyvetileba. 873 Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 13. 874 Sead. Wagner, Münchener Kommentar zum BGB, Band 5, 5. Aufl., 2009, § 823, RdNr. 70.

Page 160: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

159

Sesabamisad, `an~ kavSiri `da~ kavSiriT unda Canacvldes da Semadgenlobis kumulaciur winapirobad CaiTvalos,875 winaaRmdeg SemTxvevaSi misi arseboba naklebad mizanSewonilia. ssk-is 1008-e muxliT gaTvaliswinebuli xandazmulobis specialuri vada876 mosarCeles, udavod, upirates mdgomareobaSi ayenebs saxelSekrulebo da, calkeul SemTxvevaSi, TviT saerTo xandazmulobis vadebTan mimarTebiTac ki, misi denis aTvlis gansxvavebuli wesidan gamomdinare. Sesabamisad, saxelSekrulebo da deliqturi moTxovnebis alternatiuli konkurenciis aRiarebis SemTxvevaSi garTuldeba specialuri normebiT kanonmdeblis mier dasaxuli miznebis miRweva. sasamarTlos mier aRniSnuli sakiTxis Sefaseba calkeul SemTxvevaSi unda moxdes imgvarad, rom specialuri normis mizani SenarCunebul iqnes.877 3.2 saxelSekrulebo xandazmulobis vadis upiratesoba saxelSekrulebo ufro mokle xandazmulobis vadebis regulirebis mizania darRveuli uflebis drouli dacvisa da pirvandeli mdgomareobis aRdgenis daCqareba, Tumca am miznis miuxedavad, xSir SemTxvevaSi, gamarTlebuli ar iqneba, saxelSekrulebo xandazmulobis vada gavrceldes da gamoricxos deliqturi xandazmulobis vadis gamoyeneba.878 moTxovnis safuZvelTa erTmaneTis paralelurad damoukideblad arsebobis aRiareba SesaZloa calkeul SemTxvevaSi gaumarTlebeli da araTanazomieri iyos.879 germaniis umaRlesi sasamarTlo aRniSnul sakiTxze msjelobisas upirvelesad ganixilavs, aris Tu ara xelSekrulebidan mosalodneli mxaris interesi da deliqtiT daculi mxaris interesi urTierTmfaravi (magaliTad, qiravnobis SemTxvevaSi damqiraveblis qonebis dacva).880

im SemTxvevaSi, Tu es interesebi urTierTmfaravi, anu identuria, xandazmulobis mokle vadis gamoyeneba mizanSewonilia. winaaRmdeg SemTxvevaSi, moTxovnaTa da maTi Sesabamisi xandazmulobis vadebis damoukideblad ganxilva gasaziarebelia, gansakuTrebiT maSin, Tu deliqturi moTxovna warmoSobilia saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis farglebs miRma.881

875 Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 852-e paragrafis 2002 wlis valdebulebiTi samarTlis reformamde arsebuli formulireba: „Der Anspruch auf Ersatz des aus einer unerlaubten Handlung entstandenen Schadens verjährt in drei Jahre von dem Zeitpunkt an, in welchem der Verletzte von dem Schaden und der Person des Ersatzpflichtigen Kenntniss erlangt...“ 876 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2003 wlis 31 oqtombris #as-254-939-03 ganCineba. 877 Sead.: Westermann, Das neue Kaufrecht, NJW, 2002, S. 250 f.; Foerste, Unklarheit im künftigen Schuldrecht: Verjährung von Kaufmängel-Ansprüchen in zwei, drei oder 30 Jahren?, ZRP, 2001, S. 342 ff. 878 Sead. BGH Urteil vom 16.09.1987 – VIII ZR 334/86 (Frankfurt), NJW, 1988, S. 52 f. 879 Seibt/Wollenschläger, Vertragliche und deliktische Haftung – Ein Fernsehinterview mit Folgen, JuS, 2008, S. 800. 880 BGH Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW, 1993, S. 1114. 881 BGH Urteil vom 11.02.2004 – VIII ZR 386/02 (OLG Saarbrücken), NJW, 2004, S. 1032; Sead. aseve Rubner/Dötsch, Mangel- und Mangelfolgeschäden, JuS, 2004, S. 801.

Page 161: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

160

magaliTad, ssk-is 655-e muxlis Tanaxmad, nardobis xelSekrulebis farglebSi, SemkveTis mier Sesrulebis naklis gamo, moTxovnis wardgenis xandazmulobaa erTi weli, nagebobis naklis SemTxvevaSi ki xuTi weli samuSaos mTlianad miRebis dRidan. Sesabamisad, Sesrulebis naklTan uSualod dakavSirebuli zianis anazRaurebis moTxovnis mimarT udavod unda gavrceldes ganxiluli norma misi specialuri xandazmulobis vadis Sesabamisad, romelic gandevnis ssk-is 1008-e muxliT gaTvaliswinebul xandazmulobis xangrZliv vadas. aRniSnuli gamomdinareobs ssk-is 655-e muxlis miznidan, romelic sxvagvarad ganuxorcielebli darCeba.882 Tumca sadavoa, ramdenad gamarTlebulia analogiuri midgoma im SemTxvevaSi, Tu Sesrulebis naklma ssk-is 655-e muxliT gaTvaliswinebuli xandazmulobis vadis gasvlis Semdeg gamoiwvia janmrTelobisa Tu sxeulis mniSvnelovani dazianeba.883 germanul samarTalSi arsebuli midgomis Tanaxmad, aseT SemTxvevaSi deliqtis safuZvelze warmoSobili moTxovna, misi damoukidebeli xandazmulobis vadis Sesabamisad, kvlav arsebobs da ganxorcielebadia.884 qiravnobis xelSekrulebis farglebSi damqiraveblis mier miyenebuli zianis anazRaurebis moTxovnis mimarT885 unda gavrceldes mokle, saxelSekrulebo regulirebiT gansazRvruli, vadebi,886 vinaidan, valdebulebis darRvevisa da urTierTobis specifikidan gamomdinare, mxaris mier dayenebuli moTxovna da interesi rogorc deliqturi, aseve saxelSekrulebo moTxovnis mimarT urTierTmfaravia.887 Sesabamisad, Tu aRniSnuli moTxovnebis mimarT xandazmulobis vadebi damoukideblad iarsebebs, dazaralebuli, sakuTari interesidan gamomdinare, rogorc wesi, daeyrdnoba deliqturi moTxovnis samarTlebriv safuZvels da moTxovnas swored deliqtis Sesabamisad daayenebs. aseTi midgomis daSveba qiravnobis xelSekrulebis mimarT moqmed regulirebas ufunqciod aqcevda, rac gaumarTlebelia, vinaidan kanonmdeblis savaraudo nebas ewinaaRmdegeba. xandazmulobis specialuri vadebis mowesrigebis mizania mxareTa interesebis dabalanseba, calkeul SemTxvevaSi, pirvandeli mdgomareobis droulad aRdgena. es ganpirobebulia aseve imiT, rom drois gasvlis Tanazomierad rTuldeba saqmis garemoebebis sasamarTlos mier dadgena, gansakuTrebiT riskis gadasvlis momentSi

882 BGH Urteil vom 24.05.1976 – VIII ZR 10/74, NJW, 1976, S. 1506. 883 Sead. Schubert, Verjährung von Mangelfolgeschäden, NJW, 1975, S. 1230. 884 Sead. BGH Urteil vom 15.07.1999 – I ZR 96/97, NJW, 2000, S. 330 ff.; Sead. Sturm, Die Verjährung von Schadensersatzansprüchen der Gesellschaft gegen Leitungsorganmitglieder, 2005, S. 29; Sead. aseve BGH Urteil vom 12.12.1991 – I ZR 212/89 (Schleswig), NJW, 1992, 1679, 1680. 885 Sead. Mansel/Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 241, RdNr. 17 ff.; BGH Urteil vom 24.05.1976 – VIII ZR 10/74, NJW, 1976, S. 1506. 886 urTierTzegamvlen konkurenciasTan dakavSirebiT ix. Amsberg, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, 1994, S. 19. 887 Seibt/Wollenschläger, Vertragliche und deliktische Haftung – Ein Fernsehinterview mit Folgen, JuS, 2008, S. 800; Rubner/Dötsch, Mangel- und Mangelfolgeschäden, JuS, 2004, S. 801, aseve BGH Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW, 1993, S. 1114.

Page 162: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

161

nivTis naklis arsebobisa da am ukanaskneliT Sesabamisi zianis gamowvevis TvalsazrisiT.888 Sesabamisad, mxareTa interesebis samarTliani da Tanazomieri dacvis uzrunvelyofis mizniT, yoveli konkretuli SemTxveva gancalkevebulad unda Sefasdes da ar unda moxdes xisti wesebis dadgena saxelSekrulebo da deliqtur moTxovnaTa xandazmulobis vadebis urTierTzegamvleni Tu gamomricxavi moqmedebis Sesaxeb. 4. naCuqari nivTis gamoTxovis xandazmulobis vada 4.1 umadurobis SemTxvevaSi ssk-is 529-e muxlis Tanaxmad, gansakuTrebuli umadurobis gamoCenis SemTxvevaSi (`Tu dasaCuqrebuli mZime Seuracxyofs miayenebs an did umadurobas gamoiCens...~), mCuqebels eniWeba Cuqebis xelSekrulebis `gauqmebis~ moTxovna. amasTan, gansxvavebuli moTxovnebisa da moTxovnaTa safuZvlebis arsebobisas gansxvavebulia Sesabamisi xandazmulobis vadebic. Secileba Secdomis an motyuebis safuZvelze TavisTavad damfuZnebeli uflebaa. mis ganxorcielebas kanonmdebeli specialur vadas ukavSirebs, romelic Secdomis SemTxvevaSi aRniSnulis Setyobidan erT Tves, xolo motyuebis SemTxvevaSi – erT weliwads moicavs. namdvili Secilebis kanoniT dadgenili vadis farglebSi ganxorcielebis Sedegad warmoiSoba ssk-is 976-e muxliT gaTvaliswinebuli, kerZod, usafuZvlod gadacemulis ukan dabrunebis, moTxovnis ufleba. am moTxovnebTan mimarTebiT, rogorc wesi, moqmedebs ssk-is 128-e muxlis me-3 nawiliT gaTvaliswinebuli moTxovnis xandazmulobis aTwliani vada. amis paralelurad, rogorc wesi, warmoiSoba ssk-is 172-e muxliT gaTvaliswinebuli sakuTari nivTis dabrunebis moTxovna, romelic kerZo samarTalSi arsebuli yvelaze `Zlieri~ moTxovnaa889 da saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganmartebis Tanaxmad arc misi ganxorcieleba eqvemdebareba xandazmulobis vadebs.890 amasTan, im SemTxvevaSi, Tu Cuqebis gauqmeba xelSekrulebidan gasvlad dakvalificirdeba, masze, rogorc saxelSekrulebo moTxovnaze, SesaZloa gavrceldes, ssk-is 129-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, moZravi nivTis SemTxvevaSi samwliani, xolo uZravi nivTis SemTxvevaSi eqvswliani xandazmulobis vada.

888 BGH Urteil vom 16.09.1987 – VIII ZR 334/86 (Frankfurt), NJW, 1988, S. 52 f. („Sinn der kurzen Verjährungsfrist ist es, im Kaufrecht möglichst bald nach Vertragsabwicklung Rechtsfrieden wiederherzustellen und die mit zunehmendem Zeitablauf schwieriger werdenden Ermittlungen darüber entbehrlich zu machen, ob und in welchem Umfang Mängel bei Gefahrübergang vorhanden waren und welche Schäden sie verursacht haben.“) 889 Sead. kereseliZe, usafuZvlo gamdidrebis normebis gamoyeneba, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2003 (6), gv. 600. 890 Sead. aseve saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, 2007, gv. 61.

Page 163: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

162

amasTan, ssk-is 529-e muxlis me-3 nawilis sagamonakliso wesiT ganisazRvreba, rom Cuqeba SeiZleba gauqmdes gauqmebis moTxovnis warmomSobi gansakuTrebuli safuZvlis Setyobidan erTi wlis ganmavlobaSi. am SemTxvevaSi sadavoa sakiTxi, miuxedavad warmodgenil moTxovnaTa da moTxovnis samarTlebriv safuZvelTa simravlisa, ssk-is 529-e muxlis me-3 nawiliT gansazRvruli moTxovnis ganxorcielebisaTvis dadgenili xandazmulobis specialuri vada upiratesad gamosayenebel normad unda iqnes miCneuli yvela sxva normasTan mimarTebiT,891 Tu TiToeuli moTxovna, sakuTari xandazmulobis vadis Sesabamisad, SesaZloa arsebobdes erTmaneTisagan damoukideblad. aRniSnuli sagamonakliso norma Cuqebis gauqmebas mxolod gansakuTrebuli, kanoniT zustad gansazRvruli, garemoebebis arsebobisas da zustad gaTvaliswinebul vadebSi miiCnevs mizanSewonilad. Sesabamisad, calkeuli SemTxvevis ganxilvis dros sasamarTlom imgvarad unda gadawyvitos dava, rom kanonmdeblis mier ssk-is 529-e muxliT dasaxuli mizani ar darCes daucveli.892 4.2 mZime mdgomareobis SemTxvevaSi germaniis samoqalaqo kodeqsisagan gansxvavebiT,893 ssk ar gansazRvravs maqsimalur vadas, romlis ganmavlobaSic SesaZlebelia naCuqari nivTis ukan gamoTxovis ganxorcieleba ssk-is 530-e muxliT gaTvaliswinebuli naCuqari nivTis gamoTxovis safuZvlis arsebobisas. miuxedavad aseTi formulirebisa, cxadia, kanonmdeblis neba ar unda ganimartos imgvarad, TiTqos mCuqeblis mZime mdgomareobaSi aRmoCenis SemTxvevaSi warmoSobili Cuqebis sagnis gamoTxovis moTxovna droSi ar aris SezRuduli. aseTi inerpretacia safuZvels moklebuli da gaumarTlebelia kerZosamarTlebrivi urTierTobebis stabilurobisa da sakuTrebis uflebis dacvis miznebis gaTvaliswinebiT. Sesabamisad, udavod unda iqnes miCneuli, rom nivTis gamoTxovis moTxovna, ssk-is 530-e muxlSi uSualod miTiTebul winapirobebs garda, damatebiT SezRudvas unda daeqvemdebaros da ganxorcielebadi iyos mxolod garkveuli vadis ganmavlobaSi. amasTan, dasafiqrebelia, ssk-is 530-e muxlis mimarT unda gavrceldes ssk-is 129-e muxliT gaTvaliswinebuli xandazmulobis samwliani vada moZrav nivTebTan, xolo eqvswliani vada, uZrav nivTebTan dakavSirebiT arsebul saxelSekrulebo moTxovnaTa mimarT, Tu ssk-is 128-e muxlis me-3 nawiliT dadgenili saerTo xandazmulobis aTwliani vada.

891 saxelSekrulebo regulirebasTan dakavSirebiT, romelic amomwuravad adgens garkveul sagamonakliso wess Sead. BGH Urteil vom 12.12.1991 – I ZR 212/89 (Schleswig), NJW, 1992, 1679 f.; aseve Klein, Konkurrenz und Auslegung, 1996, S. 54. 892 ix. BGH Beschluß vom 16.02.1993 - VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW, 1993, S. 1114. 893 Sead. germaniis samoqalaqo kodeqsis 529-e paragrafi, romlis Sesabamisad, naCuqaris ukan gamoTxova gamoricxulia, Tu naCuqari nivTis gadacemidan gasulia aTi weli.

Page 164: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

163

pasuxi am kiTxvaze ar aris calsaxa, vinaidan ssk-is 530-e muxliT gaTvaliswinebuli moTxovna ar aris saxelSekrulebo moTxovnis klasikuri saxe. kerZod, ssk-is 130-e muxlis Sesabamisad, xandazmulobis vadis aTvla ukavSirdeba moTxovnis warmoSobis moments. Sesabamisad, vadis aTvla iwyeba im momentidan, rodesac pirma Seityo an unda Seetyo darRveuli uflebis Sesaxeb. ssk-is 530-e muxliT mowesrigebul SemTxvevaSi, xandazmulobis vadis aTvlis momenti naklebad mkafioa da misi dadgena problemuri. miuxedavad amisa, ssk-is 530-e muxlis moTxovnis droSi SezRudvis aucilebloba swored imiTaa ganpirobebuli, rom moTxovnis ganxorcieleba Cuqebis xelSekrulebis dadebidan garkveuli vadis Semdeg gamoiricxos, maSinac ki, Tu misi gauqmebis safuZveli swored am vadis Semdeg dadgeba. ssk-is 530-e muxliT mowesrigebul SemTxvevaSi ki dabrunebis winapirobad mxolod am nivTis realuri arseboba da dabrunebiT dasaCuqrebulis mZime mdgomareobaSi arCayeneba saxeldeba. es winapirobebi, calkeul SemTxvevaSi, sakmaris dacvad SeiZleba ar CaiTvalos xandazmulobis institutis sxva miznebidan, magaliTad, kerZosamarTlebrivi urTierTobebis stabilurobidan gamomdinare. Sesabamisad, aRniSnuli sakiTxis gadawyveta samosamarTlo samarTlis meSveobiT unda moxdes. kerZod, ssk-is 128-e muxlis me-3 nawili imgvarad unda ganimartos, rom ssk-is 530-e muxliT gaTvaliswinebuli moTxovna xandazmulad iqnes miCneuli, Tuki Cuqebis xelSekrulebis dadebidan Tu nivTis gadacemidan aTi weli gavida. amasTan, mCuqeblis mZime mdgomareobaSi aRmoCenis safuZvliT, naCuqaris ukan dabrunebis moTxovnis mimarT, ssk-is 128-e muxlis pirveli nawilis regulireba unda gavrceldes Sesabamisi daTqmebis gaTvaliswinebiT, rogorc saxelSekrulebo moTxovnaTa `xandazmulobis~ gansakuTrebul SemTxvevaze. XII. daskvna interesTa konfliqtis mogvarebis gansxvavebuli gzebis arsebobisas upiratesoba interesebis dakmayofilebis Sesabamis mizanTan yvelaze axlos myof, xolo erTgvarovani Sedegis SemTxvevaSi, yvelaze martiv Tu ekonomiur samarTlebriv gzas eniWeba. moTxovnaTa konkurencia imijneba moTxovnis safuZvelTa konkurenciisagan. moTxovnaTa konkurencia saxezea, rodesac pirs erTsa da imave faqtobriv garemoebebze dayrdnobiT ramdenime moTxovna aqvs. moTxovnaTa Soris arCevanis ganxorcieleba, dispoziciurobisa da SejibrebiTobis principebis Sesabamisad, mosarCelis uflebamosilebaa. amis sapirispirod, moTxovnis safuZvelTa konkurenciis SemTxvevaSi, rodesac erTi da imave moTxovnis ganxorcieleba sxvadasxva samarTlebrivi safuZvlidan aris SesaZlebeli, gadawyvetilebis miReba sasamarTlos uflebamosilebaa.

Page 165: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

164

moTxovnebi, iseve rogorc moTxovnis safuZvlebi, SesaZloa, erTmaneTTan gamomricxav, alternatiul an kumulaciur konkurenciaSi iyos. gamomricxavi konkurenciis SemTxvevaSi, Tuki dasturdeba erT-erTi moTxovnisa Tu misi damfuZnebeli safuZvlis winapirobebis arseboba, gamoiricxeba yvela sxva samarTlebrivi SesaZlebloba. magaliTad, damatebiTi Sesrulebis moTxovna xelSekrulebidan gasvlis, fasis Semcirebisa da Sesrulebis nacvlad, zianis anazRaurebis moTxovnebTan mimarTebiT gamomricxav konkurencias qmnis da igi, rogorc wesi, upiratesad gamosayenebeli moTxovnaa. moTxovnis safuZvelTa gamomricxavi konkurenciis SemTxvevaa aseve gansakuTrebuli umadurobisa an mZime Seuracxyofis safuZvliT naCuqari nivTis gamoTxovis damfuZnebeli sagamonakliso norma, rogorc savindikacio, ise usafuZvlo gamdidrebisa da saxelSekrulebo zogadi moTxovnis safuZvlebTan mimarTebiT. garda amisa, kanonismieri moTxovnis damfuZnebeli zogadi safuZvlebi gamoiricxeba, Tu ufro specialuri normiT an mxareTa SeTanxmebiT, zogadad, saxelSekrulebo urTierTobasa Tu xelSekrulebis konkretul pirobasTan mimarTebiT, pasuxismgebloba gamoricxulia an SezRuduli. alternatiuli konkurenciis SemTxvevaSi, moTxovnebi Tu moTxovnis safuZvlebi erTmaneTis paralelurad arsebobs. Tavdapirvelad yvela erTnairad ganxorcielebadia, xolo erT-erTi maTganis sasargeblod arCevanis gakeTebam SeiZleba gamoiwvios an ar gamoiwvios sxva alternativebis gamoricxva. magaliTad, fasis Semcirebasa da xelSekrulebidan gasvlas Soris alternatiuli konkurencia arsebiTad sruldeba erT-erTi maTganis sasargeblod arCevanis gakeTebiT. am saxis moTxovnis safuZvelTa alterantiuli konkurenciaa aseve baTilobis safuZvelze sanivTo Tu usafuZvlo gamdidrebis maregulirebel da xelSekrulebidan gasvlis moTxovnis safuZvlebs Soris. gansxvavebuli saxis alternatiuli konkurenciaa saxelSekrulebo araZiriTadi valdebulebis darRvevis Sedegad warmoSobil zianis anazRaurebis moTxovnis safuZvelsa da deliqtis Sesabamis samarTlebriv safuZvlebs Soris. aseT SemTxvevaSi, samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT, ZiriTadi gansxvaveba moTxovnaTa ganxorcielebis xandazmulobis gansxvavebul vadebs ukavSirdeba. kumulaciuri `konkurencia~ konkurenciis cnebis arss srulad ar Seesatyviseba da uSvebs sxvadasxva moTxovnisa Tu moTxovnis safuZvelTa kombinacias. calkeul SemTxvevaSi mxolod aseTi kombinaciiT xdeba SesaZlebeli sasurveli samarTlebrivi Sedegis miRweva. kumulaciuri `konkurenciis~ magaliTia meorad moTxovnaTaAdamfuZnebeli specialuri da zogadi normebis kombinaciis Sedegad miRebuli erTiani moTxovnis safuZveli, aseve damatebiTi Sesrulebisa da zianis anazRaurebis, an xelSekrulebidan gasvlisa da zianis anazRaurebis moTxovnebis urTierTmimarTeba. moTxovnis safuZvelTa kumulaciis Taviseburi saxea samoqalaqosamarTlebrivi xelSekrulebidan gasvlisa da SromissamarTlebrivi xelSekrulebis moSlis damfuZnebeli normebis kombinacia moTxovnis damfuZnebel erTian safuZvlad.

Page 166: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

165

konkurenciis calkeuli saxis arsebobisas Tu romeli arCevanis gakeTebaa sasurveli, Sesabamisi samarTlebrivi gzis arsebobis miznidan gamomdinareobs. swored am Taviseburebas ukavSirdeba moTxovnaTa Tu moTxovnis safuZvelTa erTgvari ierarqiis formirebis dasaSvebobac. amiT aris ganpirobebuli isic, rom normis Semfardebeli mas misi arsidan da miznidan gamomdinare ganmartavs da misi moqmedebis Sesabamis koreqtirebas axdens. zogadi da specialuri moTxovnisa da moTxovnis safuZvelTa konkurencia, erTi SexedviT, yvelaze martiv gamijvnis kriteriums – specialurobas, anu moqmedebis sferos siviwroves, emyareba. miuxedavad amisa, naSromSi gamoikveTa, rom es calsaxa kriteriumic garkveul daTqmas saWiroebs, mowesrigebis arsidan da miznidan gamomdinare. kerZod, SeiZleba, `ufro zogad~ moTxovnas Tu moTxovnis safuZvels upiratesoba mieniWos Tavisi mowesrigebis arsiT specialuri kanonis moTxovnasTan Tu moTxovnis safuZvelTan mimarTebiT, Tuki am ukanaskneliT misi SemuSavebis miznis sawinaaRmdego Sedegi dgeba. magaliTad, Tu SromissamarTlebrivi an samomxmareblosamarTlebrivi damcavi normebiT ufro uaresi Sedegi dgeba im pirTaTvis, romelTa upiratesi dacvis reJimis SemuSavebasac emsaxureba specialuri mowesrigeba, gamosayenebeli unda iyos samoqalaqosamarTlebrivi moTxovna Tu moTxovnis safuZveli. Sesabamisad, aseT SemTxvevaSi specialuroba mowesrigebis mizanTan kavSirSi dgindeba. Sesabamisad, magaliTad, SromiTsamarTlebriv urTierTobebze ar unda gavrceldes ssk-iT dadgenili normebi mxolod im SemTxvevaSi, Tu specialuri SromiTi kanonmdeblobiT wesdeba dacvis ufro maRali standarti, vidre es Sesabamisi zogadi valdebulebiTsamarTlebrivi urTierTobisTvis aris gaTvaliswinebuli. mowesrigebis miznis uzrunvelsayofad gamarTlebulia sxvadasxva, maT Soris zogadi da specialuri, normis kombinacia. konkurenciis calkeuli SemTxveva imgvarad unda gadawydes, rom konkurenciaSi myofi TiToeuli regulirebis arsi daculi darCes. magaliTad, saxelSekrulebo da kanonismier moTxovnis safuZvelTa konkurenciisas, calkeuli SemTxvevis TaviseburebebTan erTad, gaTvaliswinebul unda iqnes am SemTxvevis mimarT moqmedi sagamonakliso debulebis, maT Soris saxelSekrulebo SeTanxmebis, mizani.

Page 167: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

166

bibliografia qarTul enaze: adeiSvili, leonide/kereseliZe, daviT, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli samarTlis mimoxiliva, 2003 (6), gv. 4-24. axvlediani, zurab/zoiZe, besarion/Wanturia, lado/jorbenaZe, sergo (red.), samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni pirveli, samoqalaqo kodeqsis zogadi debulebani, Tbilisi, 1999. axvlediani, zurab/zoiZe, besarion/Wanturia, lado/jorbenaZe, sergo (red.), samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meore, sanivTo (qonebrivi) samarTali, Tbilisi, 1999. biolingi, haini/lutringhausi, peteri, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, bremeni – Tbilisi, 2009. biolingi, hain/lutringhausi, peter/SatberaSvili, lia, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi, 2005. boelingi, hain/Wanturia, lado, samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis meTodika, me-2 gamocema, 2004. danelia, gamijvnis principi Cuqebis xelSekrulebis magaliTze, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2008, specialuri gamocema, gv. 31-68. vaSakiZe, giorgi, keTilsindisiereba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis mixedviT – abstraqcia Tu moqmedi samarTali, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2007 (10), gv. 14-58. zarnaZe, eka, meuRleTa mier qorwinebis ganmavlobaSi SeZenili uZravi qonebis marTvisa da gankargvis sakiTxebze sasamarTlo davebis gadawyvetis zogierTi Tavisebureba, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2007 (10), gv. 120-138. zoiZe, besarion/niniZe, Tedo/Sengelia, roman/Wanturia, lado/xecuriani, joni (red.), samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, valdebulebiTi samarTali, zogadi nawili, Tbilisi, 2001. zoiZe, besarion/niniZe, Tedo/Sengelia, roman/Wanturia, lado/xecuriani, joni (red.), samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meoTxe, tomi pirveli, 2001. ioseliani, aleqsandre, keTilsindisierebis principi saxelSekrulebo samarTalSi (SedarebiTsamarTlebrivi gamokvleva), qarTuli samarTlis mimoxilva, 2007, specialuri gamocema, gv. 12-70.

Page 168: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

167

kereseliZe, daviT, kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tbilisi, 2009. kereseliZe, daviT, usafuZvlo gamdidrebis normebis gamoyeneba, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2003 (6), gv. 600-610. maCalaZe, sofio, zianis anazRaureba valdebulebis darRvevisas (saqarTvelosa da germaniis kanonmdeblobaTa SedarebiTi analizi), qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004, specialuri gamocema, gv. 72-100. CantlaZe, madi, nebis gamovlenis ganmarteba, pirgasamtexlos Semcireba, nominalizmis principi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2002 (5), gv. 168 – 174. CaCava, sofio, nivTis ukanono mflobelobidan gamoTxova, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004 (7), gv. 760-782. CaCava, sofio, avtomanqanis nasyidobis xelSekruleba, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004 (7), gv. 114-130. CaCava, sofio, myidvelis meoradi uflebebis SedarebiTsamarTlebrivi analizi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2004, specialuri gamocema, gv. 35-70. wkeplaZe, naTia, fuladi valdebulebis gadaxda fuladi erTeulis kursis Secvlisas, qarTuli samarTlis mimoxilva, 2003 (6), gv. 184-195. Wanturia, lado, uZravi nivTebis sakuTreba, SedarebiTi samarTlebrivi kvleva germanuli samarTlis magaliTze, Tbilisi, 1994. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, Tbilisi, 2007. ucxour enebze: Adomeit, Herbert Marcus, der Verbraucherschutz und das BGB, NJW, 2004, S. 579-582. Alexy, Robert, Theorie der juristischen Argumentation, Die Theorie des rationalen Diskurses als Theorie der juristischen Begründung, 1. Aufl., Sinzheim, 1983. Amsberg, York-Gero von, Anspruchskonkurrenz, Cumul und Sameloop, eine rechtsvergleichende Untersuchung der Konkurrenz von Ersatzansprüchen aus Vertrag und Delikt im belgischen, niederländischen und deutschen Recht und ihrer Funktion in der Rechtsprechung, Frankfurt a. Main, 1994. Arnold, Friedrich Christian von, Praktische Erörterungen aus dem Rechtsgebiete, Erlangen, 1853. Arnold, Karl Friedrich, die Wohnungsmiethe nach dem Bürgerlichen Gesetzbuche mit besonderer Rücksichtt auf die bisherige Zustände in Müncheen, 2. Aufl., München, 1900.

Page 169: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

168

Bähr, Otto, Die Anerkennung als Verpflichtungsgrund, 2. Aufl., Cassel, 1867. Bamberger, Georg/Herbert, Robert (Hrsg.), Beck’scher Online-Kommentar zum BGB, 15. Aufl., München, 2009. Baumbach, Adolf/Lauterbach, Wolfgang/Albers, Jan/Hartmann, Peter, ZPO mit Gerichtsverfassung und anderen Nebengesetzen, 51. Aufl., München, 1993. Bar, Christian/Drobnig, Ulrich, Study on Property Law and Non-contractual Liability Law as they relate to Contract Law, 2002. Bar, Carl Ludwig von, Recht und Beweis im Civilprocesse, Leipzig/Tauchnitz, 1867, Nachdruck: Leipzig, 1968. Benda, Ernst, Industrielle Herrschaft und sozialer Staat, 1966. Benecke, Martina, Gesetzesumgehung im Zivilrecht, Tübingen, 2004. Bierer, Hermann, Handbuch des gesammten in Wuerttemberg geltenden Privatrechts Band 1, Der sogenannte allgemeine Theil und die dinglichen Rechte, Stuttgart, 1862. Bitter, Georg/Rauhut, Tilman, Grundzüge zivilrechtlicher Methodik – Schlüssel zu einer gelungenen Fallbearbeitung, JuS, 2009, S. 289-298. Böcking, Eduard, Einleitung in die Pandekten des gemeinen Civilrechts, 2. Aufl., Bonn, 1853. Böninger, Alfred, Die Bestrafung des Arbeitsvertragsbruchs der Arbeiter, insbesondere der gewerblichen Arbeiter, Tübingen, 1891. Brandenburg, Hans-Friedrich von, die teleologische Reduktion, Göttingen, 1983. Brackenhoeft, Theodor, die Identität und materielle Connexität der Rechtsverhältnisse oder der Umfang der Wirkung der Res judicata, die Conkurrenz der Klagen, und das Präjudicium, Göttingen, 1839. Bressler, Stefan, Selbstvornahme im „Schwebezustand“ nach Ablauf der Nacherfüllungsfrist, NJW, 2004, 3382-3386. Brütt, Lorenz, Die abstrakte Forderung nach deutschem Reichsrecht, Berlin, 1908. Burckhard, Hugo von, die civilistischen Praesumtionen, Weimar, 1866. Clausius, Kurt, Vertragskontinuität und Anpassungsbedarf, NJW, 1998, S. 3148-3152. Coing, Helmut, Europäisches Privatrecht, Band 1, Älteres Gemeines Recht (1500 bis 1800), München, 1985. Coing, Helmut, Europäisches Privatrecht, Band 2, 19. Jahrhundert, Überblick über die Entwicklung des Privatrechts in den ehemals gemeinrechtlichen Ländern, München, 1985.

Page 170: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

169

Coing, Helmut/Honsell, Heinrich, Staudinger Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, Buch 1, Allgemeiner Teil, 2004. Coing, Helmut/Honsell, Heinrich, Staudinger Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, Buch 2, Schuldrecht, 2005. Cosack, Konrad, Lehrbuch des Deutschen buergerlichen Rechts auf der Grundlage des Buergerlichen Gesetzbuchs fuer das Deutsche Reich, Band 1: Die allgemeine Lehren und das Recht der Forderungen, Jena, 1898. Dabelow, Christoph Christian von, System des gesamten heutigen Civilrechts, 2. Aufl., Band 1, Halle, 1796. Dahns, Christian, Durchbrechung der anwaltlichen Verschwiegenheitspflicht, NJW-Spezial, 2008, S. 158-159. Daubenspeck, Hermann, Beitraege zur Lehre vom Bergschaden, Berlin, 1885. Däubler, Wolfgang, Das Arbeitsrecht 2, 1990. Deckenbrock, Henssler, Neue anwaltliche Betätigungsverbote bei Interessen, NJW, 2008, 1275-1279. Derleder, Peter, Der Wechsel zwischen den Gläubigerrechten bei Leistungsstörungen und Mängeln, NJW, 2003, S. 998-1003. Derleder, Peter, Die Rechte des über Fehler der Kaufsache getäuschten Käufers, NJW, 2001, S. 1161-1167. Dernburg, Heinrich, Pandekten, 6. Aufl., Band 1,1, Allgemeiner Theil, Berlin, 1900. Dernburg, Heinrich, Die Schuldverhältnisse nach dem Rechte Deutschen Reichs und Preussens, Einzelne Obligationen, 4. Aufl., Band 1, Halle, 1909. Dernburg, Heinrich, Die Schuldverhältnisse nach dem Rechte Deutschen Reichs und Preussens, Einzelne Obligationen, 4. Aufl., Band 2, Halle, 1915. Dietz, Rolf, Anspruchskonkurrenz bei Vertragsverletzung und Delikt, Röhrscheid/Bonn, 1934. Doms, Thomas, Neue ZPO – Umsetzung in der anwaltlichen Praxis, NJW, 2002, S. 777-780. Dubischar, Roland, Der fehlgeschlagene Grundstückskauf, JuS, 2002, S. 231-237. Eichhorn, Carl Friedrich, Einleitung in das deutsche Privatrecht mit Einschluss des Lehenrechts, Aufl. 5., Göttingen, 1845. Endemann, Friedrich, Lehrbuch des bürgerlichen Rechts, 6. Aufl., Band 1, Einleitung, allgemeiner Teil, Recht der Schuldverhältnisse, Berlin, 1899. Endemann, Friedrich, Über die civilrechtliche Wirkung der Verbotsgesetze nach gemeinem Recht, Leipzig, 1887.

Page 171: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

170

Endemann, Wilhelm, Die Beweislehre des Zivilprozesses, Heidelberg, 1860, Nachdruck: Aalen, 1973. Foerste, Ulrich, Unklarheit im künftigen Schuldrecht: Verjährung von Kaufmängel-Ansprüchen in zwei, drei oder 30 Jahren?, ZRP, 2001, S. 342-343. Frankenstein, Kuno, Der Arbeitsschutz, Leipzig, 1896. Frankl, Otto, die Formerfordernisse der Schenkung nach Österreichischem Rechte, Graz, 1883. Gaisberg, Ludwig Carl von, Allgemeine Vorkenntnisse zur Theorie des buergerlichen Processes, Stuttgart, 1820. Georgiades, Apostolos, Die Anspruchskonkurrenz zum Zivilrecht und Zivilprozeßrecht, München, 1967. Gierke, Otto von, Deutsches Privatrecht, Band 3, Leipzig, 1917. Gimmerthal, Theodor, Das Eigenthum im Conflicte mit den übrigen Gebilden des Sachenrechts und die Actiones Arbitrariae insbesondere, Arnstadt, 1874. Gnos, Urs, Anspruchskonkurrenz in schweizerischen Produkthaftpflichtsrecht, 1997. Gschnitzer, Franz/Faistenberger, Christoph/Barta Heinz/Eccher Bernhard, Österreichisches Schuldrecht besonderer Teil und Schadensersatz, 2. Aufl., Wien/New York, 1988. Gsell, Beate, „Deliktsrechtlicher Eigentumsschutz bei „weiterfressendem“ Mangel“, NJW, 2004, S. 1913-1915. Grunewald, Barbara, Just-in-time-Geschäfte – Qualitätssicherungsvereinbarungen und Rügelast, NJW, 1995, S. 1777 – 1784. Hampel, Christian, Kaufrechtliche Probleme beim Gebrauchtwagenkauf, JuS, 2003, S. 465-471. Heck, Philipp, das Problem der Rechtsgewinnung, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz, Begriffsbilsdung und Interessenjurisprudenz, 1932. Heidel, Thomas/Hüßtege, Rainer/Mansel, Heinz-Peter/Noack, Ulrich (Hrsg.) Anwaltkommentar BGB, Allgemeine Teil und EGBGB, Band 1, Bonn, 2005. Herzberg, Rolf D., Kritik der teleologischen Gesetzesauslegung, NJW, 1990, 2525-2530 Hess, Walter, Einfache und höhere Arbeit, Jena, 1905. Hoffmann, Nadja, Die Koordination des Vertrags- und Deliktsrechts in Europa, Tübingen, 2006. Huber, Peter, Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung, eine Studie zur Konkurenzfrage vor dem Hintergrund der internationalen Vereinheitlichung des Vertragsrechts, 2001.

Page 172: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

171

Hümmerich Klaus/Boecken Winfried/Düwell Franz Josef, Anwaltskommentar, Arbeitsrecht, Band 2, Bonn, 2007. Isay, Hermann, Die Geschaeftsfuehrung nach dem Buergerlichen Gesetzbuche fuer das Deutsche Reich, Jena, 1900. Jäggi, Peter, Zum Begriff der Vertraglichen Schadensersatzforderung, Festgabe für Wilhelm Schöneberg, Freiburg, 1968, 181-197. Jahr, Günther, Anspruchsgrundlagenkonkurrenz und Erfüllungskonnexität, Verfahrensrecht am Ausgang des 20. Jahrhunderts, Festschrift für Gerhard Lüke zum 70. Geburtstag, 1997, S. 297-322, http://www.jura.uni-sb.de/projekte/Bibliothek/text.php?id=155 (10.06.2009). Jauernig, Othmar/Berger, Christian/Mansel, Heinz-Peter/Stadler, Astrid/Stürner, Rolf/Teichmann, Arndt, Bürgerliches Gesetzbuch, 13. Aufl., München, 2009. Jaensch, Michael, Der Gleichlauf von Rücktritt und Schadensersatz, NJW, 2003, S. 3613-3615. Jellinek, Georg, Ein Verfassungsgerichtshof für Österreich, Wien, 1885. Jhering, Rudolf von, Scherz und Ernst in der Jurisprudenz: Eine Weihnachtsgabe für das juristische Publikum von Rudolf Jhering, Leipzig, 1884. Jhering, Rudolf von, Der Kampf um das Recht, 1872, Vortrag Gehalten in der Wiener Juristischen Gesellschaft am 11. März, 1872 ttp://www.koeblergerhard.de/1Fontes/JheringDerKampfumsRecht.htm (15.05.2009). Jhering, Rudolf von, Die Idee der Gerechtigkeit, Recht und Sitte (Auswahl), Bücher der Bildung, München, gamocemis weli ar aris miTiTebuli. Kossmann, Horst, Der Handel im System der Produkthaftpflicht, NJW, 1984, S. 1664-1667. Kardinahl, Philipp, Darstellung der Rechtsgrundlagen für die Beendigung eines Arbeitsverhältnisses gegen Zahlung einer Abfindung im deutschen Arbeitsrecht, 2008. Keil, Ulrich, Die Systematik privatrechtlicher Rechtssprechungsaenderungen, Tübingen, 2007. Kereselidze, Der Allgemeiner Teil des Georgischen Zivilgesetzbuches von 1997, Eine Rechtsvergleichende Untersuchung, Frankfurt am Main/Berlin/Bern/Bruxells/New York/Oxford/Wien, 2005. Kindel, Wilhelm, Das Rechtsgeschäft und sein Rechtsgrund, Berlin, 1892. Klein, Andreas, Konkurrenz und Auslegung, der deliktsrechtlicher Gehalt vertraglicher Normen, Berlin, 1996. Kleine, Lucas/Scholl, Bernd, das Konkurrenzverhältnis primärer und sekunderär Gläubigerrechte bei Pflichtverletzung im allgemeinen Schuldrecht, NJW, 2006, S. 3462-3467. Klunziger, Eugen, Einführung in das Buergerliche Recht, 10 Aufl., München, 2001. Kohler, Jürgen, Schwebende Vindikationsklage, Köln, NJW, 1988, S. 1054-1059.

Page 173: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

172

Koller, Ingo/Roth, Wulf-Henning/Morck, Winfried, HGB Kommentar, 6. Aufl., 2007. Krüger, Wolfgang, (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 2, Schuldrecht Allgemeiner Teil, §§ 241-432, Krüger, Wolfgang (Redakteur), 5. Aufl., München, 2007. Krüger, Wolfgang/Wesermann, Harm Peter, (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 3, Schuldrecht Besonderer Teil, §§ 433-610, Finanzierungsleasing, HeizkostenV, BetriebskostenV, CISG, Krüger, Wolfgang/Westermann, Peter (Redakteur), 5. Aufl., München, 2008. Kuhlenbeck, Ludwig, Von den Pandekten zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 1, Berlin, 1898. Kupisch, Berthold, Münster, Zum Rechtsgrund i.S. des § 812 BGB bei Erfüllung - Eine rechtsdogmatische und rechtsgeschichtliche Untersuchung, NJW, 1985, S. 2370-2375. Landsberg, Ernst, Das Recht des Bürgerlichen Gesetzbuches vom 18.08.1896, Band 1, Berlin, 1904. Langheineken, Paul, Anspruch und Einrede nach dem Deutschen Bürgerlichen Gesetzbuch, Leipzig, 1903. Larenz, Karl/Wolf, Manfred, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9. Aufl., München, 2004. Larenz, Karl/Canaris, Claus-Wilhelm, Methodenlehre der Rechtswissenschaft, 3. Aufl., Berlin/Heidelberg/New York/Barcelona/Budapest/Hongkong/London/Mailand/Paris/Santa Clara/ Singapur/Tokio, 1995. Laufs, Adolf, Die Entwicklung des Arztrechts, NJW, 1990, 1505-1513. Lehmkuhl, Augustin, Die sociale Fragen und die staatliche Gewalt, 2. Aufl., 1893. Lieb, Manfred, Arbeitsrecht, 8. Aufl., Heidelberg, 2003. Liessem, Georg, Guter Glaube beim Grundstückserwerb von einem durch seinen Güterstand verfügungsbeschränkten Ehegatten?, NJW, 1989, S. 497-502. Lorenz, Stephan, Grundwissen - Zivilrecht: Abstrakte und kausale Rechtsgeschäfte, JuS, 2009, S. 489-491. Lorenz, Stephan, Schuldrechtsreform 2002: Problemschwerpunkte drei Jahre danach, NJW, 2005, S. 1890-1894. Lotmar, Philipp, Der Arbeitsvertrag nach dem Privatrecht des deutschen Reiches, Band 1, 1902. Lotmar, Philipp, Der Arbeitsvertrag nach dem Privatrechts des deutschen Reiches, Band 2, 1908.

Page 174: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

173

Lücke, Jorg, Auslegung, Rechtsfortbildung und Verfassung am Beispiel vorläufiger Gesetze, Urteile, Beschlüsse und Verwaltungsakte, 1991. Mankowski, Peter, Das Zusammenspiel der Nacherfüllung mit den kaufmännischen Untersuchungs- und Rügeobliegenheit, NJW, 2006, S. 865-869. Marcus, Georg, Das Recht der Privatversicherung nach den allgemeinen Lehren des Entwurfes eines Reichsgesetzes über den Versicherungsvertrag, Berlin, 1907. Martiny, Dieter, Unterhaltsrang und -rückgriff, Mehrpersonenverhältnisse und Rückgriffansprüche im Unterhaltsrecht Deutschlands, Österreich, der Schweiz, Frankreich, Englands und der Vereinigten Staaten von Amerika, Band 1, Tübingen, 2000. Menger, Anton, Das Bürgerliche Recht und die Besitzlosen Volksklassen, Tübingen, 1890. Möhler, Franz, Pandektenrepetitorium nach den Lehrbuechern von Puchta, von Vangerow und Arndts, 2. Aufl., Schwerin, 1860. Neuner, Jörg, Der Redlichkeitsschutz bei abhanden gekommenen Sachen, Jus, 2007, S. 401-411. Ohlinger, Ferdinand, Der gemeine deutsche und Württemb. Civil-Prozess, Wangen im Allgäu, 1862. Olzen, Dirk/Wank, Rolf, Zivilrechtliche Klausurenlehre mit Fallrepetitorium, 2. Aufl., Köln, 1998. Oppenheim, Heinrich Bernhard, Die Gewerbefreiheit und der Arbeitsvertrag, Breslau, 1880. Pahlow, Louis, Der Rechtsmangel beim Sachkauf, JuS, 2006, S. 289-293. Palandt, Otto, Bürgerliches Gesetzbuch, 67. Aufl., München, 2008. Pfersche, Emil, Privatrechtliche Abhandlungen, Erlangen, 1886. Piekenbrock, Andreas, Befristung, Verjaehrung, Verschweigung und Verwirkung, Eine rechtsvergleichende Grundstudie zu Rechtsaenderungen durch Zeitablauf, 2006, Tübingen. Pollack, Heinrich, Der Schenkungswiderruf insbesondere seine Vererblichkeit, Berlin, 1886. Prütting, Hans/Wegen, Gerhard/Weinreich, Gerd, BGB Kommentar, Neuwied, 2006. Puchta, Georg Friedrich, über gerichtliche Klagen, besonders in Streitigkeiten der Landeigentuemer, Giessen, 1833. Rauscher, Thomas/Wax, Peter/Wenzel, Joachim (Hrsg.), Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung und Nebengesetze, Band. 1, §§1-510c, 3. Aufl., München, 2008. Rauscher, Thomas/Wax, Peter/Wenzel, Joachim (Hrsg.), Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, mit Gerichtsverfassungsgesetz und Nebengesetzen, Band 1, §§ 1-510 c, ProstG, Säcker, Franz Jürgen (Redakteur), 3. Aufl., München, 2008.

Page 175: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

174

Regelsberg, Ferdinand, Pandekten, Band 1, Leipzig, 1893. Rittner, Fritz, Die gestörte Vertragsparität und das Bundesverfassungsgericht, NJW, 1994, S. 3330-3331. Rubner, Daniel/Dötsch, Wolfgang, Mangel- und Mangelfolgeschäden, JuS, 2004, S. 798-803. Ruffert, Matthias, Vorrang der Verfassung und Eigenstaendigkeit des Privatrechts, 2001. Säcker, Franz Jürgen/Rixecker, Roland (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 1, Allgemeiner Teil, §§ 1-240, ProstG, Säcker, Franz Jürgen (Redakteur), 5. Aufl., München, 2006. Säcker, Franz Jürgen/Rixecker, Roland (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 4, Schuldrecht Besonderer Teil II, §§ 611-704, EFZG, TzBfG, KSchG, Henssler, Martin (Redakteur), 5. Aufl., München, 2009. Säcker, Franz Jürgen/Rixecker, Roland (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 5, Schuldrecht Besonderer Teil III, §§ 705-853, Partnerschaftsgesellschaftsgesetz, Produkthaftungsgesetz, Habersack, Mathias (Redakteur), 5. Aufl., München, 2009. Säcker, Franz Jürgen/Rixecker, Roland (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 6, Sachenrecht, 5. Aufl., München, 2009. Säcker, Franz Jürgen/Rixecker, Roland/Rebmann Kurt (Hrsg.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 7, Familienrecht, 4. Aufl., München, 2000. Savigny, Friedrich Carl von, System des heutigen römischen Rechts, Band 1, Berlin, 1840. Savigny, Friedrich Carl von, System des heutigen römischen Rechts, Band 4, Berlin, 1841. Savigny, Friedrich Carl von, System des heutigen römischen Rechts, Band 5, Berlin, 1841. Schaub, Günter, Arbeitsrechtshandbuch, 9. Aufl., München, 2000. Schellhammer, Kurt, Sachenrecht nach Anspruchsgrundlagen, Heidelberg, 2001. Schellhammer, Kurt, Schuldrecht nach Anspruchsgrundlagen, 6. Aufl., Heidelberg, 2005. Schiffner, Ludwig, Systematisches Lehrbuch des oesterreichischen allgemeinen Civilrechtes Band 1: Den allgemeinen Teil enthaltend, Wien, 1882. Schliemann, Harald (Hrsg.), Das Arbeitsrecht im BGB, Kommentar, 2. Aufl., Berlin, 2002. Schmidt, Karsten (Hrsg.), Münchener Kommentar zum HGB, 2. Aufl., München, 2007. Schmidt-Salzer, Joachim Verbraucherschutz, Produkthaftung, Umwelthaftung, Unternehmensverantwortung, NJW, 1994, S. 1305-1315. Schneider, K., Ueber richterliche Ermittlung und Feststellung des Sachverhalts im Civilprozesse, Leipzig, 1888.

Page 176: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

175

Schneider, Hans-Peter/Lecheler, Helmut, Artikel 12 GG – Freiheit des Berufs und Grundrechte der Arbeit, in: Veröffentlichungen der Vereinigung der Deutschen Staatsrechtslehrer, Heft 43, Berlin/New York, 1985. Schollmeyer, Friedrich, das Recht der einzelnen Schuldverhaeltnisse im Buergerlichen Geseztbuch, 2. Aufl., Berlin, 1904. Schroeter, Ulrich, G., das Wahlrecht des Käufers im Rahmen der Nacherfüllung, NJW, 2006, Freiburg, S. 1761-1764. Schubert, Werner, Verjährung von Mangelfolgeschäden, NJW, 1975, S. 1230-1230. Schulze, Reiner/Dörner, Heinrich/Ebert, Ina (Hrsg.), BGB Kommentar, 5. Aufl., Band. 1, 2007. Schulze, Reiner/Ebers, Martin, Streitfragen im neuen Schuldrecht, JuS, 2004, S. 462-468. Schünemann, Wofgang, Wandlungen des Vertragsrechts, NJW, 1982, 2027-2033. Schurter, Emil, Grundzüge des materiellen Beweisrechtes in der schweizerischen Civilprozessgesetzgebung, Zürich, 1890. Sendler, Horst, Richterrecht - rechtstheoretisch und rechtspraktisch, NJW, 1987, S. 3240-3242. Seibt, Christoph/Wollenschläger, Bernward, Vertragliche und deliktische Haftung - Ein Fernsehinterview mit Folgen, JuS, 2008, S. 800 - 804 Stadler, Astrid, Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion, Eine rechtsvergleichende Studie zur abstrakten und kausalen Gestaltung rechtsgeschäftlicher Zuwendungen anhand des deutschen, schweizerischen, österreichischen, französischen und US-amerikanischen Rechts, Tübingen,1996. Stadthagen, Arthur, Das Arbeitsrecht, 4. Aufl., Stuttgart, 1904. Sturm, Andreas, Die Verjährung von Schadensersatzansprüchen der Gesellschaft gegen Leitungsorganmitglieder, Jena, 2005. Thomas, Heinz/Putzo, Hans (Hrsg.), ZPO Komentar, 25. Aufl., München, 2003. Thümmler, Andreas, Referendarexamensklausur - Zivilrecht: Gutgläubiger Ersterwerb einer Vormerkung, JuS, 2009, S. 635-640. Unger, Joseph, System des österreichischen allgemeinen Privatrechts, 5. Aufl., Band 2, Leipzig, 1892. Wächter, Karl Georg von, Pandekten, Band 1, Allgemeiner Theil, Leipzig, 1880. Weber, Michael, Produkthaftung im belgischen Recht, Karlsruhe, 1998. Weichert, Thilo, Datenschutz auch bei Anwälten?, NJW, 2009, S. 550-554.

Page 177: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

176

Westermann, Harm Peter, Das neue Kaufrecht, NJW, 2002, S. 241-253. Wilhelm, Jan, Das Merkmal „lediglich rechtlich vorteilhaft“ bei Verfügungen über Grundstücksrechte, NJW, 2006, S. 2353-2356. Windscheid, Bernhard, Die Actio des römischen Civilrechts, vom Standpunkte des heutigen Rechts, Düsseldorf, 1856. Windscheid, Bernhard, Lehrbuch des Pandektenrechts, Band 1, Düsseldorf, 1862. Abhandlung selbst enthaltend, München, 1860. Zitelmann, Ernst, Lücken im Recht, Leipzig, 1903. Zugehör, Horst, Anwaltsverschulden, Gerichtsfehler und Anwaltshaftung, NJW, 2003, S. 3225-3232. Zweigert, Konrad/Kötz, Hein, Einführung in die Rechtsvergleichung: auf dem Gebiet des Privatrechts, 3. Aufl., Tübingen, 1996. Барон, Ю., Система Римскаго Гражданскаго Права, перевод Л. Петражицкаго, выпуск первый, книга I. общая часть, С.-Петербург, 1909. Барон, Ю., Система Римскаго Гражданскаго Права, перевод Л. Петражицкаго, выпуск второй, книга II Владение, книга III Вещныя права, С.-Петербург, 1908. Зоидзе, Бесарион, Актуальные Проблемы Советского Права, 1988. Лоренц, Дмитрий Проблемы Соотношения и Конкуренции Виндикации с Иными Внедоговорными Притязаниями, Вестник ЮУрГу № 2, 2008. Лоренц, Дмитрий Гражданско-правовое Притязание: Юридическая Природа, Сущность и Разновидности, Вестник ЮУрГу № 18, 2008. Лоренц, Дмитрий К Проблеме «Абсолютного» Правоотношения, Вестник ЮУрГу № 6, 2009. Малиновский, Дмитрий, Актуальные Проблемы Категории Субъективного Вещного Права, Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата юридических наук, Москва, 2002. Шершеневичь, Г. Ф., Учебникь Русского Гражданскаго Права, С.-Петербург, 1909. saqarTvelos sasamarTloebis gadawyvetilebebi: saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2001 wlis 7 ivnisis 1/1/103.117.137.147-48.152-53 gadawyvetileba ,,sacxovrebeli sadgomiT sargeblobisas warmoSobili urTierTobebis Sesaxeb", saqarTvelos 1998 wlis 25 ivnisis kanonis konstituciuroba saqarTvelos konstituciis 21-e muxlTan mimarTebiT.

Page 178: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

177

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2009 wlis 27 agvistos 1/2/434 gadawyvetileba ,,saqarTvelos saxalxo damcveli saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg~. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2001 wlis 13 ivnisis # 3k/429-01 ganCineba. saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos pirveli kolegiis 2003 wlis 1 aprilis N1/2/155 gadawyvetileba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2003 wlis 31 oqtombris #as-254-939-03 ganCineba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2004 wlis 30 noembris #as-1096-1297-04 ganCineba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2004 wlis 26 Tebervlis #as-690-1338-03 ganCineba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palata, 2005 wlis 19 ivlisis # as-477-820-05 ganCineba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2004 wlis 29 ivnisis #as-555-834-04 ganCineba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2005 wlis 5 dekembris #as-772-1045-05 gadawyvetileba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2005 wlis 4 martis #as-973-1208-04 ganCineba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2005 wlis 18 ianvris #as-1333-1454-04 ganCineba. administraciul da sxva kategoriis saqmeTa palatis 2006 wlis 16 Tebervlis #bs-1167-782(k-05) gadawyvetileba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2006 wlis 14 Tebervlis #as-992-1245-05 ganCineba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2007 wlis 5 ivnisis #as-7-362-07 gadawyvetileba.

Page 179: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

178

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2007 wlis 13 martis #as/751/1118/06 ganCineba. quTaisis saapelacio sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2007 wlis 23 oqtombris ganCineba. uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 2 maisis #as-54-338-08 ganCineba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 4 ivnisis #as-873-1183-07 ganCineba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2007 wlis 7 ivnisis #as-73-419-07 ganCineba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 4 ivnisis #as-911-1218-07 ganCineba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 2 aprilis #as-680-1010-07 ganCineba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis 20 maisis #as-962-1266-07 gadawyvetileba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2009 wlis 30 ianvaris #asß505-741-08 gadawyvetileba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2009 wlis 10 martis #as-920-1127-08 gadawyvetileba. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2009 wlis 31 marti #as-772-987-08 ganCineba. sxva qveynis sasamarTloebis gadawyvetilebebi: BGH Urteil vom 23.05.1951 – II ZR 71/50 (Düsseldorf), NJW, 1951, 602-604. BGH Urteil vom 20.10.1953 – I ZR 125/52 (Hamburg), NJW, 1954, S. 145. BGH Urteil vom 20.12.1966 – VI ZR 53/65 (Hamm), NJW, 1967, S. 558-559. BGH Urteil vom 23.03.1966 – I b ZR 150/63 (Karlsruhe), NJW, 1967, S. 42-44. BGH Urteil vom 30.11.1971 – VI ZR 100/70 (Stuttgart), NJW, 1972, S. 475-477. BGH Urteil vom 24.05.1976 – VIII ZR 10/74 (Hamm), NJW, 1976, S. 1505-1506.

Page 180: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

179

BGH Urteil vom 24.11.1976 – VIII ZR 137/75 (Stuttgart), NJW, 1977, S. 379-381. BGH, Urteil vom 28.06.1978 – VIII ZR 112/77 (Karlsruhe), NJW, 1978, S. 2240-2241. OLG Köln Urteil vom 25.03.1981 – 2 U 3/81, NJW, 1982, S. 390-391. BGH Beschluß vom 10.12.1981 – V ZB 12/81, NJW, 1982, (Ergangen auf Vorlagebeschl. des OLG Köln) 1097-1099. BGH, Urteil vom 23.05.1984 – IVa ZR 229/82 (Hamburg), NJW, 1984, S. 2089-2090. BGH Urteil vom 20.11.1984 – IVa ZR 104/83 (Celle), NJW, 1985, S. 794- 795. BGH Urteil vom 16.09.1987 – VIII ZR 334/86 (Frankfurt), NJW, 1988, S. 52-55. OLG Karlsruhe, Urteil vom 09.09.1988 – 10 U 32/88, NJW, 1989, S. 2136-2137. OLG Stuttgart Urteil vom 17.03.1989 – 2 U 226/88, NJW, 1989, S. 2547-2548. BGH Urteil vom 30.10.1990 – VI ZR 40/90 (Oldenburg), NJW, 1991, S. 921-922. BGH Urteil vom 26.11.1990 – II ZR 92/90 (Karlsruhe), NJW 1991, S. 1414-1415. BGH Urteil vom 12.12.1991 – I ZR 212/89 (Schleswig), NJW, 1992, 1679-1681. BGH Beschluß vom 16.02.1993 – VI ZR 252/92 (Oldenburg), NJW-RR, 1993, S. 1113-1114. BGH Urteil vom 29.09.1995 – V ZR 130/94 (Karlsruhe), NJW, 1996, S. 52-53. BGH Urteil vom 09.12.1998 – XII ZR 170/96 (Nürnberg), NJW-RR 1999, S. 698-699. BGH Urteil vom 15.07.1999 – I ZR 96/97 (Celle), NJW-RR 2000, S. 330-332. BGH Urteil vom 23.03.2000 – X ZR 177/97 (Frankfurt a.M.), NJW, 2000, S. 2101-2102. BGH Urteil vom 26.06.2003 – VII ZR 281/02 (LG Potsdam.), NJW-RR, 2003, S. 1321 -1322. LAG Thüringen, Urteil vom 09.12.2003 – 5 Sa 157/02, 5 Ca 1580/01 Arbeitsgericht Gera, Beck-Rechstprechung, 2009, 68120. BGH Urteil vom 11.02.2004 – VIII ZR 386/02 (OLG Saarbrücken), NJW, 2004, S. 1032-1034. BGH Urteil vom 21.12.2005 – VIII ZR 49/05, JuS, 2006, S. 650-653. Urteil vom 24.03.2006 – I Zivilabteilung des schweizerischen Bundesgerichts, 4C.400/2005/sza, Lausanne. BGH Urteil vom 14.12.06 – 3W 52/06 (OLG Rostock), NJW-RR, 2007, S. 1092-1093. BGH Urteil vom 09.01.2008 – VIII ZR 210/06, JuS, 2008, S. 557-559.

Page 181: moTxovnis safuZvelTa konkurencia samoqalaqo samarTalSipress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/sofio_chachava.pdfssk saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Sead. Seadare sssk saqarTvelos

180

OLG Stuttgart Urteil vom 08.05.2008 – 13 U 223/07, NJW-RR, 2009, S. 384-386. BGH Urteil vom 09.07.2008 – XII ZR 179/05 (OLG Jena), NJW, 2008, S. 3277-3282. Определение Конституционного Суда РФ № 634-О от 21 декабря 2006 г. Определение Конституционного Суда РФ № 98-О от 25 марта 2004 г. Постановление Конституционного Суда РФ № 6-П от 21 апреля 2003 г. Определение Верховного Суда РФ № 22-В07-36 от 29 января 2008 г.