7/22/2019 Morski ekosistem

1/12

Zavod za kolstvo predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

1

REPUBLIKA CRNA GORA ZAVOD ZA KOLSTVOMINISTARSTVO PROSVJETE I NAUKE

DEVETOGODINJA OSNOVNA KOLA

IZBORNI PREDMETI

predmetni program

KARAKTERISTIKE MORSKOG EKOSISTEMAizborni predmet

jednogodinji predmet koji nije vezan za razred

7/22/2019 Morski ekosistem

2/12

Zavod za kolstvo predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

2

1. NAZIV NASTAVNOG PREDMETAIZBORNI PREDMET

NAZIV PREDMETNOG PROGRAMA

KARAKTERISTIKE MORSKOG EKOSISTEMA (izborni predmet)

2. ODREENJE PREDMETNOG PROGRAMAa) Poloaj, priroda i namjena predmetnog programa

Izborni predmet, moe da se izuava u VII, VIII ili IXrazredu. Ekosistem mora je multidisciplinarna kategorija sistema. Ova oblast se nastavlja i povezuje sa programskim ciljevima biologije sa ekologijomkoja se izuava u VII razredu Nauna saznanja o ekosistemu mora omoguavaju uenicima/cama da kroz nastavu upoznaju bioekoloko stanje i zakonomjernosti koje

se javljaju i vladaju kroz vrijeme i prostor u interakciji odnosa ovog sistema. Antropoloki uticaji u dobroj mjeri promjenili su stanje u prirodi, to nije zaobilo ni ovaj sistem, pa zato je potrebno kod uenika/ca

razvijati ekoloko i bioloko miljenje sa ciljem ouvanja ravnotee i racionalnog korienja ekosistema. Imajui u vidu znaaj nivoa ouvanja, odravanja i unapreenja prirode za interes kvalitetnijeg i bogatijeg ivljenja, steeno znanje

uenika/ca stvara svijest i odgovornost za sopstvenu ivotnu sredinu. Ekosistem mora kao najbogatiji i najznaajniji bioenergetski izvor i resurs prirode, dovoljna je preporuka i naglaena potreba za znatielju

upoznavanja racionalnog korienja istog. Nastava ove oblasti se najcjelishodnije realizuje uz naizmjenino smjenjivanje teorijskog usvajanja znanja sa perceptivnim metodama

aktivnog uenja i uenja uenika/ca putem samostalnog, timskog i eksperimentalnog angaovanja. Osnovna steena znanja iz ekosistema mora su preduslov za daljnje struno i intelektualno obrazovanje pa naravno i napredovanje

svakog pojedinca.b) Broj asova po godinama obrazovanja i oblicima nastave

RAZRED OBLICI NASTAVE UKUPNOT

Obrada UtvrivanjeV

kola odreuje razred13. 7. 10. 30.

Napomena: Ukoliko je izborni predmet zastupljen u VII ili VIII razredu, fond asova se poveava za 4.

7/22/2019 Morski ekosistem

3/12

Zavod za kolstvo predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

3

3. OPTI CILJEVI PREDMETNOG PROGRAMAUenici/ce:

u nastavi ekosistem morastiu osnovne pojmove, interesovanja za injenice i zakonitosti, koje postoje u morskoj ivotnoj sredini; se upuuju da uvaju harmoniju i ravnoteu u morskom ekosistemu; shvataju odnos bia iz sredine, kao i odgovornost za zatitu i ouvanje prirode; se osposobljavaju da rukuju laboratorijskim priborom, tehnikim aparatima, lupom i mikroskopom; razvijaju sposobnost za uoavanje i razumijevanje ekolokih problema;

razvijaju odgovoran koodnos prema morskom prirodnom bogastvu i aktivno uestvuju u njegovoj zatiti; razvijaju ekokloku svijest o biodiverzitetu mora kao dijelu narodnog bogastva; shvataju, ekonomski, zdravstveni i rekreativni znaaj morskog ekosistema.

Karakteristike morskog ekosistema (ema orijentacione podjele asova)

NASTAVNE TEMA Broj asova -31Redni

broj

Naziv teme Obrada Praktine vjebe Utvrivanje,

PonavljanjeProvjeravanje1. Karakteristike morske vode 2 1 12. Zoniranje morskog bazena 2 1 13. Morske biocenoze 3 2 14. Odnosi ishrane u moru 3 1 15. Ekonomski znaaj mora 1 2 16. Zagaivanje mora i mjere zatite 2 2 1

7. Ugroene vrste i njihova zatita 1 1 114 10 7

7/22/2019 Morski ekosistem

4/12

Zavod za kolstvo predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

4

4. SADRAJ I OPERATIVNI CILJEVI PREDMETNOG PROGRAMA

Tema: Karakteristike morske vode

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi i sadraji Didaktike preporukeKorelacija i didaktika

uputstvaUenik/ca treba da:- usvoji znanje o fiziko- hemijski karakteristikama morske vode,

- poznaje i razumije uslove ivotau moru,- zna zone mora u odnosu naprodiranje svjetlosti,

- zna nabrojati neke organizmeu odnosu na kolebanjetemperature.

Uenici/ce:- ispituju salinitet morske vode,- analiziraju prozranost,

- odreuju dubinu prodiranjasvjetlosti,

- mjere temperaturu morskevode narazliitim dubinama,

- prate kretanja morske vode,- analiziraju uticaj temperature

na organizam.

SalinitetRastvorljivost gasovaProzranost

Svjetlost: eufotina, difotina iafotinazonaStratifikacija: stenotermi,euriterni, homeotermi,poikilotermi organizmiTalasiPlima i osekaMorske struje

Nastavnik/ca:- organizuje grupe za terenskirad,

- obezbjeuje odgovarajuipribor za ispitivanje,

- organizuje okrugli sto ili tribinuna kojima se prezentujurezultati istraivanja.

Biologija sa ekologijom VIIrazredOsnovni pojmovi ekologije

Vrste ekosistema

Hemija VII razredHemijski sastav vodeSoli, oksidi

Geografija VI razredHidrosfera

Tema: Zoniranje morskog bazena

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi i sadraji Didaktike preporukeKorelacija i didaktika

uputstvaUenik/ca treba da:- zna da razlikuje morsko dno islobodnu vodu,

- zna i razlikuje uslove ivota u

pojedinim zonama mora.

Uenici/ce:- uoavaju i grafiki

predstavljaju horizontalno ivertikalno zoniranje mora,

- analiziraju uslove ivota urazliitim zonama mora.

LitoralBatijalAbisalPelagijal

BatipelagijalAbisopelagijal

Nastavnik/ca:- prikazuje film na temu zonemorskog bazena,

- pokazuje zidne slike razliitih

zona u moru

7/22/2019 Morski ekosistem

5/12

Zavod za kolstvo predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

5

Tema: Morske biocenoze

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi i sadraji Didaktike preporukeKorelacija i didaktika

uputstvaUenik/ca treba da:- zna da uoi razlike ikarakteristike razliitihpredstavnika morskihbiocenoza.

Uenici/ce:- pronalaze, posmatraju i

identifikuju bentosne,planktonske i nektonskeorganizme,

- posmatraju video-zapis,analiziraju i uoavaju osobine ikarakteristike abisalnihorganizama.

BentosPlankton: fitoplankton,zooplanktonNektonAbisalni organizmi

Nastavnik/ca:- organizuje grupe za terenskirad,

- prikazuje film o abisalnimorganizmima,

- organizuje tribinu na zadatutemu,

- koristi zidne slike na temubiocenoza mora,

- prikazuje slike sa slajdova,- mikroskopira

Biologija sa ekologijom VIIrazred: izuavanje ekosistema.

Tema: Odnosi ishrane u moru

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi i sadraji Didaktike preporukeKorelacija i didaktika

uputstvaUenik/ca treba da:- poznaje zakonitosti omeusobnimodnosima organizama,

- naui i razumije lance ishrane,- razumije meuzavisnost

organizama kroz proceskruenja materija iproticanje energije.

Uenici/ce:- posmatraju video snimak,

analiziraju i grafikipredstavljaju lance ishrane urazliitim morskimbiocenozama.

Lanci ishraneProducentiKonzumentiReducenti

Nastavnik/ca:- organizuje tribinu na temu:povezanost organizama uprocesu kruenja materija iproticanja energije u moru,

- ilustruje razliite lance ishrane

(zidne slike),- prikazuje slike sa slajdova(lanci ishrane).

Biologija sa ekologijom VIIrazred:odnosi meu organizmima,fotosinteza.

7/22/2019 Morski ekosistem

6/12

Zavod za kolstvo predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

6

Tema: Ekonomski znaaj mora

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi i sadraji Didaktike preporukeKorelacija i didaktika

uputstvaUenik/ca treba da:- naui tehnologiju uzgojaostriga i dagnji,

- zna vrste i pravila ribolova,- zna zdravstveni i klimatski

uticaj mora.

Uenici/ce:- posmatraju kolektore i pergole

za uzgoj ostriga i dagnji,- love udicama, a po

mogunostima (sa ribarima)

bacaju mree,- vre sortiranja ulova,- piu referate o zdravstvenom

uticaju mora na zdravljeovjeka.

OstrigaDagnjaKolektorPergolPribor za ribolov

Mree, koa, parangal, harponiRahitisBronhijalna astma

Nastavnik/ca:- organizuje susret sa ribarima,- organizuje grupe za terenskirad.

Tema: Zagaivanje mora i mjere zatite

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi i sadraji Didaktike preporuke Korelacija i didakti

kauputstvaUenik/ca treba da:- razlikuje pojam zagaenja odizvora zagaenja,

- zna da prepozna i razlikujeizvore zagaenja i najeezagaujue materije,

- zna posljedice zagaenja kao i

mjere zatite od zagaenja.

Uenici/ce:- prepoznaju i analiziraju zelenu

algu enteromorpha intestinaliskao indikatoro zagaenosti morske vode,

- primjenjuju steena znanja oouvanju mora od zagaenja,

- procjenjuju posljediceunoenja hrane (ribe, koljke)iz zagaenog mora.

Izvori zagaenjaZagaujue materijeKomunalne otpadne vodeEneromorpha intestinalis

Nastavnik/ca:- organizuje terenski rad pogrupama,

- organizuje okrugli sto nazadatu temu,

- prikazuje film o zagaenjumora,

- organizuje obilazak ipoznavanje kolektora zapreiavanje otpadnih mora.

Biologija sa ekologijom VIIrazred:zatita i unapreenje ivotnesredine,Geografija VI razred:hidrosfera.

7/22/2019 Morski ekosistem

7/12

Zavod za kolstvo predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

7

Tema: Ugroene vrste i njihova zatitaOperativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi i sadraji Didaktike preporuke

Korelacija i didaktikauputstva

Uenik/ca treba da:- upozna vrste koje nestaju,uzroke njihovog nestajanja imjere zatite,

- utvruje posljedice nestajanjaugroenih vrsta.

Uenici/ce:- piu referate na temu zatita

ugroenih vrsta,- izgrauju plakate sa slikama

ugroenih vrsta.

Crveni koraliRak kosmaj grmaljMorski konjicPeriska

Nastavnik/ca:- organizuje tribinu na temuMogunost obnavljanjaugroenih vrsta

- pokazuje slike ugroenihvrsta.

5. STANDARDI ZNANJA

Tema: Karakteristike morske vode

Uenik/ca zna:- osnovne fiziko hemijske i bioloke karakteristike ekosistema mora;- uslove ivota u moru;- raspored organizama zavisno od prisustva i inteziteta svjetlosti, zatim kolebanje temperature u moru.

Tema: Zoniranje morskog bazena

Uenik/ca zna:- zone morskog bazena;

- razlike izmeu pojedinih zona mora;- ekoloke faktore koji u osnovi dominiraju i odreuju zonalnost mora.

Tema: Morske biocenoze

Uenik/ca zna:- razliite biocenoze morskog ekosistema;- tipine predstavnike odreenih biocenoza, njihove anatomsko-morfoloke karakteristike.

7/22/2019 Morski ekosistem

8/12

Zavod za kolstvo predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

8

Tema: Odnosi ishrane u moruUenik/ca zna:- da objasni odnose meu ivim biima mora preko lanca ishrane;- znaaj kruenja materije i proticanje anergije u ekosistem mora;- znaaj fotosinteze u produkciji organske materije u moru.

Tema: Ekonomski znaaj mora

Uenik/ca zna:

- bogatstvo flore i faune ekosistema mora;- da razumije ekonomski i zdravstveni znaaj mora;- vrste ribarenja na moru;- tetnost nedozvoljenog ribarenja.

Tema: Zagaivanje mora i njene zatite

Uenik/ca zna:- pojam, izvore i vrste zagaenja mora;- posljedice zagaenja i mogue mjere zatite;

- zagaujue materije i njihovo tetno djelovanje.

Tema: Ugroene vrste i njihova zatita

Uenik/ca zna:- ugroene vrste mora i mjere zatite istih;- ulogu i znaaj ugroenih vrsta u ekosistemu mora, kao i posljedice njihovog nestajanja.

7/22/2019 Morski ekosistem

9/12

Zavod za kolstvo predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

9

6.NAIN PROVJERAVANJA ZNANJA I OCJENJIVANJAIz nastavne oblasti ekosistem moraznanje se provjerava na tri naina: usmeno, pismeno (testiranjem) i ocjenjivanjem radova. Da bi ocjenari ocjenjivanju znanja bila to realnija, nastavnik/ca treba da vri provjeru na sve predviene naine. Znanje kojim mora ovladati svaki/auenik/ca je odreen u standardima znanja.

Vie je nivoa provjeravanja znanja:

- Znanje i razumijevanje (da uenici/ce razumiju pojave, zakonitosti, definicije, pojmove, teorije, tehnike rada, aparaturu za istraivanje).- Prikupljanje i obrada podataka i rjeavanje problema (uenici/ce sakupljaju, ureuju zbirke, rjeavaju zadatke povezujui znanje iz eko

sistema morai upotrijebljavaju steena znanja u nekim situacijama).- Eksperimentalne vjetine (da uenici/ce znaju planirati jednostavne eksperimente i da pri tome prate i zapisuju rezultate i zapaanja do

kojih su doli/e).

7. RESURSI ZA REALIZACIJU

7.1. Materijalni usloviZa izvoenje nastave izbornog predmeta eko sistem mora, kola treba da ima odgovarajue opremljen kabinet.

7.2. Standardi i normativi

Tehnika pomagala

Nastavno sredstvo Tehniki opis nastavnog sredstva Standardi i normativitelevizor kolor televizor 1

video rikorder elektronski ureaj 1

mikroskop svjetlosni 10

binokular optiki aparat za uveavanje 10

runa lupa obina lupa 30

dijaprojektor svjetlosni aparat za projektovanje slika sa slajdova 1

ribolovni pribor (udica i mrea) razliite mree i udice 4

7/22/2019 Morski ekosistem

10/12

Zavod za kolstvo predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

10

Mjerni aparatiNastavno sredstvo Tehniki opis nastavnog sredstva Standardi i normativi

sekidisk (tanjir za prozranost) tanjir bijele boje 1

termometar laboratorijski 2

sonda za mjerenje koncentracije soli obina sonda 1

Laboratorijski pribor

Nastavno sredstvo Tehniki opis nastavnog sredstva Standardi i normativi

pribor za mikroskopiranje

- pincete- mikroskopske staklene

ploice debljine 2mm- pokrovna stakalca

2x2cm- skalpel- makaze

10100

100

1010

stalak za epruvete - drveni ili metalni stalak za epruvete 10

posuda za uzimanje uzoraka vode - staklene 4

pipete - staklene 10

ae - laboratorijske 10

epruvete - standardne laboratorijske 100

petrijeve olje - staklene 10

lijevak - staklene 5

stakleni tapii - obini 5

etke za

ienje stakla - razli

ite vrste 5

Ostala pomagala i uilaNastavno sredstvo Tehniki opis nastavnog sredstva Standardi i normativi

filmovi (slajdovi) slajdovi za dijaprojektor 10

video kasete kasete za video rikorder 2

zidne slike krupni format slika 3

7/22/2019 Morski ekosistem

11/12

Zavod za kolstvo predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

11

8. PROFILI I STRUNA SPREMA NASTAVNIKA/CA I STRUNIH SARADNIKA

Nastavnik/ca je osposobljen/a da predaje nastavnu oblast eko sistem mora u osnovnim kolama ako je zavrio/la studije biologije.

7/22/2019 Morski ekosistem

12/12

Zavod za kolstvo predmetni programi za devetogodinju osnovnu kolu

12

Predmetni program KARAKTERISTIKE MORSKOG EKOSISTEMA, izborni predmet za devetogodinju osnovnu kolu izradila je Komisija u sljedeemsastavu:

prof. drVukiPulevi,PredsjednikPetar Stankovi,lanDanica Popovi,lan