iiMorokodo

Portions of the Holy Bible in the Morokodo language of South Sudancopyright © 2010 Pioneer Bible TranslatorsLanguage: MorokodoTranslation by: Pioneer Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with thoseScriptures and documents. For other uses, please contact the respective copyright owners.2021-02-16PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 17 Feb 2021 from source files dated 17 Feb 2021b81b7ca7-810b-5cb2-913f-b28f08d9c01d

Contents

Matayo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Marako . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34Yowani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Yemisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114Yowani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

iii

Matayo 1:1 1 Matayo 2:5

Kö'du Yöyö Laka 'ba Yësuma Matayo ayöru

Zutu 'ba Yësu1 Nenye zutu 'ba Yësu Korisitɔ kozo 'ba

Dawidi, kozo 'ba Abarayama.2 Abarayama ra o'jo Yisika,Yisika ra o'jo Yakoba,Yakoba ra o'jo Yuda, öndu nï ëtï.3 Yuda ra o'jo Pereze Zera aba,ma zë ra Tamara,Pereze ra o'jo Ezerona,Ezerona ra o'jo Rama,4 Rama ra o'jo Aminadaba,Aminadaba ra o'jo Nasona,Nasona ra o'jo Salamono,5 Salamono ra o'jo Bowoza,ma mo ra Raba.Bawoza ra o'jo Obede,ma mo ra Ruta.Obede ra o'jo Jese.6 Jese ra o'jo Dawidi vo damöku.

Dawidi ra o'jo Solomonoma mo ra lu'bë pëtï Uriya.7 Solomono ra o'jo Rebama,Rebama ra o'jo Abiya,Abiya ra o'jo Asa.8 Asa ra o'jo Yesopata,Yesopata ra o'jo Yorama,Yorama ra o'jo Uziya.9 Uziya ra o'jo Yotama,Yotama ra o'jo Aza,Aza ra o'jo Ezikiya.10 Ezikiya ra o'jo Manase,Manase ra o'jo Amona,Amona ra o'jo Yosiya.11 Yosiya ra o'jo Yekoniya zë 'dööndu nï ëtï kadra 'ba kïrï vïdï tï'bë Ba-

balönï.12 Tapëtï kïrï vïdï tï'bë Babalönï ne.Yekoniya ra o'jo Salatele,Salatele ra o'jo Zerobabele,13 Zerobabele ra o'jo Abiyuda,Abiyuda ra o'jo Elikima,Elikima ra o'jo Azora,14 Azora ra o'jo Zadoka,Zadoka ra o'jo Akimo,Akimo ra o'jo Eliyuda,15 Eliyuda ra o'jo Elizara,Elizara ra o'jo Matana,Matana ra o'jo Yakoba,

16 Yakoba ra o'jo Yosepakora 'ba Mariya ma 'baYësu ma ako'jo Korisitɔ ne.

17Here kozo ëdï kazi Abarayama zi Daw-idi 'butë dɔmosowɔ, ëdï kazi Dawidi maï'bënnïmï Babalönï 'butë dɔmosowɔ le mïko'jo 'ba Korisitɔ.

Ko'jo Yësu18 Nenye hala kö'du ko'jo 'ba Yësu Ko-

risitɔ. Alivömamo zi koze zi Yosepa, moragba adrɔ'bo rë nnï dë mo ayɔlɔ rë nnï moɔmɔ ku kyigɔ 'ba Lawo Kölö Laka aba.19 Mora kora 'bɔmo Yosepa vo kö'du lakako'dɔ mo omba dë zi gburu mo komo vïdïkayo. Mo asösu gbɔ zi kinga mo liwo.20 Mora mati mo ëdï kö'du ne sösu mohere ne, malayika 'ba Yere ayada rë nï zimo tëmï wïrï, iya henye, “Yosepa Kozo 'baDawidi, ere dë ta bi Mariya kïrï zi yï nambara 'bëyï, ga kö'du wisi mï mo ne LawoKölö Laka ra ï'dï mo ɔmɔ. 21Mo ako'jo nawisi kora akako'jo rumo Yësu ga kö'dumora akakɔnyi vïdï 'bënï 'e tëmï kö'du kyënyë'bëzë.”

22 Kö'du ne biya o'dɔ rë nï zi tëdï kaaWïrï ï'dï me'do mo ku kyere zi nëbï, iyahenye, 23Wu'jë maako gba na wu'jë nguluako'jo wisi kora akako'jo ru mo Imanow-ele, mï me'do ne iya henye, “Wïrï ëdï zeaba.”

24 Mora Yosepa ongɔ here oze Mariyagbɔ kaa malayika 'ba Wïrï iya zi mo.25Mati gba zë ïrï dë nnï dë Mariya aba moo'jowisi ënï ne na kora,moramo ï'dï rumogbɔ Yësu.

2Tayi 'ba vo yɔlɔ me'do'e

1 O'jo Yësu ku Beteleme mï dakaŋo 'baYudiya mï kadra 'ba Heroda vo damöku.Mora vo me'do yɔlɔ maako'e ayinnï tahumïrë ɔkɔnnï Yerusalema. 2Zë ako'jonnïhenye, “Wisi ma o'jo kinye na yere 'baYuda'e ne, mo ëdï kila? Dongɔ kyëlu ɔmoma ayi ta humïrë ne dayi ze zi mo yeto.”3 Mati Heroda owo kö'du ne here, mï moënyï umbë gbɔ mora vïdï 'ba Yerusalemamaako'emï zë umbë kpa. 4Moramo ako'jovo da karasa'e 'dö vo komoyandi 'ba kö'dukida'e gbɔ ti'de mayinnï zi nï, mora moako'jo hë zë, mo iya henye, “Kɔdɔ here,Korisitɔ ne ako'jo kila?”

5 Zë aya'bannï da me'do iyannï henye,“Ako'jo Korisitɔ ne mï Beteleme mï

Matayo 2:6 2 Matayo 3:10dakaŋo 'ba Yudiya, ga kö'du nëbï maakoayöru kö'du ne ku kyere iya henye,6 ‘Mï, Beteleme, mï dakaŋo 'ba Yudiya,anza dë tisiwa aba mï yere'e 'ba Yuda ne.Vïdï ma kyedre atasi ndö tëmï 'emora mo akagaga vïdï 'bama 'ba Yis-

erele.’ ”7MoraHeroda ako'jo vo kö'du yɔlɔ ne'e

gbɔ liwo tayinnï zi nï mo ako'jo kadra 'batasi 'ba kyëlu nani kazi zë. 8Mora mo utuzë gbɔ Beteleme kö'du kira nenye'e aba,“Ï'bë oma'e bi liya na laka kö'du wisi ne,ëzë i'ja'e mo ku ayi iya'e kö'du mo zi ma,tï'bë kpa mo yeto.”

9 Mati zë owonnï me'do kiya 'ba Herodane ku zë ënyïnnï gbɔ tï'bë. Zë ongɔnnï tekyëlu ma zë ongɔnnï ta humïrë ne. Kyëlune alaga nduwë dagba zi zë le ï'bë ɔrɔ gabi ma wisi Yësu ëdï dɔ mo ne. 10 Matizë ongɔnnï ku here ne, zë gbɔ mï kyëyïkyedre aba. 11 Zë ödunnï gbɔ ï'bë i'jannïwisi ne ëdï loko ani 'dömamoaba. Mora zëalimannï gbɔ akaŋo zi mo yeto. Zë upönnïha aŋboro 'bënnï ï'dïnnï wakï'dï 'bënnïgbɔ zi Yësu. Wakï'dï mora dahabo, wakyëzï ngutru, ɔwɔ teme maako ako'jonnïru mo “murë.”

12 Wïrï ayada zi zë tëmï wïrï, ma'bannïdekpe hulëhu ta da Heroda. Mora zë a'baï'bënnï gbɔ dakaŋo 'bënnï ta gërï mënzëmaako.

Taho mï Ezipeto13 Mati zë ï'bënnï ku, malayika 'ba Yere

alaya zi mo tëmï wïrï iya henye, “Herodaomba zi wisi ne kofo. Ënyï oba wisi ne 'döma mo aba aho ï'bë Ezipeto. Alima ani lema kiya zi yï a'ba.”

14 Yosepa ënyï gbɔ mï yɔndɔ nani, obawisi ne ma mo aba aho gbɔ mï Ezipeto.15 Zë ï'bë alimannï Ezipeto ani le mï kadra'ba koli 'ba Heroda.

Lima 'bëzë ani ne ëdï ku kaa kö'du 'baWïrï iya zi nëbï iya henye, “Ma ko'jo wisiama ku ta Ezipeto.”

Kofo 'ba gisi kora mï Beteleme16 Mati Heroda ayɔlɔ ku vo kö'du yɔlɔ

ne'e andëndënnï, nï ku, mï mo ënyï atagbɔ. Mo utu vo kanya 'bënnïye gbɔtï'bënnï mï dakaŋo ti'de 'ba Beteleme gisikora kofo a'ba ti'de vo haliŋɔ aba. Zëma ɔkɔnnï dë gba kɔɔ rïyö, ga kö'dukadra ma vo kö'du yɔlɔ ne'e ayadannï zimo. 17 Kö'du ne o'dɔ rë nï tïnyö kaa nëbïYeremaya iya henye,18 “Kpɔrɔ kudu ëdï mï Rama,

kpɔrɔ 'ba kudu 'e 'dö kuyë aba,Rayile ra ëdï kudu ga kö'du gisi ënïye.Zë olinnï ku ti'de mo ombadë zi vïdï maako yata nï ta bi kudu.”

Ta'ba mï Ezipeto19 Tapëtï koli 'ba Heroda, malayika 'ba

Yere alaya tëmï wïrï zi Yosepa mï Ezipetoiya zi mo henye, 20 “Ënyï, oba wisi nema mo aba, ï'bë hulëhu mï dakaŋo 'baYiserele, ga kö'du zë ma ï'dï rë nnï zi wisine kofo, olinnï ku.”

21 Here Yosepa ënyï oba wisi ne ma moaba ï'bë gbɔ hulëhu mï Yiserele. 22 Morahere, mati Yosepa owo Arakerosi ïrï pëtï'bu nï Heroda ku na yere 'ba Yudiya, mona tere zi tï'bë ani. Ayandi mo tëmï wïrï,heremomï'bë gbɔ mï dakaŋo 'ba Galilaya.23 Mora o'dɔ liŋɔ ënï gbɔ mï gawo 'baNazereta. Here kö'du ma nëbïye iyannïne ayi ku tïnyö. “Akako'jo mo vïdï 'baNazereta.”

3Yowani Bapatisi

1 Mï kadra nani 'e Yowani Bapatisi ayida lïpï 'ba Yudiya. Ayeto kö'du yëtï, 2 iyahenye, “Otɔ'e de 'e tëmï kö'du kyënyëko'dɔ 'be'e ga kö'du damöku 'ba Wïrï ëdïku kara.” 3 Yowani ra Yisaya nëbï 'ba Wïrïiyame'do ku kyere, ga kö'dumo iya henye,“Here vïdï maako ëdï mbere mï da lïpïiya henye, akɔ'jɔ 'e gërï zi Yere.Adɔrɔ'e gërï mbïyï zi mo.”

4 Bɔngɔ 'ba Yowani o'dɔ tëmï yövu 'bajemele. Mo ida kɔ'di wana ra götö nï nagasi. Wakonyo 'bɔmo ra wömï yazi 'bawɔrɔ aba. 5 Vïdï olɔ ï'bënnï zi mo mïYerusalema, tëmï daliŋɔ 'ba Yudiya ti'dekpa tëmï liŋɔ ma kara kara ha ranga 'baYeredene ne. 6 Zë odrɔ hë nnï ga kö'dukyënyë 'bënnï mo a bapatisi zë gbɔ mïranga 'ba Yeredene.

7 Mati Yowani ongɔ vïdï ma ako'jo ruzë Farasiye ne, 'dö Sadeke ma kayo neëtï tayinnï zi nï zë bapatisi, mo iya zi zëhenye, “'E gisi 'ba wiri ne'e, ëyï ra o'ba'e zi taho kazi riti ma ëdï tayi de 'e ne?8O'dɔ'e wama akayada otɔ'e de 'e ku tëmïkö'du kyënyë 'be'e. 9 Asösu 'e dë henye,ataho'e kazi ritimaWïrï omba kutune kiyamo aba henye, Abarayama ne zutu 'be'era. Mayada zi ye Wïrï akïrï yïtö nenye'e ako'dɔ na kozo zi Abarayama. 10 Lɔgɔ ëdïku nzɔ zi kaga ma ana lɔgɔ dë ne kiga moakaŋo ku'du mo mï wa'do.”

Matayo 3:11 3 Matayo 4:2511 “Mëdï 'bama bapatisi ko'dɔ nje de 'e

toto wini aba zi yada otɔ'e de 'e ku. Vïdïma atayi ta pëtï ma ne, akabapatisi 'e LawoKölö Laka wa'do aba. Mo mbiri kyedre tada ma mëdï le kamoka 'ba ndï mo mɔ'bɔdë kïnjë. Mo akï'dï bapatisi de 'e LawoKölöLaka 'dö wa'do aba. 12Mo ëdï sërï ënï abazi kahi nyenyo. Mo akakyitɔ köru ma lakamora akï'dï nyenyo ënï gbɔ mï lɔ'bi, moako'bɔ turumoyagamïwa'domakazi tölune.”

Bapatisi 'ba Yësu13 Yësu ayi tëmï Galilaya ɔkɔ ha

ranga 'ba Yeredene zi Yowani nï bapatisi.14Yowani omba yata mo iya henye, “Ayi zima kaa ma ra ma tï'bë zi yï ko'dɔ bapatisida ma?” 15 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye,“Ï'dïmëdï tikɔ here, ga kö'du zi rë nï ko'dɔkaa komba 'ba Wïrï ma laka here.” MoraYowani ëlëzë gbɔ gɔ mo. 16 Mati ï'dïbapatisi ku da Yësu, mo ëdï ku tasi yagatëmï wini, komorïyë ayëhu rë nï zi mo.Mo ongɔ Lawo Kölö Laka 'ba Wïrï ëdï tayiakaŋo dë nï ta komorïyë kaa atu'bu here.17 Kpɔrɔ aa ta komorïyë iya henye, “Yï ranaWisi 'bamamɔwɔ yï ku pe. Mamï kyëyïkyedre aba ga kö'du 'bëyï.”

4Yɔnzɔ 'ba Yësu

1 Mora Lawo Kölö Laka ika Yësu gbɔmöku da lïpï zi Satani mo yɔnzɔ. 2 Matimo oro hë nï ku kadra 'butësowɔ 'döyɔndɔ aba kazi wakonyo maako, mo ëdïku na o'bo. 3 Mora Satani ayi gbɔ zimo iya henye, “Ëzë ëdï na wisi 'ba Wïrïame'do zi ṛï'dï ne'e mofɔ rë nnï zi yï namangɔlɔ'bɔ.”

4 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Ayöruku mï buku 'ba Wïrï iya henye, vïdï alimadë nje ra, wakonyo toto kö'du ma ëdï tasita ha Wïrï.”

5 Mora Satani ika Yësu le tï'bë mïYerusalema gawo laka, ënyï ï'dï mo ku leda tɔlɔ yëkëlu 'ba Wïrï. 6 Mo iya zi mohenye, “Ëzë ëdï na Wisi 'ba Wïrï umë rë yïakaŋo ga kö'du ayöru ku mï buku 'ba Wïrïiya henye, mo akï'dï me'do zi malayikaënïye ga kö'du 'bëyï zi zë kako yï kazi otrandï yï ra ṛï'dï.” 7 Yësu aya'ba dɔ mo iyahenye, “Ayöru ku iya henye, ayɔnzɔ YereWïrï 'bëyï dë.”

8 Mora Satani ika mo löhu da döku makonda rïyë mora ayada damöku 'dö tememo aba ti'de zi mo, 9 iya henye, “Wa ne

ti'de makï'dï zi yï ëzë alɔdrɔ ku akaŋoma yeto.” 10 Yësu aya'ba dɔ mo zi moiya henye, “Ehe yaga tara ma Satani. Gakö'du ayöru iya henye, ‘Nje Yere Wïrï'bëyï amötu.’ ” 11 Satani ila mo gbɔ moramalayika ayinnï akɔnyinnï mo gbɔ.

Lɔɔ ko'dɔ 'ba Yësu12 Mati Yësu owo ï'dï Yowani ku mï

kamba,mo ënyï ï'bë gbɔ Galilaya. 13Moal-ima dë Nazereta ënyï ï'bë mï Kaparanamo,gawo ha föfö 'ba Galilaya mï dakaŋo 'baZebolona 'dö Napatali aba. 14O'dɔ rë nï kukaa Yisaya nëbï 'ba Wïrï iya ne here. Moiya henye,15 “Tu'dë maako'e mï dakaŋo 'ba Zebolona

'dö Napatali aba,'dö vïdï ma ha gërï 'ba föfö kyedre kayo haranga 'ba Yeredene vïdï 'ba Galilaya

dakaŋo 'ba vo leze'e,16 zë vïdï ma ëdï alimannï mï mandölu 'ba

koli ne.”17 Mï kadra nani, Yësu ayeto kö'du kise'bënï yëtï zi vïdï, iya henye, “Otɔ'e de 'etëmï kö'du kyënyë 'be'e ga kö'du damöku'ba Wïrï ëdï ku kara.”

Yësu ako'jo kora vo kyenze kïrïye sowɔ18 Mati Yësu ëdï alasi ta da götï 'ba

föfö 'ba Galilaya, mo i'ja öndu vo kyenzekïrïye rïyö Simona ma ako'jo Petero öndunï Anderiya aba. Ëdïnnï kyenze kïrï tëmïföfö öndu aba. 19 Yësu iya zi zë henye,“Ayiye zi ma, ma kayandiye zi vïdï kika mozi Wïrï.” 20Here kandi ila öndu 'bënnï ne,ï'bënnï gbɔ mo aba.

21 Mo ï'bë nduwë dagba i'ja öndu makyamo'e rïyö, Yemisi nï Yowani aba gisi'ba Zebedeyo zë ëdïnnï mï töŋbö ënnï 'bunnï Zebedeyo ëtï öndu ënnï ko'jo mo nzɔ.Yësu ako'jo zë. 22 Mora kandi zë ilannïtöŋbö ne 'bu nnï aba, ënyï ï'bënnï gbɔ moaba.

Yësu ayandi kö'du vïdï kɔ'jɔ aba23 Yësu ënyï alasi biya tëmï Galilaya,

kö'du yandi aba mï bi 'ba mötu'e yöyöyöyö laka 'ba damöku 'ba Wïrï aba, zi vïdïma ëdïnnï dakyïnë 'ba kɔɔ ma 'beri'berirakɔɔ kɔ'jɔ aba. 24 Kö'du yöyö ga kö'dumo apere rë nï biya tëmï dakaŋo 'ba Siriya,mora here, vïdï ikannï zi mo zë ma narakɔɔ riti aba tëmï kyïnë 'ba dakɔɔ ne'ebiya, vïdï maako'e ndï keŋe aba Yësuakɔ'jɔ zë biya. 25 Vïdï kayo alö'bönnïga ndï mo tëmï Galilaya a'ba Gawo 'Butë,

Matayo 5:1 4 Matayo 5:32tëmï Yerusalema, Yudiya dakaŋo kapa 'baYeredene ma aga mo.

5Kö'du kise 'ba Yësu da dökuVo rakyenyiye ra

1Mati Yësu ongɔ vïdï kayone'e,moënyïï'bë ëkyï da döku mora alima gbɔ akaŋo.Vo lö'bö 'bɔmo'e atoto rë nnï kpo rɔ mo,2mo ayeto gbɔ zë yandi iya henye,3 Vo rakyenyiye ra vïdï wïrï lumë aba,ga kö'du damöku 'ba Wïrï 'bëzë ra.4 Vo rakyenyiye ra vïdï ma kudu aba,ga kö'du akayëyï zë.5 Vo rakyenyiye ra vïdï ma dakumbë aba,ga kö'du akïrïnnï drïvu 'ba dakaŋo.6 Vo rakyenyiye ra vïdï ma na o'bo a'ba

kɔdrɔ aba tïnyö,ga kö'du zë atɔvɔnnï.7 Vo rakyenyiye ra vïdï ma mïkyëyï aba,ga kö'du zë aki'jannï mïkyëyï.8 Vo rakyenyiye ra vïdï ma di'di zë ŋbala,ga kö'du zë akongɔnnï Wïrï.9 Vo rakyenyiye ra vïdï ma vo wayata, ga

kö'du akako'jo zë na gisi 'ba Wïrï.10 Vo rakyenyiye ra vïdï ma ayaza zë ga

kö'du tïnyö 'bëzë,ga kö'du damöku 'ba Wïrï 'bëzë ra.11 Vo rakyenyiye ra vïdï ma alidiye,ayaza'e, o'dɔ'e na kyënyë dakyïnë kö'du'ba Satani yada mo na ndɔndɔ ru'e aba gakö'du 'e vo ga ndï ma. 12 Ëdïye rakyenyiaba ga kö'du biriti kyedre ëdï na sesi asesizi biye komorïyë. Nenye ëdï hala nëbï maalimannï dagba kazi komo'e ayaza zë.

Yɔ'dɔ bikanyi aba13 'E kaa yɔ'dɔ zi vïdï köndu 'ba dakaŋo

ne biya. Mora ëzë yɔ'dɔ ayaŋa yɔkɔ nïku, ata'ba akayɔkɔ hala? Anza kpe nalaka, here aku'du yaga möku mora vïdïakutunnï dɔ mo ta bi lasi. 14 'E kaa bikanyi'ba damöku ne biya. Gawo ma uvö da lutuoho rë nï dë. 15 Vïdï maako owi lamba dëmora kï'dï mo hu sikɔ, ta gɔ momo ï'dï dawa tɔrɔ 'ba lamba, ï'dï bikanyi gbɔ zi vïdï'ba mï loko ne biya. 16 Tëmï gërï kölö ne,bikanyi 'be'e ma yanyi ga bi dagba komovïdï, here ne zi zë kongɔ kö'du laka mao'dɔ 'e zi yeto 'bu komorïyë.

Kö'du yandi 'ba kö'du kï'dï17 Asösu 'e dë henye ere, mayi ne zi

kö'du kï'dï 'ba Mosa ne koba mo 'de, a'bakö'du yandi 'ba nëbïye. Mayi dë zi zë kobamo 'de, mayi zi kö'du yandi 'bëzë ne kinde

mo. 18 Miya kö'du tïnyö ra ze'e, dakaŋokomorïyë aba alaya dekpe, mora gbï le njeï'jö kö'du kï'dï ma tisi wa aba ölu dë. Kö'dukï'dï akinde rë nï. 19 Here ëzë vïdï maɔwɔ gbï dë le nje kö'du ma tisi wa ne a'baokannï 'e yandimo zi ko'dɔ kpa here, atëdïnje tisiwa aba mï damöku 'ba Wïrï. Ta gërïma kyamo, vïdï ma owo kö'du kï'dï a'baayandi oka 'e zi ko'dɔmokpahere, akatëdïna kyedre mï damöku 'ba Wïrï. 20Mayadazi ye, henye ere, akatɔ'bɔ 'e tödu damöku'ba Wïrï nje ëzë ëdï 'e koma aba kyɔ tada vo kö'du kï'dï 'ba vo komoyandiye nnïFarasi ëtï tëmï wa ma Wïrï omba zi ko'dɔmo.

Kö'du yandi ga kö'du 'ba kamo21 Owo 'e henye, ayada zi vïdï kyere

naniye, “Ofo vïdï dë. Ëzë vïdï ma ofo vïdïku, aki'ja riti.” 22Mora yaanya abamayadazi ye, vïdï ma na kamo öndu nï aba akikamo bi 'ba riti. Mo ma ako'jo öndu nï iyahenye, “Yi wayawa ra,” akika mo komovurë ma kyedre 'ba Yuda'e. Mo ma iya ziöndu nï, “Yï vo lökyï,” aku'dumomïwa'do'ba gehena ma ölu dë. 23 Here ëzë ombaku zi wakï'dï 'bëyï kï'dï zi Wïrï da karasaasösu öndu yï ëdï kö'du aba rë yï, 24 ilawakï'dï 'bëyï ne ani komo bi 'ba wakumu,ï'bë inde kö'du ne yaga tëmï kutë'e önduyï aba, mora a'ba 'da wakï'dï 'bëyï ne kï'dïmo zi Wïrï. 25 Ëzë vïdï maako asusu yï mïgëri 'ba kö'du kï'dï, oba yï bi 'ba vurë, inde'e kö'du ne mo aba ëzë ndï kadra gba kazitɔkɔ bi 'ba vurë. Ëzë ëdï 'e ku ani, moakï'dï yï zi vo vurë kikye mora mo akidrayï zi turu da köndu mora akï'dï yï gbɔ mïkamba. 26Mayada zi yï akalima ani le ëzëopi ndundu kɔhi 'ba kö'du lïtë 'bëyï ne ku.

Kö'du yada ga kö'du 'ba ndoro27 Owo 'e ku iya henye, “O'dɔ ndoro dë.”

28Mora yaanya aba ne mayada zi ye, bi 'bawakumu zi Wïrï, vïdï ma ongɔ bi dambaramaako ombamo zi tëdï zi nï, o'dɔ ndoro kumo aba mï di'di nï. 29Mora here, ëzë komoyï ma tïrï o'dɔ yï zi kö'du kyënyë ko'dɔ,oba yaga u'dumöku. Ëdï na laka zi, kya 'barë yï koba 'de yaga ta da yï ku'du biya ida rëyï abamï gehena. 30Ëzë kala yïma tïrï o'dɔyï zi kö'du kyënyë ko'dɔ ikye u'du möku.Ëdï na laka zi kya 'ba rë yïma kölö kobamo'de ta da ida rë yï biya zi tï'bëmï gehenamaölu dë.

31 Iya kpa henye, “Vïdïmati ayëyïmbara'bënï mï'dï zi mo waraga 'ba rakinga.”32 Yaanya aba ne mayada zi ye henye, ëzë

Matayo 5:33 5 Matayo 6:19korama ingambara 'bënï ga kö'duma 'berianza ndoro dë, ëzë mbara ne ï'bë oze koramaako,moo'dɔ ndoro ku. Koramaozemone o'dɔ ndoro kpa ku.

Kö'du yandi ga kö'du 'ba lömu33 Owo 'e kpa henye ayada zi vïdï ma

alagannï kyere ne'e henye, apere mï lömu'bëyï dë, o'dɔ wa ma o'dɔ lömu mo ne ziYere zi ko'dɔ. 34Moramayada zi ye o'dɔ 'elömu maako dë komorïyë aba ga kö'du bilima 'baWïrï. 35Alömu rë yï dë dakaŋo aba,ga kö'du bi ndï kutu 'bɔmo ra. Alömu rë yïdë Yerusalema aba ga kö'du gawo kyedre'ba Wïrï ra. 36Alömu dë dë yï aba ga kö'duɔ'bɔ dë zi yëvu ma kölö ko'dɔ na kanyimandere na köndu. 37 Iya nje henye, “Ɔɔmandere e'e. Wama iya 'e 'beri ne ayi kaziSatani.”

Kö'du yandi ga kö'du 'ba dasolo38 Owo'e ku iya henye, komo, komo aba,

yingɔ ha, yingɔ ha aba. 39 Yaanya abamiya zi ye henye, “Aya'ba da kö'du kyënyëdë zi vïdïma o'dɔ kö'du kyënyë zi yï. 40Ëzëvïdï maako isa lɔ'bɔ yï ma datïrï, mo misalɔ'bɔ yï ma da gali kpa.” 41 Ëzë vïdï maakoïrï yï na wehe zi wa 'bënï kumbë, wiṛi kölö,ïnjë wiṛi rïyö. 42 Ëzë vïdï maako ako'jo wakazi yï, ï'dï zi mo. Ëzë vïdï maako omba wakoba kazi yï dero, ï'dï zi mo.

O'dɔ lɔvɔ vo wehe oka yïye43 Owo 'e iya henye, “O'dɔ lɔvɔ oka yï 'e

biya. Mora oyi vo wehe 'bëyï 'e.” 44Yaanyaaba mayada zi ye, o'dɔ lɔvɔ vo wehe'bëyïye amötu ga kö'du zë ma o'dɔnnï yïna kyënyë. 45 Zi yada 'e tëdï na gisi 'ba 'buma komorïyë, ga kö'du mo ï'dï kadra ënï zibi yanyi da vïdï kyënyë'e 'dö ma laka ëtï,ï'dï mïrë zi zë ma o'dɔnnï kö'du laka kpa zizë ma o'dɔnni kö'du kyënyë. 46 Hala Wïrïakï'dï biriti zi yï ëzë o'dɔ nje lɔvɔ vïdï mao'dɔ nnï lɔvɔ yï? Vïdï 'ba 'be'bele kö'du'e o'dɔnni kpa here. 47 Ëzë ame'do nje ziaboka yïye, here ne o'dɔ ku ndra ta da vïdïma ayɔlɔ Wïrï dë ne. 48 Ëdï na laka ta gakadra biya kaa 'bu yï 'ba komorïyë.

6Wakï'dï zi vo leri

1Andiye re 'e laka o'dɔ'e kö'du laka 'be'edë komo vïdï zi kongɔ mo, ëzë o'dɔ'e kuhere, i'ja'e wama kölö maako dë kazi 'bu'ema komorïyë. 2 Ëzë yï maako ëdï kï'dï wazi vo leri, iya kö'du mo dë zi vïdï maakokaa vo komo kandiye ëdïnnï ko'dɔ mo mï

bi 'ba mötu'e, a'ba da gërï zi vïdï koronnï.Na laka miya zi ye biriti 'bëzë ku nje here.3 Ëzë ëdï wakï'dï zi vo leri, ï'dï vïdï ma kararë yï nema yɔlɔ dë. 4 Ï'dï toto liwo. Ëzë 'buWïrï i'ja wa ma o'dɔ ku liwo ne mo akï'dïbiriti mo zi yï.

Mötu ko'dɔ5 Ëzë ëdïye amötu anza'e dë kaa vo komo

kandiye, kö'du zë o'dɔnnï lɔvɔ tɔrɔ mötuko'dɔ aba mï bi 'ba mötu'e ta da gërï zivïdï nnï kongɔ. Mayada zi ye, tïnyö biriti'bëzë gɔ mo ra ku nje ne. 6Ëzë ombamötuödu kutu yï aba loko 'bëyï isi haloko gë yï amötu zi 'Bu yï, zi Wïrï mati ongɔ rɔ modë ne. Wa mati o'dɔ'e ku liwo ne, 'Bu'eakï'dï biriti mo zi ye. 7 Ëzë ëdïye ku amötuadele'e mï me'do dë kaa vïdï ma ayɔlɔWïrï dë, ga kö'du zë asösu 'bënnï henyeakowonnï ga kö'du mötu konda 'bënnï ne.8Anza'e dë kaa zë, ga kö'du 'bu'e ayɔlɔ wama, omba'e ne ku kyere gba kazi ako'jo 'edë. 9Nenye ëdï hala aka mötu'e.'Bu ze ma komorïyë nani,ru yï mëdï na koro.10 Ï'dï damöku 'bëyï mayi,kö'du 'bëyï 'ba dakaŋo kinye mo'dɔ rë nï

kpa kaa 'ba komorïyë ne here.11 Ï'dï wakonyo 'ba kadra ma ndenye ne zi

ze.12 Ila ze ga kö'du yaŋa 'beze kaa dëdï kila

oka ze 'ega kö'du yaŋa zë o'dɔnnï zi ze ne here.13 Ika ze dë mï wayɔnzɔ, asesi ze laka kazi

Satani.14 Ëzë ila'e vïdï ga kö'du ma zë ayaŋannï

zi ye ne, 'bu'e ma komorïyë ne akila 'e kpaga kö'du yaŋa 'be'e. 15 Ëzë ila'e vïdï dë gakö'du kyënyë, 'bu'e ma komorïyë ne ila 'ekpa dë ga kö'du kyënyë 'be'e.

Hakoro16 Ëzë ëdïye he 'e koro, ayaŋa'e da

komo'e dë kaa vo komo kandiye ëdïnnïako'dɔ. Zë afufu rë nnï vonyö vonyö ziyɔlɔ mo nëdïnnï hë nnï koro. Tïnyö miyazi ye biriti ï'dï ku nzɔ ndɔ zi zë. 17 Ëzë ëdïhe 'e koro, akaka'e komo'e osa'e yënï re 'e,18 kazi vïdï maako'e ayɔlɔnnï ëdïye he 'ekoro, nje 'bu'e ma ongɔ rɔ mo dë ne, mora njema yɔlɔ wama o'dɔ'e na liwo nemoakï'dï biriti mo zi ye.

Watɔɔ rë yï19Ulu hawa dë zi ye dakaŋo kinye, bima

malödö ëdï yaŋa wa ti'de zi mo ne, wa maëdï lëndrë ne, mora vo logo ëdïnnï logo wa

Matayo 6:20 6 Matayo 7:23ta dɔ mo ne. 20 Wa ma laka ulu ku zi yekomorïyë, ga bi mamalödö ayaŋa wa dë tadɔ mo, wa lëndrë, vo logo alogo wa dë tadɔ mo ne. 21Ga kö'du, bi ma ulu ha wa kudɔ mo ne di'di yï atëdï ŋburu dɔ mo.

22 Komo yï ra, na lamba 'ba rë yï. Ëzëkomo yï ëdï na laka ida rë yï ti'de akatëdïndɔ mï bikanyi kyedre. 23 Ëzë komo yï nakyënyë rë yï ti'de atëdï ga bi köndu. Ëzëbikanyi anza dë mï yï di'di yï ndɔ na biköndu.

Wïrï 'dö kɔhi aba24Vïdïmaako ɔ'bɔ dë zi lïtu zi yere rïyö,

mo atɔwɔ nje ma kölö, mo akoyi ma kölö.Ɔ'bɔ dë zi lïtu zi Wïrï kpa zi damöku? 25Mïkadra ko'do kölö nemëdï kiya zi ye alima'edë kö'du sösu aba ga kö'du 'ba wakonyo,wa kuwë, bɔngɔ ga kö'du lawo ɔɔ ndra tada wakonyo. Mora kö'du ida ra ɔɔ ndra tada bɔngɔ. 26 Ongɔ'e aliye te, zë isi nnï wadë, zë umunnï wa dë kï'dï mo mï lɔ'bi. 'Bu'ba komorïyë ne ëdï zë kulu. Here anza'edë kyedre ta da aliye? Asösu 'be'e 'e radë kyedre ta da aliye? 27 Vïdï maako tëmï'e atɔ'bɔ lima tisi konda, kö'du sösu abakö'du mo?

28 Kö'du a'di ëdïye alima kö'du sösu abaga kö'du bɔngɔ? Ongɔ'e döru 'ba mökute zë urunnï bɔngɔ dë, o'dɔnnï lɔɔ dë zinnï. 29 Tïnyö miya zi ye, Solomono ëdï lewa dakayo aba usu bɔngɔ ma teme alagadöru 'ba möku dë. 30 Ëzë Wïrï ëdï kusubɔngɔ ra döru ma ëdï alɔ'bɔ atɔ'bɔ'e dëbɔngɔ kusu re 'e, vïdï ma kö'du komaaba ne. 31 Miya zi ye alima'e dë kö'dusösu aba kiya mo henye, “Ma konyo wandenye ta kila? Ma kuwë wa ndenye takila? Ma ki'ja bɔngɔ ta kila?” 32 Vïdï maayɔlɔ Wïrï dë ne ëdï nje taho ga wa 'badakaŋo ne. 'Bu 'e ma komorïyë nani moayɔlɔ, wa ma omba'e ne, mo akï'dï zi ye.33Omamï damöku 'baWïrï dagba 'dö tïnyö'bɔmo aba, wa ma omba ne mo akï'dï ziyï. 34Asösu kö'du wa 'ba mïndö aba dë, gakö'dumïndö ëdï kö'du sösu 'bënï aba kutu,kadra 'ba mïndö ëdï kpa kö'du 'bënï abakutu.

7Vurë ko'dɔ nje

1 O'dɔ vurë 'ba vïdï maako dë nambërë.Ëzë o'dɔ ku, ako'dɔ vurë 'bëyï kpa here.2Gërïma ëdï ko'dɔ vurë 'ba vïdïmo aba ne,ako'dɔ vurë 'bëyï kpa mo aba. Ndï me'doma ëdï yeri mo ra vïdï ne akayeri 'bëyï kpa

here. 3Kö'du a'di ongɔ bi dawamati komoöndu yï, kazi bi kongɔ da kulugbu kyedremakomoyï ne. 4Hala akiya zi öndu yï, “Ï'dïma yago ngayo nenye yaga ta komo yï,”mora ëdï 'bëyï gbï kulugbu aba komo yï?5 Yï vo komo kandi nenye, ayago kulugbune dero dagba yaga ta komo yï, zi bi kongɔna laka zi yago ngayo yaga ta komo önduyï. 6 Ï'dï wa 'ba Wïrï dë zi wïhïye. U'duwa ma teme 'bëyï dë da komo wa'do 'eakalasinnï ta dɔ mo, akizannï mï yï sisisiyaga.

Oma aki'ja7 Ako'jo akï'dï zi yï, oma aki'ja, akökö,

akayëhu haloko zi yï. 8 Zë ma ti'deako'jonnï akï'dï zi zë. Zë ma ti'de omannï,aki'jannï. Zë ma akökönnï akayëhu. 9 Ëyïra ëzë wisi 'bɔmo ako'jo mangɔlɔ'bɔ, moënyï ïrï yïtö ï'dï zi mo? 10 Ëzë wisi maakoako'jo kyenze ma mo akïrï wiri kï'dï zimo. 11Vo kö'du kyënyë ko'dɔ'e, ëzë ï'dï 'ewakï'dï 'be'e zi gisi 'be'e. 'Bu 'ba komorïyëakï'dï wa ma laka ndra kyɔ zi ye. 12Wamaombaoka yï 'e ko'dɔmozi yï ne o'dɔ kpa zizë, nenye kö'du kise 'ba kö'du kï'dï 'dönëbïkö'du ëtï. 13Ödu 'e ta ha resi ma tisi ne, haresi ma kyedre ne ï'bë bi 'ba koli. Gërï makyedre ne, vïdï ma ëdï tï'bënnï ta gɔ mone zë na kayo. 14Ha lokoma ëdï tï'bë bi 'badïdïmaŋburuŋburunenje tisiwa. Vïdïmai'jannï ne, toto tisiwa.

15 Ï'dï 'e komo'e mandi laka, kazi nëbïkö'du 'ba Wïrï mambërë ne'e, ga kö'duusunnï bɔngɔ ma o'dɔ tëmï yëvu 'batïmëlë ne ta rë nnï yaga, mora mï di'di zëna tuku wölïwölï ma kyënyë. 16Akayɔlɔ'ezë tëmï wa ma zë ëdïnnï ko'dɔ mo. Kagakono ana oha dë, ana kyëlu dë. 17Mora kpahere, kaga laka ana gbï lɔgɔ laka. Morakaga ma kyënyë ana gbï lɔgɔ kyënyë.18 Kaga laka ana lɔgɔ kyënyë dë. Kagakyënyë ana lɔgɔ laka dë. 19 Kaga ma ti'deana lɔgɔ ma laka dë ne akiga akaŋo aku'dumïwa'do. 20Akayɔlɔ zë nje tara lɔgɔ 'bëzëma ana ne.

21 Anza vïdï biya ma ëdïnnï ko'jo ma,“Yere Yere,” ne akatödunnïmï damöku 'baWïrï, nje zë ma o'dɔnnï wa ma 'Bu makomorïyë omba zë zi ko'dɔ. 22 Mï kadra'ba vurë nani, vïdï ma kayo akiyannï zi mahenye, Yere, Yere, ze ra dëdï kumë kö'dudakyikyi kore aba yaga tara vïdï mï ru yï?23 Ma kaya'ba, ma kiya zi zë henye, “Mayɔlɔ 'e dë. Ï'bë'e yaga tara ma, 'e vo kö'dukyënyë ko'du ne'e.”

Matayo 7:24 7 Matayo 8:29Vo loko ko'ba'e rïyö

24 Ëzë vïdï ma owo kö'du yandi 'bamaku koro mo aba, atëdï kaa vo kö'du yɔlɔma o'ba loko ënï da ṛï'dï. 25 Ëzë mïrë a'diwini oso le, ëzë buluku aluku le akyëtï rë nïle ra loko nani alöru dë, ga kö'du o'ba humo ku da ṛï'dï. 26 Ëzë vïdï ma owo kö'duyandi 'bama ne dë koro mo aba, atëdï kaavo lumë ma o'ba loko ënï da yayi. 27Mïrëa'di wini oso, buluku aluku ra loko nanialöru ku na löru kyënyë. 28Mati Yësu indekö'du yëtï ku zi vïdï kayo nani 'e zë ku narakaga ga kö'du wa yandi 'bɔmo ne. 29 Gakö'du mo ëdï kala konda aba. Anza dë kaavo komoyandi 'ba vo kö'du kida'e.

8Yësu akɔ'jɔ vo mönyu

1Mati Yësu asi akaŋo ta da döku ne, vïdïkayo alö'bönnï gɔ mo. 2Vo mönyu maakoayi alɔdrɔ, akaŋo komo Yësu, iya henye,“Yere, ëzë omba ku akɔ'jɔ ma ŋbala.”3 Yësu iza kala nï gbɔ ise ra vere nani, iyahenye, “Momba dɔ mo ku.” Mo iya henye,“Ëdï na ŋbala.” Akɔ'jɔ yï ku, mora rakɔɔila vere nani gbɔ kandi. 4Yësu ise gɔ mo zimo, iya henye, “Ï'bë iya me'do nenye dë zivïdï maako, ï'bë zi vo karasa 'ema nyelinnïrë yï, ï'dï wakumu 'ba wa kɔ'jɔ ma Mosaï'dï kö'du mo ne, zi yada yï zi vïdïye ti'deakɔ'jɔ yï ku.”

Kyedre 'ba da vo kanya5 Yësu ödu mï Kaparanamo kyedre 'ba

vo da kanya maako 'ba Roma vo da wehelamikölö ayi ako'jo ha Yësu ga kö'du wakɔnyi. 6 Iya henye, “Yere, vo kalima 'bamaëdï rakɔɔ aba liŋɔ na keŋe na riti.” 7Yësuiya henye, “Ma tï'bë liŋɔ 'bëyï zi mokɔ'jɔ.”

8 Kyedre 'ba vo da kanya nani iya henye,“Yere, ɔ'bɔ dë zi yï tayi liŋɔ 'bama. Iyanje hë yï akakɔ'jɔ vo kalima 'bama ne, 9gakö'du mayɔlɔ kala konda 'bëyï ëdï gbï kaa'bama, mëdï kala konda 'dö vo kanya ëtïhu ma. Ëzë ma me'do zi ma kölö, miyahenye, ‘Ï'bë,’ mo ï'bë gbï. Ëzë ma me'dozi maako, miya henye, ‘Ayi,’ mo ayi gbï.Ëzë ma me'do zi vo kalima 'bama, o'dɔ wanenye mo o'dɔ gbï.”

10 Mati Yësu owo me'do 'ba vere neku, aga gbɔ rɔ mo. Mo iya zi vo gënïyeiya henye, “Tïnyö miya zi ye, mi'ja vïdïmaako dë 'de tëmï vïdï 'ba Yiserele, ma ëdïkö'du koma aba kaa vere ne. 11 Ëdï na lakamëdï kiya zi ye, ma kayo mo atayinnï tëmï

dakaŋo kapa 'ba humïrë 'dö da lërë aba zidrɔkɔ rë nnï ra Abarayama, Yisika, Yakobaëtï mï damöku 'ba Wïrï. 12Gisi 'ba Yiserelema kayo, ma akɔ'jɔ damöku ga kö'du zëaku'du zë mï bi köndu 'ba kudu ha konyoaba.” 13 Yësu aya'ba dɔ mo iya zi vo dakanya nani, iya henye ï'bë liŋɔ ako'dɔ rënï kaa wa ma oma ne. Mora vo kalima 'bada vo kanya ne akɔ'jɔ gbɔ mï kadra nani.

14 Yësu ï'bë ödu loko 'ba Petero i'ja wese'ba Petero zöyï aba o'ba rë nï ku da sora.15 Mo ise kala mo, zöyï ila mo gbɔ. Heremo ënyï gbɔ lïtu zi mo. 16 Mï da hutaganani aba, ikannï vïdï kayomaakowe ëdïnnïnökyï aba zimo. Moore dakyikyi yaga ta rëzëme'do aba. Moakɔ'jɔ vïdïma rakɔɔ abane'e ti'de. 17Mo o'dɔ here zi tëdï kaa maYesaya nëbï vo me'do 'ba Wïrï iya ne. Moiya henye, “Ma gogomakïnjë rakɔɔ yaga.”

18 Yësu ongɔ vïdï kayo ëdïnnï ku kpota rë nï mo ame'do zi vo lö'bö gënïye zizë kumu kafo föfö ma agamo. Mo ame'dogbɔ zi vo lö'bö gënï 'e zi zë kumu tï'bë kaforanga ma agamo. 19Vo komoyandi maakoayi zi mo iya henye, vo komoyandi. Bi maï'bë zi mo. Ma kusu gëyï. 20Yësu aya'ba dɔmo, iya henye, “Uhwavödö 'e ëdïnnï ogoënnï aba, ali 'e ëdïnnï loko ënnï aba. Wïsi'ba Vïdï anza dë liŋɔ aba na bi 'ba ralawo.”21Veremaako na vo lö'bö gɔmo iya henye,“Kyedre 'bama, ï'dï ma 'ba dero 'bu makusu.” 22Yësu iya zimohenye, “Usu gama,ila yöku 'e musunnï yöku ënnï.”

23 Yësu ëkyï gbɔ mï töŋbö 'dö vo lö'bögënï ëtï 24 tisi yaa buluku ënyï gbɔ alukuda föfö nani. Buluku alima ku töŋbö kɔhɔzi likɔ kaŋo. Yësu ëdï ako'do. 25 Zëï'bënnï alironnï mo, iyannï henye, “Yere,akɔnyi ze, dëdï ku kara zi koli.” 26Mo iyazi zë henye, “Ëdïye atere ga a'dï? Ëdïyekoma tisi aba.” Mo ënyï amo da bulukuwini kagba aba, mati ɔrɔnnï ne, bi gbɔliwo. 27 Zë ti'de na rakaga iyannï henye,“Vere ne, ëyï ra? Buluku 'e wini kagba abaowonnï dɔ mo.”

Vo nökyï nnï wa'do ëtï28 Mati Yësu umu da föfö ï'bë mï

dakaŋo 'ba Gadora ne, vïdï rïyömaako'e zëdakyikyi aba andɔsi dë nnï mo aba. Vïdïne'e ënyïnnï na nganga. Vïdï maako ɔ'bɔdë zi laga ta ga bi nani, dakyikyi ne'e ayazarë nnï zi Yësu. 29 Zë apinnï na kyembe,iyannï henye, “Yï Wisi 'ba Wïrï nenye, a'dira omba kazi ze ayi ku de ze kinde gba kazikadra mo tɔkɔ?”

Matayo 8:30 8 Matayo 9:2530 Wa'do kayo 'ba liŋɔ ëdïnnï wakonyo

kara ra liŋɔ da lutu. 31 Dakyikyiye ayazarë nnï zi Yësu, iyannï henye, “Ëzë ombaku kore ze, utu ze zi wa'do nani 'e.” 32Moiya zi zë, henye, “Ï'bëë.” Zë ï'bënnï ödunnïmï wa'do kayo naniye, mora wa'do naniyeënyïnnï gbɔ ti'de ataho bi lunyï 'ba föfömora aluyïnnï gbɔ ti'de mï wini. 33 Voyako wa'do nani 'e aho iyannï mï gawo.Ayadannï kö'du ma o'dɔ rë nï nani ti'de,kö'dumati o'dɔ rë nï zi kora dakyikyi ne'e.34Vïdï 'bamï gawo nani 'e olɔnnï gbɔ ti'detayi Yësu kongɔ. Zë i'jannï mo ako'jonnïhɔ mo zi mo tënyï tï'bë yaga tëmï dakaŋoënnï.

9Yësu akɔ'jɔ kora vo keŋe maako(Mk. 2:1-12; Lk. 5:17-26)

1 Here Yësu ëkyï mï töŋbö ï'bë hulëhukyëtï 'ba föfö mï gawo 'bënï. 2 Ani kya'ba vïdï maako'e ikannï zi mo kora vokeŋe akaŋo ne ëdï ako'do da sora. MatiYësu ongɔ hala kö'du koma 'bëzë ëdï, moiya zi kora keŋe ne henye, “Akyigɔ rëyï, wisi ama, kö'du kyënyë 'bëyï ila ku.”3 Mora here, kya 'ba vo komoyandi 'bavo kö'du kida'e ame'donnï na bi dë nnï,iyannï henye, “Kora nenye, ëdïme'do 'dasira kiya.” 4 Mora here, Yësu ayɔlɔ kö'dusösu 'bëzë, ne a'ba iya henye, “Kö'du a'diëdï 'e kö'du kyënyë mahere ne sösu mo?5Mavala ra zi kiya, ila yï ku ga kö'du kɔdɔkyënyë 'bëyï, kɔdɔ zi kiya henye, ‘Ënyïrïyë alasi?’ 6 Mako'dɔ tïnyö zi ye yɔlɔ,Wisi a Vïdï ëdï kyigɔ aba dakaŋo zi kö'dukyënyë kila.” Mora here, mo iya zi korakeŋe ne henye, “Ënyï rïyë, ïnjë sora 'bëyïne, ï'bë liŋɔ!” 7 Kora ne ënyï rïyë ï'bëgbɔ liŋɔ. 8Mati vïdï kayo ongɔnnï ne, zëna tere Wïrï yeto aba ga kö'du kyigɔ kaamahere ne kï'dï mo zi vïdï.

Yësu akɔ'jɔ Matayo(Mk. 2:13-17; Lk. 5:27-32)

9 Here Yësu ila bi nani, ma mo ï'bëdagba, mo ongɔ kora vo 'be'bele kö'duru mo Matayo, ëdï alima bi 'ba 'be'belekö'du, mo iya zi mo henye, “Alö'bö gama.”Matayo ënyï alö'bö gbɔ gɔ mo. 10 MatiYësu ëdï wakonyo mï liŋɔ a Matayo, vo'be'bele kö'du kyɔ, a'ba kya 'ba vo kö'dukyënyë ko'dɔ'e ayi onyonnï wa Yësu abaa'ba, vo lö'bö 'bɔmo'e ëtï da tarabiza kölö.11Kya 'ba Farasiye ongɔnnï kö'du ne here,ako'jonnï ha vo lö'bö 'bɔmo'e, “Kö'du a'di

vo komoyandi 'be'e ëdïnnï wakonyo vïdïmahere ne ëtï? 12 Yësu owo kö'du 'bëzëne, aya'ba dɔ mo iya henye, vïdï ma rë zëna laka kazi kɔɔ, ï'bënnï dë zi vo ɔwɔ, njezë ma na rakɔɔ. 13 Ï'bë oma'e mï kö'duya'bamakö'du yöru iya ne.” Ëdï kö'du lakama momba, ra anza ngötu kumu. Mayi dëkö'du vïdï laka'e, mayi ga kö'du vïdï 'bakö'du kyënyë'e.

Kö'du kɔ'jɔ kö'du 'ba hakoro(Mk. 2:18-22; Lk. 5:33-39)

14 Here vo lö'bö 'ba Yowani Bapatisiayinnï zi Yësu, ako'jonnï kö'du iyannïhenye, “Kö'du a'di ze Farasi ëtï, dëdï he zekoro mora vo lö'bö 'bëyïye, oro hë nnï dëgɔ mo?” 15 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye,omba 'be'e yingɔ ma ëdïnnï mï kyërë 'baoze, zi tëdï na rasösu ëzë 'bïyësï ëdï zë ëtï?Anza here dë. Here kadra mo akatɔkɔ,ëzë omba ku 'bïyësï koba 'de kazi zë moraatehennï 'da hë nnï koro. 16 “Vïdï maakouru bɔngɔ ma kyïyï dë zi kɔ'jɔ bɔngɔma kɔɔ, ga kö'du bɔngɔ ma kyïyï ako'dɔwogo kyedre mï bɔngɔ ne. 17 Vïdï maakoope a'ji ma kyïyï dë mï lɔsɔ wana makɔɔ,ga kö'du lɔsɔ wana akiha a'ji akalödï yaga,mora lɔsɔ wana ne akayaŋa rë nï. Here a'jimakyïyï mope gbï mï lɔsɔ wana makyïyïa'ba 'dö rïyö atëdïnnï na laka.”

Wu'jë 'ba kyedre 'ba Yuda'e nnïmbaramaise ra bɔngɔ 'ba Yësu

(Mk. 5:21-43; Lk. 8:40-56)18 Mati Yësu ëdï kö'du nenye kiya, vïdï

mï turu 'ba Yuda'e ayi zimo alɔmvɔ akaŋokomo mo iya henye, “Wu'jë 'bama oli kuyaanya ayi ï'dï kala yï dɔ mo zi mo tëdï nadïdï.” 19 Yësu ënyï rïyë alö'bö gbɔ gɔ momora vo lö'bö 'bɔmo'e ï'bënnï gbɔmoaba.20 Mbara maako ëdï na riti, kö'du yamaëdï taho ta rɔ mo kɔɔ 'butë dɔmorïyö,ayi ta kafo Yësu ise da ha bɔngɔ 'bɔmogbɔ. 21Mo iya na bi dënï henye, “Ëzë misegbï le nje ra 'bɔngɔ ɔmo, akakɔ'jɔ ma.”22Yësu opi rë nï ongɔ mo, iya henye, “Ëdïna kyigɔ wu'jë ama! Koma 'bëyï akɔ'jɔyï ku.” Tëmï kadra ne mbara ne akɔ'jɔrë nï gbɔ na laka. 23 Mati Yësu ödu mïloko 'ba turu kyedre ne, mo i'ja vïdï kayoëdïnnï kyëzu 'ba da koli kome. 24 Mo iyazi zë henye, “Vïdï biya asiye yaga. Wu'jëtisi ne oli dë mo ëdï nje ako'do!” Here zëbiya ogonnïmo gbɔ. 25Kandima ti ore vïdïne'e ku yaga, Yësu ï'bë mï loko ma yökuwu'jë dɔ mo ne, ïrï kala mo mo ënyï gbɔ

Matayo 9:26 9 Matayo 10:21rïyë. 26Kö'du yöyö ne apere rë nï biya tëmïdakaŋo nani.

Yësu akɔ'jɔ vo komoköndu rïyö27 Yësu ila bi nani ëdï ku atï'bë, vo

komoköndu rïyö ayetonnï lö'bö ga ndïmo. Zë agbögbönnï hë nnï, iyannï henye,ï'dï mïyï mëyï re ze, “Asösu kö'du ze,Wisi 'ba Dawidi!” 28 Mati Yësu ödu loko,vo komoköndu rïyö ne ayinnï zi mo, moako'jo hë zë iya henye, “Oma'e ku zimatɔ'bɔ 'e kɔ'jɔ?” Zë aya'bannï dame'do,iyannï henye, “Ɔɔ Yere.” 29Yësu ise komozë, iya henye, “Mo'dɔ rë nï kaa ma oma'e”30 komo zë ayëhu rë nï gbɔ. Yësu ise gɔmo zi zë iya henye, “Ayada'e kö'du nenyedë zi vïdï maako!” 31Mora zë ï'bë a yëlënnïkö'du ne ta ga bi nani ti'de.

Yësu akɔ'jɔ kora ma ɔ'bɔ dë zi me'do32 Mati vïdï kora ne'e ëdïnnï atï'bë, kya,

vïdï maako'e ikannï kora maako zi Yësu,mo ɔ'bɔ dë zi me'do ga kö'du mo ëdïdakyikyi aba. 33 Mora kandi ma ti oredakyikyi ku yaga, kora ne ayeto me'domora vïdï biya na rakaga. Zë iyannï henye“Gba dongɔ kö'du ma hee ne dë mï Yis-erele.” 34Mora Farasiye iyannï henye, “Neyere 'ba dakyikyiye ra ï'dï kyigɔ ne zi Yësuzi dakyikyiye kore yaga.”

Yësu asösu rë nï ga kö'du vïdï35 Yësu ënyï ï'bë biya lasi aba tëmï

gawo daliŋɔ aba. Mo ayandi kö'du mï bi'ba mötu'e, kö'du yöyö laka 'ba damöku'ba Wïrï yëtï aba, mora akɔ'jɔ vïdï kayodakyïnë 'ba kɔɔ aba. 36 Mati mo ongɔvïdï kayo, di'di mo oso kyɔ kö'du sösu abaga kö'du zë na kö'du sösu, wakɔnyi kpaanza dë kaa tïmëlë kazi vo yako. 37 Heremo iya zi vo lö'bö 'bënnïye henye, “Wa mïyaka ëdï kyɔ, mora vo lɔɔ ko'dɔ'e ayonnïdë. 38 Amötu zi vo kyeti yaka nenye, momutu yaga vo lɔɔ'e zi wa 'bɔmo totomo tayaka.”

10Vo Lïtu 'butë dɔmorïyö(Mk. 3:13-19; Lk. 6:12-16)

1 Yësu akɔ'jɔ vo lö'bö 'butë dɔmorïyö'bënïye bi kölö ï'dï kyigɔ zi zë koredakyikyi yaga, zi kɔ'jɔ kɔɔ rakɔɔ aba biya.2 Nenye'e ru 'ba vo lïtu, butë dɔmorïyöne'e ma dagba Simona (ma ako'jo Pe-tero) öndu mo: Anderiya, Yemisi öndu nïYowani aba, gisi 'ba Zebedeyo. 3 Pilipo,Baratolomoya, Toma, Matayo, vo 'be'bele

kö'du, Yemisi wisi 'ba Alipayo Tadöyösu,4 Simona vo dakaŋo 'ba Kanana zë YudasiSikereto ma asösu Yësu aba.

Lɔɔ 'ba vo lö'bö 'butë dɔmorïyö(Mk. 6:7-13; Lk. 9:1-6)

5 Vïdï kora 'butë dɔmorïyö ne'e, Yësuutu zë kö'du kira nenye aba. “Ï'bë'e dë mïdakaŋo 'ba vo leze'e mandere mï gawo 'baSamarona'e. 6Omba zi ye tï'bë zi tïmëlë 'baYiserele ma ölu. 7 Ï'bë'e ayëtïye, ‘Damöku'ba Wïrï ëdï ku kara.’ 8 Akɔ'jɔ'e vo kɔɔ,ayɔmɔ'e yöku löhu na dïdï, akɔ'jɔ'e zëma na riti kɔɔ mönyu aba, ore'e dakyikyiyaga. I'ja'e kazi ma na mbiya, here ï'dïyekpa zi zë na mbiya. 9 Ïnjë'e dahabo ako dë,kɔhi mandere meŋe kɔhi mï bɔngɔ re 'e.10 Ïnjë'e aŋboro 'ba wa lenze dë ta bi tï'bë'be'e, oba'e nje bɔngɔ kamoka ma ëdïyeakusu ne. Oba'e mɔvɔ 'ba lasi dë, vo lɔɔ'eakï'dï zi zë wa ma zë ombannï.”

11 “Ëzë ayiye mï gawo, ï'bë'e bi komakö'du vïdï ma akïrïye kala kyedre aba,alima'e mo aba le zi ye bi nani kila. 12 Ëzëï'bë'e mï liŋɔ iya'e henye, ‘Rakyëyï mëdïëtï.’ 13 Ëzë vïdï mï liŋɔ nani ïrïye kala kye-dre aba, ï'dïye wa mëtë 'be'e 'ba rakyëyïmalima, ëzë zë ïrïnnï 'e dë kïrï kala kyedreaba, oba'e wamëtë'e hulëhu. 14Ëzë kya 'baliŋɔ mandere gawo omba dë bi 'e kïrï kalakyedre abamandere kö'du 'be'e kowo, ila'ebi nani akyitɔ'e turufu 'de ta ndïye zi mona lömu rë zë. 15 Mayada zi ye tïnyö, mïkadra 'ba vurë aba atëdï na kyënyë ndrakö'du gawo nani ta da gawo 'ba Sɔdɔmo,Gɔmora aba.”

Yësu ame'do kö'du 'ba riti(Mk. 13:9-13; Lk. 21:12-17)

16 “Owo'e te, mëdï 'e kutu yaga kaatïmëlë mï kutë wölïwölï. Here ëdïye ŋbalakaa wiriye. Mora ëdïye kpa kaa atu'buo'dɔnnï kö'du kyënyë dë. 17 Ongɔ'e re'e laka, ga kö'du vïdï maako atëdïnnï anizë akïrï nï 'e akika bi 'ba vurë mora zëaku'bönnï 'e mï bi 'ba mötu'e. 18 Kö'duma, akika 'e bi 'ba vurë komo vo dakaŋoyere ëtï, zi kö'du yöyö laka ne yada zi zëzi vo leze'e. 19 Ëzë ikannï 'e bi 'ba vurë,asösu'e dë a'di ra atï'bë'e zi kiya, manderehala akonyo'e. Mï kadra nani mo ɔkɔ ku,akï'dï zi ye a'di akiya'e. 20 Ga kö'du me'domaakame'do 'e atanza dë 'be'e, zë atayinnïkazi Lawo Kölö Laka 'ba 'bu'e akame'dokpuru kazi 'e.”

21 “Ɔndu'e atënyïnnï akpa da öndu'ezë kï'dï zi kofo. 'Bu'e atënyïnnï akpa da

Matayo 10:22 10 Matayo 11:12gisisi 'bënnïye zë kï'dï zi kofo. Gisisiyeako'dɔnnï wehe akpa vo ko'jo zë aba akutuzë zi kofo. 22 Vïdï biya akiyïye ga kö'duma. Mora vïdï ma nduwë na kyigɔ le mïndundu mo, akayɔmɔ mo. 23 Ëzë o'dɔ'ena kyënyë mï gawo maako, aho'e mï gawoma agamo. Ma yada zi ye tïnyö, inde'e lɔɔne'e mï gawo biya 'ba Yiserele ne dë, gbakazi Wisi a Vïdï tɔkɔ. 24 Vo kö'du ko'joanza kyedre ta da vo komoyandi 'bënï. Voyasa anza kyedre ta da vo kyedre 'bënï.25 Here vo kö'du ko'jo mo'bɔ zi tëdï kaavo komoyandi 'bënï, vo lö'bö kaa vo kyedre'bënï. Ëzë vo da dakota ako'jo Belezobulu,vo dakota 'ba liŋɔ'e ako'jo ru kyënyë aba.”

Atere ëyï(Lk. 12:2-7)

26 “Here ere'e vïdï dë. Yaanya aba, wama ayöfu dɔmo, akayëhu, kö'du koho biyaako'dɔ na yɔlɔ. 27 Wa mati mëdï ayadazi ye mï mandölu, akayada'e mï bikanyikyedre, wayawaya 'be'e akame'do ta datɔlɔ 'ba loko. 28 Ere'e dë kazi vïdï maëdïnnï ida ra kofo, ofonnï lawo dë. Ere'eWïrï ma akatɔ'bɔ yaŋa 'dö ida ra lawoaba mï wa'do gehena. 29 Nje tarifa kölöakatɔ'bɔ silɔ kogo rïyö. Here silɔ ma kölöalëpï dë akaŋo kazi da kö'du komba 'ba'bu'e. 30Ga kö'du yëvu biyama de 'e ne, ëdïakiti. 31Here ere'e dë ëdïye na laka ndra tada silɔ kayo.”

Kö'du kyënyë yasi Yësu komba dë aba(Lk. 12:8-9)

32 “Here kö'du zëma iyannïmï vïdï kayozë 'bama, mako'dɔ kpa here komo 'bu makomorïyë. 33 Mora here, ëzë vïdï maakoomba ma dë ta komo vïdï kayo, ma kombamo kpa dë ta komo 'bu ma komorïyë.”

Anza rakyëyï ra dë wa ne kulu ra(Lk. 12:51-53; 14:26-27)

34 “Asösu'e dë henye ere, mayi zi rakyëyïra kikamï damöku. 'E'e, mayi dë zi rakyëyïra kika, kulu ra. 35 Mayi zi gisi kora'etënyïnnï wehe aba da 'bu nnï, gisi mïnzö'etënyïnnï wehe aba da ma nnï, mbara kozeatënyïnnï wehe aba da wese nnï. 36 Vowehe kyënyë 'be'e, atëdï akpa vïdï 'badakota 'be'e.

37 “Zë ma o'dɔnnï lɔvɔ 'bu nnï, man-dere ma nnï ndra ta da ma, ɔ'bɔnnï dëzi tëdï na vo lö'bö 'bama. Zë ma o'dɔnnïlɔvɔ gisi kora 'bënnï, mandere wisi wu'jëɔ'bɔnnï dë zi tëdï na vo lö'bö 'bama. 38 Zëma ïnjënnï taka 'bënnï dë rïyë zi lö'bö ga

ndï ma, ɔ'bɔnnï dë zi tëdï na vo lö'bö'bama. 39Zëma o'dɔnnï lɔvɔ dïdïnnï ndrata da lɔvɔma, akayölunnï. Zëma ayölunnïdïdïnnï ga kö'du ma, aki'jannï dïdï löhu.”

Biriti(Mk. 9:41)

40 “Vïdï ma ïrïye kala kyedre aba ïrï nema ra, mora vïdïma ïrïma kala kyedre aba,ïrï ne vïdï ma utuma ne. 41Vïdïma ïrï nëbïkala kyedre aba ga kö'dumo nëbï, aki'jamïwakinye 'ba biriti 'ba nëbï. Vïdï ma ïrï vïdïma laka kala kyedre aba ga kö'du mo nalaka, aki'ja mï wa yanya 'ba biriti 'ba vïdïlaka. 42 Ëzë vïdï ma ï'dï gbï le nje sikɔ 'bawini kyëyï, zi vïdï ma kölö 'ba ga ndï ma,vïdï nani aki'ja biriti rë nï.”

11Vo lïtu'e kazi Yowani Bapatisi(Lk. 7:18-35)

1 Mati Yësu inde kö'du nenye'e yada mozi vo lö'bö 'bënï 'butë dɔmorïyö ne'e, moila bi nani ï'bë kö'du yandi yëtï aba mïgawo 'ba Galilaya'e. 2Mati Yowani Bapatisiowo mï kamba, kö'du Korisitɔ ëdï ako'dɔne, mo utu kya 'ba vo lö'bö 'bënïye zimo. 3 Zë ako'jonnï ha Yësu iyannï henye,“Ayada zi ze, yï ra kora ma omba tayi kɔdɔdida ze bi vïdï maako?” 4 Yësu aya'bada me'do iya henye, “Ï'bë'e a'ba'e hulëhuayada'e zi Yowani kö'du ma ëdï akowo'ekongɔ mo aba. 5Vo komoköndu atɔ'bɔ bikongɔ, vo keŋe atɔ'bɔ lasi, zë ma ëdïnnïna riti kazi kɔɔ mönyu o'dɔ zë ŋbala,vo mbilikïsï owo kö'du, yöku vïdï ënyïnnïlöhu na dïdï, kö'du yöyö laka ëdï yëti mo zivo leriye. 6 Rakyenyi ëdï zi zë ma anza nnïdë dajijï aba ga kö'du ma.”

7 Mati vo lö'bö a Yowani ëdï atï'bënnï,Yësu ame'do kö'du mo zi vïdï kayo: “Matiï'bë'e yaga zi Yowani mï da lïpï, a'di raomba'e zi kongɔ? Rakïdë 'ba mbili lomamï buluku? 8 A'di ra ï'bë'e yaga zi kongɔ?Vïdï kora usu rë nïmï bɔngɔ laka? Vïdïmausu rë nnï kaamahere ne alimannïmï lokokyedre a yere. 9Ayada'e zi ma a'di ra ï'bë'eyaga zi kongɔ? Nëbï ra? Ɔɔ ongɔ'e ndrata da nëbï. 10Here kö'du yöru ra iya kö'duga kö'du mo, ‘Ma kutu vo lö'bö ama dagbakomo yï zi gërï yëhu zi bi yï.’ 11 Ma yadazi ye tïnyö, Yowani Bapatisi ëdï kyedreta da vïdï maako, mo maako ma tisiwamï damöku 'ba Wïrï kyedre ta da Yowani.12Mï kadrama Yowani Bapatisi ayëtï kö'du'bënï le mï ko'do nenye damöku 'ba Wïrï

Matayo 11:13 11 Matayo 12:12ëdï tövu kyedre kyigɔ aba. Kora vowehe ko'dɔ'e ï'dï rë nnï zi kuru mo nagbörökötö. 13Here le mï kadra 'ba Yowaninëbïye biya kö'du kï'dï 'ba Mosa ame'dokö'du 'ba damöku. 14 Ëzë omba'e zi komamï kö'du kise 'bëzë, Yowani mo Eliya, makö'du tayi 'bɔmo ayëtï. 15 Owo'e kö'du neëzë ëdïye mbili aba!”

16 “Yaanya aba, kaa a'dima kiya ga kö'duvïdï ma ëdïnnï mï ko'do ma ndenye ne?Zë kaa gisisi ma ëdïnnï alima mï bi 'bawakogo. Gbɔngɔ ma kölö akagbögbö hënnï zi maako'e akiya.17 ‘Henye, dɔlɔ kudï 'ba rakoze zi ye,mora ɔlɔ'e dë.Daya'bi ze ngala 'ba dakoli,mora udu'e dë.’18 Mati Yowani ayi, mo oro hë nï uwë a'jidë vïdï biya iyannï henye, ‘Mo ëdï dakyikyiaba.’ 19Mati Wisi a Vïdï ayi, mo onyo wa,uwë a'ji. Mora vïdï iyannï henye, ongɔ'ebi te da kora ne. Mo onyo wa takanyi. Uwëa'ji kpa takanyi mo aboka 'ba vo 'be'belekö'du'e vo kö'du kyënyë ko'dɔ'e ëtï. Morakö'du yɔlɔ a Wïrï ëdï na yada zi tëdï tïnyötëmï wa ma o'dɔ rë nï.”

Vïdï 'ba gawo naniye owonnï kö'du dë(Lk. 10:13-15)

20 Vïdï ma mï gawo ma Yësu o'dɔ kö'duko'do kyedre ënï mï zë ne, 'de otɔ dënnï dë tëmï kö'du kyënyë 'bënnï, here moiya zë na kyënyë. 21 “Atëdï zi ye kyënyëKorɔzini! Atëdï zi ye kyënyë Beteseyida!Ëzë kö'du ko'do ma o'dɔ mï ye ne o'dɔ mïTiyere, Sidoni aba kani vïdï nani usunnïbɔngɔ 'ba lubë ku rë nnï zi yada henyeere zë otɔnnï dë nnï ku tëmï kö'du kyënyë'bënnï. 22Mayada zi ye henye,mï ko'do 'bavurë aba, Wïrï akila vïdï 'ba Tiyere, Sidoniaba tada'e. 23 Yï Kaparanamo! Omba'e zire 'e kïnjë komorïyë? Aku'du'e akaŋo mïwa'do 'ba gehena. Ëzë kö'du ko'doma o'dɔmïyenemo'dɔmïSɔdɔmo, atëdï zɔ kadrandenye aba. 24Akatɔ'bɔ yɔlɔ'e henye, mïko'do 'ba vurë aba Wïrï rasösu ndra kö'duSɔdɔmo tada'e!”

Ayiye zi ma zi lawo(Lk. 10:21-22)

25 Mï kadra nani Yësu iya henye, “'BuYere 'ba komorïyë dakaŋo aba! Mo'dɔöwö'dï zi yï ga kö'du zi vo kazi kö'duyɔlɔ'e, wa ma oho kazi vo kö'du yɔlɔ'evo yandi ëtï ayada ku zi gisisiye. 26 Ɔɔ,'bu, nenye hala wa ma omba kani zi rë nïko'dɔ. 27 'Bu ma ï'dï wa ku biya zi ma. Vïdï

maako ayɔlɔ Wisi dë nje 'Bu. Vïdï maakoayɔlɔ 'bu dë njeWisi, zëmaWisi inzi zi nnïyada.”

28 “Ayiye zi ma 'e biya ma na riti kaziwayeto kïnjë makï'dïye alawo. 29 O'dɔ 'elɔɔ 'bama, ayandi 'e kazi ma, ga kö'duma vo watɔwɔ raya'ba aba. Here aki'ja'eralawo. 30 Lɔɔ 'bama ayeto dë. Kïnjë mona pëlë.”

12Kö'du ko'jo ga kö'du ko'do 'ba ralawo(Mk. 2:23-28; Lk. 6:1-5)

1 Anza na kɔwɔ ta gɔ mo, Yësu ëdï gbɔtï'bë kpuru tëmï yaka 'ba nyenyo mï ko'do'ba ralawo aba. Vo lö'bö 'bɔmo'e gbɔ nao'bo, here ayetonnï da mbili nyenyo koweï'jö mo konyo. 2Mati Farasi ongɔnnï kö'dune here, zë iyannï zi Yësu henye, “Ongɔte, anza na laka mï kö'du kï'dï 'beze zi volö'bö 'bëyïye kö'du mahere ne, ko'dɔ mïko'do 'ba ralawo!” 3 Yësu aya'ba da me'doiya henye, “Ako'jo'e kö'du ma Dawidi o'dɔmï kadra nani ma mo vïdï 'bënï ëtï na o'bone dë? 4 Mo ï'bë ödu mï loko 'ba Wïrï,mo nnï vïdï 'bënï ëtï onyonnï mangɔlɔ'bɔkoro ma ï'dï zi Wïrï, ëdï le mï kö'du kï'dïanza dë zi zë konyo mo, nje vo karasa raakila zi konyo mo. 5 Kɔdɔ ako'jo'e dë mïkö'du kï'dï 'ba Mosa iya henye, tëmï ko'do'ba ralawo biya vo kö'du yëtï mï yëkëlu'ba Wïrï zë oronnï ko'do 'ba ralawo dë,here zë anza nnï dë na lïtë? 6 Ma yadazi ye henye, wa maako ëdï kinye kyedreta da yëkëlu. 7 Ködu yöru iya henye,momba ngötu kumu dë, momba 'e zi tëdïnamïkuku. Ëzë ayɔlɔ'emï kö'dunenye ku,ɔ'bɔ'e dë zi vurë kikye ra vïdï ma o'dɔnnïkö'du kyënyë ako dë. 8Wisi a Vïdï Yere 'bako'do 'ba ralawo ra.”

Kora vo kala keŋe(Mk. 3:1-6; Lk. 6:6-11)

9 Yësu ila bi nani ënyï ï'bë bi 'ba mötu.10 Kora maako ëdï ani na vo kala keŋe.Kya 'ba vïdïmaako'e ëdïnnï ani ombannï ziYësu susu ga kö'du kyënyë ko'dɔ ako'jonnïhɔ mo iyannï henye, “Ëdï na kyënyë mïkö'du ki'di 'beze zi vïdï kɔ'jɔ mï ko'do'ba ralawo?” 11 Yësu aya'ba da me'do iyahenye, “A'di, ëzë vïdï ma kölö tëmï 'e ëdïtïmëlë aba alëpï mï wogo yöndu mï ko'do'ba ralawo, akasösu kö'du mo dë zi kotɔmo yaga? 12 Vïdï köndu ra laka ndra tada tïmëlë! Here ne, kö'du kï'dï 'beze ilaze zi vïdï maako kɔnyi mï ko'do 'ba ralawo

Matayo 12:13 12 Matayo 12:42aba.” 13 Here mo iya zi kora 'ba kala keŋene henye, “Iza ga kala yï yaga.” Mo izagɔ mo yaga, gbɔ na laka löhu kaa agamone. 14 Here Farasiye ï'bënnï o'dɔnnï malazi Yësu kofo.

Vo lïtu kinzi a Wïrï ra Yësu?15 Mati Yësu owo kö'du mala rë nï ne,

mo ï'bë 'de ta bi nani, mora vïdï kayoalö'bönnï gbɔ ga ndï mo aba. Mo akɔ'jɔvïdï ma zë na rakɔɔ ne'e biya, 16 mo isegɔ mo zi zë iya henye, mayadannï kö'dunï dë zi vïdï maako'e. 17Mo o'dɔ here zi rënï ko'dɔ kaa kö'du ma nëbï Yisaya ayi kutïnyö.18 “Kinye ëdï vo lö'bö ama ma minzi.Mo ma mo'dɔ lɔvɔ mo.Kö'du mo, ma na rakyenyi.Ma kutu Lawo Kölö Laka ama dɔ mo,mo akayöyö kö'du vurë ama zi vïdï.19 Mo awasa mandere ha gbögbö dëmandere me'do na gu ŋberere da gëri.20 Mo owe loma ma ïdë rë nï ku ne dë,mandere yölu lamba ma omba ku kara

tɔrɔ kazi lëru.Mo atëdï nduwë, le mo ako'dɔ vurë ma

laka 'ba kpilïrï.21 Tu'dë biya akï'dï kö'du sösu 'bënnï mï

mo.”Yësu Belezobulu aba(Mk. 3:20-30; Lk. 11:14-23)

22 Here kya 'ba vïdï maako'e ikannï koravo komoköndu maako zi Yësu, ɔ'bɔ dë zime'do ga kö'du mo ëdï dakyikyi aba. Yësuakɔ'jɔ kora ne, here mo ɔ'bɔ zi me'do bikongɔ aba. 23 Vïdï biya na rakaga tëmïkö'duma Yësu o'dɔ ne. Zë ako'jonnï kö'duiyannï henye, “Mo atëdï Wisi 'ba Dawidira?”

24 Mati Farasiye owonnï kö'du ne,aya'bannï dɔ mo iyannï henye, “Mo oredakyikyi ne'e yaga, ga kö'du vo dë zëBelezobulu ra, ï'dï kyigɔ ne zi mo zi ko'dɔhere.” 25 Yësu ayɔlɔ kö'du ma zë ëdïnnïasösu, mo iya zi zë henye, “Dakaŋo mainye rë nï na gbɔngo gbɔngo wehe ko'dɔoka ani aba, alima na konda dë. Gawomaako, mandere dakota ma inye rë nï nagbɔngo gbɔngo wehe ko'dɔ oka maakoaba akalëpï. 26 Here ëzë gbɔngo ma kölöëdï wehe ko'dɔ oka nï vere abamï damökua Satani, nenye kö'du ya'ba aba henye,inye rë nï ku nzɔ na gbɔngo gbɔngo kandiapere rë nï. 27 Iya'e henye,mo ore dakyikyiyaga kyigɔ 'ba Belezobulu aba, mora ëyïra ï'dï zi vo ga ndï yïye kyigɔ ne zi zë kore

yaga? Zë atëdï na vo vurë 'bë 'e. 28 Ëzëmora dakyikyi kyigɔ 'ba Lawo 'ba Wïrï,here damöku a Wïrï ayi ku de 'e.”

29 “Vïdï maako ɔ'bɔ dë tödu mï loko 'bakora ma na kyigɔ zi wasisi ɔmo koba, njeëzë mo ida kora kyigɔ ne dagba atehe 'daloko ɔmo kolɔ.”

30 “Vïdï ma anza dë 'bama, mo ëdï tïnyökö'du aba ra ma. Vïdï ma akɔnyi ma dëzi toto, ëdï tïnyö pere mo. 31 Ma yada ziye henye, atɔ'bɔ vïdï kila ga kö'du kyënyëmati o'dɔnnï, kö'du kyënyë kiya aba, moravïdï mati iya kö'du kyënyë ra Lawo KölöLaka, ila mo dë. 32 Vïdï mati iya kö'dukyënyë ra Wisi a Vïdï akila mo, vïdï matiiya kö'du kyënyë ra Lawo Kölö Laka ila modë yaanya aba ŋburu.”

Kaga lɔgɔ nï aba(Lk. 6:43-45)

33 “Zi tëdï lɔgɔ laka aba ëdï kaga malaka aba. Ëzë ëdï kaga ma kyënyë abaatëdï lɔgɔ ma kyënyë aba. Kaga akayɔlɔtara dakyïnë 'ba lɔgɔ ma ana. 34 'E wirine'e, hala akiya'e kö'du ma laka, mora 'eSatani? Ha akiya wa ma ëdï. Ndɔ mï didimo aba. 35 Vïdï ma laka akɔdɔ gbï wama laka ga kö'du laka ënï, vïdï ma kyënyëakɔdɔ gbï kö'du kyënyë ga kö'du kyënyëënï. 36 Ayɔlɔ'e henye kadra 'ba vurë aba,vïdï biya na kölö kölö akayëtï kö'du kyënyëma mo iya. 37Me'do hë yï ra, akpa ako'dɔvurë mo aba rë yï, zi yɔlɔ yï vo kö'du lakakɔdɔ vo kö'du kyënyë.”

Kö'du ko'jo ga kö'du ko'do(Mk. 8:11-12; Lk. 11:29-32)

38 Here kya 'ba vo komoyandi 'ba kö'dukï'dï maako'e, kya 'ba Farasi maako'e ëtï,ame'donnï rïyë iyannï henye, “Vo ko-moyandi, domba zi yï kongɔ ta bi kö'duko'do ko'dɔ.” 39 Mo aya'ba dɔ mo zi zëiya henye, “Hala vïdï kyënyë 'ba kazi wiriëdïnnï kadra ndenye aba. Ako'jo'e ha maga kö'du ko'do? 'E'e! Kö'du ko'do maakayada zi ye atëdï nje kö'du ko'do 'ba nëbïYona. 40Tëmï gërï kölö ne Yona o'do kadrawota yɔndɔ aba mï kyenze, here Wisi aVïdï ako'do kadra wota yɔndɔ aba mï hukaŋo yöndu ne. 41 Mï ko'do 'ba vurë aba,vïdï 'ba Nïnëwë atënyïnnï rïyë akasusunnï'e ga kö'du zë otɔnnï dë nnï ku tëmï kö'dukyënyë 'bënnï, ma owonnï kö'du yëtï 'baYona ne. Ma yada zi ye, wa kyedre maakoëdï kinye ta da Yona. 42 Mï ko'do 'bavurë aba yere mbara 'ba daliŋɔ 'ba Sebaatënyï rïyë 'e susu ga kö'du mo ï'bë tëmï

Matayo 12:43 13 Matayo 13:22gërï ne biya tëmï kaŋo 'bënï kö'du me'doyɔlɔ yandi 'ba yere Solomono kowo. Miyazi ye henye, wa ëdï kinye kyedre ta daSolomono!”

Ta'ba 'ba dakyikyi(Lk. 11: 24-26)

43 “Ëzë dakyikyi asi ku yaga tara vïdï,ï'bë lasi aba dakaŋo maako bi lawo koma.Ëzë i'ja dë, 44 akiya na bi dënï henye, ‘Mata'ba hulëhu liŋɔ ama ma mila ne.’ Hereï'bë hulëhu i'ja loko na mbiya, ŋbala nalaka. 45Here ënyï ï'bë yaga ika aboka nïyemadɔmorïyö dakyikyi maako'e na kyënyëta da nï, zë ayinnï alimannï gbɔ ani. Ëzëinde rë nï ku, vïdï nani ëdïmï riti kyënyë tada ma dagba. Nenye ëdï kö'du ma ako'dɔrë nï zi vïdï ma kyënyë'e mï ko'do nenye.”

Ma 'ba Yësu öndu mo ëtï(Mk. 3:31-35; Lk. 8:19-21)

46 Mati Yësu ëdï gba ame'do zi vïdïkayo, ma mo öndu mo ëtï ɔkɔnnï gbɔ. Zëɔrɔnnï yaga kö'du ko'jo zi me'donnï zi mo.47 Here vïdï maako tëmï vïdï naniye iya zimo henye, “Ongɔ te ma yi, öndu yï ëtïëdïnnï atɔrɔ yaga, ombannï zi me'do ziyï.” 48 Yësu aya'ba da me'do iya henye,“Ëyï 'bënï ma ma? Ëyïye ra öndu ma'e?”49 Mo ënyï ayada bi da vo lö'bö 'bënïye,iya henye, “Ongɔ te! Kinye ma ma önduma ëtï. 50 Vïdï ma o'dɔ wa ma 'bu makomorïyë omba mo zi ko'dɔ mo ne, mo rana öndu ma, ëmï ma ma ma.”

13Mala 'ba vo kofo kïlï(Mk. 4:1-9; Lk. 8:4-8)

1 Mï ko'do kölö, Yësu ila liŋɔ ënyï ï'bëda götï 'ba föfö alima gbɔ akaŋo. 2 Vïdïkayo ma atoto rë nnï kpo ta rɔ mo gbɔkyɔ, mo ëkyï mï töŋbö alima gbɔ mï mo,vïdï kayo ɔrɔ 'bënnï yaga da götï. 3 Moalima kö'du yëtï zi zë kyɔ tëmï mala. Yësuiya henye, “Kadra maako aba kora maakoï'bë kofo kïlï. 4 Mati mo ïlï kofo mï yaka,kya mo alëpï da gërï, ali ayi onyonnï 'de.5 Kya mo alëpï mï kaŋo ma ṛï'dï, kaŋo malaka nje tisiwa aba, kandi kofo ne ötu gakö'du kaŋo ne alo dë. 6 Mati kadra eseo'bɔ wevoma luru ne'e, ga kö'du ngara'daödu dë gbo na laka, kandi wevo ne'e akyïtugbɔ. 7Kya 'ba kofo alëpï mï kutë kono, övumora ofo wevo mo. 8 Kya 'ba kofo alëpïmï kaŋo ma laka wevo mo ana ï'jö, kyamo lamikölö, agamo'e 'butëmodaka, moraaga mo'e 'butëwota.” 9 Yësu inde kö'du

'bënï iya henye, “Owo'e kö'du ne, ëzë ëdï'e mbiliye aba!”

Mï ï'jö 'ba mala ne(Mk. 4:10-12, Lk. 8:9-10)

10 Vo lö'bö'e ayinnï zi Yësu ako'jonnï hɔmo iya henye, “Kö'du a'di ëdï 'bëyï ame'dozi vïdï tëmï mala?” 11 Yësu ënyï aya'ba dɔmo iya henye, “Kö'du koho 'ba damöku 'baWïrï ï'dï ku zi ye, anza dë zi zë. 12 Morahere, vïdïmawaaba akï'dï zimondra, heremo atëdï mo aba kyɔ ta da ma ëdï. Moravïdïmati anzawa aba dë, akoba 'de kazimogbï le ma tisi ma mo ëdï mo aba ne. 13Mïkö'du ma mëdï ame'do zi zë tëmï mala ëdïhenye,‘Zë ongɔnnï bi mora ï'jannï dë,zë o'je mbili nnï.Mora owonnï mandere ayɔlɔnnï dë.’14 Kö'du kumë 'ba Yisaya ga kö'du 'bëzë nehenye,‘Vïdï nenye'e akowonnï nje na kowomora ödu dë, dë zë.Zë akongɔnnï bi akongɔmora 'de ï'jannï dë.15 Dïdï vïdï nenye'e na kyigo.Mbili vïdï nenye'e yaanya aba na kïsï.Zë ombannï dë zi kö'du tïnyö kongɔ.Ëzë mbili zë anza dë na kisi,zë akongɔnnï komo nnï aba,akayɔlɔnnï dë nnï aba mora akotɔ dë nnï

zi ma hulëhu,mora akakɔ'jɔ zë.’ ”

16 “Mora kö'du'e ne laka ga kö'dukomo'e i'ja ku, mora mbiliye owo kpa ku.17 Ëdï na laka miya zi ye nëbï kayo moravïdï kayo aWïrï ombannï zi ki'ja wama i'ja'e ne,mora 'de ï'jannï dë,mora zë ombannïzi kowo wa ma owo'e ne, mora 'de owonnïdë.

Yësu ayada mï mala 'ba vo kofo kïlï(Mk. 4:13-20; Lk. 8:11-15)

18 “Owo'e ayandiye mï kö'du 'ba vo kofokïlï ne. 19 Zë mati owonnï kö'du kise 'badamöku ne, mora ayɔlɔnnï dë ëdïnnï kaakofo mati alëpï da ga gërï. Satani ayiïrï me'do ne yaga tëmï di'di zë. 20 Kofomati alëpï dakaŋo ma ṛï'dï aba, ëdï zëma owonnï kö'du ne rakyenyi aba, kandima owonnï. 21 'De ödu dë gbo mï di'dizë, mora ëhïnnï dë na konda. Here matikö'du kyënyë maako ayi ga kö'du kise ne,akilannï 'de kandi. 22 Kofo ma alëpï mïkono ne, ga kö'du zëma owonnï kö'du kisene, kö'du sösu ga kö'du wa 'ba dakaŋo,lɔvɔ wa kyɔ ila kö'du kise ne dë tödu mï

Matayo 13:23 14 Matayo 13:52di'di zë, du anannï lɔgɔ dë. 23 Kofo ma ïlïmï kaŋo ma laka, ëdï kö'du zë ma owonnïkö'du kise ne, ïrïnnï gö zë ra anannï lɔgɔ,kya mo lamikölö, agamo'e 'butëmodakamora agamo'e 'butëwota.”

Mala kö'du 'ba nyangölu24 Yësu ayada mala ma kya mo zi

zë. “Damöku 'ba Wïrï ëdï kaa henye.Kora maako ïlï kofo ma laka mï yakaënï. 25 Yɔndɔ kölö maako aba, mativïdï o'donnï ku biya vo wehe ayi ïlï kofonyangölu mï kutë wana, mora ï'bë wënï'de. 26Mati wevo mo övu, mbili mo ombaku zi rë nï kï'dï. Nyangölu alaya gbɔ.27Vo kalima a kora ne ayi zi mo iya henye,‘Kyedre, kofo laka ra ïlï mï yaka 'bëyï ne.Nyangölu ne ayi 'bënï ta kila?’ 28Moaya'bada me'do zi mo, iya henye, ‘Ne vo wehemaako ra o'dɔ kö'du ne.’ Zë ako'jonnïhɔ mo iyannï henye, ‘Omba zi ze tï'bënyangölu ne kotɔ mo 'de yaga?’ 29 Moaya'ba da me'do, iya henye, ‘'E'e, ga kö'duëzë atoto'e nyangölu ne akotɔ'e kya wana'dö zë ëtï. 30 Ila'e wana 'dö nyangöluaba mövunnï bi kölö le kadra 'ba wakumuta yaka aba. Ma kayada zi vo lɔɔ'e, zinyangölu kotɔ dagba, hɔ mo kida na kuluzë ko'bɔ, mora da wana toto zi kï'dï mo mïlɔ'bi.’ ”

Mala 'ba kofo masatada(Mk. 4:30-32; Lk. 13:18-19)

31 Yësu ayada mala ma aga mo zi zë,“Damöku 'ba Wïrï ëdï henye: Kora maakooba kofo masatada ïyï mï yaka ënï. 32Kofomatisiwa aba ta da kofo biya,mati övu rïyë,gbɔ na kyedre ta da wevo biya, övu nakaga, ali ayinnï uvö loko ënnï mï ngoramo.”

Mala kö'du 'ba langa(Lk. 13:20-21)

33 Yësu nduwë mala maako yada mozi zë iya henye, “Damöku 'ba Wïrï ëdïhenye: Mbara maako oba langa asusë mïtele 'butësowɔ 'ba lunzu ï'dï gbɔ tö'bu.”34 Yësu ayada kö'du nenyee zi vïdï kayotëmï mala. Mo iya kö'du ako dë zi zë kazimala. 35 Mo o'dɔ kö'du ne here zi kö'dukiya 'ba nëbï tayi tïnyö: “Ma ko'dɔ malaëzë ma me'do zi zë. Ma kayada zi zë wamati ayɔlɔnnï dë kyere ma damöku ï'dï rënï ne.”

Yësu ayada mï mala 'ba nyangölu36 Mati Yësu ila vïdï kayo ödu loko, vo

lö'bö 'bɔmowe ayinnï zi mo, iyannï henye,

“Ayada dero zi ze mï mala 'ba nyangölumï yaka ne a'di?” 37 Yësu aya'ba dɔ mo,iya henye, “Kora ma ïlï kofo ma laka neWisi a Vïdï. 38 Yaka damöku, kofo malaka ne, mora vïdï ma 'bënnï 'ba damökune. Nyangölu ra vïdï ma 'bënnï 'ba Satani.39 Vo wehe ma ïlï kofo ne mo ra Satani.Wa kumu ta yaka mora ndundu 'ba daliŋɔ,mora vo kumumo'e zë ra malayika'e.”

40 “Here kaa ma nyangölu atoto dɔ moo'bɔ mï wa'do, kö'du ne ako'dɔ rë nï heremï ndundu 'ba daliŋɔ aba. 41Ëdï here,Wisia Vïdï akutu yaga malayika ënïye, zi tototëmï damöku ënï yaga, vïdï ma biya ëdïnnïvïdï kï'dï zi kö'du kyënyë ko'dɔ, biya ag-amo'ema ëdïnnï kö'du kyënyë ko'dɔ. 42Zëaku'dunnï zëmïwa'do, zë akudunnï hë nnïkonyo aba. 43 Vïdï a Wïrï atanyinnï kaakadra mï damöku a 'bu nnï, owo'e kö'dune, ëzë ëdï 'e mbili aba.”

Mala kö'du 'ba wa koho44 “Damöku 'ba Wïrï ëdï henye, kora

maako i'ja wa na koho mï yaka. Mo ayöfudɔ mo gbɔ löhu. Mo na rakyenyi, ï'bëwogo wasisi mati mo ëdï mo aba yaga, ï'bëhulëhu wogo yaka nani gbɔ.

Mala 'ba ateŋe45 “Damöku 'ba Wïrï ëdï kpa kaa henye.

Kora maako ëdï bi koma kö'du dahaboma laka. 46 Mati mo i'ja, mo ï'bë wogowasisi mati mo ëdï mo aba biya yaga, wogodahabo nani gbɔ.

Mala 'ba kïrï kyenze47 “Damöku 'ba Wïrï ëdï kpa kaa henye,

kya 'ba kora vo kyenze kïrï u'du wa 'bakyenze kïrï ënnï yaga mï föfö, mora ïrïdakyïnë 'ba kyenze biya. 48 Mati wa 'bakyenze kïrï ëdï ku ndɔ, zë otɔnnï yagada götï alimannï gbɔ akaŋo zi mï kyenzene yanya, ma laka ne ï'dïnnï mï bagaënnï, mati anza na laka u'dunnï zë 'demöku. 49 Atëdï mï ndundu 'ba daliŋɔaba kaa nenye. Malayika atï'bënnï yagaakako'dɔnnï vïdï ma kyënyë'e tëmï malaka 50 Aku'du zë mï wa'do 'ba koli ani zëakudunnï hë nnï konyo aba.”

Kö'du kyï ma kɔɔ aba51 Yësu ako'jo hë zë, iya henye, “Ayɔlɔ'e

kö'du nenye'e ku?” Zë aya'bannï dɔ moiyannï, “Ɔɔ.” 52 Here mo aya'ba dɔ mo zizë iya henye “Vo komoyandi 'ba kö'du kï'dïma ayandi zë kö'du 'ba Damöku 'ba Wïrï,kaa vo kyeti 'ba loko mati oba wa ma kyïma kɔɔ aba, yaga tëmï lɔ'bi ënï.”

Matayo 13:53 15 Matayo 14:30Omba Yësu dë mï Nazereta(Mk. 6:1-6; Lk. 4:16-30)

53 Mati Yësu inde yada mala nenye'eku, mo ila bi nani 54 ënyï ï'bë hulëhu mïgawo 'bënï Nazereta. Mo ayëtï kö'du mïbi 'ba mötu, mora zë ma owonnï kö'duyëtï 'bɔmo ne, zë rakaga aba. Zë ako'jonnïkö'du, iyannï henye, “Here mo i'ja kö'duyɔlɔ mahere ne ta kila? Mora kö'duko'do 'bɔmo ne'e? 55 Mo ra dë wisi 'bavo wakïsë? Mariya ra dë ma mo, Yemisi,Yosepa, Simona, mora Yudasi, zë ra dë naöndumo'e? 56Ëmïmo'e ra dë ëdïnnï alimakinye ne? Mo i'ja kö'du nenye biya takila?”

57 Mora here, zë ombannï mo dë. Yësuiya zi zë henye, “Nëbï oro ta ga bi ne biyanje mï gawo 'bɔmo vo dakota 'bɔmo ëtï.58Mo o'dɔ kö'du ko'do dë ani, ga kö'du zëanza nnï dë kö'du koma aba.”

14Koli 'ba Yowani Bapatisi(Mk. 6:14-29; Lk. 9:7-9)

1 Mï kadra nani Heroda vo dakaŋo owokö'du Yësu mo ayada zi vo mï 2 turuënïye henye, “Tïnyö Yowani Bapatisi raënyï ku na dïdï.” “Kö'du nere ra mo ëdïkyigɔ nenye aba, zi kö'du ko'do ne'e ko'dɔmo.” 3 Kö'du Heroda ra kyere ï'dï kö'duzi Yowani kïrï kida mo nyɔri aba ku'dumï kamba. Mo o'dɔ kö'du ne ga kö'duHerodiya mbara 'ba öndu mo Pilipo. 4 Mïkadra maako aba, Yowani Bapatisi ayadazi Heroda, iya henye, “Anza na laka zi yïHerodiya koze.” 5 Here Heroda omba zimo kofo, mora ere kazi vïdï 'ba Yuda'ega kö'du zë asösu 'bënnï Yowani ne nëbïra. 6 Here mï kadra ko'jo 'ba Heroda abawu'jë 'ba Herodiya ɔlɔ komo vïdï kayo.Heroda gbɔ rakyenyi aba 7 alömu zi mo,iya henye, “Malömu ku zi kï'dï zi yï wa maako'jo kö'du ga kö'du mo.” 8 Here tëmïkö'du sösu 'bama mo, mo ako'jo hɔ mo,iya henye, “ï'dï zi ma kinye yaanya aba daYowani Bapatisi da gbenje ne.” 9Yere gbɔkazi rakyenyi ga kö'du lömu ma mo o'dɔta da komo yingɔ 'bënï ne'e biya ne, moï'dï kö'du zi wu'jë ne, da kö'du wa ko'jo'bɔmo omba ku. 10Here mo ï'dï kö'du ikyeda Yowani gbɔ mï kamba, 11 dɔ mo neika mï gbenje mora ï'dï gbɔ zi wu'jë ne,mo oba ika gbɔ zi ma nï. 12 Vo lö'bö aYowani ayi ïnjënnï yöku mo usu, mora zëï'bë ayadannï kö'du mo gbɔ zi Yësu.

Yësu ï'dï wakonyo zi vïdï kayo(Mk. 6:30-44; Lk. 9:10-17; Yn. 6:1-14)

13 Mati Yësu owo kö'du Yowani, mo ɔsɔani mï töŋbö, ënyï ï'bë ga bi mbiya na bidënï. Here vïdï owonnï kö'du mo ënyïilannï gawo 'bënnï, ï'bënnï ga ndï mo abata akaŋo. 14Yësu ënyï asi yaga tëmï töŋbö,mati mo ongɔ vïdï kayo ne'e, di'di mo osogbɔ ndɔ na kö'du sösu ga kö'du zë, moakɔ'jɔ zë ma na rakɔɔ ne'e gbɔ. 15Hutaganani aba, vo lö'bö 'bɔmo ayinnï zi moiyannï henye, “Bi ku ra hutaga bi nenyebi mbiya ra, utu vïdï ne'e liŋɔ mï'bënnïwakonyo kogo zi nnï.” 16 Yësu aya'bada me'do zi zë iya henye, “Zë mï'bënnïdë. 'E na bi de 'e, ï'dïye wakonyo zi zëkonyo.” 17 Zë aya'bannï da me'do, iyannïhenye, “Wa biya ma dëdï mo aba kinyemangɔlɔ'bɔ muyï kyenze rïyö.” 18 Yësuiya zi zë henye, “Ika'e zë zi ma kinye.”19 Mo ï'dï kö'du gbɔ zi vïdï ne'e limannïakaŋo da loma, mo oba mangɔlɔ'bɔ muyïkyenze rïyö ne aba, ongɔ bi rïyë o'dɔöwö'dï zi Wïrï. Mo owe mï mangɔlɔ'bɔne'e ï'dï zë gbɔ zi vo lö'bö'e, vo lö'bö ï'dïzë gbɔ zi vïdïye. 20Vïdï biya onyo ɔvɔnnïmora vo lö'bö obannï baga 'butë dɔmorïyöndɔ na kɔsɔ wa ma ɔsɔ. 21Watiti 'ba vïdïkora ma onyonnï wa ne, ëdï kpulukumuyïvïdï, mbara gisisi ëtï iti dë.

Yësu alasi ta da wini(Mk. 6:45-52; Yn 6:15-21)

22 Here Yësu ï'dï vo lö'bö'e tëkyïnnïmï töŋbö tï'bënnï dagba kapa föfö mɔtɔ,mora mo iya vïdï ne'e mï'bënnï 'de. 23 Tapëtï utu vïdï ne'e ku, mo ï'bë da lutu rïyëkutï nï aba amötu. Mati hutaga ɔkɔ, Yësuëdï gbɔ ani kutï nï aba. 24 Mï kadra netöŋbö ëdï ku na kɔwɔ mï kutë wini 'baföfö rë nï kɔhɔ kazi wini kagba, ga kö'dubuluku ëdï aluku zɔ kï'dï zi mo. 25 Tëmïkutë kadrawota, modaka abamï damïndö,Yësu ayi zi vo lö'bö'e lasi aba ta da wini.26Mati zë ongɔnnï mo ëdï alasi ta da wini,zë na tere. Zë iyannï kudu aba na terehenye, “Ne gïlïlö 'ba yöku ra.” 27 Yësuame'do kandi zi zë iya henye, “Uku mïye, ne ma ra, ere'e dë.” 28 Here Peteroame'do rïyë iya henye, “Yere ëzë ëdï tïnyöyï ra ï'dï kö'du zi ma tï'bë ta da wini zi yïani.” 29 Yësu aya'ba da me'do iya henye,“Ayi.” Petero asi yaga tëmï töŋbö ayetogbɔ tï'bë ta da wini zi Yësu. 30 Mati moongɔ buluku kyigɔ ne, mo na tere ayetozi lëndï akaŋo mï wini. Mo udu “Ayɔmɔ

Matayo 14:31 16 Matayo 15:31ma Yere.” 31 Kandi Yësu akako Peterokala nï aba, iya zi mo henye, “Ëdï kö'dukoma aba tisiwa. Kö'du a'di dë yï jijiji gɔmo?” 32Here zë 'dö rïyö ëkyïnnï mï töŋbö,buluku ɔrɔ gbɔ. 33 Here zë ma mï töŋböne'e ayetonnï Yësu, iyannï henye, “Tïnyöyï Wisi 'ba Wïrï ra.”

Yësu akɔ'jo vo rakɔɔ mï Genesereta(Mk. 6:53-56)

34 Zë umunnï kyëtï 'ba föfö ayinnï gawo'ba Genesereta, 35 ani vïdï ayɔlɔnnï Yësugbɔ, zë utunnï kö'du zi vïdï 'ba rakɔɔ'ebiya kpo tara gawo nani, ikannï zë gbɔ ziYësu. 36 Zë alenzennï mo zi kila zë matikɔɔ aba ne, gbï nje zi ha bɔngɔ ɔmo kisa,zë biya ma isennï ne, akɔ'jɔ zë gbɔ ŋbala.

15Kö'du yandi 'ba wa ŋbala ti'da aba(Mk. 7:1-13)

1 Kya 'ba Farasiye nnï vo komoyandi'ba kö'du kï'dï ëtï, ayinnï ta Yerusalemazi Yësu, ako'jonnï hɔ mo, iyannï henye,2“Kö'du a'di vo lö'bö 'bëyïyeɔwɔnnï kö'dukï'dï ma kyedre 'beze ilannï zi ze ne dë?Akaka kala nnï dë tëmï gërï ma laka gbakazi wakonyo.” 3 Yësu aya'ba dɔ mo iyahenye, “Mora kö'du a'di ɔwɔ'e kö'du aWïrï dë, ïrïye ga ndï kö'du yandi 'be'e?4 Kö'du Wïrï iya henye, ‘Ɔwɔ 'bu yï ma yïaba. Vïdï ma asënë 'bu nï mandere ma nïakï'dï mo zi kofo.’ 5Mora ayandi 'e henye,ëzë vïdïmaako ëdïwa aba,momo'dɔ zi 'bunï kɔnyi mandere ma nï. Mora iya henye,nenye 'ba Wïrï. 6 Mo omba dë zi 'bu nïtɔwɔ. Tëmï gërï ne ɔwɔ'e kö'du kï'dï aWïrï dë, ga kö'du zi ga ndï kö'du yandi 'bera kïrï. 7 'E vo komokandi ne'e, kö'du 'baYisaya ëdï tïnyö, kaa ma mo iya kö'du gakö'du ko'dɔ 'be'e.”

8 Wïrï iya henye, “Vïdï nenye'e ɔwɔnnïma me'do hë nnï aba, di'di zë tïnyö nakɔwɔ tarama. 9Here anza na laka zi zëmayeto, ga kö'du ëdïnnï kö'du kï'dï 'ba vïdïköndu ra yandi mo kaa kö'du kï'dï ama.”

Wa mati ëdï vïdï ko'dɔ na ti'da(Mk. 7:14-23)

10 Yësu ako'jo vïdï kayo zi nï iya zi zëhenye, “Owo'e, ayɔlɔ'e. 11 Anza dë wama ï'bë ta ha vïdï mï mo ra o'dɔ mo nati'da, wa ma asi yaga ta hɔ mo ra o'dɔ mona ti'da” 12 Here vo lö'bö ɔmo ayinnï zimo iyannï henye, “Ayɔlɔ'e ku henye ere,Farasi anzannï dë na rakyenyi mï kö'dukiya 'bëyï ne?” 13 Yësu aya'ba da me'do

iya henye, “Wevo mati 'bu komorïyë radë yï akotɔ 'de.” 14 “Asösu'e kö'du zëdë. Zë vo dagba 'ba vo komoköndu.Ëzë kora vo komoköndu maako akɔkɔ vokomoköndu agamo, zë 'dö rïyö akalëpïnnïmï wogo.” 15 Petero ënyï ame'do rïyë iyahenye, “Ayada mï ï'jö me'do ne te zi ze.”16Yësu iya zi zë henye, “Anza'e dë gba ndrëna komokandi ta da oka'e. 17 Ayɔlɔ'e dë?Wa ma ï'bë ta ha vïdï ï'bë mï mo mora gbɔyaga tëmï ida rɔ mo. 18 Mora wa ma asiyaga ta ha, ayi tëmï di'di, ne wa ma o'dɔvïdï na ti'da 19 Tëmï di'di mo ayi kö'dusösu ma kyënyë, ma akï'dï mo zi wa kofo,ndoro ko'dɔ, kö'du kyënyë maako'e ko'dɔmo aba, zi wakɔlɔ, ndɔndɔ, kö'du kyënyëkiya ra oka'e. 20Nenye'e wama ëdïnnï vïdïko'dɔ na ti'da, zi wakonyo kazi kala'e kaka,kaa ma zë iyannï ne, o'dɔ vïdï dë na ti'da.”

Koma 'ba mbara tëmï Kanana(Mk. 7:24-30)

21 Yësu ila bi nani ënyï ï'bë dakaŋoma kara ra gawo kyedre 'ba Tiyere nnïSidoni aba. 22 Mbara 'ba Kanana maakoma alima bi nani ayi zi mo. Ënyï udurïyë, iya henye, “Wisi 'ba Dawidi, akɔnyima kyedre. Wu'jë ama ëdï dakyikyi aba,mï riti kyedre.” 23 Yësu iya me'do akodë zi mo. Vo lö'bö 'bɔmo ayinnï zi moalenzennï mo iyannï henye, “Ore mo 'de,mo ëdï ga ndi ze kïrï kpɔrɔ nenye ko'dɔaba.” 24Yësu aya'ba dɔmo iya henye, “Utuma nje zi vïdï 'ba Yiserele'e ma ölunnï.”25Mati here ne, mbara ne ayi alëpï ndï mo.Mo iya henye, “Akɔnyi ma Yere.” 26 Yësuaya'ba dɔ mo iya henye, “Anza dë na lakazi wakonyo a gisisiye ku'du mo zi wïhïye.”27 Mo aya'ba dɔ mo iya henye, “Ne tïnyöYere, wïhï ëdïnnï kpa wakonyo ma ɔsɔalëpï ta da tarabiza 'ba kyedre 'bëzë 'e nekonyo.” 28 Yësu aya'ba dɔ mo zi mo iyahenye, “Yï mbara 'ba kö'du koma kyedreaba. Mï kadra tisi nani wu'jë ɔmo akɔ'jɔrë nï gbɔ.”

Yësu akɔ'jɔ vïdï kyɔ29 Yësu ila bi nani ënyï ï'bë na konda

ta da kapa föfö 'ba Galilaya. Mo ëkyï dalutu alima akaŋo. 30 Vïdï kayo ayinnï zimo, ikannï aba, vo keŋe, vo komoköndu, voka'bo, vo ha ngulu vïdï rakɔɔ maako'e kyɔma ï'dïnnï zë ndï Yësu, mo akɔ'jɔ zë gbɔ.31 Vïdï ne'e na rakaga ma ongɔnnï vo hangulu ëdï ku ame'do, vo ka'bo ku na laka,ma keŋe ëdï ku alasi, vo komoköndu ëdï kubi kongɔ, ayetonnï Wïrï 'ba Yiserele gbɔ.

Matayo 15:32 17 Matayo 16:22Yësu ï'dï wakonyo zi vïdï kyedre kayo(Mk. 8:1-10)

32 Yësu ako'jo vo lö'bö 'bënïye zi nï iyazi zë henye, “Ma rasösu aba ga kö'du vïdïnenye'e, ga kö'du zë ëdïnnï ku ma aba,ko'do wota aba yaanya aba anzannï dëwaako aba zi konyo. Momba dë zë kutukazi wakonyo, ga kö'du atëdïnnï na riti tada gërï 'bëzë liŋɔ.” 33Here vo lö'bö 'bɔmoako'jonnï hɔ mo iyannï henye, “Da ki'ja zewakonyo kyɔ mï da lëpï nenye zi kï'dï zivïdï kayo nenye'e ta kila?” 34 Yësu ako'johë zë iya henye, “Ëdïye mangɔlɔ'bɔ abandö?” Aya'bannï dɔ mo iyannï henye,“Mangɔlɔ'bɔ madɔmorïyö nzoyi, kyenzeëdï tisiwa.”

35 Yësu iya kö'du gbɔ zi vïdï kayone zi limannï akaŋo dakaŋo. 36 Mo obamangɔlɔ'bɔ madɔmorïyö kyenze ne abao'dɔ öwö'dï zi Wïrï, owe mï zë ï'dï zë zivo lö'bö'e, vo lö'bö'e ï'dï zë zi vïdï ne'e.37 Zë onyonnï mora ɔvɔnnï. Here volö'bö obannï koṛi madɔmorïyö ndɔndɔ nanzoyi ma ɔsɔ. 38 Watiti 'ba vïdï kora maonyonnï ëdï 4,000 vïdï mbara gisisi ëtï itidë. 39Mati Yësu utu vïdï ne'e ku 'de, ëkyïmï töŋbö ï'bë mï dakaŋo 'ba Magadoni.

16Kö'du ko'jo ga kö'du 'ba kö'du ko'do(Mk. 8:11-13; Lk. 12:54-56)

1 Kya 'ba Farasiye nnï Sadeke ëtï ayinnïzi Yësu ombannï zi mo yɔnzɔ ako'jonnïhɔ mo kö'du ko'do ko'dɔ mo zi zë, zi yadaWïrï ra omba da kö'du zi mo. 2Mora Yësuaya'ba dɔ mo iya henye, “Ëzë kadra ëdï kuloso, iya 'e henye, ‘Dëdï ku tï'bë zi komo bilaka ki'ja, ga komo bi ëdï na kahi.’ 3Ŋbɔ damïndö aba, iya 'e henye, ‘Omba ku zi ta'di,ga kö'du komo bi na kahi a'ba na köndu.’Akame'do'e kö'du 'ba komo bi ne bi kongɔaba komorïyë, moraɔ'bɔ'eme'do dë kö'dukyïnë 'ba kadra ne'e. 4Hala kö'du kyënyëvïdï ma ndenye ne kazi Wïrï. Ako'jo 'e hama ga kö'du ko'do? 'E'e, kö'du ko'do maaki'di zi ye nje kö'du ko'do 'ba Yona.” HereYësu ila zë ënyï ï'bë wënï 'de.

Langa 'ba Farasiye nnï Sadeke ëtï(Mk. 8:14-21)

5 Mati vo lö'bö'e umu nï kyëtï föfömaaga mo, kö'du mangɔlɔ'bɔ ölu ta dëzë zi kobannï aba. 6 Yësu iya zi zë henye,“Andire'e ëdï 'e bi kida aba kö'du langa'ba Farasiye nnï Sadeke ëtï.” 7 Zë ayetonnïgbɔ me'do na ga rë nnï iyannï henye, “Mo

iya kö'du ne ga kö'du doba 'e mangɔlɔ'bɔmaako dë.” 8 Yësu ayɔlɔ kö'du ma zëëdïnnï kiya ne, here mo ako'jo hë zë iyahenye, “Kö'du a'di ëdïye ame'do na ga re'e kö'du mangɔlɔ'bɔ ma anza dë? Halaëdïye koma tisi aba. 9 Gba ayɔlɔ'e dë?Mangɔlɔ'bɔ muyï ma minye mï mo kö'duvïdï kora kpulukumuyï ne dë? Koṛi ndömaoso'e? 10Mora ëdï hala kö'du mangɔlɔ'bɔmadɔmorïyö kö'du vïdï kora kpulukusowɔne? Koṛi ëdï ndö ma oso'e? 11 Halaayɔlɔ'e dë manza dë ame'do zi ye kö'du'bamangɔlɔ'bɔ? Ongɔ'e ga re 'e kazi langa'ba Farasiye nnï Sadeke ëtï. 12Here vo lö'böayɔlɔnnï mo anza dë kö'du ne kiya zi ga rënnï kongɔ kazimangɔlɔ'bɔmao'dɔ langaaba, wënï ga kö'du yandi 'ba Farasiye nnïSadeke ëtï.”

Petero Iya Yësu ra Korisitɔ(Mk. 8:27-30; Lk. 9:18-21)

13 Yësu ënyï ï'bë daliŋɔ ma kara ragawo 'ba Kasariya Filipo, bi ma mo ako'joha vo lö'bö 'bënïye iya henye, “Ëyï ravïdï ëdïnnï akiya mo Wisi a Vïdï?” 14 Zëaya'bannï dɔ mo iyannï henye, “kya vïdïmaako'e iyannï henye, Yowani Bapatisira.” “Agamo'e iyannï Eliya ra, mora ag-amo'e iya 'bënnï Yeremaya ra manderekya 'ba nëbï maako.” 15 Mo ako'jo hë zëiya henye, “Mora 'e 'be'e? Iya 'be'e maëyï?” 16 Simona Petero ënyï aya'ba dɔmo iya henye, “Yï Korisitɔ ra, Wisi 'baWïrï wïdï.” 17 Yësu ënyï aya'ba dɔ moiya henye, “Laka, Simona wisi 'ba Yonaga kö'du, tïnyö nenye ayi dë zi yï kazivïdï köndu maako. Ï'dï mbïyï zi yï kazi'bu ma komorïyë. 18 Here mayada zi yïPetero, mako'ba kanisa a ma mora gbï lekoli ɔ'bɔ dë zi dɔ mo kohe. 19 Makï'dïgbalaka 'ba Damöku 'ba Wïrï zi yï, kö'duma ida dakaŋo kinye, akida kpa komorïyë,kö'du ma inga dakaŋo kinye, akinga kpakomorïyë.” 20 Here Yësu ise gɔ mo zi volö'bö 'bënï ne'e mayadannï dë zi vïdï kölömaako nï Korisitɔ ra.

Yësu ame'do kö'du riti 'bënï koli aba(Mk. 8:31-9:1; Lk. 9:22-27)

21 Mï kadra nani zɔ dagba Yësu ayetokiya kö'du riti 'bënï koli aba zi vo lö'bö'benïye kazi koho, iya henye, “Makatï'bëmï Yerusalema mora matëdï riti aba kazikyedre'e, vo da karasa'e vo komoyandi 'bavo kö'du kï'dï ëtï. Akï'dïnnï ma zi kofo,mora ta pëtï ko'do da wota aba, matënyïna dïdï.” 22Here Petero obamo tisi dakapa

Matayo 16:23 18 Matayo 17:27

ayeto gbɔ mo wasa iya henye, “Anza hereYere, kö'du ne mo'dɔ rë nï dë zi yï.”23 Yësu opi komo nï da Petero iya nenye,“Ënyï 'de ta ra ma, Satani. Yï ra na wayatamï gërï ama, ga kö'du sösu 'bëyï ne ayidë kazi Wïrï, mora kazi kö'du ko'dɔ 'bavïdï köndu.” 24 Mora here, Yësu iya zivo lö'bö 'bënnïye henye, “Ëzë vïdï maakoomba tayi zi ma, kö'du momölu ta dɔ mo,mïnjë taka 'bënï malö'bö gama. 25Vïdï maomba zi dïdï 'bënï yɔmɔ akayölumora vïdïma ayölu dïdï nï kö'du ma aki'ja. 26 Vïdïatëdïnnï wa aba ëzë zë ïrïnnï damöku nebiya mora ayölu dïdï nnï? Anza here dë.Waako anza ani dë zi kï'dïnnï zi dïdï nnïya'ba mo aba. 27 Kö'du Wisi 'ba Vïdï ombaku zi tayi mï bikanyi kyedre 'ba 'bu nïmalayika ënï ëtï, mora mo akï'dï biriti zivïdï maako mï kö'du ko'dɔ 'bɔmo. 28Miyazi ye henye, kya vïdï maako'e ëdïnnï kinyeakolinnï dë, zë akongɔnnï bi tayi 'ba Wisi'ba Vïdï mï damöku 'bënï.”

17Yësu ofɔ rë nï(Mk. 9:2-13; Lk. 9:28-36)

1 Tapëtï ko'do modaka aba, Yësu obaPetero, Yemisi öndu nï Yowani aba, ënyïï'bënnï rïyë da döku konda na bi dë nnï.2 Mati zë ëdïnnï bi kongɔ rakofɔ ayi ziYësu, komomo ëdï alaka kaa kadra, bɔngɔ'bɔmo ofɔ rë nï na kanyi. 3 Vo lö'böwota ne'e, ongɔnnï Mosa nnï Eliya aba,ëdï ame'donnï Yësu ëtï. 4 Petero ame'dorïyë zi Yësu, iya henye “Yere, ëdï na lakaze kinye. Ëzë omba, ma kuvö gövö wotakinye. Kölö zi yï, kölö zi Mosa, mora kölözi Eliya.” 5 Mati mo ëdï gba ame'do, fɔlilaaka ayi ɔrɔ rïyë dë zë, gu aa tëmï fɔliiya henye, “Nenye gogowisi ama ra, ma narakyenyi mo aba. Owo'e dɔ mo.” 6 Mativo lö'bö owonnï me'do ne, zë na tere umërë nnï na mï yöfu dakaŋo. 7 Yësu ënyï ayiise rë zë, iya henye, “Ënyïye rïyë, ere 'edë.” 8 Here zë ongɔnnï bi rïyë i'jannï vïdïmaako dë, du Yësu kutï nï aba. 9 Mati zëëdï tasinnï akaŋo ta da döku, Yësu iya zizë henye, “Ayada'e dë zi vïdï maako kö'dumati ongɔ'e ne, le ëzë Wisi a Vïdï ënyï kutëmï koli.” 10 Vo lö'bö ako'jonnï ha Yësuiyannï henye, “Kö'du a'di vo komoyandi'ba kö'du kï'dïye, iyannï henye ere, Eliyara atayi dagba?” 11 Yësu aya'ba da me'dozi zë iya henye, “Eliya ra ëdï tayi dagba,mo akakɔ'jɔ wasisi nzɔ. 12 Mayada ziye henye, Eliya ɔkɔ ku nzɔ, vïdïye ra

ayɔlɔnnï mo dë o'dɔnnï mo kaa zë ombannï. Tëmï gërï kölö ne zë ako'dɔnnïWisi 'ba Vïdï kpa here.” 13 Vo lö'bö ënyïayɔlɔnnï mo ëdï ame'do zi nnï ne, kö'du'ba Yowani Bapatisi.

Yësu akɔ'jɔ wisi kora dakyikyi aba(Mk. 9:14-29; Lk. 9:37-43a)

14 Mati zë a'bannï zi vïdï kayo ne'e, koramaako ayi zi Yësu alɔdrɔ da womo nï abaakaŋo komo Yësu, 15 iya henye, “Yere, ï'dïmïyï mëyï ra wisi ama ne. Mo ëdï kɔɔnökï aba na kyënyë, ëdï mo kumë kadramaako aba mï wa'do, mandere mï wini.16 Mika mo zi vo lö'bö 'bëyïye, ɔ'bɔnnïdë mo kɔ'jɔ.” 17 Yësu aya'ba dɔ mo, iyahenye, “'E vïdï kazi koma kö'du kyënyëaba ne'e, omba 'e zi ma tëdï ëtï le ndalaaba? Omba'e zi ma lima ëtï le ndala aba?Ika 'e wisi ne zi ma.” 18 Yësu ï'dï kö'du zidakyikyi ne, ënyï asi gbɔ yaga tara wisine, mï kadra nani akɔ'jɔ mo gbɔ. 19 Volö'bö ayinnï zi Yësu liya ako'jonnï hɔ mo,iyannï henye, “Kö'du a'di dore ze dakyikyidë gɔ mo yaga?” 20-21 Yësu aya'ba dame'do zi zë iya henye, “Miya zi ye henye,ëzë ëdïye koma aba kaa kofo masatada matisi, akiya'e zi lutu nenye henye, ‘Ï'bë takinye nani!’ atï'bë. Ako'dɔ'e wa biya.”

Yësu ame'do löhu ga kö'du koli 'bënï(Mk. 9:30-32; Lk. 9:43b-45)

22 Mati vo lö'bö 'ba Yësu ayi atoto rënnï ku biya mï Galilaya, Yësu iya zi zëhenye, “Wisi 'ba Vïdï omba ku kï'dï mo zivïdï 23 akofonnï mo, ko'do da wota aba moatënyï na dïdï tëmï koli.” Vo lö'bö'e narasösu ga kö'du mati Yësu iya akofo nï ne.

'Be'bele kopi mï yëkëlu 'ba Wïrï24 Mati Yësu vo lö'bö 'bënï ëtï ayinnï mï

Kaparanamo, vo 'be'bele kö'du 'ba yëkëluayi zi Petero ako'jo hɔ mo iya henye, “Vokomoyandi 'be'e ëdï 'be'bele loko 'ba Wïrïkopi?” 25 Petero aya'ba dɔ mo, iya henye“Ëdï here.” Mati Petero ï'bë liŋɔ, Yësuame'do dagba, “Simona, kö'du sösu 'bëyïa'di? Ëyï ra ëdïnnï 'be'bele kopi zi yeree'ba dakaŋo nenye? Vo gisi 'ba dakaŋo'e rakɔdɔ tu'dë maako'e?” 26 Petero aya'ba dɔmo iya henye, “Vo leze'e ra.” Yësu aya'badɔ mo iya laka, “Gisi 'ba dakaŋo'e opinnïdë. 27 Domba dë zi vo 'be'bele kö'du ne'eko'dɔ mo zi tënyïnnï na kamo. Ï'bëmï föfökyenze kïrï. Otɔ yaga dagba kyenze matiïrï ku ne, ayëhu hɔ mo aki'ja kɔhi ŋbiriṛikyɔ kö'du 'be'bele 'bama 'ba loko 'ba Wïrï

Matayo 18:1 19 Matayo 18:30'bëyï aba. Oba zë opi na 'be'bele 'bama'be'e aba.”

18Ëyï ra kyedre ndra?(Mk. 9:33-37; Lk. 9:46-48)

1 Mï kadra nani vo lö'bö ayinnï zi Yësuako'jonnï hɔ mo, iyannï henye, “Ëyï ra'bënï na kyedre mï damöku 'ba Wïrï?”2 Yësu ako'jo wisi ï'dï mo atɔrɔ komo zë,3 Mora iya henye, “Miya zi ye tïnyö, ëzëofɔ re 'e dë kaa gisisi mï di'diye, ödu'e dëmï damöku 'ba Wïrï. 4 Vïdï ma kyedre mïdamöku 'ba Wïrï ra mati aya'ba rë nï tisikaa wisi nenye. 5 Ëzë vïdï mati ïrï wisi kaanenye kala kyedre aba mï ru ma, ïrï maku.”

Kö'du yɔnzɔ zi kö'du kyënyë ko'dɔ(Mk. 9:42-48; Lk. 17:1-2)

6 “Ëzë vïdï maako o'dɔ wisi kölö tëmïgisisi nenye'e mo oma mï kö'du kyënyëko'dɔ, ëdï na laka kö'du vïdï nani zi yïtökyedre 'ba wakuhu kida gu mo, zi kuyï momïwuluma yöndu ne. 7Atëdï na riti zi vïdï'ba damöku nenye, kö'du wa maako matiëdï zi ko'dɔ zë zi kö'du kyënyë ko'dɔ. Wane ako'dɔ rë nnï 'duwï, atëdï na riti zi vïdïmati ï'dï zë zi rë nnï ko'dɔ ne. 8 Ëzë kalayï mandere ndï yï o'dɔ yï zi kö'du kyënyëko'dɔ, ikye u'du 'de yaga. Ëdï na laka zi yïtödu mï dïdï kazi kala, mandere ndï ta dasesi kala 'dö rïyö, ndï kpa 'dö rïyö zi ku'dumï wa'do kazi tölu. 9Ëzë komo yï o'dɔ yï zikö'du kyënyë ko'dɔ, otɔ u'du 'de yaga. Ëdïna laka zi yï tödumï dïdï komo aba nje kölöta da sesi komo 'dö rïyö zi ku'du mï wa'do'ba gehena.”

Mala kö'du tölu 'ba tïmëlë(Lk. 15:3-7)

10-11 “Komo'e mëdï re 'e, awasa'edë gisisi. Miya zi ye henye, malayika'bëzë ëdï 'duwï ŋburu komo 'Bu makomorïyë. 12 A'di ra asösu 'bëyï ëzë vïdïkora ëdï tïmëlë aba lamikölö, ma kölö ölutëmï zë ako'dɔ? Mo akila ma lamikölö'butëmodɔmosowɔ dɔmomodɔmosowɔbi wakonyo dakapa lutu, atï'bë komatïmëlë mati ölu ne dë ya? 13 Ëzë moi'ja ku, mayada zi ye henye, mo atëdïrakyenyi aba ndra kö'du tïmëlë kölö neta da ma lamikölö 'butëmodɔmosowɔdɔmomodɔmosowɔ ma ölunnï dë ne.14Tëmï gërï kölö ne, 'Bu'e komorïyë ombadë zi ma kölö tëmï zë zi tölu.

Öndu mandere ëmï ma o'dɔ kö'dukyënyë

15 “Ëzë öndu yï o'dɔ kö'du kyënyë ziyï, ï'bë ayada kö'du kyënyë 'bɔmo ne zimo, o'dɔ na liwo, nje tëmï kutë'e. Ëzëmo owo kö'du 'bëyï ne ku, ayɔmɔ mo kutëmï kö'du kyënyë ko'dɔ. 16 Ëzë mo owokö'du 'bëyï ne dë, oba kölö mandere rïyövïdï kya mo'e yï aba, kö'du wa sösu ne zivo hu kö'du dɔrɔ tëdïnnï rïyö, manderewota kaa mati ko'du yöru iya. 17 Ëzë moowo dë zë dë, ayada kö'du ne biya zi vïdï'ba kanisa. Ndundu mo aba ëzë mo owoda vïdï 'ba kanisa dë, o'dɔ mo kaa vo lezemandere kaa vo 'be'bele kö'du.

Kö'du kida kö'du kinga aba18 “Tïnyö mayada zi ye henye, kö'du

mati ida kumï dakaŋo kinye, akida kpa ko-morïyë, kö'du mati inga ku dakaŋo kinye,akinga kpa komorïyë. 19Mayada kyɔ zi ye,ëzë vïdï rïyö tëmï 'e dakaŋo nenye ombada kö'du wa mati amötu'e kö'du mo, 'buma komorïyë ako'dɔ zi ye. 20 Ëzë vïdï rïyömandere wota atoto rë nnï bi kölö mï ruma, ma mëdï zë ëtï.”

Mala 'ba vo kalima kazi kö'du kila zi okanï

21 Petero ayi zi Yësu ako'jo hɔ mo iyahenye, “Yere, ëzë öndu ma ëdï nduwëkö'du kyënyë ko'dɔ ra ma makila mo dandö? Modɔmorïyö?” 22“'Ë'e,” Yësu aya'badɔ mo iya henye, “Anza madɔmorïyö,'butëmodɔmorïyö dɔmomodɔmorïyö,23 ga kö'du damöku 'ba Wïrï ëdï here.Kadra maako aba, yere maako omba zikö'du kɔhi 'ba vo kalima 'bënïye matiobannï kazi nï kongɔ. 24 Mati mo ayetoku zi ko'dɔ mo here, ma kölö tëmï zë ika'bënï zi mo atiti gɔ mo miliyönï pawono.25Vo kalima ne anzawa aba kyɔ dë, zi kɔhiɔmone kopi. Yere ï'dï kö'du zimo kogo 'dekaa vo kalima, mbara 'bɔmo, gisisi, biyawa mati mo ëdï mo aba kö'du zi yöngu nekopi mo aba. 26Vo kalima ne alɔdrɔ domonï aba komo yere, ala'ba rë nï iya henye,‘Mïyï mëyï ra ma, ma kopi wa 'bëyï ne biyazi yï.’ 27Yere gbɔ rasösu aba kö'du mo, ilamo tëmï yöngu ne, ila mo ï'bë gbɔ.”

28 “Kora ne ënyï ï'bë andɔsi dë nnï, vokalima oka nïmati oba kɔhi tisiwa aba kazimo ne, ïrï mo ta gu mo ŋbïrï, iya zi mohenye, ‘Opi yöngu ama gë yï ne.’ 29 Vokalima oka mo ne alɔdrɔ akaŋo ala'ba rënï zi mo iya henye, ‘Mïyï mëyï ra ma, makopi zi yï.’ 30 Mo omba dë ënyï u'du mo

Matayo 18:31 20 Matayo 19:28mï kamba le mo akopi yongu ne. 31 Matikya 'ba vo kalima maako'e ongɔnnï kö'dumati o'dɔ rë nï ne, zë rasösu aba, ënyïï'bë ayadannï kö'du ne gbɔ biya zi yere.32 Yere ako'jo vo kalima ne loko iya zi mohenye, ‘Yï vo kalima kyënyë ra, mila yïkö'du wasisi mati oba kazi ma ne'e biya,nje ga kö'du ala'ba rë yï zi ma. 33Here kaaatëdï mïkyëyï aba ra oka yï ne kaa matimo'dɔ mïkyëyï zi yï ne.’ 34Here yere gbɔna kamo usu vo kalima ne mï kamba zi ritikï'dï zimo le ëzëmo opi yongu ne ku biya.”35Yësu ï'dï dɔ mo gbɔ zi zë iya henye “Neëdï kö'du mati 'bu ma komorïyë ako'dɔ ziye, ëzë ila'e ako'e dë tëmï di'diye.”

19Yësu ayandi kö'du ga kö'du 'ba mbara

yëyï(Mk. 10:1-12)

1 Mati Yësu inde me'do ne'e kiya ku,mo ila Galilaya ënyï ï'bë mï dakaŋo 'baYudiya kapa ranga 'ba Yeredene. 2 Vïdïkayo alö'bönnï ga ndï mo, mo akɔ'jɔ zëgbɔ ani.

3 Kya 'ba Farasi maako'e ayinnï zi mo,ayɔnzɔnnï zi mo kuyï kö'du ko'jo aba,iyannï henye, “Kö'du kï'dï 'beze akila vïdïkora zi mbara 'bënï yëyï na yawa kaamo omba?” 4 Yësu aya'ba dɔ mo iyahenye, “Akɔ'jɔ'e kö'du yöru ne dë, matiiya henye, bi yeto aba Wïrï ï'dï vïdï korambara aba? 5Wïrï iya henye, ‘Ga kö'du ne,vïdï kora akila 'bu nï, ma nï akadrɔko rënnï mbara 'bënï aba, zë rïyö ne atëdïnnïna wa kölö.’ 6 Here anzannï dë kpe rïyö,atëdïnnï kölö. Vïdï maako inyemï wamatiWïrï adrɔkɔ ku bi kölö ne dë.”

7 Farasiye ako'jonnï hɔ mo iya henye,“Kö'du a'di Mosa ï'dï kö'du zi vïdï korawaraga 'ba rayëyï yöru, kï'dï zimbara 'bënïmo kore 'de?” 8 Yësu aya'ba dɔ mo iyahenye, “Mosa ï'dï kö'du zi ye mbara 'be'eyëyï, ga kö'du de 'e na kyigɔ zi yandi. Anzadë here, tëmï kadra mati bi o'dɔ rë nï.9Mayada zi yehenye, ëzë koramaako ayëyïmbara 'bënï 'beri ta da ndoro ko'dɔ, moo'dɔ ndoro ku, ëzë mo ïrï mbara maako.”

10 Vo lö'bö 'bɔmo'e iyannï zi mo henye,“Ëzë ëdï ne kö'dumati mï kutë kora mbara'bënï aba, here, vïdï moze mbara dekpe.”11 Yësu aya'ba da me'do zi zë iya henye,“Kö'du yandi nenye anza dë zi vïdï biya,nje zi zë mati Wïrï ï'dï here. 12 Vïdï korana lïmu kö'du o'jo zë here. Maako'e vïdï rao'dɔ zë here, maako'e ombannï dë mbara

koze ga kö'du 'ba damöku 'ba Wïrï. Momati atɔ'bɔ da kö'du yandi nenye komba,mo'dɔ here.”

Yësu ï'dï ya'da zi gisisiye(Mk. 10:13-16; Lk. 18:15-17)

13 Kya vïdï maako'e ikannï gisisi zi Yësukala nï kï'dï dë zë zimötu kö'du zë, vo lö'bö'bɔmo ayatannï vïdï ne'e. 14Yësu iya zi zëhenye, “Ila'e gisisi mayinnï zi ma, ayata'ezë dë, ga kö'du damöku 'ba Wïrï ra kaanenye'e.” 15Mo ï'dï kala nï dë zë ila zë ï'bëwënï gbɔ.

Wisi kora ɔbi ma wa aba kyɔ(Mk. 10:17-31; Lk. 18:18-30)

16 Kadra maako aba, kora maako ayi ziYësu ako'jo hɔ mo iya henye, “Vo ko-moyandi, kö'du laka a'di ra ma ko'dɔ zima dïdï ŋburu ki'ja?” 17 Yësu aya'ba dɔmo iya henye, “Kö'du a'di ako'jo ha makö'du wa ma laka? Mo ma laka ëdï njekölö. Ïrï ga ndï kö'du kï'dï ne, ëzë ombazi tödu mï dïdï ma ŋburu.” 18 Mo ako'jokö'du iya henye, “Kö'du kï'dï a'di?” Yësuënyï aya'ba dɔ mo zi mo iya henye, “Ofovïdï dë, o'dɔ ndoro dë, alogo dë, asusu vïdïmaako dë na ndɔndɔ, 19 ɔwɔ 'bu yï mayï aba, o'dɔ lɔvɔ vo haliŋɔ oka kaa matio'dɔ lɔvɔ yï.” 20 Kora ne aya'ba da me'doiya henye, “Mɔwɔ kö'du kï'dï ne'e ku biya.A'di ra omba gba zi ma ko'dɔ?”

21 Yësu iya zi mo henye, “Ëzë omba ziyï zi tëdï ŋbala, ï'bë ogo wa mati ëdï moaba ne biya yaga, ï'dï kɔhi mo zi vo leriye,atëdï wa aba kyɔ komorïyë, ta pëtï mo ayialö'bö ga ma.” 22 Mati kora ne owo kö'dune here, ënyï ï'bë na rasösu ga kö'du mowa aba kyɔ.

23 Yësu iya zi vo lö'bö 'bënïye henye,“Mayada zi ye, atëdï na kyigɔ zi vïdï mawa aba kyɔ zi tödu mï damöku 'ba Wïrï.24Miya löhu zi ye henye; ëdï na kyigɔ ndrazi vïdï ma wa aba kyɔ zi tödu mï damöku'ba Wïrï, ta da jemele tödu kpuru tëmï ogo'ba ibira.”

25 Mati vo lö'bö owonnï kö'du ne, zëbiya na rakaga. Zë ako'jonnï kö'du iyannïhenye, “Mora here ne, ëyï ra akayɔmɔ?”26 Yësu ongɔ bi mbïyï dë zë aya'ba dɔ moiya henye, “Wa mahere ne, vïdï ɔ'bɔ dëko'dɔ. Wïrï ra atɔ'bɔ ko'dɔ mo biya.”27 Petero ënyï ame'do rïyë, mo iya henye,“Ongɔ te, dila wasisi ku biya kö'du lö'bö gëyï. A'di ra datëdï ze mo aba?”

28 Yësu iya zi zë henye, “Mayada tïnyözi ye Wisi a Vïdï alima ku da kyïtï 'bënï

Matayo 19:29 21 Matayo 20:28bikanyi laka 'bɔmo mï daliŋɔ kyï. Vo gandï ma 'butë dɔmorïyö 'bama ne, akalima'e kpa da kyïtï 'ba tu'dë gisi 'ba Yiserele'butë dɔmorïyö ne. 29 Vïdï mati ila loko,öndu'e, ëmïye, 'bu, ma, gisisi, yaka gakö'du ma aki'ja lami da kyɔ akï'dï dïdï maŋburu ŋburu zi mo. 30 Yaanya aba zë matikyɔ dagba ne atëdïnnï hulëhu, yaanya abazë ma kyɔ hulëhu ne, atëdïnnï dagba.”

20Mala 'ba vo lɔɔ ko'dɔ'e mï yaka

1 “Damöku 'ba komorïyë ëdï henye.Koramaako ëdï,mo ënyï gbɔ damïndö abatï'bë vïdï vo lɔɔ ko'dɔ'e koma, zi lɔɔ ko'dɔmï yaka ënï. 2 Mo omba da kö'du zi kɔhiŋbiriṛi kopi mo zi zë mï ko'do kölö, utu zëgbɔ lɔɔ ko'dɔ mï yaka ënï.”

3 “Mo ënyï ï'bë löhu bi 'ba wakogo,kadra mamodɔmosowɔ aba i'ja kya vïdïkora maako ëdïnnï tɔrɔ ani öŋbö kazi lɔɔ.4Mo ayada zi zë iya henye, ‘Ï'bë'e kpa lɔɔko'dɔ mï yaka ma kopi kɔhi zi ye na laka.’5 Ï'bënnï gbɔ. Kadra 'butë dɔmorïyö kadrawota aba, mo o'dɔ kpa kö'du kölö ne. 6Ëdïkara zi kadra muyï mo ënyï ï'bë bi 'bawakogo i'ja kya 'ba vïdïmaako'e ëdïnnï gbatɔrɔ ani öŋbö. Mo iya zi zë henye, ‘Ëdï'be'e atɔrɔ kadra loso de 'e kinye öŋbökazi lɔɔ ga a'di?’ 7 Zë aya'bannï dɔ moiyannï henye, ‘Vïdïmaako ï'dï lɔɔ dë zi ze.’Mo iya henye, ‘Laka ï'bë'e lɔɔ ko'dɔ mïyaka ama.’ ”

8 “Mati kadra ɔkɔ ku na hutaga, vokyeti yaka ayada zi vo da lɔɔ ko'dɔ'e iya zimo henye, ‘Akɔ'jɔ vo lɔɔ ko'dɔ ne'e opikɔhi ëzë, ayeto zë mati ta da hulëhu ne,ndundu mo zë mati ma dagba.’ 9Vïdï koramati ayetonnï lɔɔ kadra muyï aba ne, opikɔhi ŋbiriṛi zi ma kölö, kölö. 10 Kora matio'dɔnnï lɔɔ dagba ayinnï zi kɔhi 'bënnïkïrï, asösunnï na kïrïnnï ndra, ma kölö opikpa kɔhi ŋbiriṛi kölö. 11 Zë ïrïnnï kɔhi'bënnï ënyïnnï agbɔrɔ vo kyeti yaka aba.12Zë iyannï henye, ‘Vïdï kora nenye'e matio'dɔnnï lɔɔ ta da hulëhu nje kadra kölö,ze do'dɔ lɔɔ kadra ŋbo da kadra kyëtu ne,here ne opi kpa zi zë kaa mati opi ze ne?’ ”

13 “Vo kyeti yaka aya'ba dɔ mo zi makölö tëmï zë iya henye, ‘Owo te aboka mamo'ba'e dë. 'E biya omba'e da kö'du zilɔɔ ko'dɔ, kadra kölö ŋbo da kɔhi ŋbiriṛikölö. 14 Yaanya aba oba kɔhi 'be'e ne,ï'bë'e liŋɔ. Momba zi kï'dï zi kora matio'dɔ lɔɔ ta da hulëhu, kpa kyɔ kaa matimï'dï zi ye ne. 15 Here ne, manza dë

dangölö aba zi ko'dɔ wa mati mombako'dɔ mo kɔhi 'bama aba? Kɔdɔ 'e na mïkumbë ga kö'duma na laka?’ ” 16Yësu indeme'do 'bënï kiya mo aba henye, “Here zëmati hulëhu atëdïnnï dagba, mora zë matidagba atëdïnnï hulëhu.”

Yësu ame'do ma da wota mo kö'du koli'bënï

(Mk. 10:2-34; Lk. 18:31-34)17 Mati Yësu ëdï atï'bënnï mï

Yerusalema, mo oba vo lö'bö 'bënï 'butëdɔmorïyö dakapa nï, ame'do zi zë na liwo.Mati zë ëdï atï'bënnï, mo ayada zi zë iyahenye, 18 “Owo'e te, dëdï ze tï'bë le mïYerusalema, aniWisi a Vïdï akï'dï zi kyedre'ba vo karasa'e nnï vo komoyandi 'ba vokö'du kï'dï ëtï. Zë akikyennï vurë rɔ mozi kofo. 19 Zë akï'dïnnï mo zi vo leze'eako'dɔnnï sawiya rɔ mo, aku'bönnï mo,akatötönnï mo da taka. Mora ko'do dawota aba, mo atënyï löhu na dïdï.”

Kö'du ko'jo 'ba ma Yemisi nnï Yowani aba(Mk. 10:35-45)

20Herembara 'ba Zebedeyo ayi gisi kora'bënï aba rïyö zi Yësu, alɔdrɔ komo moako'jo hɔ mo ga kö'du ko'dɔ laka. 21Yësuako'jo hɔ mo iya henye, “A'di ra omba?”Mo aya'ba da me'do iya henye, “Korisitɔzi ma gisi kora rïyö 'bama nenye'e akali-mannï da kala yï ma tïrï ma gali aba mïdamöku 'be.”

22 Yësu aya'ba dame'do zi gisi kora ne'e,iya henye, “Ayɔlɔ'e wa mati ëdïye kö'duko'jo gɔ mo ne dë. Atɔ'bɔ'e kïnjë ritimati momba zi kïnjë ne?” Zë aya'bannï dame'do iyannï henye, “Datɔ'bɔ ze.” 23Yësuayada zi zë iya henye, “Tïnyö akïnjë'e riti'bama ama, mora mɔ'bɔ dë kyigɔ aba zikinzi vïdï mati akalima da kala ma ma tïrïma gali aba. Bi nenye'e kö'du vïdï mati 'buma akɔ'jɔ zi zë.”

24 Mati kya 'ba vo lö'bö 'butë owonnïkö'du ne, zë na kamo gisi öndu rïyö neëtï. 25 Yësu ako'jo zë biya bi kölö iyahenye, “Ayɔlɔ'e ku henye, vo daliŋɔ 'bavo leze ne'e ëdïnnï kalakonda aba dë zë,vo dagba'e ëdïnnï ndra kalakonda aba.26 Here gërï mahere ne, manza dë mïkutë'e. Ëzë vïdï maako tëmï 'e omba zitëdï kyedre, mo mëdï na vo lö'bö zi oka'e.27Ëzë vïdïmaako tëmï 'e omba zi tëdï na vodagba mo mëdï na vo kalima 'bëyï. 28 KaaWisi 'ba Vïdï ayi dë zi vïdï maako'e lɔɔko'dɔ zi mo, ayi zi ko'dɔ zi vïdï maako'e,dïdï nï kï'dï zi vïdï kayo yɔmɔ.”

Matayo 20:29 22 Matayo 21:23Yësu akɔ'jɔ vo komoköndu rïyö(Mk. 10:46-52; Lk. 18:35-43)

29Mati Yësu vo lö'bö 'bënï ëtï ënyïnnï kutï'bë 'de ta Yerïkö, vïdï kayo ënyïnnï ga ndïmo aba. 30 Here kora vo komoköndu rïyömati ëdï alimannï dakapa gërï, owonnïYësu ëdï alaga ta da kapa, ayetonnï hë nnïgbögbö, “Wisi 'ba Dawidi ï'dï mïyï mëyï reze.” 31Here vïdï kayo ne'e o'dɔnnï sawiyazi zë ayadannï zi zë iyannï henye, alima'eti. Mora here, zë agbögbö hë nnï ndra nakamo, iyannï henye, “YereWisi 'ba Dawidi,ï'dï mïyï mëyï re ze.”

32 Yësu ɔrɔ ako'jo zë, ako'jo hë zë iyahenye, “A'di ra omba'e zi ma zi ko'dɔzi ye?” 33 Zë aya'bannï da me'do iyannïhenye, “Yere, domba ze zi bi kongɔ.”34 Yësu na rasösu kö'du zë, ise komo zëkandi ongɔnnï bi, mora alö'bönnï gbɔ gandï mo.

21Tödu 'ba Yësu mï Yerusalema(Mk. 11:1-11; Lk. 19:28-40; Yn. 12:12-19)

1 Mati Yësu vo lö'bö 'bënï ëtï ɔkɔnnï kukara ra Yerusalema, zë ayinnï Betehege daDöku 'ba Olivo ani Yësu utu vo lö'bö 'bënïrïyö dagba. 2 Kö'du kise nenye aba iyahenye, “Ï'bë'e zi daliŋɔmati dagba komo'enani, kandi aki'ja'e mokakya na kida wisiënï aba dakapa nï, inga'e zë ika'e zë zi ma.3 Ëzë vïdï maako iya kö'du maako, ayada'ezi mo ‘Yere ra omba zë mo akila zë tï'bëkandi.’ ”

4 Kö'du ne o'dɔ rë nï, zi kö'du mati nëbïiya ne tayi tïnyö.5 “Ayada zi gawo kyedre 'ba Ziyɔnɔ,ongɔ'e vo damöku 'be'e ëdï tayi zi ye.Mo umbë dënï dë,ëdï taho da mokakya,wisi mokakya ëdï zë aba.”

6 Here vo lö'bö ne ï'bë o'dɔnnï kö'dune te kaa mati Yësu ayada zi zë zi ko'dɔmo. 7 Zë, ikannï mokakya ne wisi mo aba,o'bannï bɔngɔ 'bënnï dë zë Yësu ëkyï gbɔdɔ mo. 8 Vïdï kayo o'ba bɔngɔ 'bënnï dagërï, agamo'e ikyennï da ngora 'ba kagao'bannï zë da gërï. 9Vïdï kayo ne alagannïdagba komo Yësu, zë mati ëdï tayi 'bënnïta gɔ mo, ayetonnï hë nnï gbögbö, iyannïhenye,“Wayeto zi wisi a Dawidi.Wïrï ï'dï ya'da zi mo mati ayi mï ru 'ba

Yere,wayeto zi Wïrï.”

10 Mati Yësu ödu mï Yerusalema, da vïdïkayo mï gawo kyedre ne biya na wïrï wïrï.Here vïdï ako'jonnï kö'du iyannï henye,“Mo 'bënï ëyï ra?” 11 Vïdï kayo aya'bannïda me'do iyannï henye, “Nenye nëbï Yësura, tëmï Nazereta mï Galilaya.”

Yësu ï'bë ödu mï yëkëlu 'ba Wïrï(Mk. 11:15-19; Lk. 19:45-48; Yn. 2:13-22)

12 Yësu ï'bë ödumï yëkëlu, ore vïdï matiëdïnnï wakogo ne biya yaga. Mo adu'du datarabiza 'ba vïdï 'ba kɔhi kutrë, gba'da 'bavïdï mati ëdïnnï atu'bu kogo ëtï. 13 Moraiya zi zë henye, “Ëdï na yörumï kö'du yöru,Wïrï iya ku henye, ‘Loko 'ba Wïrï ama neako'jo na loko 'ba mötu, ofɔ'e ku na wöru'ba rakoho 'ba vo logo'e.’ ”

14 Vo komoköndu vo ka'bo ëtï ayinnïzi mo mï yëkëlu 'ba Wïrï mo akɔ'jɔ zëgbɔ. 15Kyedre 'ba vo karasa vo komoyandi'ba vo kö'du kï'dï ëtï, ënyïnnï na kamomati zë ongɔnnï kö'du ko'do mati Yësuëdï ako'dɔ ne, gisisi ëdï hë nnï gbögbömï yëkëlu, iyannï henye, “Wayeto zi Wisia Dawidi.” 16 Zë ako'jo nï ha Yësu iyannïhenye, “Owo kö'du mati ëdïnnï akiya neku?” Yësu aya'ba dame'do iya henye, “Ɔɔ,mowo ku. Gba ako'jo'e kö'du yöru nenyedë? ‘Ayandiye gisisi, gisisi ëtï zi wayetoma laka kï'dï.’ ” 17Yësu ila zë ënyï ï'bë yagatëmï gawo kyedre ne ko'do mï Beteniya.

Yësu asënë kyëlu(Mk. 11:12-14, 20-24)

18 Tabi ta'ba 'bɔmo hulëhu mï gawokyedre ŋbɔ da mïndö vere aba, Yësu nao'bo. 19Mo ongɔ kaga kyëlu dakapa gërï,ï'bë rɔ mo i'ja waako dë dɔ mo du yëyumo. Mo iya zi kaga ne henye, “Ana lɔgɔdekpe löhu.” Kandi kaga kyëlu ne akyïtrugbɔ. 20 Vo lö'bö 'bɔmo ongɔnnï kö'dune iyannï henye, “Kaga kyëlu ne akyitrukandi ga a'di?” 21Yësu ënyï aya'ba dɔ mozi zë iya henye, “Mayada zi ye tïnyö, ëzëoma'e awïrï de 'e dë, atɔ'bɔ'e ko'dɔ wamati mo'dɔ zi kaga kyëlu ne. Anza nje mane dë, atɔ'bɔ'e kpa zi kiya zi lutu nenye,‘Ënyï rïyë u'du rë yï mï ranga, ako'dɔ rënï.’ 22 Ëzë oma'e, aki'ja'e wa mati akɔ'jɔ'ekö'du mo tëmï mötu.”

Kö'du ko'jo ga kö'du a Yësu(Mk. 11:27-33; Lk. 20:1-8)

23 Yësu ayi hulëhumï yëkëlu, mo ayandikö'du, kyedre 'ba vo karasa'e nnï vïdï kye-dre ëtï ayinnï zi mo, ako'jonnï hɔ moiyannï henye, “Ayada dero zi ze ëdï wa

Matayo 21:24 23 Matayo 22:7ne'e ko'dɔ kalakonda vala aba? Ëyï ra ï'dïkalakonda ne zi yï?” 24 Yësu aya'ba dame'do zi zë iya henye, “Ma kako'jo kö'dukölö ta he 'e, ëzë aya'ba'e dɔ mo ku zima makayada zi ye mëdï kö'du ne ko'dɔkalakonda 'bëyï aba? 25 Kalakonda 'baYowani mati ëdï bapatisi kï'dï mo aba ne,ayi ta kila, kazi Wïrï kɔdɔ kazi vïdï?” Zëayetonnï hë nnï wasa na ga rë nnï, iyannïhenye, “Dakiya ze a'di?” Ëzë daya'ba'e dɔmo diya'e kazi Wïrï, mo akiya zi ze henye,“Mora kö'du a'di oma'e dë mï Yowani?”26 Ëzë diya'e henye, “Kazi vïdï, ze na tere,ga kö'du ze biya dasösu Yowani ra nëbï.”27 Here zë aya'bannï dɔ mo zi Yësu, iyahenye, “Dayɔlɔ ze dë.” Moaya'ba dɔmozizë iya henye, “Mayada dë zi ye kalakonda'ba a'di ra mëdï kö'du nenye'e ko'dɔ moaba.”

Mala kö'du gisi kora rïyö28 “Yaanya aba asösu'e kö'du a'di?

Kadra maako aba kora ëdï gisi kora abarïyö. Mo ënyï ï'bë zima kyedre ne iya zimohenye, ‘Wisi ama ï'bë lɔɔ ko'dɔ mï yakandenye.’ Wisi aya'ba da me'do iya henye,29 ‘Momba dë tï'bë,’ yaa, mo asösu dë nïënyï ï'bë gbɔ.”

30 “'Bu ënyï ï'bë zi wisi agamo onyɔ kpakö'du kölö ne. Wisi ënyï aya'ba da me'doiya henye, ‘Ɔɔ, kyedre ma tï'bë,’ lɔɔ neko'dɔ mo, 'de ï'bë dë. 31Wisi ma vala tëmïgisi rïyö ne'e, o'dɔ wamati 'bumo omba?”Zë aya'bannï dame'do iyannï henye, “Wisima kyedre.” Yësu iya zi zë henye, “Mayadazi ye, vo 'be'bele kö'dunnï, vo rönyï ëtï, ëdïtï'bënnï damöku 'ba Wïrï dagba komo'e.32Yowani Bapatisi ayi zi yada zi ye gërï malaka zi ye kïrï, oma e dë mï mo. Vo 'be'belekö'du vo rönyï ëtï ra omannï mï mo. Mationgɔ'e mo gbï le, kpa otɔ de 'e dë zi komamï mo.”

Mala kö'du vo lɔɔ ko'dɔ'e mï yaka 'balu'ju

(Mk. 12:1-12; Lk. 20:9-19)33 Yësu iya henye, “Owo'e mala vere ne,

vo kyeti kaŋomaako ïyï lu'ju mï yaka, o'dɔresi kpo ta rɔ mo, ole wogo 'ba a'ji koto,uvö loko tɔrɔ 'ba bi kongɔ. Mo ila yakane zi vo lɔɔ'e, ï'bë gbɔ bi yingɔ. 34 Matikadra 'ba wa toto ta yaka ɔkɔ ku, mo utuvo kalima 'bënïye zi vo lɔɔ'e ga kö'du zi mï'bënï mati inye ne koba.”

35 “Vo lɔɔ ne'e ïrï vo kalima ne'e,u'bönnï ma kölö, ofonnï agamo, u'dunnïvere ṛï'dï aba. 36 Kora vo kyeti yaka ne

utu vo kalima löhu kyɔ ta da ma dagba,vo lɔɔ ko'dɔ ne'e o'dɔnnï zë kpa kaa madagba. 37Ndundumoabamoutuwisi 'bënïzi zë. Mo iya henye, ‘Tïnyö zë akoronnïwisi 'bama.’ ”

38 “Mati vo lɔɔ ne'e ongɔnnï wisi ne,iyannï henye, ‘Nenyewisi 'ba vo kyeti yakara. Ayi dofo'e mo, doba'e wa 'bɔmo.’39Zë ïrïnnï mo u'dunnïmo yaga tëmï yaka,ofonnï mo.”

40 Yësu ako'jo hë zë iya henye, “Yaanyaaba ëzë vo kyeti yaka ne ayi, ako'dɔ a'dizi vo lɔɔ ne'e?” 41 Zë aya'bannï da me'doiyannï henye, “Mo akofo kora 'ba kö'dukyënyë ko'dɔ ne'e, akï'dï yaka ne zi vo lɔɔko'dɔ maako'e, mati akï'dïnnï zi mo wamïyaka mï kadra ma laka.” 42 Yësu iya zi zëhenye,“Ako'jo'e kö'du mati kö'du yöru iya ne dë?‘Yïtö mati vo wa ko'ba ombannï dë,ofɔ ku na yïtö ma laka ndra.Nenye Yere ra o'dɔ.Kongɔ mo atëdï na laka.’ ”

43 Yësu idra dɔ mo iya henye, “Mayadazi ye, damöku 'ba Wïrï akoba 'de kazi'e, akï'dï zi vïdï mati akatanannï lɔgɔma laka. 44 Vïdï mati alëpï da yïtönenye, akolowe. Ëzë yïtö ne alëpï da vïdïakanzekpe vïdï nani.” 45 Here kyedre 'bavo karasa nnï Farasi ëtï owonnï mala aYësu ne, ayɔlɔnnï mo ëdï ame'do kö'dunnï, 46 zë ayɔnzɔnnï zi mo kïrï. Mora zëerennï vïdï kayo mati omannï mï Yësu monëbï ra.

22Mala 'ba karama 'ba oze(Lk. 14:15-24)

1 Yësu ame'do löhu zi vïdï tëmï mala iyahenye, 2 “Damöku 'baWïrï ëdï henye. Yeremaako akɔ'jɔ karama 'ba oze 'ba wisi ënï.3Mo utu vo lö'bö 'bënïye zi yada zi yingɔmati omba zë ne zi tayinnï mï karama ne,zë ombannï dë zi tayi.”

4 “Mo utu kya vo lö'bö ne'e kö'du kiseaba zi yingɔ ne'e, iya henye. ‘Karamaama ku nzɔ yaanya aba. Mofo isa ama makyedre, matɔnɔ aba ku nzɔ zi konyo mo.Ayiye mï karama 'ba oze.’ 5 Yingɔ matiako'jo zë ne ombannï dë, ï'bënnï rï mï lɔɔënnïmaako'e. Ma kölömaako ï'bënnï yakaënï, ma vere ï'bënnï mï loko wakogo ënï.6 Agamo'e ïrïnnï vo lö'bö ne'e u'bönnï zëofonnï zë. 7Vo damöku ënyï na kamo utuvo kanya 'bënïye ofonnï vo wa kofo ne'e,o'bɔ gawo kyedre 'bëzë ne ti'de.”

Matayo 22:8 24 Matayo 22:468 “Mo ako'jo vo lö'bö 'bënïye iya zi zë

henye, ‘Karama oze ama ku nzɔ. Vïdïmati mako'jo zë ne anzannï dë na lakatayi. 9Yaanya aba ï'bë'e da gëri ma kyedreakɔ'jɔ'e vïdï kayomati i'ja'e zëmayinnïmïkarama.’ 10Vo kalima ënyï ï'bënnï yaga dagëri atotonnï vïdï mati zë i'jannï biya, malaka makyënyë mo aba, loko 'ba oze osokyɔ vïdï aba.”

11 “Yere ënyï ï'bë loko yingɔ ënïyekongɔ, mo i'ja kora maako usu bɔngɔ 'baoze dë. Yere ako'jo hɔ mo iya henye,12 ‘Aboka ma ödu hala kinye kazi bɔngɔ'ba oze?’ Kora ne 'de onyɔ kö'du ako dë.13Yere ayada zi vo lö'bö 'bënïye, iya henye,‘Ida'e kala mo ndï mo aba u'du'e mo yagamï bi köndu. Ani mo akudu hë nï konyoaba.’ ” 14 Yësu ï'dï dɔ mo iya henye, “Vïdïkayo ma ako'jo ne, ma jeli mo ayo dë.”

Kö'du ko'jo ga kö'du 'ba 'be'bele kopi(Mk. 12:13-17; Lk. 20:20-26)

15 Farasi ënyï ï'bë o'dɔnnï yeṛe zi Yësukuyï kö'du ko'jo aba. 16 Zë ënyï utunnï kya'ba vo lö'bö 'bënnï, kya 'ba vïdï 'ba Herodaëtï. Zë iyannï zi mo henye, “Vo komoyandidayɔlɔ ku ëdï kö'du tïnyö ra yada. Ëdï wayandi tïnyö a Wïrï ra yandi zi vïdï. Kazitere kö'du kiya 'ba vïdï kyedremaako'e dë.17 Ayada zi ze, a'di ra asösu? Ëdï na lakazi ze 'be'bele kopi zi yere 'ba Roma, kɔdɔanza here dë?”

18 Yësu ayɔlɔ yeṛe kyënyë 'bëzë ne, moiya zi zë henye, “'E vo komokandi ne'e,kö'du a'di ëdïyema kuyï kö'du yɔnzɔ aba?19 Ayada'e zi ma kɔhi 'ba 'be'bele mati ëdïkopi.” Zë ikannï kɔhi ne zi mo. 20 Moako'jo hë zë iya henye, 21 “Komo ëyï raru mo aba nenye?” Aya'bannï da me'doiyannï henye, nenye komo Siza ra ru moaba. Yësu iya zi zë henye, “Laka opi zi Sizawa 'ba Siza, opi ziWïrï wa 'baWïrï.” 22Matizë owonnï kö'du ne, zë na rakaga zë ilannïmo ënyï ï'bënnï gbɔ.

Kö'du ko'jo ga kö'du 'ba tënyï tëmï koli(Mk. 12:18-27; Lk. 20:27-40)

23 Sadeke'e ma omannï vïdï ënyï dekpetëmï koli, zë ayannï zi Yësu iyannï henye,24 “Vo komoyandi, Mosa iya henye ere,kora mati oze mbara oli 'de kazi gisisiko'jo, öndu mo moba mbara lu'bë ne, zizë gisisi ko'jo mï ru 'ba kora mati oline. 25 Yaanya aba ne gisi öndu ëdïnnïmadɔmorïyö kinye, wisi ma kyedre ozembara oli 'de kazi gisisi ko'jo, mo ilambaralu'bë ne zi öndu nï. 26 Kö'du ne o'dɔ rë nï

kpa here zi önduma rïyö ma wota ndundumo zi zë madɔmorïyö ne biya. 27 Ndundumo aba, mbara ne oli gbɔ. 28 Yaanya abane, mï ko'do mati yöku atënyïnnï na dïdï,mo atëdïmbara 'bëyï? Zë biya ozennïmo.”

29 Yësu aya'ba dɔ mo zi zë iya henye,“Alïtë'e ku, ga kö'du ayɔlɔ'e wayöru dëmandere kyigɔ aWïrï. 30Ëzë yöku ënyïnnïku na dïdï, atëdïnnï kaa malayika'e ko-morïyë ozennï mbara dë. 31 Yaanya abakaa kö'du tënyï 'ba yöku tëmï koli, ako'jo'ekö'du mati Wïrï ayada zi ye ne dë? Mo iyahenye, 32Ma Wïrï 'ba Abarayama, Wïrï 'baYisika, Yakoba aba. Mo Wïrï 'ba dïdï anza'ba yöku.” 33 Mati vïdï kayo ne'e owonnïkö'du ne, zë na rakaga tëmï gërï kö'duyandi 'bɔmo ne.

Kö'du kï'dï ma kyedre(Mk. 12:28-34; Lk. 10:25-28)

34 Mati Farasiye owonnï Yësu ayataSadeke'e, zë ayi atoto rë nnï bi kölö. 35Makölö tëmï zë vo komoyandi 'ba vo kö'dukï'dï, ako'jo ha Yësu tëmï kö'du yɔnzɔ iyahenye, 36 “Vo komoyandi, kö'du kï'dï mavala ra kyedre mï kö'du kï'dï?” 37 Yësuaya'ba dɔ mo iya henye, “'O'dɔ lɔvɔ YereWïrï 'bëyï di'di yï aba biya, lawo yï ababiya, kö'du yɔlɔ 'bëyï aba biya. 38 Nenyekö'du kï'dï ma dagba ma kyedre ndra 'bakö'du kï'dï ra. 39 Kö'du kï'dï ma rïyö makyedre mo ëdï kaa mo. O'dɔ lɔvɔ vohaliŋɔ oka kaa mati o'dɔ lɔvɔ yï. 40Kö'dukï'dï 'ba Mosa biya kö'du yandi 'ba nëbï ëtïɔrɔ da kö'du kï'dï rïyö ne'e.”

Kö'du ko'jo ga kö'du 'ba Korisitɔ(Mk. 12:35-37; Lk. 20:41-44)

41 Mati kya 'ba Farasi maako'e atoto rënnï ga bi kölö, Yësu ako'jo hë zë iya henye,42 “A'di ra asösu'e kö'du 'ba Korisitɔ? Motëmï kozo 'bëyï?” Zë aya'bannï dɔ moiyannï henye, “Mo tëmï kozo a Dawidi.”43Yësu ako'jo hë zë iya henye, “Kö'du a'dira Lawo Kölö Laka ï'dï Dawidi zi ko'jo mona Yere? Mati Dawidi ëdï ame'do mo iyahenye,44 ‘Yere iya zi Yere 'bama,'Alima kinye da tïrï male mï'dï vo wehe 'bëyïye ku mïdïrï ndï yï.'’45 Ëzë Dawidi ako'jo mo ‘Yere,’ hala Ko-risitɔ atëdï tëmï kozo 'ba Dawidi?” 46Vïdïmaako aya'ba da kö'du ko'jo ne dë zi Yësu.Ta pëtï ko'do nani, vïdï maako ako'jo haYësu dekpe.

Matayo 23:1 25 Matayo 23:3423

Kö'du kyënyë 'ba Farasiye(Mk. 12:38-39; Lk. 11:43, 20:45-46)

1 Yësu ame'do zi vïdï kayo ne'e, vo lö'bö'bënï ëtï iya henye, 2 “Vo komoyandi 'ba vokö'du kï'dï nnï Farasi ëtï, ëdïnnï kyigɔ abazi yëtï zi ye kö'du kï'dï 'ba Mosa. 3 Owo'ekö'du mati zë iyannï zi ye zi ko'dɔ, kö'duko'dɔ 'bëzë anza dë na laka zi ye gɔ mokïrï. Zë ayadannï kö'du wa zi ye ko'dɔ mo,zë o'dɔnnï dë. 4 Zë ï'dïnnï wa yeto makyedre mati vïdï ɔ'bɔ dë zi kïnjë mo ne davïdïye. Zë ombannï dë zi kɔnyi zë zi kïnjële nje da gisi kala nnï aba.”

5 “Zë o'dɔnnï wa mati vïdï zi kongɔ. Zëidannï kɔ'di piri konda ga bɔngɔ 'bënnï ziyada zë na laka. Zë ï'dïnnï bɔngɔ kanyikölökpö gë nnï zi yada zë na vo mötu. 6 Zëo'dɔnnï lɔvɔ bi ma laka ne, bi 'ba karama,bi limamati na laka abamï bi 'bamötu. 7Zëo'dɔnnï lɔvɔ zi mëtënnï watɔwɔ aba mïbi 'ba wakogo. Zë o'dɔnnï lɔvɔ zi ko'jo vokomoyandi.”

8 “Akɔ'jɔ yï dë, ‘Vo komoyandi,’ ga kö'du'e biya ta dakota kölö, vo komoyandi njekölö. 9Akɔ'jɔ vïdï maako dë dakaŋo kinyena ‘'bu,’ ga kö'du ëdïye nje 'bu kölö aba ko-morïyë. 10Ako'jo yï dë na ‘vo komoyandi,’ga kö'du vo komoyandi kölö 'bëyï ra Ko-risitɔ. 11Ma kyedre kölömï kutë'emëdï navo kalima. 12Momati o'dɔ rë nï na kyedre,maya'ba rë nï hulëhu, mo mati o'dɔ rë nïhulëhu, ako'dɔ mo kyedre.”

Yësu ayada kö'du kyënyë ko'dɔ 'ba vokomoyandiye

(Mk. 12:40; Lk. 11:39-42, 44, 52; 20:47)13 “Hala atëdï na kyënyë zi ye, vo ko-

moyandi 'ba vo kö'du kï'dï Farasi ëtï. 'Evïdï komokandi ne'e, isiye ha loko 'badamöku 'ba Wïrï kazi vïdï ödunnï, kpaödu'e dë. Ayata'e vïdï mati ëdï rë nnï kï'dïzi tödu ne kpa.”

14-15 “Atëdï na kyënyë zi ye vo ko-moyandi 'ba kö'du kï'dï Farasi ëtï. 'E vokomokandi ra. Umu'e kyëtï ranga kayokpuru tëmï dakaŋo kutu kutu biya lasi aba,zi vïdï maako ki'ja zi gërï 'be'e ne kïrï. Ëzëi'ja'e vïdï ne ku, o'dɔ'e mo ndra na kyënyëtada'e, zi tï'bë mï gehena kaa 'e.”

16 “Riti atëdï na kyënyë zi ye, alaga'edagba zi vïdï, mora 'e na vo komoköndu.Ayandiye iya 'e henye, ëzë vïdï maakoalömu ru yëkëlu aba, mo anza dë na kidalömu 'bënï ne aba. Ëzë mo alömu rudahabo mati mï yëkëlu ne aba, mo ku na

kida. 17 'E vo komoköndu lumë'e, vala rana kyedre, dahabo kɔdɔ yëkëlu ra o'dɔ,dahabo na laka? 18 Ayandiye kpa iya'ehenye, ‘Ëzë vïdï maako alömu ru karasaaba, mo anza dë na kida lömu 'bënï ne aba.Ëzëmo alömu rë nï ku wama ï'dï da karasane aba, mo ku na kida.’ 19 'E vo komoköndune'e, ma vala ra na kyedre wakï'dï kɔdɔkarasa ra, o'dɔ wakï'dï na koho? 20Ëzë vïdïmaako alömu ru karasa aba, mo ëdï lömukpa wa mati biya ï'dï dɔ mo ne. 21 Ëzë moalömu ru yëkëlu aba, mo ëdï lömumo aba,ehe Wïrï mati ëdï alima mï mo. 22 Ëzë vïdïmaako alömu komorïyë aba, mo ëdï lömukyïtï 'ba Wïrï mati mo alima dɔ mo.”

23 “Atëdï na riti zi ye vo komoyandi'ba vo kö'du kï'dï nnï Farasi ëtï. 'Evo komokandi ne'e, ï'dïye zi Wïrï 'butë,wokonyo tisiwa kaa kököwu. Mora o'dɔ'ewa ma laka ndra 'ba ködu kï'dï dë, kaatïnyö, mïkyëyï, koma aba. 24 O'dɔ re 'e navo dagba zi vïdï, mora 'e na vo komoköndu,oba'e kɔŋɔ tisi yaga tëmï wa kuwë 'be'e,ondrɔ'e jemele.”

25 “Atëdï na riti zi ye vo komoyandi 'bavo kö'du kï'dï Farasi ëtï. 'E vo komokandine'e, akaka'e ra sikɔ 'be'e gbenje abata rɔ mo yaga, mï zë ndɔ na wakoyimï kumbë aba. 26 Farasi vo komoköndu,akyitɔ wa mati ëdï mï sikɔ dagba, ma tayaga akakyitɔ kpa 'da.”

27 “Atëdï na riti zi ye vo komoyandi 'bavo kö'du kï'dï Farasi ëtï. 'E vo komokandine'e, 'e kaa da wogo mati akɔ'jɔ rë zë nakanyi, lunzu ṛï'dï kanyi aba, ongɔ na lakatarë zë yaga,mï zë ndɔ na yingɔ keŋe yökuaba. 28 Tëmï gërï kölö ne, ta ra'e yaga nalaka zi vïdï biya, mï ye ndɔ na komokandikö'du lïtë aba.”

Yësu ame'do kö'du riti 'bëzë(Lk. 11:47-51)

29 “Atëdï na riti zi ye vo komoyandi 'bavo kö'du kï'dï Farasi ëtï. 'E vo komokandine'e, o'ba'e ogo na laka zi nëbïye, ayada'etɔwɔ zi wogo zi vïdï mati alimannï kyerena lima ma laka. 30 Iya'e henye, ëzë ëdïyekyere mï kadra 'ba 'bu'e vu'e nani, o'dɔ'ekö'du mati zë o'dɔnnï nëbï ne'e, kofo mogɔ mo ne dë. 31 Omba'e dɔ mo tïnyö,'e ra na kozo 'ba vïdï ma ofonnï nëbïne'e. 32 Ï'bë'e zɔ dagba wa mati 'bu'e vu'eayetonnï ne kinde mo.”

33 “'E wiri ne'e, 'e gisi 'ba wiri ne'e,hala asösu'e zi taho. Kazi vurë re 'e,atï'bë'e biya mï gehena. 34 Mayada zi ye

Matayo 23:35 26 Matayo 24:28makutu nëbï ne'e, kora vo kö'du yɔlɔ, vokomoyandi ëtï, akofo'e kyamo'e, akatötö'eagamo'e akakpökyïye agamo'e mï bi 'bamötu'e, akore'e zë tëmï gawo ta da gawo.35 Riti biya kö'du vïdï mbiya mati ofo'e neakalëpï de 'e tëmï kozo 'ba Abele zi kozo'ba Zakariya wisi 'ba Berahiya mati ofo'emï kutë yëkëlu karasa aba. 36 Mayada ziye tïnyö, riti biya 'ba wakofo ne akalëpï davïdï 'ba ko'do nenye.”

Yësu o'dɔ lɔvɔ Yerusalema(Lk. 13:34-35)

37 “Yerusalema, Yerusalema ofo'enëbïye, u'du'e vo lö'bö mati Wïrï utu ziye ne ṛï'dï aba. Da ndö momba zi kala makï'dï mo kpo ra vïdï 'be'e biya, kaama yërumati atoto gisisi ënï hu förö nï, ila'e ma dë.38 Loko 'be'e ne akila na mï mbiya. 39Tëmïndenye dagba ani, mayada zi ye henye,ongɔ'e ma dekpe löhu le akiya'e henye,‘Wïrï ï'dï ya'da zi mo mati ayi mï ru 'baYere.’ ”

24Yësu ame'do ga kö'du loko 'ba Wïrï yaŋa(Mk. 13:1-2; Lk. 21:5-6)

1 Yësu ënyï ila bi nani ëdï gbɔ atï'bë 'detëmï yëkëlu, vo lö'bö 'bɔmo ayinnï zi yadazi mo kuvö 'ba loko 'ba Wïrï ne. Mo ënyïalëzë. 2 “Ɔɔ. Ongɔ'e bi biya na laka da wanenye'e. Mayada zi ye henye, yïtö ma kölökinye alima dë ga bi 'bënï zë biya aku'duakaŋo.”

Riti vïdï yaza aba(Mk. 13:3-13; Lk. 21:7-19)

3 Mati Yësu alima da Döku 'ba Olivo, volö'bö ayinnï na liwo zi mo, ako'jonnï hɔmo iyannï henye, “Ayada zi ze kö'du biyanenye atëdï ndala aba, a'di ra ako'dɔ rë nïzi yada mo henye, ‘Ku tayi 'bëyï ndundu'ba daliŋɔ aba.’ ”

4 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Ëdïyekomo kï'dï aba, ila'e vïdï maako mo'ba'e dë. 5 Vïdï kayo atayinnï me'do ru maaba ako'bannï vïdï kayo akiyannï henye,‘Ma, Korisitɔ ra.’ 6 Akowo'e kpɔrɔ wehekara dakapa, kö'du yöyö 'ba wehe aba nakɔwɔ, ere'e dë. Wa ne ako'dɔ rë nï,anza dë zi kiya henye, ndundu mo ɔkɔku. 7 Dakaŋo ako'dɔ wehe oka maakoaba, damöku akalëpï wehe aba da ma kölömaako. Zöyï atëdï, kinzikinzi atëdï ta ga bine biya. 8 Wa ne atëdïnnï biya kaa dagbatɔɔ 'ba wisi ko'jo.”

9 “Akïrïye, akï'dïye zi ko'dɔ mo nakyënyë zi kofo. Vïdï biya akoyi 'e ga kö'duma. 10 Mï kadra nani, vo kö'du komba'eakalëpïnnï tëmï kö'du koma 'bënnï, zë aka-susunnï oka maako, akoyinnï oka maako.11 Nëbï vo ndɔndɔ kayo'e akalayannï vïdïkayo ko'ba aba. 12 Ne atëdï rapere 'bakö'du kyënyë ko'dɔ, zi vïdï kayo lɔvɔ 'bëzëofɔ. 13 Vïdï mati ɔrɔ nduwë na kyigɔ mïndundu mo, akayɔmɔ mo. 14 Kö'du yöyölaka nenye ga kö'du 'ba damöku akayëtï zivïdï 'ba dakaŋo ne biya kaa vo hu kö'dudɔrɔ, ndundu mo atɔkɔ 'da.”

Wa kyënyë ma ndra(Mk. 13:14-23; Lk. 21:20-24)

15 “Mati ongɔ 'e wa kyënyë ma ndra mïloko 'ba Wïrï ma ayaŋa, ma nëbï Daniyeleame'do kö'dumo. Atɔrɔ bima laka. Kö'dunenye zi vo ko'jo mo: ayɔlɔ laka mï kö'dunenye a'di. 16 Vïdï mati ëdïnnï mï Yudiyaatahonnï da lutu. 17 Vïdï maako mati ëdïda loko ënï, i'ja kadra dekpe zi tasi akaŋozi wasisi 'bënï koba ta loko. 18Vïdï maakomati ëdï mï yaka a'ba dekpe hulëhu zibɔngɔ ënï koba. 19 Atëdï na kyënyë mïko'do naniye zi mbara mati ɔmɔnnï 'embaramati ëdïnnï gisiluru aba: 20Amötu'ezi Wïrï kazi aho'e tëmï tona mandere mïko'do kadra 'ba ralawo. 21 Ga kö'du ritimï kadra nani atëdï na kɔwɔ ndra tada riti, mati ëdï tëmï biyeto 'ba damökutëmï ko'do ma ndenye ne. Ani, wa maakoatanza dekpe kaa mo löhu. 22 Wïrï aya'bara watiti 'ba ko'do naniye, mo mo'dɔ dëhere, vïdïmaakoɔmɔ dë. Ga kö'du vïdï jeli'bënïye Wïrï akaya'ba mï kadra ko'do nani'e 'da.”

23 “Ëzë vïdï maako iya zi yï henye, ‘Ongɔte, Korisitɔ ëdï kinye, mandere mo ëdïnani,’ oma dë mï kö'du ne. 24 Ga kö'duKorisitɔ vo ndɔndɔ 'e nnï nëbï vo ndɔndɔëtï akalayannï, zë ako'dɔnnï kö'du ko'dokyedre rakaga aba zi vïdï jeli a Wïrï ko'baëzë zë atɔ'bɔnnï. 25 Owo'e te, mayadakö'du nenye zi ye gba kazi kadramo tɔkɔ.”

26 “Ëzë vïdïmaako ayada zi ye iya henye,ongɔ'e te, mo ëdï yaga mï da lïpï, ï'bë'e dëani, mandere ëzë zë iyannï henye, ongɔ'ete, mo ëdï rë nï koho kinye oma'e dë mïkö'du ne. 27 Ga kö'du Wisi a Vïdï atayi kaabikanyi mati alaka komorïyë ta humïrë leda mïrë. 28 Ëzë yöku ëdï, langa akatoto rënnï.”

Tayi 'ba Wisi a Vïdï(Mk. 13:24-27; Lk. 21:25-28)

Matayo 24:29 27 Matayo 25:1429 “Kandi ta pëtï riti 'ba ko'do naniye,

kadra akuyï rë nï na mandölu, yehwe anyidekpe, kyëlu akalëpïnnï ta komorïyë, wama komorïyë akakɔhɔ rë nnï. 30Kyïnë wamati akayada kö'du 'ba Wisi a Vïdï akalayakomorïyë, vïdï biya 'ba dakaŋo akudunnïëzë ongɔnnï Wisi a Vïdï ëdï atayi tëmïfɔli 'ba komorïyë kyigɔ bikanyi kyedre'bënï aba. 31Kyedre torombeta akata'a, moakutumalayika 'bënïye yagamï bi gɔlɔ'bɔsowɔ 'ba dakaŋo. Zë akatotonnï vïdï jeliɔmo'e tëmï ndundu 'ba dakaŋo ne biya.”

Kaga kyëlu(Mk. 13:28-31; Lk. 21:29-33)

32 “Kaga kyëlu ma yandi kö'du yɔlɔ ziye. Ëzë ngora mo ïnzï ku, akofɔ rë nïna luwë, mbili yëyu makyïyï akayeto gbɔtövu, akayɔlɔ'e umu ku kara. 33 Tëmïgërï kölö ne, ëzë ongɔ'e wa ne ku biya,akayɔlɔ'e kadra mo ku kara nzɔ zi rënï yeto. 34 Mayada tïnyö zi ye, wa nebiya ako'dɔ rë nï dagba, kazi vïdï maëdïnnï lima yaanya aba ne, oli dë gba biya.35Komorïyë dakaŋo aba akalagannï, me'do'bama alaga dë.”

Vïdï maako ayɔlɔ ko'do mo kadra abadë

(Mk. 13:32-37; Lk. 17:26-30, 34-36)36 “Vïdï maako ayɔlɔ ko'do mo kadra

aba dë. Kpa le malayika komorïyë man-dere Wisi ayɔlɔnnï dë, nje 'bu ra akayɔlɔ.37 Tayi 'ba Wisi a Vïdï ako'dɔ rë nï kaamï kadra 'ba Nowa. 38 Mï ko'do gba takomo wini koso, vïdï ëdïnnï wakonyo, wakuwë, vïdï kora rë nnï koze mbara ëtï, lemï ko'do mati Nowa ï'bë ödu mï töŋbö,39 ayɔlɔnnï kö'du mati ëdï rë nï ko'dɔ nedë, le wini koso ayi akyitɔ zë biya. ËzëWisi a Vïdï ayi akatëdï here. 40 Mï kadranani vïdï kora rïyö atëdïnnï lɔɔ ko'dɔ mïyaka. Ma kölö akoba, agamo akila hulëhu.41Vïdï mbara rïyö atëdïnnï bi 'ba wakuhu,ma kölö akoba, agamo akila hulëhu.”

42 “Ëdïye komo kï'dï aba ga kö'duayɔlɔ'e dë, mï ko'do vala ra Yere 'be'eatayi. 43 Ëzë vo kyeti liŋɔ ayɔlɔ kadramati vo logo atayi, tïnyö akayɔlɔ'e henye,mo akalima na ngö ila vo logo dë zi tödumï loko ënï. 44 Here ëdï 'e kpa 'duwï nzɔ,ga kö'du Wisi a Vïdï atayi mï kadra matianza'e dë komo kï'dï aba gɔ mo.”

Vo kalima koma vo kazi koma aba(Lk. 12:41-48)

45 “Ëyï ra vo lö'bö laka, kö'du yɔlɔ aba?Mo ra mati kyedre 'bɔmo ï'dï mo na gavo lö'bö oka nïye kongɔ wakonyo 'bëzëkï'dï mï kadra ma laka. 46 Rakyenyi atëdïzi vo lö'bö ne hala, ëzë kyedre 'bɔmoi'ja mo lɔɔ ne ko'dɔ, ëzë mo a'ba liŋɔ.47 Mayada tïnyö zi ye, kyedre ne akï'dïvo lö'bö na vo da wasisi ënï biya. 48 Ëzëmo na vo lö'bö ma kyënyë, mo akayadana bi dënï henye, ‘Kyedre 'bënï ne ayidekpe hulëhu kandi,’ 49 mo akayeto volö'bö okanïye ku'bö zi wakonyo wa kuwëaba na kyënyë. 50 Kyedre 'ba vo lö'bö neatayi ko'do maako aba, mati vo lö'bö neanza dë komo kï'dï aba gɔ mo, mï kadramati mo ayɔlɔ dë. 51 Kyedre akasese mokozokozo 'ba vo komokandi ne zë ëtï, animo akudu hë nï konyo aba.”

25Mala kö'du mïnzö ngulu 'butë

1 “Mï kadra nani, damöku 'ba Wïrï atëdïhenye. Mïnzö ngulu 'butë oba lamba ënnïënyï ï'bënnï yaga da 'bïyësï kutrë. 2 Muyïtëmï zë na vo lumë, agamo'e muyï navo kö'du yɔlɔ. 3 Ma vo lumë ne obalamba 'bënnï obannï kya 'ba yënï wa'dodë nnï aba. 4 Ma vo kö'du yɔlɔ ne'e,obannï maṛanjiye ndɔ yënï aba mï mo.5 'Bïyësï alïkö dënï tisi ta bi tayi, mïnzöne'e, ayetonnï nano o'donnï gbɔ.”

6 “Ëdï mï kutë yɔndɔ kudu aa yaga iyahenye, ‘'Bïyësï ëdï kinye, ayiye dɔ mokutrë.’ 7 Mïnzö 'butë ne ënyï alironnï,akɔ'jɔ lamba ënnï gbɔ. 8 Mïnzö ma lumëne iyannï zi ma vo kö'du yɔlɔ ne'e henye,‘Ï'dïye kya 'ba yënï 'be'e, tisi zi ze, ga kö'du'beze inde rë nï ku.’ 9 Vo kö'du yɔlɔ neaya'bannï dɔ mo iyannï henye, ‘'E'e, anzadë kyɔ ga kö'du 'e ehe ze, ï'bë'e bi 'bawakogo kyamo kogo ga kö'du'e.’ 10Mïnzöma lumë ne ënyï ï'bënnï gbɔ kya 'ba yënïkogo. Mati ëdïnnï tï'bë, 'bïyësï ɔkɔ gbɔ tagë zë. Zëmati nzɔmuyï ne ënyï ï'bënnïmoaba mï karama 'ba oze isinnï ha loko gbɔ.11 Yaa, mïnzö agamo ne ɔkɔnnï, ënyïnnïkudu iyannï henye, ‘Kyedre, kyedre, ayëhuha loko zi ze tödu.’ 12 'Bïyësï aya'ba dɔ moiya henye, ‘'E'e, mayɔlɔ 'e dë.’ ” 13Yësu ï'dïdɔ mo iya henye, “Ëdïye komo kï'dï aba gakö'du ayɔlɔ'e ko'do mo kadra mo aba dë.”

Mala kö'du vo kalima wota(Lk. 19:11-27)

14 “Mï kadra nani aba, damöku 'ba Wïrïatëdï henye. Kora maako ëdï omba ku zi

Matayo 25:15 28 Matayo 25:46

tï'bë bi yingɔ, mo ako'jo vo kalima 'bënïne'e ise ga wasisi 'bënï zi zë zi tëdïnnï navo gɔ mo kongɔ. 15Mo ï'dï zi ma kölö wamati mo akatɔ'bɔ ko'dɔ mo. Zi ma kölö,mo ï'dï kɔhi dahabo ŋbiriṛi kpulukumuyï.Zi agamo, mo ï'dï kpulukurïyö, zi ma wotamo kpulukukölö, ënyï ï'bë gbɔ bi yingɔ.16 Vo kalima mati oba 'bënï kɔhi ŋbiriṛikpulukumuyï ne kandi ï'bë o'dɔ lɔɔ moaba, i'ja dɔ mo kpa kpulukumuyï. 17 Tëmïgërï kölö ne vo kalima mati oba kpu-lukurïyö ne, i'ja dɔ mo kpa kpulukurïyö.18Vo kalimamati ïrï 'bënï kpulukukölö ne,ï'bë ole wogo mï kaŋo oho kɔhi 'ba kyedre'bënï ne gbɔ mï mo.”

19 “Gɔ mo ëhï na konda, kyedre 'bavo kalima ne'e ayi hulëhu alimannï gakɔhi ne kiti mo zë ëtï. 20 Vo kalima matiïrï kɔhi 'bënï kpulukumuyï ne, ödu ï'dïkpulukumuyï agamo. Mo iya henye, ‘Ï'dïzi ma kɔhi ŋbiriṛi kpulukumuyï, kyedre,ongɔ te, nenye aga kpulukumuyï veremati mi'ja.’ 21 Kyedre 'bɔmo iya zi mohenye, ‘O'dɔ ku laka, yï vo kalima 'ba kö'dukoma laka ra. Ëdï mï koma aba zi kɔhitisi ne ki'ja mo here, ma kï'dï yï na vo dakɔhi ma kyedre. Ayi loko ta, dayanyi mïrakyenyi ne yï aba.’ ”

22 “Vo kalima mati ï'dï 'bɔmo kpu-lukurïyö ne ayi loko iya henye, ‘Ï'dï zi makɔhi kpulukurïyö, kyedre ongɔ te, kinyekya 'ba kpulukurïyö agamo mati mi'ja.’23Kyedre 'bɔmo iya zi mo henye, ‘O'dɔ kulaka yï vo kalima 'ba kö'du koma laka ra.Ëdï mï koma aba zi kɔhi tisi ne ki'ja mohere, makï'dï yï na vo da kɔhi ma kyedre.Ayi loko ta, dayanyi mï rakyenyi ne yïaba.’ ”

24 “Vo kalimamati ïrï 'bënï kpulukukölöne, ayi ödu loko iya henye, ‘Kyedre,mayɔlɔ yï kora vo kala kyigɔ ra, ëdïwakumu kpa ïyï dë, ëdï wa 'ba yaka totokpa kazi kofo kïlï. 25 Ma na tere, mï'bëmoho kɔhi 'bëyï ne mï kaŋo ongɔ te,kinye wë yï ëdï.’ 26 Kyedre 'bɔmo iya zimo henye, ‘Yï vo kalima vo wëdï kyënyë.Ayɔlɔ dë mëdï wakumu kpa mïyï dë, watoto ta yaka kazi kofo kïlï? 27 Laka, ï'dïkɔhi ama ne kyere mï loko 'ba kɔhi sesi,ma koba biya hulëhu dɔ mo mati i'ja neaba ëzë ma'ba ku liŋɔ.’ ”

28 “Yaanya aba oba'e kɔhi ne 'de kazimo ï'dïye zi ma kpuluku'butë aba ne. 29Gakö'du vïdï biya mati ëdï wa aba, le kyɔakï'dï, mo atëdïmo aba kyɔ. Ta damatimoëdï mo aba. Vïdï mati anza wa aba dë, gbï

le nje ma tisi mati mo ëdï mo aba, akoba'de kazi mo. 30 Vo kalima lumë ne, u'du'emo yaga mï bi köndu ani mo akudu hë nïkonyo aba.”

Ndundu 'ba vurë31 “Mati Wisi a Vïdï ayi mï bikanyi

kyedre malayika ëtï, mo akalima da kyïtï,32 vïdï 'ba damöku ne akatoto biya komomo. Mo akinyemï zëmï gboko rïyö, kaa votïmëlë yako inye tïmëlë tara wanya here.33 Mo akï'dï vïdï ma laka 'e da kala nï matïrï, ma kyënyë'e da kala nï ma gali.”

34 “Yere akiya zi vïdï ma da kala nï matïrï ne henye, ‘'Ayiye, 'e mati 'bu ma ï'dïya'da ku zi ye ne. Ayiye mï damöku matiakɔ'jɔ ku kyere zi ye, ko'dɔ 'ba dakaŋoaba. 35 Ma na o'bo, ï'dïye wakonyo zi ma.Ma na kɔdrɔ, ï'dïye wini zi ma kuwë. Mana vo leze, oba'e ma liŋɔ 'be'e. 36Ma na gambiṛö usu'e bɔngɔ ra ma. Ma na rakɔɔ,ongɔ'e ga ma. Ma mï kamba, ëdïye tï'bëma kongɔ.’ ”

37 “Vïdï ma laka ne akaya'bannï dɔ mozi mo, akiyannï henye, ‘Ndala aba ya Yere,dongɔ yï na o'bo, dïdï wakonyo zi yï,mandere kɔdrɔ aba, dïdï wini zi yï kuwë?38 Ndala aba di'ja yï na tu'dë maako dïrïze yï liŋɔ 'beze, mandere na ga mbiṛödusu bɔngɔ rë yï? 39 Ndala aba dongɔ yïna rakɔɔ mandere mï kamba dëdï tï'bë yïkongɔ?’ 40Yere akaya'ba zi zë akiya henye,‘Mayada zi ye, ëzë o'dɔ'e kö'dune gbï le njezi vïdï ma tisi kaama nenye'e ne, o'dɔ'e kuzi ma.’ ”

41 “Mo akiya zi zëma da galinï ne, ‘Ï'bë'e'de tara ma karani 'e mati mï wa sënë aWïrï. Ï'bë'e 'de mï wa'do ma kazi ndundu,mati akɔ'jɔ ku zi Satanimalayika 'bënï ëtï.42Ma na o'bo ï'dïye wakonyo dë zi ma. Mana kɔdrɔ ï'dïye wini dë zi ma kuwë. 43Mana vo leze, ïrïye ma dë kala aba mï liŋɔ'be'e. Ma na ga mbiṛö usu'e bɔngɔ dë rama. Ma na rakɔɔ mï kamba ongɔ'e ga madë.’ ”

44 “Akaya'bannï dɔ mo zi mo, akiyannïhenye, ‘Ndala aba ya Yere, dongɔ yï nao'bo, na kɔdrɔ, na vo leze, na ga mbiṛö, narakɔɔ, mï kamba, dakɔnyi yï dë?’ 45 Yereakaya'ba dɔ mo akiya henye, ‘Mayadazi ye, ëzë omba'e dë zi kɔnyi gbï le njevïdï ma tisi nenye'e ne, omba'e dë ne mara kɔnyi.’ 46 Vïdï kyënyë ne'e atï'bënnïmï wa'do ma ŋburu ŋburu riti aba, vïdïma laka akatï'bë 'bënnï mï dïdï ma ŋburuŋburu.”

Matayo 26:1 29 Matayo 26:3526

Yeṛe ko'dɔ ra Yësu(Mk. 14:1-2; Lk. 22:1-2; Yn. 11:45-53)

1 Mati Yësu inde kö'du ne'e yandi moku biya, mo iya zi vo lö'bö 'bënïye henye,2 “Mï ko'do rïyö aba kaa ayɔlɔ'e atëdïkarama 'ba laga 'ba koli, Wisi a Vïdï akï'dïzi tötö mo.” 3Kyedre 'ba vo karasa nnï vïdïkyedre'e ëtï atoto rë nnïmï loko kyedre 'baKayafa vo da vo da karasa'e. 4O'dɔnnï yeṛezi Yësu kïrï zi kofo mo na liwo. 5 Zë iyannïhenye, “Do'dɔ'e dë mï kadra karama. Kazivïdï ënyïnnï na wehe.”

Ope yënï da Yësu mï Beteniya(Mk. 14:3-9; Yn. 12:1-8)

6 Mati Yësu ëdï mï Beteniya liŋɔ 'baSimona, kora mati na riti kɔɔ mönyu abane. 7 Mati Yësu ëdï wakonyo, vïdï mbaraayi zi mo yënï ogo kɔhi kyedre aba, moope gbɔ dɔ mo. 8 Mati vo lö'bö 'bɔmoongɔnnï kö'du ne here, ënyïnnï na kamo.Zë ako'jonnï kö'du iyannï henye, “Kö'dua'di ayaŋa wa ne biya here gɔ mo? 9 Yënïkëzï ngutru nenye akogo yaga kɔhi kyedreaba, kï'dï zi vo leriye.”

10 Yësu ayɔlɔ kö'du mati zë ëdïnnïkiya ne, iya zi zë henye, “Kö'du a'di ëdïyesawiya ko'dɔ zi mbara ne? Kö'du temelaka ra mo o'dɔ zi ma. 11 Atëdïye 'duwïvo lere ëtï mï kutë'e, anza'e dë 'duwï maaba. 12 Kö'du mati mo o'dɔ zi yënï këzïngutru nenye kope ra ma, zi kɔ'jɔ ma nzɔzi kusu. 13Yaanya aba mayada zi ye, bi mayöyo laka nenye ayëtï zi mo mï dakaŋo nebiya, wa mati mo o'dɔ ne atëdï na kö'dusösu ga kö'du mo.”

Yudasi omba da kö'du zi Yësu susu.(Mk. 14:10-11; Lk. 22:3-6)

14Ma kölö tëmï vo lö'bö 'butë dɔmorïyöne ru mo Yudasi Sikereto ï'bë zi voda karasa'e 15 ako'jo hɔ mo iya henye,“Akï'dïye a'di zi ma, ëzë masusu Yësuzi ye?” Zë itinnï kɔhi ŋbiriṛi 'butëwotaï'dïnnï gbɔ zi mo. 16 Ta gɔ mo Yudasi ëdïgërï ma laka koma zi Yësu kï'dï zi zë.

Yësu onyo wakonyo 'ba karama 'ba laga'ba koli

(Mk. 14:12-21; Lk. 22:7-13; 21-23; Yn.13:21-30)

17 Mï dagba ko'do 'ba karama 'ba laga'ba koli, vo lö'bö ayinnï zi Yësu ako'jonnïhɔ mo iyannï henye, “Kila omba ze ziwakonyo 'ba karama 'ba laga 'ba koli ne,kɔ'jɔ mo nzɔ zi bi yï?” 18 Mo iya zi zë

henye, “Ï'bë'e zi kora maako ayada'e zi mohenye, ‘Vo komoyandi iya henye, kadraamaɔkɔ ku, ma vo lö'bö 'bama ëtï dako'dɔkarama 'ba laga 'ba koli liŋɔ 'bëyï.’ ” 19Volö'bö o'dɔnnï kaa mati Yësu ayada zi zë,akɔ'jɔnnï wakonyo 'ba laga 'ba koli gbɔ.

20 Kɔsi kadra aba, Yësu vo lö'bö 'butëdɔmorïyö ne ëtï, alimannï gbɔ akaŋowakonyo. 21 Mati ëdïnnï wakonyo, Yësuiya zi zë “Mayada zi ye, vïdï ma kölö tëmï'e akasusu ma.” 22 Vo lïtu'e na rasösuayetonnï hɔ mo ko'jo ma kölö ta ga okanï, “Tïnyö, Yere, iya dë ma ra?” 23 Yësuënyï aya'ba dɔ mo zi zë iya henye, “Makölö mati usu kala nï ma aba mï gbenje neakasusu ma. 24 Wisi a Vïdï akoli kaa matikö'du yöru iyamo akoli, atëdï na riti zi vïdïmati asusu Wisi a Vïdï zi kofo ne. Atëdï nalaka zi vïdï ne lima kazi ko'jo mo.”

25 Yudasi vo susu ënyï ame'do rïyë iyahenye, “Tïnyö vo komoyandi ayɔlɔ anzadë ma ra?” Yësu aya'ba dɔ mo iya henye,“Kaa mati iya ne.”

Wakonyo 'ba da hutaga 'ba Yere(Mk. 14:22-26; Lk. 22:14-20, 1 Kr. 11:23-25)

26 Mati zë ëdïnnï wakonyo, Yësu obanzoyi mangɔlɔ'bɔ o'dɔ mötu 'ba öwö'dï,owe mï mo ï'dï zi vo lö'bö 'bënïye. Mo iyazi zë henye, “Oba onyo'e, nenye ida ra mara.” 27 Mo oba köfö o'dɔ öwö'dï zi Wïrï,ï'dï zi zë, iya henye, “Uwë'e, 'e biya ta ge'e.28 Nenye yama ma mati na da kö'du kï'dïa Wïrï, yama mati alikɔ yaga ko'du vïdïkayo kila tëmï kö'du kyënyë. 29 Mayadazi ye makuwë a'ji nenye dekpe löhu le mïdamöku a 'Bu ma.” 30Aya'binnï ngala ënyïï'bënnï gbɔ da Döku 'ba Olivo.

Yësu ame'do kö'du ha kiga 'ba Petero(Mk. 14:27-31, Lk. 22:31-34; Yn. 13:36-38)

31 Yësu iya zi zë henye, “Yɔndɔ nenyeaba ataho'e biya akila'e ma kaa mati kö'duyöru iya henye, ‘Wïrï akofo vo tïmëlë yako,tïmëlë ne akapere rë nnï.’ 32 Ta pëtï tënyï'bama tëmï koli, makatï'bë dagba komo'emï Galilaya.” 33 Petero ënyï ame'do rïyëiya zi Yësu henye, “Mila yï dë, ëzë ma kayone'e, ilannï yï le.” 34 Yësu iya zi Peterohenye, “Mayada zi yï gba kazi zanga ayapamï yɔndɔ ne akiga hë yï, akiya da wotahenye ere, ayɔlɔ ma dë.” 35 Petero ënyïaya'ba dɔ mo iya henye, “Ëzë le zi ma kolikö'du yï, mila yï dë.” Vo lö'bö agamo'eiyannï kpa kö'du kölö ne.

Matayo 26:36 30 Matayo 26:68Yësu amötu mï Getesemina(Mk. 14:32-42; Lk. 22:39-46)

36 Yësu ënyï ï'bënnï vo lö'bö 'bënï ëtïmï bi mati ako'jo Getesemina, mo iya zizë henye, “Alima'e kinye mëdï dero tï'bëdagba amötu.” 37 Mo oba nï aba Petero,gisi 'ba Zebedeyo rïyö. Yësu kö'du sösuriti aba, 38mo iya zi zë henye, “Kö'du sösumï di'di ma ne ku na kyedre, omba kukara zi ma kofo. Alima'e kinye bi kidama aba.” 39Mo ënyï ï'bë tisi dagba kɔwɔ,umë rë nï na komokomo akaŋo amötu iyahenye, “'Bu ma, ëzë atɔ'bɔ oba riti ne 'deta da ma. Anza kö'du komba 'bama, kö'dukomba 'beyï ra.”

40Mo ënyï a'ba zi vo lö'bö wota ne'e, i'jazë ako'do, mo iya zi Petero henye, “Hala'e wota ne ɔ'bɔ'e dë zi bi kida ma aba gbïle nje kadra kölö?” 41 Alima'e nzɔ bi kidamötu aba, kazi alëpïye mï kö'du yɔnzɔ.Di'di ra omba, ida ra kazi kyigɔ.

42 Yësu ënyï ï'bë kpa löhu mï da rïyöa mötu, iya henye, “'Bu ma, ëzë köfö 'bariti nenye oba dë, ma ki'ja riti mï da kö'dukomba 'bëyï.” 43Mo a'ba i'ja vo lö'bö ne'e,kpa löhu ako'do, zë ɔ'bɔnnï dë zi lima nangö. 44Yësu ënyï ila zë löhu ï'bë 'de amötumadawotamo iya kpa kö'du kölöne. 45Moa'ba zi vo lö'bö'e iya henye, “Ëdïye gba ako'do re 'e alawo? Ongɔ'e te, kadra 'ba ziWisi a Vïdï kï'dï, zi vïdï kyënyë'e ɔkɔ ku.46 Ënyï dï'bë'e. Ongɔ'e te, kora mati asusuma ne ëdï nenye.”

Kïrï 'ba Yësu(Mk. 14:43-50, Lk. 22:47-53; Yn. 18:3-12)

47 Mati Yësu ëdï gba ame'do, Yudasi mokölö tëmï vo lö'bö 'butë dɔmorïyö ne'e,ɔkɔ gbɔ. Mo aba vïdï kayo ëdïnnï kulu,mɔvɔ aba kala nnï, kyedre 'ba vo karasavïdï kyedre ëtï ra utunnï zë. 48Yudasi o'dɔdakyïnë kö'du maako zi vïdï kayo ne'e ziyɔlɔ, iya henye, “Kora mati munzu hɔ mone, mo ra omba'e, ïrïye mo.” 49Yudasi ï'bëmbïyï zi Yësu, iya henye, “Rakyëyï mëdï yïaba vo komoyandi,” unzu hɔ mo gbɔ.

50 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Abokama, o'dɔ kö'du mati ayi gɔ mo kandi.” Zëayinnï, ïrïnnï Yësu anda'bannï mo gbɔ gö.51Ma kölö tëmï vo lö'bö mati Yësu aba ne,otɔ kulu 'bënï tëmï sirikpa iga mbili volö'bö 'ba vo karasa, ikye yaga. 52 Yësu iyazi mo henye, “Aya'ba kulu 'bëyï ne hulëhuga bimo. Zë biyamati ïrïnnï kulu ne, akofozë kulu aba. 53 Ayɔlɔ'e dë makako'jo 'Buma kö'du wa kɔnyi, kandi mo akutu kyɔ

ta damalayika kpuluku'butë dɔmorïyö 'bavo wehe? 54 Kö'du ne ako'dɔ rë nï zi tëdïkaa mati kö'du yöru iya mo'dɔ rë nï.”

55Yësu ënyï ame'do zi vïdï kayo ne'e, iyahenye, “Ayiye kulu mɔvɔ aba kala'e, zi makïrï mo kaa ma vo kö'du kï'dï pere? 'Duwïma lima akaŋo kö'du yandimï yëkëlu, ïrïyema dë. 56 Kö'du nenye biya o'dɔ rë nï ziwa mati nëbïye ayörunnï, mï kö'du yöruzi tayi tïnyö.” Vo lö'bö biya ilannï moahowënnï.

Yësu komo kyedre 'ba vurë'e(Mk. 14:53-65; Lk. 22:54-55, 63-71; Yn.

18:13-14, 19-24)57 Zë mati ïrïnnï Yësu ne, obannï mo

tï'bë mo aba liŋɔ 'ba Kayafa kyedre 'ba vokarasa, bi mati vo komoyandi 'ba vo kö'dukï'dïye nnï vïdï kyedre ëtï atoto rë nnï gabi kölö. 58 Petero usu gɔ mo ta bi kɔwɔ lebi 'ba vurë, liŋɔ 'ba kyedre 'ba vo karasa.Mo ï'bë ödu bi 'ba vurë alima gbɔ akaŋo vokanya ëtï, kongɔ wa a'di ako'dɔ zi Yësu.

59Voda vo karasa 'e vïdï 'ba vurë'e kikyeëtï ayɔnzɔnnï zi mbërë kiga ra Yësu zi mokofo, 60 zë i'jannï kö'du kyënyë maako dë,vïdï kayo ayinnï le ndɔndɔ kiga gumu.Ndundu mo aba vïdï kora rïyö ayinnï,61 iyannï henye, kora nenye iya henye, “Makiha akaŋo yëkëlu 'baWïrï ne, yaa ko'do dawota aba ko'ba mo löhu.”

62 Kyedre 'ba vo karasa ënyï rïyë iya ziYësu henye, “Anza da kö'du ya'ba aba dë,ga kö'du wasusu rë yï ne?” 63 Yësu alimati. Löhu kyedre 'ba vo karasa ame'do zimo, iya henye, “Mï ru 'ba Wïrï dïdï yaanyaaba mï'dï yï ku mï lömu, ayada zi ze ëzë yïKorisitɔ, Wisi 'ba Wïrï ra.” 64 Yësu aya'badɔ mo zi mo iya henye, “Mo ra kaa iya ne.Miya zi ye henye, tëmï kadrama dagba ani,akongɔ'e Wisi a Vïdï ta bi lima da kala tïrï'baWïrï kyigɔ tayi tëmï fɔli 'ba komorïyë.”65Mati kyedre 'ba vo karasa owo kö'du nehere, ënyï na kamo iza bɔngɔ 'bɔmo iyahenye, “Ne kö'du sawiya ra. Domba kyakö'du 'ba vo hu kö'du dɔ rɔ dekpe. Owo'ekö'du sawiya ne ku. 66Asösu'e a'di ra?” Zëaya'bannï dɔ mo iyannï henye, “Mo o'dɔkö'du kyënyë ku, mofo mo.” 67 Zë o'binnïoro komo mo, u'bönnï mo, zë maako'eisannï mo, 68 iyannï henye, “Ayada zi zeKorisitɔ, ëzë yï nëbï ra, ayada ëyï ra isa yï.”

Ha kiga 'ba Petero ta ra Yësu(Mk. 14:66-72; Lk. 22:56-62; Yn. 18:15-18,

25-27)

Matayo 26:69 31 Matayo 27:26

69 Mati Petero ëdï lima yaga mï liŋɔ'ba Kalafa, vo lö'bö kölö tëmï mbara 'bakyedre 'ba vo karasa ayi zi mo iya henye,“Yï kpa Yësu aba tëmï Galilaya.” 70Mo igahë nï ta da komo vïdï kayo ne'e biya. Moaya'ba dɔ mo iya henye, “Ma yɔlɔ kö'duma ëdï ame'do gɔ mo ne dë, 71 ënyï asiwënï yaga ha loko bi 'ba vurë. Mbara volö'bö agamo ongɔ mo iya zi vïdïye henye,mo Yësu 'ba Nazereta aba.” 72 Löhu Peteroiga hënï aya'ba dɔmo iyahenye, “Malömutïnyö mayɔlɔ kora ne dë.” 73 Tisi yaa tagɔ mo vïdï kora mati ëdïnnï tɔrɔ ani ne,ayinnï zi Petero iyannï henye, “Yï ma kölötëmï zë, dayɔlɔ ze tëmï gërï me'do 'bëyï.”74 Petero iya henye, “Ma lömu kö'du tïnyöramëdï ayada, ëzë anza dë here, Wïrïmï'dïriti zi ma. Ma yɔlɔ kora ne dë.” Zangaënyï ayapa, 75 Petero asösu kö'du ma Yësuayada zi nï iya henye, “Gba kazi yapa 'bazanga, akiya da wota henye ere, ayɔlɔma dë.” Mo ënyï asi gbɔ yaga akudu nakyënyë.

27Oba Yësu komo Pilato(Mk. 15:1; Lk. 23:1-2; Yn. 18:28-32)

1Kyere 'dodamïndö abaŋbɔ, kyedre 'bavo karasa'e nnï vïdï kyedre ëtï ï'dï kö'du'bënnï ombannï ku zi Yësu kofo. 2 Zëidannï mo nyɔri aba ikannï mo, ï'dïnnï mozi Pilato, vo daliŋɔ mï turu 'ba Roma.

Koli 'ba Yudasi lɔɔ 'ba vo lö'bö'e3Mati Yudasi vo wasusu ayɔlɔ ombannï

ku zi Yësu kofo, mo ayasi kö'du lïtë 'bënïne, ënyï oba kɔhi ŋbiriṛi 'butëwota nekika mo hulëhu zi kyedre 'ba vo karasavïdï kyedre ëtï. 4 Yudasi iya zi zë henye,“Mo'dɔ kö'du kyënyë ku zi ma kora vokazi kö'du kyënyë ko'dɔ ne kï'dï zi ye zikofo.” Zë aya'bannï dɔ mo zi mo iyannïhenye, “Anza kö'du 'beze ra dë, kö'du 'bëyïra.” 5Mati Yudasi owo kö'du ne here, odrɔkɔhi ne komo zë animï yëkëlu, mo ënyï asiï'bë ove gu nï gbɔ.

6 Kyedre 'ba vo karasa aködu kɔhi neiya henye, “Nenye kɔhi yama ra, mï kö'dukï'dï 'beze anza dekpe zi kï'dï mï kutë 'bawa sesi mï loko 'ba Wïrï.” 7Mati ombannïdɔ mo ku, ogonnï yaka gbɔ kɔhi ne aba nabi 'ba zi yöku tu'dë maako'e kusu. 8 Kö'dunere ra, yaka ne ako'jo na yaka 'ba yamale ndenye. 9Kö'du mati nëbï Yeremaya iyane, ayi ku tïnyö. “Zë obannï kɔhi ŋbiriṛi'butëwota, mati vïdï 'ba Yiserele ombannï

dɔmozi kopi ga kö'dumo, 10Kɔhimone ziyaka kogo mo aba kaa mati Yere ï'dï kö'dumo zi ma.”

Pilato ako'jo ha Yësu(Mk. 15:2-5; Lk. 23:3-5; Yn. 18:33-38)

11 Yësu ɔrɔ komo vo daliŋɔ 'ba Roma,ako'jo hɔ mo iya henye, “Yï ra Yere vodamöku 'ba Yuda'e?” Yësu aya'ba dɔ moiya henye, “Mo ra kaa iya ne.” 12 Moame'do dë na da kö'du ya'ba 'ba vo wasösu'e, mati kyedre 'ba vo karasa'e nnï vïdïkyedre nani ëtï. 13 Pilato iya zi mo henye,“Owo kö'dumati asusunnï yï gɔ mo nenyedë?” 14Mati Yësu omba dë zi da kö'du makölö ya'ba ne, o'dɔ Pilato gbɔ na rakaga.

Ikye vurë ra Yësu zi kofo(Mk. 15:6-15; Lk. 23:13-25; Yn. 18:39-19:16)

15 Mï kadra 'ba karama 'ba laga 'ba koliaba, vo daliŋɔ 'ba Roma ëdï kö'du aba zikinga yaga vïdïmati vïdïye ako'jonnï kö'dumo tëmï kamba. 16 Mï kadra nani, koramaako ëdï mï kamba ru mo Barabasi, mona yɔlɔ ga kö'du ko'dɔ kyënyë. 17 Mativïdï kayo ne atoto rë nnï, Pilato ako'jo hëzë iya henye, “Ma vala ra omba'e zi makinga zi ye? Barabasi, kɔdɔ Yësu matiako'jo Korisitɔ?” 18 Mo ayɔlɔ na laka, vokalakonda 'ba Yuda'e ï'dïnnï Yësu zi nï gakö'du zë na mï kumbë.

19 Mati Pilato ëdï gba alima mï loko 'bavurë, mbara 'bɔmo utu kö'du kise zi moiya henye. “O'dɔ kö'du ako dë zi koravo kazi kö'du yaŋa ne, wïrï ayaza ma mïyɔndɔ ne aba ga kö'du mo.” 20Kyedre 'bavo karasa nnï vïdï kyedre ëtï alëlunnï davïdï kayo ne'e zi ha Pilato ko'jo zi Barabasikinga, Yësu zi kofo. 21 Pilato ako'jo havïdï kayo ne'e, iya henye, “Ma vala ra tëmïvïdï rïyö nenye'e, omba'e ma zi kinga ziye?” Zë aya'bannï dɔ mo iyannï henye“Barabasi.” 22Pilato ako'jo hë zë iya henye,“Mo'dɔ a'di zi Yësu mati ako'jo Korisitɔne?” Zë biya aya'bannï dɔ mo iyannïhenye, “Matötö mo.” 23 Pilato ako'jo hë zëiya henye, “Kö'du kyënyë a'di mo o'dɔ?”Ayetonnï hë nnï gbögbö gu kyembe aba,“Matötö mo.”

24 Mati Pilato ongɔ kö'du ma zi nï ko'dɔanza kpe, kazi vïdï ne ënyïnnï na kamo,moobawini akaka kala nï ta da komovïdï kayone'e, iya henye, “Manza dëmï koli 'ba koranenye. Ne kö'du ko'dɔ 'be'e ra.” 25 Vïdïkayo ne'e biya aya'bannï dɔ mo, iyannïhenye, “Yama koli 'bɔmo malëpï gbɔ deze gisi 'beze ëtï.” 26 Pilato inga Barabasi zi

Matayo 27:27 32 Matayo 27:64

zë, ta pëtï mo, u'bö hu Yësu, ï'dï mo gbɔ zitötö.

Vo wehe o'dɔnnï sawiya ra Yësu(Mk. 15:16-20; Yn. 19:2-3)

27 Here vo kanya a Pilato obannï Yësutï'bënnï mo mï loko 'ba vo kanya'e. Vokanya kayo atoto rë nnï kpo ta da kapamo.28 Zë otɔnnï bɔngɔ 'bɔmo usunnï bɔngɔkonda 'ba yere rɔ mo. 29 Here zë o'dɔnnïsafo tëmï kono ayöfunnï dɔ mo. Ï'dïnnïmɔvɔ 'ba yere kala mo ma tïrï alɔdrɔnnïda womo nnï aba komo mo sawiya ko'dɔrɔ mo, zë iyannï henye, “Lima konda zi yïvo damöku 'ba Yuda'e.” 30 Zë o'binnï orokomo mo, obannï mɔvɔ u'bönnï dɔ mo.31Mati zë indennï sawiya ko'dɔ ku rɔ mo,zë otɔnnï bɔngɔ konda ne 'de ta rɔ mo,usunnï bɔngɔ ɔmo gbï löhu rɔ mo. Herezë obannïmo gbɔ kikamo yaga zi tötömo.

Atötö Yësu(Mk. 15:21-32; Lk. 23:26-43; Yn. 19:17-27)

32 Mati zë ëdï tï'bënnï yaga, zë andɔsidë nnï kora maako aba tëmï Sirënë ru moSimona, vo kanya'e o'dɔnnï mo na kamozi taka a Yësu kïnjë. 33 Zë ayinnï bi matiako'jo Gologota ne, mï kö'du ya'ba aba “Bi'ba Kiṛiyingɔ da.” 34 Ani zë ï'dïnnï a'ji ziYësuna susëwa kata aba kuwë,mati aneneta pëtï mo, mo omba dekpe kuwë. 35Matizë atötönnï mo ku, zë ayanyannï bɔngɔ'bɔmo tëmï kutë nnï födö ku'du aba zi yɔlɔakalëpï zi ëyï. 36 Tapëtï mo, alimannï animo kongɔ.

37 Dɔ mo rïyë ï'dïnnï wayöru 'ba wasusuiya henye, “Nenye Yësu, yere 'ba Yuda'e”38 Zë atötönnï vo logo rïyö dakapa Yësu,ma kölö da kala mo ma tïrï ma agamo dakala moma gali. 39Vïdï mati ëdï lagannï tada kapane, dë nnï njili Yësu lidi aba, iyannïhenye, 40 “Here omba tï'bë yëkëlu ne kihamo akaŋo, kuvö mo löhu mï ko'do da wotaaba. Ayɔmɔ rë yï ëzë yï Wisi 'ba Wïrï. Asiakaŋo ta da taka.”

41 Tëmï gërï kölö ne, kyedre 'ba vokarasa vo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dï nnïvïdï kyedre ëtï alimannï sawiya ko'dɔ raYësu iyannï henye, 42 “Mo ayɔmɔ oka'e,ayɔmɔ rë nï dë. Anza mo ra dë yere'ba Yiserele? Ëzë mo ayi ku akaŋo ta dataka yaanya aba dakoma 'da mï mo. 43Mooma mï Wïrï, iya henye, ‘Nï Wisi 'ba Wïrïra.’ Laka dongɔ'e te, ëzë Wïrï omba zi moyɔmɔ yaanya aba.” 44 Vo logo mati atötözë da kapa Yësu ne, alidi mo kpa here.

Koli 'ba Yësu(Mk. 15:33-41; Lk. 23:44-49; Yn. 19:28-30)

45 Mï kutë kadra aba mandölu ayöfudakaŋo ne biya, inde rë nï le ta pëtï kadrawota aba. 46Gba kaa kadra wota aba, Yësuënyï udu gu kyembe aba iya henye, “ElöyïElöyï lema sabakatani?” Mï kö'du ya'baaba iya henye, “Wïrï ama, Wïrï ama, ila maga a'di ya?” 47Kya vïdï ma ëdï tɔrɔnnï anine, iyannï henye, “Mo ëdï Eliya ko'jo.”

48 Vïdï ma kölö tëmï zë aho kandi obalifa usumï a'ji ï'dï da njili mɔvɔ, mo yɔnzɔzi kuwë. 49 Kyamo'e iyannï henye, “Ɔrɔdongɔ'e te, ëzë Eliya ëdï tayi zi mo yɔmɔ.”50 Yësu api rïyë löhu na kyembe ila lawogbɔ.

51 Bɔngɔ mati ove mï yëkëlu 'ba Wïrïne mï mo aliza rïyö kɔ ta rïyë le akaŋo.Dakaŋo akɔhɔ rë nï, lutu alihannï, 52 dawogo ayëhu rë nnï biya, vïdï kayo a Wïrïmati olinnï ne, ënyïnnï gbɔ na dïdï tëmïkoli. 53 Zë ilannï da wogo, ta pëtï tënyï 'baYësu tëmï koli, ënyï ï'bënnï mï gawo lakaani vïdï kayo ongɔnnï zë.

54 Mati vo kyëlu 'ba vo kanya'e mati nnïmo aba, ëdïnnï ga Yësu kongɔ ne, ongɔnnïkinzikinzi biyawasisimati o'dɔ rë nï ne, zëna tere iyannï henye, “Mo tïnyö Wisi 'baWïrï ra.” 55 Mbara kayo mati ëdïnnï Yësukɔnyi, usunnï gɔ mo ta Galilaya ne, ëdïnnïatɔrɔ ani bi kongɔ ta bi kɔwɔ. 56Mï kutëzëMariyaMagadala, Mariyama 'ba Yemisinnï Yosepa aba, mbara 'ba Zebedeyo.

Kusu 'ba Yësu(Mk. 15:42-47; Lk. 23:50-56; Yn. 19:38-42)

57 Mati ëdï ku na hutaga, kora vo wadakayo maako tëmï Arimataya, ru moYosepa ɔkɔ gbɔ, mo kpa vo lö'bö 'baYësu ra. 58 Mo ënyï ï'bë ako'jo ha Pilatokö'du yöku Yësu. Pilato ï'dï kö'du gbɔkala konda aba zi yöku ne kï'dï zi Yosepa.59Yosepa olo mï bɔngɔ ma kyïyï, 60usu mïwogo ënï mati mo ole mï ṛï'dï, kyigɔ ne.Mo alulu yïtö kyedre ha wogo ne, isi ï'bëwënï gbɔ. 61Mariya Magadala nnï Mariyama agamo ne aba, ëdï limannï ani bi kongɔzɔ da wogo.

Vo kanya 'ba ga da wogo kongɔ'e62Mï ko'do 'ba ralawo aba, kyedre 'ba vo

karasannï Farasi ëtï andɔsi dë nnï Pilatoaba 63 iyannï henye, “Kyedre dasösu ze,mati vo ndɔndɔ kyedre ne ëdï gba nawïdï,mo iya henye, ‘Matënyï tëmï koli ko'do dawota aba.’ 64 Ï'dï kö'du zi ga wogo 'bɔmone kongɔ na laka le mï ko'do 'ba da wota

Matayo 27:65 33 Matayo 28:20ne, kazi vo lö'bö 'bɔmo ï'bë alogonnï yökumo, akayadannï zi vïdï henye, ere, mo ënyïku tëmï koli. Ndundu ndɔndɔ ma nenyeatëdï ndra na kyënyë ta da ma dagba.”

65 Pilato ayada zi zë iya henye, “Oba'evo kanya'e zi tï'bënnï ga wogo ne kongɔtëmï gërï ma laka.” 66 Zë ï'bënnï da wogoa'ba'bannï ga yïtö ha wogo ne zi yada vïdïmaako ayëhu dë. Ilannï vo kanya ani zi gɔmo kongɔ.

28Tënyï tëmï koli(Mk. 16:1-10; Lk. 24:1-12; Yn. 20:1-10)

1 Ta pëtï ko'do 'ba ralawo aba,mï kano bikezi damïndö ko'do 'ba ralawo aba,MariyaMagadala nnï Mariya vere aba ënyï ï'bënnïbi kongɔ da wogo. 2 Kandi mï kadra nanikinzikinzi kyigɔ akɔhɔ bi. Malayika 'baYere ayi akaŋo ta komorïyë, alulu yïtö ne'de ta ha wogo alima gbɔ dɔ mo. 3 Kyïnëmo na laka kaa bikanyi, bɔngɔ rɔ mo nakanyi kaa ṛï'dï 'ba mïrë. 4 Vo kanya maëdïnnï ga wogo ne kongɔ ne, zë na teretese aba, mora a'bannï kaa vïdï mati olinnïku.

5 Malayika ame'do zi mbara ne'e, moiya henye, “Ere'e dë, mayɔlɔ ku ëdïye bikoma kö'du Yësu ma atötö ne. 6 Mo anzadë kinye, mo ënyï ku, kaa mati mo iya.Ayiye kinye, ongɔ'e bi mati o'bannï mo zimo. 7 Ï'bë'e kandi yaanya aba, ayada'e zivo lö'bö 'bɔmo'e ‘Mo ënyï ku tëmï koli.Yaanya aba mo ëdï ku tï'bë mï Galilayadagba komo'e, ani aki'ja'e mo. Yaanya abamayada ku zi ye.’ ”

8 Kandi ilannï da wogo tere aba, kpana rakyenyi, ahonnï yada mo zi vo lö'bö'bɔmo'e. 9 Kandi Yësu i'ja zë iya zi zëhenye, “Rakyëyï mëdï ëtï.” Zë ayinnï zimo ïrïnnï mo ta ndï mo amötunnï mogbɔ. 10 Yësu iya zi zë henye, “Ere'e dë,ï'bë ayada'e zi öndu ma'e zi tï'bënnï mïGalilaya aki'jannï ma ani.”

Kö'du yëtï 'ba vo kanya'e11 Mati mbara ne ï'bënnï zi kö'du ne

yada mo zi vo lö'bö 'bɔmo'e, kya 'ba vokanya mati ëdïnnï ga wogo ne kongɔ ne,ënyï ï'bënnï hulëhu mï gawo ayadannïkö'dumati o'dɔ rë nï ne, biya zi kyedre 'bakarasa'e. 12 Kyedre 'ba vo karasa'e adrɔkorë nnï vïdï kyedre ëtï, zë o'dɔnnï yeṛe'bënnï ï'dïnnï kɔhi kyedre zi vo kanya ne'e.13 Mora iyannï henye, “Iya'e henye, ‘Volö'bö 'bɔmo ayinnï yɔndɔ aba alogonnï

yöku mo mati ëdïye ako'do.’ 14 Ëzë vodaliŋɔ owo kö'du ne, dakalëlu ze dɔ modakiya henye, mo mï'dï riti dë zi ye.” 15Vokanya ne'e obannï kɔhi ne, o'dɔnnï te kaakö'du mati ayada zi zë zi ko'dɔ mo ne.Mora here, kö'du ne apere rë nï biya mïkutë Yuda'e ko'do ndenye aba ne.

Yësu ayada rë nï zi vo lö'bö 'bënïye(Mk. 16:14-18; Lk. 24:36-49; Yn. 20:19-23;

Lɔɔ 1:6-8)16 Vo lö'bö 'butë dɔmokölö ne ënyï

ï'bënnï da lutu mï Galilaya bi mati Yësuayada zi zë, zi tï'bënnï dɔ mo. 17 Matizë ongɔnnï mo, zë ayetonnï mo. Morahere, kya 'ba vo lö'bö maako'e omannï dë.18 Yësu ehe kara, mora iya zi zë henye,“Kalakonda biya 'ba komorïyë dakaŋo aba,ï'dï ku zi ma. 19 Ï'bë'e zi vïdï biya ta bi neo'dɔ'e zë na vo lö'bö ama. Abapatisiye zëmï ru 'ba 'Bu, Wisi, Lawo Kölö Laka aba,20 ayandiye zë zi koronnï kö'du kï'dï matimï'dï zi ye ne biya. Matëdï 'e ëtï 'duwï lemï ndundu 'ba daliŋɔ aba.”

Marako 1:1 34 Marako 1:34

Kö'du Yöyö Laka 'ba Yësuma Marako ayöru

Kö'du yëtï 'ba Yowani Bapatisi(Mt. 3:1-12; Lk3:1-18; Yn. 1:19-28)

1 Nenye kö'du yöyö laka ga kö'du YësuKorisitɔ, Wisi 'ba Wïrï. 2 Ayeto rë nï kaamati Nëbï Yisaya ayöru,“Ma kutu vo lïtu ama dagba komo yïzi gërï ëyï kɔ'jɔ.3 Vïdï maako ëdï mbere mï da lïpï,Akɔ'jɔ'e gërï nzɔ zi bi Yere.O'dɔ'e gërï mbïyï zi mo zi lasi.”

4 Here Yowani alaya mï da lïpï bap-atisi kï'dï ehe kö'du yëtï. Mo ayada zizë motɔ dë nnï tëmï kö'du kyënyë zi zëbapatisi, eheWïrï akila kö'du kyënyë 'bëzëne. 5 Vïdï kayo tëmï dakaŋo 'ba Yuda ehegawo kyedre 'ba Yerusalema ï'bënnï kö'du'ba Yowani ne kowo. Zë odrɔ hë nnï tëmïkö'du kyënyë 'bënnï ne ehe mo abapatisizë mï ranga 'ba Yeredene. 6 Yowani usubɔngɔ 'bënï o'dɔ tëmï yëvu 'ba jemele,ida kɔ'di wana gbö gë nï, ehe wakonyo'bɔmo wömï ehe yazi möku. 7 Mo ayöyözi vïdïye henye, “Kora mati mo atayi ta gama ne, atëdï kyedre ta dama. Manza dë nalaka zi ra ma kïdë akaŋo zi kamoka 'bɔmokinga. 8Ma bapatisi ye wini aba, mora moakabapatisi ye Lawo Kölö Laka aba.”

Bapatisi 'ba Yësu(Mt. 3:13-4:11; Lk. 3:21-22, 4:1-13)

9 Tëmï kadra nani, Yësu ayi tëmï Naz-ereta mï dakaŋo 'ba Galilaya zi Yowani, zinï bapatisi mï ranga 'ba Yeredene. 10Kandimati Yësu asi yaga tëmï wini, mo ongɔ ko-morïyë ayëhu rënï, ehe LawoKölö Laka ayialoso dɔ mo kaa atu'bu. 11 Here gu ayi takomorïyë iya henye, “Yï gogo wisi ama ra.Mana rakyenyi yï aba.” 12Kandi LawoKölöLaka o'dɔ mo tï'bë mï da lïpï, 13 ani ko'do'butësowɔ mï wayɔnzɔ 'ba Satani. Ngötu'ba möku ëdïnnï kpa ani, mora malayika'eayinnï ehe akɔnyinnï mo.

Yësu ako'jo kora vo kyenze kïrï sowɔ(Mt. 4:12-22; Lk. 4:14-15, 5:1-11)

14 Tapëtï ï'dï Yowani ku mï kamba, Yësuï'bë mï Galilaya ehe ayeto kö'du yöyö lakakazi Wïrï ne yëtï. 15Mo iya henye, “Kadrama laka ɔkɔ ku ehe damöku 'ba Wïrï kukara. Otɔ de 'e tëmï kö'du kyënyë 'be'e neehe oma'e mï kö'du yöyö laka ne.”

16 Mati Yësu ï'bë ta da götï 'ba föfö'ba Galilaya, mo i'ja kora vo kyenze kïrïyerïyö, Simona öndu nï Anderiya aba, ëdïnnïkyenze kïrï öndu aba. 17 Yësu iya zi zëhenye, “Ayiye zi ma, makayandi ye zi vïdïkika zima.” 18Kandi ilannï öndu 'bënnï ne,ehe ï'bënnï mo aba. 19 Mo ï'bë tisi dagbaani, ehe i'ja öndu maako'e rïyö Yemisi,Yowani aba, zë gisi 'ba Zebedeyo. Zë ëdïnnïmï töŋbö öndu ënnï kɔ'jɔ nzɔ. 20 Heremati Yësu ongɔ zë, mo ako'jo zë ehe zë ila'bu nnï Zebedeyomï töŋbö kora vo lɔɔ ëtï,ehe ï'bënnï Yësu aba.

Kora wiri kyënyë aba(Lk. 4:31-37)

21 Yësu vo lö'bö 'bënï ëtï ayinnï mï gawo'ba Kaparanamo, mï ko'do 'ba ralawo aba,Yësu ï'bë mï bi 'ba mötu, ehe ayeto kö'duyëtï. 22Vïdï mati owonnï ne, zë na rakagatëmï gërï 'ba kö'du yëtï 'bɔmo ne, kö'dumo anza dë kaa vo komoyandi 'ba vo kö'dukï'dïye, ga kö'dumo ayëtï kö'du kalakondaaba. 23 Here kora dakyikyi aba mï nï ëdïmï bi 'ba mötu, ehe udu rïyë, 24 “Omba a'dikazi ze, Yësu 'ba Nazereta? Yï kinye ne ziyaŋa ze? Ma yɔlɔ ku yï ëyï ra, yï vo lïtulaka a Wïrï.” 25 Yësu ame'do na kamo zidakyikyi ne, “Alima tiyi, ehe asi yaga ta rakora ne.” 26Dakyikyi ne akɔhɔ kora ne nakyigɔ, udu na kamo, ehe asi yaga ta rɔ mo.27Vïdï biya na rakaga ehe ayetonnï me'dona ga rë nnï zi oka maako. “A'di ra here?Ne kya 'ba kö'du yandi kyïyï maako? Koranenye ëdï kalakonda aba zi kö'du kï'dï zidakyikyiye, ehe zë owonnï hɔmo.” 28Herekö'du 'ba Yësu apere rë nï kandi ta ga bi nebiya mï dakaŋo 'ba Galilaya.

Yësu akɔ'jɔ vïdï kayo(Mt. 8:14-17; Lk. 4:38-41)

29 Yësu, Yemisi, Yowani aba, ilannï bi 'bamötu, ehe ï'bënnï mbïyï liŋɔ 'ba Simonaehe Anderiya. 30 Wese 'ba Simona ëdï narakɔɔ mï sora rakyïtu aba, ehe kandi matiYësu ɔkɔ, iyannï kö'du mo zi mo. 31 Moï'bë zi mo, ïrï kala mo ehe akɔnyi mo rïyë.Rakyïtu ne ila mo, ehemo ayeto gbɔ lïtu zizë.

32 Tapëtï kadra aloso ku ehe hutaga ɔkɔkpa ku, vïdï ikannï zi Yësu vo rakɔɔ'e biyaehe zë mati dakyikyi aba. 33 Vïdï biya 'bamï gawo ne atɔtɔ rë nnï ha loko. 34 Yësuakɔ'jɔ zë mati kyɔ na rakɔɔ dakyïnë ababiya, ehe ore dakyikyi lakyi yaga. Mo ilavo dakyikyiye dë zi kö'du maako kiya, gako'du zë ayɔlɔnnï ku mo ëyï ra.

Marako 1:35 35 Marako 2:19Yësu ayëtï kö'du mï Galilaya(Lk. 4:42-44)

35 Mï da mïndö maako gba kazi bikanyi'ba kadra Yësu ënyï ila liŋɔ ehe ï'bë yagatëmï gawo ga bi mbiya amötu. 36 Simonaabokanï ëtï ï'bënnï mo koma. 37 Mati zëi'jannï mo, iyannï zi mo henye, “Vïdï biyaëdïnnï yï koma.” 38 Mora Yësu aya'ba dame'do zi zë henye, “Dï'bë'e zɔ dagba ziliŋɔ maako'e mati gbö kinye ne. Mombakpa zi kö'du yëtï mï zë, kö'du nere ra mayigɔ mo.” 39Here mo ï'bë mï Galilaya kö'duyëtï aba biya mï bi 'ba mötu ehe dakyikyikore aba yaga.

Yësu akɔ'jɔ kora vo mönyu(Mt. 8:1-4; Lk. 5:12-16)

40 Kora maako ëdï na riti kazi kɔɔmönyu ayi zi Yësu, alɔmvɔ akaŋo ehealenze mo kö'du wakɔnyi iya henye, “Ëzëomba ku, atɔ'bɔ ma ko'dɔ ŋbala.” 41Yësukö'du sösu aba, ehe iza kala nï yaga eheise rɔ mo. Mo aya'ba da me'do henye,“Momba ku. Ëdï na ŋbala.” 42 Kandimönyu ila kora ne ehe rɔ mo gbɔ ŋbala.43 Here Yësu ise gɔ mo, ehe utu mo 'dekandi, 44 iya henye, “Owo te, ayada kö'dune dë zi vïdï ma kölö maako. Mora ï'bëzɔ mbïyï zi vo karasa mayɔnzɔ yï, zi yadazi vïdïye mönyu 'bëyï inde rë nï ku. Ï'dïwakumukaa kö'du kï'dï 'baMosa.” 45Morakora ne ï'bë ehe kö'du ne yada ta ga bine biya. Mo ame'do takanyi mï kö'du ne,here Yësu ɔ'bɔ dekpe zi tï'bë mï gawo nadangölö. Mora mo alima akpa yaga mï gabi mbiya ne'e ehe vïdï ayinnï zi mo tëmï gabi ne biya.

2Yësu akɔ'jɔ kora keŋe maako(Mt. 9:1-8; Lk. 5:17-26)

1 Tapëtï ko'do yaa, Yësu ënyï ï'bë hulëhumï Kaparanamo ehe kö'du yöyö apere rënï iya mo ëdï liŋɔ. 2 Vïdï kayo ayinnï gabi kölö, ani bi ako ɔsɔ dë mï loko, gbï leyaga ha loko bi kpa anza dë. Yësu ëdï kö'duyöyöneyëtï zi zë. 3Vïdï kora sowɔ ɔkɔnnï,ëdïnnï kora mati eŋe kyere akaŋo ne kïnjëkika mo zi Yësu. 4 Ga kö'du vïdï kayo, zëɔ'bɔnnï dë zi kora ne kika mo zi mo. Herezë ïtïnnï bïngö ta komo lembe mbïyï bimati Yësu ëdï. Mati ayëhunnï bi ne ku, zëizannï kora ne akaŋo, ëdï ako'do da laŋba.5Mati Yësu ongɔ hala ëdïnnï kö'du komaaba, iya zi kora keŋe ne henye, “Wisi ama,kö'du kyënyë 'bëyï ila ku.”

6 Vo komoyandi 'ba kö'du kï'dï maako'emati ëdï alimannï ani ne, asösunnï kö'du,7 “Hala mo ame'do kaa nenye here?” Nekö'du sawiya ra. Wïrï ra nje kölö atɔ'bɔkila kö'du kyënyë.

8 Kandi Yësu ayɔlɔ kö'dumati zë ëdïnnïasösu ne, here mo iya zi zë, “Ëdïye kö'dumahere ne sösu ga a'di? 9 Ma vala raanza na kyigɔ zi kiya zi vo keŋe ne, ‘Ilayï ku tëmï kö'du kyënyë 'bëyï,’ kɔdɔ zikiya henye, ‘Ënyï, ïnjë laŋba 'bëyï ne, ï'bë’?10 Here zi ye yɔlɔ laka Wisi a Vïdï ëdïkalakonda 'ba dakaŋonenye aba zi vïdï kilatëmï kö'du kyënyë, miya zi vo keŋe ne,11 ‘Mëdï kiya zi yï, ënyï, ïnjë laŋba 'bëyïne, ï'bë liŋɔ.’ ” 12Here mo ënyï ta da komozë, ehe ïnjë laŋba ënï, ï'bë gbɔ. Zë biyana rakaga, zë ayetonnï Wïrï, iyannï henye,“Wa mahere ne, dongɔ dë gba kyere.”

Yësu ako'jo Lëvï(Mt. 9:9-13; Lk. 5:27-32)

13 Yësu ï'bë hulëhu löhu da götï föfö'ba Galilaya, vïdï kayo atɔtɔ rë nnï zi moani, mo ayeto zë yandi. 14 Mati mo ëdïtï'bë lasi aba, mo i'ja vo 'be'bele kö'du rumo Lëvï wisi 'ba Alipayo, ëdï alima mï bi'ba 'be'bele kö'du. Yësu iya zi mo henye,“Alö'bö ga ma.” Lëvï ënyï, ehe alö'bö gbɔgɔ mo.

15Mati Yësu ëdï wakonyo liŋɔ a Lëvï, vo'be'bele kö'du kayo ehe vo kö'du kyënyëkayo ko'dɔ'e mati alö'bönnï ga Yësu ne,ma kayo tëmï zë adrɔ'bo rë nnï mo aba,ehe vo lö'bö 'bɔmo ëtï wakonyo ga bi kölö.16 Vo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dïye ruzë Farasi ne, i'jannï Yësu ëdïnnï wakonyoga bi kölö vo kö'du kyënyë ëtï ehe vo'be'bele kö'du'e. Here zë ako'jonnï ha volö'bö 'bɔmo'e, “Kö'du a'di mo onyo wavïdï mahere ne ëtï?” 17 Yësu owo kö'du'bëzë ne, aya'ba dɔ mo zi zë, iya henye,“Vïdï mati rë zë na laka kazi kɔɔ, ombannïdakatörö dë, nje zë ma na rakɔɔ. Mayidë ga kö'du vïdï laka'e, mayi ga kö'du vïdïkyënyë'e.”

Kö'du 'ba hakoro(Mt. 9:14-17; Lk. 5:33-39)

18 Vo lö'bö 'ba Yowani Bapatisi eheFarasiye ëdïnnï hë nnï koro. Vïdï maako'eayinnï zi Yësu, ako'jonnï hɔ mo, “Kö'dua'di vo lö'bö 'ba Yowani Bapatisi eheFarasiye ëdïnnï hë nnï koro, mora vo lö'bö'bëyïye oronnï hë nnï dë gɔ mo?” 19 Yësuaya'ba da me'do zi zë iya henye, “Omba'be'e yingɔ mati ëdïnnï bi 'ba oze ne, zi

Marako 2:20 36 Marako 3:22tï'bënnï kazi wakonyo? Anza here dë. Ëzëkora vo mbara ëdï gba zë aba, zë ɔ'bɔnnïdë zi ko'dɔ here. 20 Kadra mo atɔkɔ ëzëoba kora vo mbara ku 'de kazi zë akoro hënnï 'da.”

21 “Vïdï maako uru bɔngɔ ma kyïyï dëzi kɔ'jɔ bɔngɔ ma kɔɔ. Ëzë o'dɔ here,ma kyïyï ne aya'ba tisiwa aba, ehe akirebɔngɔ ma kɔɔ ne, ehe ako'dɔ ogo kyedre.22Vïdï maako odrɔ a'ji ma kyïyï dë gbï mïlɔsɔ wana ma kɔɔ. Ëzë o'dɔ here, a'ji neakiha lɔsɔ wana, ehe a'ji 'dö lɔsɔ wana abaakayaŋa rë nnï. Mora laka zi kope a'ji makyïyï gbï mï lɔsɔ wana ma kyïyï.”

Kö'du ko'do 'ba ralawo(Mt. 12:1-8; Lk. 6:1-5)

23 Mï ko'do 'ba ralawo aba, Yësu ëdïatï'bë kpuru tëmï yaka 'ba nyenyo. Mativo lö'bö 'bɔmo'e ëdï atï'bënnï mo aba ne,ayetonnï da nyenyo ne kowe zi konyo.24 Farasiye iyannï zi Yësu henye, “Ongɔ te,kö'du a'di vo lö'bö 'bëyïye ëdïnnï kö'dumati ï'bë dë ga kö'du kï'dï 'ba ko'do 'baralawo ne ko'dɔ gɔ mo?”

25 Yësu ënyï, aya'ba dɔ mo zi zë iyahenye, “Ako'jo'e kö'du mati Dawidi o'dɔmï kadra nani dë, mati mo omba wa zikonyo mï kadra mati mo vïdï 'bënï ëtï nao'bo ne? 26 Here mo ï'bë mï loko a Wïrïehe onyo mangɔlɔ'bɔ mati ï'dï zi Wïrï ne.Kö'du ne o'dɔ rë nï mï kadra mati Abiyatara na vo karasa ma kyedre. Ëdï mï kö'dukï'dï 'beze nje vo karasa'e ra akonyonnïmangɔlɔ'bɔ ne, mora Dawidi onyo, eheï'dï kpa zi vïdï 'bënïye.” 27 Yësu aya'ba gɔmo zi zë iya henye, “O'dɔ ko'do 'ba ralawone kö'du vïdï, o'dɔ vïdï dë kö'du ko'do 'baralawo. 28Here Wisi a Vïdï ëdï gbï na Yere'ba ko'do ralawo.”

3Kora vo kala keŋe(Mt. 12:9-14; Lk. 6:6-11)

1 Kadramaako aba Yësu ï'bë bi 'bamötu.Kora maako ëdï ani kala mo eŋe ku. 2Vïdïmaako'e ëdïnnï ani, zë ombannï zi Yësususu ga kö'du lïtë ko'dɔ. Here zë alimannïmo kongɔ kara kɔdɔ mo akakɔ'jɔ kora nendö mï ko'do 'ba ralawo. 3 Yësu ame'do zikora vo kala keŋe ne, “Ayi tɔrɔ komo zekinye.”

4 Here mo ako'jo ha vïdï ne'e iya henye,“A'di ra kö'du kï'dï 'beze ila ze zi ko'dɔ mïko'do 'ba ralawo? Zi kɔnyi, kɔdɔ zi ko'dɔna kyënyë? Zi dïdï vïdï yɔmɔ, kɔdɔ zi

yaŋa mo?” Mora 'de iyannï kö'du ako dë.5Yësu na kamo mati mo ongɔ bi dë zë, gakö'du kazi kö'du kowo. Heremo iya zi korane, “Iza ga kala yï ne yaga.” Mo iza yaga,a'ba na laka löhu. 6Here Farasiye ilannï bi'ba mötu ne, ehe atɔtɔ rë nnï kandi vïdï'ba Heroda ëtï, o'dɔnnï yeṛe zi Yësu kofo.

Vïdï kayo da kapa föfö7 Yësu vo lö'bö ënï ëtï ëdï tï'bënnï ha

föfö 'ba Galilaya, vïdï kayo alö'bönnï gɔmo. Vïdï ne maako'e ayinnï tëmï Galilaya,Yudiya, 8 Yerusalema, Edome, ta dakaŋokafo ranga 'ba Yeredene, Tiyere, Sidoniaba. Vïdï ne ayinnï biya zi Yësu ga kö'duwa mati zë owonnï mo ëdï ako'dɔ. 9 Gakö'du vïdï ayo takanyi, Yësu iya zi vo lö'bö'bënïye makɔ'jɔnnï töŋbö nzɔ zi nï tëkyïmï mo, kazi vïdï utunnï nï. 10 Mo akɔ'jɔvo rakɔɔ kyɔ, ehe zë mati gba na rakɔɔne nduwë rë nnï sikyi dagba ga kö'du zi rɔmo kise. 11 Ëzë vïdï mati ëdïnnï dakyikyiaba mï nnï ongɔnnï mo, akalëpïnnï akaŋo,akiyannï henye, “Yï wisi 'ba Wïrï.” 12HereYësu iya zi dakyikyi ne'e, mayadannï dë zivïdï ëyï 'bënï nï.

Yësu inzi vo lïtu 'butë dɔmorïyö(Mt. 10:1-4; Lk. 6:12-16)

13Here Yësu ï'bë rïyë da lutu, ako'jo vïdïmatimo omba ne tayinnï zi nï. Zë ayinnï zimo, 14mo inzi 'butë dɔmorïyö tëmï zë, ï'dïru zë ku vo lïtu'e, mo ayada zi zë henye,minzi ye ku zi tëdïye ma aba, zi kutu'ekpa yaga tï'bë kö'du yëtï, 15 zi tëdïye kpakalakonda aba zi dakyikyi kore mo yaga.

16 Nenye ma 'butë dɔmorïyö mati moinzi, Simona, Yësu ï'dï ru mo Petero,17 Yemisi öndu nï Yowani aba, zë gisi 'baZebedeyo, Yësu ï'dï ru dë zë Boneregakö'du ya'ba aba piwo, 18 Anderiya, Pilipo,Baratolomoya, Matayo, Toma, Yemisi wisi'ba Alipayo, Tadöyösu, Simona mati o'dɔlɔvɔ 'ba dakaŋo 'bënï, 19 Yudasi Sikeretomati asusu Yësu zi kofo mo ne.

Yësu Belezobulu aba(Mt. 12:22-32; Lk. 11:14-23)

20 Yësu ï'bë ödu loko, vïdï kayo atɔtɔrë nnï, here Yësu vo lö'bö 'bënï ëtï i'jannïkadra 'ba zi wakonyo dë. 21Mati vo dakota'bɔmo owonnï kö'du ne here, ï'bënnï zi gɔmo kongɔ, ga kö'du vïdï ëdïnnï akiya, “Moaṛifo ku.”

22 Vo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dïmaako'e, mati ayinnï ta Yerusalema ne,iyannï henye, “Mo ëdï Belezobulu aba mï

Marako 3:23 37 Marako 4:23nï.” Ne yere 'ba dakyikyiye ra ï'dï kyigɔ nezimo zi kore zë yaga. 23HereYësu ako'jo zëzi nï, ame'do zi zë tëmï mala. “Hala Sataniakore Satani yaga? 24 Ëzë damöku inye rënï na gbɔngo gbɔngo, damöku ne akalëpï.25 Here ëzë dakota inye rë nï na gbɔngogbɔngo, dakota ne akalëpï. 26 Here ëzëdamöku 'ba Satani inye rë nï na gbɔngogbɔngo, ɔ'bɔ tëhï dë, akalëpï, akinde rënï. 27 Vïdï kölö maako ɔ'bɔ dë zi tödumï loko 'ba kora vo tembe zi wasisi ɔmokolɔ, nje ëzë mo ida kora vo tembe ne kudagba, atehe 'dawaɔmokolɔ. 28Miya zi yetïnyö henye, akatɔ'bɔ vïdï kila tëmï kö'dukyënyë 'bëzë ne biya, ehe me'do lasa 'bëzëbiya. 29 Here vïdï mati akame'do kö'dukyënyë ra Lawo Kölö Laka ne ila mo dë,ga kö'du mo o'dɔ kö'du kyënyë ma ŋburuŋburu ne ku.” 30Yësu iya kö'du ne here, gakö'du vïdï maako'e ëdïnnï akiya “Dakyikyira ëdï mo ko'dɔ.”

Ma 'ba Yësu öndu mo ëtï(Mt. 12:46-50; Lk. 8:19-21)

31Herema 'ba Yësu öndumo ëtïɔkɔnnï.Zë ɔrɔnnï 'de yaga ta ra loko, utunnï kö'dukise kö'du ko'jo ga kö'du mo. 32 Vïdïmati ëdïnnï alima kpo ta ra Yësu, iyannïzi mo henye, “Ongɔ te, ma yï, öndu yïyeëtï ëdïnnï yaga, zë ombannï yï.” 33 Yësuaya'ba dame'do zi zë, iya henye, “Ëyï 'bënïma ma? Ëyïye 'bënnï öndu ma'e?” 34 Moongɔ bi da vïdï mati ëdï alimannï kpo ta ranï, iya henye, “Ongɔ'e te, kinye ne ma maöndu ma'e ëtï. 35 Vïdï mati o'dɔ wa matiWïrï omba zi mo ko'dɔ ne, mo öndu ma,ëmï ma, ehe ma ma.”

4Mala 'ba vo kofo kïlï(Mt. 13:1-9; Lk. 8:4-8)

1 Kadra maako aba löhu, Yësu ayetokö'du yandi da kapa föfö 'ba Galilaya. Vïdïmati atɔtɔ rë nnï kpo ta rɔ mo ne, ëdïnnïkyɔ, here mo ëkyï mï töŋbö, alima mï mo.Töŋbö ne ëdï mï föfö, vïdï kayo ne'e ɔrɔ'bënnï 'de yaga da götï 'ba föfö. 2Mo alimakö'du kayo ne yandi mo zi zë tëmï mala.Mï kö'du yandi 'bɔmo ne mo iya henye,3 “Owo'e te. Kora maako ï'bë yaga kofo kïlïmï yaka. 4 Mati mo ïlï kofo ne mï yaka,maako'e alëpï da ga gërï, ali ayinnï, ony-onnï 'de. 5Maako'e alëpï dakaŋo ma ṛï'dïaba, mati kaŋo nje tisiwa aba ne. Kandikofo ne ötu, ga kö'du kaŋo ne ayöndu dë.6 Here kadra ayi rïyë, o'bɔ wevo ma luru

ne, ga kö'du ngara'da mo ödu dë na lakamï kaŋo. 7 Kofo maako'e alëpï mï kutëkono, övu ayasi wevo nï, mora 'de ana dë.8 Kofo maako'e alëpï mï kaŋo ma laka ne,wevo mo asi, övu, ana ï'jö. Maako'e ëdïnnïï'jö aba 'butëwota, maako'e 'butëmodaka,maako'e lamikölö.” 9 Yësu aya'ba gɔ mozi zë iya henye, “Mo mati ëdï mbili aba,mowo kö'du ne.”

Kö'du a'di mo ayandi kö'du tëmï mala(Mt. 13:10-23; Lk. 8:9-15)

10Mati Yësu ëdï kutï nï aba, vïdïmaako'emati owonnï kö'du mo ne, ayinnï zi mo volïtu 'butë dɔmorïyö ëtï, ako'jonnï hɔ mozi mïmala ne'e yada. 11Yësu aya'ba dɔ mozi zë, iya henye, “Kö'du koho 'ba damöku'ba Wïrï ï'dï ku zi ye. Mora zi vïdï maako'ekö'du koho akayandi tëmï mala.12 Here zë akongɔnnï akongɔ,mora 'de kaa ongɔnnï dë.Ëzë o'dɔnnï here akotɔ dë nnï zi Wïrï,akila zë.”

Yësu ayada mï mala 'ba vo kofo kïlï(Mt. 13:18-23; Lk. 8:11-15)

13 Yësu ako'jo hë zë iya henye, “Ayɔlɔ'emï mala ne dë? Akayɔlɔ'e mala maako'ehala? 14 Vo kofo kïlï ne ïlï kö'du me'do'ba Wïrï. 15 Vïdï maako'e kaa kofo matialëpï da ga gërï. Kandi ëzë owonnï kö'dume'do ne, Satani ayi oba 'de. 16 Vïdïmaako'e kaa kofomati alëpï da ṛï'dï. Kandiëzë owonnï kö'du me'do ne, ïrïnnï narakyenyi. 17 Mora ödu dë gbo mï zë, herene ɔ'bɔ limannï 'diri dë. Ëzë riti maakomandere wakofo ayi ga kö'du me'do ne, zëakilannï 'de. 18 Vïdï maako'e ëdïnnï kaakofo mati ïlï mï kutë kono. Ne ëdï zë matiowonnï me'do ne, 19 kö'du sösu, lɔvɔ 'bakɔhi, lɔvɔ kö'du wakyɔ, akakɔhɔ me'done, mora anannï ï'jö dë. 20 Vïdï maako'eëdïnnï kaa kofo mati ïlï mï kaŋo laka.Zë owonnï me'do ne, ombannï dɔ mo,anannï ï'jö maako'e 'butëwota, maako'e'butëmodaka, maako'e lamikölö.”

Lamba hu sora(Lk. 8:16-18)

21 Yësu alima nduwë kiya zi zë henye,“Vïdï maako here ne, oba lamba ndö kikamo hu sikɔ mandere hu sora? Anza heredë, ï'dï lamba da tarabiza. 22 Wa mati ëdï'de kɔwɔ na koho akika yaga bikanyi. Wamati ayöfu dɔmone, akayëhudɔmoyaga.23Owo'e kö'du ne, ëzë ëdïye mbili aba.”

Marako 4:24 38 Marako 5:1724 Mo iya kpa zi zë henye, “Kö'du mati

mëdï akiya zi ye ne, oze mbiliye na lakazi kowo mo. Wa yeri mati ëdï ako'dɔ'e zioka'e, ako'dɔ kpa zi ye. 25 Vïdï mati ëdïmo aba, akï'dï zi mo kyɔ. Vïdï mati anzamo aba, akoba 'de kazi mo.”

Mala kö'du tövu 'ba kofo26 Yësu nduwë kiya mo aba zi zë, iya

henye, “Damöku 'ba Wïrï ëdï henye. Koramaako ïlï kofo mï yaka ënï. 27 Mati moo'do yɔndɔ aba, ënyï kadra aba, kofo nebiya ëdïnnï ku mbili kï'dï, ëdïnnï kpa kutövu. Mo ayɔlɔ dë hala o'dɔ rë nï here.28Kaŋo ra o'dɔ wevo ne na bi dënï zi tövu,zi ta na lɔgɔ. Dagba bïrïtï mo ma luru neakalaya, mbili mo, ehe ndundu mo mbilima ndɔ ï'jö aba. 29 Mati ï'jö ne alɔtri ku,kora ne ayeto kumumo kulu aba, ga kö'dumo ayɔlɔ kadra mo ɔkɔ ku.”

Mala kö'du kofo 'ba masatada(Mt. 13:31-32,34; Lk. 13:18-19)

30 Yësu ako'jo kö'du henye, “Dakiya zedamöku 'ba Wïrï ëdï kaa a'di? Mala a'didako'dɔ ze zi yada mo? 31 Ëdï kaa kofo 'bamasatada, kofo mati tisi ṛiri mï dakaŋo ne.32 Ta gɔ mo yaa, övu rïyë, ayi kyedre ta dawevo ne'e biya. Ï'dï ngora nï ma kyedremo'e yaga, ali ayinnï, uvö loko ënnï mïgalïlï mo.”

33 Yësu ayëtï kö'du kise 'bënï tëmï malamaako'e. Mo ayada zi zë kyɔ, kö'du zi zëtɔ'bɔ yɔlɔ mo. 34Mo ɔ'bɔ dë me'do zi zëkazimala. Ëzëmo ëdï vo lö'bö 'bënï ëtï, moakayada kö'du ne'e biya zi zë.

Yësu adɔrɔ buluku da wini(Mt. 8:23-27; Lk. 8:22-25)

35 Mï da hutaga mï ko'do nani, Yësu iyazi vo lö'bö 'bënïye, “Ënyï dï'bë'e kyëtï 'baföfö.” 36 Here zë ilannï vïdï kayo ne'e,ehe vo lö'bö'e ëkyïnnïmï töŋbö, mati Yësuëdï alima nzɔ mï mo, obannï mo nnï aba.Töŋbö maako'e alö'bönnï kpa ga ndï mo.

37 Truku'du buluku kyigɔ aluku rïyëkagba 'bawini, ayeto ku likɔ rïyëmï töŋbö,here omba ku kara zi kosowini aba. 38Yësuëdï 'de hulëhu mï töŋbö ako'do dë nï takagara aba. Vo lö'bö 'bɔmo'e alironnï moiyannï henye, “Vo komoyandi, asösu 'bëyïkö'du dë, ze hiya kara zi koli?”

39 Yësu ënyï rïyë, ame'do na kamo zibuluku, iya zi wini kagba ne henye, “Ɔrɔ,ti!” Buluku nnï wini kagba aba ɔrɔnnï, bigbɔ liwo. 40 Yësu iya zi vo lö'bö 'bënïyehenye, “Kö'du a'di ëdïye atere gɔ mo?

Anza'e dë koma aba?” 41 Zë tere kyedreaba, ako'jo ha okamaako, “Kora nenye ëyï?Buluku wini kagba aba, ɔwɔnnï mo?”

5Yësu akɔ'jɔ kora dakyikyi aba(Mt. 8:28-34; Lk. 8:26-39)

1 Yësu vo lïtu 'bënï ëtï ënyï ï'bë ɔkɔnnïkyëtï kapa föfö 'ba Galilaya mï dakaŋo 'baGerasa. 2 Kandi mati Yësu asi yaga tëmïtöŋbö, andɔsi dë nnï kora maako aba, asitëmï wogo 'ba da wogo ani ne. Kora ne ëdïdakyikyi aba mï nï. 3Mo ëdï alima mï kutëda wogo. Vïdï ako ɔ'bɔ dekpe zi sesi mona kida nyɔri aba. 4 Da kyɔ ndï mo kalamo aba ëdï na kida, mora ta ga kadra nebiya mo akisi nyɔri ne, ehe akikye mï kɔhine ta ndï nï na nzoyi. Mo embe 'beri, vïdïmaako ɔ'bɔ dë zi mo kïrï. 5 Kadra yɔndɔaba mo ëdï lima alasi tëmï da wogo kpuruta da lutu, kudu aba rë nï kumu yïtö aba.

6 Mo na kɔwɔ mati ongɔ Yësu, hereaho alɔdrɔ domo nï aba akaŋo komoYësu.7 Here mo alörö na kyembe, iya henye,“Yësu wisi 'ba Wïrï omba a'di kazi ma?Lömu mï ru Wïrï, ma lenze yï, ï'dï riti dëzi ma.” 8 Mo iya kö'du ne ga kö'du Yësuëdï akiya henye, “Dakyikyi asi 'de yaga tara kora ne.”

9 Here Yësu ako'jo hɔ mo iya henye,“Ru yï ëyï?” Kora ne aya'ba da me'do iyahenye, “Ru ma ‘Gboko,’ ga kö'du dëdï zekyɔ.” 10Mo zɔ nduwë Yësu lenze kazi oredakyikyi ne'e yaga ta dakaŋo nani.

11 Ani wa'do kayo ëdïnnï kara dakapalutu wakonyo. 12 Here dakyikyi ne'e zɔrë nnï la'ba zi Yësu, iyannï henye, “Utuze zi wa'do ne'e, zi ze tï'bë tödu mï zë.”13 Mo ila dakyikyi ne'e tï'bë, ödunnï gbɔmï wa'do ne'e. Wa'do ne'e ëdïnnï biya kaakpulukurïyö, ahonnï akaŋo mï föfö, ehealuyïnnï.

14Koramati ëdïnnï gawa'done'e kongɔ,ahonnï 'de, ayöyönnï kö'du ne mï gawomï haliŋɔ kö'du mati o'dɔ rë nï ne, yadazi vïdï. Vïdï ënyï ï'bënnï biya kö'du matio'dɔ rë nï ne kongɔ. 15Mati ayinnï zi Yësu,zë ongɔnnï kora mati ëdï kani gboko 'badakyikyi ëtï mï nï ne, mo ëdï alima anibɔngɔ aba rë nï, dɔ mo ku na laka, zë biyana tere. 16 Zë mati ongɔnnï komonnï aba,ayadannï zi vïdïye kö'du mati o'dɔ rë nï zikora mati dakyikyi aba ne, ehe kö'du 'bawa'do ne'e. 17Here zë ako'jonnï ha Yësu zitënyï atï'bë 'de tëmï dakaŋo ënnï.

Marako 5:18 39 Marako 6:518 Here mati Yësu omba ku zi tï'bë zi

tëkyïmï töŋbö, koramati ëdï kani dakyikyiaba mï nï ne, alenze mo iya henye, “Dï'bëze yï aba.” 19 Yësu ila mo dë zi tï'bë tagɔ mo, iya zi mo henye, “Ï'bë liŋɔ zi vodakota 'bëyïye, ayada zi zë hala kö'dumatiYere o'dɔ zi yï, laka 'bɔmo zi yï ëdï hala.”20 Here kora ne ënyï ï'bë biya kpuru tëmïGawo 'Butë ne'e, kö'du mati Yësu o'dɔ zinï ne yadamo aba. Vïdïmati owonnï kö'dune biya na rakaga.

Wu'jë 'ba Yayiro nnï mbara mati ise rabɔngɔ 'ba Yësu

(Mt. 9:18-26; Lk. 8:40-56)21 Yësu ënyï ï'bë hulëhu kyëtï kapa 'ba

föfö vere. Ani da kapa föfö, vïdï kayo atɔtɔrë nnï kpo ta da kapa mo. 22 Here veremaako rumo ëdï Yayiro, mo ra na vo dagba'ba bi 'ba mötu ani, mati mo ɔkɔ, ongɔYësu,mo umë rë nï akaŋo ndïmo, 23alenzemo kö'du komba aba, iya henye, “Wu'jëtisi 'bama na rakɔɔ. Akɔ ayi, ï'dï kala yïdɔ mo, here zi mo tëdï na laka, na dïdï.”24Yësu ënyï ï'bënnï mo aba.

Here vïdï kayo mati ëdïnnï atï'bë Yësuëtï ne, ëdïnnï mo diri ta da kapa biya.25 Here mbara maako ëdï ani, na riti gakö'du yama ëdï taho ta rɔ mo kazi tɔrɔkɔɔ 'butë dɔmorïyö. 26 Dakatörö kayoëdïnnï le ɔwɔ kï'dï zi mo. Mo ayaŋa kɔhi'bënï biya, mora here ne zi ta'ba na lakaanza dë, ëdï wënï zɔ rë nï kidra dagba ta gakadra biya. 27Mo owo kö'du Yësu, ënyï ayikafo mo mï kutë vïdï kayo ne. 28Mo iya nabi dënï henye, “Ëzë mise gbï le nje bɔngɔrɔ mo ne, matëdï na laka.” 29 Mo ongɔhere ise bɔngɔ rɔ mo ne, kandi yama ɔrɔ,mo ayɔlɔ ku mï ida rë nï henye, na kɔ'jɔrë nï ku tëmï riti kyedre 'bënï ne.

30 Yësu kandi ayɔlɔ henye, kyigɔ asiku ta rë nï yaga. Mo opi rë nï kpo tëmïkutë vïdï kayo ne, ako'jo kö'du henye, “Ëyïra ise ra bɔngɔ ama?” 31 Vo lö'bö 'bɔmoaya'bannï da me'do zi mo henye, “Ongɔ tevïdï kayomati ëdïnnï yï kuru ne, kö'du a'diako'jo 'bëyï kö'du gɔ mo henye ere, ‘Ëyï raise ra ma?’ ”

32 Yësu zɔ nduwë lima bi kongɔ kpo tarë nï zi yɔlɔ ëyï ra o'dɔ kö'du ne. 33Herembara ne ayɔlɔ kö'du mati o'dɔ rë nï zinï ne, mo ayi tese aba na tere, alɔdrɔ ndïmo, ayada kö'du tïnyö mati o'dɔ rë nï nebiya zi mo. 34 Yësu aya'ba da me'do zi mohenye, “Wu'jë ama, koma 'bëyï o'dɔ yï ku

ŋbala. Ï'bë na rakyëyï, makɔ'jɔ yï tëmï ritine.”

35 Mati Yësu ëdï kö'du ne kiya, Vïdïmaako'e ayinnï ta liŋɔ 'ba Yayiro,ayadannï zi mo henye, “Wu'jë 'bëyï oli ku.Kö'du a'di kpe zi riti kï'dï ra vo komoyandine gɔ mo?” 36 Yësu oze mbili nï dë dakö'du mati iyannï ne, mo aya'ba zi Yayirohenye, “Ere dë, nje kölö koma.”

37 Here mo ila vïdï ma kölö maako dëzi tï'bë nï aba dagba, nje Petero, Yemisi,öndu nï Yowani aba. 38Mati zë ɔkɔnnï liŋɔ'ba Yayiro, Yësu ongɔ bi apere rë nï kuna yawa, owo kuyë rïyë kudu rala'ba aba.39 Mo ënyï ï'bë ödu loko, iya henye zi zë“Kö'du a'di bi apere rë nï gɔ mo na yawahere? Kö'du a'di ëdïye kudu gɔ mo? Wu'jëtisi ne oli dë, ëdï öŋbö ako'do.”

40Here zë ogonnïmo. Mora heremo orezë biya yaga, oba 'bu 'ba wu'jë tisi ne, mamo, vo lö'bö 'bënïye wota. Mo ënyï ï'bëödu mï loko mati yöku wu'jë tisi ne o'ba'dɔ mo.

41 Mo ïrï kala mo, iya zi mo henye,“Talita Kumu.” Kö'du ya'ba aba henye,“Wu'jë tisi, miya zi yï, ënyï rïyë.” 42 Heremo ënyï, alasi kpo. Kɔɔ 'bɔmo ëdï 'butëdɔmorïyö. Mati kö'du ne o'dɔ rë nï, zëbiya na rakaga. 43Yësu ï'dï kö'du kise anzadë zi zë yada zi vïdï kölömaako, ehemo iyahenye, “Ï'dïye wa zi mo zi konyo.”

6Omba Yësu dë mï Nazereta(Mt. 13:53-58; Lk. 4:16-30)

1 Yësu ënyï ila bi nani, ehe ï'bë hulëhumï gawo 'ba dakaŋo 'bënï. Vo lö'bö'bɔmo'e ï'bënnï mo aba. 2 Mï ko'do 'baralawo aba, mo ayeto kö'du yandi mï bi'ba mötu. Vïdï kayo ëdïnnï ani, mati zëowonnï kö'du mo, zë biya na rakaga. Zëako'jonnï kö'du iyannï henye, “Here moi'ja kö'du ne biya ta kila? Kö'du yɔlɔ 'baa'di ra heremati ï'dï zi mo ne? Halamo ëdïkö'du koro ne'e ko'dɔ mo? 3 Mo anza vokaga kïsë, wisi 'baMariya, öndu 'ba Yemisi,Yosepa, Yudasi, Simona aba? Anza dë ëmïmo'e ra ëdïnnï alima kinye ne?” Here zëombannï mo dë.

4 Yësu ënyï iya zi zë henye, “Nëbï ɔwɔta bi ne biya, nje vïdï mï gawo liŋɔ 'bɔmo,karomo'e, vo dakota 'bɔmoëtï ra ombannïmo dë.” 5 Mo omba dë zi kö'du koroako'e ko'dɔ ani, mo ï'dï kala nï nje da vïdï'ba rakɔɔ gbɔngo maako'e, ehe akɔ'jɔ zë

Marako 6:6 40 Marako 6:36gbɔ. 6Mo rakaga kyedre aba ga kö'du vïdïanzannï dë kö'du koma aba.

Yësu utu vo lïtu 'butë dɔmorïyö yaga(Mt. 10:5-15; Lk. 9:1-6)

Yësu ënyï ï'bë kpo ta ra dakaŋo nanikomo vïdï yandi aba. 7 Mo ako'jo vo lïtu'butë dɔmorïyö ne'e bi kölö, utu zë yagana rïyö rïyö. Mo ï'dï kalakonda ndra ta dadakyikyi ne'e.

8 Mo ise gɔ mo zi zë, “Oba'e waako dë 'eaba ta bi tï'bë 'be'e ne, mangɔlɔ'bɔ manzadë, aŋboro 'ba wa lenze manza dë, kɔhimanza kpa dë mï bɔngɔ re 'e, nje mɔvɔ.9 Usu'e kamoka, ehe ïnjë'e kya 'ba bɔngɔdë ëtï. 10Ëzë ödu'e mï liŋɔ, alima'e mï liŋɔnani le ila'e gawo nani. 11 Ëzë gawo matiayiye mï mo vïdï ombannï dë 'e kïrï kalakyedre aba, mandere ombannï dë zi kö'du'be'e kowo, ila'e bi nani, akyitɔ'e turufu ne'de ta ndïye. Ne atëdï zi zë na wasënë.”

12 Here zë ënyï ï'bënnï yaga kö'du yëtïaba zi vïdï dë nnï kotɔ tëmï kö'du kyënyë'bënnï ne'e. 13 Zë orennï dakyikyi yaga,apisinnï yënï ra vo kɔɔ'e, akɔ'jɔ zë gbɔ.

Koli 'ba Yowani Bapatisi(Mt. 14:1-12; Lk. 9:7-9)

14 Yaanya aba Yere Heroda owo kö'dune, ga kö'du wa komba 'ba Yësu inde bibiya. Vïdï maako'e iyannï henye, “YowaniBapatisi ra ënyï ku na dïdï tëmï koli,kö'du nere ra mo ëdï kyigɔ nenye aba zitëdï kö'du koro ne'e ko'dɔ mo.” 15 Vïdïmaako'e iyannï henye, “Mo Eliya ra.” Ag-amo'e iyannï henye, “Mo nëbï ra, kaa tëmïma kölö mati ëdïnnï kani kyere nani.”

16 Mati Heroda owo kö'du ne, iya henye,“Mo, Yowani Bapatisi, mati mikye dɔ mo'de nere ra ënyï tëmï koli.” 17Heroda ra nabi dënï ï'dï kö'du zi Yowani kïrï, kida mo,ku'du mo mï kamba. Heroda o'dɔ kö'dune here ga kö'du mo oze Herodiya, mo lenambara 'ba öndumo Pilipo ne. 18YowaniBapatisi zɔ nduwë kö'du ne yada mo ziHeroda. “Anza dë na laka zi yï mbara 'baöndu yï koze.” 19 Here Herodiya ïrï kö'dura Yowani, omba zimo kofo. Moramoɔ'bɔdë, 20ga kö'duHeroda ereYowani, ga kö'dumo ayɔlɔ Yowani ne, mo vïdï laka ra, eheagaga gɔ mo. Heroda ëdï le kö'du yëtï 'baYowani sösu, mora mo omba zɔ nduwë zikowo mo.

21NdundumoabaHerodiya i'ja gërï laka'bënï. Ëdï mï ko'do ko'jo kadra 'ba Heroda,mo o'dɔ kyere, ise vïdï kyedre 'ba turu'ebiya, vo wehe'e, vïdï kyedre 'ba Galilaya

ëtï. 22Mati wu'jë 'ba Herodiya ne ayi, ɔlɔkomo vïdïye, kö'du ne eme ra Heroda nnïyingɔ 'bɔmo ëtï.

Here Yere Heroda iya zi wu'jë ne henye,“A'di ra omba zi tëdï zi yï? Makï'dï zi yï wamati omba.” 23Ha kï'dï lömu aba mo iya ziwu'jë ne henye, “Miya henye, makï'dï wamati ako'jo kö'du mo ne zi yï, ëzë ëdï lekyedre kaa kutë damöku 'bama.”

24 Here wu'jë ne asi ï'bë zi ma nï yaga.Ako'jo hɔ mo, “A'di ra makako'jo kö'dumo?” Ma mo aya'ba da me'do iya henye,“Ako'jo kö'du ga da Yowani Bapatisi.”25Here wu'jë ne aho kandi hulëhu zi tï'bëkö'du ne kiya zi Yere Heroda, iya henye,“Momba zi yï kï'dï zi ma kinye yaanya abane da Yowani Bapatisi mï kakpa ne.”

26 Mati Yere Heroda owo kö'du ne here,o'dɔ mo na rasösu. Mo ɔ'bɔ dekpe zikomba dë zi wu'jë ne, ga kö'du mo o'dɔku na lömu ta da komo yingɔ 'bënï ne'ebiya. 27Here mo utu vo kanya 'bënï kö'dukï'dï aba zi tï'bë da Yowani kika mo. Vokanya ënyï ï'bë mï kamba, ikye da Yowani'de. 28 Mo ika mï kakpa, ï'dï zi wu'jë ne,ehe mo ï'dï gbɔ zi ma nï. 29Mati vo lö'bö'ba Yowaniye owonnï kö'du ne, zë ayinnï,obannï yöku mo, ï'bë usunnï.

Yësu ï'dï wakonyo zi vïdï kpulukumuyï(Mt. 14:13-21; Lk. 9:10-17; Yn. 6:1-14)

30 Mati vo lïtu i'ja rë nnï Yësu ëtï,a'bannï wa mati zë o'dɔnnï, yandinnï neyada mo zi Yësu. 31 Here vïdï kayo ëdïtayinnï ehe ëdï tï'bënnï, here Yësu vo lïtu'bënï ëtï, i'jannï kadra 'ba zi wakonyo dë.Here mo iya zi zë henye, “Ënyï dï'bë'e 'debi maako na bi de ze kutu ze aba, zi ye re 'elawo tisi.”

32 Here zë ënyïnnï, ayetonnï tëkyï mïtöŋbö tï'bë yaga na bi dë nnï bi mbiyamaako. 33Mati vïdï kayo ne'e ongɔnnï zëëdïnnï atï'bë, kandi ayɔlɔnnï zë, here ënyïï'bënnï biya tëmï gawo ne'e, ahonnï dagbata dakaŋo, ɔkɔnnï dagba bi nani ta komoYësu vo lïtu 'bënï ëtï. 34Mati Yësu asi yagatëmï töŋbö, mo ongɔ vïdï kayo ne'e, di'dimo oso ndɔ na kö'du sösu ga kö'du zë, gakö'du zë kaa tïmëlë ma kazi vo yako. Heremo ayeto zë yandi kö'du kyɔ aba.

35 Mati kadra omba ku zi loso, vo lö'bö'bɔmo'e ayinnï zi mo iyannï henye, “Ongɔte, kadra anza kpe bi nenye na möku.36 Utu vïdï nenye'e zi zë tï'bënnï mï liŋɔmati ëdïnnï kpoko kinye zi zë wakonyokogo zi konyo.”

Marako 6:37 41 Marako 7:1337 Yësu aya'ba da me'do zi zë iya henye,

“'E na bi de 'e, ï'dïye wakonyo zi zë zikonyo.” Zë ako'jonnï ha Yësu, “Kɔhine vïdï ako'dɔ lɔɔ yehwe modɔmowotazi ki'ja. Omba zi ze tï'bë yaŋa kɔhilamirïyö ne da mangɔlɔ'bɔ zi tɔ'bɔ zë?”38 Yësu ako'jo hë zë iya henye, “Ëdïyemangɔlɔ'bɔ aba ndö? Ï'bë'e te kongɔ.”Mati i'jannï, iyannï kö'du mo zi mo henye,“Mangɔlɔ'bɔ ëdï muyï, kyenze rïyö.”39 Yësu iya zi vo lïtu 'bënïye zi kiya zivïdï ne'e biya zi rë nnï kinye na gbɔngogbɔngo,ma limannï akaŋo da loma kyekpene. 40 Here vïdï ne'e biya alimannï naratɔtɔ gbɔngo gbɔngo lamikölö maako'e'butëmuyï.

41 Yësu oba mangɔlɔ'bɔ muyï ehekyenze rïyö ne, ongɔ bi komorïyë, o'dɔöwö'dï zi Wïrï. Mo owe mï mangɔlɔ'bɔne, ï'dï zi vo lö'bö 'bënïye zi yanya mo zivïdïye. Mo inye mï kyenze rïyö ne kpata gë zë biya. 42 Vïdï biya onyonnï, eheɔvɔnnï gbɔ. 43 Vo lö'bö'e atɔtɔnnï kɔsɔmangɔlɔ'bɔ kyenze aba mati ɔsɔ ne mïbaga 'butë dɔmorïyö. 44 Watiti 'ba vïdïmati onyonnï wa ne kpulukumuyï.

Yësu alasi ta da wini(Mt. 14:22-33; Yn. 6:15-21)

45 Kandi Yësu ï'dï vo lö'bö'e tëkyïnnïmï töŋbö tï'bënnï dagba komo nï mï Bete-seyida ta kafo föfö,mora heremo iya kö'duzi vïdï kayo ne'e mï'bënnï liŋɔ. 46 Ta gakö'du kiya 'bɔmo zi vïdï kayo ne'e, ï'bë'egbɔ, mo ënyï ï'bë da lutu amötu. 47 Matihutaga ɔkɔ, töŋbö ëdï ku 'de mï kutë 'baföfö, mora Yësu nje kutu nï aba da götï.48 Mo ongɔ vo lö'bö 'bënïye ëdïnnï ku rënnï kï'dï zi ko'dɔ mo ngari aba, ga kö'duëdïnnï akopi ta ga bi tayi 'ba buluku. Kutëyɔndɔ abamo ï'bë zi zë, lasi aba ta dawini.Mo omba zi laga ta da kapa zë, 49moramationgɔnnï mo ëdï alasi ta da wini ne, asösu'bënnï iyannï wakoro ra, ehe a'bannï hënnï gbögbö lörö aba. 50Mati ongɔnnï mone, zë biya na tere. Mora Yësu ame'do zizë kandi, iya henye, “Uku mï ye, ne ma ra.Ere'e dë.” 51 Here mo ënyï ëkyï rë zë mïtöŋbö ehe, buluku ɔrɔ. Vo lö'bö'e biya narakaga, 52 ga kö'du koro 'ba mangɔlɔ'bɔmati mo o'dɔ zi vïdï kpulukumuyï konyomo ne, ödu dë gba dë zë.

Yësu akɔ'jɔ vo kɔɔ'e mï Genesereta(Mt. 14:34-36)

53 Zë ënyï umunnï kyëtï föfö da götï'ba Genesereta, ehe idannï töŋbö ani.

54Mati ilannï töŋböne, vïdï ayɔlɔnnïYësu.55 Here zë ënyï ahonnï ta bi ne biya. Ëzëowonnï bi mati mo ëdï 'dɔmo, ïnjënnïvïdï 'ba rakɔɔ'e da laŋba kika mo zi mo.56 Bi mati biya Yësu ï'bë ta 'dɔmo ne, mïgawo, mï daliŋɔ maako'e, vïdï ako'bannïzë mati na rakɔɔ ne, ga bi 'ba wakogo.Akalenzennï mo gbï nje zi zë ha bɔngɔ'bɔmo kise, zë mati biya isennï ne, akɔ'jɔzë na laka.

7Yandi kö'du 'ba ti'da ŋbala aba(Mt. 15:1-9)

1Here Farasi maako'e nnï vo komoyandi'ba kö'du kï'dï mati ayinnï ta Yerusalemane, atɔtɔ rë nnï kpo da kapa Yësu. 2 Zëongɔnnï kya 'ba vo lö'bö 'bɔmo maako'eëdïnnïwakonyo kala aba na ti'da kazi kaka.3 Farasiye Yiserele'e ëtï onyonnï wa dëhere, nje ëzë akaka kala nnï ku tëmï gërï'ba 'bu nnïye. 4Zë onyonnï wamaakomatiayi ta bi 'ba wakogo, nje ëzë akakannï rɔmo ku dagba. Ehe ïrïnnï ga ndï gërï kyɔ'ba 'bu nnïye, kaa sikɔ kaka, kyere kaka,tele kaka aba.

5 Here Farasiye vo kö'du kï'dï 'ba ko-moyandiye ëtï ako'jonnï ha Yësu, “Kö'dua'di vo lö'bö 'bëyïye ïrïnnï ga ndï kö'duyandi mati ï'dï zi ze akaŋo kazi 'bu ze dë,mora ëdïnnï wakonyo kala aba na ti'da.”6Yësu aya'ba da me'do zi zë, iya henye, “'Evïdï 'ba komokandi nenye, Yisaya ra ayɔlɔkö'du kiya ga kö'du 'be'e, ayöru, iya henye,‘Vïdï nenye'e oronnï ma, Yere Wïrï, nje hë

nnï aba,mora di'di zë na kɔwɔ ta ra ma.7 Mötu 'bëzë na yawa zi ma,kö'du yandi 'bëzë ayi nje kazi vïdïye.’8 Ï'dïye kö'du kï'dï 'ba Wïrï da kapa, eheɔwɔ'e kö'du yandi 'ba vïdï.”

9 Yësu zɔ nduwë, “Ëdïye gërï 'ba kö'dukï'dï 'ba Wïrï komba dë aba, ga kö'du zi yekïrï kö'du yandi 'be'e ra. 10Mosa iya henye,‘Oro 'bu yï ma yï aba, ëzë vïdï maako awili'bu nï mandere ma nï, akï'dï mo zi kofo.’11Mora ayandiye henye, Vïdï mati ëdï waaba, zi kï'dï zi 'bu nï kɔnyi mandere ma nï,mora mo atɔ'bɔ kiya, ‘Nenye Korobani,’kö'du ya'ba aba henye, ‘'baWïrï ra.’ 12 Ila'emo dekpe zi kɔnyi 'bu nï mandere ma nï.13 Mï ga gërï ne, kö'du yandi 'be'e zi vïdïmaako'e ne, ayaŋa me'do 'ba Wïrï yaga.Wamaako'e ëdïnnï kpa kyɔ kaama nenye,mati ëdï ako'dɔ'e ne.”

Marako 7:14 42 Marako 8:10Wa mati ëdïnnï vïdï ko'dɔ na ti'da(Mt. 15:10-20)

14 Here Yësu ako'jo vïdï kayo ne'e kpalöhu tayinnï zi nï, ehe iya zi zë henye,“'E biya, owo'e kö'du 'bama ne, ayɔlɔ'e.15-16Waako anza dë zi tï'bë mï vïdï ta yagaako'dɔ mo na ti'da. Wa mati asi yaga tëmïvïdï ra, ako'dɔ mo na ti'da.”

17 Mati mo ila vïdï kayo ne'e, ï'bë öduloko ne, vo lö'bö 'bɔmo'e ako'jonnï hɔ mozi mï me'do ne yada. 18 Yësu iya zi zë,henye, “Anza'e dë na ngaṛa ta da oka'e.Ayɔlɔ'e dë? Waako anza dë mati atï'bëmï vïdï ta yaga ako'dɔ mo na ti'da, 19 gakö'du anza dë tï'bë mï di'di mo, mora mïmo, ehe atï'bë zɔ dagba yaga tëmï ida ra.”Mï me'do ne, Yësu adɔrɔ gɔ mo zi zëwakonyo biya ŋbala zi konyo.

20 Mo zɔ nduwë kiya mo henye, “Ëdï wamati asi yaga tëmï vïdï ra, ako'dɔ mo nati'da. 21Tëmï di'di 'ba vïdï atayi kö'du sösukyënyë, rönyï, wa logo, wa kofo, ndoro,22 mï kumbë, wa kyënyë, wa ko'ba, rakïsï,gu kï'dï, ru vïdï yaŋa, da kumbë, rakonza.23Wabiya na kyënyë nenye'e ayinnï ta dïdïvïdï, ehe o'dɔ mo na ti'da.”

Mbara 'ba dakaŋo 'ba Siriya-Ponisiya(Mt. 15:21-28)

24 Here Yësu ënyï ï'bë bi, mati kara ragawo kyedre 'ba Tiyere. Mo ënyï ï'bë öduloko eheombadë zi vïdï kölömaako zi yɔlɔzi kiya nëdï ani. Mora mo ɔ'bɔ dë zi limana rakoho. 25Mbara mati wu'jë 'bɔmo ëdïdakyikyi aba ne, owo kö'du Yësu, ayi zimo kandi, alëpï akaŋo ndï mo. 26 Mbarane ame'do ha Gïrïgï, o'jo mo mï Siriya-Ponisiya. Mo alenze Yësu zi dakyikyi koremo yaga ta ra wu'jë ënï.

27Mora Yësu aya'ba dame'do iya henye,“Dï'dïye wakonyo dero dagba zi gisisiye.Anza na laka zi wakonyo 'ba gisisiye kobaku'du mo zi wïhïye.” 28 Mo aya'ba dame'do zi mo iya henye, “Kyedre, wïhïmati alimannï hu tarabiza ne, ëdïnnï kpakɔsɔ wakonyo 'ba gisisiye mati ɔsɔ nekonyo.” 29Here Yësu iya zi mo henye, “Gakö'du ya'ba nani, ï'bë hulëhu liŋɔ, akongɔdakyikyi ne ï'bë ku yaga ta ra wu'jë 'bëyïne.” 30Mati mo ï'bë liŋɔ, i'ja wu'jë ënï ëdïako'do da sora, dakyikyi ï'bë ku yaga ta rɔmo.

Yësu akɔ'jɔ vo mbili kïsï31 Yësu ënyï tëmï dakaŋo 'ba Tiyere

ani, ï'bë nduwë kpuru tëmï Sidoni, kpa ziföfö 'ba Galilaya. Mo ï'bë ödu mï dakaŋo

mati ëdï ako'jo Gawo 'Butë ne. 32 Kya vïdïmaako'e ikannï kora vo mbili kïsï, matiɔ'bɔ dë zi me'do, zë alenzennï Yësu zi kalanï kï'dï dɔ mo.

33 Yësu oba mo kölö na kɔwɔ ta ravïdï kayo ne'e, ï'dï da wisi kala nï mïmbili kora ne, o'bi oro, ise ndende korane gbɔ. 34 Yësu ongɔ bi komorïyë alawona kyembe, iya zi kora ne henye, “Epata!”Kö'du ya'ba aba henye, “Ayëhu rïyë.”35 Kandi kora ne ɔ'bɔ zi kö'du kowo. Moame'do kpa kazi riti.

36 Yësu ï'dï kö'du zi vïdï ne'e anza dëzi kö'du ne kiya zi vïdï ma kölö maako,mora zë nduwë kiya mo. 37Vïdï biya matiowonnï kö'du ne, ëdïnnï na rakaga. Zëiyannï henye, “Hala mo o'dɔ wa biya nalaka. Mo ï'dï vo mbili kïsï zi kö'du kowo,vïdï mati ɔ'bɔ dë zi me'do kpa ame'do.”

8Yësu ï'dï wakonyo zi vïdï kpulukusowɔ(Mt. 15:32-39)

1 Kadra ma agamo aba, vïdï kayomaako'e ënyï atɔtɔ rë nnï, ayinnï ga bikölö. Mati vïdï anzannï wa mati ɔsɔ abazi konyo, Yësu ako'jo vo lö'bö 'bënïye zi nï,iya zi zë henye, 2 “Manza dë rakyenyi abaga kö'du vïdï ne'e, ga kö'du zë ëdïnnï maaba ko'do wota aba, mora yaanya aba waanza dë zi konyo. 3 Ëzë mutu zë liŋɔ kaziwakonyo kï'dï zi zë, akatëdïnnï kazi kyigɔta bi tï'bë, ga kö'du kya maako'e ayinnï tabi kɔwɔ.”

4 Vo lö'bö 'bɔmo'e ako'jonnï hɔ moiyannï henye, “Ta kila mï da lïpï nenye,zi vïdï maako zi tɔ'bɔ wakonyo ki'ja kyɔzi kï'dï zi vïdï nenye'e?” 5 Yësu ako'johë zë iya henye, “Ëdïye mangɔlɔ'bɔ abandö?” Zë aya'bannï da me'do iyannïhenye, “Mangɔlɔ'bɔ ëdï madɔmorïyö.”

6 Mo ï'dï kö'du zi vïdï ne'e zi limannïdakaŋo. Moobamangɔlɔ'bɔmadɔmorïyöne'e, o'dɔ öwö'dï zi Wïrï, owe mï zë, ï'dïzi vo lö'bö 'bënïye zi yanya zi vïdï kayone'e. Vo lö'bö 'bɔmo'e o'dɔnnï gbɔ here.7 Zë ëdïnnï kpa kyenze sisiye aba. Yësuo'dɔ öwö'dï ga kö'du ma nenye'e, ayadazi vo lö'bö'e zi kyenze ne'e yanya mo kpa.8Vïdï biya mati onyonnï, ɔvɔnnï. Here volö'bö obannï kɔsɔ mo mati ɔsɔ ne, bagamadɔmorïyö ndɔndɔ. 9Vïdï ne ëdïnnï anikaa kpulukusowɔ here. Here Yësu utu vïdïne'e liŋɔ, 10 ehe kandi ëkyïnnï mï töŋbö volö'bö 'bënï ëtï, ï'bënnï gbɔ mï dakaŋo 'baDalamonota.

Marako 8:11 43 Marako 9:1Farasi ako'jonnï ha Yësu ga kö'du koro(Mt. 16:1-4)

11 Here kya 'ba Farasiye ayinnï zi Yësu,ayetonnï hë nnï wasa mo aba. Zë om-bannï zi Yësu yɔnzɔ, here ako'jonnï hɔmo zi kö'du koro ko'dɔ zi yada mo ayikazi Wïrï. 12 Yësu otɔ lawo na konda,iya henye, “Kö'du a'di vïdï mï ko'do mandenye ne, ako'jonnï kö'du ga kö'du koro?E'e, mayada zi ye tïnyö, anza zi kö'dumahere ne, zi kï'dï zi vïdï nenye'e.” 13Moila zë, ehe ëkyï mï töŋbö, umu gbɔ kyëtï'ba föfö.

Langa 'ba Farasiye ehe 'ba Heroda(Mt. 16:5-12)

14 Here vo lö'bö'e kö'du ölu tëmï zë zikobamangɔlɔ'bɔ kyɔ, ëdï njemangɔlɔ'bɔkölö zë ëtï mï töŋbö. 15 Yësu iya zi zëhenye, “Ongɔ'e re 'e laka kazi langa 'baFarasi ne'e ehe langa 'ba Heroda.” 16 Zëayetonnï ame'do na ga rë nnï, “Mo iyakö'du ne ga kö'du danza dë mangɔlɔ'bɔako aba.”

17 Yësu ayɔlɔ kö'du a'di ëdïnnï ame'dogɔ mo, ako'jo hë zë, “Kö'du a'di ëdïyeame'do ga kö'du mangɔlɔ'bɔ anza dë?Ayɔlɔ'e dë gba? Di'diye na kyëndï?18 Ëdïye komo'e aba ɔ'bɔ'e dë zi bi kongɔ?Ëdïye mbili aba ɔ'bɔ'e dë zi kö'du kowo?Ɔ'bɔ'e kö'du sösu dë? 19 Mati mowemangɔlɔ'bɔ muyï kö'du zi vïdï kpu-lukumuyï ne'e, baga ëdï ndö na kosomati akö'du'e?” Zë aya'bannï da me'do,iyannï henye, “'Butë dɔmorïyö.” 20 MoraYësu iya henye, “Mati mowe mangɔlɔ'bɔmadɔmorïyö zi vïdï kpulukusowɔ ne'e,baga ëdï ndö na koso mati akö'du'e?”Zë aya'bannï da me'do, iyannï henye,“Modɔmorïyö.” 21 Mo ako'jo hë zë iyahenye, “Mora gba kö'du ne ayi dë de 'e?”

Yësu akɔ'jɔ kora vo komoköndu mïBeteseyida

22 Mati zë ɔkɔnnï mï Beteseyida, vïdïmaako'e ikannï kora vo komoköndumaakozi Yësu, alenzennï mo zi rɔ mo kise.23 Yësu ïrï kala kora vo komoköndu ne,akɔkɔ mo, yaga tëmï liŋɔ. Tapëtï matio'bi oro komo mo ne, Yësu ï'dï kala nï dɔmo, ako'jo hɔ mo, “Atɔ'bɔ waako kongɔ?”24 Here kora ne ongɔ bi rïyë, iya henye,“Ɔɔ, mɔ'bɔ vïdï kongɔ, mora zë alayannïkaa kaga ra ëdïnnï alasi.” 25 Yësu ï'dï kalanï kpa löhu da komo kora ne. Here kora neobe komo nï kyedre. Komo mo akɔ'jɔ rënï, mo ɔ'bɔ gbɔ zi wasisi kongɔ biya na

laka. 26 Yësu iya zi mo, “Ï'bë liŋɔ, ï'bë dëmï gawo.”

Petero iya Yësu Korisitɔ ra(Mt. 16:13-20; Lk. 9:18-21)

27 Yësu ënyï vo lö'bö 'bënï ëtï, ï'bënnïmï gawo 'ba Kasariya Filipo. Mati ëdïatï'bënnï ta da gërï ne, Yësu ako'jo hëzë iya henye, “Ayada'e zi ma, vïdï ëdïnnïakiya ma ëyï?” 28 Here zë aya'bannï dame'do iyannï henye, “Maako'e iyannï yïYowani Bapatisi ra, maako'e iyannï yï Eliyara, agamo'e iyannï yï kölö tëmï kutë 'baNëbï ne'e.” 29 Mo ako'jo hë zë, “Mora 'e'be'e? Iya 'be'e ma ëyï?” Petero ënyïaya'ba dɔ mo iya henye, “Yï Korisitɔ ra.”30 Here Yësu ï'dï kö'du zi zë, iya henye,“Ayada'e kö'du ma dë zi vïdï kölö maako.”

Yësu ame'do ga kö'du koli 'bënï(Mt. 16:21-28; Lk. 9:22-27)

31 Here Yësu ayeto vo lö'bö 'bënïyeyandi, Wisi a vïdï atëdï riti kyedre aba,ehe vïdï kyedre, kyedre 'ba vo karasa'e,vo komoyandi 'ba kö'du kï'dïye akombannïmo dë. Akï'dïnnïmo zi kofo, mora ko'do dawota aba, mo atënyï na dïdï. 32Yësu ayadakö'du mati ako'dɔ rë nï ne biya zi zë. HerePetero oba mo tisi da kapa, ehe mo iya zimo kö'du 'bɔmo ne eme dë.

33 Mora here Yësu opi rë nï kpo, ongɔbi da vo lö'bö 'bënïye ehe mo iya zi Peterohenye, “Ënyï 'de ta ra ma karani Satani.Kö'du sösu 'bëyï ne ayi dë kazi Wïrï, 'bavïdï ra.” 34Mora Yësu ako'jo vïdï kayo ne'evo lö'bö 'bënïye ëtï zi nï, ayada zi zë henye,“Ëzë vïdïmaako omba zi tayima aba, kö'dumo mölu ta dɔ mo, mïnjë taka 'bënï, malö'bö ga ma. 35 Vïdï mati omba zi dïdïnï yɔmɔ, akayölu. Mora vïdï mati ayöludïdï nï ku ga kö'du ma, ehe ga kö'du laka'ba Wïrï, akayɔmɔ. 36 Ëzë vïdï maako i'jawasisi biya mï damöku ne, mora mo ayölulawo nï, anza dë na laka zi mo. 37 Waakoatanza dë zi mo zi tɔ'bɔ zi kutrë lawo nïaba. 38 Ëzë vïdï maako ëdï na komokaya tara ma, ehe kö'du yandi 'bama mï damökukyënyë ne, Wisi a Vïdï atëdï na komokayata rɔ mo, ëzë mo ayi mï bikanyi 'ba 'Bu nïmalayika laka ëtï.”

9Yësu opi rë nï(Mt. 17:1-13; Lk. 9:28-36)

1 Yësu iya zi zë henye, “Mayada ziye tïnyö damöku 'ba Wïrï atayi, aki'ja'emaako'e gba oli ye dë.”

Marako 9:2 44 Marako 9:352 Tapëtï ko'do modaka aba, Yësu oba

Petero, Yemisi, ehe Yowani, ï'bënnï dadöku konda rïyë. Ani zë na bi dë nnï. Matiëdïnnï nduwë bi kongɔ, rakopi ayi zi Yësu,3 ehe bɔngɔ 'bɔmo ëdï atanyi na kanyi,na kanyi ndra ta da vïdï ako mï dakaŋonenye atɔ'bɔ kaka mo here. 4 Here volö'bö wota ne'e ongɔnnï Eliya ehe Mosaëdïnnï ame'do Yësu ëtï.

5 Petero ame'do zi Yësu, “Vo ko-moyandi, hala ëdï na laka zi ze tëdï kinye.Da kuvö ze loko wota, kölö zi yï, kölö ziMosa ehe kölö zi Eliya.” 6 Mo oka nnï ëtïna tere, mo ayɔlɔ dë na kiya a'di. 7 Herefɔli alaya ayöfu zë galïlï nï aba, gu ayi tëmïfɔli, “Nenye wisi ama ra.” 8 Zë ongɔnnï bikandi gbö, mora 'de ongɔnnï vïdï ma kölöako dë, nje Yësu zë ëtï.

9 Mati zë asinnï ku akaŋo ta da döku,Yësu ise gɔ mo zi zë, “Wa mati ongɔ'ene, ayada'e dë zi vïdï ma kölö maako,le ëzë Wisi a Vïdï ënyï ku tëmï koli.”10 Zë ɔwɔnnï kö'du kise 'bɔmo ne, moratëmï kutë zë ayetonnï ame'do na ga rënï ga kö'du ne, “A'di ra 'bënï tënyï tëmïkoli?” 11 Zë ako'jonnï ha Yësu iyannïhenye, “Kö'du a'di vo komoyandi 'ba vokö'du kï'dïye iyannï Eliya ra atayi dagba?”12 Kö'du ya'ba 'bɔmo ëdï henye, “Eliya ratïnyö ëdï atayi dagba zi wasisi kɔ'jɔ nzɔ.Mora kö'du a'di Buku 'ba Wïrï iya nenye,Wisi 'ba Vïdï aki'ja riti ndra, ehe akombamo dë? 13 Mayada zi ye hala Eliya ayi kunzɔ, ehe vïdï o'dɔnnï mo kaa zë ombannï,kaa mati Buku iya kö'du ga kö'du mo.”

Yësu akɔ'jɔ wisi kora dakyikyi aba(Mt. 17:4-21; Lk. 9:37-43a)

14 Mati zë adrɔko rë nnï kɔsɔ vo lö'böëtï, ongɔnnï vïdï kayo kpo ta rë nï ehevo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dïye, ëdïnnïme'do zë ëtï. 15 Mati vïdï ne'e ongɔnnïYësu, zë rakaga kyedre aba, ahonnï zi moehe amëtënnï mo.

16 Yësu ako'jo ha vo lïtu 'bënïye iyahenye, “A'di ra ëdï me'do'e zë ëtï ga kö'dumo?” 17Koramaakomï kutë vïdï kayo ne'eaya'ba da me'do henye, “Vo komoyandi,mika wisi ama zi yï, ga kö'du mo ëdïdakyikyi aba mï nï, ɔ'bɔ dë zi me'do.18 Ëzë dakyikyi ne ënyï ku mo ko'dɔ, umëmo akaŋo, amo aba hë nï, hë nï konyoaba, atëdï seserese. Mako'jo ha vo lö'bö'bëyïye zi dakyikyi ne kore mo yaga, morazë ɔ'bɔnnï dë.”

19 Yësu iya zi zë henye, “'E vïdï oma'edë. Hala ma kalima 'diri ëtï? Hala matëdï'diri nduwë na mïkuku? Ika wisi ne zima.” 20 Ikannï mo zi Yësu. Kandi matidakyikyi ne ongɔ Yësu, umë wisi ne teseaba, here mo alö'bö akaŋo, alulu gbö amoaba hë nï. 21 Yësu ako'jo ha 'bu mo iyahenye, “Mo ëdï here ne, ndala aba?” Moaya'ba iya henye, “Kyere mo gba na wisitisi. 22Da kyɔ dakyikyi ne ëdï yɔnzɔ zi mokofo, mo kumë aba mï wa'do ehe mï wini.Asösu kö'du ga kö'du ze, akɔnyi ze, ëzëakatɔ'bɔ.” 23 Yësu alëzë iya henye, “Iya‘Ëzë mɔ'bɔ'e,’ Wa biya akyigɔ dë zi vïdïmati ëdï koma aba.” 24Here kandi 'bu moënyï udu rïyë, “Mëdï koma aba, mora anzadë kyɔ. Akɔnyi ma zi tëdï mo aba kyɔ.”

25Here Yësu ayɔlɔ vïdï kayo ne'e ëdïnnïku tayi kara rë nï, here mo ï'dï kö'du zidakyikyi ne. Mo iya henye, “Dakyikyi matimbili kïsï ehe ha ngulu aba, mï'dï kö'du ziyï tasi yaga ta ra wisi ne, ehe ödu dekpemïmo löhu.” 26 Here dakyikyi ne udu, umëwisi ne tese aba na kyigɔ, asi gbɔ yaga.Wisi ne ongɔ bi kaa yöku vïdï, vïdï biyana kölö kölö iyannï henye, “Mo oli ku.”27Yësu oba wisi ne kala nï aba, akɔnyi mozi tënyï, mo ɔrɔ gbɔ rïyë.

28 Tapëtï Yësu mati ödu loko, vo lö'bö'bɔmo'e ako'jonnï hɔ mo mati zë na garë nnï, “Kö'du a'di dɔ'bɔ dë dakyikyi koregɔ mo yaga?” 29Yësu aya'ba da me'do iyahenye, “Nje mötu ra atɔ'bɔ kyïnë nenyekore mo yaga, waako ɔ'bɔ dë.”

Yësu ame'do kö'du koli 'bënï löhu(Mt. 17:22-23; Lk. 9:43b-45)

30 Here Yësu vo lö'bö 'bënï ëtï ilannï binani ï'bënnï nduwë kpuru tëmï Galilaya.Yësu omba dë zi vïdï kölö maako zi yɔlɔnëdï kila, 31 ga kö'du mo ëdï vo lö'bö 'bënïye yandi mo. Mo iya henye, “Wisi a Vïdïakï'dï zi vïdï maako'e, zë akofonnï mo.Ko'do dawota aba yaa, mo akaliro na dïdï.”32Mora zë ayɔlɔnnï mï kö'du yandi ne dë,zë na tere ta bi hɔ mo ko'jo.

Ëyï ra 'bënï na kyedre?(Mt. 18:1-5; Lk. 9:46-48)

33 Here zë ayinnï Kaparanamo. Tapëtïtï'bë 'bëzë loko, Yësu ako'jo ha vo lïtu'bënïye, “Ëdïye ame'do da ga gërï ne gakö'du a'di?” 34Mora zë aya'bannï dame'dodë zi mo, ga kö'du da ga gërï ne zë ëdïnnïame'do na ga rë nnï, ëyï ra 'bënï kyedre.

35 Yësu alima akaŋo, ako'jo vo lïtu 'butëdɔmorïyö ne'e, iya zi zë henye, “Mo mati

Marako 9:36 45 Marako 10:19omba zi tëdï dagba, maya'ba rë nï hulëhuta da vïdï biya, mo mëdï na vo lïtu zi vïdïbiya.” 36Heremo ïrïwisi kora ï'dïmoatɔrɔda komo zë. Mo ï'dï kala nï kpo ta rɔ mo,iya zi zë henye, 37 “Vïdï mati ïrï wisi makölö tëmï gisisi nenye'e kalakyedre aba mïru ma, mo ïrï ma kalakyedre aba. Vïdïmati ïrï ma kalakyedre aba, ïrï dë nje makalakyedre aba, mora mo mati utu ma nekpa.”

Vïdï mati kö'du ko'dɔ 'bɔmo anza dë

Na kyënyë zi ze, mo 'beze(Lk. 9:49-50)

38 Here Yowani iya zi mo henye, “Vo ko-moyandi, dongɔ kora maako ëdï dakyikyikore mo ru yï aba, dayada ze zi mo zikila, ga kö'du mo anza dë mï gboko 'beze.”39 Yësu ayada zi zë henye, “Ayɔnzɔ'e modɔrɔ dë, ga kö'du vïdï kölö maako matiëdï kö'du koro ko'dɔ mï ru ma, akatɔ'bɔdë kandi tapëtï mo kö'du kyënyë kiya ruma aba. 40 Ga kö'du vïdï mati kö'du ko'dɔ'bɔmo anza dë na kyënyë zi ze, mo 'beze.41Miya zi ye tïnyö henye, vïdï maako matiï'dï wini zi ye kuwë ga kö'du'e 'bama, aki'jabiriti rë nï.”

Kö'du kyënyë yɔnzɔ(Mt. 18:6-9; Lk. 17:1-12)

42 “Ëzë vïdï ma o'dɔ kö'du zi wisi tisi makölö nenye'e zi kö'du kyënyë ko'dɔ matioma mï ma, atëdï na laka zi vïdï nani zitëdï yïtö kyedre kida aba kpo ta gu nï eheku'du mo mï ranga. 43-44 Here ëzë kala yïo'dɔ yï zi kö'du kyënyë ko'dɔ, ikye yaga.Ëdï na laka zi yï lima kazi kala, ta da kalasesi mo 'dö rïyö tï'bë mo aba mï gehenamati inde rë nï dë. 45-46 Ëzë ndï yï o'dɔ yïzi kö'du kyënyë ko'dɔ, ikye yaga. Ëdï nalaka zi yï lima kazi ndï, ta da ndï sesi mo'dö rïyö tï'bë mo aba mï gehena mati inderë nï dë. 47 Ëzë komo yï o'dɔ yï zi kö'dukyënyë ko'dɔ, oba yaga. Ëdï na laka zi yïtödu Damöku 'ba Wïrï komo kölö aba, tada komo sesi mo 'dö rïyö tï'bë mo aba mïgehena, 48mati ‘kuru oli dë, ehewa'do inderë nï dë.’ ”

49 “Vïdï na kölö kölö akakɔ'jɔ wa'doaba kaa wakumu ëdï akɔ'jɔ yɔ'dɔ aba.50Yɔ'dɔ ëdï laka, mora ëzë ayaŋa yɔkɔ nïku, hala atɔ'bɔ ko'dɔ zi yɔkɔ löhu? Ëdïyeyɔ'dɔ 'ba aboka abamï kutë'e, ehe alima'emï rakyëyï oka ma kölö maako aba.”

10Yësu ayandi kö'du 'ba mbara yëyï(Mt. 19:1-12; Lk. 16.18)

1 Here Yësu ila bi nani, ënyï ï'bë mïdakaŋo 'ba Yudiya, ehe umu da ranga'ba Yeredene. Vïdï ayinnï na kayo zi molöhu, mo ayandi zë kaa mati mo ëdï 'duwïako'dɔ. 2 Here kya 'ba Farasiye ayinnï zimo, ayɔnzɔnnï zi mo kuyï. Zë ako'jonnïhɔ mo iyannï henye, “Ayada te zi ze, kö'dukï'dï 'beze akila vïdï zi mbara 'bënï yëyï?”3 Yësu aya'ba dɔ mo tëmï kö'du ko'jo iyahenye, “Kö'du kï'dï a'di raMosa ï'dï zi ye?”4Da kö'du ya'ba 'bëzë ëdï henye, “Mosa ï'dïdangölö zi vïdï waraga 'ba rayëyï yöru, ehekore mbara 'bënï 'de.”

5 Yësu iya zi zë henye, “Mosa ayörukö'du kï'dï ne here zi ye, ga kö'du de 'ena kyigɔ zi yandi. 6 Mora biyeto aba, mïkadra nanimati bi o'dɔ rë nï, Wïrï ï'dï korambara aba. 7 Mora ga kö'du nenye, koraakila 'bu nï ma nï, aba akadrɔko rë nnïmbara 'bënï aba, 8ehe zë rïyö ne, ata'bannïna wa kölö. 9 Inye'e dë wa mati Wïrïadrɔko ku bi kölö ne.”

10 Mati zë a'bannï löhu hulëhu loko,vo lö'bö'e ako'jonnï ha Yësu ga kö'du ne.11 Here mo iya zi zë henye, “Kora matiayëyï mbara 'bënï ehe oze mbara vere, moo'dɔ ndoro ta dambara 'bënï. 12Mï ga gërïkölö ne, mbara mati ayëyï kora 'bënï, eheoze kora vere, ne o'dɔ ndoro.”

Yësu ï'dï ya'da zi gisisiye(Mt. 19:13-15; Lk. 18:15-17)

13 Here kya vïdï maako'e ikannï gisisiyezi Yësu, ga kö'du zi mo kala nï kï'dï dë zë,mora vo lö'bö'e amonnï vïdï ne ëtï. 14MatiYësu ayɔlɔ kö'du nenye, mo na kamo eheiya zi vo lö'bö 'bënïye henye, “Ila'e gisisiye'bayinnï zi ma, ayata'e zë dë, ga kö'dudamöku 'ba Wïrï ne ëdï kö'du zë kaa manenye'e. 15 Miya zi ye henye, mo mati ïrïdamöku 'baWïrï dë kaa wisi tisi, ödu dëmïmo.” 16Here mo ïrï gisisiye hu förö nï, ï'dïkala nï dë zë, ehe ï'dï ya'da zi zë.

Kora vo wakayo(Mt. 19:16-30; Lk. 18:18-30)

17 Mora kaa Yësu ayeto ku da gërï 'bënïlöhu, kora maako aho alɔdrɔ da komomo,ako'jo hɔ mo iya henye, “Vo komoyandilaka, mako'dɔ a'di zi ma dïdï ma ŋburuki'ja?” 18 Yësu ako'jo hɔ mo iya henye,“Kö'du a'di ako'jo ma na laka? Vïdï maakoanza na laka, nje kölö Wïrï. 19Ayɔlɔ kö'du

Marako 10:20 46 Marako 10:48kï'dï ne'e ku. Ofo vïdï dë, o'dɔ ndoro dë,alogo dë, asusu vïdï maako dë na ndɔndɔ,o'ba vïdï dë, ɔwɔ 'bu yï ma yï aba.”

20 Kora ne iya henye, “Vo komoyandi,kyere ma gba na ɔbi, mɔwɔ kö'du kï'dïne biya.” 21 Here Yësu ongɔ bi mbïyï dɔmo lɔvɔ aba, iya henye, “O'dɔ wa kölö dëgba. Ï'bë, ogo wa mati ëdï mo aba ne biya,ï'dï kɔhi mo zi vo leriye, atëdï wa aba kyɔkomorïyë, ayi alö'bö ga ndï ma.”

22 Mati kora ne owo kö'du ne, bikönduapere rë nï ta komo mo, ehe ï'bë 'de narasösu, ga kö'du mo na vo wakayɔ. 23Yësuongɔ bi kpo da vo lö'bö 'bënïye, iya zi zëhenye, “Atëdï na kyigɔ zi vïdï 'ba wakayɔaba zi tödu mï damöku 'ba Wïrï.”

24 Mora here, vo lö'bö'e na rakaga mïme'do ne. Mora Yësu ï'bë nduwë kiyamo aba henye, “Gisi ama'e, ëdï na kyigɔzi tödu damöku 'ba Wïrï. 25 Atëdï nakyigɔ ndra zi vïdï 'ba wakayɔ aba zitödu mï damöku 'ba Wïrï, ta da jemelezi tï'bë kpuru ta komo wogo 'ba ibira.”26 Mora here ne, vo lö'bö'e rakaga abandra, ako'jonnï okamaako, “Mora here ne,ëyï ra atɔ'bɔ yɔmɔ?” 27 Yësu ongɔ bimbïyï dë zë, aya'ba dɔ mo henye, “Nenyewamati vïdï ɔ'bɔ dë ko'dɔ mo, mora anzadë na kyigɔ zi Wïrï. Wïrï atɔ'bɔ wasisiko'dɔ mo biya.”

28 Here Petero ame'do rïyë, “Ongɔ te,dila wasisi ku biya, da'ba dalö'bö ku gëyï.” 29 Yësu alëzë ɔɔ, iya zi zë henye,“Mayada zi ye henye, vïdï maako mo ilaliŋɔ, mandere öndu'e, mandere ëmïye,mandere ma'e, mandere 'bu'e, manderegisisiye mandere yaka'e, ga kö'du ma, ehega kö'du yöyö laka, 30 mo aki'ja ndra mïko'domandenyene. Moaki'ja loko lami dakyɔ, öndu'e, ëmïye, ma'e, gisisiye, yaka'e,ehe riti kpa. Mï ko'do mati atayi ne, moaki'ja dïdï ŋburu. 31 Mora vïdï kyɔ matidagba ne, atëdïnnï hulëhu, ehe vïdï kyɔmati hulëhu ne, atëdïnnï dagba.”

Yësu ame'do kö'du koli 'bënï(Mt. 20:17-19; Lk. 18:31-34)

32 Yësu vo lö'bö 'bënï ëtï, yaanya abaëdïnnï ku da ga gërï mati ï'bë le mïYerusalema. Yësu ëdï atï'bë dagba komovo lö'bö'e. Zë ndɔ na rakaga. Vïdï matialö'bö 'bënnï hulëhu ne, na tere. Da kölölöhu Yësu oba vo lïtu 'butë dɔmorïyö ne'edakapa, ame'do kö'du wa mati ako'dɔ rënï zi nï. Mo iya zi zë henye, 33 “Owo'e te,dëdï tï'bë'e le mï Yerusalema, ani Wisi a

Vïdï akï'dï zi kyedre 'ba vo karasa'e ehevo komoyandi 'ba kö'du kï'dïye. Zë akom-bannï da kö'du zi mo kofo, akï'dï mo zivo leze'e, 34 mati ako'dɔnnï wari rɔ mo,ko'binnï oro rɔ mo, aku'bönnï hu mo, eheakofonnï mo. Mora ko'do da wota aba, moatënyï na dïdï.”

Kö'du 'ba Yemisi nnï Yowani aba(Mt. 20:20-28)

35 Here Yemisi nnï Yowani aba zë gisi'ba Zebedeyo, ayinnï zi Yësu, iyannï henye,“Vo komoyandi, waako ëdï ani domba zi yïko'dɔmo zi ze.” 36Yësu ako'jo hë zë iyannïhenye, “A'di ra here?” 37 Zë aya'bannï dame'do iya henye, “Ëzë alima ku da kyïtï 'babikanyi kyedre 'ba damöku 'bëyï, domba yïzi kila ze lima yï aba, ma kölö da kala yï matïrï, ehe ma kölö da kala yï ma gali.”

38 Yësu iya zi zë henye, “Ayɔlɔ'e dë, a'dira ëdïye kö'du ko'jo gɔ mo. Akatɔ'bɔ'eköfö 'ba riti mati makuwë ne? Akatɔ'bɔ'ebapatisi tëmï gërï mati abapatisi ma?”39Aya'bannï dame'dohenye, “Dakatɔ'bɔ.”Yësu iya zi zë henye, “Akuwë'e köfö matimakuwë, ehe akabapatisiye tëmï gërï matiabapatisi ma. 40 Mora mo'bɔ dë zi vïdïmaako kinzi, ëyï ra akalima da kala ma matïrï, ehe da kala ma ma gali. Wïrï ra akï'dïbi nenye'e zi zë mati mo akɔ'jɔ ga kö'duzë.”

41 Mati kya 'ba vo lïtu'e 'butë owonnïkö'du ne, zë na kamo kazi Yemisi Yowaniaba. 42 Here Yësu ako'jo zë biya zi nïga bi kölö, iya zi zë henye, “Ayɔlɔ'e kuhere, yere 'ba vo leze'e ëdïnnï yere kyigɔ'ekalakonda aba. 43Nenye anza dë gërï matiëdï mï kutë'e. Ëzë vïdï ma kölö tëmïyeomba zi nï tëdï na kyedre, mo mëdï na vokalima zi oka'e, 44 ehe vïdï ma kölö tëmïyeomba zi nï tëdï dagba, mo mëdï na vokalima zi oka'e biya. 45Here Wisi 'ba Vïdïayi dë zi vïdïye lɔɔ ko'dɔ zi mo, mo raayi zi ko'dɔ, ehe zi dïdï nï kï'dï zi vïdï kayoyɔmɔ.”

Yësu akɔ'jɔ vo komoköndu Barata-moya

(Mt. 20:29-34; Lk. 18:35-43)46 Here zë ayinnï mï Yerïkö. Mati Yësu

ila gawo vo lö'bö 'bënïye ëtï ehe vïdï kayoëtï, vo komoköndu ru mo Baratamoya,Wisi 'ba Tomasi, ëdï alima da kapa gërï.47 Mati mo owo henye Yësu 'ba Nazeretara, mo ayeto hë nï gbögbö, “Yësu Wisi'ba Dawidi akɔnyi ma.” 48 Vïdï kayo ne'eënyïnnï mo aba na kamo, iyannï zi mo zi

Marako 10:49 47 Marako 11:25-26lima ti. Mora mo agbögbö hë nï gbɔ ndrarïyë, “Wisi 'ba Dawidi akɔnyi ma.”

49 Here Yësu ɔrɔ, iya henye, “Ako'jomo.” Here zë ako'jonnï kora vokomoköndu ne gbɔ. Zë iyannï henye,“Ëdï rakyenyi aba, ënyï rïyë, mo ëdï yïko'jo.” 50 Mo umë bɔngɔ 'bënï 'de, öfurïyë, ayi zi Yësu. 51 Yësu ako'jo hɔ mo,“A'di ra omba zi ma zi ko'dɔ zi yï?” Koravo komoköndu ne, aya'ba dame'do henye,“Vo komoyandi, momba zi bi kongɔ löhu.”52 Yësu iya zi mo, “Ï'bë, kö'du koma 'bëyïakɔ'jɔ yï ku.” Kandi mo ɔ'bɔ zi bi kongɔ,alö'bö gbɔ ga Yësu da gërï.

11Yësu ödu mï Yerusalema(Mt. 21:1-11; Lk. 19:28-40; Yo. 12:12-19)

1 Mati zë ëdïnnï ku tɔkɔ Yerusalema,kara ra gawo 'ba Betehege ehe Beteniya,zë ayinnï da Döku 'ba Olivo. Yësu utuvo lö'bö 'bënïye rïyö dagba kö'du zi wamaako ko'dɔ. 2 Yësu iya zi vo lö'bö'ehenye, “Ï'bë'e zi daliŋɔ mati ëdï dagbakomo'e. Ëzë kandi ɔkɔ'e ku ani, aki'ja'ewisi makakya na kida aho dë gba dɔ mo,inga'e, ika'e kinye. 3 Ëzë vïdï maako ako'johe'e kö'du a'di ëdïye mokakya ne kobagɔ mo, ayada'e zi mo Yere ra omba, moakaya'ba hulëhu kandi.”

4 Here zë ï'bënnï, i'jannï wisi makakyayaga da ga gërï, na kida kara ha loko. Matizë ëdïnnï akinga, 5 kya 'ba vïdï mati ëdïnnïatɔrɔ dakapa ne, ako'jonnï hë zë henye,“Ëdïye a'di ko'dɔ here? Kö'du a'di ëdïyemakakya ne kinga gɔ mo?” 6 Here zëaya'bannï da me'do kaa mati Yësu ayadazi zë, here vïdï ne'e ilannï zë gbɔ atï'bë.7 Zë ikannï makakya ne zi Yësu, umënnïbɔngɔ 'bënnï da ngötu ne, Yësu ëkyï gbɔdɔ mo. 8 Vïdï kayo o'bannï bɔngɔ 'bënnïda ga gërï, mora agamo'e ikye 'bënnïmbilakaga mati mï yaka ne, o'bannï da ga gërï.9Here vïdï mati ëdïnnï dagba ne, ehe vïdïmati alö'bö 'bënnï hulëhu ne, ayeto hë nnïgbögbö,“Wayeto zi Wïrï,Wïrï mï'dï ya'da zi mo mati ayi mï ru 'ba

Yere.10 Wïrï mï'dï ya'da zi damöku 'ba Yere

Dawidi 'bu ze,mati ëdï atayi ne.Wayeto zi Wïrï.”11 Mati Yësu ödu mï Yerusalema, ï'bë mïyëkëlu, ongɔ bi kpo ta da wasisi ne, mo

ï'bë vo lïtu ma 'butë dɔmorïyö ne ëtï mïBeteniya kö'du kadra anza dekpe.

Yësu asënë kaga kyëlu(Mt. 21:18-19)

12Mï ko'doma ta gɔ mo zë ëdïnnï ata'bahulëhu tëmï Beteniya, Yësu na o'bo. 13Moongɔ kaga kyëlu ta bi kɔwɔ ayöfu dɔ mombili yëyü aba. Heremo ï'bë akongɔ kɔdɔna katɔ'bɔ ki'ja kɔlɔ dɔ mo. Mora matimo ayi zi mo ani, mo i'ja nje mbili yëyu,ga kö'du anza kadra ma laka 'ba kyëlu zitövu. 14 Yësu iya zi kaga kyëlu ne henye,“Vïdï kölö maako onyo kɔlɔ dekpe kazi yïlöhu.”

Yësu ï'bë mï yëkëlu(Mt. 21:12-17; Lk. 9:45-48; Yo. 2:13-22)

15 Mati ɔkɔnnï mï Yerusalema, Yësuï'bë ödu mï yëkëlu, ayeto vïdï mati ëdïnnïwakogo ne kore mo biya yaga. Mo adu'dutarabiza 'ba vïdï mati ëdïnnï kɔhi kutrë,ehe gba'da 'ba vïdïmati ëdïnnï atu'bu kogone kaŋo. 16Mo omba dë zi vïdï kölö maakokumbë wa maako kpuru tasi mo aba yagatëmï yëkëlu. 17 Here mo ayandi vïdïyeiya henye, “Ëdï na yöru Wïrï iya henye,‘Yëkëlu 'bama ne akako'jo loko 'ba mötuzi tu'dë'e biya,’ mora ofɔ'e ku na bi 'barakoho 'ba vo logo'e.”

18 Kyedre 'ba vo karasa, ehe vo ko-moyandi 'ba kö'du kï'dïye owonnï kö'dunehere, ayetonnï gërï maako koma zi Yësukofo. Zë na tere kazi mo, ga kö'du vïdïkayo ne'e biya na rakaga tëmï kö'du yandi'bɔmo. 19 Mati hutaga ɔkɔ, Yësu vo lïtu'bënï ëtï, ï'bënnï 'de tëmï gawo nani.

Kö'du yɔlɔ ta ra kaga kyëlu(Mt. 21:20-22)

20 Mï da mïndö vere 'do ŋbɔ, zë ëdïnnïatï'bë ta da gërï, ongɔnnï kaga kyëlu ne,oli ku ta rïyë le ngara'da nï aba akaŋo.21 Petero asösu kö'du mati o'dɔ rë nï ne,ehe iya zi Yësu henye, “Ongɔ te, vo ko-moyandi, kaga kyëlu mati asënë ne, oliku.” 22Yësu aya'ba dɔ mo zi zë iya henye,“Ëdïye kö'du koma aba mï Wïrï. 23 Miyatïnyö zi ye henye, mo mati ayada kö'du zilutu nenye tënyï rïyë ehe rë nï kumë mïranga, dɔ mo anza dë jiri jiri, mora omamïkö'du mati mo iya ne, ako'dɔ rë nï zi mo.24 Ga kö'du ne mayada zi ye, ëzë amötu'e,ehe ako'jo'e kö'duwa, oma aki'ja, akï'dï wamati ako'jo kö'du gɔ mo. 25-26Ëzë ɔrɔ rïyëamötu, ila kö'du sisi mati ïrï ra vïdï maako,

Marako 11:27 48 Marako 12:21here 'Bu yï komorïyë akila kö'du kyënyëmati o'dɔ.”

Kö'du ko'jo kö'du kalakonda 'ba Yësu(Mt. 21:23-27; Lk. 20:1-8)

27 Zë ɔkɔnnï kpa löhu mï Yerusalema.Mati Yësu ëdï alasi mï yëkëlu, kyedre 'bavo karasa'e, vo komoyandi 'ba vo kö'dukï'dïye, ehe vïdï kyedre'e ayinnï zi mo28 ako'jonnï hɔ mo iyannï henye, “Ayada zize, kalakonda 'ba a'di ra ëdï kö'du nenye'eko'dɔ mo aba? Ëyï ra ï'dï kalakonda nezi yï?” 29 Yësu aya'ba dɔ mo zi zë iyahenye, “Ma kako'jo he'e nje kö'du ko'jokölö aba. Ëzë aya'ba'e da kö'du ko'jo ne ku,makayada zi ye kalakonda 'bëyï ra mëdïkö'du nenye'e ko'dɔ mo aba. 30 Ayada'ezi ma, kalakonda 'ba Yowani mati ëdï vïdïbapatisi mo aba ne ayi ta kila, kazi Wïrïkɔdɔ kazi vïdï?”

31 Zë ayetonnï hë nnï wasa na ga rënnï iyannï henye, “Dakiya ze a'di? Ëzëdaya'ba'e dɔ mo, diya'e ‘Ayi kazi Wïrï,’mo akiya henye, ‘Kö'du a'di oma'e dëmï Yowani?’ 32 Mora ëzë diya ‘Ayi kazivïdï....’ ” Zë erennï vïdïye ga kö'du vïdï biyana kölö kölö omannïmï Yowani, iyannïmoNëbï ra. 33 Here da me'do ya'ba 'bëzë ziYësu ëdï henye, “Dayɔlɔ dë.” Yësu iya zizë henye, “Makayada dë zi ye, kalakonda'ba a'di ra mëdï kö'du nenye'e ko'dɔ moaba.”

12Mala 'ba vo lɔɔ(Mt. 21:33-46; Lk. 20:9-19)

1 Here Yësu ame'do zi zë tëmï mala.“Kora maako ëdï ani, isi yaka o'dɔ resikpo ta rɔ mo, akɔ'jɔ bi zi nyenyo ku'bödɔ mo, o'ba loko tɔrɔ 'ba zi bi kongɔ.Mo ila yaka ne zi vo lɔɔ ko'dɔ'e, ï'bë gbɔbi yingɔ. 2 Mati kadra 'ba nyenyo kumuɔkɔ ku, mo utu vo kalima 'bënï zi vo lɔɔko'dɔ ne'e, zi kïrï kazi zë mï 'bënï tëmïyaka. 3 Here vo lɔɔ ne'e ïrïnnï vo lïtune u'bönnï mo, utunnï mo hulëhu kazi wamaako. 4Here vo kyeti yaka utu vo kalimama agamo, vo lɔɔ ko'dɔ'e u'bönnï mo dɔmo, ï'dïnnï komokaya dɔ mo. 5 Vo kyetiyaka utu vo kalima ma agamo, ofonnï mo.Mo utu zë kyɔ, ehe zë u'bönnï maako'e,ofonnï maako'e.”

6 “Kɔsɔ mo kölö mati ɔsɔ zi kutu, njegogo wisi 'ba kora ne. Ndundu mo ababiya, mo utu wisi 'bënï zi vo lɔɔ'e. Mo iyahenye, ‘Mayɔlɔ ku zë atɔwɔnnï wisi ama.’

7Mora vo lɔɔ nenye'e iyannï zi okamaako,‘Nenye wisi 'ba vo yaka ra. Ayiye, dofo'emo, wasisi 'bɔmo ne'e, atëdï 'beze.’ 8Herezë ïrïnnï wisi ne, ofonnï mo, u'dunnï yökumo yaga tëmï yaka.”

9 Yësu ako'jo kö'du iya henye, “A'di ravo kyeti yaka ne ako'dɔ? Mo atayi akofo volɔɔ ne'e, akï'dï yaka ne zi vo lɔɔ maako'e.10Ako'jo'e kö'du yöru nenye ku.‘Yïtö mati vo wa ko'ba'e ombannï dë,opi rë nï ku na ṛï'dï ma laka.11 Nenye Yere ra o'dɔ,ëdï na rakaga zi ze.’ ”12 Here vo dagba 'ba Yuda'e ayɔnzɔnnïzi Yësu kïrï, ga kö'du ze ayɔlɔnnï mo ëdïmala ne yada kö'du 'bënnï. Mora zë na terekazi vïdï kayo ne'e, here zë ilannï mo ï'bëgbɔ.

Kö'du 'ba 'be'bele kopi(Mt. 22:15-22; Lk. 20:20-26)

13 Yaa, zë utunnï kya 'ba Farasi maako'e,kya 'ba Heroda'e zi Yësu kïrï kö'du me'dohɔ mo. 14 Zë ayinnï zi mo iyannï henye,“Vo komoyandi, dayɔlɔ ku yï koramati ëdïkö'du tïnyö ra yada. Vïdï maako o'ba yï dë,ga kö'du ombadame'do 'beze dë. Mora ëdïkö'du gërï 'ba Wïrï ra yandi tïnyö. Ëdï lakazi 'be'bele kopi zi Yere Siza kɔdɔ anza heredë?”

15 Mora here Yësu ongɔ bi kpuru tëmïkö'du yɔnzɔ 'bëzë ne, aya'ba dɔ mo iyahenye, “Kö'du a'di ëdïye re 'e kï'dï zi makuyï? Ika'e kɔhi ŋbiriṛi ne mongɔ te.”16Zë ikannï zi mo kölö, mo ako'jo hë zë iyahenye, “Komo ëyï ra ru mo aba nenye?”Zë aya'bannï, iyannï henye, 'ba Yere Sizara. 17Here Yësu iya henye, “Laka ï'dïye ziYere Siza wa mati 'ba Yere Siza, ehe ï'dïyeziWïrï wamati 'baWïrï.” Zë na rakaga kaziYësu.

Kö'du 'ba tënyï tëmï koli(Mt. 22:23-33; Lk. 20:27-40)

18 Here kya Sadeke maako'e mati ëdïnnïakiya vïdï ënyï dë tëmï koli ne, ayinnïzi Yësu iyannï henye, 19 “Vo komoyandi,Mosa ayöru kö'du kï'dï ne zi ze, iya henye,‘Ëzë kora mati mbara aba oli ila mbara nekazi wisi, öndu 'ba kora ne moze mbaralu'bë ne ga kö'du zi zë gisisi ko'jo mï ru 'baöndu mati oli ne.’ ”

20 “Here gisi öndu'e ëdïnnïmadɔmorïyö. Ma kyedre oze mbara eheoli 'de kazi wisi ko'jo. 21 Mora öndu marïyö mo oze mbara ne, ehe mo oli kpa'de kazi wisi ko'jo. Kö'du ne o'dɔ rë nï

Marako 12:22 49 Marako 13:3kpa zi öndu ma wota mo. 22 Mora zɔ zikɔsɔ mo ne'e. Gisi öndu madɔmorïyöne'e biya ozennï mbara ne, ehe olinnï kazigisi ko'jo. Ndundu mo aba mbara ne oligbɔ. 23 Yaanya aba, ëzë vïdï mati olinnï,ënyïnnï ku na dïdï mï ko'do 'ba tënyï tëmïkoli aba, mo atëdï 'bënï na mbara 'bëyï?Zë madɔmorïyö ne biya ozennï mo.”

24 Yësu aya'ba da me'do zi zë iya henye,“Kö'du a'di o'dɔ'e kö'du lïtë ne gɔmo? Ëdïga kö'du ayɔlɔ'e dë, a'di ra kö'du yöru iya?Kɔdɔ ayɔlɔ we'e kyigɔ 'ba Wïrï dë? 25Gakö'du ëzë vïdï mati olinnï ne ënyïnnï kuna dïdï, atëdïnnï kaa malayika'e komorïyërakoze anza kpe. 26Yaanya aba ne ga kö'du'ba yöku zi tënyï ne, ako'jo'e dë tëmï BukumatiMosa ayöru kö'dumöku lɔ'bɔ? Ëdï nayöru ani, Wïrï iya zi Mosa henye, ‘Ma Wïrï'baAbarayama,Wïrï 'baYisika eheWïrï 'baYakoba.’ 27 Mo Wïrï 'ba dïdï anza dë 'bakoli. Alïtë'e kö'du ku!”

Kö'du kï'dï ma kyedre ndra(Mt. 22:34-40; Lk. 10:25-28)

28 Here vo komoyandi 'ba kö'du kï'dïëdï ani, mo owo me'do ne gbɔ. Mo ongɔYësu ï'dï da me'do ya'ba laka zi Sadeke'e,here mo ayi zi mo, kö'du ko'jo aba. “Kö'dukï'dï ma vala ra ëdï na laka ndra, ta dë zëbiya?” 29 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye,“Ma kölö ma laka ndra ëdï henye, ‘Owo'ekö'du Yiserele, Yere Wïrï 'beze nje Yerekölö. 30 Ï'dï lɔvɔ Yere Wïrï 'bëyï di'di yïaba biya, lawo yï aba biya, dë yï aba biya,ehe biya kyigɔ 'bëyï aba.’ 31Kö'du kï'dï marïyöma laka ndra ëdï henye, ‘O'dɔ lɔvɔ vohaliŋɔ oka kaa mati o'dɔ lɔvɔ yï.’ Kö'dukï'dï ako ndra ta da ma rïyö nenye'e anzadë.”

32 Vo komoyandi 'ba kö'du kï'dï aya'badɔ mo zi Yësu iya henye, “Eme ndö, vokomoyandi. Ëdï tïnyö, kaa mati iya henyeWïrï nje kölö, Wïrï maako anza du mo.33 Vïdï mo'dɔ lɔvɔ Wïrï biya di'di nï aba,dë nï aba biya, ehe biya kyigɔ 'bënï aba,mo mo'dɔ lɔvɔ vo haliŋɔ oka kaa, matimo o'dɔ lɔvɔ nï. Ëdï na laka zi kö'du kï'dïrïyö nenye'e tɔwɔ mo ta da ngötu kï'dïwakumu maako ëtï zi Wïrï.”

34 Mati Yësu ayɔlɔ hala da kö'du ya'ba'bënï ëdï na laka, mo iya zi mo, “Anza dëna kɔwɔ ta ra damöku 'ba Wïrï.” Ta ga mane, vïdï maako ï'dï rë nï dekpe zi ha Yësuko'jo.

Kö'du ko'jo ga kö'du 'ba Korisitɔ(Mt. 24:41-46; Lk. 20:41-44)

35 Mati Yësu ëdï kö'du yandi mï yëkëlu,mo ako'jo kö'du iya henye, “Hala vo ko-moyandi 'ba vo kö'du kï'dïyeɔ'bɔnnï akiyahenyeKorisitɔ atëdï tëmï kozo 'baDawidi?36 Lawo Kölö Laka ï'dï me'do zi Dawidi kiyahenye,‘Yere iya zi Yere ama henye,Alima kinye da tïrï ma,le zi ma vo wehe 'bëyïye kï'dï burutu yï.’37 Dawidi na bi dënï ako'jo mo ‘Yere.’ HalaKorisitɔ akatɔ'bɔ tëdï na kozo a Dawidi?”

Yësu ayada kö'du kyënyë 'ba vo ko-moyandi 'ba vo kö'du kï'dïye

(Mt. 23:1-36; Lk. 20:45-47)38 Yësu nduwë kö'du yandi, ehe vïdï

kayo ëdï mbilinnï koze na rakyenyi. Matimo ayandi zë, mo iya henye, “Andiye re'e kazi vo komoyandi 'ba vo kö'du kïdïne'e, o'dɔnnï lɔvɔ zi lasi kpo mï bɔngɔkonda 'bënnï ne, zë mëtë watɔwɔ aba mïbiwakogo. 39Akinzi 'bënnï kyïtïma kyedremati akɔ'jɔ mï bi 'ba mötu ne, ehe bima laka mï bi 'ba ratɔtɔ. 40 Ï'dïnnï kö'duko'dɔ 'bënnï ga kö'du mbara lu'bë ne'e,ehe wënnï wa 'bëzë logo mo ta liŋɔ. Here,zë o'dɔ rë nnï zi kongɔ na lakamötu kondako'dɔ aba.”

Wakï'dï 'ba mbara lu'bë(Lk. 21:1-4)

41 Mati Yësu alima kara ra söndu kɔhi'ba yëkëlu, mo ëdï vïdï mati ëdïnnï kɔhi'bënnï kï'dï ne kongɔ mo. Vïdï vo wa abakyɔ, ï'dïnnï kɔhi kyɔ. 42Mora mbara lu'bëvo leri ayi ï'dï tarifa rïyö. 43 Mo ako'jo volö'bö 'bënïye bi kölö, ehe iya zi zë henye,“Mayada zi ye mbara lu'bë vo leri nenye,ï'dï wakï'dï mï söndu ne ndra ta da oka'ebiya. 44Vïdï mati zë wa aba kyɔ, ï'dïnnï njewa mati zë ombannï dë. Mora mo le na voleri kaa mati mo ëdï ne, ï'dï 'bënï biya wamati mo ëdï zi lima rɔ mo.”

13Yësu ame'do kö'du 'ba yëkëlu yaŋa(Mt. 24:1-2; Lk. 21:1-6)

1 Mati Yësu ëdï alasi tëmï yëkëlu, volö'bö 'bɔmo iyannï zi mo henye, “Ongɔ tevo komoyandi, yïtö koro a'di ra here, lokone aba? 2Yësu aya'ba da me'do iya henye,Ongɔ loko kyedre ne'e ku? Yïtö ma kölömaako kinye akatɔsɔ dë ga bi nï, gë zë biyana kölö kölö aku'du akaŋo.” 3 Yaa matiYësu ëdï alima da Döku 'ba Olivo, kyëtï'ba yëkëlu, mora Petero, Yemisi, Yowaniehe Anderiya ayinnï zi mo na bi dë nnï.

Marako 13:4 50 Marako 13:354Zë iyannï zi mo henye, “Ayada zi ze ndalaaba nenye ako'dɔ rë nï, ehe ayada zi zea'di ra ako'dɔ rë nï zi yada henye kadramo ɔkɔ ku ga kö'du zi wasisi ne'e biyazi rë nnï ko'dɔ.” 5 Yësu iya zi zë henye,“Ëdïye komo kï'dï aba, ehe ila'e vïdï kölömaako dë zi ye ko'ba. 6Vïdï kayo akï'dï rënnï me'do ga kö'du ma, akatayi akiyannïhenye, ma mo, ehe zë ako'bannï vïdï kayo.7 Mora here, anza'e dë na riti ëzë owo'ekpɔrɔ wehe kara da kapa ehe kö'du yöyö'ba wehe na kɔwɔ. Kö'du nere'e ako'dɔ rënnï, mora anza dë zi kiya henye, ndundu'ba dakaŋo ra ɔkɔ ku. 8 Dakaŋo ako'dɔwehe oka ma kölö aba, damöku akalëpïda oka maako. Kinzikinzi atëdï ta bi nebiya ehe madöyï atëdï. Wa ne'e atëdïnnïkaa dagba tɔɔ 'ba wisi ko'jo. 9 'E nabi de 'e, ëdïye komo kï'dï aba. Akïrïye,ehe aku'bö'e bi 'ba vurë. Aku'bö'e mï bi'ba mötu, atɔrɔ'e komo vo daliŋɔ'e, eheyere'e ga kö'duma, zi yada kö'du yöyö lakane zi zë. 10 Mora dagba kazi ndundu motɔkɔ, kö'du yöyö laka ma yëtï zi vïdï biya.11 Ëzë ïrïye, ika bi 'ba vurë, asösu'e dë gakö'du mati akiya'e. Ëzë kadra mo ɔkɔ ku,iya'e mati ï'dï zi ye. Ga kö'du me'do matiakame'do'e ne, atanza 'be, atayinnï kaziLawo Kölö Laka. 12 Öndu'e atënyïnnï akpada öndu nnïye, ehe akï'dïnnï zë zi kofo.'Bu'e atënyïnnï akpa da gisisi 'bënïye, eheakï'dïnnï zë zi kofo. Gisisi ako'dɔnnï weheakpa 'bu nnï aba, ehe akomannï gërï zi 'bunnï, ma nnï ëtï kofo. 13 Vïdï biya na kölökölö akoyinnïye ga kö'du ma. Mora vïdïmati ëdï mï kuku aba, le mï ndundu moakayɔmɔ.”

Tuku kyënyë(Mt. 24:15-28; Lk. 21:20-24)

14 “Akongɔ'e tuku kyedre atɔrɔ bi matimo anza dë zi tëdï zi mo (kö'du zi voko'jo mo, ayɔlɔ na laka mï kö'du nenyea'di). Mora zë mati mï Yudiya, atahonnï'de da lutu'e. 15 Vïdï mati ëdï da loko'bënï asi dekpe akaŋo zi wa maako kobamo nï aba. 16Vïdï mati ëdï yaka ï'bë dekpehulëhu, liŋɔ kö'du bɔngɔ 'bënï. 17 Atëdïna kyënyë mï kadra naniye, zi mbara matiɔmɔnnï, ehe zi ma'e mati ëdïnnï gisi luruaba. 18Amötu zi Wïrï kazi kö'du nani o'dɔrë nï mï tona. 19 Ga kö'du kyënyë 'ba mïko'do naniye, atëdï kɔwɔ na kyënyë tada mo biya gba damöku ayɔlɔ dë biyetoaba, mati Wïrï ï'dï damöku le mï kadra mayaanya aba. Mora ani kö'du ako atanza

dekpe kaa ma ne hulëhu. 20 Mora Yereaya'ba ra watiti mï ko'do naniye, ëzë moo'dɔ dë here, ṛo vïdï ako ɔmɔ dë. Gakö'du vïdï kinzi 'bɔmo'e, here mo aya'bara watiti 'ba ko'do naniye. 21 Mora hereëzë vïdï kölö maako iya zi yï, Ongɔ tekinye Korisitɔ ëdï ne, mandere ongɔ tenani mo ëdï, oma dë mï mo. 22 Ga kö'duKorisitɔ vo ndɔndɔ, ehe nëbï vo ndɔndɔ'eakalagannï, zë ako'dɔnnï kö'du koro, ehekö'du rakaga zi vïdï ko'ba. Zë ako'dɔnnïkö'du ne zi vïdï 'ba Wïrï mati mo inzi.23 Ëdïye na komokandi. Mayada ga kö'dune ku biya zi ye gba kazi kadra mo tɔkɔ.”

Tayi 'ba Wisi a Vïdï(Mt. 24:28-31; Lk. 21:25-28)

24 “Mi ko'do tapëtï kadra 'ba riti nani,kadra akuyï rë nï na köndu, yehwe ayanyibi dekpe, 25 kyëlu akalëpïnnï ta komorïyë,ehe kyigɔ mï ga bi ne'e akore zë ta bi'bëzë. 26Mora here, wisi a vïdï akalaya tabi tayi tëmï fɔli kyigɔ bikanyi kyedre aba.27 Mo akutu malayika'e yaga zi bi sowɔ'ba bi golo'bɔ 'ba dakaŋo ne zi vïdï kinzi'ba Wïrï tɔtɔ mo ta ndundu 'ba damökule kapa ma kyamo. 28 Kaga 'ba kyëlu mayandi kö'du yɔlɔ zi ze. Ëzë ngora 'ba kagakyëlu ne ayi ku na luwë, ehe na 'bɔlɔ,ehe yëyu na kyïyï ne ayeto tövu, akayɔlɔhenye omo ku kara. 29 Tëmï gërï kölö ne,ëzë ongɔ'e kö'du ne'e ëdï rë nnï ko'dɔ,akayɔlɔ'e henye, kadra mo ku kara nzɔ zirë nï yeto. 30Asösu'e henye, kö'du nenye'ebiya ako'dɔ rë nnï dagba kazi vïdï matiëdïnnï na dïdï yaanya aba ne koli biya.31 Komorïyë dakaŋo aba akalagannï 'de,mora me'do 'bama alaga dë.”

Vïdï kölö maako ayɔlɔ ko'do mo man-dere kadra mo dë

(Mt. 24:36-44)32 “Here vïdï kölömaako ayɔlɔ dë ndala

aba ko'do mo mandere kadra mo akatɔkɔ,le malayika 'ba komorïyë'e mandere wisi,nje 'bu ra akayɔlɔ. 33 Ëdïye komo kï'dïtandi aba ga kö'du ayɔlɔ'e dë, ndala abakadra ne atɔkɔ. 34Akatëdï kaa vïdï maakoënyï atï'bë bi yingɔ, kɔwɔ ta ra liŋɔ 'bënï,ehe ila vo lɔɔ 'bënïye ra na vo ga liŋɔkongɔ. Tapëtï mo ï'dï zi zë lɔɔ 'ba vïdïma kölö zi ko'dɔ mo, mora tapëtï moayada kö'du zi vo ha loko kongɔ, zi tëdïnduwë kongɔ mo. 35 Ëdïye komokandiaba ga kö'du ayɔlɔ'e dë ndala aba vo kyetiliŋɔ ne atɔkɔ. Mandere atëdï hutaga aba,mandere mï kutë yɔndɔ gba kono bi aba

Marako 13:36 51 Marako 14:28mandere bi loso 'ba kadra aba. 36 Ëzë moayi truku'du, mi'ja'e dë ako'do. 37 Kö'dumati miya zi yï ne, miya zi ye biya, ëdïyekomo kï'dï aba.”

14Kyedre 'ba Yuda'e o'dɔnnï yeṛe zi Yësu

kofo(Mt. 26:1-5; Lk. 22:1-2; Yn. 11:45-53)

1 Here kadra 'ba kyërë karama 'ba laga'ba koli ndenye ila ko'domo ku nje da rïyö.Kyërë 'ba mangɔlɔ'bɔ konyo kazi langagɔ mo. Here kyedre 'ba vo karasa, ehevo komoyandi 'ba vo kö'du kï'dïye, ëdïnnïgërï koma zi Yësu kïrï na liwo zi kofo mo.2 Zë iyannï henye, “Do'dɔ'e dë mï ko'do'ba kyërë kazi vïdï ënyïnnï na koma weheaba.”

Apisi yënï ra Yësu mï Beteniya(Mt. 26:6-13; Yn. 12:1-8)

3 Mati Yësu ëdï mï Beteniya liŋɔ 'baSimona, vo mönyu ne, wakonyo, mbaramaako ayi ödu loko maṛanji 'ba yënï këzïngutru aba kyɔ mï mo, kogo mo kɔhikyedre aba. Mo ihiya maṛanji 'ba yënïkëzï ngutru ne, ehe ope da Yësu. 4 Kya'ba vïdï mati ëdïnnï ani ne, na kamo, eheiyannï zi okama kölömaakohenye, “Kö'dua'di 'bënï zi tëdï yënï këzï ngutru ne yaŋagɔ mo? 5 Atɔ'bɔ kogo mo ndra ta dalamiwota tarifa, ehe kɔhi mo zi kï'dï zi voleriye.” Here alimannï gbɔ di'di mbarane kile mo. 6 Mora Yësu iya zi zë henye,“Ila'e mo kutu nï aba. Kö'du a'di ëdïye mïmo kile? Mo o'dɔ kö'du laka teme ne, gakö'du ma. 7 Atëdïye 'duwï vïdï vo leri ëtï,ehe ta ga kadra biya omba zi ye zë kɔnyi.Mora 'duwï atanza'e dë ma aba. 8Mo o'dɔwa mati mo akatɔ'bɔ. Mo ope yënï këzïngutru ne ra ma zi kɔ'jɔ ma dagba takomo kadra kö'du zi kusu mo.” 9 Yaanyaaba ne miya zi ye tïnyö, bi mati biya ayëtïBayibolo zi momï damöku ne, wa mati moo'dɔ ne, akayada mï kö'du sösu kö'du mo.

Yudasi Isikirito omba da kö'du zi Yësukogo

(Mt. 26:14-16; Lk. 22:3-6)10 Here Yudasi Sikereto mo kölö tëmï vo

lïtu 'butë dɔmorïyö ne, ï'bë zi kyedre 'bavo karasa'e, ga kö'du zi Yësu susu mo zizë. 11 Zë na rakyenyi ga kö'du mati moomba zi kiya kowo, ehe ï'dïnnï da kö'du zikɔhi kï'dï mo zi mo. Here Yudasi Isikiritoayeto gërï ma laka koma mo zi Yësu kï'dïmo zi zë. 12 Mï ko'do dagba 'ba kyërë

'ba mangɔlɔ'bɔ konyo kazi langa, ko'domati tïmëlë 'ba zi konyo ofo ku, Yësu volö'bö'e ako'jonnï hɔ mo, omba zi ze tï'bëze zi wakonyo 'ba kyërë ne kɔ'jɔ nzɔ zibi yï. 13 Here Yësu utu rïyö tëmï zë kö'dukise nenye aba, “Ï'bë'e mï gawo akandɔside 'e kora maako ëdï tele wini aba dë nï.Alö'bö'e gɔ mo 14 mï liŋɔ mati mo ödune, mora iya'e zi vo kyeti liŋɔ ne, henye,vo komoyandi iya henye, ‘Loko ma vala ravo lö'bö 'bama'e, mora ma zi ze wakonyo'ba kyërë 'ba karama 'ba laga 'ba koli ne,konyo mo 'dɔmo?’ 15 Mora mo akayadazi ye loko tɔrɔ kyedre, loko ne ëdï kunzɔ zi bi ye akɔ'jɔ'e wakonyo zi 'bezeani.” 16Vo lö'bö ënyï ï'bënnï mï gawo, ehei'jannï kö'du ne te kaa mati Yësu iya zi zëne, ehe akɔ'jɔnnï wakonyo 'ba kyërë 'bakarama 'ba laga 'ba koli gbɔ. 17 Hutagaaba, Yësu ayinnï vo lïtu 'bënï ëtï. 18 Matiëdïnnï wakonyo da tarabiza, Yësu iya zi zëhenye, “Mayada zi ye, vïdï ma kölö tëmïyeakasusuma, mati ëdï wakonyoma aba ne.”19Vo lïtu'e na rasösu ehe ayetonnï hɔ moko'jo na kölö kölö, “Ma tïnyö manza kö'duaba rë yï.” 20 Yësu aya'ba da me'do zi zëiya henye, “Atëdï vïdï kölö tëmï ye 'butëdɔmorïyö mati usu mangɔlɔ'bɔ 'bënï maaba mï gbenje ne. 21 Wisi a vïdï akoli kaamati Biyibolo iya, ako'dɔ rëni here. Moraatëdï na kyënyë zi vïdï mati asusu mo ne.Atëdï na laka zi vïdï ne ëzë gba o'jomo dë.”

Wakonyo 'ba Yere(Mt. 26:26-30; Lk. 22:14-20; 1 Kor. 11:23-25)

22 Mati zë ëdïnnï wakonyo, Yësu obanzoyi mangɔlɔ'bɔ ehe o'dɔ mötu 'baöwö'dï, owe mï mo, ï'dï zi vo lö'bö 'bënïye.Mo iya zi zë henye, “Oba nenye ida ra mara.” 23 Here mo oba köfö, o'dɔ mötu 'baöwö'dï zi Wïrï, ï'dï zi zë, zë uwënnï biyatëmï mo. 24 Yësu iya zi zë henye, “Nenyeyama ma mati alikɔ yaga ga kö'du vïdïkayo, yama ma mati lömu 'ba Wïrï ɔrɔ kudɔ mone. 25Mayada zi yemuwë a'ji nenyedekpe löhu le mï ko'do mati makuwë a'jima kyïyï mï damöku 'ba Wïrï.” 26Mora zëaya'binnï ngala ehe ï'bënnï yaga da Döku'ba Olivo.

Yësu iya kö'du ha kiga 'ba Petero(Mt. 26:31-35; Lk. 22:31-34; Yn. 13:36-38)

27 Yësu iya zi zë henye, “'E biya ataho'e,akila'emakaamati Biyibolo iya,Wïrï akofovo tïmëlë yako, mora tïmëlë akapere rënnï biya. 28 Mora tapëtï mo ëzë mënyïku na dïdï, ma katï'bë mï Galilaya dagba

Marako 14:29 52 Marako 14:65komo'e.” 29 Petero ënyï aya'ba da me'dohenye, “Mila yï dë, ëzë kɔsɔ mo ne'e biyailannï yï le.” 30 Yësu iya zi Petero henye,“Mayada zi yï henye, gba kazi zanga ayapada rïyö yɔndɔ aba, akiya da wota henye,ayɔlɔ ma dë.” 31 Petero aya'ba da me'dona kyigɔ, “Makiya dë here, ëzë ëdï le zi mazi koli yï aba.” Kɔsɔ vo lïtu ne'e iyannï biyahere.

Yësu amötu mï Getesemïna(Mt. 26:36-46; Lk. 22:39-46)

32 Zë ayi ɔkɔnnï bi mati ako'jo Gete-semina, ehe Yësu iya zi vo lö'bö 'bënïye,“Alima'e kinye ëzë mëdï amötu.” 33 Mooba Petero, Yemisi ehe Yowani tï'bë nïaba. Kö'du sösu ayi zi mo 34 ehe mo iyazi zë henye, “Kö'du sösu mï di'di ma ne,na kyedre omba kara zi lihiya. Alima'ekinye ongɔ'e bi kida aba.” 35Mo ënyï ï'bëtisi dagba, umë rë nï akaŋo amötu henye,ëzë ëdï zi rë nï ko'dɔ, mɔ'bɔ dë zi tï'bëkpuru tëmï kadra 'ba riti nani. 36 Amötuiya henye, “'Bu, 'bu ma wasisi biya ako'dɔrë nï mï kö'du komba 'bëyï. Oba köfö 'bariti nenye 'de ta ra ma. Mora ne anza dëgba wa mati momba, mora wa mati yï raomba.”

37 Mati mo a'ba i'ja vo lö'bö wota ne'eëdïnnï ako'do. Mo iya zi Petero, “Simona,ëdïye ako'do? Ɔ'bɔ'e dë zi lima na ngögbï le nje kadra kölö?” 38 Mo iya zi zëhenye, “Ëdïye bi kida aba, amötu'e henye,kazi alëpïye mï kö'du yɔnzɔ. Lawo KölöLaka ra akatɔ'bɔ ida ra akyigɔ dë.” 39Moï'bë kpa löhu da kölö amötu, amötu iya gbïme'do kölö kölö ne. 40 Mo a'ba hulëhu zivo lïtu'e i'ja zë ako'do, zë ɔ'bɔnnï dë zikomonnï kila na hwërë. Zë ayɔlɔnnï dëa'di ra na kiyannï zi mo. 41 Mati mo ayihulëhu mï kadra ma da wota mo aba, moiya zi zë henye, Ëdïye gba ako'do alawo?Ɔ'bɔ ku! Kadramo ɔkɔ ku! Ongɔ'e te, wisia vïdï yaanya aba ï'dï ku zi vïdï 'ba kö'dukyënyë'e. 42 “Ënyïye rïyë dï'bë'e, ongɔ'ekinye, nenye kora mati asusu ma.”

Yësu kïrï(Mt. 26:47-56; Lk. 22:47-53; Yn. 18:3-12)

43 Mati Yësu ëdï gba ame'do, Yudasimo kölö tëmï vo lïtu 'butë dɔmorïyö neɔkɔ gbɔ. Mo aba vïdï kayo kulu, mɔvɔaba. Kyedre 'ba vo karasa, vo komoyandi'ba kö'du kï'dïye 'e kyedre 'ba Yuda'e rautunnï zë. 44Vo wasusu ayada zi vïdï kayone'e, dakyïnë wa na ko'dɔ, iya henye, vïdïmati munzu hɔ mo ne, mo ra omba'e.

“Ïrïye mo, oba'e mo 'de tasi mo aba yaga.”45 Kandi mati Yudasi ɔkɔ, mo ï'bë zɔ ziYësu, ehe iya henye, “Vo komoyandi” eheunzu hɔ mo. 46 Here zë ïrïnnï Yësuanda'bannï mo gö. 47Mora vïdï kölö tëmïzëmati ëdïnnï atɔrɔ ani ne, otɔ kulu 'bënï,iga mbili vo lö'bö 'ba karasa ma kyedre neyaga. 48 Yësu ame'do rïyë iya zi zë henye,“Ayiye kulu aba, mɔvɔ aba zi ma kïrï mo,kaa ma vo kö'du kï'dï pere? 49 Ko'do taga ko'do mëdï ëtï wayandi mï yëkëlu, eheïrïyema dë, mora here, kö'du ne ako'dɔ rënnï biya kaa mati Biyibolo iya.” 50 Here,vo lïtu 'bɔmo'e biya ilannï mo, aho wënnï.51 Vere maako gba na ɔbi bɔngɔ kolo abarë nï, nje kölö usu ga Yësu ani. 52 Zëayɔnzɔnnï zi mo kïrï, mo aho wënï na gambiya ila bɔngɔ ne 'de zi zë ani.

Yësu komo kyedre 'ba Yuda'e(Mt. 26:57-68; Lk. 22:54-55,63-71; Yn.

18:13-14,19:24)53 Here, obannï Yësu tï'bë mo aba liŋɔ

'ba kyedre 'ba vo karasa, ani Yere 'ba vokarasa'e, kyedre'e 'ba vo komoyandi 'bakö'du kï'dïye atɔtɔ rë nnï biya ani. 54Morahere, Petero usu gɔ mo ta bi kɔwɔ ï'bëödu mï liŋɔ 'ba kyedre 'ba vo karasa. Animo alima akaŋo vo bi kida ëtï wa'do koye.55 Kyedre 'ba vo karasa'e, Yuda'e biya ï'dïrë nnï zi kö'du kyënyë mati Yësu o'dɔne ki'ja, atehe mo kofo, mora 'de i'jannïdë. 56 Vïdï kayo alimannï ndɔndɔ kiga raYësu, mora kö'du yada 'bëzë ne andele dë.57Kya 'ba vïdïmaako'e ënyïnnï rïyë, igannïndɔndɔ gu mo, iyannï henye, 58 “Dowo zemoëdï akiyahenye, ‘Ma kihiya yëkëlumativïdï o'ba ne 'de, ehe tapëtï ko'do da wotaaba, mako'ba mati vïdï ra dë ako'dɔ.’ ”59 Ëzë zë o'dɔnnï le kö'du kiya 'bëzë ne iredë. 60Kyedre 'ba vo karasa'e ënyï da komozë rïyë ako'jo ha Yësu iya henye, “Da kö'duya'ba 'bëyï anza dë ga kö'du ndɔndɔ matiigannï gu yï ne?” 61Mora Yësu alima wënïti, omba dë zi me'do. Kyedre 'ba vo karasaako'jo hɔ mo löhu iya henye, “Yï Korisitɔ,Wisi 'ba Wïrï mati ï'dï ya'da zi mo ne?”62Yësu aya'ba da me'do iya henye, “Ma ra.'E biya akongɔ'e wisi a vïdï alima da kalatïrï aWïrï, ehe atayi fɔli 'ba komorïyë aba.”63 Here, kyedre 'ba vo karasa iza bɔngɔ'bɔmo ehe iya henye, “Domba kya 'ba vokö'du kiya dekpe. 64 Owo'e kö'du sawiya'bɔmo ne ku. Kö'du sösu 'be'e a'di?” Zëbiya u'dunnï födö rɔ mo, mo o'dɔ kö'dukyënyë ku mofo mo 'de. 65 Kya maako'e

Marako 14:66 53 Marako 15:26ayetonnï oro ko'bi ra Yësu, idannï komomo u'bönnï mo, iyannï henye, “Asösu ëyïra u'bö yï?” Ehe vowehe ïrïnnïmo a'bannïkyila mo kisa mo.

Tandi 'ba Petero(Mt. 26:69-75; Lk. 22:56-62; Yn. 18:15-

18,25-27)66 Mati Petero ëdï gba lima akaŋo liŋɔ

'ba kyedre 'ba vo karasa'e, wu'jë ma kölömaako ayi ta da kapa. 67Mati ongɔ Peteroëdï wa'do koye, mo ongɔ bi mbïyï dɔ moiya henye, “Yï kpa Yësu 'ba Nazereta aba.”68 Mora mo andi wënï iya henye, Mayɔlɔdë kö'du a'di ëdï ame'do gɔ mo? Ehe ënyïasi wënï zɔ yaga. Mora ta gɔ mo zangaayapa gbɔ. 69Matiwu'jë ne ongɔmoatɔrɔani, ayeto kpa kö'du ne yada mo löhu zivïdï mati ëdïnnï atɔrɔ ne'e. “Ma kölö tëmïzë.” 70 Mora Petero andi kpa löhu. Yaata gɔ mo, zë mati ëdïnnï atɔrɔ da kapaani ne, asösunnï Petero kpa löhu, iyannïhenye, ɔ'bɔ dë zi tandi, yï ma kölö tëmï zëra ga kö'du yï kpa tëmï Galilaya. 71 HerePetero ënyï asënë rë nï iya henye, “Wïrïkire, kora mati ëdïye ame'do ga kö'du mone, mayɔlɔ dë.” 72Mora here, tapëtï kö'dukiya 'ba Petero ne, zanga ënyï ayapama darïyö mo, ehe Petero asösu kö'dumati Yësuayada zi nï, iya henye, “Gba kazi zangayapa da rïyö, akiya da wota henye, ayɔlɔma dë.” Ehe Petero na kö'du sösu ayetogbɔ kudu.

15Ika Yësu komo Pilato(Mt. 27:1-2,11-14; Lk. 23:1-5; Yn. 18:28-38)

1 'Do ŋbɔ da mïndö aba, kyedre 'ba vokarasa'e, kyedre 'ba Yuda'e, vo komoyandi'ba vo kö'du kï'dïye, ehe Yuda'e biya atɔtɔrë nnï bi kölö ame'do a'di ra ako'dɔ ziYësu. Here zë idannï Yësu nyɔri abaï'dïnnï mo zi Pilato, 2 Pilato ënyï ako'jo hɔmo iya henye, “Yï ra Yere 'ba Yuda'e?”Yësu ënyï aya'ba da me'do iya henye,“Mora kaa mati iya ne.” 3 Kyedre 'ba vokarasa'e asösunnï Yësu ga kö'du sisi kyɔ.4Here Pilato ako'jo hɔ mo löhu iya henye,“Anza dë zi yï da kö'du ne ya'ba mo? Owowasusu 'bëzë ne ku biya.” 5 Yësu omba dëzi me'doma kölö kiya, mora o'dɔ Pilato narakaga.

Ikye vurë ra Yësu zi kofo(Mt. 27:15-26; Lk. 23:13-25; Yn. 18:39-

19:16)

6 Tëmï kadra 'ba Kyërë 'ba Laga 'ba Koli,Pilato ëdï kö'du aba zi vïdï kinga kölö tëmïkamba, mati vïdï ombannï. 7 Mï kadranani koramaako rumo Barabasi ï'dïmomïkamba ani, ga kö'du ofo vïdï. 8 Mati vïdïkayo ne'e atɔtɔ rë nnï, ayetonnï ha Pilatoko'jo kaa ma kyere. 9 Mo ako'jo hë zë iyahenye, “Omba'e Yere 'ba Yuda'e ra zi makinga zi ye?” 10Pilato ayɔlɔ na laka kyedre'ba vo karasa'e mati ï'dïnnï Yësu zi nï ne,ga kö'du zë na mï kumbë. 11 Mora here,kyedre 'ba vo karasa'e alëlu da vïdï kayone'e zi ha Pilato ko'jo zi Barabasi kingamo zi nnï. 12 Pilato ame'do löhu zi vïdïkayo ne'e, “A'di ra omba'e zi ma ko'dɔ zimo mati ako'jo Yere 'ba Yuda'e ne?” 13 Zëënyïnnï biya hë nnï gbögbö aba, “Atötömo.” 14 Pilato ako'jo hë zë iya henye,“Kö'du kyënyë a'di ra mo o'dɔ?” 15 HerePilato omba vïdï kayo ne'e zi tëdïnnï narakyenyi, mo inga Barabasi zi zë, mo u'böhu Yësu ï'dï mo gbɔ zi tötö.

Vo wehe asawiyannï Yësu(Mt. 27:27-31; Yn. 19:2-3)

16 Vo wehe obannï Yësu tï'bë mo abamï liŋɔ 'ba turu 'ba daliŋɔ, ani ako'jonnïkɔsɔ vo wehe ne'e biya bi kölö. 17 Hereayöfunnï bɔngɔ 'buluyë da Yësu, o'dɔnnïsafo tëmï ngora kono ayöfunnï dɔ mo.18 Mora here, zë ayetonnï mo sawiya mo,iyannï henye, “Lima konda zi yï Yere 'baYuda'e.” 19 Zë u'bönnï dɔ mo mɔvɔ abao'binnï oro rɔ mo, alɔmvɔnnï domo nnïaba akaŋo amötunnï. 20 Mati zë indennïmo sawiya ku, obannï bɔngɔ 'buluyë ne'de aya'bannï bɔngɔ ɔmo gbï rɔ mo löhu.Mora here, ikannï mo gbɔ yaga zi tötö.

Atötö Yësu(Mt. 27:32-44; Lk. 23:26-43; Yn. 19:17-27)

21 Ta bi tï'bë 'bëzë ta da gërï, andɔsidë nnï kora maako aba ru mo Simonatëmï Sirënë, ëdï atayi mï gawo, mora vowehe o'dɔnnï mo na kamo zi taka 'ba Yësukumbë. Mo 'bu 'ba Alekazende nnï Rafusaaba. 22 Zë obannï Yësu tï'bë mo aba bimati ako'jo Gologota, kö'du ya'ba aba, “Bi'ba yingɔ da.” 23 Mora ani, zë ayɔnzɔnnïzi a'ji asusë ɔwɔ aba ru mo mahiri, zikï'dï zi mo mora Yësu omba dë zi kuwëmo. 24Mora here, atötönnï mo ayanyannïbɔngɔ 'bɔmo na ga rë nnï födö ku'du abaëyï akoba 'bënï bɔngɔ ma vala. 25 Matiatötönnï mo ne, ndï kadra 'ba damïndöɔkɔ ku modɔmosowɔ. 26 Wayöru 'ba mosusu ne, iya henye, “Yere 'ba Yuda'e.”

Marako 15:27-28 54 Marako 16:1127-28Zë atötönnï vo logo kpa rïyö Yësu aba,ma kölö datïrï mo, ehe ma vere da galimo. 29 Vïdï mati ëdïnnï alaga ta dakapa,ëdïnnï dë nnï njili na kamo Yësu lidi aba.“Aha! Omba zi tï'bë yëkëlu ne kihiya moakaŋo zi ko'ba mo löhu ko'do da wota aba.30 Yaanya aba ne asi akaŋo ta da taka eheayɔmɔ rëyï.” 31 Here tëmï gërï kölö nekyedre 'ba vo karasa ehe vo komoyandi 'bavo kö'du kï'dïye ogonnï Yësu iyannï henye,“Mo ayɔmɔ oka'e, mora ɔ'bɔ dë zi rë nïyɔmɔ. 32 Dongɔ'e Korisitɔ ne te, Yere 'baYiserele, asi akaŋo ta da taka ne yaanyaaba ehe dakomamïmo.” Vo logo rïyömatiatötö Yësu aba ne, alidi mo kpa.

Koli 'ba Yësu(Mt. 27:45-56; Lk. 23:44-49; Yn. 19:28-30)

33 Mï kutë kadra aba, mandölu ayöfu bikpo ta dakaŋo ehe inde rë nï tapëtï kadrawota. 34Mati ndï kadraɔkɔ ku komokadrawota, Yësu ënyï udu rïyë gu kyembe aba,“Elöyï, Elöyï, lema sabakatani?” Kö'duya'ba aba henye, “Wïrï ama, Wïrï ama,kö'du a'di ila ma gɔ mo?” 35Kya vïdï matiëdïnnï ani owonnï mo ne, iyannï henye,“Owo'e te, mo ëdï Eliya ko'jo.” 36 Morahere, ma kölö tëmï zë aho lifa aba usumï a'ji ï'dï da njili mɔvɔ, ehe mo ïnjëdami'di ha Yësu iya henye, “Disiye bi mo,dongɔ'e ëzë Eliya ëdï atayi mo yasi akaŋota da taka.” 37 Mora Yësu udu rïyë gukyembe aba, ehe oli gbɔ. 38Here,mï bɔngɔmati ove mï yëkëlu ne, aliza rïyö, kɔ tarïyë le akaŋo. 39 Vo kyëlu 'ba vo wehemati ëdï atɔrɔ komo taka ani ne, ongɔhala Yësu oli. Mo iya henye, “Kora nenyetïnyö wisi 'ba Wïrï ra.” 40 Kya 'ba mbaramaako'e ëdïnnï ani bi kongɔ ta bi kɔwɔ.Mï kutë zë ëdï Mariya Magadala, Salome,Mariyama 'baYemisi nnï Yosepa aba. 41Nembaramati usunnï gaYësumïGalilaya eheëdïnnï mo kɔnyi. Aga mbara maako'e kpakyɔ ani. Mbara ne'e ayinnï Yësu ëtï mïYerusalema.

Kusu 'ba Yësu(Mt. 27:57-61; Lk. 23:50-56; Yn. 19:38-42)

42-43 Ko'do nenye ako'jo ko'do 'barakɔ'jɔ zi bi ko'do 'ba ralawo. Bi ëdï kutayi ra hutaga, kora maako ru mo Yosepa,ta Arimataya ɔkɔ gbɔ. Mo mï gboko 'baturu, ehe ɔwɔnnï mo, ehe mo kölö tëmïvïdï mati ëdïnnï bi tayi 'ba damöku 'baWïrï kida, ënyï ï'bë zi Pilato kazi tere,kö'du ko'jo ga kö'du yöku Yësu, zi kusumo. 44 Pilato rakaga aba mati owo henye,

Yësu oli ku. Mo ako'jo vo kyëlu 'ba vowehe ako'jo hɔ mo kɔdɔ Yësu oli ku kyereya. 45 Tapëtï mo owo kö'du yada 'ba vokyëlu ne, Pilato iya zi Yosepa moba yökune. 46 Yosepa ënyï ï'bë wogo mbili bɔngɔ,ayasi yöku ne akaŋo olo mï mbili bɔngɔne, ïnjë ï'bë usu mï wogo mati ole mï dökuma kyigɔ ne. Here, mo alulu yïtö kyedreŋbïrï ha bi tödu 'ba wogo ne. 47 MariyaMagadala nnï Mariya ma 'ba Yosepa aba,ëdïnnï akongɔ ta bi kɔwɔ, bi mati usuyöku Yësu 'dɔmo ne.

16Tënyï tëmï koli(Mt. 28:1-8; Lk. 24:1-12; Yn. 20:1-10)

1 Tapëtï ko'do 'ba ralawo mati inde rënï,MariyaMagadala,Mariyama 'baYemisiwogonnï yënï këzï ngutru tï'bë mo aba zipisi ra yöku Yësu. 2 'Do ŋbɔ mï ko'do 'baralawo kadra nzere aba, zë ënyï ï'bënnïda wogo. 3 Ta bi tï'bë 'bëzë ta da gërï,alimannïme'do na ga rë nnï, iyannï henye,“Ëyï ra akalulu yïtö ne ta bi tödu 'ba hawogo ne zi ze?” 4 Mora mati ongɔnnï birïyë, i'jannï yïtö ne alulu ku nzɔ hulëhu.5 Here ënyï ödunnï mï wogo ani, ongɔnnïwisi ɔbi maako ëdï alima datïrï usu bɔngɔkanyi konda rë nï o'dɔ zë na rakaga. 6Moiya henye, “Ere'e dë. Mayɔlɔ ku ëdïye bikoma kö'du Yësu 'ba Nazereta mati atötö.Mo anza kpe kinye, mo ënyï ku tëmï koli,ongɔ'e te, ne bi mati ï'dïnnï mo 'dɔmo.7 Mora here, yaanya aba ï'bë iya'e kö'dukise nenye zi vo lö'bö 'bɔmo'e Peteromëdïzë ëtï. Here mo ëdï tï'bë dagba komo'emï Galilaya, ani akongɔ'e mo te kaa matimo ayada zi ye.” 8 Here mbara ne asinnïyaga ahonnï ta da wogo kazi tere, onyonnïkö'du mo kpa dë zi vïdï kölö maako gakö'du zë na tere.

Yësu ayada rë nï zi Mariya Magadala(Mt. 28:9-10; Yn. 20:11-18)

9 Mora here, tapëtï tënyï 'ba Yësu tëmïkoli 'do ŋbɔ ko'do 'ba ralawo aba, moayada rë nï dagba zi Mariya Magadala,mati mo ore dakyikyi madɔmorïyö yagata rɔ mo ne. 10 Mo ï'bë ayada zi abokanïye. Zë na lu'bë ëdïnnï akudu. 11 Matizë owonnï henye, mo iya Yësu ëdï na dïdïnongɔ mo komo nï aba, zë omannï dë mïme'do 'bɔmo ne.

Yësu ayada rë nï zi vo lö'bö rïyö(Lk. 24:13-35)

Marako 16:12 55 Marako 16:2012 Yaa ta gɔ mo, Yësu ayada dakyïnë

nï 'beri zi vïdï rïyö maako'e ëdïnnï atï'bëwënnï ta da gërï mï dakaŋo maako. 13 Zëayadannï kö'du ne, zi oka nnïye mora zë'de omannï dë mï kö'du ne.

Yësu ayada rë nï zi vo lïtu 'butë dɔmokölö

(Mt. 28:16-20; Lk. 24:36-49; Yn. 20:19-23;Lɔ. 1:6-8)

14 Mora mï ndundu mo ta gɔ mo biya,Yësu ayada rë nï zi vo lïtu 'butë dɔmo kölöëdïnnï wakonyo. Mo asawiya zë ga kö'duzë anzannï dë koma aba, ehe zë kpa navo kazi kö'du kowo zi koma mï vïdï matiiyannï mo na dïdï. 15 Mo iya zi zë henye,“Ï'bë'e ta damöku ne biya, ayëtïye kö'duyöyö laka ne zi dakyïnë vïdï biya. 16 Momati oma ïrï bapatisi, akayɔmɔ. Mo matiomba dë akï'dï riti zi mo. 17 Vo koma'e,akï'dï kyigɔ 'ba kö'du koro ko'dɔ zi zë.Zë akorennï dakyikyi yaga mï ru ma. Zëakame'donnï ha mënzë maako ëtï. 18 Momati ïrï wiri umbë le rïyë, mandere uwëwaroso le, o'dɔ zë dë na kyënyë. Zëakï'dïnnï kala nnï da vo kɔɔ'e, akakɔ'jɔzë.”

Oba Yësu komorïyë(Lk. 24:50-53; Lɔ. 1:9-11)

19 Ta ëtï me'do 'ba Yere Yësu zi zë ne,oba mo komorïyë ehe alima ku da kala tïrï'ba Wïrï. 20 Here, vo lö'bö ënyï ï'bënnïkö'du yëtï aba ta bi ne biya. Yere o'dɔ lɔɔne zë ëtï, ayada kö'du yëtï 'bëzë ne tïnyöga kö'du koro mati ëdïnnï ako'dɔ ne.

Yowani 1:1 56 Yowani 1:39

Kö'du Yöyö Laka 'ba Yësuma Yowani ayöru

Me'do 'ba Dïdï1 Mï biyeto aba Me'do ëdï. Me'do ne ëdï

Wïrï aba ehe tïnyö Wïrï ra. 2 Tëmï biyeto,Me'do ne ëdï Wïrï aba. 3 Ehe Me'do nenyeaba, Wïrï o'dɔ wa biya. Wa maako o'dɔ dëkazi Me'do ne. 4 Dïdï ayi kazi mo, ehe dïdï'bɔmo ï'dï bikanyi zi vïdï biya. 5Bikanyi neasesi tanyi mï biköndu, ehe biköndu ayöludë.

6 Wïrï utu kora maako ru mo Yowani.7 Mo ayi zi yada kö'du 'ba bikanyi ehe zigaga vïdï biya zi tëdï koma aba. 8Yowani radë bikanyi nenye. Mo ayi nje zi yada kö'du'ba bikanyi ne. 9Bikanyi tïnyö mati ayanyibi da vïdï biya, ëdï tayi mï damöku ne.

10Me'done ëdïmï damökune,mora vïdïmaako ayɔlɔ mo dë, Wïrï o'dɔ damöku nele me'do 'bɔmo aba. 11 Mo ayi gogo mïdamöku 'bënï, mora vïdï 'bɔmowe ïrïnnïmo dë kalakyedre aba. 12 Vïdï maakoweombannï mo ehe ï'dï koma 'bënnï mï mo.Here mo ï'dï dangölö zi zë, zi tëdïnnï nagisi 'ba Wïrï. 13Zë anzannï dë gisi 'ba Wïrï,ta da rë zë, mandere ga kö'du komba 'bavïdï köndu, mandere kö'du komba 'ba o'di.Wïrï ra na bi dë nï o'dɔ zë na gisi 'bënï.

14Me'do ne ayi na vïdï köndu, ehe alimakinye ze aba. Dongɔ ze bikanyi kyedretïnyö 'bɔmo, bikanyi kyedre 'ba Wisi njekölö 'ba 'Bu. Mo ndɔ rakyëyï ehe tïnyö.

15 Yowani ame'do kö'du mo ehe ag-bögbö, “Nenye mo mati ma yada zi yeatayi! Mo kyedre ta da ma, ga kö'du moëdï na wïdï gba kazi ma ko'jo.”

16 Kazi rakyëyï 'bɔmo dïrï ze ya'da kayo17 Mosa ra ï'dï kö'du kï'dï, mora Yësu Ko-risitɔ ika zi ze kö'du laka tïnyö aba. 18Vïdïmaako gba ongɔ Wïrï dë. Nje Wisi kölö nemo ra tïnyöWïrï ehe ëdï kara ra 'Bu, ayadazi ze Wïrï ëdï kaa a'di.

Kö'du kise 'ba Yowani Bapatisi(Mt 3:1-12; Mk 1:1-18; Lk 3:1-18)

19 Vo kalakonda vo yënï 'ba Yude mïYerusalema utunnï vo karasa maakoweehe Lëvïyë zi ha Yowani ko'jo mo 'bënï ëyï.20Mo omba dɔ mo ayada zi zë huwë tïnyöhenye, “Manza dë Korisitɔ ne.” 21 Neenezë ako'jonnï hɔmo, iyannï henye, “Yï Eliyara?” Yowani aya'ba henye, “Manza dë.” Zëako'jonnï hɔ mo iyannï henye, “Yï ra Nëbï

ne?” Mo aya'ba henye, “E e!” 22 Ndundumo aba, zë iyannï henye, “Ayada zi ze, yï'bëyï ëyï?” Zë iyannï henye, “Zi ze kobahulëhu da kö'du ya'ba 'bëyï ne zi vïdï matiutunnï ze.”

23 Yowani aya'ba da me'do tëmï me'dokiya 'ba nëbï Yisaya. “Ma nje vïdï ma ëdïmbere mï da lïpï, ‘O'de gërï nzɔ zi Yere!’ ”24 Kya 'ba Farasi maakowe utunnï zë kpazi Yowani. 25 Zë ako'jonnï hɔ mo, iyannïhenye, “Kö'du a'di ëdï vïdï bapatisi, ëzëanza dë Korisitɔ mandere Eliya mandereNëbïe?”

26 Yowani ayada zi zë iya henye, “Mo'dɔbapatisi wini aba, mora ëdï yë aba kinye,vïdï maako ayɔle dë. 27 Mayi le dagba,manza dë na laka zi kamoka 'bɔmowekinga.” 28 Yowani iya nenye mati mo ëdïbapatisi kï'dï humïrë 'ba Ranga Yeredenemï Beteniya.

Tïmëlë 'ba Wïrï29 Mï ko'do ma ta gɔ mo, Yowani ongɔ

Yësu ëdï tayi zi nï, ehe iya henye, “Kinyeëdï Tïmëlë 'ba Wïrï mati oba kö'du yaŋa'ba damöku ne 'de. 30Mo ra mati ma yadakö'du mo zi ye henye, ‘Vïdï maako atayikpa, mo kyedre ta da ma, ga kö'du mo ëdïna wïdï gba kazi ma ko'jo.’ 31Ma yɔlɔ dë,mo 'bënï ëyï. Moramayi zi ye bapatisi winiaba, here vïdï biyamï Yiserele akongɔ mo.32Ma mëdï ani ehe mongɔ Lawo Laka ayiakaŋo dɔ mo kaa atu'bu ta komorïyë, eheLawo Laka ne alima dɔ mo. 33 Gba kazinenye ma yɔlɔ dë ëyï 'bënï mo. Mora momati utu ma zi bapatisi kï'dï wini aba neayada zi ma henye, ‘Akongɔ Lawo Lakatayi akaŋo ehe lima da vïdï maako. Neeneakayɔlɔ henye, mo ra vïdï mati akï'dïbapatisi Lawo Laka aba.’ 34Mongɔ nenyeo'dɔ rë nï, ehe ma yada zi ye henye, moWisi 'ba Wïrï ra.”

Dagba vo lö'böwë 'ba Yësu35 Ko'do vere aba, Yowani ëdï ani löhu

ehe vo lö'bö 'bɔmowe rïyö ëdïnnï mo aba.36 Mati mo ongɔ Yësu lasi ta dakapa, moiya henye, “Kinye ëdï Tïmëlë 'ba Wïrï!”37 Vo lö'bö 'ba Yowani rïyö owonnï me'do'bɔmo ne, ehe zë ï'bënnï Yësu aba. 38MatiYësu opi rë nï ehe ongɔ zë, mo ako'jokö'du henye, “A'di ra ombe?” Zë aya'bannïdɔ mo iyannï henye, “Raboni, alima kila?”Mï ha 'ba Hïbïru, “Raboni ne,” “Vo ko-moyandi” ra. 39 Yësu aya'ba dɔ mo iyahenye, “Ayi onge te.” Ëdï ku nzɔ kaa kadrasowɔ mï kadra kutë mati zë ï'bënnï mo

Yowani 1:40 57 Yowani 2:20aba ehe ongɔnnï bi ma mo alima 'dɔmo.Here zë alimannï nduwë mï ndundu 'bakadra ne. 40 Kölö tëmï kora rïyö ma owoha Yowani ehe ï'bë Yësu aba ra Anderiya,öndu 'ba Simona Petero. 41 Dagba kö'dumati Anderiya o'dɔ, ëdï zi koma öndunï ehe yada zi mo henye, “Di'ja Masiyane ku!” Mï ha 'ba Hïbïru, “Masiya ne”kpa te kaa mï ha 'ba Gïrïgï “Korisitɔ ne.”42Anderiya ika öndu nï zi Yësu. Mati Yësuongɔ mo, mo iya henye, Simona wisi 'baYowani, akako'jo yï Kapahasi. Ru nenyeatɔ'bɔ kidra na “Petero.”

Yësu ako'jo Pilipo ehe Natanëlë43-44 Mï ko'do vere aba Yësu omba zi

tï'bë Galilaya. Ani mo i'ja Pilipo, mo taBeteseyida, gawo liŋɔ 'baAnderiya, Peteroaba. Yësu iya zi Pilipo, “Usu ga ma.”45 Pilipo i'ja Natanëlë ehe iya henye, “Di'jaze vere mati Mosa ehe Nëbïyë ayörunnïkö'du mo ne ku. Mo Yësu, wisi 'ba Yosepata Nazereta.”

46 Natanëlë ako'jo kö'du iya henye, “Walaka maako atɔ'bɔ tayi ta Nazereta?”Pilipo aya'ba dɔ mo iya henye, “Ayi ongɔte.” 47Mati Yësu ongɔ Natanëlë ëdï atayizi nï, mo iya henye, “Kinye ëdï tïnyö kozozutu 'bezee 'ba Yiserele, ehemo anza dë navo wakoba.”

48 Natanëlë ako'jo hɔ mo iya henye,“Hala ayɔlɔ ma?” Yësu aya'ba dɔ mo iyahenye, “Gba kazi Pilipo yï ko'jo, mongɔ yïhu kaga kyëlu.”

49 Natanëlë iya henye, “Raboni, yï Wisi'ba Wïrï ehe Yere 'ba Yiserele!”

50 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Omamï ma nje ga kö'du mati miya henye,mongɔ yï hu kaga kyëlu? Akongɔ wamaako kyedre ndra ta da ma nenye. 51Mayada zi yï, akonge komorïyë akayëhu rë nïehe malayike 'ba Wïrï tï'bë rïyë ehe tayiakaŋo da Wisi 'ba Vïdï.”

2Oze mï Kana

1 Ko'do wota aba yaa Mariya, ma 'baYësu ëdïmï karama 'ba rakozemï gawo 'baKana mï Galilaya. 2 Yësu vo lö'bö 'bënïyëëtï, ise zë kpa bi 'ba rakoze ne. 3 Mati a'jiinde rë nï ku biya, ma 'ba Yësu iya zi mohenye, “Zë anzannï kpe a'ji aba.” 4 Yësuaya'ba dɔ mo iya henye, “Mama, ayada dëzima a'di ra zi ko'dɔ. Kadra 'bama gba ɔkɔdë.” 5 Ma 'ba Yësu ayada zi vo lïtuwë 'ba

liŋɔ henye, “O'de wa mati mo ayada zi yeko'dɔ.”

6 Yude ëdïnnï kö'du kira 'ba wa kakaŋbala aba ehe ga kö'du nenye, tele yïtö 'bawini ëdï ani modaka ma kölö ëdï kyedrezi kïrï kaa lita lamikölö. 7 Yësu iya zi volïtuwë 'ba liŋɔ henye, “Osowe tele nenyeewini aba.” Zë osonnï zë kpika 8 ehe moayada zi zë henye, “Yaanya aba oba kya'ba wini ne yaga ehe ï'dï zi kora vo kyetikarama ne.” Zë obannï wini ne zi mo9mati yaanya aba ofɔ rë nï ku na a'ji ehemo anene. Mo ayɔlɔ dë a'ji nenye ayi takila, mora vo lïtuwëmati obannï a'ji nenyeayɔlɔnnï, here mo ako'jo 'bïyësï 10 ne eheiya zi mo henye, “Vïdï biya uwënnï a'ji malaka ra dagba, ehe tapëtï mo, mati yingɔëdïnnï ku kyɔ mo aba zi kuwë, mo ï'dï a'jima kɔɔ ne. Mora asesi wëyï a'ji ma laka nele yaanya aba!”

11 Yësu o'dɔ dagba kyïnë 'ba kö'du koronenye mï gawo 'ba Kana mï Galilaya. Animo ayada bikanyi kyedre 'bënï, ehe volö'bö 'bɔmowe omannï mï mo.

12 Tapëtï ma nenye, Yësu ehe ma mo,öndu mowe, ehe vo lö'bö 'bɔmowe ï'bënnïzi Kaparanamo, ehe alimannï ani ko'do tisiaba.

Yësu ï'bë mï yëkëlu(Mt 21:12-13; Mk 11:15-17; Lk 19:45-46)

13 Ëdï ku kadra kara zi karama 'ba Yude'ba laga 'ba koli, Yësu ï'bë zi Yerusalema.14 Ani mï yëkëlu mo i'ja vïdï ëdïnnï isa,tïmëlë, ehe atu'buwë kogo, ehe vo kɔhikutrëë kpa limannï da tarabiza 'bënnï.15 Here mo o'dɔ so'da tëmï kɔ'di ehe orengötu biya yaga tëmï yëkëlu, 'dö tïmëlë,ehe isa, mo opi da tarabiza 'ba vïdï 'bakɔhi kutrëë, apere kɔhi ŋbiriṛi 'bëzë ne,16 ehe mo ï'dï kö'du zi vïdï ma ëdïnnïatu'bu kogo ne henye, “Obe atu'buwë yagata kinye! O'de loko 'ba 'Bu ma dë na bi 'bawakogo!” 17 Vo lö'bö 'bɔmowe asösunnïhenye, wayöru iya henye, “Watɔwɔ 'bamakö'du loko 'bëyï, o'bɔ mï ma kaa wa'do.”

18 Vo kalakonda 'ba Yude aya'bannï dɔmokö'du ko'jo abahenye, “Kyïnë 'ba kö'dukoro a'di ra atɔ'bɔ ko'dɔ zi yada zi ze ëdïdangölö aba tïnyö zi nenye ko'dɔ?”

19 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Ihaakaŋo yëkëlu nenye ehemï ko'dowota abama ko'ba löhu!”

20 Vo dagbe aya'bannï henye, “Ïrï kɔɔ'butësowɔ dɔmomodaka zi ko'ba yëkëlu

Yowani 2:21 58 Yowani 3:30nenye. A'di ra o'dɔ yï zi sösu atɔ'bɔ ko'bako'do wota aba löhu?”

21 Mora Yësu ëdï ame'do kö'du ida rënï ra na yëkëlu. 22 Mati ïnjë mo ku tëmïkoli, vo lö'bö 'bɔmowe asösunnï kö'dumati ayada zi zë. Neene zë omannï mïwayöruwë ehe mï me'do 'ba Yësu. 23 MïYerusalema mï kadra karama 'ba laga 'bakoli, vïdï kayo omannïmï Yësu, ga kö'du zëongɔnnï mo ta bi kyïnë 'ba kö'du koroweko'dɔ. 24Mora Yësu ayɔlɔ kö'du mati mïdi'di zë, ehe mo ila zë dë zi tëdï kyigɔ abandra ta dë nï. 25 Vïdï maako anza zi yadazi mo a'di ra vïdïyë kaa mo. Mo ayɔlɔ kunzɔ.

3Yësu ehe Nikodïmö

1 Ani vo dagba 'ba Yude ëdï ru moNikodïmö mo Farasi ra. 2 Yɔndɔ kölömaako abamo ï'bë zi Yësu iya zi mo henye,“Raboni, da yɔlɔ ku Wïrï utu yï zi komoze yandi. Ɔ'bɔ dë kyïn 'ba kö'du koronenyee ko'dɔ, nje ëzë Wïrï ëdï yï aba.”3 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Mëdïkö'du tïnyö ra yada zi yï vïdï maako ɔ'bɔdë damöku 'ba Wïrï kongɔ kazi mo ko'jolöhu!” 4Nikodïmö ako'jo iya henye, “Halakora ma övu ku kyedre ne ako'jo löhu? Moɔ'bɔ dekpe tödu mï ma nï löhu zi ko'jo mïkadra ma rïyö mo!”

5Yësu aya'ba dɔmohenye, “Mëdï ayadatïnyö zi yï” Vïdï maako ɔ'bɔ dë tödu mïdamöku 'ba Wïrï, kazi ko'jo mo wini abaehe Lawo Laka. 6 Vïdï köndu o'jonnï gisi'bënnï. Nje Lawo Laka 'ba Wïrï o'jo gisi 'baWïrï. 7 Anza dë na rakaga ga kö'du matimiya henye, ako'jo yï löhu. 8 Lawo 'baWïrïëdï kaa buluku mati aluku bi mati ombatï'bë zi mo. Atɔ'bɔ kowo kpɔrɔ buluku,mora ayɔlɔ dë ayi ta kilamandere ëdï tï'bëkila. Ëdï here biya zi vïdï ma o'jo Lawo aba.

9 Nikodïmö ako'jo kö'du iya henye,“Hala nenye atëdï?” 10 Yësu aya'ba dɔmo iya henye, “Hala atɔ'bɔ zi tëdï navo komoyandi 'ba Yiserele ehe ayɔlɔ wanenyee dë? 11 Ma yada zi yï tïnyö, dëdïame'do kö'du wa ma da yɔlɔ, ga kö'dudongɔ ku na bi de ze. Mora vïdï maakotëmï yë akïrï kö'du kiya 'beze ne dë. 12 Ëzëoma dë mati ma me'do zi yï kö'du wa 'badakaŋo, hala akoma ëzë ma me'do zi yïkö'du wa 'ba komorïyë? 13Vïdï maako gbaï'bë dë komorïyë, nje Wisi 'ba Vïdï, matiayi akaŋo ta ani.”

14 “Ehe here Wisi 'ba Vïdï akïnjë rïyë,kaamɔvɔ wiri kɔhimati Mosa ïnjë rïyëmïda lïpï. 15 Neene vïdï biya mati ëdï komaaba mï Wisi 'ba Vïdï atëdï dïdï ŋburu aba.16Wïrï ɔwɔ damöku nenye ndra, here moï'dï Wisi kölö 'bënï ne, here vïdï mati omamï mo ëdï dïdï ŋburu aba, ehe tïnyö oli dë.17 Wïrï utu Wisi 'bënï ne dë ga kö'du moomba zi ko'dɔ vurë 'ba damöku, mora gakö'dumo omba zi yɔmɔ damöku ne kpuruwisi 'bënï aba.”

18 “Zë mati omannï mï Wisi ne, o'dɔvurë kyënyë dë rë zë,mora zëmati omannïdë o'dɔ vurë 'bëzë ku nzɔ, ga kö'duomannï dë mï Wisi nje kölö 'ba Wïrï ne.19 Bikanyi ayi mï damöku, mora vïdï om-bannï zi lesemï biköndu ga kö'du zë ëdïnnïkö'du kyënyë ko'dɔ. Nenye ra ëdï halao'dɔ vurë rë zë. 20 Vïdï ma ëdïnnï kö'dukyënyë ko'dɔ, iyinnï bikanyi ehe ayinnïdë zi bikanyi, ga kö'du ayada wa mati zëëdïnnï ako'dɔ ëdï na kyënyë. 21Mora vïdïbiyama alima tïnyö aba, atayi zi bikanyi gakö'du zë ombannï agamowe zi yɔlɔ henye,Wïrï ëdï ko'dɔ kpuru zë aba.”

Yësu ehe Yowani Bapatisi22 Tapëtï ma nenye, Yësu ehe vo lö'bö

'bënïyë ëtï ï'bënnï zi dakaŋo 'ba Yudiya, bimati mo alima tisi zë ëtï ehe bapatisi kï'dïaba. 23 Yowani ëdï kpa bapatisi kï'dï mïAnono anza dë na kɔwɔ ta ra Salima, gakö'du wini ëdï bi nani. Vïdï ëdï tï'bënnïzi mo ehe mo ëdï zë bapatisi. 24 Nenyegba kazi Yowani kï'dï mï kamba. 25 Kyavo lö'bö 'ba Yowani maakowe ayeto hë nnïwasa kora Yuda maako aba, kö'du 'ba wakaka ŋbala ga kö'du kö'du kï'dï 'ba yënï.26 Here zë ï'bënnï zi Yowani ehe iyannïhenye, “Raboni, asösu kö'du kora mati ëdïyï aba dakapa humïrë 'ba Ranga Yeredene,mo mati ëdï kö'du mo kiya? Here mo ëdïbapatisi kï'dï yaanya aba, ehe vïdï biya ëdïtï'bënnï zi mo.”

27 Yowani aya'ba dɔ mo iya henye, “Vïdïmaako ɔ'bɔ dë zi tëdï wa maako aba njeëzë Wïrï ra ï'dï zi mo. 28 E ra na vokiya 'bama mati miya henye, ‘Manza dëKorisitɔ ra, mora utuma dagba komomo.’29 'Bïyësï ramatimbara ne na 'bɔmo,moraaboka 'ba vo 'bïyësï mati ɔrɔ dakapambilinï koze, ëdï na rakyenyi mati mo owo gu'bïyësï. Nenye ëdï hala rakyenyi 'bamao'dɔ ku ti'de. 30 Mo atayi ndra kyedre,mora ma tayi tisiwa aba.”

Mo ma ayi ta komorïyë

Yowani 3:31 59 Yowani 4:3331 “Mo ma ayi ta komorïyë ëdï kyedre

ta da wa biya. Mo mati 'ba dakaŋo, mo zidakaŋo ehe ame'do kö'du wa 'ba dakaŋo.Mora moma ayi ta komorïyë ëdï kyedre tada wa biya. 32 Mo ayada wa ma mo ongɔehe owo, du vïdï maako oma dë mï kö'dukise 'bɔmo ne. 33 Mora vïdï mati oma mïkö'du kise 'bɔmo nenye ayada henye Wïrïëdï tïnyö. 34MomaWïrï utu ame'dome'do'ba Wïrï ga kö'du Wïrï ï'dï zi mo Lawo ndɔ'bënï ku. 35 'Bu ɔwɔ Wisi 'bënï ehe ï'dïkyigɔ 'ba wa biya zi mo. 36 Vïdï ma omamïWisi ne, ëdï dïdï ŋburu aba, vïdï ma oroWisi ne dë atanza dë dïdï ŋburu aba, moraakalima hu wayaza 'ba Wïrï.”

4Yësu mbara Samariya aba

1 Farasiye owonnï henye, Yësu ëdï kulaga dagba ehe bapatisi kï'dï zi vo lö'böwëndra ta da Yowani. 2 Tïnyö Yësu abapatisivïdï kölö maako dë, nje vo lö'bö 'bɔmowera o'dɔnnï. 3Mati Yësu owo kö'dumati ëdïakiya ne, mo ila Yudiya ehe ï'bë hulëhu ziGalilaya. 4 Ta da gërï 'bɔmo ani, mo ombazi tï'bë kpuru ta Samariya.

5 Mï Samariya mo ayi zi gawo maako rumo Seka, anza dë na kɔwɔ ta ra yaka matiYakoba ï'dï zi wisi 'bënï Yosepa. 6Ku'ju 'baYakoba ëdï ani, ehe Yësu na riti ta bi lasi,alima akaŋodakapa ku'ju ne. Ëdï kaa kadrakutë here.

7 Mbara vïdï 'ba Samariya maako ayi ziwini kuwu, ehe Yësu iya zi mo henye, “Ï'dïwini kuwë zi ma.” 8 Vo lö'bö 'bɔmoweï'bënnï ku mï gawo zi wakonyo kogo.

9 Mbara ne aya'ba dɔ mo henye, “YïYuda ra ehe ma vïdï 'ba Samariya ra, halaatɔ'bɔ ko'jo ha ma kö'du wini kuwë?”Yude uwënnï wini dë tëmï sikɔ kölö vïdï'ba Samariya ëtï.

10 Yësu aya'ba dɔ mo henye, “Ëzë ayɔlɔnje wa ma Wïrï ï'dï, ehe ëyï ra ëdï hë yïko'jo kö'du wini kuwë, ako'jo hɔ mo, ehemo akï'dï zi yï wini mati ï'dï dïdï.”

11 Mbara ne iya henye, “Kyedre, anzakpa dë kyere wini aba, ehe ku'ju ne ëdï nayöndu. Ta kila aki'ja wini mati ï'dï dïdï?12 Zutu 'beze Yakoba ra ole ku'ju nenye zize, mo gisi 'bënïyë ëtï ehe ngötu 'bɔmoweuwënnï biya tëmï mo. Yï kyedre ta daYakoba?”

13 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Vïdïbiya ma uwë wini nenye atëdï na kɔdrɔlöhu, 14 mora vïdï ma uwë wini mati makï'dï zi mo atanza dë na kɔdrɔ löhu. Wini

mati ma kï'dï zi mo atayi mï mo na ku'jumati akï'dï zi mo dïdï ma ŋburu.”

15 Mbara ne aya'ba dɔ mo iya henye,“Kyedre, ï'dï zi ma wini nani! Here matanza dë na kɔdrɔ löhu, mandere kazi matayi kinye zi wini kuwu.”

16 Yësu ayada zi mo iya henye, “Ï'bëako'jo kora 'bëyï ehe ayi löhu.” 17 Moaya'ba dɔ mo iya henye, “Manza dë koraaba.” Yësu aya'ba henye, “Kö'du 'bëyï netïnyö mati iya henye anza dë kora aba ne.18 Oze yï ku zi kora muyï, ehe kora ma ëdïlimamo aba yaanya aba ne anza tïnyö kora'bëyï ra dë. Ayada zi ma kö'du tïnyö ra.”

19 Mbara ne iya henye, “Kyedre, mongɔyï nëbï ra. 20 Zutu 'ba Samariya amötunnïWïrï da döku nenye, mora e Yude iyehenye, Yerusalema ra bi ma da kamötu ziWïrï.”

21 Yësu iya zi mo henye, “Oma mï ma,mbara, kadra mo ëdï atayi mati vïdï amö-tunnï 'Bu dekpe da döku nenye manderemï Yerusalema. 22 E Samariye ayɔle dëtïnyö ëyï ra ëdï yë amötu,mora zeYude, dayɔlɔ ku ëyï ra dëdï mötu, ga kö'du ëdï kaziYude ra vo wayɔmɔ ayi. 23Mora kadra moëdï tayi, ehe ëdï ku nzɔ kinye, mati kyigɔLawo 'baWïrï aba vïdï akamötunnï 'Bu kaamo tïnyö ëdï, kï'dï zi mo mötu ma tïnyömati mo omba. 24 Wïrï ëdï Lawo ra, ehenje kyigɔ 'ba Lawo 'bɔmo aba vïdï atɔ'bɔmötu mo kaa mo tïnyö ëdï.”

25 Mbara ne iya zi mo henye, “Ma yɔlɔku Masiya ne atayi, ehe ëzë mo ayi, moakayada zi ze wa biya.” 26 Yësu aya'bahenye, “Ma ra mo, ma ra mo mati ëdïame'do yï aba yaanya.”

27 Mï kadra nani vo lö'bö 'ba Yësua'bannï, ehe zë na rakaga zi ki'jamo ëdïnnïame'do mbara aba. Mora vïdï maako tëmïzë ako'jo ha mbara ne dë, “A'di ra omba?”Zë ako'jonnï ha Yësu dë, “Kö'du a'di ëdïyëame'do mbara ne aba?”

28 Mbara ne ila tele wini 'bënï ne ï'bëhulëhu mï gawo, ehe iya zi vïdïyë anihenye, 29 “Ayi onge kora ne, mo ayada zima biya wa mati mo'dɔ! Mo atëdï Korisitɔra?” 30Zë ilannï gawo ehe ï'bënnï zi kongɔYësu.

31 Mï kadra ne vo lö'böwë alenzennïYësu iyannï zi mo henye, “Raboni, obawa maako zi konyo!” 32 Mora mo aya'bahenye, “Mëdï wakonyo maako aba ayɔlekö'du mo dë.”

33 Here vo lö'böwë ayetonnï, kö'du ko'jotëmï kutë nnï na bi dë nnï, “Vïdï maako

Yowani 4:34 60 Yowani 5:14ika wakonyo ku zi mo?” 34 Yësu iya zi zëhenye, “Wakonyo 'bama ëdï zi koro kö'du'baWïrï mati utu ma ehe zi kinde lɔɔ matimo ï'dï zi ma zi ko'dɔ. 35Akiye henye, ‘ëdïgba yehe sowɔ zi wakumu ta yaka.’ Morama yada zi ye henye, ongɔ bi te na laka dayake, wamï yaka yaanya aba ahi ku, ehe kunzɔ zi kumu. 36 Vïdï mati umu ehe atɔtɔdɔ mo ika ku zi dïdï ma ŋburu ŋburu,ehe agamo mati ïlï ehe mo mati umu aba,atëdïnnï na rakyenyi bi kölö. 37 Kö'dukiya ne ëdï tïnyö, ‘Maako ïyï, agamo umu.’38Mutu wë zi nyenyo kumu mï yaka matio'dɔ lɔɔ mo dë. Vïdï maakowe o'dɔnnïlɔɔ ani, ehe i'je wa kyɔ tëmï lɔɔ 'bëzë ne.”

39 Vïdï kayo 'ba Samariya mï gawonani omannï mï Yësu ga kö'du mbara neiya henye, “Mo ayada zi ma biya wa mamo'dɔ.” 40 Here mati vïdï 'ba Samariyeayinnï zi mo, zë alenzennï mo zi lima nnïaba, ehe Yësu alima ani ko'do rïyö aba.

41 Vïdï kayo 'ba Samariya maakoweomannï ga kö'du 'ba kö'du kise. 42 Zëiyannï zi mbara ne henye, “Doma kuyaanya aba, anza dë ga kö'du mati iya,mora ga kö'du ze na bi de ze dowo moku, ehe da yɔlɔ henye, mo ra tïnyö ëdï voyɔmɔ 'ba damöku.”

Yësu akɔ'jɔ Wisi 'ba vomï turumaako43 Tapëtï ko'do rïyö aba ani, Yësu ila bi

nani ehe ï'bë zi Galilaya. 44 Kö'du mo nabi dë nï iya henye, nëbï ɔwɔ dë mï dakaŋo'bɔmo. 45 Mati mo ɔkɔ mï Galilaya, vïdïkarani ïrïnnï mo kalakyedre aba, ga kö'duzë ï'bënnï mï karama 'ba laga 'ba koli mïYerusalema ehe ongɔnnï biya wa mati moo'dɔ.

46 Mati Yësu a'ba zi Kana mï Galilaya, bimati mo opi wini na a'ji. Vomï turumaakoëdï aniwisi 'bɔmona kɔɔmïKaparanamo.47 Mati mo owo henye, Yësu ayi ku taYudiya zi Galilaya mo ï'bë zi mo ako'jo hɔmo zi tï'bë Kaparanamo ehe zi kɔ'jɔ wisi'bënï, mati mo ku kara zi koli. 48 Yësu iyazi mo henye, “Vïdï maako tëmï yë oma dënje ëzë onge kyïnë 'ba kö'du korowe eherakage.” 49 Kora vo mï turu ne aya'ba dɔmo henye, “Yere, ayi gba kazi wisi amakoli.”

50 Yësu iya zi mo henye, “Ï'bë wisi 'bëyïakadïdï.”

Kora ne omamïme'do 'ba Yësu, ehe ï'bëgbɔ. 51Da gërï 'bɔmo liŋɔ vo lïtu 'bɔmoweandɔsi dë nnï mo aba kö'du kise aba zi mo.“Wisi 'bëyï ëdï ku zi tï'bë zi dïdï!”

52 Mo ako'jo hë zë iya henye, “Kadravala ra mati wisi 'bënï ne na laka?” Zëaya'bannï henye, “Ëdï ndï kadra kölömataganya tapëtï kadra kutë mati rakyïtune ila mo.” 53 Here 'bu mo asösu ëdïmï kadra kölö nani mati Yësu ayada zinï, “Wisi 'bëyï akadïdï.” Here mo ehebiya vo dakota 'bënï ëtï omannï gbɔ.54Nenye kyïnë 'ba kö'du koroma rïyömatiYësu o'dɔ tapëtï tayi 'bɔmo ta Yudiya ziGalilaya.

5Wakɔ'jɔ mï kara

1 Tapëtï ma nenye, Yësu ï'bë mïYerusalema, kö'du karama yënï 'baYude. 2 Kara Haresi kyedre 'ba tïmëlë mïYerusalema, kara maako ëdï ani sënjë abamuyï, mï ha 'ba Hïbïru ako'jo Betesata.3-4 Vïdï kayo 'ba rakɔɔ ëdïnnï ko'do hakara ne, vo komoköndu, vo ka'bo, ehevïdï vo keŋe. 5 Dakapa kara ne koramaako ëdï na rakɔɔ, kɔɔ 'butëwotadɔmomodɔmowota aba. 6Mati Yësu ongɔkora ne ehe ayɔlɔ henye mo ëdï ku nakeŋe kyere kadra konda aba, mo ako'jo hɔmo henye, “Omba zi yï kɔ'jɔ?”

7 Kora ne aya'ba dɔ mo iya henye,“Kyedre, manza dë vïdï maako aba zi kï'dïma mï kara ne, ëzë wini ne ëdï rë nï kɔhɔrïyë. Ma yɔnzɔ zi tödu mï mo, mora vïdïmaako kpa 'duwï atödu ani dagba.”

8 Yësu ayada zi mo henye, “Ënyï rïyë,oba agburuku 'bëyï ehe alasi!” 9 Kandiakɔ'jɔ kora ne gbɔ. Mo oba agburuku'bënï rïyë ehe ayeto lasi toko. Ko'do matikö'du ne o'dɔ rë nï mï mo ne kadra 'bako'do madɔmorïyö. 10 Mati vo dagbe 'baYude ongɔnnï kora ne ëdï agburuku 'bënïkïnjë, zë iyannï zi mo henye, “Nenye ko'do'ba ralawo ra! Omba dë zi vïdï maako zikïnjë agburuku mï ko'do 'ba ralawo.”

11 Mora mo aya'ba dɔ mo iya henye,“Kora mati akɔ'jɔ ma ne ayada zi ma kïnjërïyë agburuku 'bama ehe lasi.”

12 Zë ako'jonnï hɔmo iyannï henye, “Ëyïra kora nenyemati ayada zi yï, zi kïnjë rïyëagburuku 'bëyï ehe lasi?”

13 Mora mo ayɔlɔ dë, ga kö'du Yësu ï'bëwënï 'de liwo ga kö'du vïdï kayo.

14 Yaa Yësu i'ja kora ne mï yëkëlu eheayada zimo, “Ongɔ te, yaanya aba rë yï ëdïku na laka, mora o'dɔ kö'du kyënyë dekpemandere kö'du kyënyëmaako ndra ako'dɔrë nï zi yï.”

Yowani 5:15 61 Yowani 6:615 Kora ne ï'bë ayada zi vo dagbe 'ba

Yude henye, Yësu ra akɔ'jɔ nï. 16 Zëayetonnï kö'du kyënyë maako ko'dɔ ziYësu ga kö'du mo o'dɔ wa kaa ma herene mï ko'do 'ba ralawo. 17 Mora Yësu iyahenye, “'Buma ɔrɔ dë ta bi lɔɔ ko'dɔ, ehenenye ra hala mëdï nduwë ko'dɔ.”

18 Yaanya aba vo dagbe 'ba Yude om-bannï zi Yësu kofo ga kö'du rïyö. Madagba, mo owe kö'du kï'dï 'ba mï ko'do'ba ralawo. Mora ma kyënyë ndra, mo iyahenye Wïrï 'Bu nï ra, mati o'dɔ nï kpiliriWïrï aba.

Kalakonda 'ba Wisi19 Yësu ayada zi vïdïyë iya henye, “Ma

yada tïnyö zi ye, Wisi o'dɔ wa maako dëna bi dë nï. Mo atɔ'bɔ nje ko'dɔ wa mamo ongɔ 'Bu ëdï ko'dɔ ga kö'du mo o'dɔkpa tewamamoongɔ 'Bu o'dɔ. 20 'BuɔwɔWisi ehe ayada zi mo biya wa ma mo o'dɔ.'Bu akayada zi mo wa kyedre maako ndrata da ma nenye, ehe atëdïyë na rakaga.21Kaa 'Bu ïnjë yöku ehe ï'dï dïdï, here Wisiï'dï dïdï zi vïdï mati mo omba. 22 'Bu o'dɔvurë 'ba vïdïmaako dë, moramo o'dɔWisi'bënï ra na vo vurë 'ba vïdï ko'dɔ biya.23 'Bu o'dɔ nenye ga kö'du vïdï biya zi Wisikoro kpa kaa zë oronnï nï. Ëzë vïdï maakoomba dë zi Wisi koro, nenye kpa te kaa moomba dë zi koro 'Bu mati utu mo.”

24 “Ma yada tïnyö zi ye henye, vïdï maowo kö'du kise 'bama ehe ëdï koma aba mïmo mati utu ma ëdï lawo dïdï ma ŋburuŋburu aba, ehe o'dɔ vurë kyënyë dë rɔmo. Zë ï'bënnï ku nzɔ tëmï koli zi dïdï.25 Ma yada tïnyö zi ye henye, kadra neatayi ehe ëdï ku nzɔ kinye mati yöku biyaakowo gu 'ba Wisi 'ba Wïrï, ehe zë matiowonnï hɔ mo, akalimannï. 26 'Bu ëdïkyigɔ aba zi dïdï kï'dï, ehe mo ï'dï kyigɔkölö nani zi Wisi. 27 Ehe mo ï'dï zi Wisi'bënï dangölö zi vurë 'ba vïdï ko'dɔ biya,ga kö'du mo Wisi 'ba Vïdï. 28 Re maga dë!Kadra mo atɔkɔ mati biya yöku akowo gu'ba Wisi 'ba vïdï, 29 ehe zë atayinnï yagatëmï dawogo 'bënnï. Vïdï biya ma o'dɔnnïkö'du laka atënyïnnï na dïdï, mora vïdïbiya ma o'dɔnnï kö'du kyënyë atënyïnnïna dïdï ehe ako'dɔ vurë kyënyë 'bëzë.”

30 “Mɔ'bɔ dë wa maako ko'dɔ na bi dama. 'Bu ra utu ma, ehe mo ra ayada zi mahala zi vurë ko'dɔ. Mo'dɔ vurë 'bama nalaka, ga kö'du moro mo, ehe mo'dɔ dë wamati momba zi ma ko'dɔ.”

Vo kiya 'ba Yësu

31 “Ëzë ma me'do ga kö'du ma, gërïmaako anza dë ani zi yada mëdï kö'dutïnyö ra yada. 32Mora vïdï maako ëdï kpaame'do kö'duma, ehema yɔlɔ wamatimoiya ëdï tïnyö. 33Utuwë vo lïtuwë zi Yowani,ehe mo ayada zi zë kö'du tïnyö. 34 Malima dë ra kö'dumati vïdï iyannï kö'duma,mora ma yada wa nenyee zi ye here, zi yeyɔmɔ. 35 Yowani, lamba mati ï'dï bikanyikyɔ, ehe, e na rakyenyi zi lima mï bikanyi'bɔmo ne tisiwa. 36Mora vïdï maako ndrata da Yowani ame'do kö'du ma. Mo'dɔ newa mati 'Bu ma ï'dï zi ma ko'dɔ. Wa biyamati mo'dɔ ayada henye 'Bu ra utu ma.37 'Bu mati utu ma, ame'do kpa kö'du ma,mora owowe gumo dëmandere kongɔ moda komo da komo. 38 Ome kö'du kise ɔmodë, ga kö'du ombe dë zi tëdï koma aba mïmati mo utu. 39 Ome wayöruwë, ga kö'duasösuwë henye, aki'je dïdï ŋburu ŋburumïzë. Wayöruwë ayada kö'du ma, 40 moraombe dë zi tayi zi ma kö'du dïdï ma ŋburuŋburu.”

41 “Momba kö'du wayeto 'ba vïdï köndudë, 42 mora ma yɔlɔ e, vïdï ma kölö tëmïyë, zi Wïrï tɔwɔ anza dë kalakyedre aba.43 Mayi ku kalakonda 'ba 'Bu ma aba, eheïrïyë ma dë. Mora akïrïyë vïdï ma ayinnïna bi dë nnï. 44 Hala akome? Ombe ziwayeto kïrï kazi oka ma kölö maako, moraayɔnze dë zi tëdï wayeto aba kazi Wïrïmati ëdï kölö ne, hala atɔ'be koma mïma? 45 Asösuwë dë henye, ma ra vïdï maakasusu wë zi 'Bu. Ï'dïyë kö'du sösu 'be raMosa, lemo ra vïdïma akasusuwë. 46Mosaayöru wa kö'du ma, ehe ëzë ome mï Mosa,akome mï ma. 47 Mora ëzë ome dë mï wamati Mosa ayöru, hala atɔ'be koma mï wamati miya?”

6Yësu ï'dï wakonyo zi vïdï kpulukumuyï(Mt. 14:13-21; Mk 6:30-44; Lk 9:10-17)

1 Tapëtï ma nenye Yësu umu kyëtï Föfö'ba Galilaya, mati ayɔlɔ kpa na Föfö 'baTiberiyasi. 2 Vïdï kayo usunnï gɔ moga kö'du ongɔnnï mo ëdï kyïnë 'ba kö'dukorowe ko'dɔ zi kɔ'jɔ vo kɔe. 3-4 Kara zikadra karama 'ba laga 'ba koli 'ba Yude,Yësu ï'bë rïyë da döku vo lö'bö 'bënïyë ëtïehe alima akaŋo. 5 Mati Yësu ongɔ vïdïkayo tayinnï zi nï, mo ako'jo ha Pilipo iyahenye, “Ta kila da ki'ja ze wakonyo kyɔ zitɔ'bɔ vïdï nenyee biya?” 6Mo iya nenye ziPilipo yɔnzɔ. Mo ayɔlɔ ku nzɔ a'di ra moëdï tï'bë zi ko'dɔ.

Yowani 6:7 62 Yowani 6:427 Pilipo aya'ba dɔ mo iya henye,

“Ayɔlɔ dë henye, akïrï kara kɔhi 'ba yehemodɔmowota nje zi kogo mangɔlɔ'bɔ tisizi vïdï ma kölö nenyee?”

8 Anderiya, öndu 'ba Simona Petero,kölö tëmï vo lö'böwë, mo ame'do rïyëiya henye, 9 “Wisi maako ëdï kinye, moëdï mangɔlɔ'bɔ sisi aba muyï ehe kyenzerïyö. Mora a'di ra na laka ëdï zi vïdï biyanenyee?”

10 Dakaŋo ayöfu loma aba, ehe Yësuayada zi vo lö'bö 'bënïyë zi yada zi vïdïbiya lima akaŋo. Vïdï kora ëdï kaa kpu-lukumuyï mï vïdï kayo nenyee. 11 Yësuoba mangɔlɔ'bɔ ne mï kala nï ï'dï öwö'dïzi Wïrï. Here, mo idra mangɔlɔ'bɔ ne zivïdïyë, mo o'dɔ kpa here kyenze ne aba,le vïdï ëdïnnï mo aba kyɔ zi konyo. 12Vïdïonyonnï biyama ombannï, ehe Yësu ayadazi vo lö'bö 'bënïyë zi tɔtɔ kɔsɔmomaɔsɔ,here ma yaŋa dë. 13 Vo lö'böwë atɔtɔnnïdë zë bi kölö ehe oso koṛi 'butë dɔmorïyöwa mati ɔsɔ tëmï mangɔlɔ'bɔ muyï ne.

14 Tapëtï vïdï ongɔnnï kyïnë 'ba kö'dukorowe ko'dɔ 'ba Yësu nenye, ayetokiyannï henye, “Nenye atëdï tïnyö Nëbïmati ëdï zi tayi kinye mï damöku ne.”15Yësu ayɔlɔ henye zë ombannï yɔnzɔ zimo ko'dɔ na wehe zi tëdï na yere 'bëzë.Here mo ï'bë rïyë da döku, ani zi mo tëdïkutu nï aba.

Yësu alasi ta da wini(Mt 14:22-33; Mk 6:45-52)

16 Hutaga nani aba vo lö'bö 'ba Yësuï'bënnï akaŋo zi föfö. 17 Zë ëkyïnnïmï töŋbö, ayetonnï kumu kyëtï zi Ka-paranamo. Mati bi öndu Yësu gba ayi dëzi zë, 18 buluku kyigɔ ëdï ku kɔhɔ wini nakyënyë. 19 Mati vo lö'böwë opinnï ku kaawiṛi wotamandere sowɔ, zë ongɔnnï Yësulasi ta da wini. Mo asesi nduwë tayi karara töŋbö, zë gbɔ na tere. 20 Mora mo iyahenye, “Ma Yësu ra! Ere dë!” 21Vo lö'böwëombannï zi mo koba mï töŋbö, kandi ɔkɔgbɔ da götï bi mati ëdïnnï atï'bë zi mo.

Mangɔlɔ'bɔ ma ï'dï dïdï22 Ko'do vere aba vïdï mati ëdïnnï gba

ani humïrë kapa 'ba föfö, ayɔlɔnnï töŋböëdï nje kölö ani. Zë ayɔlɔnnï kpa henye,Yësu ï'bë dë mï mo vo lö'bö 'bënïyë ëtï. Zëï'bënnï kutu nnï aba. 23 Töŋbö maakoweta Tiberiyasi ï'bënnï kara ta bi mati vïdïkayo onyonnï mangɔlɔ'bɔ mati Yere ï'dïöwö'dï. 24 Zë ongɔnnï henye Yësu ehe volö'bö 'bënï ëtï ï'bënnï ku. Here zë ëkyïnnï

mï töŋböwë ehe ï'bënnï gbɔ KaparanamoYësu koma. 25 Zë i'jannï mo kapa damïrë'ba föfö ehe ako'jonnï hɔmo iyannï henye,“Raboni, ɔkɔ ndala aba kinye?” 26 Yësuaya'ba dɔ mo iya henye, “Ma yada tïnyözi ye, anze dë ma koma ga kö'du ongekyïnë 'ba kö'du korowe, mora ga kö'duonyowe biya wakonyo ma ombe. 27 O'delɔɔ dë kö'du wakonyo mati ëdï rë nï yaŋane. O'de lɔɔ kö'du wakonyo mati ï'dï dïdïma ŋburu ŋburu ne. Wisi 'ba Vïdï akï'dïwakonyo nenye zi ye, ga kö'duWïrï 'Bu ï'dïkalakonda zi mo ko'dɔ here.”

28 Vïdï ako'jonnï hɔ mo iyannï henye,“A'di ra tïnyö Wïrï omba ze zi ko'dɔ?”29 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Wïrïomba zi ye tëdï koma aba mï vïdï mati moutu.” 30 Zë aya'bannï dɔ mo iyannï henye,“Kyïnë 'ba kö'du koro a'diye ra ako'dɔ,here zi ze tɔ'bɔ koma mï yï? A'di raako'dɔ? 31 Gɔ mo yada aba, mati zutu'bezee ëdïnnï mï da lïpï, Wïrï ï'dï mana zizë konyo. O'dɔ rë nï kaa mati wayöruwëiyannï henye, ‘Wïrï ï'dï mangɔlɔ'bɔ zi zëta komorïyë zi konyo.’ ”

32 Yësu ayada zi zë henye, “Ma yadatïnyö zi ye henye, Mosa ra dë vïdï matiï'dï mangɔlɔ'bɔ zi ye ta komorïyë. 'Buma ra ï'dï mangɔlɔ'bɔ tïnyö ne zi ye takomorïyë. 33 Ehe mangɔlɔ'bɔ mati Wïrïï'dï ne ëdï vïdï mati ayi akaŋo ta komorïyëzi dïdï kï'dï zi damöku.”

34 Vïdï iyannï henye, “Kyedre, ï'dï zi zemangɔlɔ'bɔ mati ɔrɔ dë nenye.” 35 Yësuaya'ba dɔ mo zi zë iya henye, “Ma ramangɔlɔ'bɔ ma ï'dï dïdï. Vïdï ma ayi zima, atanza dë na o'bo. Vïdï ma ëdï komaaba mï ma atanza dë na kɔdrɔ. 36Ma yadaku nzɔ zi ye henye, onge ma mora gbaanze dë koma aba mï ma. 37Vïdï biya mati'Bu ï'dï zi ma atayi zi ma. More ma kölömaako tëmï zë dë. 38Mayi dë ta komorïyëzi ko'dɔ wa mati momba. Mayi zi ko'dɔwa mati 'Bu omba ma zi ko'dɔ. Mo utuma, 39ehemo omba zi ko'dɔ tïnyöma kölötëmï zë mati mo ï'dï zi ma ne ölu dë. Moomba ma zi kïnjë zë zi dïdï mï ndundu 'bako'do aba. 40 'Bu ma omba vïdï biya mationgɔnnï Wisi, zi tëdï koma aba mï mo, ehezi tëdï dïdï ma ŋburu aba. Here ma kïnjëzë zi dïdï mï ndundu ko'do aba.”

41 Vïdï ayetonnï hë nnï wasa ga kö'duYësu iya henye, nï ra mangɔlɔ'bɔ mati ayiakaŋo ta komorïyë. 42 Zë ako'jonnï ha okama kölö maako iyannï henye, “Mo anzaYësu ra dë, wisi 'ba Yosepa? Da yɔlɔ ze 'bu

Yowani 6:43 63 Yowani 7:11mo dë ma mo aba? Hala mo atɔ'bɔ kiyahenye, nayi akaŋo ta komorïyë?”

43 Yësu ayada zi zë iya henye, “Ɔre tabi me'do 'be ne! 44 Vïdï maako ɔ'bɔ dëtayi zi ma, nje 'Bu mati utu ma ne o'dɔzë komba zi tayi. Mora ëzë zë ayinnï,ma kïnjë zë na dïdï mï ndundu 'ba ko'doaba. 45 Kölö tëmï Nëbïyë ayöru henye,‘Wïrï akayandi zë biya.’ Here vïdï biya maowonnï da 'Bu ehe ayandi kazi mo atayi zima. 46Nje vïdï kölömati ongɔ 'Bu nemo raayi kazi Wïrï. Vïdï maako gba ongɔ 'Bu dë.47Ma yada zi ye tïnyö vïdï biya mati ëdïnnïkoma aba mï mo, ëdïnnï dïdï ŋburu aba.48Ma mangɔlɔ'bɔ ma ï'dï dïdï! 49 Zutu 'beonyonnïmanamï da lïpï ehe yaa, zë olinnï.50 Mora kinye mangɔlɔ'bɔ 'ba komorïyëne ayi ku akaŋo, here vïdï mati mo onyoku oli dë. 51 Ma ra mangɔlɔ'bɔ dïdï matiayi akaŋo ta komorïyë. Ëzë vïdï mati onyomangɔlɔ'bɔ nenye, mo akalima ŋburu.Mangɔlɔ'bɔ mati ma kï'dï zi mo ida ra mara, mëdï kï'dï zi vïdï 'ba damöku nenye zitëdïnnï na dïdï.”

52 Zë ayetonnï hë nnï wasa oka ma kölömaako aba, ehe ako'jonnï kö'du iyannïhenye, “Hala mo atɔ'bɔ kï'dï ida rë nï zize konyo?”

53 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Mayada zi ye tïnyö, alime dë, nje ëzë ony-owe ida ehe uwëë yama 'ba Wisi 'ba Vïdï.54Mora ëzë onyowe idama ehe uwëë yamama, atëdïyë dïdï ma ŋburu aba, ehe makïnjëë na dïdï mï ndundu 'ba ko'do aba.55 Ida ma wakonyo ma tïnyö ra, ehe yamama wakuwë ma tïnyö ra. 56 Ëzë onyoweida ma ehe uwëë yama ma, e kölö ma abaehe ma kölö ëtï. 57Kaa 'Bu wïdï ra utu ma,ehemëdï dïdï aba ga kö'du 'bɔmo, vïdï biyamati onyonnï ida ma akalimannï ga kö'du'bama. 58 Mangɔlɔ'bɔ mati ayi akaŋo takomorïyë anza dë kaa wa mati zutu 'beonyonnï. Zë olinnï, mora vïdï mati onyomangɔlɔ'bɔ nenye akalima ŋburu.”

59 Yësu ëdï kö'du yëtï mï bi 'ba mötu mïKaparanamo mati mo iya kö'du nenyee.

Me'do 'ba dïdï ŋburu60Vo lö'bö kayo 'ba Yësu owonnïmo ehe

iyannï henye, “Kö'du yandi nenye ëdï ndrana kyigɔ zi vïdï maako yɔlɔ. Ëyï ra atɔ'bɔyɔlɔ mo?”

61 Yësu ayɔlɔ henye, vo lö'bö 'bënïyëëdïnnï ame'do na wayawaya. Here moako'jo iya henye, “Nenye o'de na riti?62 A'di ra ëzë onge Wisi 'ba Vïdï ëdï tï'bë

rïyë komorïyë bi mati mo ayi ta 'dɔmo?63 Lawo mo ra ï'dï dïdï. Kyigɔ 'ba vïdïköndu o'dɔ waako dë. Me'do mati mame'do zi ye ne, ëdï tëmï Lawo 'ba Wïrï maï'dï dïdï. 64Mora kya e maakowe ombannïdë zi tëdï koma aba mï ma.” Yësu iyanenye, ga kö'du tëmï biyeto aba mo ayɔlɔëyï ra atëdï koma aba mï nï. Mo ayɔlɔ kpaëyï ra akasusunï. 65Yësu iya henye, “Kö'dunenye ra ma yada zi ye ɔ'be dë tayi zi ma,nje ëzë 'Bu ra o'de komba zi tayi.”

66 Ga kö'du wa mati Yësu iya, vo lö'bökayo 'bɔmowe opi gë nnï zi mo ehe ɔrɔnnïta bi lö'bö ga ndï mo. 67 Yësu ako'jo ha volö'bö 'bënï 'butë dɔmorïyö, “E kpa ombe zikila ma?”

68 Simona Petero aya'ba dɔ mo iyahenye, “Yere, vïdï maako anza dë ani zize tɔ'bɔ tï'bë zi mo. Me'do 'bëyï ï'dï dïdïŋburu. 69Yaanya aba dëdï koma aba mï yï,ehe da yɔlɔ ku yï ra Wisi Kölö Ŋbala 'baWïrï.”

70 Yësu ayada zi vo lö'bö 'bënïyë henye,“Ma jeli ye 'butë dɔmorïyö, mora ma kölötëmï yë dakyikyi.” 71Yësu ëdï me'do kö'du'ba Yudasi wisi 'ba Simona Sikereto. Moyaa akasusu Yësu mo le kölö tëmï vo lö'bö'butë dɔmorïyö.

7Yësu öndu nï ëtï

1 Tapëtï ma nenye, Yësu ënyï tï'bë lasiaba mï Galilaya, mo omba dë tï'bë mïYudiya, ga kö'du Yude ani ombannï zi kofomo. 2 Ku kara zi kadra 'ba karama 'bambörögö, 3 ehe önduwë 'ba Yësu iyannï zimo henye, “Kö'du a'di ï'bë dë zi Yudiya?Here vo lö'bö 'bëyïyë atɔ'bɔnnï kongɔ wamati ëdï ako'dɔ. 4Vïdï maako o'dɔ waakodë na liwo, ëzë zë ombannï zi maakowe ziyɔlɔ kö'du zë. Here ï'dï damöku ma yɔlɔwa ma ëdï ako'dɔ.” 5 Gbï le önduwë 'baYësu gba ayinnï dë na vo lö'bö 'bɔmo.

6 Yësu aya'ba iya henye, “Kadra 'bamagba ayi dë, mora kadra 'be ëdï 'duwï kinye.7Vïdï 'ba damöku nenye ɔ'bɔnnï dë e kiyi.Zë iyinnï ma, ga kö'du ma yada nduwë zizë henye, zë o'dɔnnï kö'du kyënyë. 8 Ï'bëëdagba mï karama. Kadra 'bama gba ɔkɔdë, ehe mï'bë dë.” 9 Yësu iya nenye ehealima zɔ mï Galilaya.

Yësu mï karama 'ba mbörögö10 Tapëtï öndu 'ba Yësu ï'bënnï ku mï

karama, mo ï'bë liwo kazi yada zi vïdïmaako. 11 Mï kadra 'ba karama aba, vo

Yowani 7:12 64 Yowani 7:44dagbe 'baYude omannï Yësu ehe ako'jonnïkö'du henye, “Mo ëdï kila?”

12 Vïdï kayo alëpïnnï mï ha wasa kö'dumo. Maakowe iyannï henye, “Yësu koralaka ra,” agamowe iyannï henye, “Mo ëdïndɔndɔ kiga zi vïdï biya.” 13Mora vïdïyëna tere kazi vo dagba 'bëzë, ehe vïdïmaakoame'do dë ta da komo vïdï kayo kö'du mo.

14 Mati karama ku kutë zi rë nï kinde,Yësu ï'bë mï yëkëlu ayeto wayandi. 15 Vodagbe na rakaga ehe iyannï henye, “Halakora nenye ayɔlɔ kö'du takanyi here?Ayandi mo kpa dë.”

16 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Manzadë yandi wa mati ma sösu kö'du mo. Wamati mëdï ayandi ayi kazi vïdï ma utu ma.17 Ëzë tïnyö ombe zi koro Wïrï, akayɔle wamati ma yandi ayi kazi Wïrï mandere kazima. 18Ëzëmomba zi kikawakoro zima, makame'do kö'du ma. Mora momba zi korovïdï ma utu ma. Nenye ra ma yada kö'dutïnyö anza dë ndɔndɔ. 19 Mosa ra dë ï'dïkö'du kï'dï zi ye? Vïdï maako tëmï yë orodë. Here kö'du a'di ombe zi ma kofo?”

20 Vïdï kayo aya'bannï dɔ mo iyannïhenye, “Yï vo dakyikyi! A'di ra o'dɔ yï zikö'du sösu henye, vïdï maako omba zi kofoyï?”

21 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Mo'dɔkö'du koro kölö ehe o'de na rakaga.22 Mosa ï'dï kö'du zi ye zi gisi kora 'beŋbete. Mora tïnyö anza Mosa ra dë ï'dïkö'du kï'dï nenye zi ye. Zutu 'be ra. Mïko'do 'ba ralawo aba aŋbetee gisi kora 'be23 zi kö'du kï'dï 'ba Mosa koro. Ëzë wisimaako atɔ'bɔ ŋbete mï ko'do 'ba ralawo,kö'du a'di ra e na kamo ma aba ga kö'duvïdï maako ko'dɔ na laka mï ko'do 'baralawo? 24O'de vurë dë dakyïnë 'ba ra layaaba. O'de wa mati tïnyö ra aba.”

Mo Korisitɔ ra?25 Kya vïdï maakowe ta Yerusalema ëdï

kiyannï henye, “Anza dë kora nenye ra zëombannï zi kofo? 26 Here mo ëdï gba zɔkinye, me'do zi vïdï biya kowonnï. Ehevïdï maako awasa hë nnï dë mo aba. Herene kö'du sösu 'be aba vo dagbe ayɔlɔnnïku tïnyö mo ra Korisitɔ? 27 Mora naniakatɔ'bɔ tëdï hala? Vïdï maako ayɔlɔ dëbimati Korisitɔ ne atayi ta 'dɔmo,mora dayɔlɔ ze bi mati kora nenye ayi ta 'dɔmo.”

28 Mati Yësu ëdï kö'du yandi mï yëkëlu,mo agbögbö hë nï iya henye, “Tïnyö asö-suwë ayɔle ma ku, ehe ta kila mayi ta'dɔmo? Mayi dë na bi dama! Vïdïmati utu

ma ëdï tïnyö, ehe ayɔle mo dë. 29Mora mayɔlɔ vïdï mati utu ma, ga kö'du mayi kazimo.”

30 Kya vïdï maakowe ombannï zi Yësukïrï, mora du vïdï maako ï'dï kala nï dëdɔ mo, ga kö'du kadra 'bɔmo gba ɔkɔ dë.31 Mora vïdï kayo mï kutë vïdï nee ï'dïnnïkoma 'bënnï mïmo ehe iyannï henye, “ËzëKorisitɔ ne ayi, mo ako'dɔ kyïnë 'ba kö'dukorowe ndra ta da kora nenye?”

Utu vo kanye 'ba yëkëlu zi Yësu kïrï32Mati Farasiye owonnï vïdï kayo ëdïnnï

hë nnï wasa ga kö'du 'ba Yësu, zë ehekyedree 'ba vo karase utunnï vo kanye 'bayëkëlu zi mo kïrï. 33Mora Yësu ayada zi zëiya henye, “Ma tëdï ëtï tisi na konda, ehema ta'ba zi vïdï mati utu ma ne. 34 Akomema, mora du aki'je ma dë. Ɔ'be dë tï'bë bimati mëdï tï'bë 'dɔmo.” 35 Vïdï ako'jonnïha oka ma kölö maako henye, “Kila moatɔ'bɔ tï'bë zi sesi ze ta bi nï ki'ja? Mo ëdïtï'bë mï dakaŋo mënzë maakowe mati vïdï'bezee ëdïnnï alima? Mo ëdï tï'bë ani zivïdïyë 'ba Gïrïgï yandi? 36A'di ra mï me'do'bɔmo mati mo iya henye, da koma ze nïmora di'ja nï dë? Kö'du a'di da tɔ'bɔ dëtï'bë bi mati mo ëdï tï'bë?”

Lili 'ba wini ma ï'dï dïdï37 Mï ndundu mo ehe mï ko'do kyedre

'ba karama, Yësu ɔrɔ rïyë ehe agbögbö hënï iya henye, “Ëzë ëdïyë kɔdrɔ aba, ayiyezi ma ehe uwëë! 38 Ëdïyë koma aba mï ma,atëdïyë wini ma ï'dï dïdï, taho tëmï yöndu'ba mï yë, kaa wayöruwë iyannï henye.”39 Yësu ëdï ame'do kö'du 'ba Lawo Laka,mati akï'dï zi vïdï biya mati ëdïnnï komaaba mï mo. Lawo ne gba ï'dï dë zi vïdï kölömaako, kyere Yësu gba ï'dï bikanyi kyedre'bënï dë ndɔ.

Rakinye mï kutë vïdï40 Mati vïdï kayo owonnï Yësu iyannï

nenye, kya maakowe iyannï henye, “Moatëdï Nëbï ra.” 41 Agamowe iyannï henye,“Mo Korisitɔ ra.” Agamowe iyannïkpa henye, “Korisitɔ ne atɔ'bɔ tayi taGalilaya? 42 Wayöruwë iyannï henye, Ko-risitɔ atayi tëmï dakota 'ba Yere Dawidi.Here kö'du nenye gɔ mo ya'ba aba, ako'jomo mï Beteleme, mï gawo mati Dawidialima 'dɔmo?” 43 Vïdï ayetonnï me'dora oka ma kölö maako ga kö'du 'ba Yësu.44 Kya zë maakowe ombannï zi mo kïrï,mora du vïdï maako ï'dï kala nï dë dɔ mo.

Yowani 7:45 65 Yowani 8:24Vo dagbe ombannï dë zi tëdï koma aba mï

Yësu45 Mati vo kanye 'ba yëkëlu a'bannï

zi kyedree 'ba vo karase ehe Farasiye,ako'jo hë zë henye, “Kö'du a'di ike Yësudë kinye?” 46 Zë aya'bannï henye, “Vïdïmaako gba ame'do dë kaa kora nenye.”47 Farasiye iyannï zi zë henye, “Mo o'dɔlumë kpa ku re? 48 Ma kölö tëmï kye-dree 'ba vo karase mandere Farasiye ëdïkoma aba mï mo? 49 Ehe vïdï nenyee matiayɔlɔnnï kö'du kï'dï dë, zë hu wasënë 'baWïrï.” 50Nikodïmömati ï'bë zi Yësu dagba,ehe mo kölö tëmï vo dagbe 'ba Yude, iyahenye, ehe mo ra kpa kyere ayi zi Yësukongɔ. Mo iya henye, 51 “Kö'du kï'dï 'bezeila ze dë zi riti kï'dï zi vïdï gba kazi ze kowowa ma zë ombannï kiya. Dɔ'bɔ dë vurë'bëzë ko'dɔ gba kazi ze yɔlɔ a'di ra zëo'dɔnnï.”

52 Zë iyannï henye, “Nikodïmö, yï tëmïGalilaya? Ako'jo wayöru nee, ehe aki'jahenye, nëbï ako anza dë zi tayi ta Galilaya.”53Vïdï biya ï'bënnï gbɔ liŋɔ 'bënnï na kutukutu.

8Mbara ïrï ta bi ndoro ko'dɔ*

1 Mora Yësu ï'bë yaga zi Döku 'ba Olivo.2Damïndö vere aba ŋbɔ mo ï'bë zi yëkëlu.Vïdï ayinnï zi mo, mo alima akaŋo eheayeto zë yandi. 3 Vo komoyandiye 'bakö'du kï'dï ehe Farasiye ikannï loko mbaramaako ïrï ta bi ndoro ko'dɔ, ehe zë o'dɔnnïmo atɔrɔ komo nnï biya. 4Here zë iyannïhenye, “Raboni, mbara nenye ïrï ëdï ko'dokora maako aba anza o'di 'bɔmo ra dë.5Kö'du kï'dï 'baMosa ayandi henye,mbarakaa ma nenye zi ku'du brua yïtö aba. A'dira iya?” 6Zë ako'jonnï ha Yësu, kö'du ko'jonenye aba, ga kö'du zë ombannï mo susuehe zi kö'du kyënyë maako kika rɔ mo.Mora Yësu ïdë rë nï ayeto wayöru dakaŋodawisi kala nï aba.

7 Zë asesinnï zɔ nduwë hɔ mo ko'jokö'du 'ba mbara ne. Ndundu mo aba moɔrɔ rïyë iya henye, “Ëzë vïdï maako tëmïyë o'dɔ kö'du kyënyë dëmu'du dagba yïtödɔ mo.” 8 Mo ïdë rë nï kpa löhu ayetowayöru dakaŋo. 9 Vïdï nee ï'bënnï biyana kölö kölö, ayeto ma tendro mo aba.Ndundumo aba Yësumbara ne abaɔsɔnnïkutu nnï aba. 10 Yësu ɔrɔ rïyë ako'jo hɔ

mo iya henye, “Vïdï nee biya kila? Vïdïmaako anza kpe zi yï susu?”

11Mbara ne aya'ba dɔmo iya henye, “EeKyedre, vïdï maako anza dë.” Yësu ayadazi mo iya henye, “Manza dë kpa tï'bë zi yïsusu. Ï'bë yaanya aba, o'dɔ kö'du kyënyëdekpe.”

Yësu bikanyi kö'du damöku12Kpa löhuYësu ame'do zi vïdïyë. Kadra

nenye aba mo iya henye, “Ma ra bikanyikö'du damöku. Usu ga ma, ehe alasi dëmï biköndu. Akatëdï bikanyima akï'dï dïdïaba.”

13 Farasiye iyannï zimohenye, “Yï ra njevïdï ma ëdï ame'do kö'du yï, ehe anza dëtïnyö na laka zi yï ra tëdï akpa na vo kiya'bëyï.”

14 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Hereëzë ma me'do le kö'du ma, wa ma miyaëdï tïnyö. Ma yɔlɔ ku mayi ta kila ehemëdï tï'bë kila. Mora ayɔle dë ma ta kilamandere mëdï tï'bë kila. 15O'de vurë tëmïgërï kölö mati vïdï biya o'dɔnnï, moramo'dɔ vurë 'ba vïdï maako dë. 16 Ëzëmo'dɔ vurë, ma ko'dɔ na laka, ga kö'duma ko'dɔ dë kutu ma aba. 'Bu mati utuma ne ëdï kinye ma aba. 17 Kö'du kï'dï'be omba vo kiya rïyö zi yada kö'du ne ëdïtïnyö. 18Ma kölö tëmï vo kiya 'bame, ehe'Bu mati utu ma ëdï agamo maako.”

19 Zë ako'jonnï hɔ mo iyannï henye,“'Bu yï ëdï kila?” Yësu aya'ba dɔ mo iyahenye, “Ayɔle ma dë mandere 'Bu ma. Ëzëayɔle ma, akayɔle 'Bu ma.”

20 Yësu iya nenye mati mo ëdï gbakö'du yandi mï bi ma söndu 'ba wakï'dï 'bayëkëlu asesi 'dɔmo. Mora vïdï maako ïrïmo dë ga kö'du kadra 'bɔmo gba ayi dë.

Ɔ'be dë tï'bë bi mati mëdï tï'bë21 Yësu ayada kpa zi vo dagbe 'ba yënï

henye, “Mëdï tï'bë 'de akome ma, moraɔ'be dë tï'bë bi mati mëdï atï'bë, akoliyekö'du kyënyë 'be kazi wakila.”

22 Vïdï ako'jonnï kö'du iyannï henye,“Mo omba zi rë nï kofo? Ëdï nani wa mamo iya henye, dɔ'bɔ dë tï'bë bi mati moëdï tï'bë?”

23 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Ëdïyëta lebi, mora ma ta rïyë. E 'ba damökunenye, mora manza dë 'ba damöku nenye.24 Kö'du nenye ra miya akoliye kö'dukyënyë 'be aba. Ëzë anze dë koma aba

* 8: Komo nenye anza dë mï dagba wayöru 'ba Bayibolo.

Yowani 8:25 66 Yowani 8:59mï ma, kö'du ëyï mëdï, akoliye mï kö'dukyënyë 'be ila dë.”

25 Zë ako'jonnï ha Yësu iyannï henye,“Yï 'bëyï ëyï?” Yësu aya'ba dɔ mo iyahenye, “Ma ra te mati ma yada zi ye biyetoaba. 26Ani kö'du ëdï kyɔ ma tɔ'bɔ kiya ziyada henye o'de kö'du kyënyë, mora vïdïmati utu ma ëdï tïnyö, ehe ma yada zi vïdï'ba damöku nenye nje wa mati mowo kazimo.”

27 Vïdï maako ayɔlɔ dë Yësu ëdï ame'dozi zë kö'du 'Bu nï. 28 Yësu ï'bë nduwë kiyamo aba henye, “Ëzë umbëë Wisi 'ba Vïdïku rïyë, akayɔle ëyï ra ma. Akayɔle kpahenye manza dë wa maako ko'dɔ na bi dama. Miya nje wa mati 'Bu ma ayandi zima. 29Mo mati utu ma ëdï ma aba. 'Duwïmo'dɔ wa mati o'dɔ mo na rakyenyi ehemo ila ma dë.”

30 Tapëtï Yësu iya nenye, vïdï kayoomannï mï mo.

Kö'du tïnyö akinga yï na dangölö31 Yësu ayada zi vïdï mati ëdïnnï koma

aba mï nï henye, “Ëzë asesiye nduwë korowa mati miya, e tïnyö vo lö'bö 'bama ra.32 Akayɔle kö'du tïnyö, ehe kö'du tïnyöakinge na dangölö.”

33 Zë aya'bannï dɔ mo iyannï henye, “Zegisi 'ba Abarayama! Danza dë gba na vokalima 'ba vïdï maako. Hala atɔ'bɔ kiyaakinga ze na dangölö?”

34 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Mayada tïnyö zi ye, vïdïmao'dɔ kö'du kyënyëëdï vo kalima 'ba kö'du kyënyë. 35 Vokalime, alimannï dë ŋburu mï dakota, ëzëwisi alese le 'duwï mï dakota. 36 Ëzë Wisiï'dï zi ye dangölö, tïnyö aba e na dan-gölö. 37 Ma yɔlɔ ku, e tëmï dakota 'baAbarayama, mora ombe zi ma kofo, gakö'du, kö'du kise 'bama anza dë tïnyö mïdi'di ye. 38Mëdï ame'do kö'du wa mati 'Buma ayada zi ma, te kaa mati ëdïyë ako'dɔwa mati 'bu wë ayandi zi ye.”

39 Vïdï iyannï zi Yësu henye,“Abarayama ra 'bu ze!” Yësu aya'ba dɔmo iya henye, “Ëzë e gisi 'ba Abarayama,o'de wa mati Abarayama o'dɔ. 40 Tapëtïmo ombe zi ma kofo ta bi kö'du tïnyö yadazi ye mati Wïrï ï'dï zi ma. Abarayama o'dɔwaako dë kaa ma nani. 41 Mora ëdï ko'dete wa mati 'bu wë o'dɔ.” Zë iyannï henye,“Asusu ze dë zi kiya dëdï kpa 'bu maakoaba. Dëdï nje 'bu aba kölö, mo ra Wïrï.”

42 Yësu iya zi zë henye, “Ëzë Wïrï ra'Bu wë, ɔwe ma, ga kö'du mayi kazi Wïrï

yaanya aba mëdï kinye. Mo ra utu ma.Mayi dë na bi da ma. 43 Kö'du a'di raayɔle kö'du mati mëdï ame'do kö'du modë? Ɔ'be dë tɔrɔ zi kowo kö'du mati mëdïakiya? 44 'Bu wë ra Satani, ehe o'de te wamati mo omba. Mo 'duwï vo wakofo ehevo ndɔndɔ. Kö'du tïnyö ako anza dë kö'dumo. Mo ame'do kö'du nï, ehe kö'du biyamati mo iya ndɔndɔ ra. Anza dë nje mora na vo ndɔndɔ, mora mo kpa 'bu 'ba vondɔnde biya. 45 Ga kö'du ma yada zi yekö'du tïnyö, e ombe dë zi tëdï koma abamïma. 46Vïdï maako tëmï yë atɔ'bɔ ma susuga kö'du kyënyë ko'dɔ? Ëzëma yada kö'dutïnyö, kö'du a'di ra ome dë mï ma? 47Vïdïmati 'ba Wïrï akoze mbili nï da kö'du kise'bɔmo, mora ombe dë zi kowo, ga kö'duanze dë 'ba Wïrï.”

Yësu ehe Abarayama48 Yude aya'bannï zi Yësu henye, “Dëdï

ze tïnyö aba zi kiya henye, yï vïdï 'baSamariya ra, ehe ëdï dakyikyi aba mï yï?”

49 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Manzadë dakyikyi aba mï ma. Moro 'Bu ma, eheombe dë zi koro ma. 50 Momba wakorodë ga kö'du ma, mora vïdï maako ëdï aniomba zi ma tëdï na wakoro, ehe mo rakpa 'ba vurë ko'dɔ. 51Ma yada tïnyö zi yehenye, ëzë orowe me'do 'bama du akoliyedë.”

52 Vïdï iyannï henye, “Yaanya aba tïnyöda yɔlɔ ku ëdï dakyikyi aba. Abarayamaoli ehe nëbïyë kpa. Hala ɔ'bɔ kiya henye,vïdï mati oro me'do 'bëyï oli dë? 53 Yïkyedre ta da 'bu ze Abarayama? Mo oli ehenëbïyë kpa. Ëyï ra asösu 'bëyï yï?”

54 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Ëzëmoro ra ma, o'dɔ waako dë. 'Bu ma ravïdï ma oro ma. Iye henye mo Wïrï 'bera. 55 Gbï le tïnyö ayɔle mo dë, mora mayɔlɔ mo. Ëzë miya ma yɔlɔ mo dë, matëdï na vondɔndɔ kpa kaa e biya. Moramayɔlɔ mo, ehemo'dɔ wamatimo iya. 56 'Buwë Abarayama ëdï rakyenyi aba zi kongɔkadra tayi 'bama, mo ongɔ ma ehe ëdï narakyenyi.”

57 Zë iyannï henye, “Anza kpa dëkɔɔ 'butëmuyï aba. Hala ɔ'bɔ kongɔAbarayama?”

58 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Mayada tïnyö zi ye, gba Abarayama anza dë,mëdï.” 59 Vïdï obannï yïtö rïyë zi Yësukofo, mora mo oho rë nï ehe ila yëkëlu.

Yowani 9:1 67 Yowani 9:349

Yësu akɔ'jɔ kora maako o'jo nakomoköndu

1 Mati Yësu alasi na konda, mo ongɔkora maako na komoköndu kyere matio'jo. 2 Vo lö'böwë 'ba Yësu ako'jonnïhenye, “Raboni, kö'du a'di ra kora nenyeo'jo na komoköndu? Ëdï ga kö'du mo,mandere vo ko'jo mowe o'dɔnnï kö'dukyënyë?”

3 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “E e,anza here dë. Mora ga kö'du komoköndu'bɔmo, akonge Wïrï ako'dɔ kö'du koro zimo. 4 Ëzë ëdï kadra, do'de wa mati vïdïma utu ma omba ma zi ko'dɔ. Ëzë yɔndɔɔkɔ ku, vïdï maako ɔ'bɔ dë zi lɔɔ ko'dɔ.5 Mati mëdï mï damöku, ma bikanyi ra zidamöku.”

6 Tapëtï Yësu iya nenye, mo o'bi orodakaŋo. Mo o'dɔ kɔrɔ ehe ora komo korane. 7Here mo iya henye, “Ï'bë akaka kɔrɔne mï Kara Siliyɔma.” Kora ne ï'bë eheakaka mï Siliyɔma. Kö'du ya'ba aba, “Vïdïma utu, akutu.” Mati mo akaka kɔrɔ ne kuyaga mo ɔ'bɔ bi kongɔ.

8 Vo haliŋɔ oka 'bɔmowe, ehe vïdï mationgɔnnïmo ta bi lenze kyere ne, ako'jonnïkö'du henye, “Nenye anza dë koramati ëdïalima akaŋo ehe 'duwï alenze?”

9 Kya zë maakowe iyannï henye, mo ragbï te kora vo lenze ne, agamowe iyannïhenye, mo andele nje kaa mo. Mora moayada zi zë, “Ma kora nani ra.” 10 Zëako'jonnï hɔ mo henye, “Hala ɔ'bɔ bikongɔ?” 11 Mo aya'ba dɔ mo iya henye,“Vïdï maako ru mo Yësu o'dɔ kɔrɔ eheora komo ma. Mo ayada zi ma tï'bë kakamï Kara Siliyɔma. Mati mo'dɔ, mɔ'bɔ bikongɔ.” 12 Zë ako'jonnï kö'du henye, “Moëdï kila yaanya aba?” Mo aya'ba dɔ mo iyahenye, “Ma yɔlɔ dë.”

Farasiye ayɔnzɔnnï zi ki'ja a'di ra o'dɔrë nï

13-14 Ko'do mati Yësu o'dɔ kɔrɔ neehe akɔ'jɔ kora ne, mï ko'do 'ba ralawo.Here vïdï obannï kora ne zi Farasiye. 15 Zëako'jonnï hɔ mo hala mo ɔ'bɔ zi bi kongɔ,ehemo aya'ba henye, “Yësu o'dɔ kɔrɔ eheora komo ma. Tapëtï ma kaka, mɔ'bɔ bikongɔ.”

16 Kya 'ba Farasi maakowe iyannï henye,“Kora nenye Yësu ayi dë kazi Wïrï. Ëzë moo'dɔ here, mo ɔ'bɔ dë kowe kö'du kï'dï 'bako'do madɔmorïyö.” Agamowe ako'jonnïhenye, “Hala vïdï 'ba kö'du kyënyë atɔ'bɔ

ko'dɔ kyïnë 'ba kö'du korowe?” HereFarasiye ɔ'bɔnnï dë kö'du kida tëmï kutënnï, 17 zë ako'jonnï ha kora ne iyannïhenye, “A'di ra iya, kö'du vïdï mati akɔ'jɔkomo yï ne?” Kora ne ayada zi zë iyahenye, “Mo nëbï ra.”

18 Mora vo dagbe 'ba Farasiye omannïdë henye, kyere kora ne ëdï na vokomoköndu. Zë utunnï lïtu zi vo ko'jomowe, 19 ehe ako'jonnï hë zë henye,“Nenye wisi mati iye henye, o'jo nakomoköndu? Hala mo ɔ'bɔ bi kongɔyaanya aba?”

20 Vo ko'jo 'ba kora ne aya'bannï dɔ mohenye, “Da yɔlɔ ku tïnyö mo wisi 'bezera, ehe da yɔlɔ ku o'jo mo na komoköndu.21 Mora da yɔlɔ dë hala mo i'ja komo nïmandere ëyï ra ï'dï komo zi mo. Ako'jowehɔ mo! Mo övu ku kyedre zi me'do gakö'du nï.” 22-23 Vo ko'jo 'ba kora nenyeiyannï here, ga kö'du zë erennï Yude. Vodagbe 'baYude idannï kö'du kunzɔ henye,vïdï maako manza dë wa maako aba ziko'dɔ zi vïdï maako mati mo iya Yësu raKorisitɔ ne.

24 Vo dagbe ako'jonnï kora ne hulëhuiyannï henye, “Ï'dï wayeto zi Wïrï! Da yɔlɔku Yësu vo kö'du kyënyë ko'dɔ.”

25 Kora ne aya'ba henye, “Ma yɔlɔ dë,ëzë mo vo kö'du kyënyë mandere anzadë. Biya ma yɔlɔ henye, ma kyere vokomoköndu, mora yaanya aba mɔ'bɔ bikongɔ.”

26 Zë ako'jonnï hɔ mo henye, “A'di ramo o'dɔ zi yï? Hala mo akɔ'jɔ komo yï?”

27 Kora ne aya'ba dɔ mo iya henye, “Mayada ku zi ye da kölö, ehe ombe dë zi kowo.Kö'du a'di ra ombe zi ma yada zi ye löhu?Ombe kpa zi tayi na vo lö'bö 'bɔmowe?”

28 Vo dagbe alidinnï kora ne, ehe iyannïhenye, “Yï vo lö'bö 'bɔmo! Ze vo lö'bö'ba Mosa. 29 Tïnyö da yɔlɔ Wïrï ame'do ziMosa,mora du da yɔlɔ dëYësu ayi ta kila.”

30 Kora ne aya'ba da me'do iya henye,“Kö'du koro a'di ra here! Mo akɔ'jɔ komoma, ehe gba ayɔle dë mo ayi ta kila. 31 Dayɔlɔ ku henye, Wïrï owo nje me'do 'bavïdï mati ɔwɔnnï ehe oronnï mo. Wïrïowo me'do 'ba vo kö'du kyënyë ko'de dë.32 Ehe nenye ëdï dagba kadra mï vurë,vïdï maako ï'dï komo zi vïdï maako o'jo nakomoköndu. 33 Yësu ɔ'bɔ dë zi wa maakoko'dɔ, nje ëzë mo ayi kazi Wïrï.”

34 Vo dagbe ayadannï zi kora ne henye,“Yï na vo kö'du kyënyë ko'dɔ kyere mïkadra mati o'jo yï. Asösu 'bëyï atɔ'bɔ

Yowani 9:35 68 Yowani 10:32yandi ze wa maako aba?” Here zë iyannïhenye, “Ɔ'bɔ dekpe tayi hulëhu mï bi 'bamötu 'beze kölö maako!”

Komoköndu zi Lawo Laka35 Mati Yësu owo kö'du mati o'dɔ rë nï

ne, mo ï'bë i'ja kora ne. Yësu ako'jo hɔmo iya henye, “Ëdï koma aba mï Wisi 'baVïdï?”

36 Mo aya'ba dɔ mo iya henye, “Kyedre,ëzë ayada zi ma mo ëyï ra, ma kï'dï koma'bama mï mo.” 37 Yësu aya'ba henye,“Ongɔ mo ku nzɔ, ehe yaanya aba mo ëdïme'do yï aba.” 38Kora ne iya henye, “Yere,mï'dï koma 'bama mï yï.” Here mo amötuYësu gbɔ. 39 Yësu ayada zi mo, “Mayi mïdamöku nenye, zi vurë 'ba vïdïyë ko'dɔ.Ma kinye zi kï'dï komo zi vo komokönduwëehe zi ko'dɔ vïdï vo komoköndu biya matiatɔ'bɔ bi kongɔ.”

40 Mati Farasiye owonnï Yësu iya nenye,zë ako'jonnï henye, “Ze vo komoköndu?”

41 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Ëzëëdïyë na vo komoköndu, atanze dë mïkö'du kyënyë. Mora yaanya ëzë aba iye zibi kongɔ, akasesiye kö'du kyënyë nduwë.”

10Komo 'ba vo tïmëlë yako

1 Yësu iya henye, “Ma yada tïnyö zi ye,nje vo logo ehe vo wakolɔ ëkyï ta da resi.Zë ödunnï dë kpuru ta haresi zi jɔlɔ 'batïmëlë. 2Vïdïmati ödu kpuru ta haresi, mora vo yako 'ba tïmëlë. 3Mora vo ga haresikongɔ ayëhu haresi zi vo yako tïmëlë, ehetïmëlë ayɔlɔnnï gu vo yako 'bënnï. Moako'jo tïmëlë 'bënï ru zë aba, ehe alagadagba zi zë yaga. 4 Mati mo ayasi tïmëlë'bënï nee ku biya yaga, mo ï'bë dagba dakomo zë, ehe zë usunnï gɔ mo, ga kö'du zëayɔlɔnnï gu mo. 5 Tïmëlë usu ga vo lezemaakowe dë. Zë ayɔlɔnnï gu vo leze dë,ehe zë ahonnï 'de.” 6 Yësu ayada komonenye zi vïdïyë, mora zë ayɔlɔnnï dë a'dira mo ëdï ame'do kö'du mo.

Yësu vo tïmëlë yako laka ra7 Here Yësu iya löhu, “Ma yada tïnyö

zi ye henye, ma haresi zi tïmëlë. 8 Vïdïmati ayi dagba ta komo ma, vo logo ramandere vo wakolɔ, ehe tïmëlë owo damakölö tëmï zë ne dë. 9 Ma haresi ra. Zëbiyamati ayinnï kpuru ta dama, akayɔmɔ.Zë atayinnï, atï'bënnï, ehe aki'jannï loma.10 Vo logo ayi nje zi kolɔ, kofo, ehe yaŋa.Mayi zi vïdï biya tëdïnnï dïdï aba, ehe zitëdïnnï mo aba ndɔ.

11 “Ma vo tïmëlë yako laka ra. Vo tïmëlëyako laka ï'dï dïdï nï kö'du tïmëlë 'bënï.12 Vo lɔɔ ko'dɔ anzannï dë kaa vo tïmëlëyako mati tïmëlë na 'bɔmo. Ëzë ongɔnnïwölïwölï atayi, zë aho wënnï ilannï tïmëlë.Here wölïwölï ïrï ehe apere tïmëlë nee.13Vo lɔɔ ko'dɔ aho wënnï 'de ga kö'du zëasösunnï kö'du 'ba tïmëlë nee dë.

14 “Ma vo tïmëlë yako laka ra. Ma yɔlɔtïmëlë ame, ehe zë ayɔlɔnnï ma, 15 kpakaa 'Bu ayɔlɔ ma, ma yɔlɔ 'Bu, ehe mï'dïdïdï ma kö'du tïmëlë ama. 16Mëdï tïmëlëmaako ëtï anzannï dë tëmï jɔlɔ 'ba tïmëlënenye. Ma kika zë kpa ga bi kölö, ehe zëakowonnï gu ma. Here atëdïnnï gɔli kölö'ba tïmëlë ehe vo yako kölö.

17 “'Bu ɔwɔ ma ga kö'du mï'dï dïdï ma,here ma kïrï hulëhu löhu. 18 Vïdï maakooba dïdï ma dë kazi ma. Ma ra mï'dï mïkö'du komba 'bama. Mëdï kyigɔ aba zikï'dï, ehe kyigɔ aba zi kïrï hulëhu löhu, kaamati 'Bu ma ï'dï kö'du mo zi ma zi ko'dɔ.”

19 Mati zë owonnï me'do 'ba Yësu ne,Yude inye mï nnï. 20 Maakowe kyɔ tëmïzë iyannï henye, “Mo ëdï dakyikyi aba mïnï. Mo vo lökyï ra. Kö'du a'di zi mbili kozezi mo?” 21 Mora agamowe iyannï henye,“Hala vïdï mati dakyikyi aba mï nï atɔ'bɔkiya kö'du nenyee? Vïdï maako anza dëkaa nenye zi tɔ'bɔ vo komokönduwë kï'dïzi bi kongɔ?”

Vïdï ombannï Yësu dë22Mï tona nani, Yësu ëdï mï Yerusalema

kö'du karama 'ba yëkëlu. 23 Kadra maakoaba, mo ëdï alasi mï kapa 'ba yëkëlu sënjë'ba Solomono 24 ehe Yude atɔtɔ rë nnïtoko rɔ mo. Zë iyannï henye, “Hala nakonda omba tï'bë ze sesi kö'du sösu aba?Ëzë yï Korisitɔ ra, ayada zi ze huwë.”

25 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Mayada zi ye, ehe ombe dë zi koma kö'du'bama. Wa mati mo'dɔ kalakonda 'ba 'Buma aba, ayada ëyï ra ma. 26 Mora kyereanze dë tïmëlë ama, ome kö'du 'bama dë.27Tïmëlë ama owonnï gu ma, ehe ma yɔlɔzë. Zë usunnï gama. 28Mï'dï dïdïmaŋburuzi zë, here kazi zë ölunnï. Vïdï maakoakoba zë dë yaga ta kala ma. 29 'Bu ma ï'dïzë zi ma, ehe mo kyedre ta da agamowebiya. Vïdï maako ɔ'bɔ dë zë koba ta kalamo 30Ma kölö 'Bu aba.”

31 Kpa löhu vo dagbe 'ba Yude obannïyïtö kö'du zi Yësu kofo. 32 Mora mo iyahenye, “Ma yadawa laka kyɔ zi yemati 'Bu

Yowani 10:33 69 Yowani 11:31ma utu ma zi ko'dɔ. Ma vala ra ombe maku'du gɔ mo yïtö aba?”

33 Zë aya'bannï dɔ mo iyannï henye,“Danza dë yï ku'du yïtö aba ga kö'du walaka mati o'dɔ. Dëdï yï ku'du yïtö aba gakö'du alidi Wïrï. Yï öŋbö vïdï ra, ehe kinyeëdï akiya zi tëdï na Wïrï.”

34 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Mïwayöru 'be, Wïrï iya dë henye, ‘E wïrïmbiya ra?’ 35 Ɔ'be dë he wasa wayöru aba,mati mï moWïrï ame'do zi vïdï naniye eheako'jo zë wïrï. 36 Here kö'du a'di asusuwëma lidi Wïrï ga kö'du miya henye ma Wisi'ba Wïrï? Tapëtï mo biya, ëdï 'Bu ra akɔ'jɔma kö'du lɔɔ nenye. Mo ra kpa vïdï matiutumamï damöku. 37Ëzëmanza dë ako'dɔwa mati 'Bu ma omba ma zi ko'dɔ, neeneome dë mï ma. 38 Mora ëzë mo'dɔ wamati 'Bu ma o'dɔ, akome ga kö'du nani,gbï le ëzë anze dë koma aba mï ma. Neeneakayɔle tïnyö henye, 'Bu ëdï kölö ma aba,ehe ma kölö 'Bu aba.”

39 Löhu zë ombannï zi Yësu kïrï. Yësuanza dë hu kyigɔ 'bëzë. Ï'bë yaga ta kalazë. 40 Mo umu kyëtï Ranga Yeredene bimati Yowani ëdï kyere bapatisi kï'dï. MatiYësu ëdï ani, 41 vïdï kayo ayinnï zi mo. Zëëdïnnï akiya henye, “Yowani o'dɔ kyïnë'ba kö'du koro maakowe dë, mora kö'dubiyamati mo iya kö'du 'ba Yësu ëdï tïnyö.”42Vïdï kayo naniye ï'dï koma 'bënnï kpamïYësu.

11Koli 'ba Lazara

1 Kora maako ru mo Lazara alëpï nakɔɔ mï gawo 'ba Beteniya. Mo ëdï ëmïaba rïyö, Mariya ehe Marita. 2 Nenyekpa te Mariya mati yaa ope yënïngutruda Yere ehe akyitɔ burutu mo yëvu 'bënïaba. 3 Ëmïyë utunnï kö'du kise zi Yësu eheayadannï zi mo aboka laka 'bɔmo Lazaraëdï na rakɔɔ.

4 Mati Yësu owo kö'du nenye iya henye,“Kɔɔ 'bɔmo ne ndundu mo anza dë koli,mora ëdï zi kika wayeto zi Wïrï ehe Wisiɔmo.”

5 Yësu ɔwɔ Marita, ëmï mo ehe Lazara.6 Here mati mo owo mo ëdï na kɔɔ alimabi mati mo ëdï 'dɔmo ko'do rïyö aba löhu.7 Neene mo iya zi vo lö'bö 'bënïyë henye,“Yaanya aba dï'bëë hulëhu Yudiya.”

8 Zë iyannï henye, “Raboni, vïdï naniyeombannï zi ku'du yï yïtö aba brua! Kö'dua'di omba zi tï'bë hulëhu?”

9 Yësu aya'ba henye, “Kadra anza dë'butë dɔmorïyö mï ko'do kölö? Ëzë alasimï kadra, bikanyi 'bëyï atëdï kazi kadraehe otra ndï yï dë. 10Mora ëzë alasi yɔndɔaba, akotra ndï yë ga kö'du anza dë bikanyimaako aba.” 11 Neene mo ayada zi zëhenye, “Aboka ze Lazara ëdï ako'do, ehemëdï tï'bë ani zi mo liro.”

12 Zë aya'bannï henye, “Yere ëzë mo ëdïako'do, mo atënyï na laka.”

13 Yësu ëdï ame'do tïnyö kö'du koli 'baLazara, mora vo lö'böwë asösu 'bënnï moëdï nje ame'do kö'du 'ba ko'do. 14 HereYësu ayada zi zë huwë, “Lazara oli ku.15Ma rakyenyi aba manza dë ani, ga kö'duyaanya aba atëdïyë dɔnɔ aba zi kï'dï koma'be mï ma. Dï'bëë zi mo.”

16 Toma mati ru rëzë 'bɔmo ëdï “Loŋa”iya zi vo lö'bö agamowe henye, “Ayiyedï'bëë, here da tɔ'bɔ koli mo aba.”

Yësu ïnjë Lazara na dïdï17 Mati Yësu ɔkɔ Beteniya, mo i'ja

Lazara ëdï ku nzɔ mï dawogo ko'do sowɔaba. 18 Beteniya ëdï tisiwa aba ta da wiṛiwota ta Yerusalema, 19 ehe Yuda kayoayinnï ta gawo kyedre zi da Marita eheMariya lëlu ga kö'du öndu zë oli ku.

20 Mati Marita owo henye Yësu ɔkɔ ku,mo ï'bë yaga zi dɔ mo kutrë, mora Mariyaalima 'bënï loko. 21 Marita iya zi Yësuhenye, “Yere, ëzë yï ëdï kinye, öndu maoli dë. 22 Gbï le yaanya aba ne ma yɔlɔ kuhenye Wïrï ako'dɔ wa mati ako'jo.”

23 Yësu ayada zi mo iya henye, “Önduyï akadïdï löhu.” 24 Marita aya'ba dɔ moiya henye, “Ma yɔlɔ ku mo atënyï na dïdïmï ndundu ko'do aba, ëzë biya yöku ënyïku.” 25 Yësu iya zi Marita henye, “Ma ravïdï mati ëdï yöku kïnjë zi dïdï. Vïdï biyamati omannï mï ma akadïdïnnï, ëzë olinnïle. 26 Ehe vïdï biya mati alimannï ga kö'du'ba koma mï ma tïnyö akolinnï dë. Omanenye ku?”

27 Mo alëzë iya henye, “Ɔɔ Yere, momayï Korisitɔ ra, Wisi 'baWïrï. Yï ra vïdï matida sösu kö'du mo atayi mï damöku ne.”

Yësu udu28 Tapëtï Marita iya nenye, mo ï'bë liwo

iya zi ëmï nï Mariya, “Raboni ëdï kinye,ehe mo omba zi yï kongɔ.” 29 Kandi matiMariya owo nenye, mo ënyï rïyë ï'bë yagazi Yësu. 30 Mo gba yaga ta ra gawo bimati Marita ï'bë dɔ mo kutrë. 31Vïdï kayoayinnï zi da Mariya lëlu, ehe mati kandi zëongɔnnï mo ila loko, asösunnï mo ëdï tï'bë

Yowani 11:32 70 Yowani 12:8dawogo zi kudu. Here zë alö'bönnï gbɔ gandï mo.

32 Mariya ï'bë bi mati Yësu 'dɔmo.Kandi mati mo ongɔ mo, alɔmvɔ burutumo iya henye, “Yere, ëdï kyere kinye, önduma oli dë.”

33 Mati Yësu ongɔ Mariya ehe vïdï matimo aba ëdïnnï akudu, mo kö'du sösu aba34 Ako'jo henye, “Kila ï'dï yë ida rɔ mo?”Zë aya'bannï henye, “Yere, ayi ongɔ te.”

35Yësu ayeto kudu. 36Vïdï iyannï henye,“Ongɔ te hala mo ɔwɔ Lazara.” 37 Kya zëmaakowe iyannï henye, “Mo ayëhu komo'ba vo komoköndu. Kö'du a'di mo atɔ'bɔdë sesi Lazara kazi koli?”

Yësu ïnjë Lazara tëmï koli38 Yësu zɔ kö'du sösu kyedre aba. Here

mo ï'bë dawogo mati na wöru yïtö aluluŋbïrï hɔ mo. 39 Neene mo ayada zi vïdïyëyïtö ne lulu 'de yaga ta hɔ mo. MoraMarita iya henye, “Yere, ayɔlɔ henye,Lazara oli gɔ mo o'do ku sowɔ, ehe këzïmo atëdï ku na kyënyë.”

40 Yësu aya'ba dɔ mo henye, “Gba mayada dë zi yï henye, ëzë ëdï koma aba,akongɔ bikanyi kyedre 'baWïrï?” 41Tapëtïalulu yïtö ne ku dakapa, Yësu ongɔ birïyë zi komorïyë ehe amötu henye, “'Bu,mo'dɔ öwö'dï zi yï ga kö'du aya'ba damötu 'bama. 42 Ma yɔlɔ ku 'duwï ëdïda mötu 'bama ya'ba. Mora miya nenye,here zi vïdï kinye nee koma yï ra utu ma.”43 Mati Yësu inde mötu ku, mo ako'jo wagu kyembe aba henye, “Lazara, ayi yaga!”44 Kora mati oli ne ayi gbɔ yaga. Kalamowe ehe ndï mowe olo mï bɔngɔ 'bawakusu, ehe bɔngɔ ayöfu komo mo. Yësuayada zi vïdïyë henye, “Inge mo, ile momï'bë.”

Yeṛe 'ba zi kofo Yësu(Mt 26:1-5; Mk 14:1-2; Lk 22:1-2)

45 Vïdï kayo mati ayinnï zi Mariya,ongɔnnï wa mati Yësu o'dɔ, zë ï'dïnnïkoma 'bënnï mï mo. 46 Maakowe ï'bënnïzi Farasiye ehe ayadannï wa mati Yësuo'dɔ. 47 Here kyedree 'ba vo karase eheFarasiye atɔtɔ rë nnï bi kölö iyannï henye,“A'di ra da ko'de? Kora nenye ëdï kyïnë'ba kö'du koro ko'dɔ kyɔ. 48 Ëzë dadɔre mo dë yaanya aba, vïdï biya akï'dïnnïkoma 'bënnï mï mo. Neene vïdï 'ba Romaatayinnï ehe akayaŋannï yëkëlu dakaŋo'beze aba.”

49 Ma kölö maako tëmï zë ru mo Kayafa,mo ra kyedre 'ba vo karase mï kɔɔ nani.

Mo ame'do rïyë iya henye, “E vïdï nee,anze dë kö'du yɔlɔ aba. 50Ayɔle dë henye,ëdï na laka zi vïdï kölö koli kö'du vïdïyë,kazi dakaŋo ra yaŋa biya?” 51 Kayafa iyanenye dë na bi dë nï. Kaa kyedre 'ba vokarase mï kɔɔ nani, mo ëdï kumë henye,Yësu ra akoli kö'du 'ba dakaŋo. 52Yësu olidë nje kö'du dakaŋo 'ba Yude. Mo akoli zikika vïdï biya 'baWïrï mati apere rë nnï nezi drɔko bi kölö.

53 Here mï ko'do nani dagba ani, vïdïayetonnï mala ko'dɔ zi Yësu kï'dï zi koli.54Ga kö'du mala rɔ mo nenye, Yësu adɔrɔlasi toko mï vïdï kayo na dangölö. Mo ï'bëmï gawo 'ba Efaremo, mati kara dakapalïpï, ehe mo alima ani vo lö'bö 'bënïyë ëtï.

55 Ëdï ku kara zi karama kadra 'ba laga'ba koli. Vïdï kayo 'ba Yude mati alimannïyaga tëmï dakaŋo, ayinnï mï Yerusalemazi rë nnï kɔ'jɔ ŋbala ga kö'du 'ba karama.56 Zë omannï bi toko kö'du Yësu. Neenemati zë ëdïnnï mï yëkëlu, zë ako'jonnïoka ma kölö maako henye, “Asösu 'bëyïmo atayi dë kinye mï karama 'ba laga 'bakoli?” 57Kyedre 'ba vo karase ehe Farasiyeayadannï zi vïdïyë zi zë yɔlɔ, ëzë vïdïmaako tëmï zë ongɔ Yësu ku. Nenye ëdïhala zë asösunnï zi mo kïrï.

12Alömu Yësu mï Beteniya(Mt 26:6-13; Mk 14:3-9)

1Ko'domodaka ta komo karama 'ba laga'ba koli Yësu ï'bë hulëhu zi Beteniya, bimati Lazara alima 'dɔmo, mati mo ïnjë motëmï koli. 2 Zë o'dɔnnï wakonyo zi moani. Marita ra akɔ'jɔ. Lazara kölö tëmïvïdï mati ëdïnnï alima ani da tarabiza Yësuaba. 3 Mariya oba maṛanji yënïngutruogo kɔhi kyedre aba ehe ope burutu Yësu.Mo akyitɔ zë zi teli yëvu 'bënï aba, ehetato ndili 'ba yënïngutru ne, oso mï lokone. 4 Vo lö'bö maako ru mo Yudasi Sik-ereto ëdï ani, mati mo ra omba tï'bë ziYësu susu. Mo ako'jo henye, 5 “Kö'dua'di yënïngutru nenye ogo dë yaga kɔhiŋbiriṛi lamiwota aba ehe kɔhi mo kï'dï zivo leriye?” 6 Yudasi tïnyö asösu kö'du voleriye dë. Mo ako'jo kö'du ne ga kö'du moïnjë aŋboro 'ba kɔhi ehe mï kadra maakoaba akalogo zi nï.

7 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Ile mokutu nï aba. Mo ma sesi wa mati mo ëdïmo aba kö'du kadra 'ba ma kusu. 8Atëdïyë'duwï vo leriye ëtï, mora atanze dë 'duwïma aba.”

Yowani 12:9 71 Yowani 12:42Yeṛe zi Lazara kofo

9Vïdï kayo ayinnïmati zë owonnï henyeYësu ëdï ani. Zë ombannï kpa zi Lazarakongɔ ga kö'du Yësu ïnjë mo tëmï koli.10Here kyedree 'ba vo karase o'dɔnnï yeṛekpa zi Lazara kofo. 11Mo ra ï'dï vïdï kayo zidë nnï kotɔ kazi zë ehe kï'dï koma 'bënnïmï Yësu.

Yësu ödu mï Yerusalema(Mt 21:1-11; Mk 11:1-11; Lk 19:28-40)

12 Ko'do ma vere aba vïdï kayo ëdïnnïmï Yerusalema kö'du 'ba karama. Matizë owonnï henye Yësu ëdï tayi kö'du 'bakarama, 13 zë obannï mbili 'ba mbïrö eheï'bënnï yaga zi mo mëtë. Zë agbögbö hënnï henye, “Wayeto zi Wïrï! Wïrï mï'dïya'da zi vïdï mati ayi mï ru 'ba Yere! Wïrïmï'dï ya'da zi Yere 'ba Yiserele!”

14 Yësu i'ja makakya aho dɔ mo kaawayöru iya, 15 “Vïdï 'ba Ziyɔnɔ, ere dë!Yere 'be ëdï tayi yaanya aba mo ëdï atahoda makakya.”

16 Mï dagba mo vo lö'bö 'ba Yësuayɔlɔnnï dë. Mora tapëtï mo ïrï wayetokazi Wïrï ku, zë asösunnï henye, wayöruiya nenye kö'du mo ehe zë o'dɔnnï nenyeko'dɔ mo.

17-18 Vïdï kayo ayinnï zi Yësu ga kö'duzë ongɔnnï mo Lazara ko'jo yaga tëmï da-wogo. Zë asesinnï nduwë me'do kö'du moehe kö'du koro nenye. Zë ayinnï zi Yësu gakö'du zë ongɔnnï kö'du kyïnëwakoromatimo o'dɔ. 19 Mora Farasiye iyannï zi okama kölö henye, “Waako anza dë da tɔ'bɔko'dɔ! Vïdï biya mï damöku ne ëdïnnïkusu ga Yësu.”

Gïrïgï maakowe ombannï zi Yësu kongɔ20 Vïdï 'ba Gïrïgï maakowe ï'bënnï

Yerusalema zi mötu mï kadra 'ba karamaaba. 21 Pilipo ta Beteseyida mï Galilayaëdï kpa ani. Here zë ï'bënnï zi mo iyannïhenye, “Kyedre, domba ze zi Yësu kongɔ.”

22 Pilipo ayada zi Anderiya. Zë rïyö neï'bënnï zi Yësu ayadannï zi mo. 23Yësu iyahenye, “Kadra yaanya aba ɔkɔ ku kö'duWisi 'ba Vïdï zi kïrï kyedre wayeto. 24 Mayada tïnyö zi ye, ï'jö 'ba nyenyo mati alëpïdakaŋo atanza dë kyɔ ta da ï'jöma kölö njeëzë oli. Mora ëzë oli, ako'jo nyenyo kyɔ.25 Ëzë ɔwɔ dïdï yï, akayölu. Ëzë ila kö'du'ba damöku nenye, akï'dï dïdï ma ŋburu ziyï. 26 Ëzë alïtu zi ma, atï'bë ma aba. Vo lïtu'bame atëdïnnï ma aba bi mati ma 'dɔmo.Ëzë alïtu zi ma, 'Bu ma akoro yï.”

Yësu ame'do kö'du koli 'bënï27 “Yaanya aba ma mï riti kyedre, ma

yɔlɔ dë a'di ra ma kiya. Mora ma ko'jo'Bu dë zi sesi ma tëmï kadra 'ba riti nenye.Tïnyömayimï damöku kö'du kadra 'ba ritinenye. 28Here 'Bu, ika wayeto zi ru yï.” Guayi ta komorïyë iya henye, “Mika wayetoku nzɔ zi ma, ehe ma ko'dɔ löhu.”

29 Mati vïdï kayo nee owonnï gu ne, kyazë maakowe asösu 'bënnï piwo ra. Ag-amowe asösu 'bënnï malayika ra ame'do ziYësu.

30 Here Yësu ayada zi vïdï kayo nee,“Gu nani ame'do zi kɔnyiye, anza dë ma.31Vïdï 'ba damöku nenye yaanya aba o'dɔvurë 'bëzë ku, ehe yere 'ba damöku nenyeu'du ku nzɔ yaga. 32 Ëzë umbë ma ku rïyëta dakaŋo, ma ko'dɔ vïdï biya komba zitayi zi ma.” 33 Yësu ëdï ame'do kö'du gërïma akï'dï nï zi kofo.

34 Vïdï kayo nee iyannï zi Yësu henye,“Wayöruwë 'ba kö'du kï'dï ayandi henye,Korisitɔ ne akalima ŋburu. Hala ɔ'bɔ kiyahenye Wisi 'ba Vïdï akïnjë rïyë zi koli? Ëyïra nenye Wisi 'ba Vïdï?”

35 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye,“Bikanyi atëdïyë aba nje tisiwa. Alasiyemï bikanyi ëzë atɔ'be here kazi bikönduakakowe. Kora mati mo alasi mï biköndu,mo ayɔlɔ dë nëdï tï'bë kila. 36 Ome mïbikanyimati ëdïyë aba, here atayiye na gisi'ba bikanyi.”

Vïdï ombannï dë zi tëdï koma abamï YësuTapëtï Yësu iya kö'du nenyee, mo ila bi

nani ï'bëmï bi 'ba rakoho. 37Moo'dɔ kyïnë'ba kö'du koro kyɔ mï kutë vïdï kayo, morazë gba zɔ ombannï dë zi tëdï koma aba mïmo. 38 Nenye o'dɔ rë nï zi wa mati nëbïYisaya iya atayi tïnyö, “Yere, ëyï ra omamïkö'du kise 'beze? Ehe ëyï ra ongɔ kyigɔkyedre 'bëyï?” 39 Vïdï ɔ'bɔnnï dë zi tëdïkoma aba mï Yësu, ga kö'du Yisaya iya kpahenye,40 “Wïrï isi komo zë here kazi ɔ'bɔnnï bi

kongɔ,ehe o'dɔ di'di zë na kyigɔhere zë ɔ'bɔnnï dë yɔlɔ.Mo o'dɔ nenye here kazi zë a'bannï zi mo

ehe kɔ'jɔ zë.”41 Yisaya iya nenye, ga kö'du mo ongɔ

bikanyi kyedre 'ba Yësu ame'do kö'du mo.42 Here vo dagba kayo 'ba Yude kayo

ï'dïnnï koma 'bënnï mï Yësu, mora zëayadannï dë zi vïdï maako, ga kö'du

Yowani 12:43 72 Yowani 13:29Farasiye ï'dïnnï kö'du ku nzɔ zi vïdïyëanza dë zi wa maako ko'dɔ zi vïdï maakomati ëdï koma aba mï Yësu. 43 Vo dagbeombannï wayeto kazi agamowe ndra ta damati zë ombannï wayeto kazi Wïrï.

Yësu ayi zi damöku yɔmɔ44 Mï gu kyembe aba Yësu iya henye,

“Vïdï mati ëdï koma aba mï ma, ëdï kpakoma aba mï vïdï mati utu ma. 45 Ehe vïdïmati ongɔ ma, ongɔ vïdï mati utu ma neku. 46 Ma bikanyi mati ayi mï damöku.Vïdï mati ëdï koma abamï ma, alima dëmïbiköndu. 47Ma ra dë vïdï mati ako'dɔ vurëkyënyë 'ba vïdï naniye mati ombannï dëzi koro kö'du yandi 'bama. Mayi zi yɔmɔvïdï 'ba damöku nenye, anza dë vo ko'dɔvurë kyënyë 'bëzë. 48Mora vïdï mati ombama dë ehe wayandi 'bama, ako'dɔ vurëkyënyë rɔmomï ndundu 'ba ko'do aba, mïwa mati miya. 49Manza dë me'do ga kö'du'bama. Miya nje wa mati 'Bu mati utu maayada zi ma kiya. 50Ma yɔlɔ ku kö'du kï'dïɔmo akika dïdï ma ŋburu. Nenye ëdï halama yada zi ye te wa mati 'Bu ayada zi ma.”

13Yësu akaka burutu 'ba vo lö'bö 'bënïyë

1 Gba ta komo karama 'ba laga 'ba koli,Yësu ayɔlɔ henye kadra ne ɔkɔ ku kö'dunï zi kila damöku nenye ehe zi ta'ba zi 'Bu.'Duwïmoɔwɔ vo lö'bö 'bënïyëmï damökunenye, ehe mo ɔwɔ zë le mï ndundu.

2 Gba kazi biyeto 'ba wakonyo 'bahutaga, Satani o'dɔ Yudasi, wisi 'ba Si-mona Sikereto, omba zi Yësu susu. 3 Yësuayɔlɔ nayi kazi Wïrï ehe na tï'bë hulëhu ziWïrï. Mo ayɔlɔ kpa henye, 'Bu ï'dï kyigɔku biya zi nï. 4 Here kadra 'ba wakonyoaba Yësu ënyï rïyë, mo otɔ bɔngɔ 'ba rënï ma ta yaga, ehe olo bɔngɔrateli toko bikɔ'di kida 'ba gë nï. 5Mo ï'dï wini mï sikɔkyedre. Here mo ayeto burutu vo lö'bö'bënïyë kaka ehe kyïtru zë bɔngɔratelimati mo usu ne aba. 6 Mora mati mo ayizi Simona Petero, ako'jo henye, “Yere, ëdïtï'bë zi burutu ma kaka?”

7 Yësu aya'ba iya henye, “Tïnyö ayɔlɔwa mati mëdï ko'dɔ ne dë, mora yaaakayɔlɔ.” 8 Petero aya'ba henye, “Akakaburutu ma dë!” Yësu ayada zi mo henye,“Ëzë ma kaka yï dë, tïnyö anza dë 'bama.”

9 Simona Petero aya'ba dɔ mo iyahenye, “Yere, akaka dë nje burutu ma,akaka kala ma da ma aba!” 10 Yësu aya'bahenye, “Vïdï mati akaka rë nnï ku ehe

ëdïnnï ku biya ŋbala omba nje zi burutu zëra kaka. Ehe e vo lö'bö 'bame, ëdïyë ŋbalanje vïdï kölö tëmï yë.” 11 Yësu ayɔlɔ ëyïra akasusu nï. Kö'du nere ra mo iya henye,nje zi ma kölö tëmï yë.

12 Tapëtï Yësu akaka burutu vo lö'bö'bënïyë ehe usu bɔngɔ 'bënï ma ta yaga nehulëhu, mo alima akaŋo löhu. Heremo iyahenye, “Ayɔle wa mati mo'dɔ zi ye ne ku?13 Ako'jowe ma Raboni 'be ehe Yere, eheakiye here, ga kö'du nani ëyï ra ma. 14 ËzëYere 'be ehe vo komoyandi akaka burutuwë, o'de kpa te here zi oka ma kölö maako.15 Ma yada gɔ mo ku, ehe o'de zi oka makölö maako te wa mati mo'dɔ zi ye. 16Mayada tïnyö zi ye henye, vo lïtuwë anzannïdë kyedre ta da vo dë nnï, ehe vo lïtu kikeanzannï dë kyedre ta da vïdï mati utu zëne. 17 Ayɔle wa nenyee ku. Wïrï akï'dïya'da zi ye, ëzë o'de zë.”

18 “Manza dë ame'do kö'du wë biya. Mayɔlɔ zë mati ma jeli ne ku. Mora wa matiwayöru iya, atayi tïnyö. Mo iya henye,‘Kora mati onyo wama aba ne, opi rë nï kuna vo wehe ra ma.’ 19Mëdï yada nenye ziye biya gba kazi rë nï ko'dɔ, here ëzë o'dɔrë nï ku, akome ëyï rama. 20Ma yada tïnyözi ye, vïdï mati ïrï vo lïtu 'bame kalakyedreaba, ïrï ma kpa kalakyedre aba, ehe vïdïmati ïrï ma kalakyedre aba, ïrï ne vïdï matiutu ma.”

Yësu ayada wa ma ako'dɔ rë nï zi nï(Mt 26:20-25; Mk 14:17-21; Lk 22:21-23)

21 Tapëtï Yësu iya kö'du nenyee, mo ritikyedre aba ehe ayada zi vo lö'bö 'bënïyëhenye, “Ma yada tïnyö zi ye henye, vïdï makölö tëmï yë akasusu ma.”

22 Dë zë wïrïwïrï kö'du wa mati mo iyane. Zë nje bi kongɔ aba da oka ma kölö.23 Yësu ɔwɔ vo lö'bö mati ëdï alima karazi nï bi 'ba wakonyo, 24 ehe Simona Peteroo'dɔ kala nï zi vo lö'bö nenye zi ki'ja mavala ra Yësu ame'do kö'du mo.

25 Here vo lö'bö ne ïdë rë nï zi Yësuehe ako'jo henye, “Yere, ma vala ra tëmïze ëdï ame'do kö'du mo?” 26 Yësu aya'baiya henye, “Ma kusu nzoyi mangɔlɔ'bɔnenye mï gbenje ehe kï'dï zi vïdï matimëdï ame'do kö'du mo.” Here Yësu usumangɔlɔ'bɔ gbo ehe ï'dï zi Yudasi, wisi'ba Simona Sikereto. 27Kandi Satani ayaŋada Yudasi. Yësu iya henye, “Yudasi, ï'bëkandi o'dɔ wa mati zi yï ko'dɔ.” 28 Vïdïmaako bi 'bawakonyo ne ayɔlɔ kö'dumatiYësu iya ne dë. 29Mora ga kö'du Yudasi ra

Yowani 13:30 73 Yowani 14:28na vo kɔhi sesi, kya zë maakowe asösunnïhenye Yësu ayada zi mo zi kogo wa matizë ombannï kö'du karama. Agamowe asö-sunnï henye Yësu ayada zi mo zi kɔhi kï'dïzi vo leri.

30 Yudasi oba nzoyi mangɔlɔ'bɔ, ï'bëyaga. Ëdï ku nzɔ yɔndɔ.

Kö'du kï'dï kyïyï31 Tapëtï Yudasi ï'bë ku Yësu iya henye,

“Yaanya aba Wisi 'ba Vïdï akï'dï wayeto,ehemo akikawayeto ziWïrï. 32Here tapëtïWïrï akïrï wayeto ku ga kö'du mo, Wïrïakï'dïwayeto zimo, eheWïrï ako'dɔ kandi.33 Gisi ame, ma tëdïyë aba nje tisiwa abana konda. Here akome ma, mora aki'je madë. Ma yada zi ye kpa kaama yada zi Yude.‘Ɔ'be dë tï'bë bi mati mëdï atï'bë.’ 34Moramëdï kö'du kï'dï kyïyï kï'dï zi ye: ɔwe okama kölö maako, kpa te kaa mati mɔwɔ e.35 Ëzë ɔwe oka maakowe mï gërï nenye,vïdï biya akayɔlɔnnï e vo lö'bö 'bama ra.”

Lömu 'ba Petero(Mt 26:31-35; Mk 14:27-31; Lk 22:31-34)

36 Simona Petero ako'jo henye, “Yere,ëdï tï'bë kila?” Yësu aya'ba henye, “Ɔ'bɔdë tï'bë ma aba yaanya aba, mora yaadagba ani atï'bë.”

37 Petero ako'jo henye, “Yere, kö'du a'dimɔ'bɔ dë tï'bë yï aba yaanya aba? Ma kolikö'du yï!” 38 Yësu ako'jo henye, “Tïnyöakoli kö'du ma? Ma yada zi yï tïnyö, gbakazi zanga yëru yapa, akiya da wota henyeayɔlɔ ma dë.”

14Yësu gërï ra zi 'Bu

1 Yësu iya zi vo lö'bö 'bënïyë henye,“Asösuwë kö'du dë. Ëdïyë koma aba mïWïrï. Ome kpa mï ma. 2 Loko kayo ëdï mïliŋɔ 'ba 'Bu ma. Ma yada nenye dë zi ye,ëzë anza dë tïnyö. Mëdï tï'bë ani zi bi kɔ'jɔbiya zi ye na kölö kölö. 3 Tapëtï mo'dɔnenye ku, ma ta'ba hulëhu kobe ma aba.Here da tëdï ze ga bi kölö. 4Ayɔle gërïmatimëdï atï'bë zi mo ne ku.”

5 Toma iya henye, “Yere, da yɔlɔ dë ëdïatï'bë kila! Hala da tɔ'bɔ yɔlɔ gërï ne?”6 Yësu aya'ba henye, “Ma gërï, tïnyö, ehedïdï! Kazi ma, vïdï maako ɔ'bɔ dë tï'bëzi 'Bu. 7 Ëzë tïnyö ayɔle ma, akayɔle 'Bu.Mora tëmï ndenye dagba ani, ayɔle mo ku,ehe onge mo ku.”

8 Pilipo iya henye, “Yere, ayada zi ze'Bu ne, nani biya wa mati domba.” 9 Yësuaya'ba henye, “Pilipo, mëdï yï aba kadra

konda aba ayɔlɔ dë ma ëyï? Ëzë ongɔ ma,ongɔ 'Bu ku. Hala atɔ'bɔ ha ma ko'jo ziyada 'Bu zi ye? 10 Oma dë henye, ma kölö'Bu aba ehe 'Bu kölö ma aba? Wa matimiya, miya dë kö'duma. 'Bumati alimamïma, ra o'dɔ wa nenyee. 11 Ome mï ma ëzëmiya henye, 'Bu kölö ma aba ehe ma kölö'Bu aba. Mandere omemïma kpanje gawamati mëdï ako'dɔ. 12 Ma yada tïnyö zi yehenye ëzë ëdïyë koma aba mï ma, ako'dekpa te wa mati mëdï ako'dɔ. Ako'de wakyedre maakowe ndra, ga kö'du mëdï kutï'bë hulëhu zi 'Bu. 13Ako'jowe ha ma, ehema ko'dɔ wamati ako'jowe kö'dumo. Gërïnenye aba, Wisi akika wayeto zi 'Bu. 14Mako'dɔ wa mati ako'jowe ha ma zi ko'dɔ mïru ma.”

Alömu zi kutu Lawo Laka15 Yësu iya zi vo lö'bö 'bënïyë henye,

“Ëzë ɔwe ma, ako'de kaa mï'dï kö'du mo.16Herema kako'jo ha 'Bu zi kutu zi ye LawoLaka mo akakɔnyiye ehe 'duwï atëdïyëaba. 17 Lawo Laka akayada zi ye wa matitïnyö. Vïdï 'ba damöku nenye ɔ'bɔnnï dëkïrï Lawo, ga kö'du zë ongɔnnï dëmandereyɔlɔ mo. Mora ayɔle Lawo ku, ga kö'dumo ëdïyë aba ehe akasesi lima nduwë mïyë. 18Ma kile dë kaa wala. Ma tayi hulëhuzi ye. 19 Tisiwa aba vïdï mï damöku nenyeɔ'bɔnnï dekpe zi ma kongɔ, mora akongema. Ehe ga kö'duma lima, akalime. 20Hereakayɔle ma kölö 'Bu aba. Akayɔle, e kölöma aba, ehe ma kölö ëtï. 21 Ëzë ɔwe ma,ako'de wa mati miya, ehe 'Bu atɔwɔ e. Makatɔwɔ e kpa ehe yada zi ye ma kaa a'di.”

22 Yudasi ma agamo anza dë YudasiSikereto, ame'do rïyë ako'jo kö'du henye,“Yere, mï me'do 'bëyï ne a'di akayada zize yï kaa a'di, mora ayada dë zi vïdï 'badamöku nenye?” 23 Yësu aya'ba henye,“Ëzë vïdï maako ɔwɔ ma, zë akoronnï ma.Here 'Bu ma akatɔwɔ zë, da katayi zi zëehe lima mï zë. 24Mora vïdï mati ɔwɔ madë, oro ma dë. Wa mati owowe miya tïnyöayi dë kazima,mora kazi 'Bumati utuma.”

25 “Ma yada kö'du nenyee zi ye, matima gba ëtï. 26 Mora Lawo Laka atayiakakɔnyiye. Lawo Laka mati 'Bu ma akutumï ru ma, akayandi wa biya zi ye eheako'de zi sösu wa biya mati ma yada zi ye.”

27 “Mï'dï rakyëyï zi ye, kyïnë 'ba rakyëyïmati nje ma tɔ'bɔ kï'dï. Anza dë kaarakyëyï mati damöku nenye akï'dï. Hereasösuwë dë mandere tere. 28 Owowe maku nzɔ kiya henye, mëdï atï'bë ehe ma

Yowani 14:29 74 Yowani 16:8tayi kpa hulëhu zi ye. Ëzë tïnyö ɔwe ma,ëdïyë rakyenyi aba mëdï ku tï'bë hulëhuzi 'Bu, ga kö'du mo ëdï kyedre ta da ma.29Mëdï yada zi ye nenye gba kazi ma tï'bë,here ëzë o'dɔ rë nï, atëdïyë koma aba mïma. 30 Mɔ'bɔ dekpe me'do ëtï na konda,ga kö'du yere 'ba damöku nenye ëdï tayi.Moramo anza dë kyigɔ aba dama. 31Morowa mati 'Bu ma ayada zi ma ko'dɔ, here zivïdï biya mï damöku ne akayɔlɔnnï mɔwɔmo. Ëdï ku kadra 'ba zi ze tï'bë yaanyaaba.”

15Yësu tïnyö kaga tana

1 Yësu iya zi vo lö'bö 'bënïyë henye, “Matïnyö kaga tana, 'Bu ma ra vo kyeti yaka.2 Mo iga ngora 'bama biya mati anannïkɔlɔ dë yaga. Mora mo ikye ŋbala biya dangoramati ëdï tana kɔlɔ, here zi tana kɔlɔkyɔ. 3 E ku nzɔ ŋbala ga kö'du wa matimiya zi ye. 4Alime na rakida zi ma, ehemakalima na rakida zi ye. Te kaa ngora ɔ'bɔdë tana kɔlɔ nje ëzë alima na rakida zikaga, here ɔ'be dë tana kɔlɔ nje ëzë alimena rakida zi ma.”

5 “Ma kaga ra, e ngora ra. Ëzë alimena rakida zi ma, ehe ma kalima na rakidazi ye tane kɔlɔ kyɔ. Mora ɔ'be dë wamaako ko'dɔ kazi ma. 6 Ëzë alime dë narakida zi ma, aku'duwë yaga. Atëdïyë kaangora kyïtru mati atɔtɔ bi kölö ehe o'bɔmï wa'do. 7 Ëzë alime na rakida zi maehe kö'du yandi 'bama mayi na kapa 'be,here atɔ'bɔ mötuwë gawamati ombe, ehemötu 'be akaya'ba dɔ mo. 8 Ëzë ayiye kuna kɔlɔ laka 'ba vo lö'bö 'bame, akoro 'Buma. Ne akayada henye, e vo lö'bö 'bame.9Mɔwɔ e kaa 'Bu ma ɔwɔ ma. Here alimemï watɔwɔ 'bama. 10 Ëzë orowe ma, makasesi tɔwɔ e kaa 'Bu ma asesi tɔwɔ ma,ga kö'du moro mo.”

11 “Ma yada nenye zi ye, zi ye tëdïyëmï rakyenyi 'bama ma ŋburu. 12 Yaanyaaba ma yada zi ye zi tɔwɔ oka ma kölömaako kaa mɔwɔ e. 13 Gërï ma laka ndrazi yada watɔwɔ kö'du aboke, ëdï zi kolikö'du zë. 14 E aboka ma ra, ëzë orowe ma.15 Ma ko'jowe dë vo lïtu 'bame, ga kö'duvo lïtu ayɔlɔnnï dë a'di ra kyedre 'bëzë ëdïako'dɔ. Ma me'do zi ye kaa aboka me, gakö'du ma yada ku biya zi ye wa mati 'Buma ayada zi ma. 16 E ra dë ajeliye ma, mara ma jeliye kutu yaga zi tana kɔlɔ, kyïnë'ba kɔlɔ ma akalima ŋburu. Here 'Bu maakï'dï zi ye wamati ako'jowe kazi momï ru

ma. 17 Here mï'dï kö'du zi ye zi tɔwɔ okama kölö.”

Damöku 'ba rakiyi18 “Ëzë vïdï 'ba damöku nenye ayiye,

asösuwë henye zë iyinnï ma dagba. 19 Ëzëe zi damöku, vïdï 'bɔmo atɔwe. Mora anzedë zi damöku. Ma jeliye zi damöku nenyekila hulëhu. Kö'du nenye ra vïdï 'bɔmoweëdïnnï ye kiyi. 20Asösuwë hala ma yada ziye henye vo lïtu anzannï dë kyedre ta dakyedre 'bënnï. Here ëzë vïdï o'dɔnnï mana kyënyë, zë ako'dɔnnï yë na kyënyë. Ëzëzë oronnï kö'du yandi 'bama, zë akoronnï'be. 21Vïdï ako'dɔnnï kpa te zi ye wa matizë o'dɔnnï zi ma. Zë ako'dɔnnï ga kö'due zi ma, ehe zë ayɔlɔnnï vïdï mati utuma ne dë. 22 Ëzë mayi dë ame'do zi zë,o'dɔnnï vurë kyënyë dë rë zë. Yaanya abazë ɔ'bɔnnï dë kiya anzannï ra dë. 23 Vïdïmati iyi ma iyi 'Bu ma kpa. 24 Mo'dɔ wamaakowe vïdï maako gba o'dɔ dë. Ëzë zëongɔnnï ma dë wa nenyee ko'dɔ, o'dɔnnïvurë kyënyë dë rë zë. Mora zë ongɔnnïmawanenyee ko'dɔ, ehe zë zɔmakiyi ehe 'Buma kpa. 25 Nenye ra hala wayöru ëdïnnïtïnyö mati zë iyannï henye, vïdï iyinnï maöŋbö kazi kö'du mo.”

26 “Ma kutu zi ye Lawo mati ayi kazi'Bu ehe ayada wa mati tïnyö. Lawo Lakaakakɔnyiye ehe akayada kö'du ma zi ye.27 Here akayade kö'du ma kpa zi okamaakowe, ga kö'du ëdïyë ma aba tëmïbiyeto.”

161 “Mëdï yada zi ye wa nenyee, here kazi

otɔ de 'de. 2 Akore yaga tëmï bi 'ba mötu,ehe kadra atayi mati vïdï akofonnïyë, ehezë asösunnï, nëdïnnï kö'du laka ra ko'dɔ ziWïrï. 3Zë ako'dɔnnïwa nenyee ga kö'du zëayɔlɔnnï 'Bumandere ma dë. 4Mëdï akiyanenye zi ye yaanya aba, here ëzë kadra neayi ku akasösuwë wa mati miya.”

Lɔɔ 'ba Lawo Laka“Ma mëdï ëtï tëmï dagba, ehe here ma

yada wa nenyee dë zi ye. 5 Mora yaanyaaba mëdï ku tï'bë hulëhu zi 'Bu mati utuma, ehe vïdï maako tëmï yë ako'jo ha madë mëdï tï'bë kila. 6 E kazi rakyenyi biyata bi kö'du nenye kowo. 7 Mora ma yadazi ye, mëdï tï'bë zi ko'dɔ wa mati ëdï nalaka kö'du wë. Kö'du nenye ra mëdï tï'bë'de. Lawo Laka ɔ'bɔ dë tayi zi ye kɔnyile ëzë mile ku. Mora tapëtï mï'bë ku, makutu mo zi ye. 8 Lawo atayi akayada zi vïdï

Yowani 16:9 75 Yowani 17:11'ba damöku nenye kö'du tïnyö kö'du yaŋaehe kö'du laka 'ba Wïrï ehe vurë. 9 Lawoakayada zi zë henye, zë 'ba kö'du kyënyëko'dɔ, ga kö'du zë anzannï dë koma abamïma. 10Zë na lïtë kö'du wa 'baWïrï mati ëdïtïnyö na laka, ga kö'du mëdï tï'bë zi 'Bu,ongema dekpe löhu. 11Ehe zë na lïtë kö'du'ba vurë, ga kö'du Wïrï ikye vurë 'ba yere'ba damöku nenye ku nzɔ.

12 “Mëdï kö'du aba kyɔ zi kiya zi ye,mora yaanya aba atëdï ndra ta da matiatɔ'be yɔlɔ. 13 Lawo ayada wa mati tïnyöehe atayi gage mï tïnyö ma ndɔ. Lawoame'do dë ga kö'du nï. Mo akayada ziye nje wa mati mo owo kazi ma, ehe moako'dɔ zi ye yɔlɔ a'di ra ëdï tï'bë zi rë nïko'dɔ. 14 Lawo akï'dï wayeto zi ma kö'dukise 'bama koba ehe yada mo zi ye. 15Wabiya mati 'Bu ëdï mo aba 'bama ra. Kö'dunenye ra miya henye Lawo oba kö'du kise'bama ehe yada mo zi ye.”

Kö'du sösu akopi rë nï mï rakyenyi16 Yësu ayada zi vo lö'bö 'bënïyë,

“Tisiwa aba, onge ma dekpe, mora tapëtïmo tisiwa akonge ma.”

17 Zë iyannï zi okamakölömaakohenye,“A'di ra Yësu iya henye, tisiwa aba dongemo dë, mora tapëtï mo tisiwa aba, dakongɔ ze mo? Kö'du a'di ra mo iya henye,nëdï tï'bë zi 'Bu? 18 A'di ra 'bënï nenyetisiwa aba, mati mo ëdï ame'do kö'du mo?Da yɔlɔ dë a'di ra mo ame'do kö'du mo.”

19 Yësu ayɔlɔ zë ëdïnnï kö'du ko'jomaakowe aba, here mo iya henye, “E narasösu a'di ra ma me'do kö'du mo matimiya henye tisiwa aba onge ma dë, moratapëtï mo tisiwa aba akonge ma. 20 Mayada zi ye tïnyö henye, akuduwë eheatëdïyë kazi rakyenyi, mora damöku atëdïrakyenyi aba. Atëdïyë kazi rakyenyi, morayaa atëdïyë na rakyenyi. 21 Ëzë mbaraomba ku zi ko'jo, mo ëdï mï watɔɔ kyedre.Mora tapëtï ko'jo, watɔɔ ne ölu ta dɔmo ehe na rakyenyi, ga kö'du mo ika wisiku mï damöku ne. 22 E yaanya aba kazirakyenyi, mora yaa ma konge, ehe atëdïyëna rakyenyi. Vïdï maako ɔ'bɔ dë zi kobeta gërï mati asösuwë.

23 “Ëzë kadra nani ayi ku, ako'jowe hama dë kö'du wa maako. Ma yada tïnyö ziye henye, 'Bu akï'dï zi ye wa mati ako'jowekö'du mo mï ru ma. 24 Ako'jowe kö'du wamaako dë gba mï gërï nenye. Mora yaanyaaba ako'jowe mï ru ma ehe akïrïyë.”

Ta'da Damöku

25 “Ma me'do ha kahi aba zi yada wanenyee zi ye. Mora kadra mo atayi matima kame'do dekpe ha kahi aba, morama kame'do zi ye huwë kö'du 'ba 'Bu.26Akako'jowe ha 'Bu mï ru ma. Ma kako'johɔ mo dë zi ye. 27 Wïrï 'Bu ɔwe ga kö'duɔwe ma, ehe ome mayi kazi mo. 28 Mayita ra 'Bu mï damöku ne, mora mëdï kudamöku ne kila ta'ba zi 'Bu.”

29Vo lö'böwë iyannï henye, “Yaanya abaëdï ku ame'do huwë zi ze! Anza dë ame'doha kahi aba. 30Ndundu mo aba da yɔlɔ kuhenye, ayɔlɔ wa biya, ehe omba dë zi vïdïhë yï ko'jo. Yaanya aba doma tïnyö ayi tara Wïrï.”

31 Yësu aya'ba henye, “Tïnyö yaanyaome ma ku? 32 Kadra atayi ehe ëdï kunzɔ kinye, mati akapere biya. Vïdï biya nakölö kölö tëmï yë atï'bë hulëhu liŋɔ eheakila ma na bi da ma. Mora 'Bu atëdï maaba, ma tanza dë kutu ma aba. 33Ma yadanenye zi ye, zi ye tëdïyë rakyëyï aba mïdi'di ye ga kö'duma. Ëzë ëdïyë mï damökune, atëdïyë riti aba. Mora ëdïyë kazi tere,ma'da damöku ne ku.”

17Yësu amötu kö'du vo lö'bö 'bënïyë

1 Tapëtï Yësu inde me'do ku zi vo lö'bö'bënïyë, mo ongɔ bi rïyë komorïyë eheamötu, “'Bu, kadra ɔkɔ ku zi yï kï'dïwayeto zi Wisi 'bëyï, here zi mo kï'dïwayeto zi yï, 2 ga kö'du ï'dï kyigɔ ku zimo ta da vïdï biya, here mo akï'dï dïdï maŋburu zi vïdï biya mati ï'dï zi mo. 3 Dïdïma ŋburu ëdï zi yɔlɔ yï, Wïrï ma nje tïnyö,ehe zi yɔlɔ Yësu Korisitɔ, mo mati utu.4Mï'dï wayeto zi yï kinye dakaŋo zi ko'dɔwa biya ï'dï zi ma ko'dɔ. 5Yaanya aba 'Bu,ï'dï hulëhu zimawayetomatimëdïmo abayï aba gba damöku ne o'dɔ dë.

6 “Ï'dï vo lö'bö maakowe ku zi ma tëmïdamöku nenye ehe ma yada zi zë, yï kaaa'di. Zë 'bëyï ra, mora ï'dï zë zi ma, ehe zëoronnï yï. 7 Zë ayɔlɔnnï henye, ï'dï zi mabiya wa mati mëdï mo aba. 8Ma yada zi volö'bö 'bame wa mati ayada zi ma, ehe zëombannï dɔ mo. Zë ayɔlɔnnï mayi kazi yï,ehe zë omannï yï ra utu ma.

9 “Mëdï amötu kö'du zë, mora anza dëkö'du zë 'ba damöku nenye. Vo lö'bö'bame 'bëyï ra, ehe mëdï amötu kö'du zë.10Biya mati mëdï mo aba 'bëyï ra, ehe biyamati ëdï mo aba 'bama ra, ehe zë ï'dïnnïwayeto zi ma. 11 'Bu laka, manza dekpe nakondamï damöku ne, mëdï tayi zi yï, mora

Yowani 17:12 76 Yowani 18:18

vo lö'bö 'bame gba mï damöku ne. Agagagë zë kyigɔ 'ba ru yï aba, mati ï'dï zi mane aba, here zë atëdïnnï kölö oka ma kölömaako aba, kpa kaa yï ehe ma kölö. 12Matimëdï zë ëtï, ma sesi zë na laka kyigɔ matiï'dï zi ma ne aba. Mongɔ gë zë ehe makölö tëmï zë ölu dë, nje ma kölö mati mora omba zi tölu. Nenye o'dɔ rë nï here ziwa mati wayöru iya zi tayi tïnyö. 13Ma kuda gërï ama zi yï, mora miya kö'du nenyeemati ma gba mï damöku, here vo lö'bö'bame atëdïnnï kpa te rakyenyi biya matimo'dɔ aba. 14Ma yada kö'du kise 'bëyï kuzi zë, mora vïdï 'ba damökunenye iyi zë, gakö'du zë anzannï dë zi damöku nenye, kpate kaamanza dë. 15 'Bu, ma ko'jo hë yï dë zikoba vo lö'bö 'bame yaga tëmï damöku ne,mora agaga gë zë kazi Satani. 16Zë anzannïdë zi damöku nenye, ehe ma kpa. 17Me'do'bëyï ra ëdï tïnyö. Here ï'dï tïnyö nenye,mo'dɔ zë biya na 'bëyï. 18Mëdï zë kutu mïdamöku, kaa utuma. 19Mï'dï rama ku biyazi yï ga kö'du 'bëzë, here zë mëdïnnï biyazi yï mï tïnyö.

20 “Manza dë nje amötu kö'du vo lö'bönenyee. Mëdï kpa amötu kö'du vïdï biyamati zi tëdïnnï koma aba ga kö'du wa mativo lö'bö 'bame akiyannï kö'du ma. 21 'Bu,momba zë biya zi tëdï kölö oka ma kölömaako aba, kpa kaa ma kölö yï aba, ehe yïkpa kölö ma aba. Ma kpa momba zë zi tëdïkölö ze aba, here vïdï 'ba damöku nenyeakomannï henye, yï ra utu ma. 22 Morovo lö'bö 'bame mï gërï kölö oro ma, zëmëdïnnï kölö oka ma kölö maako aba kaaze kölö. 23Ma kölö zë aba, ehe yï kölö maaba, here zi zë tayinnï biya kölö. Here vïdï'ba damöku nenye akayɔlɔnnï henye, yïra utu ma. Zë akayɔlɔnnï henye, ɔwɔ volö'bö 'bame kpa kaa ɔwɔ ma.

24 “'Bu, momba vïdï biya mati ï'dï zi mazi tëdï ma aba, bi mati mëdï 'dɔmo. Neenezë akongɔnnï bikanyi kyedre mati ï'dï zima, ga kö'du ɔwɔ ma gba o'dɔ damökudë. 25 'Bu laka, vïdï 'ba damöku nenyeayɔlɔnnï yï dë, mora ma yɔlɔ yï, ehe volö'bö 'bame ayɔlɔnnï henye yï ra utu ma.26Ma yada zi zë, yï kaa a'di, ehe ma kayadazi zë nduwë, here watɔwɔ mati ëdïmo abakö'du ma akatayi kapa 'bëzë, ehe ma tëdïkölö zë ëtï.”

18Kïrï 'ba Yësu(Mt 26:47-56; Mk 14:43-50; Lk 22:47-53)

1 Mati Yësu inde mötu ku, mo vo lö'bö'bënï ëtï umunnï kyëtï gulu 'ba Kidronoehe ï'bëmï yakamaako. 2Yësu ëdï 'duwï rënnï ki'ja vo lö'bö 'bënï ëtï ani, ehe Yudasiayɔlɔ bi ne. 3 Here Yudasi ï'bë zi yakane kya 'ba vo kanye 'ba Roma ëtï ehe vokanye 'ba yëkëlu, kyedre 'ba vo karase eheFarasiye ra utunnï zë. Zë ïnjënnï wa'do zibi yanyi ehe wa 'ba wehe. 4 Yësu ayɔlɔkö'du mati omba zi tï'bë rë nï ko'dɔ neku nzɔ, mora mo ako'jo henye, “Ëyï raëdïyë koma?” 5 Zë aya'bannï henye, “Dëdïkoma Yësu 'ba Nazereta!” Yësu ayada zi zëhenye, “Ma Yësu ra!” Yudasi vo susu ëdïtɔrɔ ani dakapa zë. 6Kandi zë biya a'bannïkɔwɔ hulëhu ehe alëpïnnï dakaŋo. 7Yësuako'jo kö'du löhu henye, “Ëdïyë ëyï rakoma?” Zë aya'bannï dɔ mo iyannï henye,“Dëdï ze koma Yësu 'ba Nazereta.”

8 Kadra nenye aba Yësu aya'ba henye,“Ma yada ku nzɔ zi ye ma Yësu ra. Ëzëma ra ëdïyë akoma, ile vïdï maakowemï'bënnï.” 9Herewa biya ako'dɔ rë nï, kaamo iya, “Ma yölu vïdï ma kölö mati ï'dï zima ne dë.”

10 Simona Petero ika kulu nï aba. Mootɔ yaga tëmï silikpa ehe otra Malahisi, volïtu 'ba kyedre 'ba vo karase, ehe iga mbilimo ma da tïrï ŋbïṛïku yaga. 11 Yësu iya ziPetero henye, “Ï'dï kulu 'bëyï ne karani.Ma kuwë tëmï sikɔ mati 'Bu ï'dï zi ma.”

Ika Yësu zi Anasi12 Vo kanye 'ba Roma ehe vo kyëlu

'bënnï ëtï, ehe vo kanye 'ba yëkëlu ëtï,ïrïnnï Yësu ehe idannï mo gö. 13 Zëobannï mo dagba zi Anasi, mo yawo 'baKayafa, kyedre 'ba vo karase mï kɔɔ nani.14 Kayafa kölö nenye ra ayada zi kyedree'ba Yude henye, “Ëdï na laka ëzë vïdï kölömaako oli kö'du vïdï biya.”

Petero iya henye na yɔlɔ Yësu dë(Mt 26:69-70, Mk 14:66-68, Lk 22:55-57)

15 SimonaPetero ehe vo lö'bömaako abausu ga Yësu. Vo lö'bö nani ayɔlɔ kyedre'ba vo karase, ehe usu ga Yësu le mï liŋɔ'ba kyedre 'ba vo da karasa. 16Petero alimayaga kara haresi. Mora vo lö'bö maakoayi hulëhu yaga ehe ame'do zi wu'jë 'baharesi ne henye, “Mo mila Petero tï'bëloko.” 17Mora ako'jo hɔ mo henye, “Anzadë kölö tëmï vo lö'bö 'ba kora nani?”

Petero aya'ba dɔ mo iya henye “E emanza dë.” 18 Gabi na kyëyï ehe vo lïtuwëehe vo kanye 'ba yëkëlu adrɔkonnï wa'dokalïlï. Zë ëdïnnï rë nnï koye toko ta rɔ

Yowani 18:19 77 Yowani 19:7mo, mati Petero ï'bë ehe ɔrɔ kara dakapawa'do zi rë nï koye.

Kyedre 'ba vo karase ako'jo ha Yësu(Mt 26:59-66, Mk 14:55-64, Lk 22:66-71)

19 Kyedre 'ba vo karase ako'jo ha Yësukö'du vo lö'bö 'bɔmowe ehe kö'du yandi'bɔmo. 20 Mora Yësu ayada zi mo henye,“Ma me'do na dangölö ta da komo vïdïbiya, ehe 'duwï mëdï kö'du yandi mï bi'ba mötu 'beze ehe mï yëkëlu, bi ma Yudeayinnï biya bi kölö. Miya kö'du maako dëna koho. 21 Kö'du a'di ra ëdï ha ma ko'jo?Kö'du a'di ako'jo ha vïdï mati owonnï mane dë? Zë ayɔlɔnnï wa mati miya.”

22 Kandi mati Yësu iya nenye, ma kölötëmï vo kanye 'ba yëkëlu otra mo ehe iyahenye, “Nani anza dë gërï mati zi me'do zikyedre 'ba vo karase.”

23 Yësu aya'ba dɔ mo iya henye, “Ëzëmiya wa maako ku na kyënyë, iya. Moraëzë anza dë, kö'du a'di otra ma?”

24 Yësu gba na kida, ehe Anasi utu mo ziKayafa kyedre 'ba vo karase.

Petero andi löhu na yɔlɔ Yësu dë(Mt 26:71-75, Mk 14:69-72, Lk 22:58-62)

25 Mati Simona Petero ëdï tɔrɔ ani rënï kubï, vïdï maako ako'jo hɔ mo henye,“Anza kölö tëmï vo lö'böwë 'ba Yësu?”

Löhu Petero andi ehe iya henye, “E e,manza dë.” 26 Kölö tëmï vo lïtu 'ba kyedre'ba vo karase ëdï ani. Mo na karo zi vo lïtumati Petero ikyembili mo yaga ne, ehemoako'jo henye, “Mongɔ yï dë mï yaka koranani aba?” 27 Löhu Petero andi, ehe zangaayapa gbɔ.

Ika Yësu komo Pilato(Mt 27:1-2, 11-14; Mk 15:1-5; Lk 23:1-5)

28 'Do ŋbɔ damïndö aba oba mati Yësukazi Kayafa zi loko mati vo daliŋɔ mï turu'ba Roma alima. Mora Yude biya ëdïnnïbi kida aba yaga, ga kö'du ëzë vïdï tëmï zëï'bë mï loko ne, atayi na ti'da ehe ila modë zi wakonyo 'ba karama 'ba laga 'ba kolikonyo. 29 Pilato ayi yaga ehe ako'jo henye,“A'di ra na kyënyë ike kora nenye?”

30 Zë ya'bannï henye, “Mo vo kö'dukyënyë ko'dɔ! Kö'du nenye ra dika zemo zi yï.” 31 Pilato ayada zi zë henye,“Obe mo ehe o'de vurë 'bɔmo mï kö'dukï'dï 'be.” Yude aya'bannï henye, “Danzadangölö aba zi kï'dï vïdï maako zi kofo.”32 Ehe here, wa mati Yësu iya kö'du kyïnëkoli 'bënï, atayi tïnyö.

33 Pilato ï'bë hulëhu loko. Mo ako'joYësu zi nï ehe ako'jo henye, “Yï ra Yere'ba Yude?” 34 Yësu aya'ba henye, “Ëdïkö'du nenye ko'jo na bi dë yï, mandere vïdïmaako ra ayada kö'du ma zi yï?” 35 Pilatoiya henye, “Ayɔlɔ ku manza dë Yuda! Vïdï'bëyïyë ehe kyedree 'ba vo karase ra ikannïyï zi ma. A'di ra o'dɔ?”

36 Yësu aya'ba henye, “Kalakonda 'bamaanza dë zi damöku nenye. Ëzë ëdï here, volö'bö 'bame ako'dɔnnï wehe zi sesi ma tabi kï'dï zi vo dagba 'bezee. E e, kalakonda'bama anza dë zi damöku nenye.”

37 Pilato aya'ba henye, “Here, yï yerera.” Yësu ayada zi mo henye, “Yï ëdïakiya henye, ma yere. O'jo ma mï damökunenye, zi yada kö'du tïnyö ra, ehe vïdïmatizi kö'du ma tïnyö ayɔlɔ gu ma.” 38 Pilatoako'jo ha Yësu henye, “A'di ra tïnyö?”

Ikye vurë zi Yësu kofo(Mt 27:15-31; Mk 15:6-20; Lk 23:13-25)

Pilato ï'bë hulëhu yaga ehe iya henye,“Mi'ja kora nenye dë kö'du kyënyë maakoaba. 39Kyere ma 'duwï maboso kinga zi yekadra karama 'ba laga 'ba koli aba, ombe zima kinga zi ye na dangölö Yere 'ba Yude?”

40 Zë agbögbö hë nnï, “E e, anza mo!Domba ze Barabasi.” Barabasi ëdï na vowehe 'ba turu.

19Ikye vurë ra Yësu zi tötö

1 Pilato ï'dï kö'du gbɔ zi Yësu ku'böso'da aba. 2 Vo kanye o'dɔnnï safo 'bayere yaga tëmï ngora kono ï'dïnnï da Yësu.Here zë usunnï bɔngɔ 'buluyë rɔ mo. 3 Zëayinnï zimo da kyɔ ehe iyannï henye, “He,yï Yere 'ba Yude!” Zë isannï mo kpa kalannï aba.

4 Kpa löhu Pilato ï'bë yaga. Kadra nenyeaba mo iya henye, “Ma kika Yësu zi yeyaga löhu, here atɔ'be kongɔ na bi dehenye, mi'ja mo dë kö'du kyënyë maakoaba.” 5 Yësu asi yaga usu safo 'ba yerekono bɔngɔ 'buluyë aba. Pilato iya henye,“Kinye kora ne ëdï.”

6 Mati kyedree 'ba vo karase ehe kanye'ba yëkëlu ongɔnnï mo, zë agbögbö hë nnïiyannï henye, “Ma tötö mo da taka! Matötömoda taka!” Pilato ayada zi zë, henye,“Obe mo, ehe atötöwë mo da taka. Mi'jakö'du kyënyë ko'dɔ 'bɔmo maako dë.”

7 Yude nee aya'bannï henye, “Mo iya zinï tëdï na Wisi 'ba Wïrï! Kö'du kï'dï 'bezeiya henye, mï'dï mo zi koli.”

Yowani 19:8 78 Yowani 19:388 Mati Pilato owo nenye, mo ndra na

tere. 9 Mo ï'bë hulëhu loko ehe ako'joha Yësu henye, “Yï ta kila?” Mora Yësuaya'ba dë. 10 Pilato ako'jo henye, “Kö'dua'di aya'ba da kö'du ko'jo 'bama ne dë?Ayɔlɔ dë mëdï kyigɔ aba zi yï kinga nadangölö mandere yï tötö da taka?”

11 Yësu aya'ba henye, “Ëzë Wïrï ï'dïkyigɔ ne dë zi yï, ɔ'bɔ dë wa maako ko'dɔzi ma. Mora mo mati ï'dï ma zi yï, o'dɔndra na kyënyë.” 12 Here Pilato ombazi Yësu kinga na dangölö. Mora Yudeagbögbö hë nnï löhu, “Ëzë inga kora nenyeku na dangölö, anza dë aboka 'ba Yere 'baRoma. Vïdï maako mati iya zi nï tëdï nayere, vo wehe 'ba Yere 'ba Roma.”

13 Mati Pilato owo nenye, mo ika Yësuyaga. Here mo alima akaŋo da kyïtï 'bavurë bi mati ako'jo, “Yïtö Dakaŋo.” Mï ha'ba Hïbïru ëdï “Gabata.” 14 Ëdï kaa kadrakutëmï ko'do, gba kazi karama 'ba laga 'bakoli, ehe Pilato iya zi vïdï kayo nee henye,“Ongɔ bi da yere 'be!” 15 Zë agbögbö hënnï henye, “Ofo mo! Ofo mo!Atötö mo dataka!” Pilato ako'jo henye, “Here ombemazi tötö yere 'be da taka?” Kyedree 'ba vokarase aya'bannï henye, “Yere 'ba Roma rayere 'beze.” 16Here Pilato ï'dï Yësu gbɔ zitötö da taka.

Atötö Yësu(Mt 27:32-44; Mk 15:21-32; Lk 23:26-43)

Oba Yësu 'de, 17ehemo ïnjë taka 'bënï bima ëdï na yɔlɔ henye, “Yingɔ da.” Ha 'baHïbïru bi nenye, ako'jo “Gologota.” 18 Aniatötö Yësu gbɔ da taka, ehe dakapa moda taka, atötö kora kpa rïyö, ma kölö kapamo ma kölö, Yësu mï kutë zë. 19 Pilato ï'dïkö'du zi kö'du kyënyë ko'dɔ 'ba Yësu ziyöru da wa ehe kï'dï rïyë da taka. Ako'johenye, “Yësu 'ba Nazereta, Yere 'ba Yude.”20Me'do ne ayöru mï ha 'ba Hïbïru, ha 'baLateni ehe ha 'ba Gïrïgï. Bi mati oba Yësuzi mo ne, anza na kɔwɔ ta ra gawo kyedre,ehe Yuda kayowe ako'jonnï kö'du yöru rɔmo ne. 21 Here kyedree 'ba vo karaseï'bënnï zi Pilato iya henye, “Kö'du a'diayöru henye, mo Yere 'ba Yude? Akayörukyere henye, ‘Mo iya zi nï tëdï na Yere 'baYude.’ ” 22 Mora Pilato ayada zi zë henye,“Wa mati ma yöru ku, ma lima here!”

23 Tapëtï vo kanye atötönnï Yësu ku dataka, zë inyennï mï bɔngɔ 'bɔmo sowɔ,ma kölö zi ma kölö tëmï zë. Mora bɔngɔ'bɔmo ma ta yaga o'dɔ tëmï nzoyi bɔngɔkölö, anza dë kapa maako aba. 24Vo kanye

iyannï zi oka ma kölö maako henye, “Dizedë, du'duwë födö aba zi kongɔ ëyï raakïrï.” Nenye o'dɔ rë nï here zi wayörutayi tïnyö, mati iya henye, “Zë inyennïmï bɔngɔ ame ehe u'dunnï födö kö'dubɔngɔ ame.” Vo kanye o'dɔnnï wa matizë ombannï.

25 Ma 'ba Yësu ɔrɔ dakapa taka 'bɔmoëmï nï aba ehe Mariya mbara 'ba Kala-pasi. Mariya Magadala ëdï kpa atɔrɔ ani.26 Mati Yësu ongɔ ma nï, ehe vo lö'bömati mo ɔwɔ mo ëtï, mo iya zi ma nïhenye, “Koranenye yaanya abawisi 'bëyï.”27 Here mo iya zi vo lö'bö ne henye, “Moyaanya aba ma yï ra.” Tëmï ndenye dagbaani, vo lö'bö nani oba mo gbɔ liŋɔ 'bënï.

Koli 'ba Yësu(Mt. 27:45-56; Mk 15:33-41; Lk 23:44-49)

28 Yësu ayɔlɔ henye, yaanya aba nindelɔɔ 'bënï ku. Ehe zi ko'dɔ wayöru tayitïnyö, mo iya henye, “Ma na kɔdrɔ.”

29 Sikɔ ëdï ani ndɔ a'ji aba. Vïdï maakousu lifa mï a'ji ne ehe ïnjë rïyë ï'dï ha Yësukaga 'ba isipɔ aba. 30 Tapëtï Yësu uwë a'jine, mo iya henye, “Wa biya o'dɔ rë nï ku!”Mo umbï dë nï ehe oli.

Isi rɔtɔ Yësu31 Yaanya aba ëdï ko'do 'ba rakɔ'jɔ, 'dö

ko'do 'ba ralawo ehe karama 'ba laga 'bakoli. Ëdï ko'do lele zi Yude, ehe zë ombannïdë zi ida ra nee zi lima rïyë da takamï ko'donenye. Here zë ako'jonnï ha Pilato zi ndïkora nee kowe ehe koba ida rë zë akaŋo.32 Vo kanye dagba owennï ndï 'ba koraagamowe rïyömati atötö zë ani ne. 33Moramati zë ayinnï zi Yësu, zë ongɔnnï mo oliku nzɔ, ehe zë owennï ndï mo dë. 34 Makölö tëmï vo kanye isi mbese Yësu weheaba, yama ehe wini asi yaga. 35 Da yɔlɔnenye ëdï tïnyö, ga kö'du vïdï maako raayadawamatimo ongɔ o'dɔ rë nï. Yaanyaaba atɔ'bɔ tëdï kpa koma aba. 36 Biyanenyeo'dɔ rë nï here, ziwayöru tayi tïnyö,mati iya henye, “Yingɔ 'ba ida rɔ mo makölö akowe dë,” 37 ehe “Zë ongɔnnï makölö mï dakapa mbese mo isi wehe aba.”

Kusu 'ba Yësu(Mt 27:57-61; Mk 15:42-47; Lk 23:50-56)

38 Yosepa tëmï Arimataya ëdï kölö tëmïvo lö'bö 'ba Yësu. Mo asesi na koho, le gakö'du mo na tere kazi vo dagbe 'ba Yude.Mora yaanya abamo ako'jo ha Pilato zi moida ra Yësu koba. Pilato ï'dï dangölö zimo, ehe Yosepa oba mo akaŋo ta da taka.

Yowani 19:39 79 Yowani 20:29

39Nikodïmö ayi nï mo aba, ehe ika kpa kaa'butëwota kilɔgaramo 'ba wakëzï ngutruaba o'dɔ tëmï murë ehe alɔyisi 'ba yökukusu. Nenye kpa te Nikodïmö kölö matiï'bë zi Yësu yɔndɔ kölö maako aba. 40Vïdïkora rïyö nee, olonnï ida ra ne mï bɔngɔ'ba yöku, bi kölö wakëzï ngutru aba, matiëdï hala Yude ombennï yöku 'bënnï. 41Mïbi mati atötö Yësu da taka, ani yaka ëdïwogo aba mati gba ombe vïdï maako dëmï mo. 42 Dawogo ne ëdï kara, ehe kyerene kadra 'ba zi ra kɔ'jɔ kö'du ko'do 'baralawo, zë na kɔrɔkɔrɔ zi ida ra Yësu kï'dïani.

20Yësu na dïdï(Mt 28:1-8; Mk 16:1-8; Lk 24:1-12)

1 Ko'do 'ba Gima aba ŋbɔ mati bi gba naköndu, Mariya Magadala ï'bë dawogo eheongɔ henye, yïtö alulu ku 'de, ta ha bi tödu'ba dawogo. 2Mo aho zi Simona Petero ehezi vo lö'bö mati Yësu ɔwɔ ehe iya henye,“Zë obannï Yere ku tëmï dawogo! Da yɔlɔdë ï'dïnnï mo ku kila.”

3 Petero ehe vo lö'bö maako abaayetonnï tï'bë dawogo. 4 Zë ahonnï tabi kölö, le vo lö'bö maako ne aho ndrata da Petero ehe ɔkɔ ani dagba. 5 Moïdë rë nï ehe ongɔ bɔngɔ konda na lalaloko mï dawogo, mora mo ï'bë dë loko.6Mati Simona Petero ɔkɔ ani, mo ï'bë mïdawogo ehe ongɔ bɔngɔ konda ne. 7 Moongɔ nzoyi bɔngɔ mati o'dɔ zi komoYësuyöfu mo aba ne. Aköku ku ehe mï bi matina bi dë nï. 8Vo lö'bö mati ɔkɔ dagba anine ï'bë mï dawogo, ehe mati mo ongɔ, mooma. 9 Mï kadra nani Petero ehe vo lö'bömaako ne, ayɔlɔnnï dë henye, wayöru iyahenye Yësu atënyï na dïdï. 10Here zë rïyöne ï'bënnï hulëhu zi vo lö'bö maakowe.

Yësu alaya zi Mariya Magadala(Mt 28:9-10; Mk 16:9-11)

11 Mariya Magadala ɔrɔ kudu yagadakapa dawogo. Mo ëdï gba kudu, matimo ïdë rë nï akaŋo 12 ehe ongɔ malayikerïyö loko. Zë usunnï bɔngɔ kanyi ehe ëdïalimannï bi mati ï'dï ida ra Yësu 'dɔmo.Ma kölö bi dɔ mo ehe ma agamo bi ndïmo. 13 Malayika nee ako'jonnï ha Mariyahenye, “Kö'du a'di ëdï akudu?” Mo aya'badɔ mo henye, “Zë obannï ida ra Yere amaku 'de, ma yɔlɔ dë ï'dïnnï mo kila.”

14 Kandi mati Mariya iya nenye, mo ofɔrë nï kpo ehe ongɔ Yësu ëdï atɔrɔ ani.

Mora mo ayɔlɔ dë, mo 'bënï ëyï. 15 Yësuako'jo hɔ mo iya henye, “Ëdï akudu gaa'di? Ëdï ëyï ra koma?” Mo asösu 'bënï movo kyeti yaka ra ehe iya henye, “Kyedre,ëzë obe ida rɔ mo ku 'de, akɔ ayada zi ma,here ma tɔ'bɔ tï'bë mo koba.”

16 Here Yësu iya zi mo henye, “Mariya!”Mo ofɔ rë nï ehe iya zi mo henye,“Raboni.” Ha 'ba Hïbïru aba “Raboni” vo“Komoyandi.” 17 Yësu ayada zi mo henye,“Ise ra ma dë! Mï'bë dë gba zi 'Bu. Moraayada zi vo lö'bö 'bame mëdï atï'bë zi momati na 'Buma eheWïrï 'bama, kpa 'Bu wëehe Wïrï 'be.”

18 Mariya Magadala ï'bë ayada zi volö'böwë nongɔ Yere ku. Mo ayada kpa zizë wa mati mo iya zi nï.

Yësu alaya zi vo lö'bö 'bënïyë(Mt 28:16-20; Mk 16:14-18; Lk 24:36-49)

19 Vo lö'böwë na tere kazi vo dagbe'ba Yude, ehe mï hutaga 'ba Gima kölönani, zë isi gë nnï loko. Truku'du, Yësualaya mï kutë 'ba gboko. Mo amëtë zëiya henye, “Rakyëyï mëdï yë aba.” 20 Eheayada kala nïyë zi zë ehembese nï. Mati volö'böwëongɔnnï Yere, zë biya na rakyenyi.21 Tapëtï Yësu amëtë zë löhu, “Rakyëyïmëdï yë aba,” mo iya henye, “Mëdï yë kutukaa 'Bu utu ma.” 22 Here mo alawo dë zëehe iya henye, “Ïrïyë Lawo Laka. 23 Ëzë ilevïdï maako ku ga kö'du kyënyë, akila zë.Mora ëzë ile kö'du kyënyë 'bëzë dë, ila zëdë.”

Yësu ehe Toma24 Toma ma ako'jo “vo loŋa” ëdï le kölö

tëmï vo lö'bö 'butë dɔmorïyö, mo anza dëagamo ëtï mati Yësu alaya zi zë. 25 Herezë ayadannï zi mo henye, “Dongɔ ze Yereku.”

Mora Toma iya henye, “Dagba, mombakongɔ tëpï ɔŋɔ 'ba nosomari mï kala moehe kise zë dawisi kala ma aba. Ma kï'dïkala ma bi mati wehe ï'bë da mbese mo.Moma dë, nje ëzë mo'dɔ nenye ku!”

26 Tapëtï ko'do 'ba Gima kölö yaa, volö'bö atɔtɔ rë nnï löhu bi kölö. Kadranenye aba, Toma ëdï zë aba. Yësu ayi lokomati ha loko gba na kisi ehe ɔrɔ mï kutë'ba gboko ne. Mo amëtë vo lö'bö 'bënïyë,“Rakyëyï mëdï yë aba.” 27Mo iya zi Tomahenye, “Ï'dï dawisi kala yï kinye, ehe ongɔbi da kalame. Ï'dï kala yï dambesema. Ɔrɔtëmï da jiji 'bëyï ne, ehe oma!”

28 Toma aya'ba dɔ mo iya henye, “YïYere ama, ehe Wïrï ama!” 29 Yësu iya

Yowani 20:30 80 Yowani 21:25henye, “Toma, oma ga kö'du ongɔ ma ku?Vïdï mati ëdïnnï koma aba mï ma kazi makongɔ, ëdï zë mati tïnyö ya'da aba!”

Kö'du a'di Yowani Ayöru Buku Ënï30 Yësu o'dɔ kyïnë 'ba kö'du koro ko'do

maakowe kyɔ mati vo lö'bö 'bɔmoweongɔnnï, ehe anza zë biya ayöru ku mïbuku nenye. 31 Mora ma nenyee ayöruhere zi ye kï'dï koma 'be mï Yësu na Ko-risitɔ ne, Wisi 'ba Wïrï. Ëzë ëdïyë komaaba mï mo, atëdïyë dïdï aba mï ru 'bɔmo.

21Yësu alaya zi vo lö'bö 'bënïyë

1 Yësu yaa alaya zi vo lö'bö 'bënïyë dagötï Föfö 'ba Tiberiyasi. O'dɔ rë nï mï gërïnenye. 2 Simona Petero, Toma ma ako'jo“vo loŋa,” Natanëlë ta Kana mï Galilaya,gisi 'ba Zebedeyo ëdïnnï ani, bi kölö aga volö'bö maako ëtï rïyö. 3 Simona Petero iyahenye, “Mëdï tï'bë kyenze kïrï!”

Maakowe iyannï henye, “Da tï'bë ze yïaba.” Zë ï'bënnï yaga mï töŋbö 'bënnï.Mora du ïrïnnï wa maako dë yɔndɔ naniaba. 4 Ŋbɔ mï damïndö vere, Yësu ɔrɔ dagötï, mora vo lö'böwë ayɔlɔnnï dë mo ëyïra. 5 Yësu agbögbö hë nï, “Aboke, ïrïyë wamaako ndö?” Zë aya'bannï henye, “E e.”

6 Here mo ayada zi zë henye, “Umëëöndu 'be ne akaŋo da kala tïrï 'ba töŋbö'be, ehe akïrïyë kya 'ba kyenze maakowe.”Zë o'dɔnnï here, ehe öndu gbɔ kyɔ nakyenze, here zë ɔ'bɔnnï dë zi kotɔ rïyë mïtöŋbö.

7 Vo lö'bö mati Yësu ɔwɔ ne, iya ziPetero henye, “Nenye Yere ra.” MatiPetero owo ne Yere ra, mo usu bɔngɔmati mo otɔ, mati mo ëdï lɔɔ ko'dɔ ne.Here, mo öfu mï wini. 8 Töŋbö ëdï njekaa lamikölö mitiri ta da götï. Here volö'bö maakowe alimannï mï töŋbö, eheotɔnnï öndumïmo kyɔ kyenze aba. 9Mativo lö'böwë asinnï yaga tëmï töŋbö, zëongɔnnï mangɔlɔ'bɔ ehe wa'do 'ba kalïlïkyenze aba dɔ mo. 10 Yësu ayada zi volö'bö 'bënïyë henye, “Ike kya 'ba kyenzemaakowe mati ïrïyë ne.”

11 Simona Petero ï'bë hulëhu mï töŋböehe otɔ öndu da götï. Mï mo kyenzema kyedre ëdïnnï lamikölö 'butëmuyïdɔmowota, mora öndu gba kazi liza.12 Yësu iya henye, “Ayiye ehe onyowe.”Mora vo lö'bömakölömaako ako'jo dë,moëyï ra. Zë ayɔlɔnnï mo Yere ra. 13 Yësuoba mangɔlɔ'bɔ mï kala nï ehe ï'dï kya

maakowe zi vo lö'bö 'bënïyë. Mo o'dɔkyenze ne kpa te here.

14 Nenye mï kadra mawota mo ra Yësualaya zi vo lö'bö 'bënïyë tapëtï mo ënyïtëmï koli.

Yësu ehe Petero15 Mati Yësu vo lö'bö 'bënï ëtï indennï

wakonyo ku, mo ako'jo henye, “Simonawisi 'ba Yowani, ɔwɔ ma ndra ta da okamaakowe?” Simona Petero aya'ba henye,“Ɔɔ, Yere, ayɔlɔ ku mɔwɔ yï!” Yësu iyahenye, “Here, ulu tïmëlë ame.” 16 Yësuako'jo madarïyö mo, “Simona wisi 'baYowani, ɔwɔ ma?” Petero aya'ba henye,“Ɔɔ, Yere, ayɔlɔ mɔwɔ yï!” Yësu ayada zimo henye, “Here, ongɔ ga tïmëlë ame.”

17 Yësu ako'jo mï da mawota mo henye,“Simona wisi 'ba Yowani, ɔwɔ ma?” Pe-tero na rasösu ga kö'du Yësu ako'jo hɔ momawota ëzë mo ɔwɔ nï. Here mo ayadazi Yësu henye, “Yere, ayɔlɔ kö'du biya.Ayɔlɔ mɔwɔ yï.”

Yësu aya'ba henye, “Ulu tïmëlë ame.18 Ma yada tïnyö zi yï henye, mati yï gbana wisi kora ɔbi, usu rë yï ehe ï'bë bi matiomba zi tï'bë. Mora mati endro ku, akizayaga kala yï. Here, maakowe akidannïkɔ'di gë yï toko rë yï ehe akalëpï zi yï dagbabimati omba dë zi tï'bë.” 19Yësu iya nenyezi yada hala Petero akoli ehe akika wayetozi Wïrï. Here mo iya zi Petero, “Usu gama.”

Yësu ehe vo lö'bö maako ëtï20 Petero opi rë nï ehe ongɔ vo lö'bö

mati Yësu ɔwɔ ne, usu ku gë nï. Mo ra kpate mati alima kara zi Yësu bi 'ba wakonyo,ehe ako'jo henye, “Yere, ëyï ra ëdï tï'bëzi yï susu?” 21 Mati Petero ongɔ vo lö'bönenye, mo ako'jo ha Yësu iya henye, “Yere,a'di kö'du mo?”

22 Yësu aya'ba henye, “Kö'du sösu 'bëyïëdï a'di, ëzë momba mo zi lima le ma'ba?Usu ga ma.” 23 Here, ndɔndɔ apere rë nïmï kutë vo lö'bö maakowe henye, vo lö'bönenye oli dë. Mora Yësu iya dë mo oli dë.Mo iya nje henye, “Kö'du sösu 'bëyï ëdïa'di?”

24 Vo lö'bö nenye ra mo ayada kö'dunenye biya. Mo ayöru, ehe da yɔlɔ mo ëdïkö'du tïnyö ra yada.

Ndundu mo25 Yësu o'dɔ wa maakowe kyɔ. Ëzë

ayöru zë biya mï bukuwë, ma sösu henye,

Yowani 21:25 81 Yowani 21:25bi atanza dëmï damöku ne kö'du buku neebiya.

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 1:1 82 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 1:13

Lɔɔ 'ba vo LïtuwëKomo 'ba vo Lïtuwë 'baYësu, mandere Lɔɔ 'ba vo LïtuwëRayada kö'du 'ba bukunenye

Luka, vo buku 'ba Luka yöru nenye,ayöru buku ma rïyö Laka nenye, ru moKomo 'ba vo lïtuwë 'ba Yësu, mandere Lɔɔ'ba vo lïtuwë. Kö'du Yöyö Laka 'ba Yësuma Luka ayada zi ze wa mati Yësu o'dɔmï lima 'bɔmo mï dakaŋo. Buku ma rïyöLaka nenye, ayeto ta bi mati ndundu 'babuku ne inde rë nï. Ayada zi ze wa mati volö'böwë 'ba Yësu ehe biya vo lïtu 'bɔmoweo'dɔnnï here ï'dï kö'du yëtï 'ba Yësu apererë nï kpuru biya mï damöku nenye.

Gba Yësu ï'dï lɔɔ dë zi vo lö'bö 'bëyïyëzi me'do 'bënï yëtï mï damöku nenye biya,mo ovo Lawo Laka 'baWïrï mï zë here zi zëtëdïnnï kyigɔ aba zi lɔɔ 'bɔmo ne ko'dɔ.Mati zë ïrïnnï Lawo Laka ku, zë ayetonnïzi kö'du yëtï mï Yerusalema. Vïdï kayoomannï mï kö'du yëtï 'bëzë ehe ayinnï navo lö'böwë 'ba Yësu. Kö'du koro kayo o'dɔrë nï, here zi vïdï komamï kö'du yëtï 'ba volö'böwë 'ba Yësu.

Mati kö'du yëtï nenye ëdï ku kyigɔ mïYerusalema, vo wehee 'ba Yësu ayetonnïyaza vo lö'böwë zi tëdï na riti. Tïnyövo lö'böwë 'ba Yësu ore yaga tëmïYerusalema ehena rapere. Zë ilannï, kö'duyëtï mï dakaŋo 'ba Yudiya ehe Samariya.Komo 'ba lɔɔ nenye ayada tëmï kapita 1 zikapita 'butë dɔmorïyö. Petero alaya layakyedre mï komo nenye.

Tapëtï ma nenye, Wïrï ako'jo kya volö'bö maako, ru mo Pawolo. Gba matiWïrï ako'jo mo dë, mo ëdï ko'dɔ zë matialö'bönnï ga Yësu na riti mï ru yënï 'baYude. Mora Yësu ayada rë nï zi Pawoloehe utumomï lɔɔ zi dakaŋomaakowe. Mïgërï nenye, kö'du yëtï 'ba Yësu ï'bë le kafomaga 'ba dakaŋo 'ba Yiserele zi dakaŋomaakowe, bi mati vïdï maakowe alimannï'dɔmo.

Pawolo o'dɔ lɔɔ nenye mï bi kayowe,tëmï Yerusalema zi Roma. Yude o'dɔnnïmo riti kyedre ki'ja, mora zë a'dannï modë. Mo ayëtï kö'du mï bi 'ba mötu, bi 'bamötu 'ba Yude, ehe mï bi naniye 'ba vïdïmaakowe kpa. Kö'du laka 'ba lɔɔ 'bɔmoëdï zi yada zi vïdï 'ba damöku nenye wamati Yësu o'dɔ ko'dɔ zë.

Tëmï nenye biya, vo kome 'ba ndenyeatɔ'bɔ yɔlɔnnï gërï mati vo lö'böwë 'baYësu alimannï mï dakaŋo. Here lɔɔ 'bëzëmëdï kaa ga kö'du yada ma laka kö'du zezi lö'bö gɔ mo. Here Wïrï ma kɔnyi ze ziki'ja kö'du yɔlɔ kpuru Buku Laka nenye.Amini.

Luka ayöru zi Tïyöpïyölö1 Mï dagba buku 'bama, ma yöru zi yï

Tïyöpïyölö biya wa mati Yësu o'dɔ yandimo aba, tëmï kadra mati mo ayeto lɔɔ'bënï, 2 le mï ko'do mati oba mo komorïyë,tapëtï mo ï'dï kö'du ku kpuru Lawo Lakaaba zi vo lïtuwë mati mo inzi. 3 Tapëtï koli'bɔmo, mo ayada rë nï zi zë mo ëdï na dïdï.Zë ongɔnnï mo ko'do 'butësowɔ aba, moame'donnï zë ëtï kö'du Damöku 'ba Wïrï.4Matimo gba zë ëtï mo iya zi zë henye, “IleYerusalema dë, isiye kinye bi Lawo Laka zi'Bu kï'dï kaa mati ma yada zi ye mo alömuzi ko'dɔ. 5 Yowani ï'dï bapatisi wini aba,ko'do tisi aba akï'dïyë bapatisi Lawo Lakaaba.”

Oba Yësu komorïyë(Mk 16:19-20; Lk 24:50-53)

6 Mati vo lïtuwë gba Yësu aba, ako'jonnïhɔ mo iyannï henye, “Yere, yaanya abaomba kï'dï damöku zi Yiserele hulëhulöhu?” 7 Yësu iya zi zë henye, “Ombadë zi ye yɔlɔ kadra 'ba kö'du mati o'dɔrë nï nani, nje 'Bu ra ayɔlɔ. 8 MoraLawo Laka atayi de ehe akï'dï kyigɔ ziye. Here, akayade kö'du ma zi vïdï mïYerusalema, mï Yudiya biya, mï Samariya,ehe mï damöku ne biya.”

9 Tapëtï kö'du kiya 'ba Yësu nenye, ehemati zë ëdïnnï bi kongɔ, oba mo rïyë mïfɔli. Zë ɔ'bɔnnï dekpe mo kongɔ. 10Moramati mo ëdï tï'bë ku rïyë, zë nduwë bikongɔ komorïyë. Kandi kora rïyö usunnïbɔngɔ kanyi ëdï tɔrɔnnï dakapa zë. 11 Zëiyannï henye, “Kö'du a'di kora 'ba Galilayaëdï tɔre kinye bi kongɔ komorïyë? ObaYësu ku komorïyë. Moramo ata'ba hulëhutëmï gërï kölö mati onge mo tï'bë.”

Vïdï maako zi kïrï pëtï Yudasi(Mt 27:3-10)

12 Vo lïtu a'bannï ta Döku 'ba Olivo ziYerusalema. Döku 'ba Olivo ëdï lasi 'bawiṛi kölö ta ra Yerusalema. Vo lïtu matiï'bënnï ani ne, 13 zë ra Petero, Yowani,Yemisi, Anderiya, Pilipo, Toma, Baratolo-moya, Matayo, Yemisi wisi 'ba Alipayo,Simona mati o'dɔ lɔvɔ dakaŋo 'bënï, ehe

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 1:14 83 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 2:22Yudasi wisi 'ba Yemisi. Mati vo lïtuwëa'bannï ku gawo, zë ï'bënnï rïyë mï lokotɔrɔ ma ëdïnnï 'dɔmo. 14Vo lïtuwë 'duwïrë nnï tɔtɔ amötu na radrɔko, vïdï mbare,ehe Mariya ma 'ba Yësu, öndu mo ëtï.15 Kadra naniye aba, vo lö'bö 'ba Yereëdïnnï biya lamikölö 'butërïyö mï ratɔtɔbi kölö, ehe Petero ënyï rïyë ame'do zizë. 16 Mo iya henye, “Aboka me, kyigɔ'ba Lawo Laka aba, Dawidi iya kö'du 'baYudasi, mora kö'du mati mo iya ne o'dɔrë nï ku. 17 Yudasi mo kölö tëmï ze o'dɔlɔɔ ze aba, mora mo ika vïdïyë zi Yësukïrï. 18Here, Yudasi ogo kaŋo kɔhi ma ï'dïzi mo ga kö'du kyënyë ko'dɔ 'bɔmo ne.Mati mo alëpï ta rïyë akaŋo mï yaka, idarɔ mo api. 19 Mati vïdï 'ba Yerusalemaayɔlɔnnï kö'du nenye, zë ako'jonnï yakanani Akeledama, kö'du ya'ba aba mï ha'bëzë, ‘Yaka 'ba Yama.’ 20Mï buku Wayeto'ba Dawidi iya henye,‘Mila loko 'bɔmo na mbiya,ehe mila vïdï maako dë lima ani.’Iya kpa henye,‘Vïdï maako mïrï lɔɔ 'bɔmo ne.’

21-22 “Here, domba vïdï maako kpa zikɔnyi ze yada zi vïdïmaakowe henye, Yësuënyï ku tëmï koli. Mo mëdï tëmï vïdï korakölöma ëdï ze aba tëmï biyeto. Momëdï zeaba tëmï kadramati Yowani abapatisi YereYësu, le ko'do ma oba mo komorïyë.”

23 Zë inzinnï vïdï kora rïyö. Ma kölötëmï zë Yosepa, ako'jo Barasaba, ako'jo kpaJusitusu, ehe agamo Matiyasi. 24 Here, zëbiya amötunnï, iyannï henye, “Yere, ayɔlɔkö'du sösu mï di'di 'ba vïdï biya. Ayadazi ze ma kölö ma inzi ku 25 zi tëdï na volïtu ehe zi lɔɔ pëtï Yudasi ko'dɔ.” 26 Zëu'dunnï födö, ehe inziMatiyasi zi drɔkomïgboko 'ba vo lïtuwë 'butë dɔmokölö ne.

2Tayi 'ba Lawo Laka

1 Mï ko'do tayi 'ba Lawo Laka aba, volö'böwë ga Yere biya ga bi kölö. 2 Kandikpɔrɔ aa ta komorïyë kaa taa 'ba bulukumora oso ndɔ mï loko mati zë atɔtɔ rënnï 'dɔmo ne. 3Here zë ongɔnnï wa alayakaa ndende wa'do ta bi lasi apere rë nïyaga alima da vïdï biya na kölö kölö. 4 Zëbiya osonnï ndɔ Lawo Laka aba, ayetonnïme'do tëmï ha maakowe, kaa mati LawoLaka ï'dï zë zi me'do.

5 Yude vïdï 'ba Wïrï kayo mati ëdï al-imannï tëmï dakaŋo biya mï damöku ne,ëdïnnï lima mï Yerusalema. 6 Mati zë

owonnï kpɔrɔ wa ne, vïdï kayo atɔtɔrë nnï ga bi kölö. Zë biya na rakagaga kö'du vïdï kölö tëmï zë owo vo kö'dukombe ëdï ame'do ha 'bënï aba. 7 Tëmïrakaga 'bëzë ne zë iyannï henye, “Vïdïnenyee biya mati ëdï ame'donnï here ne,anzannï dë vïdï 'ba Galilaye? 8 Kö'dua'di dowo zë ëdïnnï ame'do ha 'bezeaba? 9 Kya ze maakowe tëmï Patiya,Mediya, Elamo, Mesopotamiya, Yudiya,Kapadɔsiya, Poniyitusu, Asiya, 10Paragiya,Pambaliya, Ezipeto, kapa 'ba Libiya kara raSirënë, Roma, 11 Keriti, ehe Arabiya. Kyaze maakowe o'jo Yude, ehe maakowe inzirë nnï zi tëdïnnï na Yude. Ze biya dowozë ëdïnnï ame'do ta ha 'ba vïdï biya, ziyada kö'du kyige mati Wïrï o'dɔ ne.” 12Davïdï biya na wïrï wïrï. Maakowe alimannïha oka ma kölö ko'jo henye, “Kö'du nenyebiya a'di?” 13 Maakowe o'dɔnnï lasa ravo lö'böwë 'ba Yere, iyannï henye, “Zëuwënnï a'ji.”

Petero ame'do zi vïdï kayo14 Petero ënyï rïyë vo lïtu 'butë

dɔmokölö ne ëtï, ehe ame'do gu kyembelaka aba zi vïdï kayo, iya henye. “E Yudemora e biya mati alime mï Yerusalema,owowe me'do mati momba zi kiya.15 Vïdï nenyee anzannï dë na a'ji kaamati asösuwë. Kadra 'ba damïndö ëdïmadɔmosowɔ. 16 Nenye ëdï kö'du matiWïrï ayada zi nëbï Yowele kiya,17 Ëzë ndundu 'ba ko'do ɔkɔ ku,ma kï'dï Lawo Laka ama zi vïdï biya.Gisi 'be ma kora mïnzö ëtï akayëtïnnï

kö'du kise 'bama.Gisi kora ɔbiye akongɔnnï wa kazi Wïrï.Korokyedre 'be wïrï akisi zë.18 Mï ko'do naniye ma kï'dï Lawo ama zi vo

kalima ame,'dö vïdï kora mbara ëtï,akayëtïnnï kö'du kise 'bama.19 Ma ko'dɔ kö'du koro komorïyëehe kyïnë 'ba kö'du maakowe lebi dakaŋo.Ani yama atëdï, wa'do ehe kyëtu.20 Kadra akopi rë nï na köndu,ehe yehe atëdï na yamagba kazi ko'do bikanyi kyedre 'ba Yere

alaya.21 Here Yere akayɔmɔ vïdï biyamati ako'jo kö'du ga wakɔnyi.”

22 “Vïdï 'ba Yiserele, owowe me'donenyee. Momba kiya kö'du ga kö'du 'baYësu 'ba Nazereta. Wïrï utu Yësu zi ye zikö'du koro rakaga aba ko'dɔ ehe da kyïnë.

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 2:23 84 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 3:10E biya ayɔle nenye ku. 23Wïrï omba dɔ moku nzɔ akï'dï Yësu zi ye. Here obe mo eheï'dïyë mo zi kora vo kö'du kyënyë ko'detëmï tu'dë maakowe zi tötö mo da taka.24 Mora Wïrï ila mo na dangölö tëmï koliehe aliro na dïdï, ga ködu koliɔ'bɔ dë ta'damo.”

25 “Dawidi iya kö'du 'ba Yësu henye,‘Mongɔ Yere 'duwï kara ra ma,ehe mere dë, mo ëdï ma aba, da kala ma,

ma tïrï.26 Ga kö'du nenye, di'di ma atëdï na

rakyenyi,me'do 'bama atëdï 'ba rakyenyi,lima 'bama atëdï kö'du sösu laka aba.27 Yere omba dë zi ma kila bi lima 'ba lawo

'ba vïdï koli,ehe mo omba dë zi kila ida ra vïdï laka

'bɔmo teŋe mï ogo.28 Mo ayada zi ma gërï 'ba dïdï,ehe mo o'dɔ ma na rakyenyi tëdï 'bɔmo

kara ra ma.’ ”29 “Aboka me, ëdï tïnyö zi ma zi me'do

ga kö'du zutu 'beze Dawidi. Mo oli eheusu, ehe dawogo mo ëdï ze aba kinyendenye. 30Mora Dawidi ne nëbï ra, ehemoayɔlɔ henye, Wïrï o'dɔ lömu vïdï maakota dakota 'bɔmo kadra maako aba atëdï nayere. 31 Dawidi ayɔlɔ nenye ako'dɔ rënï, ehe mo ayada zi ze akaliro Korisitɔ nadïdï. Mo iya henye, ‘Wïrï ila mo dë mï ogo,mandere ida rɔ mo zi teŋe.’ ”

32 Ze biya da katɔ'bɔ yada zi ye henyeWïrï aliro Yësu ku na dïdï. 33 Oba Yësu kukomorïyë zi lima da kala tïrï 'ba Wïrï, eheWïrï ï'dï Lawo Laka ku zi mo, kaa mati 'Bualömu. Yësu ra kpa ï'dï Lawo Laka zi ze,ehe nenye ëdï wa mati yaanya aba ëdïyëkongɔ kowo mo aba.

34 “Dawidi ï'bë dë komorïyë, mora moiya henye,‘Yere iya zi Yere 'bamazi lima da kala nï ma tïrï,35 le ëzë mo o'dɔ vo wehe 'bɔmo kukaa gba'da 'ba burutu zi mo.’ ”

36 “Vïdï 'ba Yiserele biya ayɔlɔ henye,Wïrï o'dɔ Yësu 'dö naYere ehe na Korisitɔ,ï'dïyë mo le koli rïyë da taka.”

37Mati vïdï owonnï kö'du nenye, zë kazirakyenyi. Zë ako'jonnï ha Petero, vo lïtumaakowe ëtï iyannï henye, “Aboka me,a'di ra da ko'dɔ?” 38Petero iya zi zë henye,“Otɔ de zi Wïrï tëmï kö'du kyënyë ko'dɔbiya, ïrïyë bapatisi mï ru Yësu Korisitɔ, ziye kila ga kö'du kyënyë 'be, ehe akïrïyëwakï'dï 'ba Lawo Laka. 39 Lömu nenye

zi ye gisisi 'bee ëtï, kpa zi vïdï biya matiYere 'beze Wïrï akinzi, kpa vïdï mati zëna kɔwɔ.” 40 Petero ayada kö'du kayomaakowe kpa zi zë zi rë nnï kyigɔ, moiya henye, “Ma lenzee zi re yɔmɔ kazi wamati ako'dɔ rë nï biya zi vïdï 'ba kö'dukyënyë ko'dɔ nenye.” 41Mïkadranani vïdïkpulukuwota omannï mï kö'du kise, ïrïnnïbapatisi, adrɔko da watiti 'ba vo kö'dukombe.

Rakida 'ba vo kome42 Zë ayaŋa kadra 'bënnï mï kö'du yandi

kazi vo lïtuwë, rakida, wakonyo 'ba Yere,mötu aba. 43 Vïdï biya na rakaga ehe natere ga kö'du wakoro kayo ehe kyïnë wamati vo lïtuwë o'dɔnnï. 44Vo kome nduwërë nnï tɔtɔ ga bi kölö ehe zë ayanyannï mïwamati zë ëdïnnïmo aba. 45Zë ogonnïwa-sisi 'bënnï yaga, ehe ï'dïnnï kɔhi mo zi vïdïma omba. 46Ko'do ta ga ko'do, zë atɔtɔ rënnï mï yëkëlu. Zë onyonnï wa bi kölö mïliŋɔ kutu kutu ehe ayanyannï mï wakonyo'bënnï na rakyenyi kazi dakumbë, 47 ëzëëdïnnï Wïrï yeto. Vïdï biya omba zë. Ta gako'do 'duwï Yere ayövu zëmati ayɔmɔ ku.

3Petero Yowani aba akɔ'jɔnnï kora vo

keŋe1 Kadra 'ba mötu ëdï kaa kadra wota 'ba

hutaga, Petero ehe Yowani aba ëdï tï'bënnïmï yëkëlu. 2 Kora mati o'jo na keŋe neïnjë ha loko 'ba yëkëlu. Ta ga ko'do biyaï'dï mo dakapa ha loko nenye, ako'jo HaResi Teme. Mo alima ani ehe wa lenze kazivïdï mati ëdï tï'bënnï loko. 3Kora ne ongɔPetero ehe Yowani ëdï tödunnï mï yëkëlu,ehe mo ako'jo hë zë kö'du kɔhi. 4Mora zëongɔnnï bi mbïyï dɔ mo ehe iyannï henye,“Ongɔ bi rïyë de ze.” 5Kora ne ongɔ bi dëzë asösu 'bënï na ki'ja wa maako kazi zë.

6 Mora Petero iya zi mo henye, “Manzadë kɔhi aba, mandere dahabo, mora makï'dï zi yï wa mati mëdï mo aba. Mï ru 'baYësu Korisitɔ 'ba Nazereta, miya zi yï ënyïrïyë ayeto lasi.” 7 Petero ïrï mo kala matïrï aba akɔnyi mo rïyë. Kandi ndï korane gbɔnzɔ mo aba, ayi na kyigɔ, 8 ehe moöfu rïyë, ayeto lasi. Mo ï'bë ga ndï PeteroYowani aba mï yëkëlu, lasi, töfu ehe Wïrïyeto aba. 9Vïdï biya ongɔnnï mo lasi tokoehe Wïrï yeto aba. 10 Zë ayɔlɔnnï mo koravo lenze mati ëdï alima ha Resi Teme 'bayëkëlu ne, zë na rakaga. Zë ɔ'bɔnnï dëyɔlɔ kö'du a'di ra o'dɔ rë nï zi kora ne.

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 3:11 85 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 4:21Me'do 'ba Petero mï yëkëlu

11 Mati kora ne zɔ ga ndï Petero Yowaniaba, vïdï biya ahonnï zi zë bi mati ako'joloko sënjë 'ba Solomono. 12 Petero ongɔvïdï kayo ma atɔtɔ rë nnï ne ehe mo iyahenye, “Vïdï 'ba Yiserelee, kö'du a'di e narakaga ga kö'du mati o'dɔ rë nï ne? Asö-suwë dëdï ze kyigɔ maako aba? Asösuwëda tɔ'bɔ ze kora nenye ko'dɔ zi lasi gakö'du ze na laka?

13 Wïrï 'ba Abarayama, Yisika, Yakoba,ehe zutu 'bezee, ï'dï ru kyedre zi vo Lïtu'bënï Yësu. Mora ombemo dë, ï'dïyë mo ziPilato zi kofo,mati Pilato omba zimokingana dangölö. 14Ombe Yësu dë mo le na lakaehe tïnyö ne. Ako'jowe kö'du kora ma ofovïdï zi kinga na dangölö, 15 ehe ofowe moma ï'dï dïdï zi vïdï. MoraWïrï ïnjë mo tëmïkoli, ehe ze biya da tɔ'bɔ yada zi ye wamati mo o'dɔ.

16 Onge kora nenye, ehe ayɔle mo.Koma mï ru 'ba Yësu ra o'dɔ mo kyigɔ.Koma mï Yësu ra o'dɔ kora nenye ti'dena laka. 17 Aboka me, ma yɔle ehe vodagba 'be ayɔlɔnnï dë wa mati zë o'dɔnnï.18 Wïrï iya kpuru kazi nëbï ënïyë henye,Korisitɔ ënï aki'ja riti, ehe yaanya aba nemo asesi lömu ënï ku. 19 Here, ote de ziWïrï, here akila kö'du kyënyë 'be, 20 herekadra akatayi mati Yere akï'dï kyigɔ ziye, here mo akutu Yësu Korisitɔ, mati moinzi zi ye. 21Mora Yësu akalima komorïyële ëzë Wïrï o'dɔ wasisi ku biya na kyïyï,kaa mati mo iya kyere kpuru nëbï laka'bɔmowe aba. 22 Mosa iya henye, ‘YereWïrï 'be akinzi vïdï tëmï yë kölö zi tëdï nëbïkpa kaamo inzima. Owowe kö'dumati moayada zi ye. 23 Vïdï maako mati oro nëbïnenye dë, atanza dë na vïdï 'ba Wïrï löhu.’

24 Nëbï Samowele ehe biya nëbïmaakowe mati ayinnï ta gɔ mo, zëame'donnï ga kö'du wa ma ëdï rë nï ko'dɔyaanya aba ne. 25E gisi 'ba nëbïyë ehe ïrïyëlömu 'ba Wïrï ku, mati Wïrï o'dɔ zutu 'beëtï. Kaa mo iya zi Abarayama henye, ‘Tëmïkozo 'bëyïyë, ma kï'dï ya'da zi vïdï biya 'badakaŋo ne.’ 26Wïrï inzi vo lïtu ënï, ehe utumo dagba zi ye, zi kï'dï ya'da zi ye, hereotɔ de tëmï kö'du kyënyë 'be ne.”

4Petero Yowani aba ika komo magalesi

1 Mati Petero Yowani aba ëdïnnï gbaame'do zi vïdïyë, vo kyëlu 'ba vo ga yëkëlukongɔ, ehe Sadekeeɔkɔnnï. 2Kora nenyeena kamo ga kö'du vo lïtuwë ëdïnnï vïdïyë

yandi henye, yöku atënyï tëmï koli, kaaYësu ënyï tëmï koli. 3 Tapëtï kadra kutë,zë ïrïnnï Petero, Yowani aba ï'dïnnï zë mïkamba yɔndɔ aba. 4 Mora vïdï kayo matiowonnï kö'du kise ne, omannï. Yaanya abawatiti 'ba vo lö'bö ga Yere ëdï kpuluku-muyï.

5 Mï damïndö vere vo dagbe, kyedree,ehe vo komoyandi 'ba kö'du kï'dï 'ba Mosaatɔtɔ rë nnï mï Yerusalema. 6 Kyedre 'bavo karase Anasi ëdï ani, Kayafa, Yowani,Alekazende, ehemaakowe ta dakota 'ba voda karasa. 7 Zë ikannï Petero Yowani abaloko, o'dɔnnï zë atɔrɔ kutë, ako'jonnï hëzë, iyannï henye, “Kyigɔ 'ba a'di aba, ehemï ru 'bëyï o'de kö'du nenye?”

8 Petero oso ndɔ Lawo Laka aba, iyahenye, “Vo dagba 'ba vo dakaŋowe ehekyedree, 9 ëzë ako'jowe he ze ndenye gakö'du lakamati o'dɔ rë nï, ga kö'du vïdïmaakɔ'jɔ, 10mëdï na yɔlɔ zi ye ehe zi vïdï biya'ba Yiserele, kora nenye ëdï tɔrɔ kinyena laka ga kö'du kyigɔ 'ba Yësu Korisitɔ'ba Nazereta, mati ï'dïyë koli da taka, matiWïrï ïnjë tëmï koli. 11Yësu ra yïtö mati vowa kuvöwë ombannï dë, mora yaanya abamo ra yïtö ma dagba na laka ndra. 12Yësura nje ëdï kyigɔ aba zi wayɔmɔ. Ru mora nje kölö mï damöku ne akatɔ'bɔ yɔmɔvïdï biya.”

13 Vïdï kyedree na rakaga mati ongɔnnïPetero Yowani aba erennï dë, ehe zëayɔlɔnnï vo lïtu rïyö nenyee zë öŋbökora mbiya ayandi zë dë. Vïdï kye-dree ayɔlɔnnï, zë ëdïnnï kyere Yësu aba.14 Mora ɔ'bɔnnï dë tandi ga kö'du koramati akɔ'jɔ ne ëdï tɔrɔ ani. 15 Kyedreeutunnï zë yaga tëmï magalesi. Here zëiyannï zi oka ma kölö maako, 16 “A'di rada ko'dɔ zi kora nenyee? Vïdï biya mïYerusalema ayɔlɔnnï kö'du koro nenyemati vo lïtuwë o'dɔnnï, ehe dɔ'bɔ dë kiyao'dɔ rë nï dë. 17Zi kö'dunenye sesimokaziapere rë nï, diya zi zë, ma me'donnï dë zivïdï maako löhu mï ru 'ba Yësu.”

18 Here zë ako'jonnï vo lïtu rïyö nehulëhu loko, ehe ayadannï zi zë, mayandinnï wa maako dë mï ru 'ba Yësu.19 Petero Yowani aba aya'bannï dɔ mo zizë iyannï henye, “Asösuwë Wïrï omba ze,zi ye ra koro, mandere zi mo ra koro?20Dɔ'bɔ dë lima ti, ga kö'du wa ma dongɔehe dowo.” 21Kyedree i'jannï kö'dumaakodë na kyënyë zi riti kï'dï zi Petero eheYowani, here zë ilannï zë na dangölö. Vïdïbiya Wïrï yeto aba ga kö'du ma o'dɔ rë nï.

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 4:22 86 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 5:1822 Kora mati akɔ'jɔ kö'du koro nenye aba,kɔɔ 'bɔmo ndra ta da 'butësowɔ.

Mötu 'ba vo kome23 Kandi mati ila Petero ehe Yowani

aba na dangölö, zë a'bannï hulëhu eheayadannï zi okannïyë kö'du mati kyedree'ba vo karase ehe vo dagbe iyannï zizë. 24 Mati kɔsɔ vo lö'böwë 'ba Yereowonnï kö'du nenye, zë amötunnï zi Wïrïna radrɔko ehe iyannï henye, “Yere, o'dɔkomorïyë, dakaŋo, ranga, wasisi biya mïzë, 25 mï kyigɔ 'ba Lawo Laka, ame'do zizutu 'beze Dawidi, vo lïtu 'ba Wïrï, iyahenye,‘Kö'du a'di tu'dëë biya na kamo?Kö'du a'di vïdï ëdïnnï kö'du sösu ma lumë

ne ko'dɔ?26 Yere 'ba dakaŋo akɔ'jɔ rë nnï kö'du

wehe,ehe vo daliŋe adrɔko rë nnï da Yere ehe

Masiya 'bɔmo.’ ”27 “Kinye mï Yerusalema, Heroda ehe

Ponitisi Pilato atɔtɔ rë nnï tu'dëë ëtï ehevïdï 'ba Yiserele. Here zë ofɔ rë nnï ravo lïtu laka 'bëyï Yësu, Masiya kinzi 'bëyï.28 Zë o'dɔnnï wa mati omba zi ko'dɔ nakyigɔ. 29 Yere, owo me'do tere 'bëzë.Akɔnyi vo lïtu 'bëyïyë, here o'dɔ ze nakyigɔ zi me'do kö'du kise 'bëyï. 30 Ayadakyigɔ kyedre 'bëyï, kaa ëdï vïdï kɔ'jɔ ehekö'du koro ko'dɔ, rakaga abamï ru laka 'bavo lïtu 'bëyï Yësu.” 31Tapëtï amötunnï ku,bi 'ba ratɔtɔ akɔhɔ rë nï. Zë osonnï ndɔLawo Laka aba, ayetonnï me'do mï kö'dukise a Wïrï ne kazi tere.

Mï wa yanya32 Gboko 'ba vo lö'böwë kö'du sösu 'bëzë

biya kölö. Vïdï maako iya dë wa biyamati ëdïnnï mo aba ne 'bënï ra, mora zëayanyannï mï wa oka ma kölö maako aba.33 Kyigɔ aba vo lïtuwë ayadannï zi vïdïbiya henye, Yësu ëdï yaanya aba na dïdï.Wïrï ï'dï ya'da zi vo lö'bö 'bënïyë. 34 Vïdïmaako ï'bë dë kö'du sösu aba ga kö'du wa,ga kö'du vïdï ma ëdï kaŋo aba manderelokowe, akogo zë yaga ehe ika kɔhi mo nezi 35 vo lïtuwë. Here zë ï'dïnnï kɔhi mone zi vïdï ma omba. 36 Yosepa mo kozo'ba Lëvï, ta Seyipurusu, mati vo lïtuwëako'jonnï mo Baranaba, kö'du ya'ba abavïdï 'ba kö'du laka kiya zi oka, 37 mo ogoyaka 'bënï yaga, ehe ika kɔhi mo zi volïtuwë.

5Ananiya mbara 'bënï Safira aba

1 Kora maako ru mo Ananiya, mbara'bënï Safira aba, ogonnï kaŋo 'bënnï yaga.2Mora idannï da kö'du zi sesi kya 'ba kɔhine, na 'bënnï. Heremati Ananiya oba kɔsɔkɔhi ne zi vo lïtuwë, 3 Petero iya zi mohenye, “Ananiya, kö'du a'di ï'dï Satani yïko'ba, zi sesi kya 'ba kɔhi mati i'ja ta dakaŋo ma ogo ne? Kö'du a'di iga ndɔndɔzi Lawo Laka? 4 Wa ne 'bëyï ra mati gbaogo dë, ehe kpa tapëtï kogo mo, kɔhi mogba zɔ na 'bëyï. A'di ra o'dɔ yï zi kö'dumahere ne ko'dɔ? Iga ndɔndɔ ne dë zi vïdï,iga ndɔndɔ ne zi Wïrï.”

5 Kandi mati Ananiya owo kö'du ne, moalëpï akaŋo brua na yöku. Vïdï biya matiowonnï ne, biya na tere. 6 Gisi kora ɔbiayinnï loko, ehe olonnï ida rɔ mo. Here zëïnjënnï yaga, usunnï. 7Kadrawota aba yaa,mbara 'bɔmo Safira ayi loko, mora ayɔlɔkö'du mati o'dɔ rë nï zi kora 'bënï ne dë.8 Petero ako'jo hɔ mo iya henye, “Ayadazi ma, ogowe kaŋo ne da kɔhi nenye?”Mo alëzë iya henye, “Ɔɔ, kɔhi ne mo rabiya ne.” 9 Petero iya zi mo henye, “Kö'dua'di yï kora 'bëyï aba rïyö, ide me'do ziyɔnzɔ Lawo Laka? Kora mati usunnïAnaniya, ëdïnnï ha loko, ehe akumbënnï yïyaga.” 10Kandi mo alëpï burutu Petero oli.Mati gisi kora ɔbi nee, ayinnï hulëhu loko,i'jannï Safira ako'do ani na yöku. Herezë ïnjënnï mo yaga ehe usunnï mo dakapakora 'bɔmo. 11Kanisa na tere, ehe vïdï biyamati owonnï kö'du ma o'dɔ rë nï ne.

Kö'du koro rakaga aba12 Vo lïtuwë o'dɔnnï kö'du koro rakaga

aba kyɔ mï kutë vïdï. Vo kusu ga Yere biya'duwï rë nnï tɔtɔmï kapa 'ba yëkëlu ako'joloko sënjë 'ba Solomono. 13Vïdï maakoweyaga tëmï gboko 'bëzë omba dë zi rë nïdrɔko zë aba, mora vïdï biya ombannï zë lendra. 14Vïdï kora kyɔ ehembara ayetonnïkoma mï Yere. 15 Here vïdï rakɔe ika zëyaga da gërï o'ba da agburuku. Asösunnïëzë Petero alasi ta dakapa, ehe galïlï moakalëpï dë zë, akakɔ'jɔ zë. 16Vïdï kayo maëdïnnï alima mï gawowe kara Yerusalema,ikannï zë mati rakɔɔ aba mandere zë matidakyikyi aba mï nnï, akɔ'jɔ zë biya.

Yaza 'ba vo lïtuwë17 Kyedre 'ba vo karase ehe Sadeke biya

osonnï ndɔ na mïkumbë. 18 Zë ïrïnnï volïtuwë, ï'dïnnï zëmï kamba ta da komo vïdï

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 5:19 87 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 6:8biya. 19Moramï yɔndɔ nanimalayika kaziYere ayëhu ha loko 'ba kamba, ayasi volïtuwë yaga. Malayika iya henye, 20 “Ï'bëëmï yëkëlu, ehe ayade zi vïdï me'do 'ba dïdïnenye biya.” 21Here zë ï'bënnï kadra asi kunzere, ehe ayetonnï kö'du yandimï yëkëlu.

Kyedre 'ba vo karase vïdï 'bënï ëtïako'jonnï ga bi kölö magalesi mati zë kye-dree 'ba Yiserele. Ï'dïnnï kö'du zi vo lï-tuwë kika zi nnï tëmï kamba. 22 Vo kanya'ba yëkëlu mati utu zë mï kamba, i'jannïvo lïtuwë dë. Zë a'bannï, iyannï henye,23 “Di'ja ze kamba na kisi ŋbïrï, ehe vokanye ëdï tɔrɔnnï ha loko. Mora mati dayëhu ha loko, ehe dödu mï mo, di'ja vïdïmaako dë ani.” 24 Kyedre vo kanye 'bayëkëlu ehe kyedree 'ba vo karase owonnïkö'du kiya 'bëzë ne, mora ayɔlɔnnï dë a'dira sösunnï atëdï. 25 Vïdï maako ayi öduloko iya henye, “Yaanya aba kora naniye,mati ï'dïyë mï kamba ëdïnnï mï yëkëluvïdï yandi.” 26 Kyedre vo kanya 'ba yëkëluï'bënnï vo kanye ëtï ehe ikannï vo lïtuwëhulëhu, mora o'dɔnnï zë dë na kamo, gakö'du zë na tere kazi vïdï ayetonnï zë ku'duyïtö aba.

27 Mati ika vo lïtuwë ku komo magalesi,kyedre 'ba vo karase iya henye, 28 “Da yadaku huwë zi ye, ayandiye kö'du dë mï ru 'baYësu. Mora onge wa mati o'de ne te. Ëdïyandiye vïdï biya mï Yerusalema, ehe ëdïayɔnze zi kö'du koli 'bɔmo ya'ba gu ze.”29Petero vo lïtu maakowe ëtï aya'bannï dɔmo iyannï henye, “Doro ze Wïrï ndra ta davïdï. 30 Ofowe Yësu mo tötö aba da taka,mora Wïrï 'ba zutu 'beze ïnjë mo na dïdï.31Wïrï o'dɔ mo na vo dagba 'beze ehe navo wayɔmɔ. Wïrï ï'dï bi zi mo da kala nïma tïrï, ehe vïdï 'ba Yiserelee ata'bannïhulëhu zimo ehe akila kö'du kyënyë 'bëzë.32 Ze kinye zi yada kö'du nenye biya zi ye,ehe Lawo Laka zi yada kpa zi ye,mowakï'dï'ba Wïrï zi vïdï biya ma oro Wïrï.”

33 Mati vïdï 'ba vurëë owonnï kö'dunenye, zë ayinnï na kamo, ombannï zikofo vo lïtuwë. 34 Mora ma kölö maakotëmï zë, Farasi ru mo Gamalili, mo vokomoyandi 'ba kö'du kï'dïma oromondra.Mo ï'dï kö'du zi vo lïtuwë koba dero tisiyaa yaga. 35 Here mo iya zi vïdïyë 'ba mïvurëë henye, “Kora 'ba Yiserele, komowemandi re kö'du wa mati ëdï ko'de zi koranenyee. 36 Tadura alaya kadra ma alaganani aba, o'dɔ rë nï na vïdï kyedre maako,ehe vïdï kora kaa lamisowɔ adrɔko rë nnïmo aba. Mora mati ofo mo, vo ga ndï mo

apere rë nnï biya, kö'du 'bɔmo ne inderë nï. 37 Yaa mati iti ga vïdï 'ba dakaŋo'beze, Yudasi tëmï Galilaya alaya kpa. Vïdïkayo alö'bönnï ga ndï mo, mora ofo mo,ehe vo lö'bö ga ndï mo apere rë nnï biya.38 Here miya zi ye tëdïyë na kɔwɔ ta rakora nenyee. Ile zë na bi dë nnï. Ëzë kö'duko'dɔ 'bëzë ne 'ba vïdï köndu, akinde rënï. 39Mora ëzë ayi kazi Wïrï, ɔ'be dë yata,nje ëzë ombe zi wehe ko'dɔ Wïrï aba.”Vo vurëë ombannï da me'do 'bɔmo. 40 Zëako'jonnï vo lïtuwë hulëhu loko, u'bönnïzë, ehe ï'dï kö'du zi zë, mame'donnï dekpelöhu mï ru 'ba Yësu. Ilannï zë tï'bë.

41 Vo lïtuwë ilannï magalesi rakyenyiaba, ga kö'du Wïrï o'dɔ zë zi riti ki'jaga kö'du 'ba Yësu. 42 'Duwï ayaŋa kadra'bënnï mï yëkëlu, ehe mï liŋɔ kölö maakota ga agamo ɔrɔnnï dë ta bi kö'du yandi,ehe yada kö'du yöyö laka Yësu ra Korisitɔ.

6Vo wakɔnyi madɔmorïyö

1 Mï kadra naniye, vïdï kayo ayinnïadrɔko rë nnï vo lö'böwë. Kya maakowemati ëdïnnï ame'do ha 'ba Gïrïgï abane, ayetonnï rë nnï lamo zë mati ëdïnnïame'do ha 'ba Hïbïru aba. Zë iyannïhenye, mbara lu'bë ma ëdïnnï ame'do ha'ba Gïrïgï aba ne, ï'dï mï wayanya 'bawakonyo 'bëzë dë ta ga ko'do biya. 2 Volïtu 'butë dɔmorïyö ako'jonnï gboko 'ba volö'böwë bi kölö, iyannï henye, “Dɔrɔ zedë ta bi yëtï kö'du kise 'ba Wïrï zi lɔɔ 'bawakonyo ra yanya. 3Aboka me, inziye vïdïkora madɔmorïyö mati vïdï ɔwɔ zë, eheayɔlɔnnï kö'du, ehe osonnï ndɔ LawoLaka'baWïrï aba. Da kï'dï zë na vo ga lɔɔ nenyekongɔ. 4 Da katɔ'bɔ yanya kadra 'bezemötu aba ehe me'do 'ba Wïrï yëtï.”

5 Kö'du sösu nenye o'dɔ vïdï biyana rakyenyi ehe inzinnï Setifano. Moëdï koma kyedre aba ehe oso ndɔ LawoLaka aba. Zë inzinnï Pilipo kpa, Porusi,Nikonara, Timotiyɔ, Paramenasi, Nikɔlatëmï Atiyɔkɔ, mati inzi rë nï zi tëdïnnï naYude. 6 Kora nenyee ika zë zi vo lïtuwë.Here vo lïtuwë amötunnï, ï'dï kala nnï dakora nee, zi kinzi zë zi lɔɔ nenye ko'dɔ.7 Kö'du kise 'ba Wïrï apere rë nï, ehe vïdïkayo mï Yerusalema ayinnï zi tëdï na volö'böwë. Vo karasa kayo oronnï koma.

Kïrï 'ba Setifano8 Wïrï ï'dï kyigɔ zi Setifano zi kö'du

koro kyedre ko'dɔ ehe rakagamï kutë vïdï.

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 6:9 88 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 7:279Mora vïdï kora maakowe tëmï Sirënë eheAlikazenderiya, zë tëmï gbokoma ako'jo rënnï “Kora 'ba dangölö.” Zë ayeto hë nnïwasa Setifano aba. Maakowe tëmï gawo'ba Silisiya ehe Asiya awasa hë nnï kpa moaba. 10Mora zë ɔ'bɔnnï dë Setifano aba, gakö'du mo vo kö'du yɔlɔ kyedre ehe LawoLaka ï'dï kyigɔ zi mo me'do.

11 Zë ogonnï vïdï kora kyënyëë zi zë kiyahenye, “Dowo zemo ëdï ame'do na kyënyëra Mosa ehe Wïrï.” 12 Zë o'dɔnnï vïdïyë,kyedre 'bënnï ehe vo komoyandiye 'bakö'du kï'dï 'ba Mosa zi kö'du kyënyë sösura Setifano. Zë biya ïrïnnï mo ehe ikannïmo komo magalesi. 13 Kya 'ba vïdï koramaakowe idannï kö'du zi ndɔndɔ kiga guSetifano, ehe zë iyannï henye, “Kora nenye'duwï ëdï ame'do na kyënyë ra yëkëlu lakanenye ehe kö'du kï'dï 'ba Mosa. 14 Dowoze mo ëdï akiya henye, ‘Yësu 'ba Nazeretanenye, akiha akaŋo yëkëlu ne ehe akuwïdalëtï mati Mosa ï'dï zi ze ne.’ ” 15 Zë biyamati mï gboko 'ba magalesi ongɔnnï bi daSetifano. Zë ongɔnnï komo mo uwï rë nïkaa komo 'ba malayika.

7Me'do 'ba Setifano

1 Kyedre 'ba vo karase ako'jo ha Seti-fano, “Ëdïnnï kö'du tïnyö ra yada rë yï?”2 Setifano aya'ba da me'do iya henye, “Ön-duwë ehe 'buwë, owowe me'do 'bama.Wïrï 'ba bikanyi kyedre alaya zi zutu'beze Abarayama, mati mo ëdï gba mïMesopotamiya, gba kazi rë nï kidra zi Ha-rani. 3 Wïrï ayada zi mo, iya henye, ‘Iladakaŋo 'bëyï, karo 'bëyï, ehe ï'bë dakaŋomati ma kayada zi yï.’

4 Here Abarayama ila dakaŋo 'baSadiyana ï'bë alima mï Harani. Tapëtï koli'ba 'bu mo, Wïrï utu Abarayama zi lima mïdakaŋo nenye yaanya aba ëdï alime 'dɔmone. 5 Wïrï ï'dï kapa maako dë zi mo, gbïle ma tisi mo. Mora Wïrï alömu zi kï'dï zimo dakota 'bënï ëtï ŋburu, ëzë Abarayamaanza dë le gisisi aba. 6 Wïrï iya henye,‘Kozo 'ba Abarayama akalimannï tisiwaaba mï dakaŋo 'ba vo leze. Ani zë atëdïnnïna vo kalima, oka ako'dɔ zë na kyënyë kɔɔlamisowɔ. 7 Mora ma kï'dï riti zi vïdï mao'dɔnnï zë na vo kalima oka. Here yaa zëatayinnï ma mötu ga bi nenye.’ ”

8 “Wïrï ida kö'du Abarayama aba, moo'dɔ kyïnë 'ba kö'du kida ne ŋbete aba.Here mati o'jo Yisika zi Abarayama, tapëtï

ko'do mamodɔmowota, Abarayama aŋ-bete mo. Yaa Yisika ayi na 'bu zi Yakoba,here Yakoba ayi na 'bu zi gisi 'bënïyë 'butëdɔmorïyö, mati zë ra vïdï dagbe 'ba daliŋɔ'butë dɔmorïyö 'ba Yiserele.

9 Vïdï kora nenyee zutu 'beze ra, zë namï kumbë ra öndu nnï Yosepa. Zë ogonnïmo na vo kalimamï Ezipeto, moraWïrï ëdïmo aba. 10 Wïrï ayɔmɔ mo biya tëmï riti'bɔmo ne, o'dɔ mo kora vo kö'du yɔlɔ ziYere 'ba Ezipeto. Mo o'dɔ Yosepa na Yere'ba Ezipeto ehe ï'dï mo na vo da wa biyamati mo ëdï mo aba.”

11 “Mï kadra nanimï Ezipeto eheKanananyenyo ana dë. Madöyï kyënyë riti ehezutu 'bezee ɔ'bɔnnï dë zi wakonyo ki'jakyɔ zi konyo. 12 Mati Yakoba owo henyenyenyo ëdï mï Ezipeto, mo utu gisi 'bënïzutu 'bezee mï ma dagba ani. 13Mï kadaratï'bë 'bëzë ma da rïyö mo, Yosepa ayadarë nï zi öndu nïyë, ëyï ra nï, ehe yere'ba Ezipeto ayɔlɔ vo dakota 'ba Yosepa.14 Yosepa utu lïtu zi 'bu nï ehe karo nïyëzi tayi. Watiti 'bëzë ëdï 'butëmadɔmorïyödɔmomuyï. 15 'Bu mo Yakoba ï'bë mïEzipeto ehe oli kpa, kaa zutu 'bezee. 16Yaayöku zë ïnjë hulëhu mï Sikimo, ehe usu zëmï wogo, mati Abarayama ogo kazi gisi 'baHamora.”

17 “Ndundu mo aba kadra ɔkɔ zi Wïrïzi ko'dɔ wa ma mo alömu zi Abarayama.Watiti 'ba vïdï 'beze mï Ezipeto övu kukyedre. 18 Here yere maako ayi da kyïtïmï Ezipeto, mo ayɔlɔ Yosepa dë. 19 Moo'dɔ zutu 'beze na kyënyë, ehe na kamo zëëtï. Mo o'dɔ zë zi gisi 'bënnïyë kila yaga zikoli. 20Mï kadra nenye o'jo Mosa. Mo wisina teme komo Wïrï, ehe vo dakota 'bɔmoongɔnnï gɔ mo mï liŋɔ 'ba 'bu mo yehewota aba. 21 Mati o'dɔ zë na wehe zi mokila yaga, wu'jë 'ba yere i'ja mo ehe ïrï mo,kaa wisi ënï. 22Mosa i'ja wayandi laka mïEzipeto. Mo kora kyigɔ ehe me'do 'bɔmona laka.”

23 “Mati kɔɔ 'ba Mosa ëdï 'butësowɔ,mo ï'bë vïdï 'bënï Yiserele kongɔ. 24Ko'dokölö maako aba, mo i'ja vïdï 'ba Ezipetoëdï vïdï ma kölö tëmï vïdï 'bënïyë ko'dɔ nakyënyë. Mo akɔnyi vïdï 'bënï ne, ofo vïdï'ba Ezipeto ne. 25Mosa asösu vïdï 'bënïyëayɔlɔnnï ku, Wïrï ako'dɔ nï zi zë kinga nadangölö, mora zë ayɔlɔnnï dë. 26Mï ko'dovere aba, Mosa i'ja vïdï 'bënï Yiserele rïyöëdïnnï rë nnï ku'bö, ehe mo ayɔnzɔ zi zëyata. Mo iya henye, ‘E kora nee na öndu,kö'du a'di ëdïyë re ku'bö gɔ mo?’ 27Mora

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 7:28 89 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 8:1kora mati ayeto oka nï ku'bö, adu'du Mosadakapa, ehe ako'jo kö'du iya henye, ‘Ëyïra o'dɔ yï na vo de ze, vurë 'beze kikyeaba? 28 Omba zi kofo ma, kaa ofo vïdï 'baEzipeto mataganya ne?’ 29Mati Mosa owokö'du ne, mo aho tëmï Ezipeto ï'bë alimamï dakaŋo 'ba Mediyana. Gisi rïyö 'bɔmonee o'jo ani.”

30 “Tapëtï kɔɔ 'butësowɔ, malayikaalaya zi Mosa mï wa'do möku mï da lïpïkara ra Döku 'ba Sinayi. 31Mosa na rakagakö'du wamati mo ongɔ ne. Mo ï'bë kara zikongɔ mo na laka, ehe gu Yere iya henye,32 ‘Ma Wïrï 'ba zutu 'be, mati Abarayama,Yisika, ehe Yakoba ëdïnnï amötu.’ Mosaayeto tese tere aba, ehe omba dë zi bikongɔ da möku ne. 33 Yere iya zi mohenye, ‘Otɔ kamoka 'bëyï nee 'de, ga kö'dubi ma ëdï tɔrɔ 'dɔmo ne kaŋo laka ra.34Komoma aba, mongɔ riti 'ba vïdï 'bamamï Ezipeto ne ku. Mowo rala'ba 'bëzë neku, ehemayi ku akaŋo zi yɔmɔ zë. Yaanyaaba ne, momba yï kutu hulëhumï Ezipeto.’

35 “Mosa kölö nere ra vïdï 'ba Yis-erele ombannï dë, iyannï zi mo henye,‘Ëyï ra o'dɔ yï na vo de ze ehe vo vurëkikye?’ Malayika 'ba Wïrï ame'do zi Mosamï möku, ehe Wïrï utu Mosa zi yɔmɔYiserelee ehe zi tëdï na vo dagba 'bëzë.36 Mosa agaga zë tëmï Ezipeto, ehe daRanga Kahi, ehe mï da lïpï kö'du koroko'dɔ rakaga aba kɔɔ 'butësowɔ.”

37 “Mosa ra iya zi vïdï 'ba Yiserele henye,‘Wïrï akinzi kölö tëmï kutë vïdï 'be zi tëdïna nëbï kaa mo inzi ma.’ 38 Mosa ika vïdï'beze mï da lïpï, ehe malayika ame'do zimo da Döku 'ba Sinayi. Ani mo ïrï me'do'ba dïdï zi kï'dï zi ze.”

39 “Mora zutu 'bezee ombannï dë ziMosa koro, zë ombannï ta'ba hulëhu mïEzipeto. 40 Vïdï iyannï zi Arona henye,‘O'dɔ wïrï maakowe zi laga dagba zi ze.Mosa ika ze yaga ta Ezipeto, mora da yɔlɔdë a'di ra o'dɔ rë nï zi mo.’ 41 Zë o'dɔnnïwïrï mbiya na da kyïnë isa kora, zë ï'dïnnïwakumu zi mo, ehe na rakyenyi kö'duwa mati o'dɔnnï ne. 42 Wïrï opi gë nïzi vïdï 'bënï, ehe ila zë zi mötu kyëlu mïkomorïyë, kaa ma iya mï wayöruwë 'baNëbïyë, ‘Vïdï 'ba Yiserele, ï'dïyë wakumudë zi ma ehe wakï'dï zi ma mï kɔɔ 'butë-sowɔ aba mï da lëpï ne? 43 Tapëtï moïnjë loko tisi 'ba wïrï Molesi zi mötu, eheobe kyëlu 'ba wïrï Repena kpa. O'de wïrïmbiya nenyee zi mötu, mora yaanya abama kïnjëë 'de kafo dakaŋo 'ba Babalönï.’

44 Mï da lïpï zutu 'bezee o'dɔnnï bi lima'ba Wïrï, kaa Wïrï ayada zi Mosa ko'dɔ.45Yaa ï'dï zi zutu 'bezee, ehe zë obannï momati ëdï tï'bënnï Yasowa aba zi kïrï dakaŋone kazi vïdï naniye mati Wïrï ore yaga. Moalima ani le mï kadra 'ba Dawidi. 46Dawidio'dɔ Wïrï na rakyenyi, ehe ako'jo hɔ moëzë na tɔ'bɔ zi kuvö loko 'ba Wïrï zi gisi'ba Yakoba. 47 Ndundu mo aba Solomonora o'ba loko ne zi Wïrï.”

48 “Mora Wïrï Kyedre alima dë mï lokomati vïdï köndu ra uvö. Ëdï kaa nëbï iyahenye,49 ‘Wïrï iya henye,Komorïyë kyïtï 'bama,dakaŋo gara 'ba ndï ma.Kyïnë 'ba loko a'di ra akuvë zi ma?Mï bi vala ra ma kalawo?50 Mo'dɔ wasisi ku biya?’ ”

51 “E vo kazi kö'du kowo, ehe vïdï 'ba dakyigɔ! Ëdïyë kaa vïdï mati ombannï ŋbetedë. E 'duwï wehe ko'dɔ Lawo Laka aba, kaazutuwë o'dɔnnï! 52 Nëbï maakowe ëdïnnïmati zutu 'be o'dɔ zë dë na kyënyë? Zëofonnï nëbïyëmati ayadannï kö'du tayi 'baWïrï ma Tïnyö. Yaanya aba asusuwë mo,ehe ofowe mo. 53 Malayika ï'dïnnï kö'dukï'dï 'ba Wïrï zi ye, mora gba orowe dë.”

Ku'du 'ba Setifano yïtö aba54 Mati vo vurë owonnï me'do 'ba Seti-

fano, zë ayinnï na kamo kyïrïnnï konyoaba, 55 mora Setifano oso ndɔ Lawo Lakaaba. Mo ongɔ bi komorïyë, ongɔ bikanyikyedre 'ba Wïrï, ehe Yësu ëdï tɔrɔ da kalatïrï 'ba Wïrï. 56 Mo iya henye, “Mongɔkomorïyë ayëhu rë nï, Wisi 'ba Vïdï ëdïtɔrɔ da kala tïrï 'ba Wïrï.”

57 Vo vurë nee agbögbö hë nnï na gukyembe ehe isi mbili nnï. Kandi zë biyaalɔdrɔnnï da Setifano, 58 ehe u'dunnï moyaga tëmï gawo kyedre ne. Ayetonnï moku'du yïtö aba. Vo kiye o'bannï bɔngɔ'bënnï ndï kora maaako ru mo Sawolo.59 Mati ëdïnnï Setifano ku'du yïyö aba zikoli,mo ako'jo yaga, iya henye, “YereYësu,ïrï lawo ma kalakyedre aba!” 60 Mo odrɔdomonï akaŋo, ehe udu gu kyembe aba iyahenye, “Yere, aya'ba kö'du kyënyë ko'dɔ'bëzë ne dë, dë zë.” Here mo oli.

8Yaza 'ba vo kome

1 Sawolo ra omba da ku'du 'ba Seti-fano yïtö aba. Mï kadra nani kanisa mïYerusalema mï rayaza kyedre. Biya vo

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 8:2 90 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 8:37-38lö'böwë gaYere, nje vo lïtuwë, apere rë nnïmï Yudiya ehe Samariya. 2 Kya vo komamaakowe usunnï Setifano ehe ï'dïnnï lu'bëkö'du mo. 3 Sawolo ayeto kö'du kyënyëko'dɔ zi kanisa. Mo ï'bë ta haliŋɔ ta haliŋɔkïrï vïdï kora ehe vïdï mbara zë kï'dï mïkamba.

Pilipo mï Samariya4 Vo lö'böwë ga Yere ma apere rë nnï

ne, ï'bënnï ta ga bi biya kö'du yöyö laka neyada mo aba. 5 Pilipo ï'bë mï gawo kyedre'ba Samariya ehe ayöyö kö'du 'ba Korisitɔne zi vïdï. 6 Zë oze mbili nnï zi Pilipo, kaamati zë owonnï ehe kongɔnnï kö'du koromati mo o'dɔ. 7 Vïdï kayo dakyikyi abaakɔ'jɔ zë, ehe dakyikyi ï'bënnï yaga ta rëzë ha gbögbö aba. Vo keŋe kayo ehe voka'bo akɔ'jɔ zë. 8 Vïdï biya mï gawo nanina rakyenyi, ga kö'du ma ëdï rë nï ko'dɔne.

9 Kadra maako aba kora maako ru moSimona alima ani vïdï 'ba Samariya ko'dɔna rakaga. Mo ëdï mörï ko'dɔ ehe o'dɔrë nï na vïdï kyedre maako. 10 Vïdï biyama wadakayo aba ehe vo leri atɔtɔ rë nnïtoko rɔ mo, zë iyannï henye, “Kora nenyevo kyigɔ 'ba Wïrï, ma ako'jo Kyigɔ maKyedre.” 11 Kadra konda aba, Simona ëdïmörï ko'dɔ zi vïdï ko'dɔ na rakaga, ehe zëasesi rë nnï tɔtɔ toko rɔ mo.

12 Mora mati zë omannï ku mï kö'dukiya 'ba Pilipo, ga kö'du 'ba Damöku 'baWïrï ehe ru 'ba Yësu Korisitɔ, abapatisizë biya kora mbara aba. 13 Simona omakpa, ehe abapatisi mo. Mo alima karazi Pilipo, ga kö'du mo ongɔ bi biya dakö'du koro ne rakaga aba. 14 Vo lïtuwëmï Yerusalema owonnï henye, kya vïdïmaakowe mï Samariya ïrïnnï me'do 'baWïrï ku. Here zë utunnï Petero ehe Yowanizi zë. 15 Mati vo lïtu rïyö nenye ɔkɔnnï,zë amötunnï henye zi zë kïrï Lawo Laka.16Gba kazi nenye, Lawo Laka ï'dï dë gba zimakölömaako tëmï zë, abapatisi zë ïnjëmïru 'ba Yere Yësu. 17Petero, Yowani aba ï'dïkala nnï da vïdï 'ba Samariye, ehe zë ïrïnnïLawo Laka.

18 Simona ongɔ Lawo Laka ï'dï zi vokome mati vo lïtuwë ï'dï kala nnï dë zë.Here mo ï'dï kɔhi 19 zi Petero, Yowani abaehe iya henye, “Ï'dï kyigɔ nenye kpa zima,ëzë vïdï maako mï'dï kala ma ku dɔ mo,akïrï Lawo Laka.”

20 Mora Petero iya zi mo henye, “Yï 'dökɔhi 'bëyï ne aba akinde re mï wa'do, ga

kö'du asösu zi wakï'dï 'ba Wïrï kogo kɔhiaba. 21 Nenye anza dë lɔɔ 'bëyï, ehe Wïrïongɔ ku di'di yï anza dë na laka. 22 Otɔdë yï tëmï kö'du sösu kyënyë 'bëyï ne,ehe ako'jo ha Wïrï zi kila yï. 23 Mongɔ yïndɔ na mïkumbë, ehe ida yï ku gö mï gërïkö'du kyënyë ko'dɔ 'bëyï.” 24 Simona iyahenye, “Amötu zi Yere, here kö'du ma iyane mo'dɔ rë nï dë zi ma.”

25 Tapëtï Petero ehe Yowani abaayëtïnnï kö'du 'ba Yere ku, a'bannï ziYerusalema. Ta da gërï 'bëzë, zë ayëtïnnïkö'du yöyö laka ne mï daliŋɔ kayo 'baSamariya.

Pilipo vo mï turu 'ba Atepïyö aba26 Malayika 'ba yere iya zi Pilipo henye,

“Ï'bë dambaro da gërï konda 'ba lïpï matiï'bë ta Yerusalema zi Gaza.” 27-28 HerePilipo ï'bë. Kora lïmu mï turu 'ba Atepïyöëdï kpa tï'bë ta da gërï nani mï gbugbuṛu.Mo kyedre 'ba vo kɔhi sesi zi Kadasi, matiëdï mbara yere 'ba Atepïyö. Mo ï'bë mïYerusalema zi mötu, ehe yaanya aba ëdïku da ga gërï ënï liŋɔ. Mo ëdï alima mïgbugbuṛu ënï kö'du ko'jo tëmï wayöruwë'ba nëbï Yisaya. 29 Lawo Laka iya zi Pilipohenye, “Ï'bë zi gbugbuṛu nani, alima kararɔ mo.” 30 Pilipo aho kara ehe owo korane ëdï kö'du ko'jo tëmï wayöruwë 'ba nëbïYisaya. Pilipo ako'jo hɔ mo iya henye,“Ayɔlɔ mï kö'du mati ëdï ako'jo ne ku?”

31Mo aya'ba dɔ mo iya henye, “Hala matɔ'bɔ yɔlɔ, nje ëzë vïdï maako ra akɔnyima?” Mo ako'jo Pilipo zi tayi rïyë ehe limadakapa nï. 32 Kora ne ëdï wayöru ko'jo iyahenye,“Akɔkɔ mo kaa tïmëlë mati da gërï ënï zi

kofo.Mo udu dë,kaa tïmëlë ma yëvu rɔ mo umu le du udu

dë.33 O'dɔnnï mo na komokaya,mo ïrï vurë ma tïnyö dë.Hala mo atɔ'bɔ tëdï gisisi aba,ëzë dïdï mo oba ku 'de?”

34 Vo lïmu ne iya zi Pilipo henye, “Ayadazi ma, nëbï ne ëdï ame'do kö'du nï, man-dere kö'du vïdï maako?” 35 Here Pilipo tabi nenye ayeto tëmï kö'du wayöru nenyeehe ayada zi mo kö'du yöyö laka ga kö'du'ba Yësu. 36Mati zë ëdï tï'bënnï ta da gërï,zë ayinnï bi ma wini aba. Kora lïmu ne iyahenye, “Ongɔ te, kinyewini ëdï. Kö'du a'diɔ'bɔ dë bapatisi ma?” 37-38Mo ï'dï kö'du zi

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 8:39 91 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 9:30karo ne tɔrɔ. Zë 'dö rïyö ï'bënnï akaŋo mïwini, Pilipo abapatisi mo.

39 Tapëtï tasi 'bëzë yaga tëmï wini, Lawo'ba Yere oba Pilipo 'de. Vo lïmu ne ongɔmo dekpe löhu, mora mo ëdï tï'bë da gërïënï rakyenyi aba. 40 Pilipo yaa alaya mïAzotusu. Mo ï'bë tëmï gawo zi gawo, biyata da gërï zi Kasariya, yëtï kö'du laka zivïdï.

9Rakopi 'ba Sawolo(Lɔɔ 22:6-16, 26:12-18)

1 Mï kadra nani Sawolo nduwë yaza,kofo vo lö'böwë ga Yere. Mo ï'bë zi kyedre'ba vo karase, 2 ako'jo hɔ mo kö'du waragazi vo dagba bi 'ba mötuwë mati ëdïnnï mïDamasika. Mo o'dɔ nenye ga kö'du moomba zi kïrï ehe koba mï Yerusalema vïdïkora mandere mbara ma omannï mï gërï'ba Yere.

3 Mati Sawolo ëdï ku kara zi tɔkɔDamasika, bikanyi laka ta komorïyëtruku'du ayanyi bi toko ta rɔ mo. 4 Moalëpï dakaŋo, owo gu iya zi mo henye,“Sawolo, Sawolo, kö'du a'di ëdï ma yaza?”5 Sawolo ako'jo kö'du iya henye, “Yere yï'bëyï ëyï?” Yere aya'ba dɔ mo iya henye,“Ma Yësu ra. Ma ra vïdï ma ëdï ayaza.6 Yaanya aba ënyï rïyë ehe ï'bë mï gawokyedre ne, ani akayada zi yï a'di zi ko'dɔ.”

7 Vïdï kora mati ëdïnnï Sawolo aba,ɔrɔnnï ani kazi me'do. Zë owonnï gu,mora ongɔnnï vïdï maako dë. 8 Sawoloënyï rïyë ta akaŋo, ehe mati ayëhu komonï, mo ɔ'bɔ dë zi wa maako kongɔ.Vïdï maako ra ïrï mo kala aba kɔkɔ mïDamasika, 9ehe ko'dowota abamoɔ'bɔ dëzi bi kongɔ ehe onyo wa kpa dë, manderewa kuwë.

10 Vo lö'bö maako ru mo Ananiya alimamï Damasika. Yere ame'do zi mo tëmïrayada. Ananiya aya'ba dɔ mo iya nenye,“Yere, kinye mëdï.” 11 Yere iya zi mohenye, “Ënyï rïyë ehe ï'bë liŋɔ 'ba Yudasida gërï mbïyï ne. Ëzë ɔkɔ ku ani, aki'jakoramaako ru Sawolo tëmï gawo 'baTasisi.Sawolo ëdï amötu, 12 ehe mo ongɔ rayadakora maako ru mo Ananiya ëdï atayi zi moehe ï'dï kala nï dɔ mo, here zi mo bi kongɔlöhu.”

13 Ananiya aya'ba dɔ mo iya henye,“Yere, vïdï kayo ayadannï zi ma, kö'dukyënyë mati kora nenye o'dɔ zi vïdï laka'bëyï mï Yerusalema. 14 Kinye mo ayi

kalakonda aba kazi kyedree 'ba vo karasezi kïrï vïdï biya mati ëdïnnï ru yï ko'jo.”

15 Yere iya zi Ananiya henye, “Ï'bë,minzi mo ku zi ko'dɔ mo zi yada ru ma zitu'dëë, yeree, ehe vïdï 'ba Yiserele. 16 Mana bi damama kayada zimo halamo aki'jariti ga kö'du ru ma.” 17 Ananiya ï'bë eheödu mï loko mati Sawolo ëdï lima 'dɔmo.Ananiya ï'dï kala nï dɔ mo ehe iya henye,“Öndu Sawolo, Yere Yësu ra utu ma. Mora kpa alaya zi yï da gërï tayi 'bëyï kinyene. Mo omba yï zi bi kongɔ löhu, ehezi koso ndɔ Lawo Laka aba.” 18 Truku'duwa maako kaa ɔkɔ kyenze alëpï ta komoSawolo, ehe mo ɔ'bɔ bi kongɔ löhu. Moënyï rïyë abapatisi mo. 19 Here mo onyowa, rɔ mo akyigɔ.

Sawolo ayëtï kö'du mï DamasikaSawolo alima ko'do maakowe aba vo

lö'böwë 'ba Yere ëtï mï Damasika. 20Kandimo ï'bë mï bi 'ba mötuwë ayeto yëtï zi vïdïhenye, Yësu ra Wisi 'ba Wïrï. 21 Vïdï biyama owonnï Sawolo, na rakaga ehe iyannïhenye, “Anza dë kora nenye ra ëdï riti kï'dïzi vïdï ma alimannï mï Yerusalema, matiëdïnnï amötu mï ru 'ba Yësu? Mo ayi dëkinye zi kïrï zë ehe koba zë zi kyedree 'bavo karase?” 22 Sawolo ayëtï kö'du kyigɔaba. Yude ma alimannï mï Damasika, moo'dɔ zë na rakaga mati mo ayɔnzɔ zi yadazi zë Yësu ra Korisitɔ.

23 Yaa kya zë maakowe o'dɔnnï mala ziSawolo kofo, 24 mora mo i'ja. Mo ayɔlɔzë ëdïnnï ga ha resi 'ba gawo ne kongɔkadra ehe yɔndɔ aba zi mo kofo. 25Yɔndɔmaako aba, vo lö'böwë Sawolo izannï moakaŋo mï baga kyedre ta da tëṛï.

Sawolo mï Yerusalema26 Mati Sawolo ɔkɔ mï Yerusalema,

ayɔnzɔ zi rë nï drɔko vo lö'böwë ëtï. Morazë biya na tere, ga kö'du zë omannï dë movo lö'bö ma tïnyö ra. 27 Here Baranabaakɔnyi mo, oba mo zi vo lïtuwë. Mo ayadahala Sawolo ongɔ Yere, ehe hala Yereame'do zi mo. Baranaba iya kpa henye,mati Sawolo ëdï mï Damasika, mo ame'dokazi tere mï ru 'ba Yësu. 28 Sawolo alasina dangölö vo lö'böwë ëtï mï Yerusalema,ehe ayada kö'du 'ba Yere zi vïdï biya. 29Mo'duwï hë nnï wasa Yude ma ëdïnnï me'domï ha 'ba Gïrïgï, ehe zë ombannï zi mokofo. 30 Mora vo lö'böwë i'jannï kö'dunenye, ehe obannï Sawolo zi Kasariya. Anizë utunnï mo zi Tasisi.

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 9:31 92 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 10:2331 Here kanisa mï Yudiya, Galilaya, ehe

Samariya yaanya aba ku mï kadra 'barakyëyï, ehe ayinnï na kyigɔ, ehe LawoLaka akɔnyi zë zi tövu ehe zi tere Wïrï.

Petero akɔ'jɔ Anisi32 Mati Petero ëdï alasi ta ga bi ne

biya, mo ï'bë zi vo lö'bö lake ma alimannïmï gawo 'ba Liyida. 33 Ani mo i'ja koramaako ru mo Anisi, mo na rakɔɔ, kɔɔmadɔmowota mï sora ɔ'bɔ dë zi lasi.34Petero iya zi Anisi henye, “Yësu Korisitɔakɔ'jɔ yï ku! Ënyï rïyë, ehe aköku agbu-ruku 'bëyï ne.” Kandi mo ɔrɔ rïyë. 35Vïdïbiya mï Liyida ehe Sarɔnɔ ongɔnnï Anisi,ayinnï na vo lö'böwë ga Yere.

Petero ïnjë Doroka tëmï koli36 Mï Jɔpa mbara vo lö'bö maako, ëdï ru

moTabita. RumohaGïrïgï abaDoroka. Moëdï 'duwï kö'du laka ko'dɔ zi vïdï ehe zi voleriye. 37Mora mo alëpï na kɔɔ ehe oli. Zëakakannï rɔ mo, ï'dïnnï mo mï lokotɔrɔ.38 Jɔpa anzadëna kɔwɔ ta ra Liyida, ehe volö'böwë owonnï Petero ëdï ani. Zë utunnïvïdï kora rïyö zi kiya zi mo, “Akɔ, ayi zeaba kandi ëzë atɔ'bɔ!” 39 Kandi Peteroï'bënnï zë ëtï. Vïdï kora nee obannï Peterorïyë mï lokotɔrɔ. Mbara lu'bë kayo ëdïnnïani akudu. Zë ayadannï zi mo bɔnge matiDoroka ëdï ako'dɔ mo gba na dïdï.

40 Tapëtï Petero utu vïdï ku biya yaga taloko, odrɔ da omo nï akaŋo, amötu. Hereofɔ rë nï zi yöku 'ba Doroka ehe iya henye,“Tabita, ënyï rïyë!” Mbara ne ayëhu komonï. Mati ongɔ Petero, mo alima rïyë.41 Petero ïrï mo kala nï aba akɔnyi mo dandï mo. Petero ako'jo mbara lu'bë nee ehekya 'ba vo lö'bö laka maakowe, ayada zi zëDoroka ënyï ku na dïdï tëmï koli. 42 Vïdïbiya mï Jɔpa mati owonnï kö'du ma o'dɔrë nï ne, ma kayo tëmï zë omannï mï Yere.43 Petero alima mï Jɔpa ko'do kayo aba mïliŋɔ 'ba kora maako ru mo Simona, vowana kɔ'jɔ ra.

10Petero Koronɔlïyö aba

1 Mï Kasariya kora maako ëdï ani rumo Koronɔlïyö, mo vo da kanya lamikölö'ba Roma ako'jo “Gboko tëmï Italiya.”2Koronɔlïyö kora 'ba yënï ra, mati ereWïrïehe vïdï biya 'bënï ëtï. Mo ï'dï kɔhi kyɔ zivo leriye, ehe 'duwï amötu zi Wïrï. 3Kadrawota tapëtï kadra kutë, Koronɔlïyö ongɔrayada kazi Wïrï. Mo ongɔ malayika kazi

Wïrï ëdï tayi zi mo, ehe ko'jo mo ru aba,“Koronɔlïyö.”

4 Koronɔlïyö na rakaga, mati mo ongɔbi da malayika. Here, mo ako'jo kö'duiya henye, “Yere, a'di ra kö'du nenye biyagɔ mo?” Malayika aya'ba dɔ mo iyahenye, “Wïrï owomötu 'bëyï ku, ehe ayɔlɔwakï'dï 'bëyï zi vo leriye ne ku. 5 Yaanyaaba utu vïdï kora maakowe Jɔpa, zi koramaako ru mo Simona Petero. 6 Mo ëdïalima kora maako aba vo likɔ ko'dɔ rumo Simona, mo alima mï liŋɔ ma karaha ranga.” 7 Tapëtï kö'du nenye kiya,malayika ï'bë wënï. Koronɔlïyö ako'jo rïyövo kalima 'bënïyë ehe vo kanya kölö 'bënïma ëdï Wïrï mötu. 8 Mo iya ga kö'du nebiya zi zë, ehe utu zë Jɔpa.

9 Kadra kutë mï ko'do ma ta gɔ mo,mati kora nenyee ëdïnnï ku tayi kara Jɔpa,Petero ï'bë ku rïyë komo lembe amötu.10 Mati zë ëdïnnï wakonyo kɔ'jɔ, mo nao'bo, omba zi wakonyo, mora mo ongɔrayada kazi Wïrï. 11 Mo ongɔ komorïyëayëhu rë nï, ehe wa maako ayi akaŋo kaambili bɔngɔ kyedre bi golo'bɔ sowɔ ënïaba. 12Mïmodakyïnëngötu biya, ngötuwë'ba liŋɔ, watelee, ehe aliye. 13Gu iya zi mohenye, “Petero, ënyï rïyë! Ofo nenyee, eheonyo zë.”

14 Mora Petero iya henye, “Yere, mɔ'bɔdë ko'dɔ mo, gba monyo wa maako nati'da, ehe anza dë na laka zi konyo.” 15 Guame'do zi mo löhu, “Ëzë Wïrï o'dɔ wamaako ku ŋbala, iya dë henye, anza dë nalaka zi konyo.” 16 Nenye o'dɔ rë nï dawota, gba kazi mbili bɔngɔ ne truku'dukoba hulëhu komorïyë.

17 Mati Petero gba sösu mï me'do nenyea'di, kora ma Koronɔlïyö utu zë ne, ayiɔrɔnnï ha loko 'ba resi. I'jannï gërï liŋɔ'ba Simona ku, 18 ehe ako'jonnï kɔdɔ herene Simona Petero ëdï alima ani.

19 Mati Petero ëdï gba kö'du ma o'dɔrë nï ne sösu, Lawo iya zi mo henye,“Kora wota ëdïnnï kinye bi koma kö'du yï.20 Kandi ï'bë akaŋo, ehe ï'bë zë ëtï. Asösudë, ma ra mutu zë.” 21 Petero ï'bë akaŋoiya zi kora nee henye, “Ma ra ëdïyë akoma.Ayiye ga a'di?”

22 Zë aya'bannï da me'do iyannï henye,“Vo da kanye Koronɔlïyö ra utu ze. Mokora laka ra, mo amötu Wïrï, ehe vïdï biya'ba Yuda ombannï mo. Malayika laka 'baWïrï ra ayada zi Koronɔlïyö zi kutu lïtu ziyï, here mo atɔ'bɔ kowo a'di ra zi yï kiya.”23 Petero ako'jo zë zi ko'do ani. Mï ko'do

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 10:24 93 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 11:13vere, Petero ehe kya 'ba vo lö'böwëmï Jɔpaï'bënnï kora mati ayinnï kazi Koronɔlïyöne ëtï.

24 Mï ko'do vere aba zë ɔkɔnnï mïKasariya bi ma Koronɔlïyö ëdï bi zë kisi.Mo ako'jo karo 'bënïyë ehe abokama kare.25Mati Petero ɔkɔ, Koronɔlïyö amëtë mo,here mo alɔdrɔ burutu Petero, ehe ayetomo yeto. 26 Mora Petero ïnjë mo, ehe iyahenye, “Ɔrɔ rïyë! Ma anza dë ndra ta davïdï köndu.”

27 Mati Petero ödu loko, mo ëdï gbame'do Koronɔlïyö aba, vïdï kayo ëdïnnïani. 28 Petero iya zi zë henye, “Ayɔle kulaka, ze Yude kö'du kï'dï 'beze ila ze dë ziwa maako ko'dɔ vïdï maako ëtï, moraWïrïayada zima,mo asösu dë vïdïmaako ëdï nati'da mandere anza na laka. 29Mati utuwëzi ma zi tayi kinye, mayi ku. Yaanya abamomba zi yɔlɔ kö'du a'di utu lïtu ga ma?”

30 Koronɔlïyö aya'ba dɔ mo iya henye,“Ko'do sowɔ alaga ëdï kaa kadra wota 'bahutaga, mëdï amötu liŋɔ. Truku'du koramaako usu bɔngɔ kanyi ɔrɔ da komo ma.31 Mo iya henye, ‘Koronɔlïyö, Wïrï owomötu 'bëyï ku ehe mo ayɔlɔ wakï'dï 'bëyïzi vo leri ku. 32Yaanya aba utu lïtu mï Jɔpazi Simona Petero. Mo ëdï na yingɔ mï liŋɔ'ba Simona vo likɔ ko'dɔ, alima kara haranga.’ 33 Mutu lïtu kandi gë yï, ehe ëdïda kö'du komba laka aba zi yï tayi ne. Zebiya dëdï kinye da komo Wïrï zi kowo a'diakiya.”

Me'do 'ba Petero34 Petero ame'dohenye, “Yaanya abama

yɔlɔ ku Wïrï o'dɔ lɔvɔ vïdï biya kölö.35 Wïrï na rakyenyi vïdï ma ere nï, eheo'dɔ wa ma lake. 36 Ayɔle kö'du kise matiWïrï ï'dï zi vïdï 'ba Yiserele, mati mo utuYësu Korisitɔ, Yere 'ba vïdï biya, zi rakyëyïkï'dï zi zë. 37 Ayɔle ku wa mati o'dɔ rënï, ta bi ne biya mï Yudiya. Ayeto biya mïGalilaya, tapëtï Yowani ayada biya zi vïdïbapatisi. 38 Wïrï ï'dï Lawo Laka ehe kyigɔzi Yësu tëmï Nazereta. Mo ëdï Yësu aba,mati mo alasi toko kö'du laka ko'dɔ, ehevïdï kɔ'jɔ aba, zë ma hu kyigɔ 'ba Satani.39 Ze biya dongɔ wa ma o'dɔ 'dö mï Yudaehe mï Yerusalema. Ï'dï Yësu zi koli dataka, 40mora ko'do wota aba yaa, Wïrï ïnjëmo na dïdï, ehe o'dɔ mo zi kongɔ. 41Anzavïdï biya ra ongɔ mo, ze ra nje dongɔ mo,wakonyo ehe wakuwë mo aba tapëtï tënyï'bɔmo tëmï koli. Ze ra Wïrï inzi zi yadakö'du mo zi vïdï maakowe. 42Wïrï ayada zi

ze zi yöyö zi vïdï henye, Yësu ra inzi mo kuzi vurë 'ba dïdï yöku ëtï kiya. 43Nëbï biyaiyannï henye, vïdï biya ma ëdïnnï komaaba mï Yësu, akila kö'du kyënyë 'bëzë nemï ru mo.”

Tu'dë ïrïnnï Lawo Laka44 Mati Petero ëdï gba ame'do, Lawo

Laka ayi da vïdï ma ëdï mbili nnï kozene. 45 Kya 'ba vo kome ma ŋbete, matiayinnï Petero ëtï, zë na rakaga ga kö'duLawo Laka ï'dï ku zi tu'dëë, 46 ga kö'duzë owonnï tu'dë ëdïnnï ku me'do mï hamënzë maakowe Wïrï yeto aba. Here Pe-tero iya henye, 47 “Tu'dë nenyee ï'dï LawoLaka ku zi zë, kpa kaa dëdï mo aba. Mayɔlɔ ku vïdï maako ɔ'bɔ dë ze yata ta bi zëbapatisi.” 48Petero ï'dï kö'du zi zë bapatisimï ru 'ba Yësu Korisitɔ. Here zë ako'jonnïhɔ mo zi lima rë nnï ko'do tisi aba.

11Petero mï kutë vo lö'böwë mï Yerusalema

1 Vo lïtuwë ehe vo lö'böwë mï Yudiyaowonnï henye tu'dëë ombannï da kö'dukise 'ba Wïrï ku. 2 Here mati Petero ayiYerusalema, kya vo kome ŋbete ayeto hënnï wasa mo aba, 3 zë iyannï henye, “Yïalima na yingɔ mï liŋɔ 'ba tu'dëë, eheonyo wa kpa zë ëtï!”

4 Here Petero ayada kö'du ma o'dɔ rënï, iya henye, 5 “Mëdï mï gawo 'ba Jɔpaehe mëdï amötu, mati mongɔ rayada kaziWïrï. Mongɔ komorïyë ayëhu rë nï, ehewa maako kaa mbili bɔngɔ kyedre ïrï tabi golo'bɔ 'bɔmo sowɔ tayi akaŋo zi ma.6Mati mongɔ bi mï mo, ngötuwë 'ba liŋɔ,ngötumökuwë, watelee, ehe aliye. 7Mowogu iya zi ma henye, ‘Petero, ënyï rïyë! Ofonenyee, ehe onyo zë.’ 8Mora miya henye,‘Yere, mɔ'bɔ dë ko'dɔ here, gbamonyowamaako mati ëdï na ti'da ehe mandere anzana laka zi konyo ne dë.’

9 Gu ta komorïyë ame'do zi ma löhu, iyahenye, ‘Ëzë Wïrï o'dɔ wa maako ku ŋbala,iya dë henye, anza dë na laka zi konyo.’10Nenye o'dɔ rë nï da wota, gba kazi kobamo biya löhu komorïyë. 11 Truku'du korawota tëmï Kasariyaɔrɔnnï komo lokomatimëdï alima 'dɔmo. 12 Lawo Laka ayada zima tï'bë zë ëtï ehe kazi kö'du sösu. Hereöndu mï Yësu modaka ï'bënnï ma aba,ehe dödu mï loko 'ba kora nenye. 13 Moayada zi ze malayika alaya zi nï, iya henye,‘Utu vïdï maako Jɔpa zi kora maako ru mo

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 11:14 94 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 12:15Simona Petero, 14mo akayada zi ye hala yïehe vïdï biya mï liŋɔ 'bëyï akayɔmɔ.’ ”

15 “Tapëtï ma yeto me'do, ï'dï LawoLaka zi zë, kaa mati Lawo Laka ï'dï zi zebiyeto aba. 16Ma sösu me'do 'ba Yere, iyahenye, ‘Yowani abapatisi wini aba, moraakabapatisiye Lawo Laka aba.’ 17 Wïrï ï'dïzi tu'dë naniye kpa wakï'dï mati mo ï'dïzi ze, mati dï'dï koma 'beze mï Yere YësuKorisitɔ. Hala ma kayata Wïrï?” 18Mati zëowonnï Petero iya nenye, ɔrɔnnï ta bi hënnï wasa, ehe ayetonnï Wïrï yeto, iyannïhenye, “Wïrï yaanya aba o'dɔ tu'dëë ku dënnï kotɔ zi nï, ehe ï'dï dïdï ku kpa zi zë.”

Kanisa mï Atiyɔkɔ19 Kya 'ba vo lö'bö 'ba Yere maakowe

apere rë nnï ga kö'du 'ba wayaza ma ayetokofo 'ba Setifano aba. Zë ï'bënnï kɔwɔkaa Ponisiya, Seyipurusu, ehe Atiyɔkɔ. Zëayadannï kö'du kise ne nje zi Yude. 20 Kya'ba vo lö'bömaakowe tëmï Seyipurusu eheSirënë ï'bënnï Atiyɔkɔ ehe ayetonnï yadazi vïdï 'ba Gïrïgï kö'du yöyö laka ne gakö'du 'ba Yere Yësu. 21 Kyigɔ 'ba Yere ëdïzë aba, ehe vïdï kayo otɔ dë nnï zi Yere,ehe omannï mï mo.

22 Kö'du yöyö ma o'dɔ rë nï ne, ɔkɔzi kanisa mï Yerusalema, ehe zë utunnïBaranaba Atiyɔkɔ. 23 Mati Baranaba ɔkɔani, ehe ongɔ hala Wïrï ï'dï kö'du lake kuzi zë. Mo na rakyenyi, ehe mo alenze zëzi limannï koma aba mï Yere biya di'di nnïaba. 24 Baranaba mo kora laka 'ba komakyedre aba, ehe oso mo ndɔ Lawo Lakaaba. Vïdï kayo otɔ dë nnï zi Yere.

25 Here Baranaba ï'bë Tasisi Sawolokoma. 26 Mati mo i'ja Sawolo, ika moAtiyɔkɔ. Ani zë adrɔkonnï rë nnï kanisaëtï kɔɔ kölö, ehe ayandi vïdï kayo. Ani mïAtiyɔkɔ vo lö'böwë 'ba Yere dagba ako'joKorisitɔ 'ba.

27 Mï kadra nenye aba, kya 'ba nëbïmaakowe ta Yerusalema ayinnï Atiyɔkɔ.28 Ma kölö tëmï zë ru mo Agabusu.Wakɔnyi 'ba Lawo Laka aba, mo ayadakö'du iya henye, “Madöyï kyënyë atëdïtëmï damöku ne biya.” O'dɔ rë nï mïkadra ma Kulidasi ra na yere. 29 Vo lö'böma ëdïnnï mï Atiyɔkɔ ombannï zi kutuwakɔnyi maako zë atɔ'bɔnnï zi önduwëmï Korisitɔ ma ëdïnnï mï Yudiya. 30Herezë inzinnï Baranaba ehe Sawolo zi kobawakï'dï 'bënnï zi vo dagbe 'ba vo lö'böwëmï Yerusalema.

12Heroda ayaza vo kome

1 Mï kadra nani, Yere Heroda ayaza kyavïdï 'ba kanisa. 2Mo ï'dï kö'du zi vo kanyezi da Yemisi öndu 'ba Yowani kikye kuluaba. 3Mati Heroda ongɔ nenye o'dɔ vïdï'ba Yude na rakyenyi, mo ïrï Petero mïkadra karama 'ba mangɔlɔ'bɔ kazi langa.4 Mo ï'dï Petero mï kamba, ehe ï'dï kö'duzi vo kanya gboko sowɔ zi gɔ mo kongɔ.Heroda o'dɔ mala zi mo kï'dï bi 'ba vurë,komo vïdï kayo tapëtï karama 'ba laga 'bakoli. 5 Mati Petero ëdï na sesi mï kamba,vïdï 'ba kanisa ɔrɔnnï dë ta bi 'ba mötu ziWïrï ga kö'du mo.

Ayasi Petero na dangölö tëmï kamba6 Gba ta komo yɔndɔ zi Petero kï'dï bi

'ba vurë, mo ëdï ako'do, ehe ida mo nyɔrirïyö aba mï kutë vo kanya rïyö. Vo kanyarïyö maakowe ëdïnnï ha loko ma ödu mïkamba ne kongɔ. 7Truku'dumalayika kaziYere alaya, ehe bikanyi ayanyi bi toko mïkamba. Malayika ne isa Petero ta dakapamo, ehe aliro mo rïyë. Here mo iya henye,“Kandi! Ënyï rïyë!” Nyɔri alëpïnnï ta kalamo, 8 ehe malayika ne iya zi mo henye,“Ënyï, usu bɔngɔ rë yï, ehe usu kamoka'bëyï.” Petero o'dɔ kö'du ma ayada zi nï.Here malayika iya henye, “Yaanya aba usubɔngɔ alikölu 'bëyï, ehe usu ga ma.”

9 Petero ï'bënnï malayika aba, mora moasösu kö'du ne wïrï ra isi nï. 10 Zë ï'bëalagannï gboko rïyö 'ba vo kanye, ehematiayinnï ha resi 'ba kɔhi zi gawo kyedre,ayëhu rë nï na bi dë nï. Zë ï'bënnï yaga, ehemati ëdï tï'bënnï ta da gërï, kandimalayikaalaya dë. 11 Mati Petero ayɔlɔ kö'du mao'dɔ rë nï ne, mo iya henye, “Yaanya abama yɔlɔ ku Yere ra utu malayika ënï ziyɔmɔ ma kazi Heroda, ehe kazi wa biya vodagbe 'ba Yude asösunnï zi ko'dɔ zi ma.”

12Here Petero ï'bë zi liŋɔ 'baMariya,ma'ba Yowani Marako. Vo lö'böwë 'ba Yereayinnï ga bi kölö ani, ehe ëdïnnï amötu.13 Petero akökö ha resi, ehe vo kalimambara maako ru mo Roda, ayi ha loko zidɔ mo ya'ba. 14 Mati mo owo gu Petero,mo rakyenyi aba ndra, mo ayëhu ha residë. Mo aho hulëhu loko, ehe iya zi vïdïyëhenye Petero ëdï atɔrɔ ani. 15 Mora vïdïbiya ayadannï zi mo, iyannï henye, “Yï vonökyï.” Mora mo zɔ kiya henye, ne Peterora. Here zë iyannï henye, “Ne malayikaɔmo ra.”

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 12:16 95 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 13:1916 Petero zɔ kökö, le mï ndundu mo zë

ayëhunnï ha resi. Zë ongɔnnïmo ehe zë narakaga. 17Petero ame'do kala nï aba zi zë zitɔrɔnnï ti. Mo ayada hala Yere ika nï yagatëmï kamba. Mo iya kpa henye, “Ayadezi Yemisi ehe zi öndu maakowe kö'du mao'dɔ rë nï ne.” Tapëtï mo, mo ila bi naniehe ï'bë bi maako.

18 Mï damïndö vere, vo kanya ma ëdïnnïbi kongɔ rasösu kyedre aba, ehe rakagaaba kö'du a'di ɔkɔ zi Petero. 19 Herodaï'dï kö'du zi vo kanya 'bënïyë zi mo koma,mora du i'jannï mo dë. Here mo ako'jo havo kanye, ehe ï'dï zë zi kofo. Tapëtï nenye,Heroda ila Yudiya ï'bë zi lima mï Kasariyayaa.

Koli 'ba Heroda20 Heroda ehe vïdï 'ba Tiyere ehe Sidoni

na kamo oka ma kölö maako aba. Heregboko tëmï zë ï'bënnï Balatusu kongɔ,ma kölö tëmï vïdï kyedre mï turu 'baHeroda. Zë alëlunnï da Balatusu henyenombannï zi rakyëyï ko'dɔ mï kutë gawo'bëzë ehe Heroda, ga kö'du dakaŋo 'bëzëi'ja wakonyo 'bënï ta bi ma Heroda na vodɔ mo.

21 Mï kadra ma zë ombannï dɔ mo,Heroda ayi usu rë nï mï bɔngɔ 'ba yere.Mo alima da kyïtï 'ba vurë ënï. 22 Vïdïagbögbö hë nnï iyannï henye, “Ame'dondra kaa Wïrï ta da vïdï kora!” 23 Kandimalayika kazi Yere otra mo akaŋo, gakö'du mo oba wakoro 'ba Wïrï. Kuruwëonyonnï Heroda ehe oli.

24 Kö'du kise 'ba Wïrï zɔ rë nï pere.25Tapëtï Baranaba ehe Sawolo o'dɔnnï lɔɔma utu zë zi ko'dɔ mo ne ku, a'bannïYerusalema, ehe obannï Yowani Marakokpa nnï aba.

13Baranaba ehe Sawolo

1 Mï kutë vïdï 'ba kanisa 'ba Atiyɔkɔnëbï maakowe ehe vo komoyandiyeëdïnnï. Zë ra Baranaba, Simiyɔno ako'jokpa Nigara, Lusiyɔsi tëmï Sirënë, Mananimo aboka 'ba yere Heroda ma kara, eheSawolo. 2 Mati zë ëdïnnï Yere yeto eheha koro, Lawo Laka iya henye, “InziyeBaranaba ehe Sawolo zi lɔɔ mati minzizë zi ko'dɔ.” 3 Here tapëtï ha koro ehemötu, zë ï'dïnnï kala nnï dë zë, ehe utunnïzë da gërï 'bënnï.

Baranaba ehe Sawolo mï Seyipurusu

4 Lawo Laka utu Baranaba ehe Sawolozi Selesiya, ehe ta ani zë ï'bënnï da rutu'ba Seyipurusu. 5 Zë ɔkɔnnï Salamisi,ayetonnï kö'du kise 'ba Wïrï yëtï mï bi'ba mötuwë 'ba Yude. Yowani Marako ëdïzë aba kaa vo wakɔnyi. 6 Baranaba eheSawolo umunnï da rutu zi Papahɔsi. Ani zëi'jannï kora maako tëmï Yude, ru mo wisi'ba Yësu. Mo vo mörï ehe nëbï vo ndɔndɔ.7 Mo o'dɔ lɔɔ kpa zi Serigisu Pawolosi,yere 'ba rutu ne.

Serigisu Pawolosi, vo kö'du yɔlɔ, ombazi kowo kö'du kise 'ba Wïrï, ehe mo utulïtu kö'du Baranaba ehe Sawolo. 8 MoraBarayësu vo mörï, ru mo maako Elimasi,awasa kö'du 'bëzë ne. Mo ayɔnzɔ zi yeresesi kazi koma mï Yësu. 9Here Sawolo, rumomaako kpa Pawolo, oso ndɔ Lawo Lakaaba, mo ongɔ bimbïyï da Elimasi 10ehe iyahenye, “Yï wisi 'ba Satani! Yï vo ndɔndɔehe vo wehe 'ba kö'du laka. Ndala aba,atɔrɔ ta bime'do kyënyë kiya ra gërï tïnyö'ba Yere? 11 Yere omba tï'bë riti kï'dï ziyï, yï ko'dɔ yaa na vo komoköndu. Ɔ'bɔdekpe zi bikanyi 'ba kadra kongɔ.”

Kandi komo kora ne ayöfu matutuköndu aba, ehe mo ï'bë toko vïdï maakokoma zi nï gaga kala aba. 12Mati yere ongɔkö'dumati o'dɔ rë nï ne, mo rakaga abamïkö'du yandi ga kö'du 'ba Yere ne. Here mooma mï Yere.

Pawolo ehe Baranaba mï Atiyɔkɔ Pi-sidiya

13 Pawolo ehe oka maakowe ëtï ilannïPapahɔsi ehe ï'bënnï zi Paga mï Pam-baliya, mora Yowani Marako ila zë ï'bëhulëhu mï Yerusalema. 14 Kɔsɔ zë neï'bënnï dagba kazi Paga zi Atiyɔkɔ mïPisidiya. Here mï ko'do 'ba ralawo aba zëï'bënnïmï bi 'bamötu ehe alimannï akaŋo.15 Tapëtï kö'du ko'jo tëmï kö'du kï'dï ehewayöruwë 'banëbïyë, vo dagbeutunnï vïdïmaako zi yada zi Pawolo ehe Baranabahenye, “Aboka me, ëzë ëdïyë kö'du maakoaba zi kiya mati akakɔnyi vïdï, iye.”

16 Pawolo ënyï rïyë. Mo o'dɔ kala nï,ehe ame'do, iya henye, “Vïdï 'ba Yiserele,ehe vïdï maako 'ba tu'dëë kpa mati ëdïnnïmötu Wïrï, oze mbili ye. 17 Wïrï 'ba Yis-erele inzi zutu 'bezee, ehemo ila vïdï 'bezekaa vo leze mati ëdï alimannï Ezipeto. Animoo'dɔ zëna kyigɔ. Here kyigɔ gärä 'bënïaba, mo ayasi zë yaga. 18 Kɔɔ 'butësowɔmo ongɔ gë zë mï da lïpï. 19 Tapëtï moayaŋa tu'dë madɔmorïyö mï Kanana, mo

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 13:20 96 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 13:52ï'dï dakaŋo 'bëzë zi vïdï 'bënïyë kaa drïvu.20 Nenye o'dɔ rë nï ïrï kɔɔ lamisowɔ'butëmuyï.”

“Tapëtï kadra nani, Wïrï ï'dï vïdï 'bezeena vo vurëë lemï kadra 'ba nëbï Samowele.21 Here vïdï ombannï yere. Wïrï ï'dï zizë Yere Sawolo, wisi 'ba Kisi ta daliŋɔ'ba Benyïmona. Mo ïrï kɔɔ 'butësowɔ.22 Tapëtï Wïrï ïrï Sawolo, ï'dï Dawidi nayere pëtï mo. Wïrï iya ga kö'du mo henye,‘Dawidi wisi 'ba Jese ëdï kyïnë 'ba vïdï mao'dɔ ma ndra na rakyenyi. Mo o'dɔ wabiya, mati momba mo zi ko'dɔ.’ 23 Tëmïkozo 'ba kora nenye, Wïrï ika vo wayɔmɔYësu zi Yiserele, kaa alömu.”

24 “Mora gba kazi Yësu ayi dë, Yowaniëdï ayada zi vïdï biya mï Yiserele zi dënnï kotɔ hulëhu zi Wïrï ehe bapatisi kïrï.25 Mati lɔɔ 'ba Yowani ëdï ku kara zi rënï kinde, mo iya henye, ‘Asösu 'be ma ëyïra? Manza dë vïdï mati ëdïyë bi mo kisi.Owowe mo ëdï tayi. Mo atayi 'da, ehemanza dë laka zi kamoka ɔmo kinga.’ ”

26 “Öndu me, kozowe 'ba Abarayama,tu'dëë biya mati ëdïnnï kinye Wïrï mötu,kö'du kise 'ba wayɔmɔ nenye utu zi ze.27Vïdï 'ba Yerusalema ehe vo dagba 'bëzëëayɔlɔnnï dë ëyï ra Yësu. Mandere zëayɔlɔnnï kpa dë mï me'do 'ba nëbïyë matiëdï ako'jonnï mï ko'do 'ba ralawo biya.Zë o'dɔnnï me'do 'ba nëbïyë ayi ku tïnyövurë kikye aba ra Yësu. 28 Gbï le ëzë i'jakö'du maako dë le zi Yësu kï'dï zi kofo, zënduwë ha Pilato ko'jo zi mo kofo. 29Tapëtïo'dɔnnï wa mati nëbïyë ayörunnï kö'duYësu, oba mo akaŋo ta da taka ehe ï'dï mïogo.”

30 “MoraWïrï ïnjëmo tëmï koli. 31Ko'dolakyi aba Yësu alaya zi vïdïmati ï'bënnïmoaba tëmï Galilaya zi Yerusalema. Yaanyaaba ëdïnnï kö'du mo yada zi vïdï 'bezee.32 Ze kinye zi yada zi ye kö'du yöyö. WamatiWïrï alömu zi zutu 'bezee, 33na ko'dɔ,yaanya abamo o'dɔ ku zi ze Yësu kïnjë abazi dïdï. Ëdï kaa Wayeto 'ba Dawidi ma rïyöiya henye,‘Yï wisi ama ra,ndenye mayi ku na 'Bu yï.’ ”

34 “Wïrï ïnjë Yësu tëmï koli ehe ila ida rɔmo dë zi teŋe. Ëdï kaa Wïrï iya,‘Ma kï'dï zi yï wa laka mati ma lömu zi

Dawidi.’35 Ehe mï Wayeto 'ba Dawidi maako iyahenye,‘Ila vïdï laka 'bëyï ne dë zi teŋe mï ogo.’

36Mati Dawidi ëdï gba na dïdï, mo oroWïrï.Here tapëtï mo oli, usu momï ogo 'ba zutu'bɔmowe, ehe ida rɔ mo eŋe. 37Mora vïdïmatiWïrï ïnjë tëmï koli, ida rɔ mo eŋe dë.”

38 “Aboka me, kö'du kise ne ëdï henye,Yësu akila kö'du kyënyë 'be! 39 Kö'dukï'dï 'ba Mosa ɔ'bɔ dë e ko'dɔ tïnyö tëmïkö'du kyënyë 'be biya. Mora vïdï ma ëdïkoma aba mï Yësu, Wïrï ako'dɔ mo tïnyö.40 Ëdïyë komokandi aba kazi, kö'du manëbï iyannï ne mo'dɔ rë nï dë zi ye. Zëiyannï henye,41 ‘E vïdï ma o'de lasa ra Wïrï,ëdï rakaga aba ehe akoli.Ma ko'dɔ wa maako mï kadra 'be,ɔ'be dë zi koma,ëzë vïdï maako ayada le zi ye.’ ”

42 Mati Pawolo ehe Baranaba ëdïnnï kubi 'ba mötu 'ba Yude kila, vïdï alenzennïzë zi kiya kyɔ kö'du kölö nenyee ko'do 'baralawo vere aba. 43Tapëtïmötu, Yuda kayoehe tu'dë kayo ma ëdïnnï Wïrï mötu ne,ï'bënnï zë ëtï. Pawolo ehe Baranaba alenzezë biya zi lima mï rakyëyï 'ba Wïrï.

44 Mï ko'do 'ba ralawo vere, vïdï biya'ba mï gawo ayinnï zi kö'du kise 'ba Yerekowo. 45Mati Yude ongɔnnï vïdï kayo nee,zë na mïkumbë. Zë alidinnï Pawolo eheame'donnï na kyënyë ra kö'du biya matimo iya ne. 46 Mora Pawolo ehe Baranabakazi tere iyannï henye, “Domba zi yadakö'du kise 'ba Wïrï zi ye, gba kazi yadazi vïdï maakowe. Mora ombe kö'du kisene dë! Nenye ayada henye, ombe dïdï maŋburu ŋburu ne dë. Yaanya aba dëdï tï'bëzi tu'dëë. 47 Yere ï'dï kö'du zi ze henye,‘Mï'dï yï kinye kaa bikanyi zi tu'dëë, zikoba wayɔmɔ 'ba Wïrï zi vïdï mï dakaŋobiya.’ ”

48 Kö'du kise nenye o'dɔ tu'dëë narakyenyi, ehe zë ayetonnï me'do 'ba Yere.Vïdï biya ma inzi ku kö'du dïdï ma ŋburuŋburu, here omannï mï Yere. 49 Kö'dukise ga kö'du 'ba Yere apere rë nï biya mïdakaŋo nenye. 50 Mora Yude ï'bënnï zimbara kyigɔ ma erennï Wïrï, ehe kora vodagbe 'ba gawo. Zë ofɔnnï zë na kyënyëra Pawolo ehe Baranaba, ehe ayetonnï zëyaza. Zë orennï zë yaga tëmï kapa 'badakaŋo nenye. 51 Pawolo ehe Baranabaakyitɔ durufu 'ba ga bi nani ta ndï nnï, eheï'bënnï dagba zi Yikɔnïyömu. 52 Mora volö'böwë 'ba ga ndï Yësu biya na rakyenyi,ehe osonnï ndɔ Lawo Laka aba.

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 14:1 97 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 15:314

Pawolo ehe Baranaba mï Yikɔnïyömu1 Pawolo ehe Baranaba ame'donnï mï bi

'ba mötu mï Yikɔnïyömu, ehe Yuda kayoehe tu'dë kayo omannï mï Yere. 2 MoraYudamaombannï dë komamïmo, o'dɔnnïtu'dë maakowe na kamo ehe ofɔ rë nnï navo wehe ra önduwë mï Korisitɔ. 3 Pawoloehe Baranaba alimannï ani kadra kondaaba, me'do kö'du 'ba Yere kazi tere, eheYere ï'dï kyigɔ zi zë, zi kö'du koro ko'dɔehe rakaga, mati akayada kö'du kise 'barakyëyï ëdï tïnyö. 4 Vïdï mï gawo 'baYikɔnïyömu ayɔlɔnnï dë a'di zi sösu. Kyamaakowe omannï mï gboko 'ba Yude ehemaakowe omannï mï vo lïtuwë.

5 Ndundu mo aba, tu'dë maakowe eheYude, bi kölö vo dagba 'bënnï ëtï, ombannïmala ko'dɔ zi ko'dɔ zë na kyënyë ehe zëku'du yïtö aba brua. 6 Mati Pawolo eheBaranaba ayɔlɔnnï wa ma ëdï rë nï ko'dɔ,zë ahonnï mï dakaŋo 'ba Lëyïkɔniya, animï gawo 'ba Liyisitra ehe Dëbë ehe bi makara dakapa dakaŋo ne. 7 Ani zë nduwëkö'du yöyö laka ne yëtï.

Pawolo ehe Baranaba mï Liyisitra8 Mï Liyisitra, kora maako ëdï ani o'jo

mo na ndï keŋe ehe ɔ'bɔ dë zi lasi. 9 Korane ëdï mbili nï koze da me'do 'ba Pawolo.Mati Pawolo ongɔ mo ëdï koma aba mïYësu zi kɔ'jɔ, 10 mo agbögbö hë nï iyahenye, “Ënyï rïyë!” Kora ne öfu rïyëehe ayeto lasi toko. 11 Mati vïdï kayo neongɔnnï wa ma Pawolo o'dɔ ne, agbögböhë nnï yaga mï ha 'ba Lëyïkɔniya, iyannïhenye, “Wïrïyë ofɔnnï rë nnï ku na vïdïköndu ehe ayinnï ku akaŋo zi ze!” 12 Vïdïï'dïnnï ru da Baranaba, Zeyusi, ehe ï'dïnnïru da Pawolo Hemoso, ga kö'du mo raame'do. 13Yëkëlu 'ba Zeyusi ëdï kara ha bitödu zi gawo kyedre. Vo karasa 'ba Zeyusiika ise ehe döruwëha resi 'ba gawo kyedre,ga kö'du mo ehe vïdïyë ombannï zi kï'dïwakumu zi zë.

14 Mati Pawolo ehe Baranaba ayɔlɔnnïkö'du nenye, zë izannï bɔngɔ 'bënnïahonnïmï kutë vïdï kayo ne hë nnï gbögböaba henye, 15 “Ëdïyë kö'du nenye ko'dɔ gaa'di? Ze vïdï könduwë ra kaa e. Dika zekö'du yöyö laka ra zi ye here zi ye kilawïrï mbiya ma kazi kö'du, ehe otɔ de ziWïrï ma dïdï, ma o'dɔ komorïyë, dakaŋo,wini kyedre, ehe wa biya mï zë. 16 Mïkadra ma alaga, Wïrï ila vïdï tï'bënnï mïgërï 'bënnï, 17 mora mo ayada mo ëdï ani

tëmï wa laka mati mo o'dɔ. Wïrï utu mïrëta komorïyë ehe o'dɔ wa 'be mï yaka övu.Mo ï'dï wakonyo zi ye ehe o'dɔ di'di yena rakyenyi.” 18 Gbï le tapëtï Pawolo eheBaranaba iyannï nenye biya, na kyigɔ zi zëyata vïdï ta bi wakumu kï'dï mo zi nnï.

19 Kya 'ba Yude tëmï Atiyɔkɔ eheYikɔnïyömu ayinnï, ofɔnnï vïdï kayo nena wehe ra Pawolo. Zë otrannï mo yïtöaba ehe otɔnnï mo yaga tëmï gawo kye-dre. Asösunnï mo oli ku, 20 mora mati volö'böwë atɔtɔ rë nnï toko ra Pawolo, moɔrɔ rïyë ehe ï'bë hulëhu mï gawo kyedrene. Mï ko'do vere aba, mo ehe Baranabaï'bënnï zi Dëbë.

Pawolo ehe Baranaba a'bannï Atiyɔkɔmï Siriya

21 Pawolo ehe Baranaba ayëtïnnï kö'duyöyö laka ne mï Dëbë ehe vïdï kayo ayinnïna vo lö'böwë. Here zë ï'bënnï hulëhuLiyisitra, Yikɔnïyömu, ehe Atiyɔkɔ. 22 Zëakyigɔnnï vo lö'böwë ehe alenzennï zë zilimannïmï koma. Zë ayadannï zi zë henye,“Da tödu ze Damöku 'ba Wïrï tëmï rayazakyedre.” 23 Pawolo ehe Baranaba inzinnïkyedree zi nnï mï kanisa biya na kölö kölö.Here zë oro hë nnï, amötunnï, ehe ï'dïnnïrënnï zi Yere zi gë zë gaga, ma ëdïnnïkoma aba mï Yere. 24 Tapëtï tï'bë kpuruPisidiya, ze ayinnï Pambaliya, 25 ehe tapëtïzë ayëtïnnï kö'du mï Paga, here zë ï'bënnïakaŋo zi Italiya.

26 Ta Italiya ï'bënnï zi Atiyɔkɔ mï Siriya.Ani vo lö'böwë kyere dagba ï'dïnnï zë ziWïrï gë zë kongɔ, mati ëdïnnï lɔɔ ko'dɔ,yaanya aba lɔɔ inde rë nï ku. 27 Tapëtïtɔkɔ mï Atiyɔkɔ, zë ako'jonnï kanisa bikölö. Zë ayadannï zi vïdï wa ma Wïrïakɔnyi zë zi ko'dɔ, ehe hala mo o'dɔ zitu'dëë zi koma. 28Here zë alimannï ani volö'bö ëtï mï kadra konda.

15Ratɔtɔ mï Yerusalema

1 Vïdï kora maakowe ayinnï ta Yudiyazi Atiyɔkɔ ehe ayetonnï yandi önduwë'ba Korisitɔ, iyannï henye, “Ayɔmɔ zë dënje ëzë aŋbete zë ku kaa Mosa ayandi.”2 Pawolo ehe Baranaba awasa hë nnï zëëtï. Here kanisa omba zi kutu Pawoloehe Baranaba ehe vïdï maakowe zi tï'bëYerusalema zi me'do mï kö'du nenye zi volïtuwë ehe kyedree mï Yerusalema. 3Herekanisa utu zë. Mati zë ëdïnnï atï'bë, zëï'bënnï kpuru Ponisiya ehe Samariya, ehe

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 15:4 98 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 15:38ayadannï hala tu'dëë otɔ dë nnï ku zi Wïrï.Kö'du yöyö nenye o'dɔ önduwë biya narakyenyi.

4 Mati kora ne ɔkɔnnï mï Yerusalema,kanisa ïrï zë kalakyedre aba, ehe vo lïtuwëkyedree ëtï. Pawolo, Baranaba ehe vïdï maayinnï zë ëtï, ayadannï biya zi zë wa maWïrï o'dɔ kpuru kazi zë. 5 Here kya 'bavo koma maakowe mati zë kpa Farasiye,zë ɔrɔnnï rïyë iyannï henye, “Tu'dëë maŋbete zë, ehe moronnï kö'du kï'dï 'baMosa.”

6 Vo lïtuwë ehe kyedree atɔtɔ rë nnïme'do mï kö'du nenye. 7Ame'donnï kadrakonda aba. Here Petero ënyï rïyë ehe iyahenye, “Önduwë, ayɔle ku henye, kyeremïkadra ma alaga, Wïrï inzi ma tëmï kutëëhenye tu'dë akowonnï ta dami'di ha makö'du yöyö laka ehe koma. 8 Wïrï matiayɔlɔ a'di ra ëdï mï di'di vïdï biya, moayada mo omba zë ku, Lawo Laka kï'dï abazi zë, kaa mo ï'dï zi ze. 9 Wïrï o'dɔ zë dëkutu ta re ze. Mo o'dɔ di'di zë ŋbala komaaba. 10Yaanya aba, kö'du a'di ëdïyë yɔnzɔWïrï, wa yeto kï'dï gu vo lö'bö nenyee?Wakïnjë nenye ayeto ndra le ze ehe zutu'bezee ɔ'bɔ dë kïnjë. 11Mora doma henye,akayɔmɔ ze wakï'dï 'ba rakyëyï aba kaziYere Yësu, kpa kaa tu'dëë.”

12 Vïdï biya alimannï liwo mati owonnïBaranaba ehe Pawolo ayadannï hala Wïrïo'dɔ kö'du koro, kyïnë kyigɔ 'bënï, eherakaga zi tu'dëë kpuru kazi zë. 13 Tapëtïzë indennï me'do ku, Yemisi iya henye,“Önduwë, oze mbili ye zi ma! 14 Simonaayada henye hala Wïrï ayi mï kadra madagba zi tu'dëë, ehe o'dɔ kya maakowe navïdï ënï. 15 Me'do 'ba nëbïyë ida rë nï kukö'du kiya 'bama aba. Ëdï na yöru,16 ‘Ma kata'ba ehe kuvö löhu loko 'ba

Dawidi ma alëpï.Ma kuvö tëmï rayaŋa 'bɔmo ehe kɔ'jɔ mo

rïyë löhu,17 here vïdï ma ɔsɔnnï ehe tu'dëë,mati ma ko'jo zi tëdïnnï vïdï 'bama,akomannï Yere.Ma Yere ra, miya wa nenyee.18 Ma ayada zë mï kadra ma alagannï

kyere.’ ”19 Here ma sösu dë da kï'dï wakïnjë yeto

da tu'dëë, ma ëdïnnï ku dë nnï kopi ziWïrï.20 Da yöru ehe nje yada zi zë, anza dë zikonyo wa maako ma ï'dï ku zi wïrï mbiye,anza dë zi ndoro ko'dɔ, anza dë zi konyoida 'ba ngötumaakowemati urï gumo, eheanza dë zi konyo yama. 21Ga kö'du kï'dï 'ba

Mosa ayëtï ku mï gawo biya mï kɔɔ lakyi,ehe ta ga ko'do 'ba ralawo biya ëdï ako'jomï bi 'ba mötu 'beze.

Waraga zi tu'dë ma ëdïnnï koma aba mïYere

22 Vo lïtuwë ehe kyedree, ehe biya vïdï'ba kanisa ombannï zi kutu kya kora 'bënnïmaakowe zi Atiyɔkɔ zi tï'bënnï Pawoloehe Baranaba ëtï. Zë inzinnï Sila ehe Yu-dasi, mati ako'jo kpa Barasaba, zë ra na vodagbe 'ba önduwë. 23 Zë ayörunnï waragaiya henye, “Ze vo lïtuwë, ehe kyedree, zeönduwë dutu wamëtë zi ye biya tu'dë mativo lö'böwë 'ba Yere mï Atiyɔkɔ, Siriya eheSilisiya.”

24 “Dowo ze henye, vïdï maakowe takinye, o'dɔnnï yë rasösu aba, ga kö'duma zë iyannï, mora dutu zë dë. 25 Hereda tɔtɔ re ze ehe domba ku zi kinzi kyakora maakowe kutu zë zi ye, nï aboka laka'beze Baranaba ehe Pawolo ëtï. 26 Koranenyee ï'dï dïdï nnï ku kö'du 'ba Yere YësuKorisitɔ. 27Dëdï kpa kutu zi ye Yudasi eheSila, zë ra akayadannï zi ye hë nnï aba,kpa kaa da yöru. 28 Lawo Laka ayada zi zehenye, dï'dï ze kya wakïnjë maako dë ndrazi ye ta da ma nenyee: 29 anza dë zi konyowa maako ma ï'dï ku zi wïrï mbiye, anzadë zi konyo yama, anza dë zi konyo ida 'bangötu maakowe mati urï gu mo, ehe anzadë zi ndoro ko'dɔ. Ëzë o'de kö'du nenyee,ako'de na laka. Dutu wamëtë 'beze zi ye.”

30 Kora sowɔ ne ilannï Yerusalema eheï'bënnï Atiyɔkɔ. Here zë ako'jonnï vïdï'ba kanisa bi kölö ehe ï'dï waraga ne zizë. 31 Mati waraga ne ako'jo, ï'dï rakyigɔehe rakyenyi kyedre zi zë. 32 Yudasi eheSila zë ku nëbïyë, zë iyannï kö'du kayomati ï'dï kyigɔ zi önduwë. 33 Kora matizë ta Yerusalema, tapëtï alimannï kadramaako aba mï Atiyɔkɔ, zë ënyïnnï ta'ba zivïdï mati utunnï zë. Önduwë iyannï zi zëhenye, “Ï'bëë na rakyëyï.” 35Mora PawoloeheBaranaba alimannï nduwëmïAtiyɔkɔ.Ani zë ayandinnï kö'du ehe ayëtïnnïme'do'ba Yere, vïdï kayo maakowe ëtï.

Pawolo inye rë nnï Baranaba aba36 Kadra maako aba yaa, Pawolo iya

zi Baranaba henye, “Dï'bë ze hulëhu ehetï'bë kongɔ önduwë mï Korisitɔ mï gawobiya mati da yëtï me'do 'ba Yere mï zë.Here da kayɔlɔ ze hala zë ëdïnnï ako'dɔ.”37 Baranaba omba zi Yowani koba, ru movere Marako. 38 Mora Pawolo omba dë,ga kö'du mo ila zë mï Pambaliya ehe mo

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 15:39 99 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 16:28ɔrɔ ku ta bi lɔɔ ko'dɔ zë ëtï. 39 Pawoloehe Baranaba awasa hë nnï, ehe vïdï kölötëmï zë ï'bë gërï 'bënï kutu. Baranaba obaMarako ehe ï'bënnï Seyipurusu, 40 moraPawolo inzi Sila ehe ï'bënnï gërï ma kutu.Önduwë mï Korisitɔ ï'dïnnï zë ku da kalaWïrï. 41 Pawolo ï'bë kpuru Siriya eheSilisiya vïdï 'ba kanisa ko'dɔ zi kyigɔ.

16Timotiyɔ o'dɔ lɔɔ Pawolo aba ehe Sila

1 Pawolo ehe Sila a'bannï zi Dëbë eheLiyisitra. Ani vo lö'bö maako alima ani, rumoTimotiyɔ. MamoYuda ra ehe vo koma,mora 'bu mo tëmï Gïrïgï. 2Önduwë mï Ko-risitɔ mï Liyisitra ehe Yikɔnïyömu iyannïkö'du laka ra Timotiyɔ, 3ehe Pawolo ombamo zi tï'bënnï ëtï. Mora Pawolo aŋbetemo dagba, ga kö'du vïdï 'ba Yude biyatoko ani, ayɔlɔnnï henye 'bu 'ba Timotiyɔtëmï Gïrïgï. 4 Mati zë ï'bënnï tëmï gawozi gawo agamo, zë ayadannï zi vïdïyë a'dira vo lïtuwë ehe kyedree mï Yerusalemaombannï, ehe zi zë koro kö'du kira nenyee.5 Kanise ayinnï na kyigɔ mï koma 'bënnï,ehe 'duwï vïdï kayo ï'dï koma 'bënnï mïYere.

Rayada 'ba Pawolo mï Trowasi6 Pawolo aboka 'bënï ëtï 'bënnï kpuru

tëmï Paragiya ehe Galatiya, ga kö'duLawo Laka ila zë dë zi kö'du yëtï mïAsiya. 7 Tapëtï zë ɔkɔnnï mï Mayisiya,zë ayɔnzɔnnï zi tï'bë mï Bataniya, moraLawo Laka 'ba Yësu ila zë dë. 8 Here zëï'bënnï dagba kpuru Mayisiya le ɔkɔnnïzi Trowasi. 9 Yɔndɔ aba, Pawolo ongɔrayada, vïdï maako tëmï Mesedɔniya ëdïtɔrɔ ani ehe lenze nï, iya henye, “AyiMesedɔniya zi kɔnyi ze!” 10Tapëtï Pawoloongɔ rayada ne ku, da yeto gërï komazi tï'bë Mesedɔniya. Da yɔlɔ ku Wïrï raako'jo ze zi kö'du yöyö laka ne yëtï ani.

Ludiya ayi na vo lö'bö 'ba Yere11 Dï'bë ze mbïyï tëmï Trowasi zi

Samotresi baburu aba, ehe mï ko'do vereaba dɔkɔ ze mï Napolisi. 12 Ta karani,dï'bë ze mï Filipi, gawo mati dagba Romaïrï mï Mesedɔniya. Do'do ze da kyɔ mïFilipi. 13Mï ko'do 'ba ralawo, dï'bë ze yagaha resi 'ba gawo kyedre ne dakapa ranga,da sösu 'beze da ki'ja bi 'ba mötu ani. Dalima ze akaŋo ehe da me'do zi mbara matiayinnï. 14 Ma kölö tëmï zë ra Ludiya, motëmï gawo kyedre 'ba Tayatira ehe movo bɔngɔ 'buluyë kogo dagba ra. Mo vo

mötu 'ba Yere Wïrï ra, ehe Yere ayëhudi'di mo zi komba da kö'du mati Pawoloëdï kiya. 15Here tapëtï mo vo dakota 'bënïëtï abapatisi zë, mo asesi zɔ ze lenze, “Ëzëasösu ma tïnyö mëdï koma aba mï Yere,ayi alima liŋɔ 'bama.” Ndundu mo aba,mo alëlu de ze gbɔ.

Pawolo ehe Sila mï kamba16 Mï ko'do kölö maako aba, ze da gërï

'beze zi tï'bë bi 'ba mötu, dandɔsi de zewu'jë vo kalima aba. Mo ëdï dakyikyi abamï nï here ï'dï kyigɔ zi mo zi yada kö'duma gba ani. Tapëtï kö'du nenye ko'dɔ, moo'dɔ kɔhi kyɔ zi kyedre 'bënïyë. 17Wu'jëne usu ga Pawolo, ehe kɔsi ze, ehe mo zɔnduwë hë nï gbögbö, henye, “Kora nenyeevo kalima 'ba Wïrï ma kyedre. Zë ëdïnnïayada zi ye hala zi yɔme.” 18 Nenye ï'bëko'do kayo aba. Ndundu mo aba, Pawoloofɔ rë nï ehe iya zi dakyikyi na kamo,iya henye, “Mï ru 'ba Yësu Korisitɔ, mï'dïkö'du zi yï kila wu'jë tisi nenye!” Kandidakyikyi ne ila mo.

19 Mati vo kyeti 'ba wu'jë vo kalimane ayɔlɔnnï henye ga gërï 'ba kɔhi ko'dɔ'bëzë ï'bë ku, zë ïrïnnï Pawolo ehe Sila eheikannï zë zi vo kalakondemï bi 'bawakogo.20 Zë ayadannï zi vo mï turu henye, “Yudanenyee ëdïnnï ku gawo kyedre 'beze neyaŋa! 21 Zë ëdïnnï ayada zi ze ko'dɔ wamati ze vïdï 'ba Rome ila ze dë zi ko'dɔ.”

22 Vïdï kayo alɔdrɔnnï na radrɔko weheaba da Pawolo ehe Sila. Here vïdï 'bamï turu iyannï zi vïdïyë henye ote bɔngɔ'bëzë, ehe ï'dïnnï kö'du zi vïdïyë zë ku'bömɔvɔ aba. 23 Tapëtï waku'bö kyënyë, ï'dïzë mï kamba, ehe ayada zi vo ga kambakongɔ ne zi gë zë kongɔ laka kazi ahonnï.24 Vo ga kamba kongɔ ne o'dɔ kaa matiayada zi mo. Mo ï'dï zë mï kutë kamba eheida ndï zë nyɔri aba ra kulugbu yeto.

25 Mï kutë yɔndɔ, Pawolo ehe Silaëdïnnï amötu ehe ngala 'ba wayeto ya'biaba zi Wïrï, maboso maakowe ëdï 'bënnïmbili nnï koze. 26 Truku'du kinzikinzikyigɔ ayi akɔhɔ kamba le hu mo aba. Haloko ayëhu rë nnï, ehe nyɔri alëpï biyata ndï mabosowe. 27 Mati vo ga kambakongɔ aliro ehe ongɔ ha loko ayëhu rënï ku huwë, mo oba kulu 'bënï ehe ombaku kara zi rë nï kofo, ga kö'du mo asösu'bënï maboso ahonnï ku. 28 Mora Pawoloagbögbö hë nï, “Ofo rë yï dë! Vïdï maakoaho dë.”

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 16:29 100 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 17:1829 Vo ga kamba kongɔ ako'jo kö'du

wa'do ehe ï'bëmï kamba. Moalëpï tese abaakaŋo burutu Pawolo ehe Sila. 30 Tapëtïmo ayasi zë yaga tëmï kamba, mo ako'jo hëzë iya henye, “A'di ra ma ko'dɔ zi tɔmɔ?”

31 Zë aya'bannï dɔ mo iyannï henye,“Oma mï Yere Yësu, ehe akayɔmɔ yï.Nenye ëdï kpa tïnyö zi vïdï biya ma al-ima liŋɔ 'bëyï.” 32 Here Pawolo ehe Silaayadannï zi mo kö'du 'ba Yere, ehe kpazi vïdï biya liŋɔ 'bɔmo. 33 Mati gba nayɔndɔ, vo ga kamba kongɔ oba zë bi matimo atɔ'bɔ kaka ɔŋɔ zë. Here mo biyavo dakota 'bënï ëtï abapatisi zë. 34 Vo gakamba kongɔ oba Pawolo ehe Sila liŋɔ'bënï, ï'dï wa zi zë konyo. Mo na rakyenyi,ga kö'dumo ï'dï koma 'bënï kumïWïrï ehevo dakota 'bɔmowe kpa.

35 Mï damïndö vere aba, vo 'ba mï tu-ruwë, utunnï kya turu daköndu maakowekö'du kï'dï aba zi vo ga kamba kongɔ iyahenye, “Ile Pawolo ehe Sila mï'bënnï.”

36 Vo ga kamba kongɔ ayada zi Pawoloiya henye, “Vo mï turu ï'dïnnï kö'du zi yekinga yï Sila aba na dangölö. Yaanya abaï'bëë na rakyëyï.”

37 Mora Pawolo iya zi turu daköndu neehenye, “Ze vïdï 'ba Roma ehe turuwë 'baRoma ëdï ze ku'bö ta da komo vïdï kayo,kazi vurë 'beze kiya. Zë u'dunnï ze mïkamba. Yaanya aba zë asösu 'bënnï, zëatɔ'bɔnnï ze kutu na liwo? E e, zë o'dɔnnïdë! Zë ra mayinnï kinye ehe ze yasi yaga.”

38 Mati turu daköndu ne ayada zi vo mïturu henye, Pawolo ehe Sila zë vïdï 'baRoma, zë na tere. 39 Zë ï'bënnï ako'jonnïhë zë kö'du 'ba wakila. Zë ayasinnï zëyaga tëmï kamba ehe ako'jonnï hë zë, zitï'bënnï 'de tëmï gawo ne. 40Here Pawoloehe Sila ï'bënnï mbïyï liŋɔ 'ba Ludiya,ani zë ongɔnnï önduwë, iyannï me'do 'barakyigɔ zi zë, ehe ï'bënnï gbɔ.

17Riti mï Tasalanika

1 Tapëtï zë ï'bënnï kpuru Ambahipolisiehe Apoloniya, zë ï'bënnï dagba ziTasalanika. Bi 'ba mötu 'ba Yude ëdï mïgawo kyedre nani. 2 Here ëdï kaa 'duwï,Pawolo ï'bë ani zi bi 'ba mötu, ehe mïko'do 'ba ralawowotamo ame'do zi vïdïyë.Mo ame'do tëmï wayöruwë 3 zi yada zi zëhenye, ëdï laka zi Korisitɔ ki'ja riti, eheëdï laka mo ënyï tëmï koli. Pawolo ayadakpa zi zë henye, “Yësu mati mëdï kö'dumo kiya, Korisitɔ ra.” 4Kyamaakowe tëmï

zë omannï mï kö'du ma Pawolo iya, eheayinnï na vo lö'bö kaa Pawolo ehe Sila.Tu'dë maakowe ehe mbara kayo mati vïdïayɔlɔnnï zë ndra omannï kpa mï kö'dukise ne.

5 Yuda maakowe, na mïkumbë ehezë omannï vïdï 'ba kö'du kyënyë ko'dɔmaakowe mati alimannï toko ra bi 'bawakogo zi yeto wehe ko'dɔ mï gawo kye-dre ne. Zë ombannï zi Pawolo kïrï ehe Silakika yaga zi vïdï kayo ne, ehe zë ï'bënnïzɔ mbïyï liŋɔ 'ba Jasɔno. 6 Mora mati zëi'jannï zë dë ani, zë ïrïnnï Jasɔno ehe öndumaakowe ëtï. Zë obannï zë zi vo kalakonda'ba gawo kyedre ehe hë nnï gbögbö abahenye, “Pawolo ehe Sila o'dɔnnï kö'dukyënyë ku ta bi ne biya. Yaanya aba, ayinnïku kinye 7 ehe Jasɔno ïrï zë kalakyedreaba liŋɔ 'bënï. Zë biya owennï kö'du kï'dï'ba Yere 'ba Roma ku, iyannï henye, veremaako ru mo Yësu, Yere ra.” 8Vo mï turunenyee na rasösu, mati owonnï nenye.9Here zë o'dɔnnï Jasɔno ehe maakowe ëtïzi kɔhi kopi dagba atehe 'da zë kila atï'bë.

Mï Beriya10 Mï yɔndɔ kölö ne, önduwë utunnï

Pawolo ehe Sila zi Beriya, ehe tapëtï zëɔkɔnnï, ï'bënnï mï bi 'ba mötu 'ba Yude.11 Vïdï 'ba Beriya ndra na laka ta da vïdï'ba Tasalanika, ga kö'du zë rakyenyi aba zikö'du kise ne kïrï, ehe ko'do ta ga ko'do, zëayandinnï wayöruwë, zi kongɔ ëzë kö'dunenyee tïnyö. 12 Kayo tëmï zë ï'dï koma'bënnï mï Yere, vïdï mbara Gïrïgï mativïdï ayɔlɔnnï zë ndra ehe vïdï kora kayo,13 mora mati Yude mï Tasalanika owonnïPawolo ëdï kö'du kise 'ba Wïrï ne yëtï mïBeriya, zë ï'bënnï ani ehe o'dɔnnï vïdïkayo ne zi tëdïnnï na vo wehe 'ba Pawolo.14 Kandi önduwë utunnï Pawolo akaŋoha ranga, mora Sila ehe Timotiyɔ alima'bënnï mï Beriya. 15 Vïdï kora maakoweï'bënnï na kɔwɔ Pawolo aba le kaa Atenisi,ehe a'bannï kö'du aba zi Sila ehe Timotiyɔzi tayinnï kandi zi nï.

Mï Atenisi16 Mati Pawolo ëdï bi Sila ehe Timotiyɔ

kisi mï Atenisi, mo rasösu kyedre aba zikongɔ wïrï mbiya mï gawo kyedre ne.17Mo ï'bëmï bi 'bamötu 'ba Yude zi me'dozi Yude ehe zi vïdï 'ba Gïrïgïyë ma erennïWïrï. Ko'do ta ga ko'do mo ame'do kpazi vïdï mati mo i'ja bi 'ba wakogo. 18 Kyavo komoyandi Epikuriyɔno maakowe ehevo komoyandi Isitɔwïkï maakowe awasa

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 17:19 101 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 18:15hë nnï kpa mo aba. Vïdï ako'jonnï kö'duhenye, “A'di ra vo lumë nenye ayɔnzɔ zikiya?”

Maakowe iyannï henye, “Pawolo ëdïkö'du wïrï 'ba vo leze ra yëtï!” Zë iyannïhere ga kö'du mo ëdï ame'do kö'du 'baYësu ehe tënyï 'ba vïdï tëmï koli. 19 Zëikannï Pawolo bi 'ba ratɔtɔ ako'jo Aropa-gusi, ehe iya henye, “Ayada zi ze, a'dira kö'du yandi kyïyï 'bëyï ne biya ëdï?20 Dowo ze ika kö'du rakaga maakowe dayɔlɔ zë dë mï me'do 'bëyï ne a'di ra?”21Kpandra ta dawamaako, vïdï 'ba Atenisiehe vo leze mati ëdï alimannï ani, ɔwɔ zikowo ehe zi me'do kö'du wakyïyï maako.

22Here Pawoloɔrɔmïkutë bi 'baAropa-gusi iya henye, “Vïdï 'ba Atenisi, mongevïdï 'ba yënï ndra. 23Matimëdï tï'bë kpurubi kongɔ aba da wa mötuwë, mi'ja me'doda karasa: Zi wïrï ma kazi yɔlɔ. Amötuwëwïrï nenye, mora tïnyö ayɔle mo dë. Heremomba zi yada kö'du mo zi ye.”

24 Wïrï nenye ra o'dɔ damöku ehe wabiya mï mo. Mo Yere 'ba komorïyë ehedakaŋo ehe mo alima dë mï yëkëlu matiuvö kala vïdï köndu aba. 25 Mo ombawakɔnyi dë kazi vïdï maako. Mo ï'dï dïdï,lawo, ehe wa kpa biya zi vïdï. 26 Tëmï vïdïkölö, Wïrï o'dɔ vïdï mati alimannï dakaŋo,ehe mo o'dɔ kadra ehe bi zi vïdï limannï'dɔmo. 27 Wïrï o'dɔ nenye biya, here zize nï koma, ehe tɔkɔ yaga, ehe nï ki'ja.Mora mo anza dë na kɔwɔ ta re ze, 28 ehemo ï'dï kyigɔ zi ze, zi lima, zi tehe, ehezi tëdï ëyï 'bënï ze. “Ze gisi ɔmo,” kaa vongala ya'bi 'be maakowe iyannï. 29 Kyereze gisi 'ba Wïrï, da sösuwë dë henye, moëdï kaa wïrï mbiya o'dɔ yaga tëmï dahabomandere manzede mandere yïtö. Mo anzadë kaa wa mati vïdï köndu akasösu eheko'dɔ. 30 Kɔɔ mati alaga kyere naniye,Wïrï ila nenye biya ga kö'du vïdï ayɔlɔnnïdë a'di ra nëdïnnï ko'dɔ. Mora yaanya abamo iya henye, vïdï biya ta bi ne motɔ dënnï zi mo. 31Mo akɔ'jɔ ko'do mo ku matiako'dɔ vurë vïdï 'ba damöku na laka. Ehemo inzi kora ne, Yësu zi ko'dɔ vurë. Wïrïï'dï yɔlɔ mo nenye zi ze biya Yësu kïnjëaba tëmï koli.

32 Kandi mati vïdï owonnï Pawolo iya,kora ïnjë tëmï koli, kya zë maakoweayetonnï kogo. Maakowe iyannï henye,“Da kowo ze yï ame'do ga kö'du nenyekadra maako aba löhu.” 33Mati Pawolo ilabi 'ba ratɔtɔ ne ku, 34 kya kora maakoweï'dïnnï koma 'bënnï mï Yere ehe ï'bënnï

Pawolo aba. Ma kölö tëmï vïdï 'ba ratɔterumo Danasiyösi, ehembaramaako rumoDamari ehe maakowe kpa kayo ï'dï koma'bënnï mï Yere.

18Pawolo mï Koriti

1 Pawolo ila Atenisi ï'bë Koriti, 2 animo i'ja Akuwila, kora maako Yuda ra tëmïPoniyitusu. Anzana konda ta gamanenye,Akuwila ayi ta Italiya mbara 'bënï Pirisilaaba, ga kö'du Yere Kulidasi ï'dï kö'du Yudebiya zi Roma kila. Pawolo ï'bë zi kongɔAkuwila ehe Pirisila 3 ehe i'ja zë vo lokoda'börö kuvöwë ra. Pawolo kpa vo lokoda'börö kuvö ra, here mo alima zë ëtïehe o'dɔnnï lɔɔ ga bi kölö. 4 Mï ko'do'ba ralawo biya, Pawolo ï'bë bi 'ba mötu'ba Yude. Mo ame'do zi Yude ehe tu'dëmaakowe ehe ayɔnzɔ zi zë kopi.

5 Mora tapëtï Sila ehe Timotiyɔ ɔkɔnnïta Mesedɔniya, mo ayaŋa kadra 'bënï biyazi yëtï kö'du zi Yude Yësu mo Korisitɔ ra.6Ndundumo, zë ofɔ rë nnï dɔ mo alidinnïmo. Here mo akɔhɔ durufu ta ra bɔngɔ'bënï ehe iya zi zë henye, “Wamati o'dɔ rënï zi ye, atëdï kö'du lïtë 'be ra! Ayaŋe rumadë. Yaanya aba ehe dagba ani mëdï tï'bëyëtï zi tu'dë maakowe.” 7Pawolo idra rë nïliŋɔ 'ba koramaako ru Tito Jusitusumo vomötu zi Wïrï, ehe liŋɔ 'bɔmo kara dakapabi 'ba mötu. 8 Kurusipo ra vo dagba 'ba bi'ba mötu ne. Mo ehe vïdï biya mï dakota'bɔmo ï'dï koma 'bënnï mï Yere. Ma kayomaakowe mï Koriti owonnï kö'du kise nekpa, ehe vïdï biya mati koma aba mï Yereabapatisi zë.

9 Yɔndɔ kölö maako aba, Yere ame'dozi Pawolo tëmï rayada iya henye, “Ere dë,zi sesi kö'du yëtï nduwë dagba. Ɔrɔ dë!10Ma yï aba, ehe vïdï o'dɔnnï wamaakowedë zi yï. Vïdï kayo mï gawo kyedre nenye,'bama ra.” 11 Pawolo alima mï Koriti kɔɔkölö ehe yehe modaka, vïdï yandi me'do'ba Wïrï aba.

12 Mati Galikö Yere 'ba Akasiya, kyaYuda maakowe ayinnï bi kölö ehe ïrïnnïPawolo. Zë ikannï mo bi 'ba vurë 13 eheiyannï henye, “Kora nenye ëdï yɔnzɔ zivïdï 'beze ko'dɔ zi mötu Wïrï mï gërïmati kö'du kï'dï 'beze omba dë.” 14 Gbakazi Pawolo me'do, Galikö iya henye, “Ëzëëdï vurë kiya ra kora nenye, na vo kö'dukyënyë ko'dɔ mandere wa maako eme dë,ma kowome'do 'bëyï ne. 15Mora kyere njeme'do 'ba ha, ru ehe kö'du kï'dï 'be, onge

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 18:16 102 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 19:19gɔ mona bi de. Momba dë zi vurëma herene, kiya.” 16Here mo utu zë yaga ta bi 'bavurë. 17Vïdï ne ïrïnnï Sositenisi, vo dagbabi 'ba mötu 'ba Yude, u'bönnï mo komobi 'ba vurë. Mora du kö'du ne ɔgɔ dë daGalikö.

Pawolo a'ba Atiyɔkɔ 'ba Siriya18 Tapëtï lima 'ba Pawolo yaa vo lö'bö 'ba

Yere ëtï mï Koriti, mo iya zi zë alime gbɔehe ï'bë Siriya, Akuwila aba ehe Pirisila.Mora gba mo ï'bë dë, mo atëtë dë nï bi 'baSenesiriya ga kö'du mo o'dɔ lömu zi Wïrï.19Mati zë ɔkɔnnï Efeso, Pawolo ila Pirisilaehe Akuwila. Mo ï'bë bi 'ba mötu zi me'dozi Yude ani. 20 Zë ako'jonnï hɔ mo zi limaani na konda, mora mo omba dë. 21 Moayada zi zë alime gbɔ, ehe iya henye, “ËzëWïrï ila ma, ma tayi hulëhu.” Here mo ilaEfeso.

22 Pawolo ï'bë zi Kasariya, bi matimo amëtë kanisa. Here mo ï'bë dagbaAtiyɔkɔ. 23 Tapëtï lima 'bɔmo tisi ani,mo ila ehe ï'bë zi bi kayo mï Galatiya eheParagiya. Mo akɔnyi vo lö'böwë ani zitayinnï na kyigɔ mï koma 'bënnï.

Apolo mï Efeso24 Yuda maako ru mo Apolo ayi zi

Efeso. Apolo o'jo mo mï gawo kyedre 'baAlikazenderiya. Mo vo kö'du yɔlɔ 'bawayöruwë 'ba Wïrï kayo. 25 Mo ayɔlɔkö'du 'ba gërï 'ba Yere kpa kayo, ehe moëdï ame'do mï mo, da kö'du komba kyedreaba. Wa mati mo ayandi kö'du Yësu ëdïtïnyö, mora mo ayɔlɔ nje bapatisi 'baYowani. 26 Apolo ayeto me'do kazi terebi 'ba mötu. Mati Pirisila ehe Akuwilaowonnï mo, zë obannï mo liŋɔ 'bënnï eheakɔnyinnï mo zi yɔlɔ kö'du 'ba Wïrï nalaka.

27 Apolo omba zi tï'bë zi Akasiya. Hereönduwë ayörunnï waraga ayada zi volö'böwë mati ëdïnnï ani ne, zi mo kïrïkalakyedre aba. Tapëtï Apolo ɔkɔ mïAkasiya, monawakɔnyi kyedre zi vïdï biyamati ï'dï koma 'bënnï mï Yere Yësu gakö'du wakï'dï 'ba rakyëyï 'ba Wïrï. 28 Moalëpï mï ha wasa Yude ëtï, ehe ta da komovïdï kayo. Mo oba tëmï wayöruwë zi yadahenye, Yësu mo Korisitɔ ra.

19Pawolo mï Efeso

1 Mati Apolo ëdï mï Koriti, Pawolo ï'bëkyëtï dakaŋo, ehe oko mï Efeso. Ani moi'ja kya vo lö'bö 'ba Yere maakowe. 2 Mo

ako'jo hë zë iya henye, “Mati ï'dïyë koma'be mï Yësu, ï'dï Lawo Laka ku zi ye?” Zëaya'bannï dɔ mo iyannï henye, “E e, gbadowo ze kö'du 'ba Lawo Laka dë.”

3 Pawolo ako'jo hë zë iya henye, “Here,bapatisi 'ba a'di ra ïrïyë?” Zë aya'bannï dɔmo iyannï henye, “Bapatisi 'ba Yowani.”

4 Pawolo aya'ba dɔ mo iya henye,“Yowani abapatisi vïdï, here zi dë nnï kotɔzi Wïrï. Mora mo ayada kpa zi zë, vïdïmaako ëdï tayi, ehe zë akï'dï koma 'bënnïmï mo. Yësu ra vïdï mati Yowani ëdïame'do kö'du mo.”

5 Tapëtï vïdï owonnï Pawolo iya nenye,abapatisi zë mï ru 'ba Yere Yësu. 6 Here,Pawolo ï'dï kala nï dë zë. Ï'dï Lawo Laka kuzi zë ehe zë ame'donnï ha kazi yɔlɔ maakoaba, ehe kumë me'do. 7 Ani ëdï kaa kora'butë dɔmorïyö mï gboko nenye.

8 Yehe wota aba, Pawolo ï'bë mï bi 'bamötu 'ba Yude, ehe ame'do vïdï ëtï kazitere kö'du damöku 'ba Wïrï. Mo ayɔnzɔzi dë zë lëlu, 9 mora maakowe tëmï zë navo kazi kö'du kowo, ehe ombannï dë zikoma. Ta da komo vïdï kayo, zë iyannïkö'du kyënyë ra gërï 'ba Wïrï. Pawolo ilazë, ehe oba vo lö'böwë nï aba zi loko yandi'ba Tiyerenisi. 10Mo ame'do ani 'duwï kɔɔrïyö, le Yuda biya ehe tu'dë maakowe mïAsiya owonnï kö'du kise 'ba Yere.

Gisi 'ba Seva11 Wïrï ï'dï kyigɔ zi Pawolo kö'du koro

ko'dɔ. 12 Vïdï obannï mandïlï ehe bɔngɔmati ise ida ra Pawolo, ehe zë ïnjënnï zë, zivïdï biya mati na rakɔɔ. Biya vïdï mati narakɔɔ akɔ'jɔ, ehe dakyikyi ï'bënnï yaga.13 Kya kora Yuda maakowe, ï'bënnï tokoyɔnzɔ zi kore dakyikyi yagamï ru 'ba YereYësu. Zë iyannï zi dakyikyi henye, “Ayiyaga mï ru kölö 'ba Yësu, mati Pawolo ëdïayëtï!” 14Gisi koramadɔmorïyö 'ba kyedre'ba vo karase 'ba Yude, ru mo Seva gisi'bɔmo ëdïnnï ko'dɔ nenye.

15 Ko'do maako aba dakyikyi iya zi zëhenye, “Ma yɔlɔ Yësu, ehe mowo kö'duPawolo, mora yï 'bëyï ëyï?”

16 Mora kora mati dakyikyi aba mï nïne, öfu dë zë ehe u'bö zë. Zë ahonnïyaga ta loko, na ga mbiya ehe ɔŋɔ aba.17Mati Yude ehe tu'dë maakowe mï Efesoowonnï kö'du nenye, zë tere aba, here zëayetonnï ru 'ba Yere Yësu. 18 Yaanya abavo lö'bö kayo odrɔ hë nnï ga kö'du kyënyëmati nëdïnnï ako'dɔ. 19Kyamaakowematina vo mörï ne, ikannï buku 'bënnï ehe

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 19:20 103 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 20:9o'bɔ zë komo vïdï kayo. Buku nenyee ogokpuluku'butëmuyï kɔhi ŋbiriṛi. 20 Herekö'du kise 'ba Yere apere rë nï, ehe ayindra na kyigɔ.

Kö'du kï'dï kowe mï Efeso21 Tapëtï kö'du nenye biya o'dɔ rë nï

ku, Pawolo omba zi tï'bë Mesedɔniya eheAkasiya da gërï 'bënï Yerusalema. Pawoloiya henye, “Ta nani ma katï'bë gba ziRoma.” 22 Here mo utu vo kɔnyi 'bënïrïyö, Timotiyɔ ehe Eresitɔ zi Mesedɔniya.Mora mo alima nduwë tisi mï Asiya.

23Mï kadra nani kö'du kyënyë o'dɔ rë nïmï Efeso ga kö'du Gërï 'ba Yere. 24Vo toka'ba manzede kuku maako ru mo Demetrisiëdï lɔɔ 'bënï aba, ko'dɔ wïrï mbiya 'baAratemisi tëmï manzede. Zë mati o'dɔnnïlɔɔ zi mo, i'jannï kɔhi kyɔ. 25 Demetrisiika bi kölö vïdïmatimï lɔɔ kölö ne, ehe iyahenye, “Aboka me, ayɔle dëdï lima na lakaga kö'du nenye. 26Mora tïnyö onge ku, ehekowo hala kora nenye Pawolo ëdï vïdï kayokofɔ, anza dë nje mï Efeso, mora ta ga bine biya mï Asiya. Mo iya henye, wïrï matize vïdï köndu dëdï ko'dɔ mo ne, anza wïrïma tïnyö ra dë. 27Vïdï biya akayeto kö'dukyënyë kiya ra lɔɔ 'beze. Vïdï atɔrɔnnï tabi koro wïrï kyedre 'ba Aratemisi, mati ëdïmötu mï Asiya ehe biya mï damöku ne.”

28 Mati vïdï 'ba lɔɔ owonnï nenye,ënyïnnï na kamo ehe ayetonnï hë nnïgbögbö, “Kyedre ra Aratemisi, wïrï 'baEfeso.” 29 Kandi gawo kyedre ne kuha gbögbö aba, ehe vïdï kora maakoweïrïnnï Gayisu ehe Arisitarisi, mati ayinnïta Mesedɔniya Pawolo aba. Here vïdï biyaahonnï bi 'ba ratɔtɔ 'ba gawo. 30 Pawolona bi dë nï omba tï'bë komo vïdï kayo, vokome ilannïmo dë. 31Kya 'ba vo kalakondamaakowe mati na aboka 'bɔmowe utunnïkö'du kise kpa zi mo, mo lenze kazi tï'bë.32Vïdï kayo bi 'ba ratɔtɔ ne, hë nnï gbögbökö'du wa maako, ehe agamowe kpa hënnï gbögbö ga kö'du maakowe. Da vïdïbiya na wïrï wïrï, ehe na kayo tëmï zëayɔlɔnnï dë kö'du a'di nayinnï gɔ mo bikölö. 33 Vo dagba 'ba Yude adu'dunnïkora maako ru mo Alekazende komo vïdïkayo, ehe ayetonnï yada zi mo a'di ra zikiya. Mo ame'do kala nï aba zi zë tɔrɔti, ehe ayɔnzɔ zi mï kö'du ne ya'ba, a'dira ëdï tï'bë dagba. 34Mora mati vïdï kayoongɔnnï mo Yuda ra, zë biya agbögbö hënnï kadra rïyö aba, “Kyedre ra Aratemisi,wïrï 'ba Efeso.”

35 Ndundu mo aba vo mï turu 'ba gawone, o'dɔ vïdï kayo zi tëdï ti. Here moiya henye, “Vïdï 'ba Efeso, vïdï biya mïdamöku ne ayɔlɔnnï henye yëkëlu ëdï mïkutë gawo kyedre 'beze, ga kö'du zi mötukyedre wïrï Aratemisi. Ëyï ra ayɔlɔ dëhenye, kyïnë mo, mati alëpï ta komorïyë,ëdï kinye? 36 Vïdï maako ɔ'bɔ dë tandiga kö'du nenye. Here, alime ti, o'de kö'dukyënyë maako dë. 37 Ike kora nenyeekinye, anza dë le, zë ra olɔnnï yëkëlumandere lidi wïrï 'beze. 38 Ëzë Demetrisivo lɔɔ 'bënï ëtï asusunnï vïdï maako, dëdïze kalakonda aba, 'duwï bi 'ba vurë ëdï nayëhu. Vurë akikye rë nï 'da ani. 39 Ëzëwaako ëdï ndra ta da mati ombe, akakɔ'jɔmï bi 'ba vurë. 40Tapëtï kö'dumati o'dɔ rënï ndenye, kyënyë mo ëdï, akasusu ze ra,na vo kö'du kï'dï pere. Wakila anza dë gakö'du biya 'ba kö'du kï'dï pere ne, da tɔ'bedë zi hu kö'du ma laka ne kiya.” 41 Tapëtïkö'du nenye kiya, mo apere ratɔtɔ ne, moayada zi vïdï tï'bënnï.

20Pawolo ï'bë kpuru Mesedɔniya ehe

Gïrïgï1 Tapëtï ha gbögbö inde rë nï ku, Pawolo

ise kö'du zi vo lö'böwë ehe ame'do me'do'ba rakyigɔ zi zë. Mo ila zë, ehe ï'bëzi Mesedɔniya. 2 Kaa mati mo ï'bë ta bimaako zi agamo, mo ame'do me'do 'barakyigɔ zi vo lö'böwë kö'du kise kayo aba.Ndundu mo, mo ï'bë Gïrïgï 3 ehe alimaani yehe wota. Pawolo omba ku zi tï'bëSiriya. Mora Yude o'dɔnnï yeṛe rɔ mo,here mo omba zi tï'bë hulëhu ta gërï 'baMesedɔniya. 4 Mo oba Sapatere wisi 'baPiyasi ta Beriya, Arisitarisi, Sekandusu taTasalanika, Gayisu ta Dëbë, Timotiyɔ, ehevïdï rïyö 'ba Asiya ru zë Tayihikasi eheTrɔhimusu nï aba. 5 Zë ï'bënnï dagba ziTrowasi, ehe isinnï bi ze ani. 6 Tapëtïkarama 'ba mangɔlɔ'bɔ konyo kazi langa,dayi ze ta Filipi. Yaa ko'do da muyï aba,di'ja zë mï Trowasi, ehe da lima ani ko'do'ba gima kölö.

Pawolo mï Trowasi7 Mï dagba ko'do 'ba gima, da tɔtɔ re

ze wakonyo bi kölö. Pawolo ame'do zi vïdïle mï kutë yɔndɔ, ga kö'du mo omba tï'bëmïndö aba. 8 Rïyë mï lokotɔrɔ bi ma dëdïre ze tɔtɔ, ani lamba kayo ëdï. 9 Kora ɔbimaako ru mo Yuteyusi ëdï alima mï bïngö'ba loko. Mati Pawolo ame'do, ame'do na

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 20:10 104 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 21:8konda, Yuteyusi anano. Ndundu mo aba,mo ï'bë ko'do ehe alëpï tëmï lokotɔrɔ mawota 'ba rïyë le dakaŋo. Mati ïnjënnï morïyë, mo oli wënï ku. 10 Pawolo ï'bë akaŋoehe ïdë rë nï da Yuteyusi. Mo ïrï mo mïkanza nï ehe iya henye, “Asösuwë dë! Moëdï na dïdï.” 11 Tapëtï Pawolo ï'bë hulëhurïyëmï lokotɔrɔ, mo owemangɔlɔ'bɔ eheonyo. Mo ame'do le ra bi kezi ehe ï'bë.12Here zë obannï kora ɔbi ne liŋɔ na dïdï,ehe zë rakyenyi aba.

Ta Trowasi zi Meletusu13 Dï'bë ze dagba zi baburu ehe dï'bë

baburu aba zi Asoso, ehe domba tï'bë ziPawolo koba mï baburu. Mo akɔ'jɔ nenyega kö'du mo ëdï tï'bë ani ndï aba. 14 Matimo i'ja ze mï Asoso, mo ayi mï baburu ehedï'bë zɔ dagba zi Mitiyilina. 15 Mï ko'dovere, dayi zi bimaako kara ra Kiyɔsi ehemïko'do vere dɔkɔ Samoso. Tapëtï ko'do manani, dï'bë ze Meletusu. 16 Pawolo omba zitï'bë dagba Efeso kopi, ga kö'du mo ombadë zi kadra yaŋamïAsiya. Mona kɔrɔkɔrɔehe omba zi tëdï mï Yerusalema mï ko'dokarama 'ba wakumu ta yaka.

Pawolo iya alime laka zi kyedree 'bakanisa 'ba Efeso.

17 Ta Meletusu Pawolo utu kö'du kise zikyedree 'ba kanisa 'ba Efeso zi tayinnï zinï. 18 Mati zë ɔkɔnnï ani, mo iya henye,“Ayɔle wa mati mo'dɔ ku biya mï kadramëdï ëtï, mati mayi dagba zi Asiya. 19Yudamaakowe o'dɔnnï mala ra ma ehe o'dɔma na rasösu ehe riti. Mora mëdï lɔɔ'ba Yere ko'dɔ komo tɔlɔ aba ehe kazirakïsï. 20Mati ma yëtï kö'du mï vïdï kayo,mandere yandi kö'du mï liŋɔ 'be, mïrïwa maako dë hulëhu ta bi yada wa matiakakɔnyiye. 21Ma yada zi Yude ehe tu'dëmaakowe zi dë nnï kotɔ zi Wïrï tëmï kö'dukyënyë ko'dɔ 'bënnï ehe zi koma mï Yere'beze Yësu. 22 Ma yɔlɔ dë, a'di ra ako'dɔrë nï zi ma mï Yerusalema, mora ma koroLawo Laka 'ba Wïrï ehe tï'bë ani. 23 Mïgawo kyedre biya mï'bë, Lawo Laka ayadazi ma henye, akï'dï ma mï kamba ehe matëdï mï riti. 24Mora ma sösu wama ako'dɔrë nï zi ma dë, momba nje zi taho zi kindelɔɔ mati Yere Yësu ï'dï zi ma ko'dɔ. Lɔɔnenye zi yada kö'du yöyö laka 'ba Wïrï,wakï'dï 'ba rakyëyï.”

25 “Mï'bë tëmï bi maako, zi bi maako,yëtï zi ye kö'du 'ba damöku 'ba Wïrï, morayaanya aba ma yɔlɔ ku, vïdï maako tëmïyë ongɔ ma dekpe löhu. 26 Ma yada zi ye

ndenye, mo'dɔ wa kyënyë maako dë zi ye.27 Ma yada wa mati Wïrï omba zi ye yɔlɔne, ku biya. 28 Ongɔ ga re, ehe vïdï biyaLawo Laka ï'dï ku kale ze zi gë zë kongɔ.Ëdïyë na vo yako 'ba kanisa 'baWïrï, kanisamati Wïrï ogo yama 'ba wisi 'bënï aba.29Mayɔlɔ ku, tapëtï tï'bë 'bama,maakoweatayinnï kaa wölïwölï kyënyë lëpï de kamoaba. 30Kya 'ba vïdï 'be maakowe, akigannïmbërë zi vo lö'bö 'ba Yere ta'da. 31Ëdïyë bikida aba! Asösuwë hala kadra ehe yɔndɔaba kɔɔ wota ma sesi yandi ye tɔlɔ abakomo ma.

32 Yaanya aba, mï'dï yë ku da kala Wïrï.Asösuwë kö'du kise 'ba wakï'dï 'bɔmo 'barakyëyï. Kö'du kise nenye, atɔ'bɔ kɔnyiye, ehe akï'dï zi ye drïvu mï kutë zë biyamati o'dɔ zë ŋbala. 33Momba kɔhi 'ba vïdïmaako dë, mandere bɔngɔ. 34 Ayɔle kuhalamo'dɔ lɔɔ kala 'bama aba zi ko'dɔmana dïdï ehe abokame. 35Morawa biyamatimo'dɔ, yada hala ako'de zi kɔnyi vo leriye.Asösuwë, Yere 'beze Yësu iya henye, ‘Ya'daayi kayo ta bi wakï'dï ndra ta da wakïrï.’ ”

36 Tapëtï Pawolo indeme'do kiya ku, moalɔmvɔ akaŋo zë ëtï biya ehe amotunnï.37 Vïdï biya udunnï ehe onzonnï mo eheunzunnï hɔ mo. 38 Zë na rasösu ga kö'duPawolo ayada zi zë henye, “Ongema dekpelöhu.” Here zë ï'bënnï mo aba zi baburu.

21Pawolo ï'bë Yerusalema

1 Tapëtï kiya alime gbɔ, dï'bë mbïyï ziKosi baburu aba. Mï damïndömo aba dɔkɔRudasiya ehe ta karani, dï'bë zɔ Patara.2 Di'ja baburu ëdï tï'bë Ponisiya, dödu zemï mo dï'bë gbɔ. 3 Dayi ze bi mati dongɔze Seyipurusu ehe dï'bë zɔ daaba 'bɔmo,bitɔrɔ 'ba baburu 'ba Tiyere mï Siriya, anibaburu omba ku zi wakïnjë yasi tëmï nï.4 Di'ja ze vo lö'böwë 'ba Yere ehe da limazë ëtï gima kölö. Here Lawo Laka ayada zizë, zi yada zi Pawolo mï'bë dë Yerusalema.5 Mora mati Gima inde rë nï ku, da yetotï'bë dagba da gërï 'beze löhu. Vïdï korabiya mbara 'bënnï ëtï ehe gisisi alasinnï zeaba tëmï gawo zi ha ranga kyedre. Dodrɔdomo ze akaŋo dagötï, damötu. 6 Tapëtïkiya alime gbɔ zi oka kölömaako, dëkyïmïbaburu ehe zë ï'bënnï hulëhu liŋɔ.

7 Dï'bë ze ta Tiyere zi Potemasi, ani damëtë ze önduwë ehe da lima zë ëtï ko'dokölö aba. 8 Mï ko'do ma vere dï'bë ziKasariya ehe da lima ze liŋɔ 'ba Pilipovo kö'du yëtï. Mo kölö tëmï vïdï kora

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 21:9 105 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 21:37madɔmorïyö mati akɔnyinnï vo lö'böwë.9Mo ëdï gisi mïnzö kazi koze aba sowɔ. Zëna vo kumë kö'du.

10 Dëdï ze mï Kasariya ko'do kayo aba,mati nëbï ru mo Agabusu ayi zi ze taYudiya. 11 Mo ïrï kɔ'di ga Pawolo, ehemo ida kala nï ehe ndï nï mo aba. Heremo ayada zi ze, iya nenye, “Lawo Laka iyahenye, Yude mï Yerusalema akidannï koravo kyeti 'ba kɔ'di nenye. Zë akï'dïnnï mokpa zi tu'dë maakowe.”

12 Tapëtï Agabusu iya nenye, ze ehe vïdïma ëdïnnï lima ani, alenzennï Pawolo zitï'bë dë zi Yerusalema. 13 Mora Pawoloaya'ba da me'do iya henye, “Kö'du a'di,ëdïyë kudu ehe di'di ma kowe? Manza dënje nzɔ zi kida, mora mëdï kpa nzɔ zi koliga kö'du 'ba Yere Yësu mï Yerusalema.”

14 Kyere dɔ'bɔ dë zi Pawolo ko'dɔ zi dënï kopi, dila mo ehe damötu, “Akɔ Yere,o'dɔ zi ze wa mati omba zi rë nï ko'dɔ.”

15 Here ze nzɔ zi tï'bë Yerusalema.16Kya 'ba vo lö'bömaakowe tëmï Kasariya,ï'bënnï ze aba ehe obannï ze zi lima liŋɔ'ba Manasɔno. Mo ta Seyipurusu ehe volö'bö ra biyeto aba.

Pawolo ehe Yemisi17 Mati dɔkɔ mï Yerusalema, önduwë

na rakyenyi ïrïnnï ze kalakyedre aba.18Pawolo ï'bë ze aba zi Yemisi kongɔ ko'dovere aba, ehe kyedree 'ba kanisa ëdïnnïbiya ga bi mo. 19 Pawolo amëtë zë eheayada hala Wïrï o'dɔ nï zi kɔnyi tu'dëmaakowe. 20Vïdï biya mati owonnï nenyeayetonnïWïrï, ehe iyannï zi Pawolo henye,“Öndu ze, atɔ'bɔ kongɔ hala kpuluku 'bavïdï 'beze Yude ayinnï ku na vo lö'böwë!Ehe zë biya nzɔ zi koro kö'du kï'dï 'baMosa. 21 Mora ayada zi zë henye, ëdïayandi Yude mati ëdïnnï alima mï kutëtu'dë maakowe, kazi koro kö'du kï'dï 'baMosa. Zë iyannï henye, ayada zi nnï ŋbetegisi kora 'bënnï dë mandere lö'bö ga dalëtï'beze. 22 A'di ra da ko'dɔ yaanya aba, vïdïowonnï ku ëdï kinye? 23 Akɔ, o'dɔ wa mada ko'jo kö'du mo. Vïdï kora sowɔ 'bezemaakowe o'dɔnnï lömu ku zi Wïrï. 24 Obakora nenyee o'dɔ rë yï ŋbala zë ëtï nakö'du kï'dï 'ba Mosa, ehe opi wakï'dï 'bëzëhere zë mohi dë nnï. Here zi vïdï biya yɔlɔhenye, kö'du ako anza dë mï kö'du yada'bëzë ne. Zë akayɔlɔnnï orowe kö'du kï'dï'ba Mosa. 25 Kadra ma alaga nani aba, dayada zi vo lö'böwë 'ba tu'dëmaakowe,matida sösu zi zë ko'dɔ. Diya zi zë, monyonnï

wa mati ï'dï zi wïrï ma mbiya ne dë. Ayadazi zë, monyonnï yama dë, mandere ida 'bangötu mati urï gu mo. Ayada kpa zi zë,mo'dɔnnï kö'du kyënyë 'ba ndoro dë.”

26 Mï ko'do vere aba, Pawolo oba korasowɔ nï aba ehe akɔ'jɔ rë nnï nzɔ mïkadra kölö. Here mo ï'bë mï yëkëluehe ayada ndala aba kadra 'ba ra ko'dɔŋbala ne akinde rë nï ehe ndala aba akï'dïwakumu zi ma kölö tëmï zë.

Ïrï Pawolo mï yëkëlu27 Mati kadra 'ba ra ko'dɔ ŋbala ku

kara zi rë nï kinde, kya 'ba Yuda maakowetëmï Asiya ongɔnnï Pawolo mï yëkëlu. Zëo'dɔnnï vïdï kayo na kamo Pawolo aba,ehe zë ïrïnnï mo. 28 Vïdï kayo hë nnïgbögbö aba, iyannï henye, “Kora 'ba Yudaakɔnyi ye ze! Kora nenye ï'bë ta bi netoko, kö'du kyënyë kiya aba ra vïdï 'baYiserele, ehe kö'du kï'dï 'ba Mosa, eheyëkëlu nenye. Mo ika komokaya kpa ziyëkëlu laka nenye, tu'dë maakowe kika mïmo.” 29 Kya zë maakowe asösunnï henyePawolo ika Trɔhimusu ta Efeso mï yëkëlu,ga kö'du zë ongɔnnï zë 'dö rïyö mï gawokyedre ne.

30 Mï gawo kyedre ne biya kpɔrɔ aba,ehe vïdï ayinnï taho aba. Zë ïrïnnï Pawoloehe otɔnnï mo yaga tëmï yëkëlu. Hereha loko biya isi rë nï. 31 Vïdï ombannïku kara zi Pawolo kofo, mati kyedre 'baturu anjiya mï turu 'ba Roma owo henyebiya Yerusalema ayeto ku zi kamo ko'dɔ.32 Kandi mo oba kya vo kanya maakoweehe vo da kanye, ehe ahonnï bi mati vïdïkayo atɔtɔ rë nnï zi mo. Kandi mati vïdïkayo ne ongɔnnï vo kyëlu ne, ehe vo hukanye, zë ɔrɔnnï ta bi Pawolo ku'bö.

33 Kyedre 'ba vo kyëlu ne ï'bë ehe ïrïmo, ehe ida mo nyɔri rïyö aba. Heremo ayɔnzɔ zi yɔlɔ, ëyï ra Pawolo ehea'di ra mo o'dɔ. 34 Kya 'ba vïdï kayomaakowe agbögbö hë nnï kö'duwamaako,ehe maakowe agbögbö hë nnï kö'du wamaako 'beri. Mora ëdïnnï ku ko'dɔ kpɔrɔkyɔ kyedre 'ba vo kyëlu ɔ'bɔ dë zi wamaako ki'ja. Here mo ï'dï kö'du zi Pawolokoba bi 'ba vo kanye. 35Mati zëɔkɔnnï ani,vïdï kayo ayinnï na kamo, here vo kanyaïrïnnï Pawolo rïyë ehe ïnjënnï mo. 36Vïdïkayo alö'bönnï ga ndï zë ehe nduwë hë nnïgbögbö aba henye, “Ofo mo! Ofo mo!”

Pawolo ame'do zi vïdï kayo37 Mati ombannï ku zi Pawolo koba mï

bi 'ba vo kanye, mo ako'jo ha kyedre 'ba

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 21:38 106 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 22:28vo kyëlu ne, iya henye, “Ma tɔ'bɔ dë kiyakö'du maako zi yï?” Kyedre 'ba vo kyëlune ako'jo hɔ mo iya henye, “Hala ayɔlɔ ha'ba Gïrïgï? 38Anza dë vïdï 'ba Ezipeto matiayeto kamo anza na kɔwɔ ehe alëpï dagbazi vo wehe ko'dɔ kpulukusowɔ yaga mï dalïpï?”

39 Pawolo aya'ba dɔ mo iya henye, “E e.Ma Yuda ra, ta Tasisi gawo kyedre laka mïSilisiya. Akɔ ila ma, ma me'do zi vïdï kayonee.”

40 Kyedre 'ba vo kyëlu ayada zi mo,mo atɔ'bɔ me'do. Here Pawolo ɔrɔ rïyëame'do kala nï aba zi vïdï. Mati dë zë kuliwo, mo ame'do zi zë ha 'ba Hïbïru aba.

221 “Önduwë ehe 'buwë, owowe kaa miya

wa mati o'dɔ rë nï.” 2 Mati vïdï kayo neowonnï Pawolo ame'do zi nnï mï ha 'baHïbïru, zë ayinnï ndra liwo. Here Pawoloiya henye, 3 “Ma Yuda ra, o'jo ma mï gawokyedre 'ba Tasisi mï Silisiya. Mora mövukinye mï Yerusalema na vo kö'du ko'jo 'baGamalili, ehe ayandi ma zi kusu ga ndïkö'du kï'dï 'ba zutu 'beze biya. Tïnyö, makpa momba zi Wïrï koro, kaa e biya matindenye.”

4 “Ma yaza vïdï mati usu Gërï 'ba Yere,ehe mofo kya maakowe. Mïrï maakoweehe mï'dï mï kamba. Ma sösu dë, ëzëzë kora mandere mbara. 5 Kyedre 'ba vokarase, ehe biya vïdï mï magalesi akatɔ'bɔyadannï zi yï nenye ëdï tïnyö. Mïrï waragakazi zë, zi öndu ze mï Damasika, here zima kïrï vïdï ehe zi kika zë mï Yerusalemazi yaza.”

Pawolo ayada kö'du ra kopi 'bënï(Lɔɔ 9:1-19, 26:12-18)

6 “Ko'do kölömaako aba, kaa kadra kutë,mëdï ku zi tɔkɔ kara Damasika, bikanyita komorïyë, kandi ayanyi bi toko ra ma.7Ma lëpï dakaŋo ehemowogu ëdï ko'jowa,‘Sawolo, Sawolo, kö'du a'di ëdï yaza ma?’ ”

8 “Ma ya'ba dɔ mo henye, ‘Yï 'bënï ëyï,Yere?’ Yere aya'ba dɔ mo iya henye, ‘MaYësu 'ba Nazereta! Ma ra, ëdï ayaza ne.’9 Vïdï ma ëdïnnï tï'bë ma aba, ongɔnnïbikanyi ne, mora owonnï gu dë.”

10 “Ma ko'jo kö'du henye, ‘Yere, ombaa'di zi ma ko'dɔ?’ Here mo ayada zi maiya henye, ‘Ënyï rïyë ehe ï'bëmï Damasika.Ëzë ɔkɔ ani, a'di akayada zi yï ko'dɔ.’11 Bikanyi kyedre ne ku ndra here mɔ'bɔdë zi bi kongɔ. Oke ra ïrïnnï ma kala abakika mï Damasika.”

12 “Mï gawo kyedre nani, kora maakoëdï ru mo Ananiya, mo koma aba mï kö'dukï'dï 'ba Mosa, ehe Yude biya mati ali-mannï ani, ombannï mo laka. 13 Mo ayizi ma, ehe iya henye, ‘Sawolo, öndu ma,yaanya aba akongɔ bi löhu!’ Kandi mɔ'bɔbi kongɔ. 14 Here Ananiyasi ayada zi maiya henye, ‘Wïrï mati zutu 'beze amötunnï,inzi yï ku zi yɔlɔ wamati mo omba o'dɔ rënï ku. Mo inzi yï zi kongɔ Mo Mati Tïnyö,ehe zi gu mo kowo, 15 ga kö'du zi tëdï navo kiya 'ba wa mati ongɔ ehe owo. 16 A'dira ëdï bi mo kisi? Ënyï rïyë! Ïrï bapatisizi kö'du kyënyë 'bëyï kaka, mötu aba ziYere.’ ”

Ako'jo Pawolo zi kö'du yëtï zi tu'dëmaakowe

17 “Tapëtï ma nenye ma'ba Yerusalemaehe mï'bë mï yëkëlu zi mötu. Ani mongɔrayada 18 'ba Yere. Mo iya zi ma henye,‘Kandi, ila Yerusalema! Vïdï ombannïdë kowo, wa mati ëdï akiya ga kö'duma.’ 19 Ma ya'ba dɔ mo henye, ‘Yere, zëayɔlɔnnï henye mï bi 'ba mötu kayo 'bezemïrï, ehemu'bö vïdï mati ëdïnnï koma abamï yï. 20 Ofo Setifano ga kö'du mo ame'dokö'du yï. Mɔrɔ ani, ehe hu kö'du kï'dïnduwë. Here mongɔ ga bɔngɔ 'ba koramati ofonnï mo.’ 21Mora Yere ayada zi matï'bë, ehe mo alömu zi kutu ma kɔwɔ zitu'dë maakowe.”

22 Vïdï kayo ne owonnï le Pawolo iyanenye. Here zë ayetonnï hë nnï gbögbö.“Ofowe kora nenye! Mo ɔ'bɔ dë zi lima.”23 Zë nduwë hë nnï gbögbö. Zë akɔhɔnnïbɔngɔ 'bënnï toko ehe u'dunnï durufu mïbuluku. 24 Kyedre 'ba vo kyëlu mï turu 'baRoma, ï'dï kö'du zi Pawolo koba bi 'ba vokanye, ehe ku'bö so'da aba. Moo'dɔ nenyezi yɔlɔ kö'du a'di vïdï ëdï hë nnï gbögbö daPawolo. 25Mati vo kanya ëdïnnï ku Pawolokida zi ku'bö, mo ako'jo ha vo da kanyema ëdï tɔrɔ ani, “Ëdï na dangölö zi ku'bövïdï 'ba Roma dagba ayɔnzɔ mo dë komovurë?” 26Mati vo da kanye owo nenye, moï'bë zi kyedre vo dë nï iya henye, “Ëdï a'diko'dɔ? Kora nenye vïdï 'ba Roma ra!”

27 Here, kyedre 'ba vo kyëlu ne ï'bëzi Pawolo ehe ako'jo hɔ mo, iya henye,“Ayada zi ma, yï vïdï 'ba Roma ra?” Pawoloaya'ba dɔ mo lëzë aba iya henye, “Ɔɔ.”

28 Kyedre 'ba vo da kyëlu iya henye,“Mopi kɔhi kyɔ zi tayi vïdï 'ba Roma.”Mora Pawolo aya'ba dɔ mo iya henye,

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 22:29 107 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 23:22“O'jo ma vïdï 'ba Roma.” 29 Zë mati om-bannï zi hɔ mo ko'jo, ina rë nnï kɔwɔkandi ta rɔ mo. Kyedre 'ba vo da kyëlu nabi dë nï na rakaga mati mo ayɔlɔ henyenï'dï Pawolo, nida vïdï 'ba Roma ku nyɔriaba.

Pawolo komo magalesi 'ba Yude30 Ko'do vere aba, kyedre 'ba da vo kyëlu

omba ku zi yɔlɔ kö'du ma tïnyö, kö'dua'di Yude asusunnï Pawolo gɔ mo. Heremo inga nyɔri 'ba Pawolo 'de, ehe moï'dï kö'du zi kyedree 'ba vo karase ehe vodagbe 'ba Yude biya zi rë nnï tɔtɔ. Heremo ika Pawolo loko ehe o'dɔ mo tɔrɔkomo zë.

231 Pawolo ongɔ bi mbïyï da gboko 'ba

magalesi ehe iya henye, “Öndu me, ziko'do ndenye, ma lïtu zi Wïrï di'di ŋbalaaba.” 2Here Ananiya kyedre 'ba vo karaseï'dï kö'du zi kora mati ëdïnnï atɔrɔ kara,dakapa Pawolo zi hɔ mo kisa. 3Pawolo opikomo nï zi kyedre vo karasa ehe iya henye,“Yï ta rë yï yaga ŋbala kaa yïku kanyi, moramïyï ku na köndu kaa kalïlï. Wïrï aku'bö yï.Alima nani zi vurë ko'dɔ ra ma kö'du kï'dï'ba Mosa aba. Mora mï kadra kölö ne, ï'dïkö'du zi kora nee, zi kowe kö'du kï'dï maku'bö.”

4 Kora mati ɔrɔnnï kara dakapa Pawoloako'jonnï kö'du iyannï henye, “Ayɔlɔ dë,ëdï kyedre 'ba vo karase 'ba Wïrï ra lidi?”5 Pawolo aya'ba dɔ mo iya henye, “Akɔöndu me! Ma yɔlɔ dë mo kyedre 'ba vokarase ra. Wayöruwë ayada zi ze, anza dëzi me'do kyënyë kiya ra vïdï vo dagba 'be.”

6 Mati Pawolo ongɔ kya 'ba kyedremaakowe Sadeke, ehe maakowe Farasiye,mo agbögbö hë nï iya henye, “Öndu me,ma Farasi, ehe wisi 'ba Farasi ra. Ma kinyebi 'ba vurë ne, ga kö'du moma yöku atënyïna dïdï.” 7 Kandi mati Pawolo iya nenye,Farasiye ehe Sadekee ayetonnï mï ha wasakyedre, ehe vo dagbe 'ba Yude ayetonnïkapa maako. 8 Sadekee omannï dë mïmalayike, lawowe, mandere yöku atënyïna dïdï. Mora Farasiye omannï biya mï wanenyee, 9 ehe here ani ha gbögbö kayo ëdï.Kya 'ba vo komoyandi 'ba kö'du kï'dï 'baMosa mati ëdïnnï Farasiye, zë ayinnï nakamo ehe iyannï henye, “Di'ja waako dëna kyënyë ra kora nenye. A'di ra ëzë lawomanderemalayika tïnyö ame'do ku zimo.”

10 Ha wasa ne ayi ku na kyigɔ, kyedre'ba vo da kanye ëdï na tere henye, vïdï

akizannï Pawolo na nzoyi. Here mo ï'dïkö'du zi vo kanye zi tï'bë loko ehe Pawoloyɔmɔ. Here, zë obannï mo hulëhu bi lima'ba vo kanye.

11 Yɔndɔ nani aba, Yere ɔrɔ dakapaPawolo iya henye, “Akyigɔ rë yï! Tekaa mati ayada kö'du ma zi maakowe mïYerusalema, akayada kö'du ma kpa mïRoma.”

Yeṛe zi Pawolo kofo12 Mï damïndö vere, Yuda maakowe

atɔtɔ rë nnï ga bi kölö ehe alömunnï,iyannï henye, nonyonnï wa mandereuwënnï wa maako dë, le ëzë nofonnïPawolo ku. 13Zëmati o'dɔnnï yeṛe ne ndrata da 'butësowɔ. 14 Here kya zë maakoweï'bënnï zi kyedree 'ba vo karase ehe vodagbe 'ba Yude ehe iyannï henye, “Dalömu Wïrï henye, donyo wa maako dë, leëzë dofo Pawolo ku. 15 E ehe biya magalesiï'bëë zi kyedre 'ba vo da kanye ehe rako'bahenye ombe yɔlɔ ndra vurë ma iya raPawolo. Ako'jowe kö'du mo zi kika komovurë 'be. Here, da tëdï bi mo kisi, zi mokofo gba kazi mo tɔkɔ ani.”

16 Mati wisi 'ba ëmï 'ba Pawolo owokö'du 'ba yeṛe ne, mo ï'bë bi lima 'ba vokanye ehe ayada zi Pawolo. 17Here Pawoloiya zi kyedre 'ba vo da kanya lamikölömaako henye, “Oba kora ɔbi nenye zi kye-dre 'ba vo da kanye. Mo ëdï kö'du aba ziyada zimo.” 18Kyedre 'ba vo da kanya lamine oba mo zi kyedre 'ba vo da kanye iyahenye, “Maboso ru mo Pawolo ako'jo mazi kika kora ɔbi nenye zi yï, ga kö'du moëdï kö'du aba zi yada zi yï.”

19 Kyedre 'ba vo kyëlu oba kora ɔbi nedakapa ehe ako'jo hɔ mo na liwo, “A'dira omba yada zi ma?” 20 Mo aya'ba dɔmo iya henye, “Vïdï kora maakowe ëdïnnïkö'du sösu aba zi hë yï ko'jo zi kika Pawoloakaŋo zi magalesi 'ba Yude mïndö aba. Zëakiyannï, nombannï zi kö'du yɔlɔ ndrakö'du mo. 21 Mora akɔ, o'dɔ wa ma zëiyannï ne dë. Ndra ta da kora 'butësowɔombannï lɔdrɔ da Pawolo. Zë o'dɔnnïlömu anza dë zi konyo mandere kuwë wamaako le ëzë nofonnï Pawolo ku. Yaanyaaba ëdïnnï bimo kisi zi kowo a'di ra akiya.”22 Kyedre 'ba vo kyëlu utu kora ɔbi ne 'detapëtï mo iya zi mo henye, “Ila vïdï kölömaako dë yɔlɔ kö'du mati ayada zi manenye.”

Utu Pawolo zi Felekisi

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 23:23 108 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 24:2123 Kyedre 'ba vo da kanye ako'jo kye-

dre 'ba vo kanya lamirïyö ehe ayada zizë, “Kadra madɔmosowɔ yɔndɔ aba,lamirïyö vo kanya ma ndï mëdïnnï nzɔ zitï'bë zi Kasariya. Oba 'butëmadɔmorïyökora da akakya ehe lamirïyö vo kanyawehe aba. 24 Akɔ'je akakya nzɔ kö'duPawolo ehe ayɔle lakamomɔkɔ kazi kö'dumaako kpuru zi vo dakaŋo Felekisi.”

25 Kyedre 'ba vo da kyëlu ne ayöruwaraga iya henye,

26 “Wamëtë kazi Kulidasi Layisisi, zi kye-dre vo dakaŋo Felekisi. 27 Yuda maakoweïrïnnï kora nenye ehe kara zi mo kofo.Mora mati ma yɔlɔ mo vïdï 'ba Roma,moba vo kanya maakowe ehe ayɔmɔnnïmo. 28 Momba zi yɔlɔ kö'du a'di raombannï mo dë. Here mika mo komomagalesi 29 ehe ma yɔlɔ henye nje kö'dukï'dï 'ba yënï 'bëzë. Kora nenye o'dɔ kö'dukyënyë maako dë zi mo koli mandere kï'dïmo mï kamba. 30 Kandi mati ma yɔlɔ ëdïyeṛe ko'dɔ rɔ mo, mutu mo zi yï ehe mayada vo mo susuwë zi kika kö'du ko'dɔkyënyë 'bɔmo ne mï bi vurë 'bëyï.”

31 Vo kanya oronnï kö'du kï'dï 'ba kye-dre 'ba vo da kanye ehe mï yɔndɔ kölönani, zë obannï Pawolo zi gawo kyedre 'baAnitipatrisi. 32 Mï ko'do vere, vo kanyendï aba, a'bannï bi lima 'ba vo kanye, eheilannï vo kanye mati da akakya nduwëtï'bë mo aba dagba. 33 Mati zë ayinnïzi Kasariya, zë ï'dïnnï waraga ne zi vodakaŋo ehe ï'dïnnï Pawolo zi mo. 34 Vodakaŋo ako'jo waraga ne. Here mo ako'joha Pawolo, dakaŋo vala ra mo ta 'dɔmo.Mati mo ayɔlɔ mo ta Silisiya, 35 vo dakaŋoiya henye, “Ma kowo kö'du 'bëyï ne, ëzëvïdï ne ayinnï, ikannï kö'du kyënyë matiombannï yï dë gɔ mo ne ku.” Tapëtï moiya kö'du nenye, mo ï'dï kö'du zi Pawolosesi na maboso mï liŋɔ 'ba Yere Heroda.

24Asusu Pawolo bi vurë 'ba Felekisi

1 Yaa ko'do muyï aba, Ananiya kyedre'ba vo karase, vo dagba 'bënnï ëtï ehe vome'do mï bi 'ba vurë kö'du vïdï maakowerumo Teretalusi, ï'bënnï zi Felekisi zi yadakö'du kyënyë ma Pawolo o'dɔ. 2 Here,ako'jo Pawolo loko ehe Teretalusi ayetome'do, “Kyedre Felekisi, ika vïdï 'bezee mïrakyëyï konda, ehe ga kö'du ko'dɔ 'bëyï,ga kö'du dakaŋo 'beze, ëdï ndra na laka.3 Ze biya 'duwï dëdï na rakyenyi ga kö'duwa mati o'dɔ. 4Momba dë zi yï yaza, mora

akɔ, ëdï na mïkuku ze aba, ehe owo ha manje kadra tisi aba. 5 Di'ja kora nenye navo mïkile, mo ayeto kö'du kyënyë ko'dɔmï kutë Yude ehe biya tëmï damöku ne.Mo ëdï kpa na vo dagbe 'ba gboko maakoako'jo Nazarenesi. 6-7 Mati mo ayɔnzɔ zikomokaya kika ra yëkëlu ne, dïrï ze mo.8 Ëzë ako'jo hɔ mo, aki'ja na bi dë yïhenye, me'do 'beze ne tïnyö, akayɔlɔ biyakazi mo wa mati da susu mo kö'du mo.”9 Yuda kayo ame'donnï rïyë ehe ombannïda kö'du mati Teretalusi iya.

Pawolo agaga gë nï komo Felekisi10 Vo dakaŋo Felekisi o'dɔ kala zi Pa-

wolo zi me'do, ehe mo ayeto, kiya henye,“Ma yɔlɔ ku, o'dɔ vurë 'ba vïdï dakaŋonenye ku kɔɔ lakyi aba, ehe ma rakyenyiaba, zi ga ma gaga komo vurë 'bëyï.11Anza dë ndra ta da ko'do 'butë dɔmorïyömati alaga, mï'bë zi mötu mï Yerusalema.Ako'jo ha vïdï maako ëzë anza dë tïnyö.12 Gba Yude i'jannï ma dë he ze wasa vïdïmaako abamï yëkëlu, mo'dɔ kö'du kyënyëmaako dë mï bi 'ba mötuwë mandere mïgawo kyedre. 13 Gërï maako anza dë ani,zë atɔ'bɔnnï yada kö'du kyënyënenyee, zëyaanya aba ëdïnnï kika ra ma. 14 Mombadɔ mo nenye zi ye, mëdï mötu Wïrï 'bazutu 'bezee. Gërï nani kïrï aba mati zëiyannï henye anza dë tïnyö. Mora momakpa mï wa biya mati ayöru mï kö'du kï'dï'ba Mosa ehe mï wayöruwë 'ba Nëbïyë.15Mëdï kpa kö'du sösu abamïWïrï kaa vïdïnenyee, henye Wïrï akïnjë vïdï biya tëmïkoli, ma laka mandere ma kyënyë. 16Herega kö'du tïnyö ma yɔlɔ ku, mï'dï ra ma zitëdï kö'du sösu ma di'di ŋbala aba, mï wamati mo'dɔ zi Wïrï mandere zi vïdï.

17 “Tapëtï tëdï 'bama na kɔwɔ ta raYerusalema kɔɔ lakyi aba, mï'bë ani zi kya'ba kɔhi kïrï zi vïdï 'bame ehe zi waku-muwë kï'dï. 18 Nenye ëdï wa mati mëdïko'dɔ, mati zë i'jannï ma mï yëkëlu, mana ŋbala mï kö'du kï'dï 'ba Mosa. Manzadë vïdï kayo aba, ehe kö'du ko'dɔ kyënyëmaako anza dë. 19 Yuda maakowe tëmïAsiya ëdïnnï mï kadra nani, ehe ëzë, zëëdïnnï kö'du maako aba zi kiya ra ma,na kyënyë, zë atëdïnnï kinye yaanya aba.20 Mandere ako'jo hë zë, zë mati ëdïnnïkinye ne. Zë akatɔ'bɔ yadannï zi yï henye,zë i'jannï ma dë kö'du kyënyë maako aba,matimagalesi o'dɔnnï vurë le rama. 21Njekö'du kyënyë kölömati akikannï rama ëdï,ma gbögbö ha ma yaga bi 'ba vurë, mati

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 24:22 109 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 25:21miya henye, ‘Ma ndenye bi 'ba vurë, gakö'dumoma henye, yöku atënyï na dïdï!’ ”

22 Felekisi ayɔlɔ Gërï 'ba Yere ndra. Mïndundumo, mo isi ha vurë, ehe iya henye,“Ma ko'dɔ ndundu vurë 'bama tapëtï tɔkɔ'ba Layisisi, kyedre 'ba vo kyëluwë.” 23Moï'dï kö'du zi vo da kanye zi Pawolo sesi namaboso, moramomisi gɔ modë, manderezi yata aboka mowe ta bi mo kɔnyi.

Asesi Pawolo na maboso24 Ko'do maakowe aba yaa, Felekisi

ayinnï mbara 'bënï Dorosila aba. DorosilaYuda ra. Felekisi utu lïtu kö'du Pawolo,ehe mo oze mbili nï mati Pawolo ëdïame'do zi mo, zi tëdï koma aba mï YësuKorisitɔ. 25 Mora Felekisi na tere, matiPawolo ayeto me'do zi mo, zi kö'du lakako'dɔ, asesi rë yï kazi kö'du kyënyë, ehevurë ma ëdï atayi. Here mo iya zi Pawolohenye, “Ɔ'bɔ ku, yaanya aba. Ï'bë. Moraëzëmëdï kadra aba, ma kutu lïtu kö'du yï.”26Tapëtï ma nenye, Felekisi 'duwï lïtu kutukö'du Pawolo ehe me'do mo aba, ga kö'dumo asösu 'bënï Pawolo akogo komo nï.

27 Kɔɔ rïyö aba, Porosiyasi Fesitɔsi ayina vo dakaŋo tapëtï Felekisi. Mora Felek-isi omba zi ko'dɔ vo dagbe 'ba Yude narakyenyi, mo asesi Pawolo mï kamba.

25Pawolo komo Fesitɔsi

1 Ko'do wota aba tapëtï Fesitɔsi ayi mïdakaŋo, mo ï'bë ta Kasariya zi Yerusalema.2 Ani kyedree 'ba vo karase ehe vo dagba'ba Yude maakowe ayadannï zi mo kö'dukyënyë mati zë ongɔnnï Pawolo o'dɔ. 3 Zëako'jonnï ha Fesitɔsi ëzë mo akomba ziPawolo kika Yerusalema. Zë alenzennï mozi ko'dɔ nenye ga kö'du zë ëdïnnï yeṛeko'dɔ zi lɔdrɔ da Pawolo ehemokofo ta dagërï. 4 Mora Fesitɔsi ayada zi zë, “AkasesiPawolo mï Kasariya, ehe kandi mëdï atï'bëani na bi da ma. 5 Ëzë mo o'dɔ kö'dukyënyë maako, vo dagba 'be mï'bënnï maaba ehe mikannï kö'du kyënyë mati moo'dɔ ne ani.”

6 Fesitɔsi alima mï Yerusalema ko'domadɔmowota mandere ko'do 'butë ndragba kazi tï'bë Kasariya. Here ko'do vereaba, mo alima bi 'ba vurë, ehe ika Pawolobi 'ba vurë. 7 Kandi mati Pawolo ayi loko,vo dagbe ta Yerusalema ɔrɔnnï toko rɔmo ehe iyannï henye, i'jamo kö'du kyënyëkayo maako aba. Mora zë ɔ'bɔnnï dë ziyada kö'du ne ëdï tïnyö. 8 Here Pawolo

ame'do gë nï gaga aba, “Mo'dɔ kö'dukyënyë maako dë ra kö'du kï'dï 'ba Yudeehe mo'dɔ kö'du kyënyë ako kpa dë rayëkëlu mandere ra Yere 'ba Roma.”

9 Fesitɔsi omba zi vo dagbe ko'dɔ narakyenyi. Here mo ako'jo ha Pawolo iyahenye, “Omba ku zi tï'bë Yerusalema, ehezi ma vurë 'bëyï kiya ga kö'du nenyee?”

10 Pawolo aya'ba iya henye, “Ma mëdïmï bi 'ba vurë 'ba Yere 'ba Roma, ehe nanibi ma akikye vurë ra ma. Ayɔlɔ na lakamo'dɔ kö'du kyënyë ako dë zi Yude. 11Ëzëmo'dɔ kö'du maako na kyënyë zi ma kolihɔ mo, mɔ'bɔ dë kiya henye, momba dëzi koli. Mora mo'dɔ kö'du kyënyë maakodë, ehe vïdï maako anza dangölö aba zi makï'dï zi vïdï nenyee. Yaanya aba ma ko'jokö'du zi Yere 'ba Roma ra zi vurë 'bamakiya.”

12 Tapëtï Fesitɔsi ame'do vo magalesi'bënï ëtï, mo ayada zi Pawolo iya henye,“Ako'jo kö'du zi Yere 'ba Roma ra vurë'bëyï kiya, ehe zi Yere 'ba Roma akatï'bë!”

Pawolo ame'do zi Agiriba ehe Berenisi13 Ko'do maako aba yaa, Yere Agiriba

ehe Berenisi ayinnï Kasariya na yingɔ 'baFesitɔsi. 14 Alimannï ani ko'do lakyi aba,mati Fesitɔsi ayada zi yere kö'du 'ba Pa-wolo, mo iya henye, “Felekisi ila koramaako kinye mï kamba, 15 ehe mati mï'bëYerusalema, kyedre 'ba vo karase ehe vodagbe 'ba Yude ayinnï ehe ayadannï zi makö'du kyënyë ko'dɔ 'bɔmo, ehe ako'jonnïha ma zi vurë 'bɔmo kikye. 16 Ma yada zizë, anza dë mï dalëtï 'ba Roma zi vïdï korakï'dï zi vïdï mati ikannï kö'du kyënyë rɔmo, gba kazi mo i'ja gërï maako dë zi gënï gaga. 17 Here mati zë ayinnï kinye maaba, ma yaŋa kadra dë. Mï ko'do vere ne,mïrï bi lima 'bama da kyïtï 'ba vurë, ehemï'dï kö'du zi mo kika. 18Mora mati koranee ɔrɔnnï rïyë, zi kö'du kyënyë 'bɔmokiya, zë asusunnï mo ga kö'du kyënyë maanza dë mï kö'du sösu 'bama. 19 Zë awasahë nnï mo aba kö'du koma yënï 'bënnï ehekora mati oli ru mo Yësu, Pawolo iya moëdï na dïdï. 20 Ma yɔlɔ dë hala zi vurë'bɔmo kiya tïnyö ga kö'du nenye biya, mako'jo ha Pawolo ëzë mo omba ku zi tï'bëYerusalema, ehe zi vurë ko'dɔ rɔ mo ani.21 Mora Pawolo ako'jo kö'du zi sesinï mïkamba le Yere 'ba Roma ra ako'dɔ kö'duma nomba. Here, mï'dï kö'du zi mo sesikinye le ma kutu mo zi Yere 'ba Roma.”

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 25:22 110 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 26:2422 Agiriba iya zi Fesitɔsi henye, “Momba

kpa zi kowo a'di kora nenye akiya.” Fe-sitɔsi aya'ba dɔ mo iya henye, “Akowo hɔmo mïndö aba.”

23 Ko'do ma vere aba, Agiriba eheBerenisi aba o'dɔnnï wayada kyedre matizë ayinnï mï loko 'ba ratɔtɔ. Vo kyëluwë'ba anjiya ehe vïdï ma dagbe 'ba gawoëdïnnï kpa ani. Fesitɔsi ï'dï kö'du zi Pa-wolo kika loko 24 ehe iya henye, “YereAgiriba ehe yinge, onge bi da kora nenye.Yude biya ta Yerusalema ehe Kasariyaayinnï zi ma, iyannï henye, nombannï zikofo mo. 25 Mi'ja kö'du kyënyë maako zimo kofo dë. Mora ga kö'du mo ako'jo kuzi Yere 'ba Roma ra zi vurë 'bënï ko'dɔ,momba ku zi mo kutu Roma. 26Ma kayörukö'du tïnyö maakowe ga kö'du kora nenyezi Yere 'ba Roma. Here, mika mo komowe biya, mora gogo komo yï, Yere Agiriba.Tapëtï me'do 'beze ga kö'du 'bɔmo, ehemëdï wa maako aba zi yöru. 27 Anza dë nalaka zi maboso kutu zi Yere 'ba Roma gbakazi yɔlɔ kö'du kyënyë mati mo o'dɔ.”

26Pawolo komo Agiriba

1 Agiriba iya zi Pawolo henye, “Yïyaanya aba ame'do ga kö'du yï.” Pawoloiza ga kala nï yaga ehe iya nenye,

2 “Yere Agiriba, ma na rakyenyi gakö'du nenye, zi me'do 'bama kiya komoyï ndenye tëmï kö'du biya, mati Yudeasusunnï ma gɔ mo. 3 Ayɔlɔ na kayokö'du dalëtï 'ba yënï 'beze ehe koma matiinye mï ze. Here ma ko'jo hë yï zi kowomïkuku aba zi ma. 4 Yude biya ayɔlɔnnïma ku kyere ma gba na wisi ɔbi. Zëayɔlɔnnï kyïnë 'ba lima a'di mëdï mo aba,mï dakaŋo 'bama ehemïYerusalema. 5Eheëzë zë ombannï, zë atɔ'bɔnnï yada zi yïma Farasi ra, mï gbokomati oro kö'du kï'dïndra ta da maako. 6 Yaanya aba, mëdï kukomo vurë ga kö'du moma mï lömu matiWïrï o'dɔ kyere zi vïdï 'bezee. 7 Kadraehe yɔndɔ 'butë dɔmorïyö tu'dë 'bezealïtunnï zi Wïrï, kisi bi lömu ya'da ɔmo.Yere Agiriba, ga kö'du sösu nenye, kya 'bavo dagba 'beze maakowe ikannï wasusumaako ra ma. 8Kö'du a'di e biya da jiji aba,Wïrï ïnjë yöku zi dïdï?”

9 “Ma kadra maako aba, ma sösu henye,ma ko'dɔ wa maako biya ma tɔ'bɔ,zi wehe ko'dɔ ra Yësu 'ba Nazereta.10Mo'dɔ nenye dagba mï Yerusalema, ehekalakonda 'ba kyedree 'ba vo karase mï'dï

vïdï 'ba Wïrï kayo mï kamba. Momba dakö'du zi zë kofo. 11Mëdï zë yaza 'duwï mïbi 'ba mötu 'beze, ehe ma yɔnzɔ ko'dɔ zë,zi kö'du kyënyë kiya ra Wïrï. Tïnyö, ma nakamo zë ëtï, henye,mï'bë zë komamï gawokyedre 'ba vo leze maakowe.”

Pawolo ayada kö'du ra kopi 'bënï(Lɔɔ 9:1-19, 22:6-16)

12 “Yere Agiriba, kadra maako aba, mëdïda gërï 'bama zi Damasika kalakonda ehedangölö aba kazi kyedree 'ba vo karase.13 Kaa kadra kutë, mongɔ bikanyi, anyindra ta da kadra. Ayanyi bi da ma takomorïyë ehe da vïdï biyamati ëdïnnï tï'bëma aba. 14 Ze biya da lëpï dakaŋo. Heremowogu iya zimaha 'baHïbïru aba henye,‘Sawolo, Sawolo, kö'du a'di ëdï yaza ma?Ëdï na lumë zi wehe ko'dɔ ma aba!’ ”

15 “Ma ko'jo kö'du henye, ‘Yere, yï 'bëyïëyï ra?’ ”

“Yere aya'ba dɔ mo iya henye, ‘Ma Yësura! Ma ra ëdï ayaza. 16Yaanya aba ɔrɔ rïyëda ndï yï. Ma yada ra ma zi yï, ga kö'duminzi yï ku zi tëdï na vo lïtu ama. Ayadazi maakowe wa ma ayɔlɔ kö'du ma ehea'di ma kayada zi yï yaa.’ 17 Yere iya kpahenye, ‘Ma kagaga gë yï kazi vïdï 'ba Yudeehe kazi tu'dë maakowe mati mëdï yï kutuzi zë, 18 zi komo zë yëhu here zi dë nnï kotɔtëmï biköndu zi bikanyi ehe tëmï kyigɔ 'baSatani zi Wïrï. Here akila kö'du kyënyë'bëzë ehe koma mï ma, zë ra vïdï laka maWïrï inzi.’ ”

Pawolo ayada kö'du lɔɔ 'bënï19 “Yere Agiriba, moro rayada mati ta

komorïyë zi ma nenye. 20 Dagba mo mayëtï kö'du zi vïdï mï Damasika, ehe heremï'bë zi Yerusalema, ehe biya mï Yudiya.Ndundu mo, mï'bë zi tu'dë maakowe ehemiya henye, ‘Ɔre ta bi kö'du kyënyë ko'dɔ,ehe otɔ de zi Wïrï! Here ayada wa mao'de tëmï gërï lima 'be.’ 21Ga kö'du nenyera kora maakowe ïrïnnï ma mï yëkëlu eheayɔnzɔnnï zi ma kofo. 22 Mora mï kadranenye biya Wïrï akɔnyi ma, ehe ma yëtïkö'du 'dö zi vo wadakayowe ehe zi voleriye. Ma yada zi zë nje wa ma nëbïyëehe Mosa iyannï ako'dɔ rë nï. 23 Mayada zi zë hala Korisitɔ ne akayaza eheatëdï vo dagba zi tënyï tëmï koli, here moakika bikanyi zi vïdï 'bënïyë ehe zi tu'dëmaakowe.”

24 Gba kazi Pawolo inde gaga gë nï,Fesitɔsi ambere, “Pawolo! Yï vo lökyï ra.

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 26:25 111 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 27:20Kö'du yɔlɔ kyedre 'bëyï ne ëdï ku yï ko'dɔna lökyï.”

25Mora Pawolo aya'ba dɔ mo iya henye,“Kyedre, Fesitɔsi, manza dë vo lökyï. Wama, mëdï akiya, ëdï tïnyö, ehe me'do lakara. 26 Yere Agiriba, ma tɔ'bɔ me'do zi yïbiya kazi tere ga kö'du ayɔlɔ kö'du nenyeeku. Ma yɔlɔ ku tïnyö, Yere Agiriba, ayɔlɔzë ku biya na kölö kölö ga kö'du wa nenyeo'dɔ rë nï dë na koho na kɔwɔ mï gabi golo'bɔ maako.” 27 Pawolo iya zi YereAgiriba henye, “Oma ku mï nëbïyë? Mayɔlɔ oma ku.”

28 Agiriba iya zi Pawolo henye, “Mïkadra kodo nenye, asösu 'bëyï ako'dɔ maKorisitɔ 'ba?”

29 Pawolo aya'ba dɔ mo iya henye,“Ëzë ïrï kadra kodo mandere kadra konda,ma sösu yï ehe vïdï biya mati owonnïma ndenye atëdïnnï kaa ma kazi nyɔrinenyee.”

30 Here, Yere Agiriba, vo dakaŋo Fe-sitɔsi, Berenisi ehe vïdï biya maakowe zëëtï, ënyïnnï rïyë. 31 Mora gba zë ï'bënnïdë, zë iyannï henye, “Kora nenye, i'ja modë kö'du kyënyë maako aba. Anza dë lakazi mo koli mandere mo kï'dï mï kamba.”32 Agiriba ayada zi Fesitɔsi henye, “Koranenye ɔ'bɔ zi kila na dangölö, ëzë moako'jo kö'du dë zi Yere 'ba Roma ra zi vurë'bënï kiya.”

27Pawolo ï'bë Roma

1 Mati ɔkɔ ku kadra 'beze zi ze tï'bëItaliya, vo da kanye mï turu 'ba Roma,Juliyasi, mo vo da kanya lamikölö 'ba Yere'ba Roma. Ï'dï mo zi ga Pawolo kongɔehe maboso maakowe ëtï. 2 Dï'bë ze yagababuru 'ba Dramatiyumu, mati ku nzɔ zitï'bë bi tɔrɔ 'ba baburu maakowe, na gakonda ta ha föfö 'ba Asiya. Arisitarisi tëmïTasalanika mï Mesedɔniya, ï'bë ze aba mïbaburu. 3Mï ko'do vere aba, dɔkɔ dagötï'ba Sidoni. Juliyasi kö'du ko'dɔ 'bɔmo nalaka zi Pawolo. Mo ila mo kpa tï'bë okanïyë kongɔ, here zë ɔ'bɔnnï kï'dï zi mo wama mo omba.

4Mati dila Sidoni ku, buluku ëdï zɔ lukukï'dï zi ze, ehe dï'bë ze kara zi rutu 'baSeyipurusu zi tɔmɔ kazi buluku. 5 Heredï'bë ze dambaro 'ba Silisiya ehe Pam-baliya le dayi ze, zi bi tɔrɔ 'ba baburu 'baMayira mï Lasiya. 6 Ani vo kyëlu ne i'jababuru ta Alikazenderiya mati ëdï atï'bë

Italiya. Mo ï'dï kö'du zi ze tï'bë mï baburunani.

7 Dï'bë ze na konda liyaa ko'do kayo abaehe riti kyedre aba, tɔkɔ Sinodusi. Bulukuila ze dë zi tï'bë kɔwɔ mï bi nani, heredï'bë dopi Salamona, bi ma rutu 'ba Keritiakagaga ge ze kazi buluku 8 Dï'bë ze liyaana konda ta ha föfö kyedre ehe ndundumoaba dɔkɔ bima ako'jo Bitɔrɔ 'baWayɔmɔ,anza na kɔwɔ ta ra gawo 'ba Lasiya.

9 Yaanya aba da yaŋa kadra ku na kayo,ehe da lima na konda, le Ko'do Kyedre 'baWakila alaga. Here anza dë na laka zi zetï'bë. Here Pawolo ame'do zi vïdï 'ba mïbaburu, 10 “Kora nenyee, oze mbili ye zima. Ëzë dï'bë ze yaanya aba, baburu 'bezeehe söndu 'bɔmo akayaŋa rë nï na kyënyë,ehe vïdï kayo akoli.” 11 Mora Juliyasi ozembili nï da me'do 'ba vo baburu kopi ehevo kyeti mo, anza kö'du Pawolo. 12 Bitɔrɔ'ba baburu anza dë na laka zi lima 'dɔmotona aba. Ga kö'du nenye, vïdï kayo idannïkö'du henye, da yɔnzɔ ze, zi tï'bë na kondata ha föfö kyedre zi Fenekisi. Fenekisi ëdïbitɔrɔ 'ba baburu ra mï Keriti mati ayëhuzi dambaro-damïrë ehe daaba-damïrë, eheda tɔ'bɔ lima tona aba ani.

Buluku da föfö kyedre13 Mati buluku liyaa ta dambaro ayeto

luku, kora nee asösunnï zi mala 'bënnïko'dɔ. Here zë otɔnnï mongɔ 'ba baburu,ehe dï'bë na konda kara ta dagötï 'ba Ker-iti. 14Mora kandi buluku kyigɔ mati ako'jo“Daaba-humïrë” aluku zɔ kï'dï zi ze tëmïrutu. 15 Buluku otra baburu, ehe dɔ'bɔ dëzi tï'bë zi mo. Here dila buluku baburukïnjë. 16 Dï'bë ze na konda zi rutu tisi 'baKawuda kapa mati buluku anza. Ze ritikyedre aba zi ga töŋbö 'ba baburu kïrï.Mora ndundu mo aba di'ja ze bi 'bɔmo.17 Here vïdï otɔnnï töŋbö mï baburu eheolonnï kɔ'di ŋbïrï toko ra baburu zi nda'baga bi kölö. Ga kö'du zë na tere, henyeakotra yayi dagötï 'ba Seyiritisi, zë obannïbɔngɔ 'ba baburu akaŋo, ehe buluku ïnjëbaburu na konda. 18 Buluku ku na kyënyë,ko'do vere aba, zë u'dunnï kya söndu 'bababuru maakowe yaga. 19 Mï ko'do mawota kala nnï aba, zë u'dunnï kya 'bawa 'ba baburu maakowe yaga. 20 Ko'dokayo aba, dɔ'bɔ dë kadra kongɔ manderekyëluwë. Buluku kyigɔ zɔ nduwë luku,ehe ndundu mo aba, dila biya kö'du sösu'ba zi tɔmɔ.

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 27:21 112 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 28:1021 Kyere vïdï maako tëmï ze onyo wa

maako dë ndï kadra konda aba, Pawoloɔrɔ rïyë ehe ayada zi kora nenyee, “Ëzëowowe ha ma, da lime mï Keriti, wa 'benenye ayaŋa rë nï dë ehe ölu kpa dë.22 Mora yaanya aba, ma lenzee, ere dëëdïyë rakyenyi aba ga kö'du akayɔme. Njebaburu ra atölu. 23 Ma 'bama zi Wïrï, ehema mötu mo. Yɔndɔ ma alaga ne, moutu malayika 24 zi yada zi ma, iya henye,‘Pawolo ere dë! Akatɔrɔ mï vurë komoYere 'ba Roma. Ehe ga kö'du yï, Wïrïlaka akayɔmɔ dïdï 'ba vïdï mï baburubiya.’ 25 Ëdïyë na rakyenyi. Ma yɔlɔ kutïnyö henye, Wïrï ako'dɔ te wa ma moalömu. 26 Mora buluku akadrɔnyi ze zirutu maako, ehe baburu akayaŋa rë nï.”

27 Ko'do 'butë dɔmosowɔ ehe yɔndɔ,buluku 'ba wini kagba adrɔnyi ze toko tara Föfö Mediterina. Mora ëdï kaa mï kutëyɔndɔ, vïdï mati mï baburu ayɔlɔnnï zeku kara dakaŋo aba. 28 Zë ayerinnï, ehei'jannï henye, wini ne ëdï mitiri 'butësowɔna yöndu. Yaa zë ayerinnï löhu ehe i'jannïëdï nje mitiri 'butëwota. 29Vïdï mï baburuna tere da kotra kya ṛï'dï maakowe, herezë izannï akaŋo mongɔ sowɔ ta kafo 'bababuru. Here zë amötunnï kö'du bikanyi'ba kadra. 30Vïdï mati mï baburu ombannïzi taho. Here izannï töŋbö mï wini, o'barë nnï nëdïnnï kya 'ba mongɔ maakowera kiza akaŋo ta komo dagba 'ba baburu.31Mora Pawolo iya zi vo kyëlu Juliyasi ehevo kanye henye, “Ëzë vïdï nenyee alimannïdë da baburu, anze dë gërï maako aba zidïdï yë yɔmɔ.” 32 Here, vo kanye ikyennïkɔ'di mati ïrï töŋbö 'ba tɔmɔ ne, ehe ilalëpï mï föfö.

33 Gba kazi bikanyi 'ba kadra, Pawoloalenze vïdïyë zi wakonyo. Mo ayada zi zëiya henye, “Ko'do 'butë dɔmosowɔ abaëdïyë kö'du sösu aba henye onyowe waakodë. 34 Ma lenzee zi wa maako konyo.Dïdï 'be ɔrɔ dɔ mo. O'de nenye ehevïdï ma kölö maako tëmï yë aki'ja riti.”35 Tapëtï Pawolo iya nenye, mo oba nzoyimangɔlɔ'bɔ ehe ï'dï öwö'dï zi Wïrï. Hereta da komo vïdï biya, mo owe mangɔlɔ'bɔne ehe onyo kya mo. 36 Zë biya rakyenyiaba, ehe vïdï biya tëmï zë onyo wa maako.37 Vïdï ma ëdïnnï mï baburu ne, lamirïyö'butëmadɔmorïyö dɔmomodaka, 38 ehetapëtï vïdï biya onyonnï wa ku, zë u'dunnïsöndu 'bawakonyomï föfö zi baburu ko'dɔna pëlë.

Baburu ayaŋa rë nï39 Damïndö ayi, ehe vïdï ma mï baburu

ne ongɔnnï föyï maako zë ayɔlɔnnï dë.Mora zë ongɔnnï yayi 'ba ha föfö. Herezë ombannï zi yɔnzɔ zi taho baburu abadakaŋo da ha föfö. 40 Zë ikyennï mongɔnee ehe ila zë alëndïmï föfö. Mï kadra kölöne zë ingannï kɔ'di mati ëdï gërï yada zibaburu ne. Tapëtï mo, zë ïnjënnï bɔngɔmadagba komo baburu ehe ila buluku ra zibaburu drɔnyi dagötï. 41Mora aho dakaŋootra rë nï ra lumu 'ba yayi 'ba ha föfö. Kapababuru ma dagba ne alaka mï yayi, ehekapa mo, ma hulëhu alowe na nzoyi kazikyigɔ 'ba wini kagba.

42 Vo kanye ombannï ku zi mabosowekofo zi sesi zë ta bi tele ehe kazi ahonnï.43 Mora kyedre vo kyëlu omba zi dïdï 'baPawolo yɔmɔ, ehe mo ila vo kanye dë zimala ma zë ombannï zi ko'dɔ. Tapëtï mo,mo ï'dï kö'du vïdï biya mati atɔ'bɔ tele zitöfu mï wini ehe dagba zi dagötï. 44 Heremo ayada zi maakowe mïrïnnï nzoyi kaga'ba baburu. Ndundu mo aba, vïdï biya ɔkɔdagötï kazi kö'du maako.

28Mï Malata

1 Mati dayi ze dagötï, da yɔlɔ ze rutu neako'jo Malata. 2 Vïdï bi naniye na aboka,ehe zë ïrïnnï ze kalakyedre aba wa'dodrɔko, ga kö'du mïrë ëdï ata'di ehe bi nabikyëyï. 3 Tapëtï Pawolo atɔtɔ dawanyayërï, ehe ï'dï da wa'do, bikyïtu o'dɔ wirizi tele yaga ehe onyo kala mo. 4 Mativïdï bi naniye ongɔnnï wiri ove rë nï rakala Pawolo, iyannï zi oka ma kölö maakohenye, “Kora nenye vo wakofo ra! Moaluyï dë mï föfö, mora kö'du laka ko'dɔakila mo dë zi lima.” 5 Pawolo akɔhɔ wirinemïwa'do ehe o'dɔ wakyënyëmaakodë.6 Vïdï asesinnï sösu henye kala Pawolo neatö'bu rïyë mandere kandi akalëpï brua.Alimannï mo kongɔ kadra konda aba, ehemati kö'du ako o'dɔ rë nï dë zi mo, zë ofɔkö'du sösu 'bënnï ehe iyannï henye, “Koranenye, wïrï ra.”

7 Vo dagba 'ba rutu ne ako'jo Pobïlïyö,ehe mo ëdï kaŋo maako aba ani na 'bënï.Mo ïrï ze kalakyedre aba liŋɔ 'bënï ko'dowota aba. 8 'Bumomï sora, na kɔɔ rakyïtuaba, ehe mïkɔɔ kïndrï aba. Pawolo ï'bë zimo, ehe ï'dï kala nï dɔ mo, ehe akɔ'jɔ korane mötu aba. 9Tapëtï kö'du nenye o'dɔ rënï, vïdï biya da rutu ne ika vïdï 'bënnï 'barakɔɔ zi Pawolo, ehe akɔ'jɔ zë biya. 10Vïdï

Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 28:11 113 Lɔɔ 'ba vo Lïtuwë 28:31nee oronnï ze, ehe mati dï'bë, zë ï'dïnnï zize wa biya ma domba.

Ta Malata zi Roma11 Yehewota aba yaa, dï'bë zemï baburu

mati alima mï Malata tona aba. Baburune ta Alikazenderiya mï Ezipeto, ehe ëdïna yɔlɔ henye, “Wïrï loŋa.” 12 Dɔkɔ zemï Seyirakusi da lima ze ani ko'do wotaaba. 13 Ta karani, dï'bë ze zi Rahagïmu.Ko'do vere aba, buluku 'ba dambaro ayetoluku, ehe ko'do rïyö aba yaa, dɔkɔ zePutali. 14 Ani di'ja ze öndu maakowe. Zëalenzennï ze zi lima rë nnï. Ko'do kölö 'bagima aba yaa, dï'bë gawo kyedre 'ba Roma.15 Kya öndu maakowe mï Roma owonnïkö'du ze, ehe ayinnï de ze kutrë BiWakogo'baApiyusi ehe, Loko 'baYingɔWota. MatiPawolo ongɔ zë, mo o'dɔ öwö'dï zi Wïrïrakyenyi kyedre aba.

Mï Roma16 Dɔkɔ ze mï Roma, ehe ila Pawolo zi

lima mï loko na bi dë nï, vo kanya abakölö zi gɔ mo kongɔ. 17 Tapëtï ko'dowota aba mati dɔkɔ ani, Pawolo ako'jo bikölö kya 'ba vo dagbe 'ba Yude, ehe iyahenye, “E öndu me, mo'dɔ waako dë nakyënyë zi vïdï 'bezee, ehe mo'dɔ waakokpa dë na kyënyë ra dalëtï 'ba zutu 'bezee.Moramï Yerusalema ï'dï ma namabosomïRoma. 18 Zë ongɔnnï mï kö'du kyënyë maasusu ma gɔ mo, ehe omba zi ma kinga nadangölö. Zë i'jannï mo'dɔ kö'du ako dëna kyënyë zi koli. 19 Vo dagba 'ba Yudeombannï da kö'du ne dë, here ma ko'jokö'du zi Yere 'ba Roma zi vurë 'bama kiya.Mora manza dë kö'du kyënyë maako abazi kiya ra dakaŋo 'bama. 20 Ida ma nyɔrinenyee aba ga kö'du wa ma ze vïdï 'baYiserele domba zi rë nï ko'dɔ. Kö'du nenyera ma ko'jowe kinye zi me'do ga kö'du wama domba ze nenye.”

21 Vo dagbe aya'bannï dɔ mo iyannïhenye, “Vïdï kölö maako tëmï Yudiyaayöru waraga dë zi ze ga kö'du yï. Ehe makölö tëmï zë ayi dë zi kö'du ko'dɔ 'bëyïyada mandere zi kö'du kyënyë maako kiyarë yï. 22 Mora domba ze zi kowo wa maakiya. Da yɔlɔ ze ku henye, vïdï biya tabi ne ombannï gboko kyïyï nenye dë.”

23 Here, zë ï'dïnnï kadra 'ba ko'do zi Pa-wolo, watiti kyedre 'bëzë ayinnï mï kadranani, bi mati Pawolo ëdï lima 'dɔmo. Tadamïndö le yɔndɔ aba, mo ayada zi zëkö'du kise 'ba Damöku 'ba Wïrï. Mo ïrïtëmï kö'du kï'dï 'ba Mosa ehe wayöruwë

'ba Nëbïyë zi yɔnzɔ zi kika zë zi Yësu.24 Kya vo dagba maakowe ombannï dakö'du ma Pawolo iya ne, mora maakoweombannï dë. 25Kyere zë ombannï da kö'dutëmï kutë nnï dë, ayetonnï tï'bë wënnï.Mora Pawolo iya henye, “Lawo Laka iyakö'du tïnyö mati mo utu nëbï Yisaya 26 ziyada zi zutu 'bezee,‘Ï'bë zi vïdï nenyee ehe ayada zi zë,“Akowowe ehe akowowe, mora ayɔle dë.Akonge ehe akonge mora ayɔle dë.”27 Ge biya ëdïyë di'di kyënyë aba.Mbili ye owo kö'du dë ehe komowe ayöfu

ku.Zë ɔ'bɔnnï dë zi bi kongɔ,mandere kö'du kowo,mandere kö'du yɔlɔ.Ëzë atɔ'be, otɔ de zi ma, ehema kakɔ'je.’ ”

28-29 Pawolo iya henye, “Momba zi yeyɔlɔ henye, Wïrï omba zi yɔmɔ tu'dëë,ehe zë akowonnï.”

30 Kɔɔ rïyö aba Pawolo alima mï lokokopi ehe ïrï vïdï biyama ëdï tayi mo kongɔne kalakyedre aba. 31 Mo ayëtï kö'du 'baDamöku 'ba Wïrï kazi tere ehe yandi kö'du'ba Yere Yësu Korisitɔ, ehe vïdï maakoayɔnzɔ dë zi mo yata.

Yemisi 1:1 114 Yemisi 2:8

Waraga kazi YemisiKoma kö'du yɔlɔ aba

1 Kazi Yemisi, vo lïtu 'ba Wïrï ehe 'baYere Yësu Korisitɔ. Wamëtë biya zi vïdï aWïrï mati opere rë nnï mï damöku ne biya.

2 Öndu ma'e ëmï ma ëtï, ëdï 'e narakyenyi ëzë kyïnë 'ba kö'du yɔnzɔ biyaayi le gërï 'be'e, 3 ga kö'du ayɔlɔ 'e koma'be'e yɔnzɔ, atëdï nduwë zi ye. 4 Ayɔlɔ'e nduwë 'be'e, ako'dɔ 'e ndɔ na kyigɔ.5Mora ëzë vïdï maako tëmï 'e omba kö'duyɔlɔ, momamötu ziWïrï, mati akï'dï zimokyɔ ndra, kazi kö'du kyënyë ki'ja mï mo.

6 Mora ëzë mo amötu, momoma kazi dajijiji. Vïdï mati dɔ mo jijiji ëdï kaa kagba'ba wini mï ranga mati ëdï kope ehe bulukïnjë. 7 Vïdï ma here ne'e ma asösunnï dëna kïrïnnï wa kazi Wïrï. 8 Zë ɔrɔnnï dë dagërï kölö.

Leri wa kyɔ aba9 Öndu mati na vo leri, mo mëdï

rakyenyi aba ga kö'du mo ëdï vo da wakayo. 10 Mora vo da wa kayo, mo mëdïrakyenyi aba ga kö'du mo vo leri. Wakayo 'bɔmo akalaga kaa döru 'ba wevo 'bamöku. 11 Kadra asi nzere, bi kyïtu o'bɔweno ne, döru mo alëpï, ehe teme 'bɔmone ayaŋa gbɔ. Mï gërï kölö ne, vo wa kayoakayaŋa mï lɔ'ɔ 'bɔmo.

12 Vo rakyenyiye ra mati alimannï komaaba hu wa yɔnzɔ. Ëzë zë ɔrɔnnï na kyigɔmï wa yɔnzɔ, akïrïnnï biriti 'ba dïdï matiWïrï alömu ku zi zë mati o'dɔnnï lɔvɔ mo.13 Ëzë ayɔnzɔ vïdï, mo miya dë henye,“Wa yɔnzɔ nenye ayi kazi Wïrï.” Ga kö'duSatani ɔ'bɔ yɔnzɔ Wïrï dë, ehe Wïrï ɔ'bɔyɔnzɔ vïdï maako dë. 14 Mora ayɔnzɔvïdïye, mati kö'du komba kyënyë 'bëzë otɔzë ku 'de, ehe kuyï zë akpa kö'du ko'dɔ'bëzë aba. 15Here kö'du sösu kyënyë 'bëzëne ɔmɔ, ehe o'jo kö'du kyënyë, ehe kö'dukyënyë, mati ovu ku kyedre, o'jo koli.

16 Öndu ma'e ëmï ma ëtï, mo'ba 'e dë.17 Wa kï'dï biya laka ne, ehe wakï'dï biyaŋbala ne ayi ta komorïyë, ayi akaŋo kaziWïrï 'Bu 'ba bi kanyi 'ba komorïyë. Mo ofɔdë kaa galili. 18 Mï kö'du ko'dɔ ɔmo, moika ze zi tëdï nenye kpuru tëmï me'do 'batïnyö, here zi ze tëdï na vo dagba mï kutëwa ko'dɔ ɔmo'e biya.

Kowo ko'dɔ aba

19 Öndu ma'e ëmï ma ëtï, asösu 'e kö'dunenye. Vïdï biya më'dï kandi zi me'dokowo, mora liya zi me'do ehe liya zi tayi nakamo. 20 Kamo 'ba vïdï köndu o'dɔ kö'dulaka dë, mati Wïrï omba. 21 Here ayaŋa'e kö'du ko'dɔ ma kyënyë, ehe biya rasesitëmï kö'du mati eme dë, mati kyɔ mï kutë'e. Ra kï'dï zi Wïrï, ehe një me'do mati moïyï mï di'di 'e, mati atɔ'bɔ yɔmɔ 'e.

22 O'ba'e re 'e dë nje mbiliye koze aba dame'do ɔmo. Ta gɔ mo, ï'dï 'e mï gɔ moyɔnzɔ. 23Vïdï mati oze mbili nï da me'do,mora ï'dï dë mï gɔ mo yɔnzɔ, ëdï kaa koramati ongɔ bi mï ngana, ehe ongɔ rë nï kaamati nëdï, 24 ehe ï'bë gbɔ 'de, kandi atölutëmï mo wa mati mo ongɔ ne alaya kaaa'da. 25 Mora kora mati ongɔ bi kara mïkö'du kï'dï ma tïnyö, mati inga vïdï na dangölö, ehemo nduwëmbili nï koze gɔ mo,anza dë nje kowo mo mora kpa ko'dɔ mo,Wïrï akï'dï ya'da zimomïwamatimo o'dɔ.

26 Ëzë vïdï mati ongɔ rë nï 'ba yënï, eheasesi ndende nï dë, mo ëdï rë nï ko'ba, eheyënï 'bɔmo ne o'dɔ waako dë. 27Yënï matiWïrï 'Bu ze omba ëdï ŋbala kazi ndɔndɔëdï henye: Zi ga gisiwala ehe ga mbaralu'bë kongɔ tëmï riti 'bëzë, ehe rasesi kaziwa kyënyë 'ba damöku ne.

2Ko'dɔ vïdï 'e mï gërï maako

1 Öndu ma'e ëmï ma ëtï, kaa vo koma'emï Yere 'beze Yësu Korisitɔ, Yere 'babikanyi, o'dɔ 'e vïdï 'e dë mï gërï maako'beri tara da laya 'bëzë ta yaga. 2 Kaa koravo wa aba kyɔ usu ïnzï 'ba dahabo ehebɔngɔma laka ayimï ratɔtɔ 'be'e ehe koravo leri mï bɔngɔ liza ayi kpa. 3 Ëzë, ayadawa tɔwɔ ndra zi kora mati usu rë nï nalaka ehe iya, henye zimo, “Alima da bi limamakaka nenye kinye. Mora iya zi kora voleri henye, ɔrɔ nani, mandere alima kinyedakaŋo da ndï yï.” 4 Here, o'dɔ 'e kö'dukyënyë 'ba rakinye ku mï kutë 'e. Ëdï 'e navo vurë 'ba kö'du sösu 'ba Satani aba.

5 Owo'e te, öndu ma'e ëmï ëtï. Wïrïïnzï vïdï leri 'ba damöku nenye, zi tëdïndɔ koma aba ehe zi tëdï damöku matimo alömu ku zi zë, mati o'dɔnnï lɔvɔ mo.6 Mora alidi 'e vo leri. Anza dë vo wa abakyɔ'e ra ëdïnnï 'e ko'dɔ na kyënyë kikamokomo vo vurë'e? 7Zë ra dëmati ame'donnïmï kö'du kyënyë mï ru laka nani mati ï'dïzi ye ne?

8 Ako'dɔ 'e kö'du ma laka, ëzë oro 'ekö'du kï'dï 'ba damöku mati i'ja mï kö'du

Yemisi 2:9 115 Yemisi 3:18yöru, “O'dɔ lɔvɔ vo haliŋɔ oka, kaa o'dɔlɔvɔ yï.” 9 Mora ëzë o'dɔ kö'du zi vïdï 'etada ra laya 'bëzë, o'dɔ kö'du kyënyë ku,ehe kö'du kï'dï akï'dï yï mï kamba kaa vokö'du kï'dï kowe. 10 Vïdï mati owe kö'dukï'dï kölö o'dɔ kö'du kyënyë ku zë koweaba biya. 11 Iya henye, “O'dɔ ndoro dë.”Iya kpa henye, “Ofo vïdï dë.” Ëzë o'dɔndoro dë, mora ofo vïdï ku, ayi ku na vokö'du kï'dï kowe. 12 Ame'do ehe o'dɔ kaavïdï mati akiya vo vurë rɔ mo kö'du kï'dïaba, mati akila 'e na dangölö. 13Wïrï ayadamïkyëyï 'bënï dë, zi vïdïmati ikye vurë kazimïkyëyï. Mïkyëyï ï'bë ndra tada vurë kiya!

Koma ko'dɔ aba14 Önduma'e ëmïma ëtï, ëzë vïdï maako

iya noma, moramo o'dɔ kö'du laka, a'di raëdï na laka zi mo? Koma nani atɔ'bɔ moyɔmɔ? 15 Ëzë öndu maako'e ëmï maako'eëtï anzannï bɔngɔ aba ehewakonyo, 16a'dira ëdï na laka mï kö'du kiya 'bëyï zi zë,“Wïrï mï'dï ya'da zi ye, asesi 'e na kyëtu,onyo 'e na laka,” ëzë ï'dï wa ma laka dëzi zë? 17 Here ëzë koma ëdï kölö ehe o'dɔwaako dë, anza koma laka ra dë.

18 Mora vïdï maako akiya henye, “Vïdïkölö maako ëdï koma aba, agamo ëdï 'bako'dɔ mo.” Kö'du ya'ba 'bama ëdï henye,“Ayada zi ma, hala vïdï maako atɔ'bɔ tëdïkoma aba kazi ko'dɔ mo, makayada koma'bama zi mo kö'du ko'dɔ aba.” 19 Oma kuhenye Wïrï ëdï nje kölö? Laka. Dakyikyiesennï kpa tere aba komo Wïrï. 20 Yï koravo lumë. Omba yɔlɔ koma kazi ko'dɔ mo,eme dë? 21Anza dë zutu 'beze Abarayamara komo Wïrï na laka tëmï kö'du ko'dɔ'bɔmo,matimo ï'dïwisi ënï Yisika da bi 'bawakumu? 22 Ɔ'bɔ 'e dë kongɔ? Koma ɔmokö'du ko'dɔ ɔmo aba o'dɔnnï lɔ'ɔ bi kolo.Koma ɔmo ëdï ndɔ tëmï lɔ'ɔ ko'dɔ ɔmo.23Kö'du yöru ayi ku tïnyö, mati iya henye,“Abarayama oma mï Wïrï, Wïrï ïrï mo navo kö'du laka ko'dɔ tëmï komaɔmo.” Hereako'jo Abarayama na aboka a Wïrï.

24 Ongɔ te henye, ëdï lɔ'ɔ ko'dɔ 'ba vïdï'e ra ï'dï zë na laka Wïrï aba, anza dë njekoma 'bëzë aba. 25 Ëdï kpa te kaa vo rönyïRahaba aba here. Ï'dï mo na laka komoWïrï tëmï kö'du ko'dɔ ɔmo vo buluku'e'ba Yiserele kïrï kala kyedre aba, kɔnyitahonnï ta gërï 'beri maako. 26Here ida rama kazi lawo ne yöku ra. Kpa here komama kazi lɔ'ɔ ko'dɔ ne yöku.

3Ndende

1 Öndu ma 'e ëmï ma ëtï, anza dë kyɔtënü 'e zi tayinnï na vo komo yandi 'e. Kaaayɔlɔ 'e henye, ze vo komoyandi 'e akiyavurë kyedre kyigɔ re ze ndra tada oka'e.2 Ge ze biya 'duwï dëdï kö'du lïtë ko'dɔ.Ëzë vïdï o'dɔ kö'du lïtë dë mï ko'dɔ kiya'bënï, mo ëdï tïnyö laka, atɔ'bɔ kpa zi gënï kongɔ laka. 3 Dï'dï ze kɔ'di ha akakyazi ko'dɔ zi he ze kowo zi ko'dɔ mo tï'bëbi mati domba ze. 4Mandere akoba töŋbökyedre kaa ga kö'du yada, mati bulukukyigɔ adu'du, datɔ'bɔ kopi wa tisi 'badahu töŋbö aba, mati domba tï'bë zi mo.5Here ëdï ndende aba. Tisi wa aba kaa ëdï,atɔ'bɔ me'do kö'du wa kyedre'e.

Asösu 'e te hala möku kyedre atɔ'bɔkusu mo wa'do tisi aba. 6 Ndende ëdï kaawa'do. Ëdï damöku 'ba kö'du kyënyë, i'jabi 'bënï mida re ze ehe apere kö'du kyënyëkpuru tëmï lima 'beze. Usu wa'do mï bitïnyö lima 'beze, wa'do mati ayi zi mo kazigehena.

7 Vïdï köndu atɔ'bɔ kopi wa wïdïmaako'e biya, ngötu möku'e, aliye, wa-tele'e, kyenze ëtï. 8 Vïdï maako gba ɔ'bɔdë zi ndende kopi. Ëdï kö'du kyënyë ko'dɔ,ëdï kyɔ waroso 'ba koli aba. 9 Dï'dï zeöwö'dï zi Yere ehe 'Bu ndende ze aba, ehekpa zi vïdï maako'e sënëmo aba, mati o'dɔzë kpa na kyïnë 'ba Wïrï. 10 Me'do 'baöwö'dï kï'dï ehe wa sënë ope yaga tëmï hakölöne. Önduma 'e ëmïmaëtï, nenye o'dɔrë nï dë here. 11 Ku'ju 'ba wini ope yagawinima ndili ehe opewinima kata dë tëmïbi hwërë kölö ne. 12 Öndu ma 'e ëmï maëtï, kaga liŋɔ ɔ'bɔ dë tana manga, mangaɔ'bɔ dë tana liŋɔ. Ku'ju alöwu 'döwinimayɔ'dɔ ehe wini ma ndili dë.

Kyïnë 'ba kö'du yɔlɔ rïyö13 Ëyï ra na vo kö'du yɔlɔ mï kutë 'e?

Momayadamï lima laka 'bënï, kö'du ko'dɔmati ayi kazi vo kö'du yɔlɔ. 14 Mora ëzëyï na mïkumbë 'ba mïkata mï di'di yï, o'dɔdakumbë dë ehe iga ndɔndɔ dë ra kö'dutïnyö. 15 Kyïnë 'ba kö'du yɔlɔ nani ayidë akaŋo ta komorïyë, ayi kazi dakyikyiye.16 Bi ma mïkumbë mïkata aba 'dɔ mo, kpakyïnë 'ba kö'du ko'dɔ kyïnyë 'ba Sataniaba biya. 17 Kö'du yɔlɔ 'ba rïyë ëdï biyana ŋbala, na rakyëyï, liya, akɔnyi aboka,mïkyëyï ndɔ, kö'du ko'dɔ laka aba. Ëdïvo tïnyö, anza vo komokandi. 18 Vïdï 'bamïkyëyï o'dɔnnï kö'du laka.

Yemisi 4:1 116 Yemisi 5:184

Ï'dï re 'e zi Wïrï1 Kamo ralamo aba mï kutë 'e ne ayi ta

kila? Ayinnï tëmï da kö'du komba 'ba mïdi'di 'e, mati lifonnï mï re 'e. 2Omba 'e wa,mora i'ja 'e zë dë. 'E gbɔ nzɔ zi wakofo,ehe omba'e wa'e, mora i'ja 'e zë dë. Alamore 'e ehe u'bö re 'e. Anza dë wa mati omba'e, ga kö'du ako'jo 'e ha Wïrï dë kö'du mo.3 Ëzë ako'jo'e, ïrï 'e dë, ga kö'du ako'jo 'ekö'du wa zi ko'dɔ mo mï da kö'du komba'be'e.

4 Vïdï kazi koma'e ra. Ayɔlɔ 'e dë henyeere, zi tëdï na obaka 'ba damökü, ne kuvo wehe 'ba Wïrï. 5 Asösu'e dë henye ere,kö'du tïnyö anza dëmï kö'du yörumati iyahenye, “Lawo mati Wïrï ï'dï mï ze, oso ndɔna kö'du komba.” 6Mora rakyëyïmatiWïrïï'dï ëdï ndrë. Kaa wayöru iya henye,“Wïrï omba vo rakïsïye dë,mora ï'dï rakyëyï zi vo raya'ba'e.”

7 Here, ï'dï re 'e zi Wïrï. Agaga ge 'e kaziSatani, ehe mo ataho 'de kazi 'e. 8 Ayiyekara ziWïrï, ehemo atayi kara re 'e. Akakakala 'e, 'e vo kö'du kyënyë ne'e. O'dɔ di'di'e ŋbala, 'e vo komokandi ne'e. 9 Ëdï 'erasösu, kudu lu'bë aba. Opi 'e kogo 'be'emï kudu. Opi 'e rakyenyimï da komo yaŋa.10Ala'ba re 'e di'di Yere, mo akïnjë 'e rïyë.

11 Öndu ma'e, ëmï ma ëtï, ame'do 'e dëna kyënyë ra aboka maako. Ëzë ame'do 'ena kyënyë ra aboka maako, ame'do 'e nakyënyë ra kö'du kï'dï. Ëzë ame'do 'e nakyënyë ra kö'du kï'dï, oro 'e kö'du kï'dï dë,mora ëdï 'e vurë ra ko'dɔ. 12Vo kö'du kï'dïkölö, vo vurë kölö, mati atɔ'bɔ yɔmɔ eheyaŋa. Yï ëyï ra zi vurë 'ba aboka yï ko'dɔ?

13 Yaanya aba owɔ'e ha ma, 'e matiiya 'e henye, “Ndenye mandere mïndöaba datï'bë zi gawo kyedre maako, bi madakalima kɔɔ, tï'bë mï lɔ'ɔ maako, kɔhiko'dɔ kyɔ.” 14 Ayɔl ɔ'e dë, a'di ra ako'dɔrë nï mïndö aba. 'E kaa kyëtu 'ba wa'do,mati alayamï kadra tisi, ehe inde rë nï gbɔ.15 Wa mati akiya 'e ëdï henye, “Ëzë Yereomba, dakalima ze da ko'dɔ nenye man-dere nani.” 16Mora yaanya aba 'e na rakïsï,ame'do 'e na rakïsï. Rakïsï ne biya anzalaka. 17 Here zë maako'e mati ayɔlɔnnïkö'du laka zi ko'dɔ, mora zë o'dɔnnï dë, zëo'dɔnnï kö'du kyënyë ku.

5Kö'du zi vo wa kyɔ

1 Yaanya aba, 'e vïdï 'ba wa aba kyɔ, ozembiliye zima. Udu 'e tɔlɔ aba, ga kö'du ritikyënyë mati ëdï tayi de 'e ne. 2Wa da kayo'be'e ne eŋe ku 'de, bɔngɔ 'be'e kuru onyoku. 3 Dahabo 'be'e maŋzede aba ayöfu dɔmo ku wa lëndrë aba. Wa lëndrë nenyeatëdï na vo kiya ma ra 'e, akonyo ida re 'ekaa wa'do. Ulu 'e ha wa ku kyɔ mï ko'doma alaga nenye'e. 4 Ï'dï 'e biriti kpa dë zizë mati o'dɔnnï lɔ'ɔ mï yaka 'be'e. Yerekyedre owo kudu 'bëzë ku. 5 Lima 'be'e madakaŋo kinye ne, kyɔ na rakyenyi. O'dɔ re'e ku nzɔ zi riti kï'dï zi ye. 6 Asusu 'e vïdïmbiya kofo mo, agagannï gë nï kpa dë kazi'e.

Mïkuku mötu aba7 Öndu ma 'e ëmï ma ëtï, ëdï 'e mïkuku

aba le Yere 'bɔkɔ. Ongɔ 'e te hala vo yakauku mï nï, bi kaŋo ënï kisi zi tana wa kyɔ.Mo isi bi mo mïkuku aba zi mïrë tayi. 8 Ëdï'e kpa na mïkuku. Asesi 'e kö'du sösu 'be'erï yë, ga kö'du tayi 'ba Yere ëdï ku kara.9 Öndu ma'e ëmï ma ëtï, ame'do 'e dë raoka maako, kazi Wïrï ikye vurë re 'e. Vovurë kikye ëdï ku kara, nzɔ zi laya.

10 Öndu ma 'e ëmï ma ëtï, asösu 'e kö'dunëbï mati ame'do nnï mï ru 'ba Yere. Obazë kaa ga kö'du yada 'ba mïkuku mï riti.11 Dako'jo zë na vo rakyenyi, ga kö'du zënduwë kö'du laka ko'dɔ. Owo 'e halaYakoba nduwë kö'du laka ko'dɔ, ayɔlɔ 'eku hala Wïrï ï'dï zi mo mï ndundu mo.Kö'du Yere ndɔ na mïkyëyï ehe lɔvɔ.

12 Ta da mo biya, öndu ma 'e ëmï maëtï, alömu 'e dë komorïyë aba, manderedakaŋo aba, mandere kpa wa maako aba.Iya 'e nje henye “ɔɔ,” ëzë omba kiya ɔɔ,ehe “e'e” ëzë omba kiya 'e'e. Here ayi 'edë mï vurë a Wïrï.

13 Vïdï maako tëmï 'e mï riti? Mo mamötu. Vïdï maako na rakyenyi? Mo maya'bi ngala 'ba wayeto. 14Vïdï maako tëmï'e na kɔ'ɔ? Mo ma ko'jo vïdï kyedre 'bakanisa'e zi mötu dë nï yënï kulö rɔ mo mïru 'ba Yere. 15 Mötu mati koma aba ne,ako'dɔ vïdï kɔ'ɔ nena laka, Yere akïnjëmorïyë. Ëzë mo o'dɔ kö'du kyënyë, akila mo.16Here ayasi kö'du kyënyë 'bëyï zi oka makölö maako, ehe amötu kö'du oka ma kölömaako, here zi kɔ'jɔ na laka. Mötu 'ba vïdïlaka ëdï na kyigɔ.

17 Eliyamokora kaa ze. Moamötuhenyemïrë a'di dë, ehe mïrë a'di dë dakaŋo kɔɔwota dënï aba. 18 Löhu mo amötu, ehe

Yemisi 5:19 117 Yemisi 5:20komorïyë ï'dï mïrë, dakaŋɔ o'jo wa tana'bënï gbɔ.

19 Öndu ma 'e, ëzë vïdï kölö maako tëmï'e awïrï dë nï tëmï kö'du tïnyö, ehe vïdïmaako mika mo hulëhu, 20 asösu 'e kö'dunenye: Vïdï mati opi da vo kö'du kyënyëko'dɔ ku tëmï gërï lïtë 'bɔmo, akayɔmɔmo tëmï koli, akayöfu da kö'du kënyë kayone'e biya.

Yowani 1:1 118 Yowani 2:17

Dagba waraga 'ba YowaniMe'do 'ba dïdï

1 Dayöru zi ye kö'dume'do 'ba dïdï, matiëdï kyere biyeto aba. Dowo ze ku, dongɔze ku komo ze aba. Ɔɔ, dongɔ ze ku, kalaze ise rɔ mo ku. 2 Mati dïdï nenye alayaku, dongɔ ze, here da me'do kö'du mo eheyada zi ye kö'du 'ba dïdï ŋburu ŋburumati'Bu o'dɔ na yɔlɔ zi ze. 3 Wa mati dongɔkowo mo aba, dayöyö ze kpa zi ye, herezi ye re 'e drɔkɔ ze aba mï mötu 'ba gabi kölö mati dëdï mo aba, Wïrï ehe Wisiɔmo Yësu Korisitɔ. 4 Dayöru ze henye zirakyenyi 'beze kinde.

Wïrï bikanyi ra5 Yaanya aba kö'du kise mati dowo ze

kazi Wisi ɔmo, ehe yöyö mo ëdï henye,Wïrï bikanyi ra, biköndu ako anza dë mïmo. 6 Ëzë diya ze henye, ze na radrɔkomo aba, mora mï kadra kölö ne zɔ lima mïbiköndu, ze ne 'dö ndɔndɔ kiga mï me'do'beze kpa kö'du ko'dɔ 'beze aba. 7 Moraëzë dalima ze mï bikanyi, kaa mo ëdï mïbikanyi, here datëdï ze mï lima kölö okamaako aba, ehe yama 'ba Yësu, Wisi ɔmoo'dɔ ze ku ŋbala tëmï kö'du kyënyë.

8 Ëzë diya ze danza kö'du kyënyë aba,do'ba re ze ku, ani kö'du tïnyö ako anzadë mï ze. 9Mora ëzë dayasi kö'du kyënyë'beze zi Wïrï, mo akasesi kö'du kï'dï ënïako'dɔ wa mati ëdï laka, mo akila ze tëmïkö'du kyënyë 'beze, maŋbala biya tëmïkö'du ko'dɔ kyënyë 'beze. 10 Ëzë diya zehenye, do'dɔ kö'du kyënyë dë, do'dɔ zeWïrï yada zi tëdï na vo ndɔndɔ, me'do'bɔmo anza dë mï ze.

2Korisitɔ vo kɔnyi 'beze

1 Mëdï nenye yöru zi ye, gisi ama'e, kazio'dɔ'e kö'du kyënyë, mora ëzë vïdï maakoo'dɔ kö'du kyënyë ku, dëdï maako aba moakayata ge ze zi 'Bu, Yësu Korisitɔ ra tïnyölaka. 2 Korisitɔ ra na bi dë nï umu rë nï zikö'du kyënyë 'beze kila, anza dë nje kö'dukyënyë 'beze, mora kpa kö'du kyënyë 'bavïdï biya.

3 Ëzë dowo 'e kö'du kï'dï aWïrï, ani tïnyödayɔlɔ mo ku. 4 Zë mati iyannï henye nayɔlɔnnï mo ku, mora owonnï ko'du kï'dï'bɔmo dë, vo ndɔndɔ 'e ra, kö'du tïnyöanza dë mï zë. 5 Zë biya mati owonnï

me'do 'bɔmo, lɔvɔ 'ba Wïrï ëdï ndɔ mïmo. Nenye ëdï hala datɔ'bɔ yɔlɔ henye,dëdïmï ra drɔkɔWïrï aba. 6Zëmati iyannïhenye, nëdïnnï ku na radrɔkoWïrï aba, malimannï te kaa Yësu Korisitɔ o'dɔ.

7 Aboka ma'e, kö'du kï'dï nenye mëdïayöru zi ye anza na kyïyï, ëdï kö'du kï'dïkɔ'ɔ ra, mati owo'e tëmï biyeto aba. Kö'dukï'dï kɔ'ɔ ne ëdï kö'du kise mati owo'e kunzɔ ne. 8Here, kö'du kï'dïmati yaanya abamëdï ayöru zi ye ne, kö'du kï'dï kyïyï ra.Nenye kö'du tïnyö ongɔ mï Yësu kpa mïye, ga kö'du biköndu ëdï laga 'de, bikanyima tïnyö ëdï ku nzɔ biyanyi.

9 Zë mati iyannï henye, nëdïnnï limamï bikanyi, mora zë nduwë koyi öndu nnï'e ëmï ëtï, ëdïnnï mï biköndu mï kadranenye. 10 Zë mati o'dɔnnï lɔvɔ öndunnïye, ëdïnnï mï bikanyi, here waako anzadë mï zë zi vïdï maako zi kö'du kyënyëko'dɔ. 11Mora zë mati oyi öndu nnï 'e ëmïëtï, zë ëdïnnï mï biköndu, zë ëdïnnï alasimï mo, ayɔlɔnnï dë kila nëdïnnï atï'bë,ga kö'du biköndu ne o'dɔ zë ku na komoköndu.12 Mëdï ayöru zi ye gisi a ma 'e,ga kö'du kyënyë 'be 'e ila ku ga kö'du 'ba

Korisitɔ.13 Mëdï ayöru zi ye, 'bu 'e,ga kö'du ayɔlɔ 'e mo ëdï kyere biyeto aba.Mëdï ayöru zi ye, vïdï mati zë gba na ɔbi,ga kö'du a'da 'e Satani ku.Mëdï ayöru zi ye gisi ama 'e,ga kö'du ayɔlɔ 'e 'bu ne ku.14 Mëdï ayöru zi ye 'bu'e,ga kö'du ayɔlɔ 'e mo ëdï kyere biyeto aba.Mëdï ayöru zi ye vïdï mati zë gba na ɔbi,ga kö'du 'e na kyigɔ,me'do 'ba Wïrï alima mï ye,a'da'e Satani ku.

Lɔvɔ 'ba damöku15 O'dɔ 'e lɔvɔ damöku dë mandere wa

mati ëdï na 'ba damöku ne. Ëzë o'dɔ'elɔvɔ damöku, o'dɔ'e lɔvɔ 'bu ne dë. 16Wamati biya 'ba damöku ne, wa mati ra 'bakö'du kyënyë omba ne, wa mati vïdï ongɔkomba aba, wa biya mï damöku nenyemati vïdï ëdï rë nnï kisi kö'du mo, makölö tëmï zë ayi dë kazi 'bu, ayi biya tëmïdamöku ne. 17 Damöku wa biya mï moaba mati vïdï omba ëdï alaga 'de, morazë mati o'dɔnnï da kö'du komba 'ba Wïrï,akalimannï ŋburu.

Vo wehe 'ba Korisitɔ

Yowani 2:18 119 Yowani 3:2118 Gisi ama 'e, ndundu mo ëdï ku kara.

Ayada zi ye henye, vo wehe 'ba Korisitɔatayi, yaanya aba vo wehe kayo 'ba Ko-risitɔ alayannï ku nzɔ, here dayɔlɔ zendundu mo ëdï ku kara. 19 Vïdï nenye'eanza nnï dë tïnyö mï gboko 'beze, kö'dunere ra zë ilannï ze. Ëzë ëdïnnï mï gboko'beze, zë akalimannï ze aba. Mora zë ï'bëwënnï, here ëdï na yɔlɔ henye ma kölömaako anza dë tëmï gboko 'beze.

20 Mora Lawo Kölö Laka alokɔ yaga de'e, here 'e biya ayɔlɔ'e tïnyö ku. 21 Mëdïayöru zi ye, anza dë ga kö'du ayɔlɔ tïnyödë, ëdï ga kö'du ayɔlɔ 'e ku, ehe ayɔlɔ'e kpa henye, ndɔndɔ ayi dë tëmï kö'dutïnyö. 22Ëyï ra ëdï na vondɔndɔ ne? Ëdï zëmati iyannï henye, Yësu anza dë Korisitɔ.Vïdï ma here ne'e zë vo wehe 'ba Korisitɔ,zë ombannï 'bu dë 'döWisi aba. 23Kö'du zëmati biya ombannï Wisi dë, kpa ombannï'bu dë. Zë mati ombannï Wisi, ombannï'bu kpa.

24 Ayɔlɔ'e laka zi sesi kö'du kise ne mïdi'di 'e tëmï biyeto aba. Ëzë asesiye kö'dukise nani, ëdïye 'duwï na radrɔko mï Wisi'bu aba. 25Nenye ëdï wa mati Korisitɔ nabi dënï alömu zi dïdï ŋburu kï'dï zi ze.

26 Mëdï nenye yöru zi ye kö'du zë matiëdïnnï yɔnzɔ zi ye ko'ba. 27 Mora kö'du'e, Korisitɔ ope yaga Lawo Kölö Laka ënïde 'e. Lawo Kölö Laka ɔmo ayandi kö'duwa ku biya zi ye, wa mati mo ayandi ëdïtïnyö anza ndɔndɔ ra dë. Oro'e wa yandi'ba Lawo Kölö Laka, alima'e na radrɔko mïKorisitɔ.

28 Ɔɔ, gisi ama'e, alima 'e na radrɔkomo aba, here ëzëmo alaya, datëdï ze kyigɔaba, doho re ze dë kazi komokayamï kadramati mo ayi. 29 Ëzë ayɔlɔ'e ku mo ëdï laka,akayɔlɔ'e henye, vïdï biya mati o'dɔ wamati na laka, mo Wisi ɔmo ra.

3Gisisi 'ba Wïrï

1 Ongɔ 'e te, hala 'bu o'dɔ lɔvɔ ze ndra.Lɔvɔ 'bɔmo ëdï kyedre ne re ra ako'jo zegisisi 'ba Wïrï, here tïnyö, dëdï ze. Kö'dune re ra damöku ayɔlɔ ze dë, ayɔlɔ Wïrïdë. 2 Aboka ma'e, yaanya aba ze gisisi aWïrï, mora anza dë gba na yɔlɔ datayize na a'di. Mora dayɔlɔ ze ku henye ëzëKorisitɔ alaya, datëdï ze kaa mo, ga kö'dudakongɔ ze mo tïnyö kaa mati mo ëdï.3 Vïdï mati ëdï kö'du sösu nenye aba mïKorisitɔ, ma sesi rë nï ŋbala, kpa te kaaKorisitɔ ëdï ŋbala.

4 Vïdï mati o'dɔ kö'du kyënyë, o'dɔkö'du kyënyë ku kö'du kï'dï 'ba Wïrï kowe.5Ayɔlɔ'e ku henye, Korisitɔ alaya zi kö'dukyënyë koba 'de, ani kö'du kyënyë anzadë mï mo. 6 Here, vïdï mati alima naradrɔko Korisitɔ aba, anza dë nduwë zikö'du kyënyë ko'dɔ, mora mo mati zɔnduwë zi kö'du kyënyë ko'dɔ, ongɔ mo dëmandere ayɔlɔ mo dë.

7 Vïdï maakomo'ba 'e dë, gisi a ma. Vïdïmati o'dɔ wama laka, ëdï ŋbala, kpa te kaaKorisitɔ ëdï ŋbala. 8 Vïdï mati nduwë zikö'du kyënyë ko'dɔ, 'ba Satani ra, ga kö'duSatani o'dɔ kö'du kyënyë akpa biyeto aba.Wisi 'ba Wïrï alaya ga kö'du nenye zi yaŋawa mati Satani o'dɔ. 9Vïdï mati zë na gisi'ba da kö'du ko'dɔ komba 'ba Wïrï ëdï mïdi'di zë, ga kö'du Wïrï 'bu zë, ɔ'bɔnnï dënduwë zi kö'du kyënyë ko'dɔ. 10 Nenyekö'du 'beri mï kutë gisi a Wïrï gisi 'baSatani aba. Zë mati biya o'dɔ nnï wa malaka dë mandere o'dɔnnï lɔvɔ oka'e dëanza nnï dë gisi 'ba Wïrï.

O'dɔ lɔvɔ oka maako11 Kö'du kise mati owo'e biyeto aba ëdï

henye do'dɔ 'e lɔvɔ oka. 12Danza 'e dë kaaKayina, mo 'ba Satani, ofo öndu nï Abele.Kö'du a'di Kayina ofo mo? Ga kö'du wamati mo o'dɔ biya na kyënyë, mora wamati öndumoo'dɔ biya na laka. 13Here, re'e maga dë, öndu ma'e ëmï ëtï. Ëzë vïdï 'badamöku nenye oyinnï 'e. 14Dayɔlɔ ze dilakoli ku, dayi ku mï dïdï, dayɔlɔ ze here, gakö'du do'dɔ ze lɔvɔ öndu ze 'e ëmï ze ëtï.Vïdï mati o'dɔ lɔvɔ dë gba hu kyigɔ 'bakoli. 15 Zë biya mati na vo wa koyi 'e ne, zëvo wa kofo 'e ra, ayɔlɔ 'e ku henye, vo wakofo 'e anzannï dë dïdï ŋburuŋburu abamïnnï.

16 Nenye dayɔlɔ hala lɔvɔ ëdï, Korisitɔï'dï dïdï nï kö'du ze. Ze kpa zi dïdï ze kï'dïkö'du öndu ze 'e ëmï ze ëtï. 17Vïdï mati zëwa aba kyɔ, ongɔ öndumandere ëmï matiomba wa maako, isi di'di nnï kazi zë, ɔ'bɔdë zi kiyannï henye, no'dɔnnï lɔvɔ Wïrï.18Gisi ama'e, lɔvɔ 'beze anza dë nje me'dokiya, mëdï lɔvɔ ma tïnyö, mati ayada rë nïmï lɔ'ɔ ko'dɔ.

Kyigɔ komo Wïrï19 Nenye ëdï hala dakayɔlɔ henye ere,

ze 'ba tïnyö. Nenye ëdï hala 20 ëzë dïdïze o'dɔ ze na komo kaya daiya ze ralawotïnyö a Wïrï. Dayɔlɔ ku henye Wïrï ëdïkyedre ndra tada kö'du 'ba mï di'di ze,ehe mo ayɔlɔ wa biya. 21 Aboka ma'e,

Yowani 3:22 120 Yowani 5:9ëzë kö'du sösu mï di'di ze o'dɔ ze dë nakomokaya, dëdï ze kyigɔ aba mï komoWïrï. 22 Dïrï ze kazi mo wa mati da ko'jo,ga kö'du doro ze kö'du kï'dï ɔmo ehe ko'duwa mati o'dɔ mo na rakyenyi. 23Wa matimo ï'dï mï kö'du kï'dï ëdï henye, doma zemï Wisi ënï Yësu Korisitɔ ehe do'dɔ zelɔvɔ oka maako te kaa mati Korisitɔ ï'dïkö'du mo zi ze. 24 Zë mati oronnï kö'dukï'dï a Wïrï alimannï na radrɔko Wïrï aba,ehe Wïrï alima mï radrɔko ze aba. Nenyehala dayɔlɔ mo alima mï ze, dayɔlɔ gakö'du mo ï'dï Lawo Kölö Laka zi ze.

4Lawo ma tïnyö ma ndɔndɔ aba

1 Aboka ma'e, oma 'e dë mï lawo biya,mora ayɔnzɔ'e lawo ne'e ëzë ëdïnnï kaziWïrï. Nëbï vo ndɔndɔ 'e kyɔ ï'bënnï yagataga bi ne biya. 2Nenye ëdï hala akatɔ'bɔyɔlɔ'e Lawo Laka a Wïrï: Vïdï maako matiiya tïnyö henye, Yësu Korisitɔ ayi kaa vïdïköndu, ëdï Lawo Laka mati ayi kazi Wïrïaba. 3 Mora lawo maako mati andi kö'du'ba Yësu, anza dë kazi Wïrï. Lawo mati moëdïmo aba, ëdï vowehe 'ba Korisitɔ, owo'ehenye, atayi ehe yaanya aba ëdï ku kinyemï damöku ne nzɔ.

4 Mora 'e 'ba Wïrï ra, gisi ama 'e, a'da'e da nëbï vo ndɔndɔ 'e ku ga kö'du LawoLaka mati ëdï mï ye ne, ëdï ndra na kyigɔtada lawo mï zë mati 'ba damöku. 5 Nëbïvo ndɔndɔ naniye ame'donnï kö'duwa 'badamöku, ehe damöku oze mbili dë zë gakö'du zë 'ba damöku ne. 6Mora ze 'baWïrïra. Vïdï mati ayɔlɔ Wïrï owo de ze, vïdïmati anza dë 'baWïrï, owo de ze dë. Nenyeëdï hala daka tɔ'bɔ yada wa mati 'beri mïkutë 'ba Lawo ma tïnyö lawo ma anza dëtïnyö aba.

Wïrï ëdï lɔvɔ7 Aboka'e, do'dɔ 'e lɔvɔ oka maako,

ga kö'du lɔvɔ ayi kazi Wïrï. Vïdï matio'dɔ lɔvɔ, moWisi 'baWïrï ra, ayɔlɔ Wïrï.8 Vïdï mati o'dɔ lɔvɔ dë, ayɔlɔ Wïrï dë,ga kö'du Wïrï lɔvɔ ra. 9 Wïrï ayada lɔvɔënï zi ze Wisi kölö ënï kutu mï damöku ne,ga kö'du zi ze tëdï dïdï aba kpuru kazi mo.10Nenye ëdï hala lɔvɔ ëdï. Anza dë henyedo'dɔ ze lɔvɔ Wïrï, mora mo o'dɔ lɔvɔze, ehe utu Wisi ënï zi kumu rë nï zi kö'dukyënyë 'beze kila.

11 Aboka'e, ëzë ëdï nenye hala Wïrï o'dɔlɔvɔ ze, do'dɔ lɔvɔ oka maako. 12 Vïdïmaako gba ongɔ Wïrï dë, mora ëzë do'dɔ

lɔvɔ oka maako, Wïrï alima mï radrɔko zeaba, lɔvɔ ɔmo ëdï ndɔ mï ze.

13 Dayɔlɔ ku henye, dalima mï radrɔkoWïrï aba, heremo alimamï radrɔko ze aba,ga kö'du mo ï'dï Lawo Laka ënï ku zi ze.14 Dongɔ ze dayada zi zë maako'e henye,'Bu utu Wisi ënï zi tëdï vo wa yɔmɔ 'badamöku. 15 Ëzë vïdï mati iya henye YësuWisi 'baWïrï ra, mo alimamï radrɔkoWïrïaba, ehe Wïrï alima mï radrɔko mo aba.16Zena bi de ze dayɔlɔ, doma ku lɔvɔmatiWïrï ëdï mo aba kö'du ze.

Wïrï lɔvɔ ra, zë mati alimannï mï lɔvɔ,alimannï mï radrɔko Wïrï aba, ehe Wïrïalimamï radrɔko zë aba. 17Lɔvɔ o'dɔ ndɔmï ze, zi ze tëdï ze na kyigɔ da kadra 'bavurë, ehe datëdï ze mo aba, ga ko'du dïdï'beze mï damöku nenye ëdï kpa te kaa 'baKorisitɔ. 18Ani tere anza dë mï lɔvɔ, lɔvɔma laka ore tere biya yaga. Here, lɔvɔ o'dɔdë ndɔ mï vïdï mati ëdï na tere, ga kö'dutere ëdï zi riti ko'dɔ.

19 Do'dɔ lɔvɔ ga kö'du Wïrï o'dɔ lɔvɔze dagba. 20 Ëzë diya do'dɔ lɔvɔ Wïrï,mora doyi öndu'e ëmï ëtï, ze vo ndɔndɔ.Kö'du vïdï ma o'dɔ lɔvɔ öndu nï 'e dë,mati mo ongɔ, mo o'bɔ dë lɔvɔ Wïrï, matimo ongɔ dë ne ko'dɔ. 21 Kö'du kï'dï matiKorisitɔ ï'dï zi ze ëdï nenye, zë biya matio'dɔnnï lɔvɔ Wïrï, mo'dɔnnï lɔvɔ öndunnï mandere ëmï 'e kpa.

5Da'da damöku ku

1 Mo mati oma henye ere, Yësu neKorisitɔ ra, ëdï wisi 'ba Wïrï ra, ehe momati o'dɔ lɔvɔ 'Bu, o'dɔ lɔvɔ Wisi kpa.2 Nenye ëdï hala dayɔlɔ ze henye ere,do'dɔ lɔvɔ gisi a Wïrï, ëzë do'dɔ lɔvɔWïrï, ehe doro kö'du kï'dïɔmokpa. 3Kö'dulɔvɔ Wïrï ko'dɔ 'beze ëdï henye, dorokö'du kï'dï ɔmo. Kö'du kï'dï ɔmo anza dëna kyigɔ kö'du ze, 4 ga kö'du gisi 'ba Wïrïbiya atɔ'bɔ ta'da damöku ne. Da'da zedamöku nenye tëmï gërï 'ba koma. 5 Ëyï raatɔ'bɔ ta'da damöku? Nje vïdï mati omahenye, Yësu Korisitɔ Wisi 'ba Wïrï ra.

Hu kö'du dɔrɔ ga kö'du Yësu Korisitɔ6 Yësu Korisitɔ ra ayi wini 'ba bapatisi

'bënï aba, ehe yama 'ba koli 'bɔmo. Mo ayidë nje wini aba, mora 'dö wini yama aba.Lawo Kölö Laka ayada, ga kö'du mo ëdïtïnyö. 7 Vo kiya ëdïnnï wota: 8 Lawo KölöLaka, wini, yama. Zë wota ne ayadannïbiya kpa te kö'du kölö ne. 9Doma ze kö'du

Yowani 5:10 121 Yowani 5:21kiya 'ba vïdï köndu, mora kö'du kiya aWïrï ëdï ndra na kyigɔ, mati mo iya kö'duWisi ënï. 10 Here zë biya mati omannï mïWisi 'baWïrï, ëdïnnï kö'du yada nenye abamï di'di nnï, mora zë mati omannï dë mïWïrï, o'dɔnnï Wïrï zi tëdï na vo ndɔndɔ.11Kö'du yada ne ëdï: Wïrï ï'dï zi ze dïdï maŋburu ŋburu, ehe dïdï nenye ëdï Wisi ɔmoaba. 12 Mo mati ëdï Wisi ne aba, ëdï dïdïnenye aba. Mo mati anza dë Wisi 'ba Wïrïaba, anza dë dïdï aba.

Dïdï ŋburu ŋburu13 Mëdï nenye yöru zi ye, zi ye yɔlɔ 'e

ëdï 'e dïdï ŋburu ŋburu aba, ëzë oma 'e mïWisi 'ba Wïrï. 14Dakyigɔ re ze komo Wïrï,ga kö'du dayɔlɔ ze henye, mo owo de zeëzë dako'jo ze hɔ mo kö'du wa maako'ekaa da komba 'bɔmo. 15Mo owo de ze ëzëda ko'jo ze hɔ mo, kyere dayɔlɔ ze nenyeëdï tïnyö. Dayɔlɔ kpa henye mo ï'dï zi zewa mati dako'jo kö'du mo ku nzɔ.

16 Ëzë öndu yï mandere ëmï o'dɔ kö'dukyënyë, mati ika zë dë zi koli, amötu ziWïrï mati akï'dï dïdï zi zë. Nenye zi zëmati kö'du kyënyë ika zë dë zi koli. Kö'dukyënyë maako ika koli. Damötu dë zi Wïrïga kö'du nani. 17 Biya wa ko'dɔ mati emedë, ne na kö'du kyënyë, mora ani kö'dukyënyë maako ëdï ika koli dë.

18 Dayɔlɔ ku henye, gisi a Wïrï maakoanza dë sesi nduwë kö'du kyënyë ko'dɔ,ga kö'du Wisi 'ba Wïrï asesi zë ne laka,ehe Satani ɔ'bɔ dë zi zë ko'dɔ na kyënyë.19 Dayɔlɔ ku henye, ze gisi 'ba Wïrï ra,ehe damöku ne ëdï mï kyigɔ 'ba Satani.20 Dayɔlɔ ku Wisi 'ba Wïrï ayi ï'dï kö'duyɔlɔ ku zi ze, here zi ze yɔlɔWïrïma tïnyöne. Dalima mï radrɔko Wïrï ma tïnyö aba,kpa mï radrɔko Wisi ɔmo Yësu Korisitɔaba. Nenye Wïrï tïnyö ra, ehe nenye ëdïdïdïmaŋburuŋburu ra. 21Gisi ama'e, asesire 'e laka kazi wiri ndɔndɔ 'e.