24

MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

  • Upload
    others

  • View
    9

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

พมพครงท 1 (2561)

EDTRIAGE

MOPH

กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

User
Typewriter
.
Page 2: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

ชอหนงสอ MOPH ED. Triage ทปรกษากตตมศกด ศาสตราจารยสนต หตถรตน สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนแหงประเทศไทย นพ.สมชาย กาญจนสต สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนแหงประเทศไทย ทปรกษากรมการแพทย นพ.สมศกด อรรฆศลป อธบดกรมการแพทย นพ.ณรงค อภกลวณช รองอธบดกรมการแพทย พญ.นฤมล สวรรคปญญาเลศ ผทรงคณวฒกรมการแพทย บรรณาธการ นพ.รฐพงษ บรวงษ คณะผจดท า

พมพครงท 1 (2561) จดท าโดย ส านกวชาการแพทย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข ถนนตวานนท อ าเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000 โทรศพท 02 590 6285

นพ.จรพงษ ศภเสาวภาคย นายแพทยเวชศาสตร รพ.ราชวถ นพ.เกษมสข โยธาสมทร นายแพทยปฏบตการ รพ.เลดสน นพ.ศภฤกษ สทธาพงศ นายแพทยช านาญการ รพ.มหาราชนครราชสมา นพ.พฒธพงษ ประชาสนตกล นายแพทยช านาญการ รพ.เจาพระยายมราช พญ.รววรรณ ธเนศพลกล นายแพทยช านาญการ รพ.เลย นพ.ศนยวทย พงประเสรฐ นายแพทยช านาญการ รพ.ชยภม พญ.ศรวรรณา มานะทวสน นายแพทยช านาญการ รพ.พทธโสธร นพ.อสระ อรยะชยพาณชย นายแพทยช านาญการ รพ.สรนทร พญ.วรรณชนก เมองทอง นายแพทยช านาญการ รพ.สงหบร นพ.ประกจ สาระเทพ นายแพทยช านาญการพเศษ สสจ.พงงา พญ.ทพยวด วฒพนธ นายแพทยช านาญการ รพ.อดรธาน นางนรศรา แยมทรพย นกวชาการสาธารณสขช านาญการ กรมการแพทย น.ส. พวงพกตร พรหมรงษ นกวชาการสาธารณสข กรมการแพทย

Page 3: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

บทน ำ 1 จดกำรตดสนใจ ก คดแยกระดบ 1 ตองไดรบควำมชวยเหลออยำงทนท

5

จดกำรตดสนใจ ข คดแยกระดบ 2 ตองไดรบควำมชวยเหลออยำงรวดเรว ตอจำกระดบ 1

7

จดกำรตดสนใจ ค คดแยกระดบ 3 ประเมนแนวโนมควำมตองกำรท ำกจกรรม (Resource)

10

จดกำรตดสนใจ ง โดยใชสญญำณชพ 13

สรป 14

แนวทำงกำรน ำระบบคดกรอง “MOPH” ED. Triage Guideline ไปใชในโรงพยำบำลในประเทศไทย

15

นโยบำยและกำรปฏบต 20

เอกสำรอำงอง 21

Page 4: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

บทน ำ ในปจจบนสถานการณทความตองการทางการแพทยมปรมาณมากขนประกอบกบปรมาณทรพยากรทางการแพทยและสาธารณสขม อยางจ ากด ซงกระบวนการแกไขปญหาในภาพรวมสามารถท าไดหลายวธ หนงในนนคอ กระบวนการคดกรอง (Triage) เพอใหทรพยากรทางการแพทยทมอยถกใชกบบคคลทควรไดรบการชวยเหลอดวยบคลากรทางการแพทยไดทนเวลาและสถานททเหมาะสม เพอลดการเสยชวต ลดความรนแรงของโรค ลดความพการ ลดความทรมาน ลดความไมพอใจ และลดการรองเรยน

กระบวนการคดกรอง (Triage) เปนกระบวนการจดการทรพยากร

มลกษณะส าคญ 3 ประการ

ส าหรบหองอบตเหตและฉกเฉนประเทศไทย จ าเปนตองมกระบวนการคดกรอง (Triage) เพอหาผปวยทรอไมไดและจ าเปนตองใหการชวยเหลอทางการแพทยกอน ซงจ านวนผปวยในหองอบตเหตและฉกเฉนมแนวโนมทมากขน มความแออดมากขน จงจ าเปนทตองมเครองมอกระบวนการคดกรองทแมนย าและนาเชอถอ ทมาของเครองมอกระบวนการคดกรอง (Triage) ในประเทศไทย สภาการพยาบาลไดน าระบบการคดกรอง 3 ระดบคอ Emergent (E), Urgent (U), Non-emergent (N) มาใชในระบบบรการของหองฉกเฉน และมการประกาศใชหลกเกณฑในการคดแยก เพอการค านวณภาระงานการพยาบาลหองฉกเฉนในป 2545

Page 5: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

โดยแบงคนไขเปน 4 ระดบคอ Emergent, Urgent, Acute illness และ Non-acute illness จนกระทงในปจจบน ไดเรมมการปรบใชระบบคดกรองทแบงออกเปน 5 ระดบความรนแรง โดยอางองจากหลากหลายวชาการ เชน Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI) ของประเทศสหรฐอเมรกา กระทงลาสดไดมการปรบเปน Version 4 แตอยางไรกตามเพอใหการดแลผปวยอบตเหตและฉกเฉนไดอยางเหมาะสมและเทาเทยมกนในแตละโรงพยาบาล จงไดน ามาสรปเปนกระบวนการ คดกรองของประเทศไทย (Thailand National Triage Guideline) เพอเปนแนวทางใหโรงพยาบาลในประเทศน าไปใชเพอดแลผปวยอบตเหตและฉกเฉน และน ามาปรบปรงดวยกระบวนการวจยเพอใหกระบวนการคดกรองนแมนย าและนาเชอถอยงขนและเหมาะกบบรบทประเทศไทย

ค ำแนะน ำเกยวกบ MOPH ED Triage

การคดกรอง 5 ระดบ ส าหรบผปวยอบตเหตและฉกเฉนโดยใชการประเมนลกษณะ (acuity) และทรพยากร (resources)

ในขนตอนแรกการประเมนลกษณะ (acuity) จะถกใชเพยงอยางเดยวเพอคดแยกเปนระดบ 1 หรอระดบ 2 และเมอผปวยไมเขาระดบดงกลาว จะถกประเมนการใชทรพยากรเพอคดแยกเปนระดบ 3, 4 หรอ 5 การประเมนลกษณะ (acuity) ใชการตดสนใจจากภาวะทเปนอนตรายตอชวต แขนขาและอวยวะเปนหลก การประเมนทรพยากรอยบนพนฐานของประสบการณของผประเมน

Page 6: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

แนวทาง Emergency Severity Index Algorithm Version 4

Page 7: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

.

Page 8: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

ผปวยก าลงจะตายหรอไม เปนค าถามหลกของ Algorithm เพอประเมน

ลกษณะของผปวยและสงทผปวยตองการ เพอชวยใหรกษาชวตไดคออะไร (CPR ET tube ICD GCS ≤ 8 O2 sat < 90 life threatening arrhythmia shock (SBP < 90 หรอ MAP < 60) ชก apnea) เพอชวยรกษาชวต ซงผปวยทไดรบการคดแยกระดบ 1 จดอยในภาวะไมคงท จ าเปนตองไดรบการดแลในทนท

ตวอยางการคดแยกระดบ 1

▪ Cardiac arrest (ภาวะหวใจหยดเตน) ▪ Respiratory arrest (ภาวะหายใจลมเหลวเฉยบพลน) ▪ Severe respiratory distress (ภาวะหอบอยางรนแรง) ▪ SpO2 < 90 ▪ Critically injured trauma patient who presents unresponsive

(ผปวยอบตเหตอยางรนแรงและไมตอบสนองตอสงกระตน) ▪ Overdose with a respiratory rate of 6

(ภาวะรบประทานยาเกนขนาด อตราการหายใจ 6 ครง/นาท) ▪ Severe bradycardia or tachycardia with signs of hypoperfusion (ภาวะ

หวใจเตนชาหรอเรวทมลกษณะขาดเลอดไปเลยงสวนตาง ๆ ของรางกาย)

▪ Hypotension with signs of hypoperfusion (ภาวะความดนต าทมลกษณะขาดเลอดไปเลยงสวนตาง ๆ ของรางกาย)

Page 9: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

▪ Trauma patient who requires immediate crystalloid and colloid resuscitation (ผปวยอบตเหตทตองการการใหสารน าอยางทนท)

▪ Chest pain, pale, diaphoretics blood pressure 70/palp (ภาวะเจบหนาอก ซด เหงอแตก ความดน 70 คล ามอ)

▪ Weak and dizzy, heart rate = 30 (ภาวะเหนอยเพลยและวงเวยน ชพจร 30 ครง/นาท)

▪ Anaphylactic shock (ภาวะแพจนมภาวะชอค) ▪ Baby that is flaccid (ทารกทมาดวยตวออนไมรองซม) ▪ Unresponsive patient with a strong odor of alcohol

(ผปวยเมาทไมตอบสนองตอการกระตน) ▪ Hypoglycemia with a charge in mental status

(ภาวะน าตาลต าจนซม) ▪ Intubated head bleed with unequal pupils

(ผปวยทใสทอชวยหายใจและมเลอดออกทศรษะ รมานตาไมเทากน) ▪ Child that fell out of a tree and is unresponsive to painful

stimuli (ผปวยเดกตกจากตนไมไมตอบสนองตอการกระตนดวยความเจบ) เปนตน

Page 10: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

ผปวยทไมเขาตามการคดแยกระดบ 1 ค าถามในการตดสนใจถดมา คอ ผปวยรอไดหรอไม โดยมล าดบค าถาม 3 ค าถามหลกทท าใหรอการรกษาไมไดหรอไม

1. ภาวะเสยง 2. ภาวะซม 3. ภาวะปวด

จ าเปนตองใชพนฐานของการซกประวตและใชสมผสทหก จากประสบการณวาผปวยมภาวะเสยงจนรอไมไดหรอไม

Page 11: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

ตวอยางการคดแยกระดบ 2 (ภาวะเสยง) ▪ Active chest pain, suspicious for acute coronary syndrome but dose

not require and immediate life-saving intervention, stable (ภาวะเจบหนาอกอาการคงททสงสยเปนเสนเลอดหวใจตบแตไมตองการการชวยเหลอเรงดวนดวยเครองมอชวยชวต)

▪ A needle stick in a health care worker (บคลากรทางการแพทยทโดนเขมต า)

▪ Signs of a stroke, but does not meet level-1 criteria (ภาวะเสนเลอดในสมองทไมเขาตามขอบงชระดบ 1)

▪ A rule-out ectopic pregnancy, hemodynamically stable (ภาวะทองนอกมดลกทสญญาณชพคงท)

▪ A patient on chemotherapy and therefore immunocompromised, with a fever (ผปวยทรบยาเคมบ าบดมาดวยไข)

▪ A suicidal or homicidal patient (ผปวยทฆาตวตาย) เปนตน

ซงเปนอาการและขอบงชอาการทางสมองจากโครงสรางหรอสารเคมมปญหา ตวอยางการคดแยกระดบ 2 (ภาวะซม)

▪ New onset of confusion in an elderly patient (ผปวยอายมากทมาดวยอาการสบสนทพงเปน)

▪ The 3-month-old whose mother reports the child is sleeping all the time (เดก 3 เดอน มารดาแจงวานอนทงวน)

▪ The adolescent found confused and disoriented (ผปวยวยรนพบวามอาการสบสน ถามตอบไมรเรองบอกอาย ทอย เวลาไมได) เปนตน

Page 12: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

โดยสอบถามคะแนนจากผปวย รวมกบการประเมนจากลกษณะ เชน สหนา เหงอแตก ทาทาง การเปลยนแปลงของสญญาณชพ โดยสมพนธกบอวยวะส าคญอยางสมเหตสมผล

ตวอยางการคดแยกระดบ 2 (ภาวะปวด) ▪ The patient with abdominal pain who is diaphoretic,

tachycardia, and has an elevated blood pressure or the patient with severe flank pain, vomiting, pale skin, and a history of renal colic (ผปวยทมาดวยปวดทองจนเหงอแตก หวใจเตนเรวและความดนสง หรอ ผปวยทปวดสขางอยางรนแรง จน อาเจยน ซด และมประวตเปนนว)

▪ The sexual assault victim, the victim of domestic violence, the combative patient, or bipolar patient who is currently manic (ผปวยทถกขมขน หรอการท ารายรางกายจากคนในครอบครว ผปวยทผานการตอส ผปวยโรคไบโพลาก าลงอยในภาวะตระหนก)

ตวอยางโดยรวม Fast track V/S dangerous อน ๆ เชน เสยงตอการฆาตวตาย GCS 9-12 ปวดมาก pain score ≥ 7 (รวมดวย V/S abnormality, ความสมเหตสมผล, อวยวะ) Danger zone vital sign new onset alteration of conscious confusion lethargy หมายเหตความหมายของค าวาเสยง โรงพยาบาลตาง ๆ สามารถอธบายเพมเตมได เชน Triage for pediatric, OB-Gyn, Geriatric, Psychiatric, Trauma

Page 13: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

ผปวยทไมใชค าตอบในการตดสนใจคดแยกระดบ 1 และ 2 ใหใชค าถาม

ใชทรพยากรมากแคไหน การใชทรพยากรมากนอยขนอยกบมาตรฐานการดแลผปวยทหองอบตเหตและฉกเฉน ผท าการคดกรองจ าเปนตองมแนวคดเกยวกบความคมคาและเปนกจวตร โดยยดจากประวตทผปวยแจง (Chief complaint) หาขอมลจากนามธรรม (subjective) และรปธรรม (objective) ประวตเกา ยาทใชเปนประจ า อายและเพศ เพอตดสนใจจนสนสดการรกษา

หลกการของการนบหรอไมนบกจกรรมไมไดตายตว จากรปภาพสรปเปนแนวทางเพอชแนะใหกบผคดกรองไดทราบ เกยวกบประเภทการตรวจเพอวนจฉย (diagnostic tests) หตถการ (procedure) การรกษา (Therapeutic treatments) เปนทรพยากรในระบบ emergency severity index ท เปนตนแบบ โดยมแนวคดวาหากเปนกจกรรมทมความซบซอน ตองใชเวลา ใชบคคลากรนอกหองอบตเหตเหตและฉกเฉน ท าใหระยะเวลาในการรอนานขน จะนบเปนหนงกจกรรม กจกรรมทไมนบ เชน การดามกระดก มกมค าถามท าไมจงไมนบ เนองจากการดามกระดก ไมไดท าใหผปวยจ าเปนตองคดแยกมาในระดบทสงขนเปน 1 หรอ 2 และรวมไปกบขนตอน x-ray เปนทเรยบรอย ซงไมควรน ามานบเปนการคดแยกซงไมไดเกยวกบของกบปรมาณงานในการท างาน

Page 14: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

▪ Lab (เจาะเลอด ตรวจปสสาวะ) ▪ Diagnostic tests (EKG, X-ray, Ultrasound, CT scan) ▪ Procedure Therapeutic treatments (IV fluid (hydration), ฉดยา (IV, IM) หรอ

พนยา NG, foley, เยบแผล, eye irrigation, remove FB, I&D, เชดตวลดไข) ▪ Consult เฉพาะทาง

หมายเหต ▪ CBC, BUN/Cr, E’lyte, G/M ถอเปนการเจาะเลอดทงหมด 1 กจกรรม ▪ CBC, UA ถอวาเปน lab 1 กจกรรม ▪ CXR, Skull film, C-spine ถอวาเปน X ray เหมอนกน 1 กจกรรม ▪ CXR CT scan 2 กจกรรม

▪ การซกประวตและตรวจรางกาย (History & Physical examination) ▪ Procedure (on heparin lock, ยากน, ยาฉดตามนด, ฉด tetanus toxoid

(TT) , TAT ฉ ด rabies vaccine (Verorab, Speeda, PCEC) , Rabies immunoglobulin (ERIG, HRIG) splints, sling, dressing, cold pack

▪ โทรตามแพทยเวร

กจกรรมทนบ กจกรรมทไมนบ Lab (เจาะเลอด, ตรวจปสสาวะ)

การตรวจรางกาย (History & Physical) EKG, X-ray, Ultrasound, CT scan IV fluid (hydration) On Heparin Lock ฉดยา IV, IM หรอพนยา ยากน, ยาฉด ตามนด

ฉด Tetanus toxoid (TT), TAT ฉด verolab, PCEC, ERIG, HRIG

Consult เฉพาะทาง โทรตามแพทยเวร หตถการ NG, foley’s, เยบแผล, eye irrigation, Remove FB, I&D, เชดตว, ลดไข

Splint, Sling, ลางแผล, cold pack

CBC, BUN/Cr, E-lyte, G/M ถอเปนการเจาะเลอดทงหมด = 1 กจกรรม CBC+UA ถอวาเปน Lab = 1 กจกรรม CXR, Skull film, C-spine ถอวาเปน x-ray เหมอนกน = 1 กจกรรม CXR,CT scan = 2 กจกรรม

Page 15: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

ระดบ ตวอยางผปวย การรกษา ทรพยากร 5 เดก 10 ป มอาการคนไมมผน ตรวจและสงยา ไมม 5 ชาย 52 ป มาขอรบยาความ

ดน BP 150/92 ตรวจและสงยา ไมม

4 ผปวย 19 ป เจบคอมไข ตรวจ throat culture และสงยา

1

4 หญง 29 ป ปสสาวะขน ไมมตกขาว

ตรวจ UA UC UPT และสงยา

1

3 ชาย 22 ป ปวดทองนอยดานขวาเชาน มอาเจยน ไมอยากอาหาร

ตรวจ Lab IV fluid abdominal CT

≥2

3 หญงอวน 45 ป ปวดบวมขาซายเปนมา 2 วน หลงนงเครองบน 12 ชวโมง

ตรวจ Lab vascular studies

≥2

ในบางพนททไมมการสงตรวจคอ (throat culture) ใชการซกประวตและตรวจรางกายแทน ในกรณนการคดกรองเปนระดบ 5

Page 16: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

กอนการประเมนผปวยระดบ 3 มความจ าเปนตองใชสญญาณชพชวยตดสนเพราะสญญาณชพดงกลาวเปลยนการคดแยกผปวยเปนระดบ 1 หรอ 2 ได โดยสญญาณชพนนขนอยกบชวงอาย ประกอบไปดวย ชพจร อตราการหายใจ คาการอมตวของออกซเจน และส าหรบผปวยเดกอายนอยกวา 3 ป ใชอณหภมรวมดวยในการตดสนใจ

ตวอยางการคดกรองโดยใชสญญาณชพ

V/S Age PR RR

< 3 m 180 >50 3 m – 3 yr >160 >40 3-8 yr >140 >30 > 8 yr >100 >20

SpO2 < 92%

Page 17: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

กลาวโดยสรป การด าเนนการ MOPH ED. Triage น จะเปนการใช guideline ซงเปนวชาการทแปลมาจาก ESI (Emergency severity index) โดยเปนการคดกรอง 5 ระดบ เพอใหงายตอการท าความเขาใจ และการใชงานในระบบบรการ เปนแนวทางทคดกรองผปวยดวยการใชลกษณะ (acuity) และทรพยากร (resource) ซง ใน algorithm ใช 4 หวขอเปนจดตดในการคดกรองผปวย และความถกตอง รวดเรว แมนย าของระบบการคดกรองนขนอยประสบการณของผคดกรองเปนอยางสง

Page 18: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

ในประเทศไทยไดน ากระบวนการคดกรอง Emergency Severity Index (ESI) ไปใชงานในหลายโรงพยาบาล ซงมทงในรปแบบตามวชาการ และ ทมการปรบหรอเพมเตมขอมลตวเลข เพอใหงายและมเกณฑทชดเจน ใหเหมาะสมกบแนวทางการท างานของโรงพยาบาลในระดบตาง ๆ กอนทจะมการจดท า “MOPH” ED. Triage Guideline ซงการจดท า Guideline น เพอเปนการสรางมาตรฐานการดแลผปวยอบตเหตและฉกเฉนของประเทศไทยไปในทศทางเดยวกน และเปนการเชอมโยงระบบบรการของโรงพยาบาลในแตละระดบใหประหนงเปนระบบเดยวกน โดยมคนไขเปนศนยกลาง

ขนตอนการแนะน าระบบคดกรอง “MOPH” ED. Triage

Guideline ประกอบไปดวย 3 สงส าคญ 1. การตระหนกถงปญหาท าใหเกดความตองการเปลยนแปลง 2. การน าแนวทางใหมมาใชจรง 3. การทบทวนและประเมนแนวทางใหมทไดใช กญแจส าคญของความส าเรจในการเปลยนแนวทาง คอ การท าความ

เขาใจแนวทางใหมกบทมหลก (Team leader) โดยททกษะความเปนผน า การสอสาร การแกปญหาและการตดสนใจ ลวนมความส าคญในการเปลยนแปลงแนวทางใหมๆ

การเปลยนแปลงแนวทางใหมจะส าเรจไดตองใชการตดตามอยางสม าเสมอ ไมสามารถส าเรจไดในครงเดยว โดยท าทละขน ซงอาจใชเวลาเปนเดอนเพอวางแผน การก าหนดวนในการเปลยนแปลงแนวทางใหมย งมความส าคญ เพอใหไดความรวมมอจากทกฝาย

Page 19: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

เพอใหงายตอการท าความเขาใจ ในแนวทางการน าระบบการคดแยกไปใชในหนวยบรการตาง ๆ และสามารถด าเนนการไดนน จงแบงองคประกอบทควรเขาใจออกเปน 2 องคประกอบ

1. (ดงทกลาวมาขางตน) ทจะใชเปน

ความรในการตดสนใจ ในการคดแยกคนไข โดยบคลากรทมความหลากหลายแตกตางกนในแตละหนวยบรการหรอแมกระทงมความหลากหลายแตกตางในหนวยบรการเดยวกน ในบคลากรแตละบคคล ทงนเพอใหเกดความมนใจกบผเขารบบรการไดวาจะไดรบการประเมนและจดล าดบความรนแรงของอาการทางคลนกไดไมแตกตางกน ไมวาผปวยนนจะมารบบรการในวนและเวลาใดกตาม

2. ในการทจะผลกดนใหขนตอนการคดแยกผปวยตามระดบความรนแรงน น ามาถกใชเปนขนตอนแรกของการมาเขารบบรการในหนวยบรการอยางแนนอน โดยมเปาหมายหลกในเรองความปลอดภยของผปวยทมารอรบรการในตลอด 24 ชวโมง ซงตองเปนทยอมรบวา รปแบบการใหบรการในชวงเวลา เชา บายและดก ของหนวยบรการตาง ๆ นน มความแตกตางกน โดยเฉพาะอยางยงในหนวยบรการขนาดเลก เชน โรงพยาบาลชมชนตาง ๆ

หลกในการจดวางรปแบบบรการ ในการคดแยกฯ นน สามารถท าความเขาใจได

งายมากขน ดวยการค านงถงค าถาม 3 ขอดงตอไปน

Page 20: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

ซงคณะผจดท าคมอเลมน ไดรวบรวมค าแนะน าถงคณสมบต ของบคลากรผกระท าการคดแยกฯ ไวดงน ค าแนะน า ควรมลกษณะส าคญ 10 ประการ

1. มประสบการณทางคลนก เชน รอาการ อาการแสดงของภาวะทสงผลตอชวต หรอมความเสยงสง

2. มเหตผลในการตดสนใจในการคดกรอง ไมอยบนพนฐานของอารมณ

3. กลาตดสนใจ เมอตดสนใจแลวมความแนวแน รวมถงยอมรบขอผดพลาดทเกดขนมาแกไข

4. ใจเยน สามารถท างานทามกลางความกดดนได 5. มความสามารถในการสอสารกบผปวยและญาต 6. มความเสยสละ 7. มความสามารถในการประสานงานตดตอกบแผนกตาง ๆใน

โรงพยาบาล 8. มความร เรองการจดการทรพยากร เพอสามารถจดสรร

ทรพยากรไดอยางเหมาะสม 9. มความคดสรางสรรคในการแกไขปญหา ไมยดตดกบระบบ

มากเกนไป แตแกไขปญหาใหเหมาะสม 10. มปฏภาณไหวพรบ หากมเหตไมคาดฝน ตองสามารถจดการ

ไดอยางเหมาะสม

1. ควรเปนจดแรก ทผปวยทกคนเขาถงไดงายและมองเหนอยางเดนชด

2. ควรอยไมหางจากหองฉกเฉนมากนก เนองจากในกรณทคดแยกและพบวามระดบความรนแรงสง จะสามารถเคลอนยายเขารบการดแลตรวจรกษาไดอยางทนทวงท

Page 21: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

3. ในกรณทพนทมความกวางขวาง การก าหนดจดคดแยกฯ อาจมมากกวา 1 จด โดยสงทตองใหความส าคญ คอ จดคดแยกฯ ในทก ๆ จดนน ใชแนวทางในการคดแยกฯ เดยวกน และสามารถประเมนไดไมมความแตกตางกน ทงนเพอใหเกดมาตรฐานการใหบรการทจะสามารถลดการสญเสยทไมจ าเปนไดอยางแทจรง

1. ประเดนน คอการก าหนด หองตรวจรกษา ทเหมาะสมในการจะใหบรการไดเหมาะสมทสด ซง ในแตละหนวยบรการ สามารถทจะก าหนดไดเองใหเมาะสมกบบรบทขององคกร

2. สามารถยกประเดนตวอยางทนาสนใจได ดงเชน 1. กรณบาดแผลทเปนมานานไมเกน 24 ชวโมง ใหบรการ

ตรวจรกษาทหองฉกเฉน ซ งอย างททราบกนดวา การก าหนดชวโมงดงกลาวน มความแตกตางกนอยางหลากหลาย เชน 48 ชม. หรอ 72 ชม. ซงทงนทงนน ขนกบการตกลงกนเปนการภายในของแตละหนวยบรการ

2. การมาตดเฝอกกอนถงก าหนดนด 3. ผปวยความดนโลหตสงมากแบบไมมอาการ 4. ผปวยมาขอรบบรการฉดยา หรอท าแผลเกา ทงหมด

ทงสน การก าหนดจดในการใหบรการเหลาน เปนการก าหนดภายในหนวยบรการแตละแหงโดยทผปวยเหลาน กจะไดรบกาคดแยกฯ เชนเดยวกบผปวยทมารบบรการตรวจรกษารายอน ๆ เชนเดยวกน

Page 22: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

1. พยาบาลหรอผท าหนาทคดกรอง ควรประจ าอยทจดลงทะเบยนใน การคดกรองตลอดเวลา โดยผ จดการแผนกฉกเฉนตองจด ใหม การผลดเปลยนเพอลงพกอยางเหมาะสม

2. เมอมผปวยเขามาตองกลาวทกทายผปวยและญาตอยางเปนมตร และมความเหนอกเหนใจในความไมสขสบายของผมารบบรการ

3. ระบความถกตองของผปวย ดวยการถามชอ นามสกล อาย ใหถกตอง 4. ท าการประเมนดวย ”สายตา” อยางคราวๆ เพอคนหาภาวะคกคาม

ชวต หรอภาวะเสยงกอน 5. ใชระบบคดกรองในการคดกรองอยางเหมาะสม โดยท าการวดสญญาณ

ชพ วดคาความเขมขนของออกซเจนในเลอดจากปลายนว การซกประวตอาการน า ซกประวตอาการและอาการแสดงทางการพยาบาล เพอใชในการคาดการณภาวะหรอโรคของผปวยคราวๆ ในบางระบบอาจเปนการคาดการณทรพยากรทตองใชในผปวยรายน

6. บนทกผลของการประเมน สญญาณชพ ประวตทซกได และ ระดบของการคดกรอง ลงในแบบบนทก

7. น าผปวยเขาสพนทใหการรกษาเมอมความจ าเปน 8. รายงานการคดกรอง และสงตอแบบบนทกใหกบพยาบาลผท าการ

รกษาและแพทย แลวกลบไปประจ าทจดคดกรอง 9. ใหขอมลผปวยและญาต เกยวกบระยะเวลาทผปวยตองรอคอย ตาม

ระดบการคดกรองทก าหนดไว 10. การคดกรองเปนกระบวนการทไมหยดนง ผปวยทคดกรองไปแลว และ

จ าเปนตองรอทบรเวณจดรอตรวจ ควรมการคดกรองซ าตามความเหมาะสม

11. แจงผปวยและญาตใหท าการแจงพยาบาลคดกรองเมอมอาการเปลยนแปลง

Page 23: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

กอนการเปลยนแปลงแนวทางใหม จ าเปนตองทบทวนนโยบายเกยวกบการคดกรองทงหมด ซงเกยวของกบฝายตาง ๆ

ตวอยางของค าถามทควรเขยนไวในนโยบาย 1. ผปวยประเภทไหนบางทพบในหองอบตเหตและฉกเฉน ม ความ

แตกตางกนในแตละโรงพยาบาล เพราะเกยวกบโครงสรางของหองอบตเหตและฉกเฉนและการบรหารจดการผปวย

2. สถานทใชตรวจปวยระดบ 2 ใชบรเวณใดบาง 3. สถานทบรเวณ fast-track เหมาะส าหรบผปวยระดบไหน 4. ควรมผผานการฝกอบรมจนไดใบประกาศแนวทางใหมอยทบรเวณ

การคดกรอง และการก าหนดคณสมบตบคลากรผท าการคดแยกการวางแผนการใหความร เกยวกบ “MOPH” ED. Triage Guideline การใหค าน าแนะน าเกยวการแนวทางใหม การฝกอบรม ทงหมดน ลวนแลวแตเปนปจจยใหเกดผลส าเรจทดในการสรางความเขาใจใหม

Page 24: MOPH ED. TRIAGE¸ระบวนการคัด... · Canadian Triage and Acuity Scale (CTAS) ของประเทศแคนาดา และ Emergency Severity Index (ESI)

MOPH ED. TRIAGE กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พมพครงท 1 (2561)

Moskop JC Iserson KV. “Triage in medicine, part I: Concept, history and types.” Ann

emerg med., 2007: 49(3):275-81.

Tanabe P, Travers DA, Rosenau AM, Eitel DR Gilboy N. Emergency Severity Index,

Version 4: Implementation Handbook. Rockville, MD: AHRQ Publication No. 05-0046-2, May 2005.

ภมรนทร แซลม. “ระบบการคดกรองผปวยฉกเฉนนนส าคญไฉน.”