BỆNH VIỆN MẮT TWKHOA KẾT GIÁC MẠC

- Bs Trần Khánh Sâm- Bs Đặng Thị Minh Tuệ

PHẪU THUẬT GHÉP MÀNG ỐI ĐIỀU TRỊ MỘNG

I. Đặt vấn đềMộng thịt là một bệnh lý phổ biến ở nước ta, đặc trưng cho bệnh

thuộc vùng nhiệt đới. Mộng thịt hay gặp ở vùng địa lý tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời (tia cực tím), ở những cá thể hay tiếp xúc với gió bụi…

Phẫu thuật điều trị mộng, theo thời gian có nhiều phương pháp, tất cả các phương pháp đều mục đích hạn chế tái phát mộng:

- Phẫu thuật căt mộng đơn thuần- Phẫu thuật cắt mộng để hở củng mạc- Phẫu thuật cắt mộng vùi, hoặc chuyển hướng đầu mộng- Phẫu thuật cắt mộng ghép kết mạc rìa tự thân: đây là phương pháp

có hiệu quả cao và khả năng tái phát sau mổ thấp, hiện nay được áp dụng rộng rãi.

Tuy nhiên, phẫu thuật ghép KM rìa hạn chế khi thiếu kết mạc rìa để ghép như mộng kép, đã mổ glôcôm, hay mộng dính mi cầu…hoặc khi PTV không muốn vi phạm vào phần kết mạc rìa khi lấy mảnh ghép.

Vì vậy phẫu thuật ghép màng ối điều trị mộng được đặt ra để khắc phục các nhược điểm trên. Trên thế giới, phẫu thuật này đã đuợc áp dụng vào những năm đầu của TK 21. tại Việt Nam, năm 2007 Hoàng Minh Châu và cs đã nghiên cứu áp dụng PT này trên bênh nhân Việt nam

II. Tổng quanII.1. Mộng thịt:

- Bản chất mộng thịt là quá trình tăng sinh xơ mạch lành tính của tổ chức dưới kết mạc

- Bệnh thường bắt đầu bằng sự thoái hoá kết mạc vùng rìa góc trong hoăc góc ngoài

- Mộng thịt thường ở góc trong và ngoài, chủ yếu góc trong- Cấu trúc mộng thịt gồm 4 phần: phần lưỡi trai mỏng, đầu mộng, cổ

mộng, thân mộng

II.2. Màng ối và đặc tính lâm sàng- Màng ối là lớp nội sản mạc của màng rau thai (lớp trong cùng tiếp

xúc với buồng ối)- Cấu trúc 3 lớp: Lớp tế bào lát đơn, màng cơ bản, tổ chức liên kết.- Đặc tính màng ối:

+ Hỗ trợ quá trình biểu mô hoá+ Chống tăng sinh xơ mạch+ Có thể thay thế kết mạc

II.3. Áp dụng màng ối điều trị mộng- Cơ chế tác dụng: là lớp đệm hỗ trợ quá trình biểu mô hoá lên trên

màng ối, là rào chắn ức chế tăng sinh xơ mạch, giúp quá trình tái tạo biểu mổ vùng rìa từ vùng rìa lân cận.

- Ưu điểm: không vi phạm vùng kết mạc rìa lành như trong phẫu thuật mộng ghép thông thường. Thích hợp cho phẫu thuật mộng thiếu kết mạc như mộng kép, glôcôm…

- Nhược điểm: vì không mang đến tế bào nguồn cho biểu mô hgiác mạc nên cần cân nhắc khi phẫu thuật mộng tái phát, hay mộng nguyên phát có khả năng tái phát cao

III. Lựa chọn bệnh nhân- Mộng nguyên phát đơn thuần- Mộng kép nguyên phát- Mộng thịt trên BN đã mổ glôcôm- Một số mộng dính mi cầu, thiếu kết mạc ghép

IV. Người thực hiện- Bác sĩ Trần Khánh sâm- Bác sĩ Đặng Thị Minh Tuệ

V. Dụng cụ và trang thiết bị cần thiết- Bộ dụng cụ vi phẫu- Hiển vi phẫu thuật- Dao gọt mộng- Chỉ nylon 9/0 hoặc 10/0- Màng ối tươi đã được xử lý

VI. Cách thức phẫu thuậtVI.1. Phương pháp vô cảm: gây tê cạnh nhãn cầu, có thể bổ sung gây tê

tại thân mộng

VI.2. Phẫu tích và cắt bỏ xơ dưới thân mộng: cắt rời thân mộng ra khỏi cổ mộng trên giác mạc, tiếp theo tách xơ dưới kết mạc thân mộng, sau đó cắt bỏ tổ chức xơ và cầm máu

VI.3. Cầm máu củng mạcVI.4. Gọt đầu mộng và xơ trên giác mạc bằng dao gọt mộngVI.5. Làm sạch nền củng mạc, chuẩn bị nền ghépVI.6. Lấy mảnh ghép: màng ối tươi đã qua xử lý để đông lạnh, lấy một

mảnh màng ối hình chữ nhật có diện tích cần thiết VI.7. Khâu ghép màng ối vào diện củng mạc đã được chuẩn bị, khâu cố

định màng ối vào củng mạc và kết mac chủVI.8. Tra mỡ khánh sinh và kết thúc phẫu thuậtVI.9. Theo dõi hậu phẫu:

- Thay băng hang ngày- Thuốc: kháng sinh phổ rộng, thuốc tăng cường biểu mô hoá.

Corticoid được dùng khi giác mạc đã được biểu mô hoá hoàn toàn- Cắt chi sau 7- 10 ngày phụ thuộc vào quá trỉnh biểu mô hoá

VII. Đánh giá kết quả- Thời gian biểu mô hoá giác mạc, vùng rìa, màng ối- Tình trạng màng ối: áp tốt hay không, màng ối bị bong mất đi

không…- Khả năng tái phát: theo dõi lâu dài

VIII. Kết luận- Kỹ thuật đơn giản, mảnh ghép màng ối sẵn có- Chỉ định thích hợp trong một số trường hợp thiếu kết mạc ghép:

mộng kép, glôcôm, hoặc PTV không muốn vi phạm vào vùng kết mạc lành để lấy mảnh ghép.