MƯỜI NGUYÊN LÝ CỦA KINH TẾ HỌC · Kinh tế vi mô: Người ta ra quyết định như thế nào và những quyết định đó tương tác với nhau như thế nào

MƯỜI NGUYÊN LÝ CỦA KINH TẾ HỌC

LƯƠNG XUÂN VINH

Trường Đại Học Kinh Tế - Tài Chính

[email protected]

November 2016

T e n P r inc ip les of E co no mics L Ư Ơ N G X U Â N V I N H 1 / 25 N o ve mbe r 2016

Bao Gồm

T e n P r inc ip les of E co no mics L Ư Ơ N G X U Â N V I N H N o ve mbe r 2016 2 / 25

Giới thiệu

Người ta ra quyết định như thế nào? P1: Sự đánh đổi

P2: Chi phí của một thứ là cái mà bạn từ bỏ để có được nó

P3: Con người duy lý suy nghĩ tại điểm cận biên

P4: Con người phản ứng với các động cơ khuyến khích

Con người tương tác với nhau như thế nào?

P5: Thương mại có thể làm cho mọi người đều được lợi

P6: Thị trường thường là một phương thức tốt để tổ chức các hoạt động kinh tế

P7: Đôi khi chính phủ có thể cải thiện được kết cục thị trường

Nền kinh tế vận hành như thế nào?

P8: Mức sống của một nước phụ thuộc vào năng lực sản xuất hàng hóa và dịch

vụ của nước đó

P9: Giá cả tăng khi chính phủ in quá nhiều tiền

P10: Xã hội đối mặt với sự đánh đổi ngắn hạn giữa lạm phát và thất

nghiệp

Giới thiệu


Thuật ngữ nền kinh tế (ECONOMY) bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp

oikonomos có nghĩa là “người quản gia”

Một hộ gia đình phải đối mặt với nhiều quyết định: Ai nấu bữa ăn tối?

Ai giặt quần áo? Ai nhận được món tráng miệng thêm trong bữa tối? Ai

quyết định chọn chương trình TV để xem?

Trong ngắn hạn, các hộ gia đình phải phân bổ nguồn lực khan hiếm của

mình giữa các thành viên khác.

Cũng giống như gia đình , xã hội phải đối mặt với nhiều quyết định.

Kinh tế học: là môn học nghiên cứu cách xã hội quản lý các nguồn lực khan

hiếm.

Khan hiếm: có nghĩa là nguồn lực của xã hội hạn chế.

Giới thiệu

Ví dụ 1

Chi phí cơ hội của việc học đại học là toàn bộ số tiền học phí bạn phải trả và

phần thu nhập từ công việc tốt nhất bạn có thể nhận được trong quá trình học đại

học. Ví dụ: Chi phí học tập chương trình ERASMUS tại Pháp một năm tầm

$18.000 / năm, chi phí trung bình một công việc không cần bằng cấp đại học tầm

$900 / tháng, như vậy chi phí cơ hội trong một năm sẽ là: $18,000 + $900 x 12 =

$28,800 và trong suốt quá trình học tập 3 năm đại học sẽ là: $86,400. Thu nhập

trung bình của sinh viên đại học tại Pháp là: $1,200. Như vậy trong một năm thu

nhập của sinh viên sẽ tầm: $14,400.


Hãy nhớ rằng: Bạn không thể luôn luôn đạt được cái bạn muốn.

Chi phí cơ hội: Là chi phí thật sự của một thứ mà bạn phải từ bỏ để

có được nó.

Những nhà kinh tế học gọi giá trị mà bạn phải từ bỏ khi bạn ra một quyết

định là chi phí cơ hội.

Giới thiệu

Nguồn tài nguyên khan hiếm

Có 4 loại tài nguyên:

.

T e n P r inc ip les of E co no mics L Ư Ơ N G X U Â N V I N H 5 / 25 N o ve mbe r 2016

Đất (bao gồm rừng, nguồn nước, các loại quặng, mỏ, và những

nguồn tài nguyên đến từ tự nhiên)

Nhân công (sức lao động của công nhân).

Vốn (máy móc, nhà xưởng, công cụ, and các dụng cụ khác dùng để

sản xuất hàng hóa và dịch vụ).

Mối quan hệ giữa các doanh nghiệp (chấp nhận rủi ro, cải tiến, và

tổ chức nguồn tài nguyên để sản xuất).

Giả thuyết về tương lai đen tối: Một số nhà kinh tế học đã đưa ra giả

định này khi mà dân số thế giới ngày một tăng lên và nguồn tài

nguyên thiên nhiên lại có giới hạn

Giới thiệu

Kinh tế vi mô và kinh tế vĩ mô

Kinh tế vi mô: Người ta ra quyết định như thế nào và những quyết

định đó tương tác với nhau như thế nào (ví dụ trong lý thuyết trò chơi

mỗi người sẽ chơi với nhau như thế nào). (quyết định bởi cá nhân, hộ

gia đình và công ty,…)

Kinh tế vĩ mô: tập trung vào một bức tranh lớn hơn — sự lên hay

xuống của tổng thể nền kinh tế. (tỷ lệ thất nghiệp, tỷ lệ lạm phát, và

tổng sản lượng quốc gia (GDP)...)


Giới thiệu


Nguyên lý 1: Con người đối mặt với sự đánh đổi

Chúng ta bắt đầu môn học với bốn nguyên lý về sự ra quyết định của

một cá nhân

——————

Để đạt được cái chúng ta thích, chúng ta thường phải từ bỏ một cái

chúng ta cũng thích. Ra quyết định đòi hỏi phải đánh đổi một mục tiêu với

một mục tiêu khác

4 nguyên tắc đầu tiên được Mas – Collen phát biểu trong quyển “Kinh Tế

Học Lý thuyết”

T e n P r inc ip les of E co no mics L Ư Ơ N G X U Â N V I N H N o ve mbe r 2016 8/ 25 8 / 29

Nguyên lý 1: Con người đối mặt với sự đánh đổi


Ví dụ 2

Một sinh viên có thể quyết định phân bổ nguồn tài nguyên có giá

trị nhất: Thời gian của anh ấy như thế nào?Anh ấy có thể dành

toàn bộ thời gian của anh ấy cho việc học kinh tế học. Dành toàn

bộ thời gian để học tâm lý học. Hoặc có thể phân chia thời gian

để cùng lúc học cả hai lĩnh vực.

Ví dụ 3

Một sự đánh đổi khác mà xã hội phải đối mặt là giữa sự hiệu quả và

sự công bằng.

Sự hiệu quả: Nghĩa là xã hội hướng tới lợi ích tối đa

Sự công bằng: Nghĩa là lợi ích được phân bổ đồng đều giữa các

thành viên trong xã hội

N o ve mbe r 2016 L Ư Ơ N G

X U Â N V I N H

10 /

29

Nguyên lý 2: Chi phí của một thứ là cái mà bạn từ bỏ để có

được nó

Chi phí cho 1 thứ là những gì ta từ bỏ để có được nó

Bởi vì con người phải đối mặt với sự đánh đổi, khi ra quyết định đòi hỏi

sự so sánh giữa chi phí và lợi ích.

Chi phí cơ hội của một thứ là cái mà bạn từ bỏ để có được nó.


Nguyên lý 3: Con người duy lý suy nghĩ tại điểm cận biên

Con người duy lý suy nghĩ tại điểm cận biên

Những nhà kinh tế học thường giả thuyết rằng con người duy lý.

Người duy lý: Người hành động một cách tốt nhất những gì họ có

thể để đạt được mục tiêu.

Một người quyết định hợp lý thực hiện một hành động khi và chỉ khi lợi

ích biên của hành động đó vượt quá chi phí biên.

Ví dụ 4

Nguyên lý này có thể giải thích:

Vì sao các hãng hàng không sẳn sàng bán vé máy bay dưới mức chi phí trung bình

Vì sao người ta sẳn sàng trả nhiều tiền hơn cho một viên kim

cương thay vì nước.



Ra quyết định cận biên:



Ra quyết định cận biên:


Nguyên lý 4: Con người phản ứng với các động cơ khuyến khích

Vì con người duy lý ra quyết định dựa trên sự so sánh chi phí và lợi

ích, họ rất nhạy cảm đối với các động cơ khuyến khích.


Ví dụ 5

Những tác động khuyến khích của giá xăng:

Từ năm 2005 đến năm 2008, giá xăng dầu trên thị trường thế giới tăng

vọt, do nguồn cung hạn chế trong khi cầu trên thế giới tăng mạnh, đặc biệt

là ở Trung Quốc. Giá xăng tại Hoa Kỳ đã tăng từ khoảng $2 đô la đến

khoảng $4 đô la một gallon.

Suy thoái kinh tế bắt đầu năm 2008 và tiếp tục vào năm 2009 làm giảm

cầu thế giới đối với xăng dầu và giá xăng giảm đáng kể.

Nguyên lý 4: Con người phản ứng với các động cơ khuyến khích

Bạn dự đoán xem những tác động nào có thể làm giá dầu tăng trở lại?

T e n P r inc ip les of E co no mics L Ư Ơ N G X U Â N V I N H N o ve mbe r 2016 16/ 2 5

Nguyên lý 5: Thương mại có thể làm cho mọi người đều được lợi


Ba nguyên lý tiếp theo liên quan đến cách thức mà con người

tương tác với nhau.

Nguyên lý 5: Thương mại có thể làm cho mọi người đều được lợi

Tại sao cần có tiền?

Cũng như các gia đình, các nước được lợi từ khả năng trao đổi với

các nước khác

Thương mại cho phép các nước chuyên môn hóa vào lĩnh vực mà

họ làm tốt nhất và hưởng thụ nhiều hàng hóa và dịch vụ phong

phú hơn.

Nguyên lý 6: Thị trường thường là một phương thức tốt để tổ

chức hoạt động kinh tế

Kinh tế chỉ huy: Các nhà làm kế hoạch quyết định xã hội sản xuất

hàng hóa và dịch vụ nào, sản xuất bao nhiêu, ai là người sản xuất và

ai được phép tiêu dùng chúng.

T e n P r inc ip les of E co no mics L Ư Ơ N G X U Â N V I N H N o ve mbe r 2016 17/25

18 /

29

Nguyên lý 6: Thị trường thường là một phương thức tốt

để tổ chức hoạt động kinh tế


• Kinh tế thị trường: Quyết định của các nhà làm kế hoạch trung ương

được thay thế bằng quyết định của hàng triệu doanh nghiệp và hộ gia

đình. • Các doanh nghiệp quyết định thuê ai và sản xuất cái gì. • Các hộ gia đình quyết định làm việc cho doanh nghiệp nào và mua cái gì

bằng thu nhập của mình.

Nguyên lý 7: Đôi khi chính phủ có thể cải thiện được kết

cục thị trường

Ví dụ 6:

Quyền sở hữu tài sản: để các cá nhân có thể sở hữu và kiểm soát các

nguồn lực khan hiếm.


Thất bại thị trường: Để chỉ tình huống mà thị trường tự nó

thất bại trong việc phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả.

VD: ngoại tác về ô nhiễm môi trường.

Quyền lực thị trường: chỉ khả năng của một chủ thể kinh tế (hay một

nhóm nhỏ các chủ thể kinh tế) có ảnh hưởng đáng kể lên giá cả thị

trường

Nguyên lý 8: Mức sống của một nước phụ thuộc vào năng lực sản

xuất hàng hóa và dịch vụ của nước đó


Sự chênh lệch mức sống trên thế giới rất đáng kinh ngạc

• Năm 2008, thu nhập bình quân một người Hoa Kỳ là $47,000.

• Cũng trong năm đó, thu nhập bình quân của một người Mexico là

$10,000.

• Và một người Nigerian có thu nhập bình quân là $1,400.

Tại sao?

Câu trả lời rất đơn giản: nó phụ thuộc vào năng suất lao động (Số lượng

hàng hóa và dịch vụ được sản xuất ra từ một đơn vị lao động.)

Nguyên lý 8: Mức sống của một nước phụ thuộc vào năng lực sản

xuất hàng hóa và dịch vụ của nước đó


Để nâng chất lượng cuộc sống, người làm chính sách cần phải tăng năng

lực sản xuất:

Nhân công cần được đào tạo (Mô hình Ramsay trong việc toàn dân đi học

hay đi làm).

Công nhân phải có công cụ phục vụ trong việc sản xuất hàng hóa và dịch

vụ.

Công nhân cần phải có công nghệ tốt nhất có thể.

....

Nguyên lý 9: Giá cả tăng khi chính phủ in quá nhiều tiền

Lạm phát: sự gia tăng của mức giá chung trong nền kinh tế

Nguyên nhân gây ra lạm phát? Trả lời: Sự gia tăng của lượng tiền. Vào đầu những năm 1920, khi giá cả ở

Đức tăng gấp ba lần lượng tiền cũng vậy, tiền để gấp diều.


Nguyên lý 10: Xã hội đối mặt với sự đánh đổi ngắn hạn

giữa lạm phát và thất nghiệp


• Tăng số lượng tiền trong nền kinh tế sẽ kích thích mức tổng chi

tiêu và do đó kích thích cầu hàng hóa và dịch vụ.

• Cầu cao hơn theo thời gian buộc các công ty tăng giá của họ, nhưng

cùng lúc đó, cầu cao cũng khuyến khích họ thuê thêm lao động nhiều

hơn và sản xuất nhiều hàng hóa và dịch vụ hơn.

• Thuê lao động nhiều hơn nghĩa là tỷ lệ thất nghiệp thấp hơn

Chu kỳ kinh tế: Sự biến động của hoạt động kinh tế, chẳng hạn như

việc làm và sản xuất.

Nguyên lý 10: Xã hội đối mặt với sự đánh đổi ngắn hạn

giữa lạm phát và thất nghiệp


Câu hỏi ôn tập:

1. Cho ba ví dụ quan trọng về sự đánh đổi mà bạn phải đối mặt trong cuộc

sống của bạn.

2. Chi phí cơ hội của việc học đại học là gì?

3. Nước là cần thiết cho cuộc sống. Lợi ích biên của một ly nước là lớn

hay nhỏ?

4. Tại sao các nhà hoạt động chính sách nên suy nghĩ về các động cơ

khuyến khích?

5. Tại sao thương mại không phải là một trò chơi có kẻ thắng người thua?

6. “Bàn tay vô hình” của thị trường có vai trò gì?

7. Giải thích hai nguyên nhân chính dẫn đến thất bại thị trường và cho

một ví dụ ứng với mỗi nguyên nhân?

8. Vì sao năng suất lại quan trọng?

9. Lạm phát là gì và nguyên nhân gây ra lạm phát?

10. Lạm phát và thất nghiệp có liên quan với nhau trong ngắn hạn như thế nào?


Documents

MƯỜI NGUYÊN LÝ CỦA KINH TẾ HỌC · Kinh tế vi mô: Người ta ra quyết định như thế nào và những quyết định đó tương tác với nhau như thế nào