Model Bye-laws of District Co-operative Fish Sang Society

7/18/2019 Model Bye-laws of District Co-operative Fish Sang Society

http://slidepdf.com/reader/full/model-bye-laws-of-district-co-operative-fish-sang-society 1/63

1

ि जहा

सहकारी

मय

यवसाय

संघ मयिदत ,----------

पोिटनयम



2

ि जहा सहकारी मछमार संघ मयिदत :- पोिटनयम :

1.0 नाव ,

पा

व

काये :------------------------------------------------------------

1.1 हया

संघाचे

नाव :-

----

ि जहा

सहकारी

मछमार

संघ

मय .

----

अअसू न

यापु ढे

संघ

या

नावान े

संिबोधल

जाईल .

1.2 हया संघाचा नदलेला पा : -------------- असा राहील . हया पयाम

कोणताही

बदल

झायास

तो

संबंिधत

नदणी (िअधका - याला ) व

इतर

संबंिधतां तीस

ि दवसाचे

आत

किळवला

जाईल .

1.3 हया

संघाचे

काये :

---------------------

असे

राहील .

2. याया :

2.1 ' सं घ ' : हयाचा

अथ

---------

ि जहा

सहकारी

मछमार

संघ

मयिदत ,

------.

2.2 ' िसमती ' ि जयाकडे सं थेया कारभाराचे यवथापन सोिपवयाआल े असे ल अशी या सहकारी सं थेची यवथापन िसमती कव



3

सं चालक मंडळ कवा ि नयामक मंडळ कवा अय ि नदेशन ि नकाय म तो कोणयाही नावाने सभासदतंतर सं बोधयात येवो .

2.3 “ पिदाधकारी '' हणजे कायय , उपकायय , अय , उपाय यवथापन सं चालक यवथापक , िसचव , कोषापास , िसमतीचा सदिआण अशा सं थेया कामकाजासं बंधी ि नदेश देयासाठी यिअिधनयमावये ि नयमां वये कवा उिपवधीवये ि नवडून ि दले ली कव

नेमणु क के ले ली इतर कोणतीही यती , मग ती कोणयाही नावा

सं बोधयात येणे, या सारखा कोणताही पिदाधकारी .

2.4 “ त सं चालक " याचा अथ, बँ कग , यवथापन , ि व यवथा येामधील अनभुव असले ली यती , असा आहे. िआण यामये सं िबध

सं थेन े हाती घेतले ली िउटये व काय यां याशी सं िबधत अय कोणयाेातील ि वशेषत : धारण करणा - या यतीचा समावेश होतो .

2.5 “ से वक "

संथेचे

कामकाज

पार

पाडयासाठी

नेमलेली

पगारी

यती

2.6 “ कायली सं चालक " याचा अथ, यवथापन सं चालक कवा मु कायकारी िअधकारी मग तो कोणयाही नावान े सं बोधयात येणे, असआहे. िआण यामये, िसमतीन े नािमनदिशत के ले या सं िबधत सं थेय

कोणयाही ि वभागाया मु खाचा समावेश होतो . 2.7 “ िाधकृत यती " याचा अथ, अनु छेद 243 या मये ि नदट के ले ल

यती असा आहे िआण यामये, या िअिधनयमाया तरतु दवये कायवा



4

करयासाठी ि नबंधकान े यिथोचितरया िाधकृत के ले या कोणया यतीचा समावेश होतो .

2.8 “

ि ियाशल

सदय "

याचा

अथ

जो

सं थेया

कारभारात

भाग

घेिआण उिपवधीमये ि िवनदट करयात येतील अशा सं थेया से वां चा कव साधनां चा ि कमान मयदेत वापर करतो असा सदय , असा आहे. 2.9 “ सं घीय सं था " हणज

े

या

ि जहा

मयवत

सहकारी

ब ँ के शी

/ संघी सहकारी

संथेशी

संलन

होईल

ती

ि जहा

मयवत

सहकारी

ब ँ क

अथवा

संघी

सहकारी

संथा

होय .

2.10“ ि वीय सं था " हणज े

भारतीय

ि रझव

ब ँ क

व

नाबाड

यांया

माग दश तवांया

अधीन

असलेली

व

भारतीय

ि रझव

ब ँ के ने

ि िवनियमत

के लेया

अशि व

संथेकडून

कज

घेईल

अशी

संथा .

2.11 "

राय सहकारी ि नवडणू क िाधकरण " याचा अथ, राय शासना कलम 73 गख अवये िघटत के ले ल े िाधकरण , असा +É½ä þ.”

2.12 " मािलजनसा " हयामये मास,े जाळे,

नांवा , बोटी , मयबीज , नायलधागा ,

हाप,े

ि टन ,

पॉलीथीन

ब ँ ग ,

मयबीजासाठी

लागणारी

यंसामु ी ,

िसाह मय

ियेसाठी

लागणारे

िसाहय ,


मय

खादय ,

माशापासू न

तय झालेला

माल

इयादचा

समावे श

आहे.

2.13 " सवसाधारण सभा " हयामय े

वाषक

सव साधारण

सभा

व

ि वश

सव साधारण सभांचा समावे श आहे.

2.14 " चेअरमन " हयाचा अथ

हया


.

18.3

अवये

अतवआलेले

चेअरमन .



5

2.15 " कायकारी सं चालक "

हयाचा

अथ


.

20.2.15

अवि नयु त

के लेले

कायकारी

संचालक .

2.16 " सभासद "

हयाचा

अथ


.

5

अवये

समावे श

के लेले

सभासद2.17 " कायदा " हयाचा

अथ

महारा

सहकारी

संथा

ि नयम

1960.

2.18 "ि नयम "

हयाचा

अथ

महारा

सहकारी

संथा

ि नयम 1961.

2.19 "ि नबंधक

"

हयाचा

अथ

महारा

सहकारी

संथा

िअिधनयम

1960

यि दलेया

यायेनु सार

ि नबंधक

सहकारी

संथा ,

महारा

राय .

2.20 " महासं घ "

हयाचा

अथ

महारा

राय

सहकार

मय

यवसाय

मयिदत2.21 "ि नमंित िितनधी "

हयाचा

अथ


अवये

संचालक

मं डळा सभेत

ि नमंि त

के लेले

िितनधी .

-: 3.0 उेश :-

3.1 मछमारांया आथक व सािमाजक उनतीसाठी तसेच मय यवस

वाढीया

टीने

पू रक अशा

योजना

कायवत

कन

माल

ि जनसाच े

आधुि न पदतीने

उपादन ,

साठवणू क ,

िया

करणे,

ि वीची

यवथा

करण काये ातील

मासळी

व

मासळी

िपयेपासू नया

उपादनास

वषभरि कफायतशीर

िआण

खाीलायक

बाजारपेठ

ि मळवू न

देयाची

यवथा

कर

तसेच संथांया सभासदांना या बाबतीत मागदशन करणे हे संघाचे उे राहतील . 3.2 वरील उेश पू तसाठी सं घाच े काय खालीलमाण े राहील .



6

3.2.1

सभासदांया

ि हतास

बाधा

येणार

नाही

अशा

ि रतीने

सभासद

व

इतरांकड मािलजनसा

खरेदी

करण,े एिकत

करणे, पदाथ

तयार

करणे

व

यांची

ि व

िआण

ि वतरण

यवथा

करणे.

3.2.2

वत :

ची

कवा

भाडेपीन े

कवा

इतर

मागन े

थावर

व

जंगम

मालमधारण

करण े

िआण

याची

ि वहेवाट

लावण.े

3.2.3

इमारती ,


कप

( ल ॅ टस )

िआण / कवा

सहायभू त

उपकर खरेदी

करण े

िआण

कवा

उभारणे.

3.2.4

नवीन

ािथमक

सहकारी

मछमार

संथा

संिघटत

करणे,

काये ाती संथांया

कामकाजात

सधुारणा

घडवू न

आणयाया

टीने

संघ

यांना

सल मागदशन

व

मदत

करेल .

यांया

कामकाजातील

दोष

सधुारयाया

टीि नयंण

ठेवील . संघाची

संथेवर

शासक

हणू न

नेमणू क

झायास

संघ

अश संथेचे

यवथापन

तायात

घेईल .

3.3 ि जहयात या मय पालन व मछमारीचा धं दा करीत असतील सवमय े सहकाय, वावलंबन व परपर सहायाची भावना ि नमण करणे. 3.4 या संघाया काये ातील संघाशी संलन असलेया मय पालन संथां

मासळीची ि कफायतीशीर ि वी करयाची यवथा करणे. 3.5 मछमार बोटी / नौका व डगे बांधण े तसेच याची दु ती करण

मछमारीसाठी लागणारी जाळी , उपकरणे तयार करण े इियाद कामकाजासा लागणारे बहुउिेशय कारखाने थापन कन ते चािलवण.े

3.6 मय पालन संथेया सभासदांना लागणारे नायलॉन सु त व दोर , पेन व त माल तयार करणे, खरेदी करण े व ि वकणे.



7

3.7 बफच े कारखाने, ि शतगृ हे रिेजेरटरस, मोटारगाडया तसेच मासळि टिकवयाया कामी उपयोगी पडणारी िनवन सधुारलेली साधन े (ि शतपेटया

ि वकत

घेणे

अथवा

भाडयाने

घेण.े

3.8 मासळी पासु न बिनवलेया वत ु मछमार लोकांना लागणाया इतर व यांचा साठा कन ठेवयासाठी लागणाया वखारी बांधण,े ि वकत घेण े कभाडयान े घेण.े

3.9 मासळी उपादन व वाटपाचे े वाढाव े या हेतू ने सधुारलेया पदतीया बो

मासेमारी

ची

उपकरणे

तसेच

नॉयलॉन

जाळी ,

लॉरीस ,

स ,

टेपो

यासारख तांिक साधणे ि वकत घेण े कवा भाडयान े घेण,े देण े तसेच जरी भासया उपरोत उपकरणे व साधणे व साधण यांची यवथा राखयाची कािमगरी संल संथाकडून आपयाकडे घेण.े

3.10 संघाचे सभासद असलेया संथची कवा इतरांची मासळीची खरेदी ि व करणे, मासळीची ीया करणे व ि तया वाहतू कीची यवथा करणे. 3.11 मासळी पकडयाया , मासळी ि टिकवयाया , मछ संवधना

मासळीपासु न तयार होणाया ि निरनराळया वतु या सधुारलेया पदती अं मलआणयासाठी चार करीत राहणे. 3.12 िनवन ािथमक मय पालन सहकारी संथा संघटीत करणे, काये ाती

संथाया कामकाजात सधुारणा घडवू न आणयाया टीने संघान े यांना सल देण े व मागदशन मदत करणे, ािथमक मय पालन सहकारी संथा कामकाजातील दोष सधुारयाया टीन ेआवयक मागदशन करणे.



8

3.13 आवयकतेनु सार संघाया थावर व जंगम मालमेिचावमा उतिरवण संलन संथाया सभासदांचा ि वमा उतिरवण े

3.14 सभासदामये सहकायची भावना वृदीगत कन ि तचा यवथापन

उपयोग करणे.

3.15 संलन संथानी ि वीची यवथा करणे.

3.16 मय यवसायाशी संबंधीत संशोधन व ि वकास ितठानाची वतं थाप

करणे

ि नधी

उभारणे

व

ि नधीस

सहाय

करणे.

3.17 संघाचे यवथापनेसाठी ि जहयात एक अगर अनेक शाखा कायल उघडण.े

3.18 मछमार सहकारी संथाना तांिक आथक शासकीय व तसम सहा करणे.

3.19 संघाकडे ि वीकरीता पािठवयात येणारी मासळी व अशा मासळीपास बिनवलेया वतु यांया तारणावर आगाऊ रकम देण.े

3.20 संघाचे सभासद असलेया सहकारी संथाना बाजारपेठे बाबतचा तिपश पु िरवयाची यवथा करणे.

3.21 मछमारांची आथक िपरथती सधुारया करीता मछमार सहकारी सं

व मछमार हया ि वषयी आथा बाळगणारे लोक यांया परीषद भिरवयाच यवथा करणे.



9

3.22 सव साधारण सभेया परवानगीन े इमारती व जमीनी ि वकत घेण े कभाडयान े घेण.े

3.23 संघाचे यवथापन चािलवण े करीता आथक उपनाचे साधन ज

मयबीज ि नमती मयोपादन इयादी करीता जलाशय ठेके घेण,े मयबीज कि नमण करणे, ठेयाणे घेण े इयादी .

3.24 वर नमु द के या पैकी एखादया कवा सव उ देश साय करयाया का पु रक अथवा उपकारक ठरणारी कािमगरी हाती घेण.े

3.25 संघाकरीता कायमवपी वै यतीक कवा शासकीय जमीन खरेदी घेण ेि द मु दतीवर संघास ि लजवर िजमन घेण े तसेच संघास दानप हणू न िजमन घेण.े

3.26 संघािकरता बफ कारखाना व ि शतगृ हाची कायमवपी ि नमती करणे बांध वा भाडयाने घेण े देण.े

3.27 संघा िकरता संघास वयचलीत बोटी ि नमण करणे तसेच नौकाची ि नम करणे व गरज भासयास ािथमक मयमार संथास मासेमारीया उपयोगासाि वकत देण े कवा शासकीय योजने माफ त ि नयमानु सार अनु दानावर देणे कभाडयान े देणे. 3.28 संघावर कायमवपी िऑफस ि नमती करणे अगर भाडयान े घेण े देणे. 3.29 संघामाफ त मासोळी ि वी े येक तालु का मु यालयी उघडण े चािलव

गरज भासयास गांव पातळीवर मासळी ि वी क उघडण े चािलवण.े

3.30


समान

ि हतसंबंध

असलेया

अडीअडचणी

सोिडवण.े



10

3.31

सहकारी

तवाचे

सारण

करणे

व

सभासदामये

सहकाराची

भाव वृदगत

कन

ि तचा

यवथापनेत

उपयोग

करणे.

3.32

संघाया

उेश

पू तसाठी

सभासद

व

कम चारी

यांना

िशण

देयाच यवथा

करणे.

3.33

सभासद

कम चा - यांया

ि हतासाठी

ि ववत

ि नधी

उभा

करणे

व

अशि नधीस

साहाय

करणे.

3.34

मय

यवसायाशी


संशोधन

व

ि वकास

ितठानाची

वत

थापना

कन

ि नधी

उभारणे

व

ि नधीस

सहाय

करणे.

3.35

बचत

योजना

आखू न

या

कायवत

करयास

ोसाहन

देण.े

3.36

मािलजनसांया

वाहतु कीची

यवथा

करणे.

3.37

मय

संवधनासाठी

संलन

संथांना

व

मछमारांना

अप

व

मय मु दतीचे

कज

उपलध

कन

देयास

मदत

करणे.

3.38

संघाया

व

संघात

असलेया

या

संथांया

गरजा

भािगवयािकर पोिटनयम

. 4

मय े

नमू द

के लेया

साधनांनी ( मागनी ) भांडवल

जिमवणअथसहाय

करणा - या

कोणयाही


संघाया

उेशपू तसाठी

कज

अनु दानाया

पाने

आथक

मदत

वीकारणे.

3.39

सहकारी

मछमार


आवयक

त े

तांिक , आथक , शासकीय तसम

साहाय

करणे.

3.40

वरील

उेशांना

धन

व

यांचे

पू ततेसाठी

सव साधारणपणे

आवयक

अश सव

कामे

करणे.





12

4.3 संघाचे

िअधकृत

भाग

भांडवल

वीस

कोटी

पये

राहील .

एकूण

वीस

ला समान

भाग

येकी

शंभर

पय े

दशनी

कमतीचे

ि वीस

काढले

जातील . भ

ि वकत

घेताना

दशनी

कमती

भागाया

माणात

पू णत :

भरावी

लागेल सभासदाची

जबाबदारी

यांनी

धारण

के लेया

भागाया

कमतीएवढी

मयिद राहील .

4.4 पोिटनयम

.

4.1.3,4.1.4,4.1.5

मय े

उलेख

के लेया

माग जिमवलेली

एकु ण

रकम ,

वसू ल

झालेल े

भाग

भांडवल ,

साठवलेली

गंगाजळी

इमारत फं ड यातू न साचलेला तोटा वजा जाता िराहलेया रकम ेया 10 पटीह

जात ,

ि नबंधकाया

पू व

परवानिगीशवांय

असणार

नाही .

4.5 संघाया

ि नधीची

अथवा

ठेवीची गु ंतवणू क

सहकारी

कायदा

कलम

7

अवये

करयात

येईल .

5.0 सभासदव :

5.0

काये ातील

नदणी

झालेया

ािथमक

सहकारी

मछमार

सं संघाया

सभासद

धारण

करतील

या

सभासदाचे

कार

खालील

माणे.

अ ) ि ियाशल

सभासद

ब )

िअियाशल

सभासद

क )

सहयोगी ,

नाममा

सभास5.1 (अ ) ि ियाशल सभासद :- ि ियाशल सभासद हणजे संघाय

यवथापनात याचा थेट सहभाग आहे. ि ियाशल सभासदां ना सलग पा वषत ि कमान एकदा सं घ पु िरवत असले या से वाचा ि कमान लाभ घे



13

अथवा सं थेला से वा पु िरवण ेआवयक आहे िआण पाच वषत ि कमान ए वाषक सवसाधारण सभेस हजर असणे आवयक आहे.

के वळ

ि ियाशल

सभासदालाच

ि नवडणू कीत

मतदानाचा

िअधक राहील . याच माणे ि ियाशल सभासदाया नद वही ितवष तयार क यास िसदी देण ेआवयक राहील . जो सभासद िवरल अटीची पू तता िकर नसे ल अशा सभासदां चे वगकरण िअियाशल सभासद हणू न करया येईल .

5.1( ब ) िअियाशल सभासद :- परंत ु जो सदय वरीलमाणे लागोपाठ पा वषया कालावधीत िअधमंडळाया ि कमान एका बैठकीला उपथत राहण नाही िआण लागोपाठया पाच वषया कालावधीत ि कमान एकदा से वां चि कमान मयदेत वापर करणार नाही , अशा कोणयाही सदयाचे िअयाशी सदय हणू न वगकरण करयात येईल .

1. परंत ु आणखी असे की , जेहा सं था एखाा सदयाचे िअयाशी सदय हणू न वगकरण करील तेहा , ती सं था , ि वीय वष समा होयाया ि दनां कापासू न तीस ि दवसां या आत , सं बंिधत सदयाला अश वगकरणाबाबत ि िवहत रीतीने कळवील .

2. परंत ुअसे ही की , जो िअयाशील सदय असे याचे वगकरण के यायि दनां कापासू न पु ढील पाच वषमये ि कमान मय पु रवठा करणार नाही सव सदय मंडळाया ि नदान एका बैठकीला उपथत राहणार नािआण उिपवधीमये ि िवनदटे के यामाणे से वां चा ि कमान मयदेत वाप



14

करणार नाही असा कोणताही िअयाशील सदय कलम 35 अव याला काढून टाकल े जायास पा ठरेल .

3. परंत ुअसे ही की , िअयाशील सदय हणू न वगकरण के ले या सदयान या पोट - कलमाया खंड ( क ) व ( ख ) मये तरतु द के यामाणे पाति नकषां ची पू तता के यावर , तो ि याशील सदय हणू न या पु न : वगकरण के ल े जायास हकदार होईल .

4. परंत ु असे ही की , एखादा सदय ि याशील कवा िअयाशील सद

असयाबाबत वाद उदभवयास , असे वगकरण के याच े किळवयायि दनां कापासू न साठ ि दवसां या कालावधीया आत ि नबंधकाकडे याबाबअपील करयात येईल .

5. परंत ुअसे ही की , महारा सहकारी सं था ( सधुारणा ) अयादेश , 201 याया ारंभाया लगतनंतर घेयात येणा - या कोणयाही ि नवडणु की या सं थेचे सव ि वमान सदय , यां ना मतदान करयासाठी अयअपा िघोषत के ल े नसे ल तर , मतदान करयासाठी पा ठरतील .

5.1( क ) “ नाममा

सदय ” अगर

“ सहयोगी

सभासद ” हणू न

एखाा

यतीस याचे

लेखी

अजवन


कलम

मांक

24

मधील

तरतु दीनु सार

सदय

कन घेता येईल , मा याने उिपवधी मांक 5 मधील मांक 1,2,3,5,8,9,1112,13,14

व

16

मधील

अटी

पु- या

के या

असया

िपाहजेत .

अशा

सदयांचे

संथेशी

होणारे

यवहार

व

संथेतील

याचे

िअधकार


कलम े

अनु म



15

मांक

24

27(8)

मधील

तरतु दना

अनु सन

मयिदत

वपाचे

असतील ,

याहून

जात

असणार

नाहीत . “ सहयोगी ” सदयांना

ि नयम

मांक 20

मधील

तरतु दीनु सार .

सदय

कन

घेता

येईल .5.1.2

राय

सरकार

5.1.3

संघाशी

यवहार

करणारे

ि वे त,े

यांची

हमी

देणारे

िआण

संघाच यांयाशी

आथक

संबंध

येत

आहे

अशा

संथा

व

यती .

नाममा

सभासदांभाग

धारण

कराव े

लागणार

नाही .

परंतु

यांचा

यवहार

एक

लाखा

यत

आ

यांना येकी फी . 251, यवहार एक लाख ते पाच लाख पये 50

यवहार पाच लाख त े दहा लाख .750, यवहार दहा लाखावर प1000/- भराव

े

लागेल .

यांना

मत

देयाचे

व

संघाया

यवथापनात

भ घेयाचे

व

संघाया

नफयात

ि हसा

घेयाचे

िअधकार

राहणार

नाहीत .

अश सभासदाचे

नाममा

सभासदव

यांचा

संघाशी

आथक

संबंध

असेपयत

राहील

तसेच संघ अवसायानात घेयात आला तर नाममा सभासदावर कसया कारे

िदायव

राहणार

नाही .

5.1.4.

संघाचे

सभासदवासाठी

अज

के लेया

ि नियोजत

संथा

तसेच

सभास नसलेया

ािथमक

सहकारी

मय


तीन

िमहयाया

मु दतीसाठी

नामम सभासद

कन

घेतल े

जाईल .

5.2

सभासद होयासाठी खालील अटी पू ण कराया लागतील . 5.2.1

वे श

फी

. 501/- ि दली

िपाहजे.



16

5.2.2

ि कमान

दहा भाग

धारण

के ले


5.2.3

सभासद

होयापू व

संथेने

संघास

तीन

िमहयापयत

िितदन

िपह

ि कमान 50

( पनास ) ि कलो मासळी पु रवठा के ला िपाहजे. 5.2.4

संघान े

तयार

के लेया

नमु यात

करारनामा

कन

ि दला

िपाहजे.

5.3

संघाचे

नदणीच े

वे ळी

वतक

हणू न

नदणी

करणावर

सहया

करणा - सहकारी

मय यवसाय


संघाचे

सामाय

सभासदव

आपोआप

ा

झाले

आहे

असे

गृि हत

धरयात

येईल .

5.4


.

5.4

मय े

नमू द

के लेया

संथा

वगळनू

इतर

ािथमक

म यवसाय

संथांनी

संघाया

सामाय

सभासदवासाठी

. 501/- वे श

फी

आवयक

असलेया

भागांया

रकम ेिसहत

लेखी

अज

के ला

िपाहजे.

5.5

संघाचे

संचालक

मं डळ

वे ळोवेळी

ठिरवल

या

माणात

भाग

भांडव

िआण / कवा ऋणपे सामाय सभासदांकडून यांनी संघाशी के लेया यवहारा माणात

उभारयाचा

िअधकार

संघास

राहील .

5.6

भाग

भांडवल

िआण / कवा

ऋणपे

6

िमहयाच े

वर

भरयाचे

िराहयाअशा

सभासिदावद

संचालक

मं डळास

योय

ती

कारवाई

करता

येईल .

5.7 एकाच तारखेस ि वकत घेतलेया येक भागांबल ि नराळा मांक असलेभाग

माणप

ि दले

जाईल .

अथवा

एकापेा

जात

भाग

घेतले

असयास



17

सव

भागांबल

ि निरनराळे

मांक

देऊन

भागाचे

एिकत

एकच

माणप

ि द जाईल .

5.8 सभासदांकडून गहाळ झालेया एक कवा अनेक भाग माणपािकर

दु सरी

त

( डुलके ट )

भाग

माणप

ि दले

जाईल .

मा

यािकरता

संचाल मं डळाची

मं जू री

हवी

व

येक

भाग

माणपािकरता

10

पये

फी

सभासद ावयास

हवी .

सभासदाला

पु रावा

हणू न

इिडीमनीटी

बॉड

ावा

लागेल

नवीन

भाग

माणपात

तसे

ि िलहले

जाईल .

5.9 नदणी झालेली ािथमक मय यवसाय संथा संघाची सभास

झायापासू न

सहा


आत

नमु ना


ि तने

वीकारले


6 . िदायव :

6.1 सामाय सभासदाचे िदायव याने धारण के लेया भागाया कमतीपे

िअधक

असणार

नाही .

6.2

सभासद

संथा

संघाया

संचालक

मं डळाया

ि शफारिशीशवाय

िआि नबंधकाया

पू व

परवानिगीशवाय

संघाशी

असलेली

संलनता

र

क

शकण नाही .



18

7. सभासदव कमी करण.े

सामाय सभासदास सहकारी कायातील तरतु दीस अनु सन , सव साधार सभेस

हजर

असलेया

िआण

मतदान



3/4

बहुमत खालील

कारणातव

काढून

टाकयात

येईल .

7.1

ि तने

वषतू न

ि कमान

180

ि दवस

संघाला

मासळीचा

पु रवठा

के ला

नाही

तर

7.2 ि तने संघाची बाकी दीघकाळ थिकवली असेल अथवा कतयात सत

कु चराई

के ली

असेल

तर .

7.3

ती

जाणू नबु जू न

खोटी

ि वधान े

कन

संघाला

फिसवत

असेल

तर .

7.4

ती

संघाया

इतीस

नु कसान

पोहोिचवणारे

कृय

करीत

असेल

तर .

7.5 ती मासळीत भेसळ कन संघाला फिसवत असेत तर .

7.6

ती

संघाचे

शासनाच े

आदेशामाण े

कामकाज

करीत

नसेल

तर .

7.7

िथानक

ि करकोळ

ि वी

वगळनू

िआण

संघाया

पू व

परवािनिगशव संघाियितरत

मासळी

ि वी

करीत

असेल

तर

( िथानक

ि वी

फत

ि करको ाहकांना

काये ातच

करता

येईल .)



19

7.8

संचालक

मं डळ

अशा

सभासदांना

काढून

टाकयापू व

तशी

चौदा

ि दवसाच सू चना

( नोटीस ) देईल

व

यांचे

हणण े

ऐकून

घेईल . अशा

ि रतीने

सभासदव

र

झालेया


सव

भाग

( शेअस)

जत

अगर

परत

करता

येतील .

7.9 महारा सहकारी कायदा , कलम 35 अवये िआण पोिटनयम 1अवये र झाले ले सभासद सवसाधारण सभेया ठरावान े नवीन हण

दाखल होऊ शकतील . परंत ु नवीन सभासद होतेवेळी यां नी पू व धार के ले या भागाइतके नवीन भाग घेण ेआवयक राहील .

8.भाग हतां तर :

8.1

एखादा

सामाय

सभासद

आपले

भाग

ि कमान

एक

वष

धारण

के यानतंर

संचालक


मं जु रीन े

दु स - या

समवय


नावे

हतांतर

क शके ल .

8.2

तिथाप

अस े

हतांतर

भाग

हतांतर

िरजटरमये

निदवयाखेरीज

व

येभागांमय

े100

पय े

हतांतर

शु क

ि दयाखेरीज

पू ण

होणार

नाही .

8.3 भाग हतांतर महारा सहकारी संथा िअिधनयम कलम 29

व 30 िआ

ि नयम

मांक

24

व

25

मधील

तरतु दीस

अनु सन

राहील .

8.4 सं थेचे भाग हतातंरण करताना पु ढील माणे हतां तरीत के ल े जातील



20

8.4.1 येक सभासदां ची येणे बाकीया 2 टके भाग धारण असया पु हा शेअस कपात के ली जाणार नाही .

8.4.2

सभासदांचे

भाग

वारसा

हकाने

हतातंरीत

करताना

दशनी

मू यां न हतातंरीत के ल े जातील . 8.4.3 सभासदाचे भाग सं थेया इतर सभासदां ना हतातंरीत करतान

दशनी मु यां नी हता ंतरीत के ल े जातील . 8.4.4 सभासदांच ेभाग सं थेया नवीन सभासदां ना हतां तरीत करताना य

वषया

ताळेबंदामाणे

नत

मू य

काढून

हतां तरीत

के ले

जातील .

8.4.5 सभासदांच ेभाग यां या कजमये हता ंतरीत करताना या वषय ताळेबंदामाणे नत मु य काढून हता ंतरीत के ल े जातील .

8.4.6 सभासदांचे भाग अपां शाने सं थेस परत करताना या वषय ताळेबंदामाणे नत मु य काढून हता ंतरीत के ल े जातील .

सभासदां चे भाग राजीनामा ि दयानंतर पू णपण े सं थेस परत करताना य वषया ताळेबंदामाणे नत मू य काढून हता ंतरीत के ल े जातील . सं थेभाग सभासदास पू णपण े परत ि दयानंतर अशा सभासदास कोणया

िपरथतीत तीन वषपयत सं थेचे पु न : च सभासद कन घेणेत येण नाही . परंत ु राजीनामा देताना धारण के ले या भागाएवढे भागा एवढे भ

घेवू न यास कोणयाही वेळी पु हा सदयव ात करता येईल .



21

9.

सभासदव र होण:े

9.1

सभासदांच े

सदयव

खालील

कारणातव

र

होऊ

शके ल .

9.2 राजीनामा ि दयास .

9.3

आवसायनात

(ि लवडेशन )

काढयानंतर

9.4


.7

मधील

तरतु दीवये

काढून

टाकयानंतर .

10.भाग परतफे ड :

10.1

राय

सरकारचे

भाग

भांडवल

ि मळाल े

असयास

त े

राय

सरकार ठिरवलेया

मु दतीत

िआण

पदतीने

फे डले

जाईल .

10.2 राय शासनाने भाग भांडवल धारण के लेया तारखेपासू न भाग

वषपयत

उिपनबंधक , सहकारी

संथा ( मय ) महारा राय , मु ं बई

यां पू व

अनु मितीशवाय


परत

करता

येणार

नाही .

10.3

एखाा

सामाय

सभासदाने

धारण

के लेले

भाग

भांडवल

रा सरकारया

पू व

परवानिगीशवाय

एकूण

वसू ल

भाग

भांडवलाया

एक

पंचमा

कवा वीस हजार पये यापैकी जी रकम कमी असेल यापेा िअधक असण नाही .



22

10.4


.

7

व

10

मधील


कमी

झालेया

सभासदाभाग

भांडवल

जत

के ले

नसयास , सभासदव

कमी

झायापासू न


11.2

मधील


पा

राहून

एक

वषचे

कालावधीत

परत

के ले

जाईल .

10.4.1

तिथाप


सहकारी

वषत

परत

करावयाचे

भाग

भांडवल

हे

लगतया

31

माच

रोजी

असलेया

संघाया

एकूण

भागभांडवलाचे

10

%

पेा

िअधक

असणार

नाही .

10.4.2

संघान े

जर

एखाा

सहकारी

अथवा

इतर


कज

काढ

असयास यांया पू व संमितीशवाय कोणतीही भाग रकम परत के ल जाणार

नाही .

10.4.3

भागाची

रकम

परत

करताना

भागाची

कमत

महारा

सहका संथा

ि नयम

1961

मांक

23

मधील


ठिरवली

जाईल .

11. सामाय सभासदां ची कतये.

11.1

सभासद

संथेने

व

ि तया

उपादक

सभासदांनी

उपादन

के ले मासळी िथानक

ि करकोळ

ि वी

वगळनू

संघास

पु िरवले

िपाहज.े

11.2

संचालक

मं डळ

ठिरवल

या

माणात

सभासद ,

भाग

व /

क ऋणपे


कमतीया

माणात

खरेदी

करतील . अशी

खरे मागील

वष

पु रवठा

के लेया


20

%

कमतीपेा

िअध राहणार

नाही .



23

11.3

मािलजनसांचा

पु रवठा ,

ठरवू न

ि दलेले

थळ ,

वे ळ

व

वाहतु क

यव याबाबतया

संघाया

सू चना

अ ंमलात

आणया


11.4 मासळी अथवा इतर कोणयाही माल ि जनसा भेसळ न करता संकल

के या


11.5

संघान े

वे ळोवे ळी

ि दलेया

सू चनांचे

पालन

के ले

िपाहजे.

संघा उेशपू तसाठी

लागणारी

आवयक

ती

सव

िमाहती

संघास

पु िरवली

िपाहजे.

11.6


वरील

व

यासारखी

कतये

बजावणीत

कसू र

के य िपरणामी

संघास

होणा - या

नु कसानीची


संघाचे

संचालक

मं डळ

ठिरव या

माणात

बिसवयात

येईल .

12.िअधमंडळाची वाषक बैठक

सव साधारण सभेत खालील यती / िितनधचा समावे श राहील .

12.1 संलन

संथांचे

िअधकृत

िितनधी .

12.2 संचालक

मं डळ

सदय .

12.3 सव साधारण

सभेिकरता

चेअरमन

हे

अय

राहतील .

यांचे

गैरहजेरी

हजर सभासदांनी संचालक मं डळातील ि नवडून ि दलेला सदय अय हण सभेचे

कामकाज

चािलवल .



24

12.4 सं थेया सदयां या सव साधारण सभेकडे सं थेची अखेरची स राहील . पण ती सा िअिधनयम , ि नयम व उिपवधी यातील तरतु दना अधी

राहील .

12.5 सं थेची िपहली सव साधारण सभा ि नयम मां क 59 मधी तरतु दीनु सार भिरवली जाईल व ि तयात याच तरतु दीनु सार कामे के ल जातील . िपहया सभेियितरत सं थेया इतर सवसाधरण सभा ि नयम 6 मधील तरतु दी नु सार नदणी िअधका - याला सू चना देवू न आवयकत े नु स

भिरवया जातील व याच तरतु दीनु सार सदर सभां चे कामकाज करया येईल . परंत ु येक वष 31 माच नंतर 30 सटबरया आं त िअिधनयम कल75 व ि नयम 60 मधील तरतु दी नु सार िअधमंडळाची वाषक बैठक बोिलव

बंधनकारक राहील . मु दतीत सभा घेयाची जबाबदारी सं थेचे अय मु यकायकारी िअधकारी / कायकारी सं चालक / सं चालक / यवथापक

यवथापकीय सं चालक / िसचव यां ची राहील . (अ ) ि नयम 61 अवये ि िवहत नमु यात तयार के ले ल े ले याचे वाषक ि ववर

पापैकी नफा - तोटा पक व ताळेबंद यां ची त िसमतीया वाष ितवृ ाची त िआण मागील सहकार वषया ले खा िपरण ापनाच सारां शाची त वाषक सवसाधारण सभंेया तारखेपू व चौदा 14 ि दव

अगोदर या वषया आथक पके असणारा सं थेया कामकाजाचअहवाल सभासदांना पािठवला जाईल व नंतर ते सवसाधारण सभेया मंजू

िकरता ठेवल े जातील .



25

( ब ) सवसाधारण सभेने करावयाया कामात पु ढील कामाचा समावेश होतो 1. खालील काम े वाषक सवसाधारण सभेतच के ली जातील -

अ .

तार

ि नवारण

िसमतीची

ि नयु ती

करणे

ब . सं थेया मागील लगतया वषचा ले खापरीण अहवाल वाचन करण.े

क . ले खापरीण करयात आले ले जमा - खचचे ले ख,े नफा तोटा पक ताळेबंद यामये आवयकतेनु सार सधुारणा कन मंजू री देण.े

ड . सं चालक मंडळान ेि शफारस के ले या नफा वाटणीस ले खापरीणती

िअभायाया

िअधनतेने

मंजू री

देणे.

इ . मागील लगतपू व ले खापरीण अहवालाचा देाषदु ती अहवाल साद करण.े

ई . सं चालक मंडळान ेि शफारस के ले या पु ढील वषया अं दाज पकां मंजू री देण.े

उ . सदयांचे हकालपटृीबाबत सभेपु ढे आले या ि वषयां चा ि नणय घेण.े

ऊ . पु ढील आथक वषयाठी शासनाने / ि नबंधकाने माय व िसद के ले य ले खापरीकां या नामितालके मधील ले खापरीकाची ि नयु ती करण दरवष आथक वष सं पयानंतर सहा िमहयाया आं त ले खापरीण क घेण.े

2. िमागल सभेत झाले या कायव ृ ां ताचा , कायवाहीचा आढावा . 3. ले खािपरण अहवालाचा दोषदु ती अहवाल सादर करण,े ि िवह

मु दतीत दोषदु ती अहवाल सादर न के यास कलम 82 नु सार शाती ल होतील .



26

4. कलम 75 मये काहीही अं तभू त असल े तरी जर सं थेया सवसाधार सभेन े एखादया बाबीवरील खच नामंजू र के यास सदर मु ां सं बधी चौकश

करयासाठी

ि नबंधकास

किळवणे

5. उिपवधी मां क 4 मधील मयदेस अधीन राहून पु ढील वषिकरत उभारावयाया बाहेरील कजची मयदा ठिरवणे. 6. सहकार खायाकडून व क ीय सहकारी बँ के कडून आले ला पयवह

यां चा ि वचार करणे. 7.

उिपवधी

मां क 7

माणे

सदयां ना

सं थेकडून

काढून

टाकयाया

काम करावयाया उपाययोजनेचा ि वचार करण.े

8. नवीन उिपवधी वीकारण,े अं मलात असले या उिपवधीत बदल कर कवा काही उिपवधी वगळणे. 9. लगतपू व वषत कोणयाही िसमती सभासदास व याया कु टंूबास ( हण

पती , पनी आई , वडील ,भाऊ , बहीण , मु लगा , मु लगी , जावई व कवा सु यां ना ) सं चालक , सभासद अगर भागीदार असले या सं था , भागीदार पेढय कवा कं पया यां ना ि दले या कजचा , याया परतफे डीचा व चाल ू वषअख येणे िराहले या कजचा तपशील देणारी िमाहतीपके सं थेया वाष सभेपु ढे ठेवली िपाहजेत . 10. ले खािपरकां ची ि नयु ती र करणे व या अनु षंगान े पु निनयु त

करण.े

11. इतर कोणयाही सं थेशी भागीदारी करार करणेबाबत ि नणय घेण.े





28

19. िअधमंडळाची वाषक बैठकची 14 ि दवसां ची ि वशेष साधारण सभेच सात ि दवसां ची ले खी नोटीस व कायम िपका अशा सभेपू व काढू

सं थेया

िसचवाने

ती

सभा

बोिलवली

िपाहजे

अशा

सभेया

सू चना

नदणिअधकारी यां ना ि दली िपाहजे. सभेची नोटीस व कायमिपका सं थेय कचेरीया नोटीस बोडवर व सं थेया कायेात असले या गावातील मु ि ठकाणी डकवू न िसद के ली िपाहजे. याच माण े सदर नोटी डिकवयाचा पंचनामा के ला िपाहजे, पंचनामा करताना तो गावया पोली

पाटील /

सरपंच /

तलाठी /

ामसे वक /

िथानक

वराज

सथां चे

सदय

यापैकि कमान दोन िितनधीया सम पंचनामा के ला िपाहजे. वाषक सवसाधार सभेची िनोटस सभासदाला बजावयाचा पु रावा सं थेया दतरी ठेवल िपाहजे. सदर िनोटशीत सभेची तारीख , नेमकी वेळ , सभेचे ि ठकाण व सभेम के ली जाणारी काम े नमु द के ली िपाहजेत . सं थेचा अय व याय गैरहजेरीत िसमतीचा उपाय यांनी िसचवासह नोटीशीवर सहया के य िपाहजेत . 1. सवसाधारण सभेत हजर असले या सदयापैकी दोन तृ तीयां श सदयां य

परवानगीने कायम िपके त दाखल नसले या ि वषय कोणाही सभेपु मां डता येतील .

2. कोणयाही साधारण सभेत एकूण सदयां या सं येत दोन पंचमां श अग पंचवीस ( यापैकी कमी सं या असतील एवढे) सदय गणपू त ( कोरम ) करीतआवयक असतील .



29

3. सं थेचे अय हे िअधमंडळाची वाषक बैठकीच ेअय राहतील , अय गैरहजर असतील तेहा उपाय हे अय हणू न काम पाहतील . यावेळ

अय

व

उपाय

दोघेही

गैरहजर

असतील

यावेळी

हजर

असणा - य सभासदां मधू न या सभेपु रता अय ि नवडला जाईल .

4. िअिधनयम कलम 27 व ि नयम मां क 60 मधील तरतु दनु सार साधार सभेत मतदान के ल े जाईल . सभेस हजर असणा - या येक सदयास एकापे जात मत देयाचा िअधकार असणार नाही . या कजदार सभासदा

आपया अनामत / कज रकम परतफे डीचे लागोपाठ दोन अगर जादा हथिकवल े असतील तो मतदार कलम 27 (10) माणे मत देयास अपा

राहील . मा याने आपया अनामत / कज परतफे डीसाठी आपला माआपया , भागाया खरेदी -ि वी सं थेकडे अगर सं कारण सं थेक

ि वीिकरता ि दला असे ल तर , तो मतदानास अपा असणार नाही . म

वत : च ि कती कमतीचा माल ि वीिकरता ि दला आहे याबलच े माणप याने सदर सं थेकडून आणू न दाखल के ल े िपाहजे. तसे च सभासद ि याशी सभासद नसयास यास सवसाधारण सभेत मतदान करता येणार नाहअयास एक ि नणयक मत असे ल . एखाा ठरावावर ( मतैय न झायान

सदय ि वभागले गेल ेअसतील तेहा , मतदान करणा - या कोणाही सदयाल

मतमोजणी ( पोल ) करयाची मागणी करता येईल . यानंतर अयाने त मंजू र के ली िपाहजे. िसमतीया अगर इतर ि नवडणू का उिपवधी मये ि नद के यामाणे गु त मतदान पदतीने करावयाया असयास यां च ेि नका



30

सोडून येक ठरावाचा ि नकाल हात उभान के ले या मतदानावन के ल जाईल . मतदान करणा - या सदयांया बहुमताने येक ठराव मंजू र के ल

जाईल .

5. साधारण सभेतील मतदानाचा िअधकार :- ि याशील सभासदाला साधारण सभेमये हजर राहयाचा , कामकाजात भाग घेयाचा व मतदानाचिअधकार राहील . अ . मतदानाचा िअधकार मतदारान े वत : बिजावले ला िपहजे. दु स - या

िअधकार

देऊन

मतदान

करता

येणार

नाही .

ब . एकापेा जात यतनी भागाचा दाखला एिकत धारण के ला असे तर , भागाया दाखयास याचे नाव िपहले असे ल यास , तो सभेस गैरहजअसे ल तर भाग दाखयात दु स - या मां काने नाव असणा - यास , दोघे

गैरहजर असतील तर ि तस - या मां काने नाव असणा - या िआण अशा मां काने दाखयास अगोदर नावअसले ला गैरहजर असे ल तर यायानंत नाव असणा - या पण सभेस हजर असणा - या अशा सान इसमालाच सभे मतदानाचा िअधकार राहील . क . कोणयाही सहयोगी / िअयाशील सदयाला मतदानाचा िअधकअसणार नाही .

ड . थकबाकीदार सभासदास सं थेया साधारण सभेया कामकाजात मतदा करयाचा िअधकार असणार नाही . 6. सवसाधारण सभेत पास झाले या कोणयाही ठरावात बद

करयासं बंधीचे ठराव , साधारण सभेत पास झाले या मू ळ ठरावाय



31

तारखेपासू न सहा िमहयां या आत नदणी िअधकारी यां य परवानिगीशवाय कोणयाही साधारण सभेत आणता येणार नाही .

7. सं था या इतर सं थां ची सदय झाली असे ल अशा सं थां या साधार सभां ना सं थेतफ िितनधी हणू न हजर राहयाबल व मत देयाबिअिधनयम कलम 27 या तरतु दना अधीन राहून , सं था वेळोवेळी ठरवेल .

मा िअयाशील / सहयोगी सदयाला अशा ि रतीने िितनधी हण पािठवता येणार नाही . तसे च ि नबंधकान ेि नयु त के ले या शासका

मतदानाचा अथवा सं थेचे वतीने ि नवडणू क ियेत भाग घेयाचा िअधकअसणार नाही . अशा वेळी शासक ि वशेष सवसाधारण सभा बोलव

सभासद िितनधीची नेमणु क करेल .

8. वृ ां त पु तकां त ि चटणीसाने सवसाधारण सभेत वृ ां त अशी सभा प पडयापासू न पंधरा ि दवसां चे आत ि लहून लगतया िसमती सभेअं मलबजावणीसाठी ठेवला िपाहजे.

20. िअधमंडळाची वाषक बैठकीपु ढे कायदा कलम 75 (2) नु सार आवय ती ि ववरणपे ठेवण ेिअनवाय आहे.

21. कायदा कलम 75 (4) नु सार िअधमंडळाची वाषक बैठकी पु ढे वैिधान

ले खािपरण अहवाल ठेवण े िअनवाय आहे. तसे च िअधमंडळाची वाष बैठकीत ि नयम 62 अवये ( न ) नमु यात तयार के ले ली नफा तोटाप



32

सादर करयात येतील तसे च मागील ले खािपरण अहवालाचा दोषदु तअहवालास िअधमंडळाची वाषक बैठक ची मायता घेयात येईल .

22. िअधमंडळाची वाषक बैठकया मायतेन े सहकारी सं थेतील अं तग वाद तारी सोिडवयासाठी सं था थरावर कायदा कलम 90 (अ ) नु स तार ि नवारण िसमतीची ि नयु ती करयात येईल . सदर िसमती म सं चालक नसले या तीन ि ियाशल सदयाची नेमणु क करयात येईल िसमतीने सं थेतील वाद सोिडवयासाठी समु पदेशन , लवाद , यायालयी

तडजोड ( लोक अदालत ) मयथी इयादी कारे तडजोड कन ति नवारण िसमतीने शयतो तीन िमहयाया आत सु नावणी घेऊन ि नण घेईल .

कलम 75 “ (2 क ) सं था आपया िअधमंडळाया वाषक बैठकीत , रा शासनाने मायता ि दले या िनामके मधु न , कलम 80 मये ि नधिर

के यामाणे ि कमान अहता व अनभुव असणा - या ले खापरीकाची कव ले खापरीण करणा - या सं थेची चाल ूि वीय वषसाठी नेमणु क करीिआण िअधमंडळाया वाषक बैठकीया ि दनां कापासू न तीस ि दवसां य

कालावधीया आत , नेमणु क के ले या ले खापरीकाचे नां व िआण सं थेय ले यां चे ले खापरीण करयासाठीची याची ले खी सं मती हे ि ववरणाय

वपात ि नबंधकाकडे दाखलही करील .

23. सवसाधारण सभेन े करावयाया कामात खालील कामाचा समावे होतो .



33

1.

संथेया

मागील

सालया

कामाचे,


कलम

मांक

75

मधी तरतु दीनु सार

तयार

के लेले

ितवृ

व

ि नयम

मांक 61

व 62

मधी


तयार

के लेली

या

सालची

जमा

व

खच,

नफा

व

तोटा

िआण

जद व

कज

दािखवणारी

पके

िसमतीकडून

घेण े

व

ती

नफयाया

ि वभागणीसह

मं ज करणे

अगर

यात

जर

वाटतील

या

दु या

कन

मं जू र

करणे.

13. सं चालक मंडळ :

13.1

सहकारी

कायाया


खालीलमाणे

संघाचे

संचाल

मं डळ राहील .

13.1.1

सामाय


तालु कावार

ि नवडलेले

िितनधी -

( संघाया


तालु यांया

संयेएवढे)

13.1.2

अनु सूि चत

जाती / जमाती 1

13.1.3

िमहला

िितनधी 2

13.1.4

इतर

मागास

वगय 1

13.1.5भटया

ि वमु त

जाती

व

जमाती

व

ि वशेष

मागासवग 1

एकु ण : -



34

13.1.6

अनु सूि चत

जाती / जमाती ,

िमहला

िितनधी ,

इतर

मागास

वगय ,

भटि वमु त

जाती

व

जमाती

व

ि वशेष

मागासवग

यांची

ि नवड

संपू ण

ि जहा

मतद

संघामधू न

के ली

जाईल .

13.1.7

संचालक

मं डळ

मछमार

सहकारी

संथांशी


असणा - या

मछ

यवसायातील

त

समजली

जाईल

अशा

एका

यतचा

त

संचाल हणू न

ि नयु ती

क

शके ल

तसेच

एका

कायली

संचालकाची

वकृती

क शके ल .

13.1.8 पोिटनयमानु सार ि नयु त के लेया त संचालकांस चेअरमन ि नवडी

वे ळी

वा

तसम

कामकाजाचे

वे ळी


भाग

घेता

येणार

नाही .

संचाल मं डळ

एकूण

----

सदयांचे

राहील .

सदर यवथापकीय िसमती मये दोन त सं चालक ि नयु त करता येती सदर सं चालकां ना सं थेया ि नणय ियेत भाग घेता येईल . मा यां न

अय / उपाय या पदासाठी या ि नवडणू कीत मतदान करता येणार नाही कायली सं चालक हा सं थेया नोकरीत असले ला व यवथापनाती

असावा कायली सं चालकां ना सं चालक मंडळाया ि नवडणू कीत अथव सं चालक मंडळाया सभेत मतदानाचा िअधकार असणार नाही . जर संचाल मंडळाची सं या 17 पयत असले तर कायली सं चालक सं या 1 असाव

18 ते 21 सं चालक सं या असयास कायलयी सं चालकाची सं या दोअसावी . अ )

यवथापक िसमतीची ि नवडणू क दर पाच वषनी होईल .



35

िसमतीया मु दतीत राखीव जागावरील ि रत झाले ले सं चालक पद हे य वगया सभासदा मधू न भरणे आवयक राहील . सं चालकमंडळ सभेच

गणप ुत

होयां स

एकुण

समीती

सदय

सं खेया

(ि नवडु दयावयाया )अधपेा िअधक एक सदयसं या आवयक राहील सद गणपू तया गणनेत त सं चालक व कायली सं चालक यां चा समावे होणार नाही .

(1) येक सं थेया िसमतीवर िमहला सदयांच े िितिनधव करयासा

सदय

हणू न

यतचा

अं तभव

असणा -

या

िआण

यतया

अश वगतील कवा वगतील सदय असणा - या येक सं थेया िसमतीव िमहलां िकरता दोन जागा राखू न ठेवयात येतील .

(2) सं थेची कोणतीही िमहला सदय कवा सदय - सं थेया िसमतीच कोणतीही िमहला सदय , मग ती ि नवडून आले ली , वीकृत के ले ली कव

नािमनदट के ले ली असावी . िमहला ितनीधीकरीता राखू न ठेवयाआले या जागेिकरता ि नवडणू क लिढवयास पा असे ल .

(3) अशा राखू न ठेवयात आले या जागां िकरता कोणतीही िमहला सद कवा यथािथत कोणयाही िमहला सदय ि नवडून आले या नसती याबाबतीत , अशी जागा कवा अशा जागा , ि नवडणू क लिढवयासाठी पा

असले या िमहला सदयां मधू न वीकृत कन घेऊन भरयात येतील . (4) के वळ िमहला सदय असणा - या सं थेया िसमतीला या कलमाती

कोणतीही गोट लाग ू होणार नाही .



36

ब ) ि नवडले ली िसमती 5 वषपयत िअधकारावर राहील . क ) थकबाकीदार िआण िअियाशल सभासदाना मतदानाचा िअधक

असणार

नाही .

13.2

दरवष

वाषक


सभेनंतर

होणारी

संचालक

मं डळाची

िपहल सभा / वाषक

सभेनंतर

एक


आत

बोिलावली

िपाहजे. कायका संचालक

अथवा

तसम

िअधकार

असलेया

िअधका - यांनी

ती

सभा

बोलवावी .13.3

संघाया

चेअरमनची

ि नवड


.

13.1.1,

13.1.2.,

व

13.1.3

व

13.1.4,

13.1.5

मधु न

ि नवडून

आलेया

िितनधी

मधू नच

के ली

जाईल .

13.4

ि नवडून

आलेया

संचालक


मु दत ,

कायातील


प राहून

पाच

वषची

राहील .

13.5

ि नवडून

आलेल े

संचालक

मं डळ

पु ढील

संचालक

मं डळ

िअधकाराव येईपयत

अतवात

राहील .

13.6

संचालक


सभेस

संघाचे

चेअरमन

अय


तिथ चेअरमनया

गैरहजेरीत

हजर

असलेया

संचालकांनी

ि नवडलेले

संचालक

सभेचे

अय

हणू न

कामकाज

चालवतील .

13.7

संचालक


सभा

आवयक

असेल

ि ततया

वे ळा

बोिलव

येतील परंतु संचालक मं डळाची िमहयातू न एक तरी सभा घेतली िपाहज.े



37

13.8

सव साधारणपणे

संचालक


सभा ,

सात

ि दवसांया

पू व

सू चनेनु स बोिलवयात

येईल

तिथाप

आवयकतेनु सार

कमीत

कमी

तीन

ि दवसां

पू व सू चनेवन

संचालक


सभा

बोिलवता

येईल .

13.9

एकूण

ि नविचत

संचालकांया

संयेया

ि नम े

िअधक

एक

इतके

संचाल सभेस

उपथत

असयास

सभेची

गणपू त

पू ण

होईल .

13.10

येक

संचालकास

एक

मत

देयाचा

िअधकार

राहील .

समान

मता वे ळेस

चेअरमन

यांना

एक

जादा

ि नणयक

मत

देयाचा

िअधकार

राहील .

13.11

संचालक


सभेतील

ि नणय

हजर


बहुमताने

घेत जातील .

समान

मताचे

वे ळेस

चेअरमन

यांना

एक

जादा

ि नणयक

मत

देयाचिअधकार

राहील .

13.12

संचालक


लेखी

पू व परवानिगीशवाय ,

एखादा

संचाल

संचालक मं डळाया लागोपाठ तीन सभांना गैरहजर िराहयास या संचालका संचालक

मं डळावरील

सदयव

आपोआप

र

होईल .

अशा

कारे

ि रका झालेया

पदांची

िमाहती ,


िअधका - यांना

एक


आ किळवयात

येईल .

13.13

एखादा

संचालक ,

वत : चे

यतगत

ि हतसंबंध

असलेया

ि वषया

चचयावे ळी हजर राहू शकणार नाही व यावर तो मतही देऊ शकणार नाही .

13.14

काही

अयंत

ि नकडीया

कामासाठी

संचालक


वे ळेवर

स घेता

आली

नाही

तर

ि नदान

पोिटनयम 18.11

मधील

संयेइतया

संचालकांक



38

सयु लर

पाठवू न

यांची

मत े

घेऊन

ठराव

कराव ेत .

असे

ठराव

संचाल मं डळाया

पु ढील

सभेत

मं जू रीसाठी

ठेवयात

यावे त . सयु लर

ठरावावर

सह

करणे

याचा

अथ

संचालक


सभेस

आहे

असे

गृि हत

धरले

जाणार

नाह सयु लर

ठरावाार े


बदलण,े

सभासदास

कमी

करण,े

एखा सभासदास

कज

देण े

अगर

नवीन

सभासद

कन

घेण,े िअववासाचा

ठरआणणे

या

बाबवर

ि नणय

घेता

येणार

नाही .

13.15

संचालक

मं डळ

कवा

संचालक

मं डळाचा

सदय

याया

नेमणु कीबाब

काही दोष असयाचे मागाहून आढळून आले तरीही संचालक मं डळ क संचालक

या

नायाने

के ली

गेलेली


सव

काम े

या


अगर


ि नवडणू क

योय

ि रतीन े

झाली

होती

असे

गृि हत

धन

कायदेश समजयात

येतील .

13.16

संचालक

मं डळास

आपले

अयास

दौर े


पू व

परवानगी

करता येतील .

13.17

आवयक

असयास

संचालक


बहुमताने

संघा उेशपू तया

अनु षंगान े

काम


संघटनांचे

िितनधी

संचालक

मं ड बैठकीस

बोिलावता

येतील . अशा

ि नमंि त

सदयांना


ि वषयाबाबत चचत

भाग

घेता

येईल .

13.18

संचालक

मं डळ

ि नवडणू कीसाठी

तालु िकानहाय मतदार

संघ

राहतील कोणयाही

तालु यातील

िअधकृत

संथा

िितनधना

महारा

सहकारी

काय



39

ि नयम

व

पोिटनयमातील


पा

राहून

ि नवडणू कीस

उमे दवार

हणू न

उ राहता

येईल .

13.19 संघाया संचालक मं डळावर ि नवडून येयासाठी कोणयाही सभास

संथेया

िितनधीची

या

संथेने

खालील

बाबची

पू तता

के ियाशवि नवडणू कीस

उभ े

राहता

येणार

नाही .

1)

ािथमक

मय

यवसाय

सहकारी

संथेने

िअिधनयमाया

कलम

27(3) च पु तता

करण े

आवयक

आहे.

2) सभासद संथेचे नाव मतदारांया यादीत सिमावट असले िपाहज.े

3)

संघाचे


कारचे

देणे

अगोदरया

तीन

वषत

लवादाकडून

वसू करयात

आल े

नसले

िपाहजे.

4)

सभासद

संथा

िऑडट

झालेया

शेवटया

वष

अ

अथवा

ब

िऑडट

वगअसली

िपाहजे

5) सभासद संथेया पंचिकमटीने आपया िितनधीला संघाचे संचाल


ि नवडणू क

लिढवणेबाबत

िअधकार

ि दयाबलचा

ठराव

तसेच

दु स - कोणयाही

िितनधीला

िितिनधव

करयाचा

िअधकार

ि दलेला

नाही .

अश कारचा

ठराव

संघास

ि मळालेला

असला

िपाहजे.

6)

सभासद

संथेने

िथानक

ि करकोळ

ि वी

वगळता

संघाियितरत

इत

कोणासही मय पु रवठा के ला नसला िपाहजे.

14. सं चालक मंडळाचे िअधकार , काम े व जबाबदा - या



40

1.

सदय

होयासाठी

व

भागासाठी

आलेया

अजचा

ि नकाल

करणे.

2.

कज

काढणे,

ठेवी

वीकारण े

व

यांया

अटी

ठिरवण.े

3. भागांया व कजया येणा - या रकमांचा वसू ल घेणे व आलेला वसू ल कश

रीतीने

जमा

करावयाचा

त े

ठिरवण.े

4.

कज

मागणीच े

अजचा

ि वचार

करण.े

5.

कज

देण,े

कवा

नाकारणे,

ते

ावयाचे

असयास

कोणया

कामािकरता ,

ि क

मु दतीपयत व कोणया तारणावर ावयाचे ते िअिधनयम कलम . 44 व ि नय

.

42

व

43

मधील

तरतु दी

ि वचारात

घेऊन

ठिरवण.े

6.

ि विवत

े ापु रया

अगर

या

कामािकरता

उपिसमया

नेमण.े

7.

कजया

ि िवनयोगावर

देखरेख

ठेवणे.

8. थकलेले कज / अनामत रकमा ि वीया रकमा वसू ल करयाची तजवी

करणे.

कज

थकवू न

अगर

अय

रीतीने

उिपवधीच े

उलंघन

के याब सदयावर

कशा

रीतीने

व

कोणती

करावयाची

ते

ठिरवण.े

9.

कज

फे डीस

तहकु बी

ि मळयािकरता

आलेया

अजचा

ि वचार

करणे.

10.

संथेया

कामासंबंधी

होणारा

खच

मं जू र

करणे.

11.

यवथापकाकडून

वे ळया

वे ळी

ि हशेब

ि लहून

घेण,े

व

तपासणे

व

रोि शलक

मोजू न

पाहण.े



41

12. िअिधनयम कलम 75 व ि नयम . 61 मधील तरतु दीनु सार आथक व सं पयानंतर कलम 79 मये नमु द के ले ली खालील ि ववरणेप े नदण

िअधकारी

यां चेकडे

पािठवल -

अ . सं थेया कायची िमाहती देणारा वाषक अहवाल

ब . ले खापरीण अहवाल .

क . नफा वाटणी .

ड . उिपवधी दु ती असयास .

इ . वाषक सभेची तारीख व ि नवडणू क असयास याची तारीख .

ई . ि नबंधकाने कायदा / ि नयम / उिपवधी अनु सार ि वचारले ली इतर िमाहती .

फ . ले खापरीकाची नेमणु क व याची सं मती .

12. (1 क ) येक सं थायेक ि िवय वष समात होयाया स िमहयां या आत ि तया अशा ले यां ची सं बंिधत ि ववरणपे यान े िाधकृ के ले या यतकडे दाखल करील . ि ववरणपामये पु ढील बाबचा समावेअसे ल :- ( क ) ि तया कायचा वाषक अहवाल .

( ख ) याया ले खां ची ले खािपिरत ि ववरण.े

( ग ) सं थेया िअधमंडळान,े मायता ि दयामाणे ि शलक रकमेचा ि िवनयो करयासाठीया योजना .



42

( घ ) सं थेया उिपवधया सधुारणां ची यादी , कोणतीही असयास . ( ड ) िअधमंडळाची बैठक घेयाची िआण ि नवडणु का घेयाचा ि दनां

सं बधात

ितापन .

( च ) या िअिधनयमाया तरतु दपैकी कोणयाही तरतु दनु सार ि नबंधकालआवयक असे ल अशी कोणतीही अय िमाहती . (1 ख ) येक सं था िअधमंडळाया वाषक बैठकीया ि दनां कापासू न ए

िमहयाया कालावधीत िअधमंडळाया ले खी सं ततीने, ि तया बैठकीत , रा

शासनाने

याबाबतीत

मायता

ि दले या

िनामके तू न

ि नयु त

के ले या

ले ख परीकाया कवा ले खा परीण यवसाय सं थेया नावाशी सं बंिधि ववरणपे देखील दाखल करेल .”

13. िअिधनयम कलम मां क 75 व ि नयम मां क 61 मधील तरतु दीनु स वाषक अहवाल व ताळेबंद पके वष सं पयावर 45 ि दवसां त तयार करण े ते तयार के यापासू न 15 ि दवसां त ि नबंधकाकडे व िअधमंडळ बैिठक नेमले ले ले खा परीक यां चेकडे पािठवण.े

15. सं चालक मंडळाची जबाबदारी -

15( क ) राय सहकारी ि नवडणू क िाधकरणाला , ि तची मु दत सं पयाय

ि कमान सहा िमहयां पू व आपला पदावधी सं पयाबाबत कळवील .



43

15( ख ) िसमतीमये कवा ि तया पिदाधका - यां मये ि नमण झाल ेय कोणयाही िनैिमक ि रत पदाबाबत असे ि रत पद ि नमण झायापास

पंधरा

ि दवसां या

आत

किळवल .

15( ग ) राय सहकारी ि नवडणू क िाधकरणाने ि िवहत के ले यि दनदशके नु सार राय सहकारी ि नवडणू क िाधकरणाला आवयक असण या अशा नदवहया , िअभले ख िआण िमाहती पु िरवल . 15( घ ) ि नवडणु का घेयासाठी मतदार यादी सु रळीतपणे तयार करयािकरत

आवयक ती सव मदत , सहाय व सहकाय पु रवील .

15.1

संघाची

सव

कारची

धोरण े

ठिरवयाचा

संपू ण

िअधकार

संचाल मं डळास

राहील .

संचालक

मं डळ

सव

कारचे

िअधकार

वापन

करार

दतऐव व

यासाठी

आवयक

असलेया

बाबची

पू तता

करयाची

वा

करवू न

घेयाच यवथा

करेल . संघाचे

उेश

पू तसाठी

आवयक

असलेया

सव

तरतु दी

कायवाही िआण कायदा ि नयम व पोिटनयम यास िअधन राहून संघाचा ि वकासि हतसंबंध

वृदीसाठी

सव

कारया

योजना

आखयाचा

व

रािबवयाचा

िअधक संचालक

मं डळावर

राहील .

15.2

या

पोिटनयमावय े

ि दलेया


िअधकारास

बाधा

न

आण संचालक

मं डळाचे िअधकार

व

कतय

खालील

माण े

आहेत .

15.2.1

मागील

सभेचे

िइतवृ ांत

वाचू न

कायम

करणे.

15.2.2

सभासदव

भाग ,

भाग

हतांतर ,

ऋणपे

इयादीसाठी

आलेया

अजवि नणय

घेण.े



44

15.2.3

कज

व

ऋणपे

उभारणे,

ठेवी

वीकारण े

व

यांया

शत

ि नचत

करण15.2.4

सभासदांकडून

यांचे

संघाशी

असलेया

यवहाराया

माणात



भागभांडवल

जमा

करणे

िआण

कवा

ऋणप वीकारणे.

15.2.5

िमासक / ैिमासक

ि हशोबपके

महसू ल

िआण

भांडवली

खच

मं ज करणे.

15.2.6

लेखािपरा

अहवालावर

ि वचार

करणे

िआण

दोषदु ती

अहवा

पािठवणे.

15.2.7

31

माच

रोजी

संपलेया

आथक

वषचे

ताळेबंद ,

नफा - तोटा

प मं जू र

कन

िमाणत

करणे.

नफा

ि वभागणीची

ि शफारस

करणे

िआण

वाषअहवाल , मागील

वषची

गती

अहवाल , सभांची

कायमिपका

िआण

पु ढी वषचे

अं दाजपक

वाषक


सभेपु ढे

ठेवयासाठी

सादर

करणे.

15.2.8 रोख , ि शलक माल , भांडार माल , महवाचे दतऐवज व रो

हाताळणा - या

कम चा - यांकडून

चोरी ,

अफरातफर ,

नु कसान

होऊ

नये

यासा पु रेशी

सु िरततेची

यवथा

करणे.

15.2.9

संघाया

मालमेचा

ि वमा

उतिरवणे

15.2.10

कज

व

तसंबंधी

आलेया

अजवर

ि वचार

करण,े कायदा

व

ि नय यातील


िअधन

राहून

याज

व

दंड

याजाचा

दर

ठिरवणे,

कज मु दतवाढीस


देणे,

याज

आकारणीची

पदत

ठिरवण.े



45

15.2.11


सभेया

पु व परवानगीने

संघाया

उपयोगािकरता

िजमन इमारती , यंसामी , औजारे

इ . खरेदी

कन

अगर

भाडेपीन े

िजमनी , इमार

खरेदीस


देण,े

मािलजनसा

ठेवयासाठी

गोदामे

उभारणे

अथवा

भाडेपी संपादन

करणे,

कायलयासाठी

इमारती

बांधण े

अथवा

भाडयाने

घेण,े

सभास संथांना

संघाची

थावर

व

जंगम

मालमा , मािलजनसा

ि वकणे

अथवा

भाडेपी देण.े

15.2.12

संघाचे

कामकाज

सु िरळत

चालयासाठी

शासकीय

यंणा

ि नम

करणे व संघाया कम चा - यांसाठी सेिवानयम करणे. ि निरनराळी पआवयकतेनु सार

ि नमण

करणे,

कम चा - यांचे

सेिवानयम

व

वे तने णी

ठिरवणे कायकारी

संचालक

व

िवरठ


यांची

नेमणू क

करणे

याबाबत

संचाल मं डळ

यासाठी

िथापत

के लेया

त


ि शफारशी

ि वचारात

घेईल .

15.2.13

संचालक

मं डळ

खालील

बाबवर

ि वचार


एक

त

मं ड

ि नयु त करेल . अ .

शासकीय

यंणेचे

वप

ब .

सेवक

नेमणु कीसाठी

शैिणक

पाता ,

अनभुव

सेिवानयम

व

वे तने ण ठिरवण.े

क .

िवरठ

िअधका - यांसाठी

शैिणक

पाता ,

अनभुव

वे तने णी

व

कामकाजा

वप ठिरवण.े

ड .


संचालक

व

िवरठ

िअधका - यांची

नेमणू क

करयाबाबत

संचाल मं डळावर

ि शफारस

करणे.



46

इ .


संचालक / िवरठ


यांची

नेमणु क

सहा

िमहयापेा

िअध कालावधीकरीत

भारी

वपाची

असणार

नाही .

त

मंडळात

खालील

यतचा

समावेश

राहील .

आयु त ,

मययवसाय ,

महारा

राय

मु ं बई कवा

यांचे

िितनधी

(ि नमं क )

1. उपनबंधक

( मय ) सहकारी

संथा

महारा

राय

मु ं बई

कवा

या िितनधी

2. चेअरमन

( सदय )

3. महारा

राय

मययवसाय

सहकारी

संघ

यांचा

िितनधी

( सदय )

15.2.14

त


ि शफारशीनु सार

िवरठ

िअधका - यांची

नेमणू क

करणअशा


ि शा

करणे,

ि नलंिबत

करणे

अथवा

काढून

टाकणे.

15.2.15


संचालकांची

त


ि शफारशीनु सार

नेमणू क

कर

तसेच संचालकमं डळाया ठरावाने ि नलंिबत करणे. कायकारी संचालक पदासा खालील

पाता

राहील .

1.

मय

यवसाय

तंशाखेची

पदवी

कवा

पशु संवध न ,

कृिष

व

फूड

टेनॉलॉज इंि िजनयरग

यापैकी

एका

शाखेतील

पदवीधर

वरील

पातेबरोबरच

यवथाप शाखेतील

(ि बझनेस

म ॅ नेजम ट )

िआण

कायदा

पदवीधर

असणा - यांना

ाधाय

ि द

जाईल . 2.

दहा

वष

मय

यवसाय

अनभुव

यापैकी

तीन

वष

मोठया

कारखायात

क के ले

असले

िपाहजे.



47

3.

उमे दवार

हा

यवथापन

ि नणांत

असला

िपाहजे

कवा

मय यवसाय

क सहकारी

खायातील

वरील

पाता

धारण

करणारे

िअधकारी .

15.2.16

संचालक

मं डळाला


संचालक

व

िवरठ

िअधक याियितरत

संघाचे

इतर

सेवक

नेमयाचा ,

ि नलंिबत

करयाचा

िअधकार

राहण नाही . तिथाप

यांना

कमी

करयापू व


संचालकान े

संचालक

मं डळाच मं जू री

घेतली

िपाहज.े

15.2.17

शासन

व

इतर

संघटनांशी

दतऐवज ,

खरेदी

ि वी ,

हतांतर

इ .

यवह

करणे व यासाठी दोन कवा िअधक संचालकांना िअधकार दान करणे. 15.2.18

मािलजनसांची

उधारीवर

ि वी

करणेचा

िअधकार

काय का संचालकांना

देणे.

15.2.19

ि नबंधकांनी

ि वचारणा

के यास

संलन

यवथापन

वीकारयास

मं ज देण.े

15.2.20 कम चा - यांया कयाणासाठी ि ववितनधी थापन करणे. यासा

भांडवल

उभारणे

व

ि नधीस

साहाय

करणे.

15.2.21

संघाया

वतीन े

कवा

संिघावद

दाखल

के लेली

कायिदेशर

कायवा सु

करणे,

चािलवण,े

बचाव

करणे,

तडतोड

करणे

कवा

माग े

घेण े

याबाबत सव

िअधकार

संचालक

मं डळाला

राहतील

तसेच

एखादी

कजऊ

येण े

रक

िआण इतर कोणयाही कारचे संघाचे कवा संिघावद दावे योय तडजोडीन

े

सोिडवयाचा

िअधकार

संचालक

मं डळास

राहील .



48

15.2.22

संचालक


मत े

एखाा

सभासदाची

वतणू क

संघािअहतकारक

आहे

असे

वाटयास

सदर

सभासदास 3/4

मतांनी

काढ

टाकयाची


सभेस

ि शफारस

करणे.

15.2.23

संघान े

वत : साठी

एक

मु ा

( सील )

तयार

कन

ती

संघाया

कायका संचालक

यांयाकडे

सु िरततेसाठी

तायात

ठेवावी . संघाया

संचाल मं डळापैकी

एक

संचालक

यांया

उपथतीत

यांनी

दतऐवजावर

क करारपकावर

सही

कन

ही

मु ा

मोतब

करावी .

15.2.24

संचालक

मं डळास

पोिटनयमानु सार

ात

झालेले

िअधकार

कत यापैकी

सव

कवा

काही

िअधकार / कतय े

संघाया

िवरठ


द करयास


देण.े

15.2.25


संचालकांना

पोिटनयमानु सार

ात

झालेल े

िअधकार

कत यापैकी

सव

कवा

काही

िअधकार / कतय े

संघाया

िवरठ


द करयास


देण.े

15.2.26

संचालक

मं डळास

आवयक

वाटयास

संघात

झालेल े

अपहार

किअहतकारक

कृय े

इ .

बाबत

चौकशी


कमाल

चार

सदयांची

ए तदथ

िसमती

ि नयु त

करता

येईल .

तिथाप

अशा

िसमतीमये

ि कमान

एक

ि नयु संचालक

असेल .

या

िसमतीची

मु दत

ठिरावक

काळासाठी

मयिदत

राहील .

15.2.27 कामकाज यवथतपणे चािलवयासाठी सहकारी कायदा , ि नय


यांना

िअधन

राहून

सु संगती

असे

पू रक

ि नयम

तयार

करयाच संचालक

मं डळास

िअधकार

राहील .



49

15.2.28

संघाचे

कामकाजाची

वे ळ

ठिरवण,े

कायलयासाठी

वाषक

सु जाहीर

करणे.

15.2.29 संलन संथांया कामावर देखरेख ठेवणे व आवयक वाटया

यासाठी

उिपनबंधक ,

सहकारी

संथा

( मय ) महारा राय , मु ं बई

यांचे

मं जू री शु क

ठिरवणे

व

वसू ल

करणे.

15.2.30

संघाया

मािलजनसीच े

संकलन ,

उपादन ,

ि वतरण ,

ि वी

इया यवहाराबाबत

ि नयम

करणे.

15.2.31

एखाा

संलन

संथेया

सभासदाने

संघाला

भेसळयु त

मािलजनस पु िरवयाने

कवा

संघाशी

के लेया

करारातील

अटच े

पालन

न

के यास

या या

संथेतील

सभासदव

र

किरवयासंबंधी

संलन

संथेस

ि शफारस

कर येईल .

15.2.32 कज पु रवठा व अनु दान देणा - या व अथसाहाय देणा - या संथांनी

संघानी

परपर

माय

के लेया

ि नयम

व

अटच े

संघान े

पालन

करयाची

जबाबदा संचालक

मं डळावर

राहील .

16. चेअरमन

16.1


कामे

व

िअधकार :-

16.1.1

संघाचे

सव

यवहारावर

चेअरमन

यांचे


ि नयंण

व

माग दश राहील .



50

16.1.2

संचालक


सभा

चािलवण.े

16.1.3

चेअरमनया

िअधकृत

रजेया

मु दतीत

संचालक

मं डळान े

ि नवडलेल

सदय वरील कामे पाहील . 16.1.4

वरील

चेअरमन

ि नवडून

येईपयत

िअधकारपदावर

असलेले

चेअरम संघाचे

काम

पाहतील .

16.1.5

काही

कारणाम ुळे


जागा

ि रकामी

झायास

पंधरा

ि दवसां

आत


संचालक

कवा

तसम


ि दलेला

संघाचा

िअधकाअथवा

िसमतीन े

राय

सहकारी

ि नवडणु क

िाधकरणास

किळवले

पाहीजे. 17 कायकारी सं चालक

17. कायकारी

संचालक

यांचे

िअधकार

व

कतय े


राहतील . 17.1.1

संघाचे

कामकाज , सेवकवग

व

शासनावर


ि नयंण

ठेवण तसेच

आवयक

या

वे ळेस

कायलयीन

आदेश

काढणे.

17.1.2


सभा

व

ि वशेष


सभा


.

13

(4)

13

(5)

मधील


अनु सन

बोिलवण.े

17.1.3

संचालक

मं डळ

व


सभेचे

िसचव

हणू न

काम

करणे

व

अश सभांचे

कायवृ ांत

नद

कन

ठेवयाची

यवथा

करणे.

17.1.4

ठरावाची

अं मलबजावणी


जर

तेथ े

संबंिधतास

सू चना

देणे



51

17.1.5

िवरठ


वगळनू

व

इतर

सेवकांची

मं जू र

झालेया

शासकी यंणेत

कायदा ,

ि नयम

व



अनु सन

नेमणू क

करणे.

17.1.6 िवरठ िअधकारी वगळनू संघाया सेवकांना ि शा देणे, ि नलंिबत कर

व

संचालक


पू व परवानगीने

कमी

करणे.

17.1.7

संघाया

सेवकांसाठी

आवयक

त े

िशण

देयाची

यवथा

करणे.

17.1.8

संचालक

मं डळान े

ठरवू न

ि दलेया

मयिदत

मािलजनसांची

उधारीव

ि वी

करणे.

17.1.9

मािलजनसा ,

वाहतु क ,

साठवणू क

ि वी

इ .

साठी

यवथा

करणे.

17.1.10

संघाया

वतीन े

शासन

व

इतर

संथांशी

वाटाघाटी

करणे.

17.1.11

संचालक

मं डळाने

ठरवू न

ि दलेया

मयिदत

महसू ली

खच

करणे.

17.1.12 संघाया मालमेचा ि वमा उतिरवणे.

17.1.13

संघाचे

ि हशोब

ि नियमत

पू ण

कन

ठेवयाची

यवथा

करणे.

17.1.14

दर

ि तमाहीतू न

एक

वे ळ

रोख

ि शलक

व

ि शलक

मालाची

तपासणअगर

पडताळनू

पाहयाची

यवथा

करणे.

17.1.15 कायकारी संचालकांस संघाया वतीने धनादेश , हंुडया व इतर वच पके

(ि निगोशयेबल

इं टूम ट )

व

सव

कारया

ठेव

पावयांवर

सहया

करयाच



52

िअधकार

राहील .

तसेच

यांना

संघाया

वतीन े

ब ँ कातील

सव

कारची

खा चािलवता

येतील .

17.1.16 संघाया वतीने दावा / दावे सु करता येईल . तसेच संिघावद

दावा / दाव े



नाव े

चालतील .

17.1.17

संघाया

वतीने


वचन

ि चया

व

करारनामे

कायका संचालकांया

नाव े


17.1.18

कजरोखे,

करारपे

व

इतर

महवाचे

कागदपे

सु िरत

ठेवयाच यवथा

करणे.

17.1.19

संचालक


ि वचार

ि िवनमय

व

मायतेसाठी

वाषक

अहवा ताळेबंद ,

नफातोटा

पक

व

यापारी

पक

तयार

करयाची

यवथा

करणे.

17.1.20

संचालक

मं डळापु ढे

लेखा

िपरण

अहवाल

ि वचाराथ

ठेवणे

दोषदु ती करयासाठी योय ती कायवाही करणे. संचालक मं डळाया मायत दोषदु ती

अहवाल

लेिखािनरकांकडे

पािठवण.े

17.1.21


संचालकांस

आपले

काही

िअधकार

व

जबाबदा - या

संचाल मं डळाया

पू व

परवानगीने

संघाया

िवरठ

िअधका - यांवर

आवयकतेनु सार

द करता

येतील . तिथाप

या

बाबतचे

अंि तम

ि नयंण

व

िअधकार

कायका संचालकाकडेच




53

17.1.22


सभेया

ठरावातील

मागदशनपर

सू चना

कायदा ,

ि नयम



अनु सन

संघाचा

कारभार

यवथतीत

चािलवयाच

िअधकार

व




राहील .

17.1.23



अनु पथतीत

तो

पदभार

चेअरमनया

मायत दु स - या

िवरठ

िअधका - यास

ि दला

जाईल .

17.1.24

संघाया


मय

संकलन ,

गु िणनयंण

व

वाहतु क

यंण बफ

पु रवठा

याबाबत


अडीअडचणचे

ि नवारण

करणे

व

ि नियमतप

संचालक मं डळापु ढे अहवाल ठेवण.े

17.1.25

संलन


कामकाजाची

तपासणी

व

देखरेख

करयाची

यव करणे. संलन



मासळी

पु रवठयाचे

पेम ट

वे ळेवर

ि नयमानु सार

ि मळेल

याची

दता

घेण.े

17.1.26 संघाने अंि गकारलेले मय उपादन वाढ , मयसंवध न , समतोल म

आहार ,

मय खादय व मय बीज िवकास या अनु षंगाने सेवा

रािबवणे.

17.1.27

दरवष

31

माच

रोजी

संथेया

थावर / जंगम

मालमेची

मोजद कन

घेयाची

यवथा

करण े

व

या

कमी

िअधकांची

यादी

तयार

कन

संचाल मं डळापु ढे

ि वचाराथ

ठेवण.े

17.1.28


संचालकांस

संचालक


पू व परवानिगीशवाय

संघा दैनंिदन

कामकाज

सु िरळत

चािलवयासाठी

. 25,000/- पय े

पयत

इतक रकम

खच

करता

येईल .



54

17.1.29 सं थेची िअधमंडळाची ि वशेष बैठक ि दनां क 30 सटबर या आ

आियोजत करण े मागील आथक वषतील यवहाराची ि ववरणप

शासनाकडे / सं था

ि नबंधकाकडे

सादर

करयाची


यवथाप याची आहे.

17.1.30 यवथापक सं था ि नबंधकाकडे ि दनां क 30 सटबर पु व पु ढी िमाहती सादर करेल .

1. सं थेया कायची िमाहती देणारे ि ववरणपक

2. ले खािपरण अहवाल

3. नफा वाटणी .

4. उिपिवध दु ती (असयास )

5. वाषक सभेची तारीख / ि नवडणू कीबाबतची िमाहती .

6. ले खािपरकाची नेमणु क व याची समंती .

7. ि नबंधकाने कायदा / ि नयम / उिपवधीला अनु सन ि वचारले या िमाहत सं दभत अहवाल सादर करण.े

8. कायदा कलम 24 (अ ) नु सार सभासद / सं चालक िशणाबाबत के ले य कायवाहीची िमाहती सादर करण.े



55

9. ि ियाशल सभासदाया नदवही ितवष तयार कन यास िसदी देआवयक राहील .

18. यापार

18.1

संघ

आवयक

असयास

सभासद


मािलजनसांचा

ठिराव पु रवठा


वतं

करार

करावयास

लावू न

यामाणे

संथा

कराराअटी

पाळतील

याकडे

ल

देईल .

एखाा

संथेने

हेतु पु रसर

क

ि नकाळजीपणामु ळे कराराचा भंग के यास व यामु ळे तोटा आयास तो सद संथेला

भन

ावा

लागेल .

19. नफयाची ि वभागणी :

नफयाची

ि वभागणी

वाषक

सवसाधारण

सभेया

मं जु रीने

महारा

सहका

कायदा ि नयम व पोिटनयमातील तरतु दीस पा राहून खालीलमाणे करय येईल .

19.1

वाषक


सभेया

वे ळी

अगोदरया

आथक

वषि मिळवलेला

यापारी

नफा

जाहीर

करयात

येईल

व

यात


रक वजा

के या

जातील .

19.2

सव

कारचे

देय

याज .

19.2.1 कामकाजावरील

खच.



56

19.2.2 घसारा .

19.2.3 जमीन

सारा ,

इतर

सारे

व

भाडे.

19.2.4 ि नयमानु सार कम चा - यांचा ॉहडंड फं डामये संघाने ावयाचा भाग

19.2.5 कम चा - यांया

ॅ यु ईटी

व

बोनसची

तरतु द .

19.2.6 आयकर

िआण

ि वीकर

यांची

तरत ुद .

19.2.7 संिशयत / बुि डत

कजबाबत

वा

इतर

येण,े

संिशयत

वा

बुि ड

रकमाबाबत आवयक ती तरतु द .

19.2.8 महारा

सहकारी

सोसायटयांचा

कायदा

1960

कलम

64,65

महारा

सहकारी

सोसायटयांच े

ि नयम 1961

कलम 51

यात

नमू द

के यामा सव

कारया

तरतु दी .

19.3 वरील खच वजा जाता उरलेला ि नवळ नफा खालीलमाणे ि वभागल

जाईल .

19.3.1 25% ि रझह

फं ड ( गंगाजळी ) हणू न .

19.3.2 ि वी

झालेया

भाग

भांडवलावर

सहकारी

कायाया

तरतु दीपे जात

नाही

एवढा

(ि डहडंड )

लाभांश .

19.3.3 सहकारी

कायातील


ि शण

ि नधी

उभारणे.

19.4

यानंतर

उरलेया

नफयाची

वाटणी


होईल .



57

19.4.1 60%

रकम

संथा


संघामाफ त

ि वकलेया

मासळी कमतीया

माणात

यांना

सू ट

(ि रबेट )

हणू न

वाटयात

येईल .

19.4.2 5

% धमदाय फं ड 19.4.3 5

% चार

फं ड

19.4.4 5 % मयिया

संशोधनािकरता

19.4.5 5 %ि डहडंड

चढउतार

ि नधी .

19.4.6 10

% मययवसाय सधुारणा फं ड .

19.4.7 10 % इमारत

ि नधी .

19.5


पू व परवानिगीशवाय

या

पोिटनयमात

नमू द

के लेया

नफि वभागणीत

फे रबदल

करता

येणार

नाही .

19.6 वाषक सव साधारण सभेत लाभांश जाहीर झालेया तारखेपासू न

िमहयांया

आत

सभासद

लाभांश

घेऊन

गेले

नाही

तर

यां संघाकडे

असलेया

िअधकृत

पयावर

यांया

खच िमनऑडरने

पािठवयात

येईल .

कवा

संघाकडे

असलेया

यां खायावर

जमा

करयात

येईल .

20 राखीव ि नधी िआण सवसाधारण राखीव ि नधी .



58

20.


24.1.1

माणे


रकमेि शवाय

वे श

शु क

जत

झालेभागाची

रकम , कम चारी

सोडून

इतरांकडून

वसू ल

के लेया

दंडाची

रक

कजवरील

दंड ,

याज

इ .

रकम

राखीव

ि नधीत

जमा

होईल .

राखीव

ि नधी

काय व

ि नयमातील


वतंपण े

गु ंितवली

जाईल .

ि मळालेया

देण इयादी

साधारण

राखीव

ि नधीत

जमा

करयात

येतील . हया

ि नधीचा

ि िवनयो संचालक


मं जु रीने

वे ळोवे ळी

के ला

जाईल .

21.

संघाचे

ि हशोबी

वष

हे

1

िएल

ते

31

माच

असे

राहील .

21.1. ि हशोबी कामकाजाया सोयीमाणे व ि नयम . 65

मधील तरतु दीस प राहून

संघाचे

ि हशोब

व

पु तके

ठेवयात

येतील .

21.2.

संघाचा

कोणताही

सभासद ,

संघाशी ,

यांयाशी

झालेया

यवहाराबाबत दतर

संघाया

कायलयीन

वे ळेत

पाहू

शके ल .

21.3

ि मळकत

व

येणी

िआण

जबाबदा - या

व

देण े

याचमाणे

गेया

आथ वषतील

नफा

तोटा

या

संबंधीची

पके

सहकारी

वष

संपयानंतर 45

ि दवसाआत

तयार

करयात

येतील . या

पकाची

एक

नकल

सहकारी


ि हशो तपासणीसाकडे

व

नदणी

िअधका - यांकडे

पािठवयात

येईल .

22.

संलन


पोिटनयमात

तरतु दीचा

अभाव

व

चु का

असयास

क

कमतरता असयास सहकारी कायदा व ि नयम यास िअधन राहून संघा पोिटनयम

यांना

िअधकृितरया

लाग ू

होतील .



59

23.

शासकीय

भागभांडवल

घेतले

असयास

परतफे ड

ि नधी

उभारावा

लागेल संघान

े

दरसाल

आवयक

ती

रकम

परतफे ड

ि नधीत

वग

के ली

िपाहजे. वरी

रकम ेचा

ि िवनयोग

संथेया


न

करता

ि जहा

मयवत

सहकारी

ब ँ कवा


परवानगीने

राीयकृत

ब ँ के त

मु दत

ठेवीत

गु ंतवावी .

24


सभेत

हजर

असलेया

िितनधया

दोन

त ृ तीयांश

इत बहुमतानेच

या

पोिटनयममय े

बदल

होऊ

शके ल .

ते

र

के ले

जाऊ

शकती कवा

नवीन


वीकारल े

जातील .

परंत ु


सभा

बोिलवया

पू व सू चनेत पोिटनयमात बदल करणे, ते र करणे कवा पोिटनयम वीकारणे संबंधीचा

उलेख

असला

िपाहजे.

ि नबंधक ,

सहकारी

संथा

यांनी

मं जू र

क निदवियाशवाय


फे रबदल

अ ंमलात

येणार

नाहीत .

25 नोटीस लाग ू होण े

पोिटनयमास

अनु सन

जेहा

एखाा

सभासदास

नोटीस

ावयाची

असेल

क तो

याया

नदणीकृत

कायलयाया

अगर

संघाया

कायलयामये

जो

पअसेल

या

पयावर

पािठवयानंतर

ती

योय

ि रतीने

बजावली

गेली

आहे

अ समजयात

येईल .

26 िअपल

संचालक मं डळाया ि नणयावर सव साधारण सभेकडे िअपल करता येईल संचालक

मं डळाने

आपला

ि नणय

किळवलेया

तारखेपासू न

दोन

िमहयां



60

आत

िअपल


सभेपु ढे

मांडयासाठी

संघाकडे

के लेले

नसया सव साधारणसभा

अशा

िअपलाचा

ि वचार

करणेबाबत

नकार

देईल .

27. या पोिटनयमात काहीही नमु द के ले असले तरी यातील तरतु दी महारा

सहकारी

कायदा



अनु सन

नसतील

तर

कायदा


तरतु दी

अंि तमत :

ाहय

धरयात

येतील .

28. सभासदाचे िशण

सहकारी सं थाया सभासदाचे सहकार कायदा ि वषयक िआण सं थेय यवहारासं बंधी िशण घेण े िअनवाय आहे. कायदा कलम 24 (अ ) म नमु द के यामाणे ि वहीत कालावधीत सं था सं चालक व सभासदां चे सहक कायदा व सं थेया यवहारासं बंधीच े िशण पू ण होईल . याची जबाबदा सं था सं चालक व यवथापक याची राहील . सदर िशणािकरता सं थ राियशखर सं था / रायसहकारी सं थेकडे शासनाने ठिरवले या दरान ेि न जमा करेल

24 क . (1) सं था , राय शासन , राजपातील िअधसू चनेारे ि िवनद करील अशा , राय सं घीय सं थां माफ त कवा राय ि शखर िश

सं थामाफ त आपले सदय , िअधकारी िआण कमचारी यां यािकरता सहकि शण व िशण आियोजत करील . अशा ि शणामु ळे व िशणाम ुळे



61

( एक ) सं थेया यवथापनामये सदयां चा भावी व सीय सहभा सुि नचत होईल .

( दोन ) नेतृ व कायसाठी बु दवान कमचारी ि शकून कुशल बनतील .

( तीन ) सहकार ि शण व िशण यां मु ळे याविसायक कौशय ि विकस होईल .

2. ि नवडून आले ला कवा वीकृत के ले ला िसमतीचा येक सदय , ि िवह

करयात

येईल ,

असे

सहकार

ि शण

व

िशण ,

अशा

कालावधीिकरतिआण अशा कालां तराने घेईल .

3. सं था , पोट - कलम (1) अवये िअधसूि चत के ले या , राय सं घी सं थां या कवा राय ि शखर िशण सं थां या ि शण व िशण ि नधीि िवहत करयात येईल अशा दरान े दरवष अं शदान करील , िआ

वेगवेगळया सं थां िकरता कवा सं थां या वगिकरता वेगवेगळे दर ि िवह करयात येतील .

29. तार ि नवारण िसमती

सं थेया सभासदां मधील तसे च सभासद व सं थेमधील वाद , ता सोिडवयासाठी सं था तरावर वाषक सवसाधारण सभेमये तार ि नवार िसमतीची नेमणु क करयात येईल .

तार ि नवारण िसमतीची रचना खालीलमाण ेअसे ल -



62

1. सदर िसमती ि सदयीय राहील (ि ियाशल सभासदां मधु न ) याती एक यतीही अय व अय दोन यती िसमतीच े सदय हणू न का

करतील .

िसमतीचे अय हे सं थेचे िवरठ सभासद व सं थेया कामकाजाच े ाअसले ले असावे. तसे च िसमतीचे उविरत दोन सदय हे सहकारातले तअसावेत कवा ि जहा बँ के या कामकाजाबाबत अनभुवी सभासद असावा .

2. सं थेचा एक वरीठ िअधकारी / िसचव , िसमतीचा सदय िसचव हण

काम पाहील व िसमतीत

3. या कामकाजाची नद ठेवयाचे काम तो करेल .

िसमतीचा कालावधी ि नयु तीपासू न 1 वषचा अथवा पु ढील वाष सवसाधारण सभेपयत राहील .

काययाती :- िसमती सं थेया सभासदां मधील कवा सभासद व सं थेमधी यवसायासं दभत व यवथापना सं दभतील वाद कवा तारी यां ि नवारण करेल . ात झाले या तारीया अनु षंगान े सं िबधतास सु नावण देऊन व सं िबधता ंचे हणणे ऐकून घेऊन तीन िमहयां या आत तारि नराकरण करण े आवयक राहील . सदर िसमतीची कतय हण

यां यासमोर आले या वादामये सं थेस योय तो सला देयाबरोबर कायदा / ि नयम , सं थेचे उिपवधी व सहकार खायाचे आदेश व मागदश तवे तसे च उिपवधी व सहकार खायाचे आदेश व मागदशक तव े तसे



सं था िआण सहकार ेातील ढी यां चा ि वचार कन सभासदव सं यां चेमये तडजोड घडवू न आणणे. सदर िसमतीने िइतवृ ास सं चालक मंड

सभेस

मायता

घेणे

आवयक

राहील .

सं चालक

मंडळ

िसमतीय मायतेनंतरच या िसमतीया ि नणयावर अंि तम कायवाही होईल .

30. उिपवधी लाग ू होणे

सं था यापू वच े नदली असयास हे उिपवधी मंजू र होवू न आयानंत

या पू वच ेअं मलात असले ले सव उिपवधी र झाले त अस े समजल े जाईल .

Documents

Model Bye-laws of District Co-operative Fish Sang Society