45
MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI

MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

  • Upload
    ngocong

  • View
    217

  • Download
    3

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

MIYAPUNUW NAPURR MARRTJI

Page 2: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

We gratefully acknowledge the financial

assistance given by the following:

The Abor ig ina l Arts Board

Esso Austra l i a Pty. Ltd.

Minatome Austra l i a Pty. Ltd.

Uranerz Austral i a Pty. Ltd.

I d e m i t s u U r a n i u m E x p l o r a t i o n

A u s t r a l i a P ty . L t d .

S t o c k d a l e P r o s p e c t i n g L td .

A l c o a of A u s t r a l i a L t d .

AAR L t d .

Page 3: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

M1YAPUNUW NAPURR MARRTJ1L IYA Ŋ A W U M IR R

W U K I R R I W U YMatja rrawuŋ

D H Ä W UMinyipirr iwuywuŋ

W U Ŋ U jJN Y 'Nyarraŋguŋ

Printed at Milingimbi Literature Production Centre 1984

Page 4: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

1

Page 5: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

2

Nhina napurr ga, ŋunhal Galawanŋur, bala linyuny gaŋgathirrnha walalaŋ Danyalany, "Limurr way, walal!" ’’Nhäkurra?" "Bala limurr dhu Ma|agawanlil, naku märram. Bilmaram limurr dhu räli. Bili dharrwany dhuwal miyapunu limurr quli ga nhäma, Gunduqur, Gajŋurruway, Gurrutjutjuqur, ga Wa|awurrŋur." "ŊalimurrJ" MYo way, manda. Nhumanydja dhu malthun ŋapipiwa mandaŋgu." bitjarr waŋan Marayala. ’’Limurr," bitjarr mandany.

Page 6: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

3

Page 7: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

Napurr marrtjinany ŋarra, Dorrq, Danyala, Galiwirri, Gawulay, Yekiniwuy, Ganamu, ga Munurjgu. Dhuwalawurr napurr ŋunhi marrtjinany. Wandirr napurr marrtji, duwatthun napurr; bala napurr ga diltjikurrnha marrtji, ga yarrgupthundja napurr Mokabu'ŋurnha. Ga Mokabu'ŋurnydja napurr, ga Guyawatjwatjirrinan; Boliŋur, yän bili, ga Ganygarrŋurnydja, ga Marrawa|a- |äwuŋal; Marrawata-läwuŋalŋurnydja, ga Ma|agawannha.

4

Page 8: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

5

Page 9: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

6

Bala napurr yarrgupthunna, gapu napurr dilrthun; bala garrurrun napurr garrpi'karrpin. Ga nakuny muka napurr warryun, banŋal; wandirra ga. Ŋayiny waŋa Galiwirriny, "Wäwa walal! Wanhami limurr dhu ŋorrany?" "Ŋunhalnha Dharramarrŋurnha." "Ga wanhami dhu ga nakuny dhärra? Dhukayan dhuwal." "Ŋunhal Damirriŋur ga dapmaram, ga Mirrinyubirriŋur, ŋayiny buran baralaŋur dhu ga dhärra, limurr dhu nhirrpan."

Page 10: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

7

Page 11: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

Wandi gi, dhawat.’’Way, nhä limurr dhu |ukany?l! "Limurr marrtji maranydjalkku yaryu*yaryun," bitjan. Larr'nha. Yaryunna napurr marrtji maranydjalkkun, ga gi| dharpum gawukalaŋu, ga burrugu mala ga malmuŋu dämbumiriw, duwatnha.

8

Page 12: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

9

Page 13: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

Djartjaryurr napurr, Djirrwinbin. Batha'pathanna napurr maranydjalktja mala, ga guyany, borumdhirr; ŋoman napurr maranydjalk ga guya napurr warrkthu' warrkthun, bala napurr gi |ukin.Ŋayiny wäŋany milmitjpa'yin. "Nhäkurra limurr dhu, way?" "Baladhi limurr dhu naku dholkum manymakkum yän. Wandirr napurr marrtji, ŋayiny ga ŋunhi barrkun nakuny dhärra; bili weyin ŋunhi dhawada, ga mirithi ŋayi dhukayi yu|ay noŋgurryu.

10

Page 14: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

11

Page 15: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

12

Wandi napurr marrtji, ga bur buni; ga guyaŋi napurr gi, dhärri. "Limurr |aw'maram dhipuŋur, bala diltjilil." "Yaka! Dhukaya dhu qunhi djadaw’yurr godarr'. Yän limurr dhu luku dholkum, ga manymak dhu ga dhärra, ga djadaw’yun dhu." Ga |uku-dholkum napurr, bilin; bala napurr marrtjinan.

Page 16: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

13

Page 17: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

14

Wandirr napurr marrtji, ga ŋunhal napurr wäŋayamany Beray’mirr; yurr noŋgurrŋur wäwuru’mirriŋur ŋunhi.Gurtha napurr dhaŋalkuŋal, ga dhoka napurr bitjarr |äy-ŋorran. Ŋäkul napurr .wuŋgannha mala, walal marrtjin nyoyurr.

Page 18: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

15

Page 19: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

16

Ŋunhi muka barrkuny, buluny marrtjin galkithinan; yän bili, mak walalaq ŋunhi wakal bunan. Bala walal wandinan marrtjin. Bala walal |iw'maraŋalnha napurruŋgal dhärran, bala napurruny walal marrtjin warku' yurrnha."

Page 20: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

17

Page 21: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

18

Waŋganydja wandin bala Galiwirriwal, ga waŋgany bala Ganamuwal. Mandany qunhiguyaŋan yanbi mokuynha, bala manda yatjurrnha. "Wä-- y! Dhuwandja mokuynhabäy limurruŋ bunan." Napurrnydja walalany ga buma dhäqa'mirriynha gurthay; buman napurr walalany ga. Walalnydja muka ga bili wandirr, ga bulu walal ga buku-roŋiyirr.Mandany Danyala, ga Galiwirriny ga ŋapa-ŋayathaman ŋuriki wuŋgangu, ŋayiny ga Danyalany djinagan ŋorra Galiwirriwuŋuny. Ga ŋayiny ga Galiwirriny, ga garrwarnha gorrum nhanukal; ŋayiny ga rur'yuna Danyalany, ga dadatjnha.

Page 22: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

19

Page 23: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

20

Warku’yurr napurruny walal marrtji ŋunhi wuŋgandhuny mala, ga djadaw'yurr.Ga yakan balaŋ napurr ŋunhi djawaryurrnydja ga mäŋaŋayurrnydja. Yän napurr ŋunhi rur’yurrnydja, nhinan napurr märr gurriri, bala marrtjin miyapunuwnha.

Page 24: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

21

Page 25: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

22

Larr'nha napurr Yekiniwuy, Danyala, ga ŋarra. Wirritjurr napurr marrtji, bala Guliny1parra, ga Guliny'parraqurnydja, Walkan.Yän bili, ga Guluŋurr1qurnha. Wirritjurrnha marrtji.

Page 26: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

23

Page 27: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

24

Ŋayiny ŋunhi muka wirritjurr Yekiniwuyyuny, buluny yakurrnha nhanŋu bur. Ŋarrany waŋi, "Way! Yekiniwuy. Biyak rur'yurr’e! Yaka limurr dhuwal qorranharaw marrtjinya. Dhuwal limurr ga miyapunuw marrtji."

Page 28: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

25

Page 29: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

Ŋayiny ŋunhi rur'yurr, bala marrtji nhinin. Ga yaw'yurr ŋayi gapu ŋunhi nakuŋur, biyakuny; dharr ŋarra nhäŋu garriwa.Warr'warryurr napurr, ga gijfc djawar'yurr. Ga buŋu napurr, ga qalmaraŋ nakulilnha.

26

Page 30: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

27

Page 31: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

28

Waŋi rra, "Way! Yakan limurr dhu galkunydja, yän limurr dhu djarrarrayuna bala Barrdhabarrdha'yunamirrililnha."Napurrnydja gi wandi, ga Barrdhabarrdha'yunamirr, dhawat.

Page 32: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

29

Page 33: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

30

"Nhä way?" biyak walal. "Garriwa limurruŋ!" "Gay’yi muka limurruŋ." Yurrdhuditj linyu gan ŋunhi |akaraŋalnydja, ŋayiny gi gundirrnydja, ga dhärrin ŋapa-ŋal’maranhawuynha.Dhuŋgur bitjandhi, bala |uŋ’ bitjarrdhi ŋunhiwurrr bili yawirriny. Law'maraŋalnapurr ŋunhi miyapununy, rulwaŋ; bala mitthurra marrtji linyu Danyalaynydja.

Page 34: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

31

Page 35: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

32

Ga |uki napurr ŋunhi guwarrnydja mala, bala nhinin napurr gi galkurr quriki rumbalgun. Ga borumdhin ŋunhi miyapununy, ga gurrupanmin napurr, bala marrtjin. Ga walalnydja dhipuŋur bili Barrdhabarrdha'yunamirriqur |uka ŋunhi miyapunu, ga Munatha'|apandamirmydja, ga dhawar 1 yurrnha. Ŋunhi marrtji, ga ŋarrakuwuynha miyapunu ŋorri, ga walalaqguny bäyŋun. Waŋi rra, "Walal! Nhän nhuma dhu buypunumany?”

Page 36: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

33

Page 37: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

34

"Nhaka bäyŋuna, bili napurru dhawar'maraŋala." ŋayiny biyak Yekiniwuynydja. "Nhaka yaka, ŋunhiny yindi!" "Ŋunhina bili." "Ma',M biyak ŋarrany walalaq. Duwatthurr napurr, |arr’ gukuwnydja muka. Ŋayiny muka ŋamathin gadaykay'wurrkiy. Ga yän napurr gan dhurr'maraŋal niwuda-- a, ga dhaŋaq. Yarrgupthurrnapurr, |uki napurr gi, munhaguyirr; ŋorra napurr, ga djadaw1. Larr'nha napurr godrr'nha, rakaŋay ŋuli ya'. Mirithi ŋayi dhukaya ŋorri, ga munathany' ma|q’thurr.

Page 38: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

35

Page 39: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

36

Djarrarran napurr, ga ŋunhili bili ŋurruŋur, ga-- r , bitjarrdhi wirrwakunha.Git, ga baladhi napurr duwatthurr.Gothan napurr, ga borumdhirr; |uka napurr, |arr'nha; marrtjin napurr.Wandin napurr gan qurrithinyaraynha. Yän warray ,

Page 40: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

37

Page 41: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

38

Dhulmu-dak, Galawanŋurnha dhawa|thun napurr. Nakuny napurr ŋunhi garrpin bay1, bala napurrnydja marrtjin. Wandirr napurr marrtji,' bur napurr MarayalawTthi bili."Way! Dhuwalana mala gurrupuruŋumirri, muka! Waku walala, ŋapipi, gäthu walala, ga galay. Wanhana?" bitjarr Marayala."Ŋunhayi wirrwakunha ŋorra ga, ŋanya yindi muka." "Gayiyi muka limurruŋgu." bitjarr.

Page 42: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

39

Page 43: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

40

Law'|awmaraŋal walal ŋunhi miyapununy, ga gurrupanmin, bilin, Ga lipalipa ŋayiny gi djatthurr Marayalayny11 ja, yäku Giyapara, ŋanya la.tju' muka ba|awurrwurr. Bukmak napurr gan ŋunhili bili nhinan.

Page 44: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso
Page 45: MIYAPUNUW NAP URR MARRTJI - Charles Darwin …33738/mi0035_Miyapunuw.pdf · We gratefully acknowledge the financial assistance given by the following: The Aboriginal Arts Board Esso

www.cdu.edu.au/laal Tel: (08) 8946 6876 [email protected]

This work is from the Living Archive of Aboriginal Languages www.cdu.edu.au/laal.

If you have any questions or wish to access information concerning this work, please contact us at

[email protected].

Use of this work is subject to the User License Agreement available at

http://www.cdu.edu.au/laal/permissions/

This work is licensed under a Creative Commons Attribution Non-

commercial No Derivs 3.0 Licence Australia which appears as follows:

This licence allows users to share, copy and redistribute the work in any medium or format provided they:

(i) give appropriate credit, provide a link to the licence, and indicate if any changes were made to the work.

Users may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests that we endorse the user or

their use;

(ii) do not use the work for commercial purposes;

(iii) do not distribute the modified work if they remix, transform or build upon the work, and

(iv) do not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything that the

licence permits.

The full terms of the licence can be found at http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/au/legalcode.

The creators of this work assert their moral rights to:

• be identified and named as the creators of this work. This means that if you reproduce the work, you must

identify these creators;

• take action if this work is falsely attributed as being someone else’s work; and

• take action if this work is distorted or treated in a way that is harmful to their honour or reputation. This

means that the creators of this work have the right to object to distortion, mutilation or other modification

of, or derogatory action in relation to the work.

If you share this work, you must identify the creators named in this work and on the Living Archive

of Aboriginal Languages website and abide with all other attribution requirements under the

Creative Commons licence.

Note that any action that is in breach of the moral rights of the author will give rise to a right of the creators to take

legal action under the Copyright Act 1968 (Cth).

Do not remove this notice