ဥးသန႔ရ႕ေျမး

သန႔ျမငဥး ေရးတ

ကယတငေရး ျမနမာသမငး အမားမား

o ဥးသန႔ရ႕ေျမး သမငးအမနကေရးနငရ႕လား?

o ဥးသန႔ရ႕ေျမး ေရးတ ရခငအေရး

o ဥးသန႔ရ႕ေျမး ေရးတ လြတလပေရး ၾကးပနးမအလြမား

o ဘရငေနာငအေၾကာငး ေဇာကထးမးေမာ သမငးအျမင

ေမာငေသြးခ ြန ေ၀ဖနတငျပသည

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 1 -

စာျပနရက၍ PDF ျပလပသ၏ ရငတြငးစကား

ကေနာ ၂၆၊ ၉၊ ၂၀၁၂ ရကေန႔က စာအပအငားဆငကေနျပး ဒစာအပေလးက ငားလာခပါတယ။ ျပးေတာ

စတ၀ငစားမတာက ဒစာအပရ႕ မကႏာဖးေပၚက စာေတြပါပ။ ဥးသန႔ရ႕ေျမး ….. ဆတာေလးန႔တင

ေတာေတာေလး စတ၀ငစားစရာေကာငးေနသလ စာေရးသ ေမာငေသြးခြန

ေ၀ဖနတငျပသညဆတာေလးကလညး တမး ဆြေဆာငပါတယ။ ေ၀ဖနေရး စာအပေလးတစအပပါ။ ဒါန႔ပ

အစာအပကဖြင အမာစာက ဖတၾကညလကေတာ ေတာေတာေလး ပျပး စတ၀ငစားသြားပါတယ။

ဥးသန႔ရ႕ေျမး နငငျခားတကသလ (ကငးဗရစတကသလ) ကေန PhD ပါရဂဘြ႕က

သမငးဘာသာရပန႔ယခတသက ျမနမာသမငးကေရးသားထားတာ ရစရာမရဘးလ႔ စာေရးသ

ေမာငေသြးခ ြနက ေ၀ဖနထားပါတယ။ တဖန … ျမနမာဒမကေရစေခါငးေဆာင

ေဒၚေအာငဆနးစၾကညကယတငက ဖတသငတစာအပတစအပအျဖစ ညႊနးဆထားတာ

ဘာေၾကာငလဆတာ သခငလာပါတယ။ သလညး သသငတယလ႔ထငပါတယ။ ဒါေၾကာင Online မာ

ရာၾကညျပနေတာ ရာလ႔ မေတြ႔ပါဘး။ ဒါန႔ပ အခဆရာေမာငေသြးခ ြန ေ၀ဖနေထာကျပထားတ

စာအပေလးက Online ေပၚက ညအကေမာငႏမေတြ ဖတစမေသာငာ ျပနလည ရကႏပျပး PDF

ျပလပေပးလကပါတယ။ကယတင PDF လပတာျဖစတအတြက မကႏာဖးဒဇငးေတြ၊ စာစ၊ အတြငးဖလင

စတာေတြဟာ ေအာကက ပႏပမတတမးမာ ေဖၚျပထားတသေတြမဟတေတာဘ

ကေနာပျဖစသြားပါတယ။ ဒါေပမယ မရငးစာအပအတငး ရကေပးလတာေၾကာင အဒါေတြက

မရငးအတငး ရကႏပေပးလကပါတယ။ ဆရာေမာငေသြးခြနရ႕ အခကအလကကက ေထာကျပ

ေ၀ဖနထားတာေတြကလညး ဗဟသတလညးျဖစေစ ခငလတအခကအလကေတြလညးျဖစေနတာ

ေတြ႔ရပါတယ။ ဘာေၾကာင ဆရာသန႔ျမငဥးဟာ ျမနမာသမငးက ဒလ လရာဆြေရးခတယဆတာကေတာ

သမတပါး အျခားဘယသမ မသနငပါဘး။ ဆရာသန႔ျမငဥးလ ဂဏ၊ ျဒပ၊ သကၡာ၊ ၾကးမားတ

လပငနးတာ၀နေတြ ယထားတ သတစဥးရ႕ ျမနမာသမငးအျမငေတြကေတာ အေတာေလး ကြာဟေနတာ

ေတြ႔ရပါတယ။ ဒါေၾကာင စတၾကကျဖစတ ဒစာအပေလးက အြနလငးစာေပအျဖစ

ျဖန႔ေ၀လကရပါေၾကာငး …..

ဆရာေမာငေသြးခ ြနမလညး ဆရာစာေပက ျဖန႔ေ၀ေပးတ ကေနာက အျပစမျမငဘ နားလညေပးပါလ႔

ေတာငးပနအပပါတယခငဗာ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 2 -

မနးေခာငးစာေပ

အမတ(၇၄)၊ သာယာေအးလမး၊ (၃)ရပကြက

မရမးကနးျမ႕နယ၊ ရနကနျမ႕။

ဖနး- ၀၉၇၃၀၄၆၂၂၆၊ ၀၉၄၂၁၀၁၁၀၈၁။

မနးေခာငးစာေပ၏ စာအပအစအစဥ ၁၁

ပႏပမတတမး

ထတေ၀ကာလ - ပထမအၾကမ ၂၀၁၂ စကတငဘာလ။

အပေရ - ၁၀၀၀ အပ

မကႏာဖးဒဇငး - ျငမးခမးသာ

စာစ - ေဇာ၀ငးေမာင

အတြငးဖလင - ကဥးႏငညမား

ထတေ၀သ - ဥးျမငစး၊ ပနးစၾကာစာစဥ

ပႏပ - ပနးေရႊၾကာ

မြမးမဖနတးမ - ျငမးခမးသာ၊ ဟနထးပင

မကႏာဖးပနးခ - ညညလြင

တနဖး - ၈၀၀ကပ

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 3 -

The River of Lost Footsteps

A Personal History of BURMA

Thant Myint – U

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတ

ကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)

အမားမား

ေမာငေသြးခြန

ေ၀ဖနတငျပသည

မနးေခာငးစာေပမ စစဥထတေ၀သည။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 4 -

မာတကာ

သမငးေၾကြးေပးဆပရမယ ၅-၈

၁- ဥးသန႔ရ႕ေျမး ေရးတ ေျခရာေပာကျမစ (သ႔မဟတ)

ေျခရာလညးေပာက ေရလညးေနာက ၁၀-၁၅

၂- ဥးသန႔ရ႕ေျမး ေရးတ ေျခရာေပာကျမစ (သ႔မဟတ)

ေျခရာလညးေပာက ေရလညးေနာက (၂) ၁၆-၂၀

၃- ဥးသန႔ရ႕ေျမး ေရးတ ေျခရာေပာကျမစ (သ႔မဟတ)

ေျခရာလညးေပာက ေရလညးေနာက (၃)

ဘရငေနာငအေၾကာငး ေဇာကတေဇာကထး သမငးအျမင ၂၂-၂၆

၄- ဥးသန႔ရ႕ေျမး သမငးအမနကေရးနငရ႕လား ၂၉-၃၄

၅- ဥးသန႔ရ႕ေျမး ေရးတ လြပလပေရးၾကးပမးမအလြမား ၃၅-၃၉

၆- ဥးသန႔ရ႕ေျမး ေရးတ ေျခရာေပာကျမစ (သ႔မဟတ)

ေျခရာလညးေပာက ေရလညးေနာက (၄) ၄၁-၄၅

ဥးသန႔ရ႕ေျမးေရးတ ရခငအေရး

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 5 -

သမငးေၾကြး ေပးဆပရမယ

သန႔ျမငဥးရ႕ - ေျခရာေပာကျမစ (ကယတငေရး ျမနမာသမငး) စာအပက

ျမနမာဘာသာျပနစာအပအျဖစ ပႏပထတေ၀ျခငး မျပမကတညးက စတ၀ငစားခပါတယ။

သန႔ျမငဥးဟာ ဥးသန႔ရ႕ေျမး၊ ဥးသန႔မးဆကအေနန႔ သ႔အဘးလပ ျမနမာဂဏေဆာင

လငယတစဥး ျဖစလာလမမယလ႔ ေမာလငမခပါတယ။ ဥးသန႔ဆတာ ကမာၻ႕ကလသမဂၢမာ

အေထြေထြ အတြငးေရးမးခပတာ၀နက ႏစၾကမဆကတကထမးေဆာငျပး

ျမနမာဂဏေဆာငခတာ မဟတလား။ ဥးသန႔ရ႕ အေတြးအျမငန႔ ေဆာငရြကခကေတြက

ကေနာတ႔ လကလမးမသမ ဖတမတခဖးၾကပါျပ။ ယခ ဥးသန႔ရ႕ေျမး ဆရာသန႔ျမငဥးက ျမနမာ

သမငးကေရးတယဆေတာ အငမတန စတ၀ငစားခပါတယ။

ဒစာအပက ျမနမာဒမကေရစေခါငးေဆာင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညကယတငက ဖတသငတ

စာအပတစအပအျဖစ ညႊနးဆထားေၾကာငးလညး ဂာနယတစေစာငမာ ဖတလကရပါတယ။

ဒါန႔လညးတနးက “ကလြငဥးစာေပ” ကေရာကတနး ဒစာအပက အခန႔သင ေတြ႔လကရပါတယ။

ကေနာက ေကာကယျပး စာအျမညးလပေနစဥ “ေကာငးတယလ႔ေျပာတာပဆရာေရ . . . ေဒၚစ

ညႊနးလကတာန႔ ပေရာငးေကာငးသြားတယ”လ႔ ကလြငဥးက ျပးစစန႔ေျပာပါတယ။ အဒေန႔က

ျမနမာစာအပေတြ အမားၾကး၀ယျဖစလကတာန႔ သန႔ျမငဥးရ႕ အဂၤလပဘာသာန႔

ေရးထားတစာအပက မ၀ယျဖစခပါဘး။

သပမၾကာခငမာပ ဒစာအပဟာ ျမနမာဘာသာျပနန႔ ထတေ၀လာတာေတြ႔ရပါတယ။ “ျမႏငးဆမ

ဘာသာျပနဆသည” လ႔စာအပအဖးမာ ေဖာျပထားတာၾကညျပး ရတတရက

စတပကသြားမတယ။ “ျမႏငးဆ ဘာသာျပနဆသည” ဆရင ျပးရကသားန႔… မ

ဘာသာျပနဆသည ဆေတာ မ ကပေနျပ။ ထားလကေတာ ျမနမာစာပကေဘးၾကေနတာ

ၾကျပပလ႔ ႏလးသြငးျပး စတကေျဖလကပါတယ။

စာအပကဖတၾကညလကေတာ အမားေတြ ဘြားကန … ဘြားကန ဆငကဆငက

ေတြ႔လကရေတာ အေတာေလး စတမသကမသာျဖစသြားရတယ။ “ျမနမာသမငး ရငးခေလျပ”

လ႔လညး မတခကခလကမရ႕။ သန႔ျမငးဥးရ႕ နဒါနးစကား ဒစာအပဟာ “အတတကာလ

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 6 -

လမးညႊန” လ႔ဆထားပါတယ။ “အတတကာလအေနျဖင ပစၥပၸနကာလက မညသည ဉာဏအလငးေရာင ရေစနငမညက အာရထားျပး ေရးသားပါသည” လ႔ဖာျပထားပါတယ။

သန႔ျမငဥးရ႕ စာအပက ဖတအျပးမာ ဘယလ ဉာဏအလငးမးမ မရတအျပင ကေနာတ႔ရ႕

သမငးရာဇ၀ငၾကး ေမာငၾကးကခေလျပလ႔ ျမညတမးစတသပမပါတယ။ ဗဒၶ၀င၊ ပဂေခတ၊ အေနာရထာ၊

အေလာငးစညသ၊ ေတာငငေခတ၊ တပငေရႊထး၊ ဘရငေနာင၊ ကနးေဘာငေခတ၊ အေလာငးဘရားမ

သေပါမငးအထ၊ ေနာကဆး ဗလခပေအာငဆနးအထ အခကအလကမား၊

အယအဆသးသပေ၀ဖနခကမား စာအပရ႕ေနရာေတာေတာမားမား အမားေတြန႔

တငးၾကမးျပညေနတာေတြ႔ရပါတယ။ ဘာသာျပနအမားေတြကလညး နာမညအေခၚအေ၀ၚ

အသထြကကအစ မနေအာင မေရးနငခပါဘး။

ဒေလာကမားျပားတ အမားေတြက သန႔ျမငဥးဘာလ႔ကးလြနခရသလ။ သ႔ပညာအရညအခငးက

ေဖာျပထားရာမာ ကငးဗရစဂ တကသလက PhD ပါရဂဘြ႕က သမငးဘာသာရပန႔ ရခတာလ႔

ေဖာျပထားတယ။ “ဘြ႕အတြက တငသြငးေသာကမးအျဖစ မငးတနးမငးႏင သေပါမငးတ႔

အပခပ စးစသညလကထကအေၾကာငး ျပစသည”လ႔ေရးထားပါတယ။

သ႕ရ႕ဘြ႕ယကမးမာေကာ အမားေတြ တငးၾကမးျပညေနမာလားလ႔ ရးရးသားသား

စတပမျပနတယ။

သန႔ျမငဥး နငငျခားမာ ရေနစဥ “အျမလလယဥေကးျပး ေကာငးဆရာမဟနပနရသည

စၾကညက ကေနာအား အဂၤလနသ႔ ေဒါကတာဘြ႕ယရနလာဖ႔ႏင ျမနမာသမငးဘာသာက

ယရနအားေပးသည” လ႔ စာအပရ႕ေနာကပငး စပထးစာမာ ေဖာျပထားျပနပါတယ။ သကယတင

ျမနမာသမငးက အျမတမးစတ၀ငစားေၾကာငးလညး နဒါနးမာ ေရးချပးျဖစပါတယ။ ဒါန႔ေတာင

ပဂေခတကေန ကနးေဘာငေခတအထ ဘာလ႔ ေမာကေမာကမားမား ေရးခရပါလမ။ မားလ႔

မားမနးမသ အေပၚယေလာကသာဖတၾကညျပး သန႔ျမငဥးရ႕စာအပက

အေနာကတငးစာနယဇငးေတြက ခးကးထားတေကာဖးေကာကစာမားကလညး တအတၾသ

ေတြ႔ခရပါတယ။

“ထးျခားေျပာငေျမာကသည။ ဟနခကညျပး ေစစပေသခာကာေလးနကမ ရသည

သမငးတငျပခကတစရပျဖစသည”ဆတာမး …

သမငးျဖစရပအမနေတြ မသဘ ၾကသလ ျပးစလြယ ခးေျမာကတတတာ သတ႔အေနာကတငး

ယဥေကးမပထငပါရ႕။ ဒါမမဟတ ျမနမာသမငးက ရငးရငးပပ မားမားယြငးယြငး

ေရးထားတာကပ သတ႔ၾသဘာေပးလဟနရပါတယ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 7 -

ကေနာကား ျမနမာ။ ကယသမငးကယ ေရးခငသညျမနမာ။ ကေနာတ႔ သမငးက နငငျခားသား

ပညာရငတစေယာကက ၀ငေရာကစြကဖကျပး ေရးတာမး လး၀လကမခ။

ကလနသမငးဆရာၾကး ပါေမာကၡ လစ က တေကာငးရာဇ၀ငန႔ ဆကစပျပး …

“မငးတ႔ဗမာေတြဟာ ေဂါတမဗဒၶဘရားန႔ အမးေတာခငလ႔ ဘရားအမးေတြဆျပး ၾကြား၀ါခငလ႔

တေကာငးရာဇ၀ငက လပၾကဖနတးခတာ”လ႔ ျပကရယျပခဖးပါတယ။

ေၾသာ … သနားစရာ ပါေမာကၡၾကးပါလား။

ဗဒၶဘာသာ ယဥေကးမအရ ရဟနးသဃာေတာမားက “ဘရားသားေတာ”လ႔

ေခၚတယမဟတလား။ ျမတစြာဘရား ကယေတာတငက “ခစသား၊ခစသမး” ဟ၍

ေမတာကရဏာ ၾကးမားလစြာ ခးေျမာကခသည မဟတပါလား။ ဘရားၾသ၀ါဒအတငး

ကငၾကေနထငသ မနသမ ဗဒၶဘာသာ၀ငေတြက “ျမတဗဒၶရ႕ ေရႊရငေတာအႏစ သားေတာအစစ

သမးေတာအစစမား” လ႔ ေကးဇးေတာရင မဟာေဗာဓျမငဆရာေတာၾကးက

ေမာကြနးထးခးေျမာကခပါတယ။

ဒါေၾကာင ကေနာတ႔ဟာ ဘရားန႔ အမးေတာခငလ႔ဆတာထက ဘရားအမးစစစစေတြလ႔ အခနမေရြး

ေနရာမေရြး ေျပရရပါလမမယ။ လစရ႕ၾသဇာခ ျမနမာသမငးပညာရင ပါေမာကၡေဒါကတာသနးထြနးလညး

ျမနမာသမငးေတြက အလြလြအမားမား ေရးသားခဖးေလသမ ကေနာတ႔ တ႔ျပနေ၀ဖနျပးခေလျပ။

ကေနာမာ ဇာတပည ဂဏမာနျဖင ေထာငေထာငလႊားလႊားၾကး တ႔ျပနေ၀ဖနေနျခငး မဟတပါ။

သမငးအခကအလကမားမားက ညႏငးေပးျခငးသာ။ အထးသျဖင အေနာကတငးသားတ႔ရ႕

သမငးအျမငဟာ ကေနာတ႔အေပၚမာ အငမတန ရငးျပေစာကားလပါတယ။ မနနနးရာဇ၀ငေတာၾကးက

“မၾကကေလးငယ ပျပငမားက တညးျဖတထားသကသ႔” လ႔ မတခကေပးထားပါတယ။ (သန႔ျမငဥး

ေျခရာေပာကျမစ၊ စာ ၈၀-ရ)

ကေနာတ႔ သမငးရာဇ၀ငမာ မငးေကာငးမငးျမတေတြခညး ေပၚထြကခသညမဟတပါ။

မငးဆးမငးညစေတြ ေပၚေပါကချပး တငးျပညန႔လမး ဂဏသကၡာညးႏြမး အရကရေအာင

လပခတာေတြလညးရပါတယ။ မငေကာငးမငးျမတေတြဆက ေကာငးေမြကယျပး မငးဆးမငးညစမားရ႕

ဆးေမြက ပယလနပစျခငးဟာ ကေနာတ႔ရ႕ သမငးသငခနးစာ၊ ကေနာတ႔ရ႕ သမငးအသစ

ျဖစေစရပါမယ။

သန႔ျမငးဥးရ႕ သမငးအမားေတြက ေထာကျပေ၀ဖနဖ႔အတြက ကေနာစာအပစငမာ အဆငသငရေနတ

ျမနမာသမငးစာအပမားက အားျပခရပါတယ။ သ႔အမားေတြမားလြနးလ႔ ေဆာငးပါးတစပဒန႔

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 8 -

မလေလာကတအတြက ေဆာငးပါး (၆)ပဒအထ ေရးျဖစသြားပါတယ။ ေရးစရာေတြ ကနေနေသးေပမယ

ဒေလာကန႔ပ ရပနားလကပါတယ။

ကေနာေဆာငးပါးေတြက ေဖာျပခတ “မႏေလးဂာနယ” န႔ “နနကခငးဂာနယ”က အယဒတာမားက

ေကးဇးတငပါတယ။ ေစာငဖတျပး ၾသဘာေပးခတ ေလးစားအပေသာ မတေဆြမား၊ ဆရာသမားမား၊

စာဖတသမားက ေကးဇးတငပါတယ။ တစခေျပာခငတာက ကေနာဟာ

သမငးပညာရငမဟတဆတာပါပ။ ေသခာတာကေတာ ကေနာဟာ ကယတငးျပည ကယလမး

ကယသမငးက ကာကြယေစာငေရာကသ အညတရ နငငသားတစေယာကမသာျဖစတယ ဆတာပါပ။

ေလးစားစြာျဖင

ေမာငေသြးခ ြန

၁၃၇၄ခ ၀ါေခါငလဆနး ၄ရက

၂၀၁၂ခ ၾသဂတလ ၂၁ရက

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 9 -

မနနနးရာဇ၀င ျပနလနရတယ။

ဆရာညျမရ႕ ကနးေဘာငရာပေတာ ကျပနဖတရတယ။

ဆရာျမသနးတငရ႕

ေတာငသမနေရႊအငးက ေလညငးေဆာေတာ က ျပနၾကညရတယ။

ဒကၡပလာပမားေျပာပါတယ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 10 -

ဥးသန႔ရ႕ေျမး ေရးတ ေျခရာေပာကျမစ

သ႔မဟတ

ေျခရာလညးေပာက ေရလညးေနာက

စာအပ - ေျခရာေပာကျမစ (ကယတငေရးျမနမာသမငး)

မရငး - The River of Lost Footsteps

(A Personal History of Burma)

ေရးသ - သန႔ျမငဥး (ဥးသန႔၏ေျမး)

ဘာသာျပနသ - ျမႏငးဆ

ထတေ၀ကာလ - ၂၀၁၂ ဇလငလ (ဒတယအၾကမ)

စာမခြငျပခက - ၃၁၀၁၈၇၀၇၁၂

တနဖး - ၆၅၀၀ကပ

ထတ/ျဖန႔ - Myanmar Book Center

ျမနမာဂဏေဆာင ကမာၻ႕ကလသမဂၢ အတြငးေရးမး ဥးသန႔ရ႕ေျမး ဆရာသန႔ျမငဥးျပစတ ဒစာအပဟာ

အဂၤလပဘာသာန႔ေရးထားတ စာအပဘ၀ကပင အေရာငးသြကခတယလ႔သရပါတယ။ ျမနမာေတြ

သမငးဘာသာရပက စတ၀ငစားလာတာ ၀မးသာစရာပါပ။ အထးသျဖင ဥးသန႔ရ႕ေျမးက ေရးတာဆေတာ

ပျပး စတ၀ငစားၾကတယ။ တစခါ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက ဖတသငတစာအပအျဖစ ညႊနးလကေတာ

ပျပး ေရာငးေကာငးသြားခပါေသးတယ။ ဒစာအပက အဂၤလပစာတတ ဆရာေတာတစပါးက

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 11 -

ဘာသာျပနဖ႔ၾကးစားခဖးပါတယ။ ဒါေပမယ လကေတြ႔ခေရးဖ႔ အခကအချဖစေနတယတ။

“စာေပစစစေရးက ခြငျပမယမထငဘး” လ႔ ဆရာေတာက မန႔ပါတယ။

“စာအပရ႕ အခနး(၂)မာ ၁၉၈၈ အေရးအခငးၾကးက ေရးထားတယ။ အဖမးခရတာေတြ၊ ေသဆးတာေတြ၊

စစတပကျဖခြငးပေတြ ထညေရးထားတယ။ ေနာက အခနး (၁၃)မာက ၈၈ ေနာကပငး စစအစးရေခတက

ပယပယနယနယ ေရးထားတယ။ နဂးပငးမာေတာ ၂၀၀၇ သဃာအေရးအခငးထ အေတာျပညစေအာင

ေရးသြားတယ။ ဒအေၾကာငးအရာေတြက သကဆငရာက ခြငျပပါမလား” လ႔ ဆရာေတာက

အမန႔ရပါတယ။

“အရငဘရား စတ၀ငစားရငေတာ ဘာသာျပနထားသငပါတယ။ တစေန႔ စာေပလြတလပခြငရတအခန

ထတနငတာေပါဘရား” လ႔ေလာကထားခပါတယ။ ဒစာအပအေၾကာငး ေျပာဆျပး ၃လေလာက

အၾကာမာပ ဆရာမ ျမႏငးဆ ဘာသာျပနတ “ေျခရာေပာကျမစ” စာအပထြကလာပါတယ။

စာအပထြကျပး ခကခငးကနသြားပရပါတယ။ ကေနာ၀ယခတ စာအပမာ ဒတယအၾကမလ႔ မကႏာဖးမာ

ေဖာျပထားပါတယ။ စာမကႏာ ၆၇၀ ရတစာအပၾကးက ျမညးစမးဖတၾကညရာကေန မးလငးတအထ

အကနဖတပစလကပါတယ။ (ဘာသာျပနေကာငးလြနးလ႔ေတာ မဟတပါ။ ဘာသာျပနအမားေတြ၊

အခကအလကအမားေတြက သညးချပး ဖတခရတာပါ။) ဘာသာျပနညဖငးမားယြငးတာေတြ၊ မရငးမာ

အခကအလက လြမားေနတာေတြ မေဆြးေႏြးခင ဆရာေတာ အာရကခတ လေျပာမားတ ၈၈

အေရးအခငးန႔ ေရြးေကာကပြၾကးမတငမ စစအစးရေခတ အေျခအေနမားက စာေပစစစေရးက

ခြငျပခတအတငး စာျမညးသေဘာ ေကာကႏတတငျပလကပါတယ။

“ဘာလငတတငး၊ မျဖခမႏင ဟယရပရငးဒါးဂတစ၏ ၾကညးတပမား မႏေလးသ႔

စေရာကသညေနာကပငး ႏစ၁၀၀ခန႔ ျဖစသည ၁၉၈၈ခႏစ၏ ေႏြရာသတြင ျမနမာလမးတ႔သည

ေထာငႏငေသာငးႏငခ၍ လမးမားေပၚတြင စတနးလညလညကာ ဆယစႏစမားစြာ အပခပခသည

အာဏာရငစစအစးရကလညးေကာငး၊ အျပညျပညဆငရာတြင သးသန႔ထးထးျဖစျခငးကလညးေကာငး

အဆးသတရန ေတာငးဆၾကသည”

“ထကစၥသည လကေရြးစင တကသလျဖစသည ရနကနစကမတကသလမ ေကာငးသားမားျဖင

စတငချပး ျမ႕ေတာတစျမ႕ေတာလးသ႔လညးေကာငး၊ အထကျပညရြာသ႔လညးေကာငး ျပန႔ႏ႔ခသည။

မတလတြင ရနကနတကသလနယေျမတ၀ကမ ဆပမမားအတြက အဓကရဏးရမားမ ဒါဇငမားစြာေသာ

ေကာငးသားမားစြာက ဖမးဆးသည။ ထနးသမးေရးစခနးသ႔ေခၚသြားစဥ အလပတ

ရေမာေတာယာဥထတြင ေကာငးသားသးဆယေကာသည အသကရကပျပး ေသဆးသြားသည။

ကန႔ကြကဆႏၵျပမမား တးပြားလာသည။

(စာ -၅၄)

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 12 -

“ျမ႕ေတာခနးမေရ႕တြင ယာယသးစကားေျပာ စငျမငမားက ခထားသည။ ေဟာေျပာသတစဥးျပး တစဥးမ

စငျမငေပၚတကျပး သတ႔က ေခတတစေခတမက ဖႏပခပခယျပး ဆငးရမြေတေစသည အစးရက

ရတခသည။ လအပသည ေစေဆာမက ရငးေနသည။ ေန၀ငး၏မန႔ခြနးကလညး ပတငထပသည။ ပါတစ

အစးရစနစသ႔ ျပနသြားရမည။ ေထာငခေသာလမားက တစမငခန႔ေ၀းေသာ ေရႊတဂေစတေတာဘကသ႔

သြားၾကသည။ ထေနရာတြင အားမာနပမတကၾကြေသာ မန႔ခြနးမားက ေျပာေနၾကသည။”

(စာ-၅၇)

“ထေန႔တစေန႔လး စစတပက အနးမ ၾကညရသာ ၾကညေနသည။ အေၾကာငးထးမရေသးပါ။

ဆႏၵျပမမားက စစတပမ ခြငျပထားသည။ သ႔ေသာ ည ၁၁နာရ ၃၀ မနစတြင ျမ႕ေတာခနးမတ၀က၌

ေထာငခေသာ လအပၾကးက ျပြတခေနသညအခါ စစတပမ စညးသတရန ဆးျဖတခသည။

ျမ႕လယေခါငမ လပစစမးမားက ျဖတေတာကသည။ ေရႊ႕ေျပာငးနငေသာ အသခ႕စကၾကးမားျဖင

လအပခြရန အမန႔ေပးသည။ မညသကမ လပပငမလပပါ။ ထ႔ေနာက ထေမာငမညးအကစပေနသည

ညတြင ဘရငးဂနးေသနတသယေဆာငသမား စမး၀ါေရာငတကပြ၀င၀တစမားႏင သခေမာကမား

၀တဆငထားျပး စစဆငရနအသငရေသာ တပဖြ႔မားက သယေဆာငလာသည ယာဥမားသည

ျမ႕ေတာခနးမေရ႕ ေလးေထာငကြကထသ႔ ဘးလမ၀ငလာသည။ အသကငယရြယသမားေသာ

လအပစက မတြန႔ဆတပါ။ ျမနမာနငငေတာသခငးက ေအာဆၾကသည။ စစတပမေသနတပစသည။

ေနာကေန႔အထဆကပစသည။ ထပထမညက ေသဆးသႏင ဒဏရာရသအမားအျပားရသညက

သထားၾကေသာလညး တကသညအေရအတြကက လး၀မသရရပါ။”

(စာ - ၅၈)

အဒေနာက စကတငဘာ ၁၈ရက စစတပက အာဏာသမးပက ဒလ မတတမးတငထားပါတယ။

“ရနကနတစျမ႕တညးတြင ရာႏငခေသာ လမား အသတခရသည။ အျခားျမ႕မားတြငလညး အမားအျပား

အသတခရသည။ ကန႔ကြကဆႏၵျပမမား ျပလသည။ နငငသားမား နာကညးသည။ ယမးပမးကသည။

ေတာလနေရးမကစတစမတကာလသည ျပးဆးသြားခသည။

(စာ-၆၃)

အဒတနးက ဆရာသန႔ျမငဥးရ႕အသကဟာ ၂၂ ပရပါေသးတယ။ နငငျခားမာ ေမြးဖြားၾကးျပငးလာရသမ႔

“ထျမနမာနငငက ကေနာ အက ြမးတ၀ငမရပါ” လ႔ စာမကႏာ ၆၉မာ၀နခထားပါတယ။ ၈၈

အေရးအခငးရ႕ ေနာကပငး အေျခအေနက ဒလတငျပထားပါတယ။

“အခ႕အတြက ျမနမာနငငသည ဆနးျပားမမား တငဆကမေနပါ။ စစအာဏာရင အစးရသည

ဗလခပၾကးေန၀ငး၏ လကပါးေစျဖစသည။ နငငက ဆငးရမြေတေစသျဖင အာဏာမ ျဖတခရမည။

အျခား ဘာမအေရးမၾကးပါ။ ေသာငးကနးမမား၊ တငးရငးသားအခငးခငးအၾကား ပဋပကၡမား၊

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 13 -

ရနးမထြကနငေသာ ဆငးရမြေတမ ထအရာအားလးသည ျပနာတစခထမ အရငးခသည။

စစအာဏာရငအစးရက ဒမကေရစအစးရျဖင အစားထးလင စေျပလနးဆနးေသာ

က႑သစစတငနငမည။”

“ျမနမာနငငသည အဓကအားျဖင ေျခေျချမစျမစရေသာ အရပေဒသျဖစျပး ထခကနစနာေစေသာ

အစးရ၏ ဓားစာခအျဖစ အဖမးခထားရသည။ ထ႔ေၾကာင ၾကးပမးမမားအားလးအေနျဖင အပခပေရး

အဖြ႔အစညးကဖယရားပစရန ဥးတညခကထားရမည။ သ႔ေသာ အစးရက မညသ႔ဖယရားမညနညး။

ထငးနယစပတြင စခနး၀ငေနေသာ တကသလေကာငးသားေဟာငးမား ကသ႔ေသာ လနညးစတ႔အတြက

လကနကကငပနကနမသညသာလင အထာကမည။”

(စာ -၇၀၊ ၇၁)

သတမန ျဖတေတာက၊ စးပြားေရးပတဆ႔၊ လမးေပၚထြကဆႏၵျပရင စစတပျပလမညလ႔ ခန႔မနးတြကခက

ေရးသားထားပါတယ။ အကဥးအကပရ႕ထြကေပါကအျဖစ ေရြးေကာကပြလပေပးခေပမယ ရလဒက

အသအမတမျပခတအတြက စစအစးရက ဆရာသန႔ျမငဥးက ေ၀ဖနထားပါတယ။

“၂၀၀၂ခနစတြင ဗလခပၾကး (ေန၀ငး)သညသ၏ ကနေစာငးေနအမတြင တတဆတစြာ

ကြယလြနသြာသည။ ဘာမျဖစမလာပါ။ မးဆကသစဗလၾကးမားႏင ဗလမးၾကးမားမ တာ၀နလႊေျပာငး

ယျပး ျဖစသည။”

(စာ-၇၂)

ဗလၾကးန႔ ဗလမးၾကးမားအဆငက တာ၀နလႊေျပာငးယခတာလ႔ေရးရင အတအကမမနကနပါဘး။

ဗလၾကးအဆငန႔ နငငေတာအာဏာကတာ၀နခဖ႔ အေတာေ၀းပါတယ။ ျပးေတာမရငးမလငးတ

အေရးအသားတစခကလညးေတြ႔ရပါတယ။

“ျမနမာႏငပတသတျပး ျငငးခေဆြးေႏြးရာတြင ထငထငရားရားအျဖစဆး လကၡဏာသြငျပငမာ ၄ငးတြင

သမေမြ႔ေသာ ကြျပားခကမရျခငးႏင တမထးျခားစြာ သမငးမဆနသည သေဘာသဘာ၀

ရျခငးတ႔ပငျဖစသည။”

(စာ-၇၃)

သမေမြ႔ေသာ ကြျပားခကဆတာ ဘာလလ႔ေမးရပါလမမယ။ စးပြားေရးကြာဟမလား။ နငငေရး

အယအဆလား၊ ျမငသာတ ကြျပားခကကေတာ စာမကႏာ ၇၂မာ ဒလေရးချပးျဖစပါတယ။

“သနးခေသာ ျပညသမား ဆငးရမြေတေနသည အရပလကၡဏာမာ သသာစြာျမငသာေနေသာလညး

စစအစးရကေတာ ဆကလကၾကးထြားလကရသည” တ။ နငငေရးဘကက ကြျပားပကၾကညရငလညး

အေ၀းကပင ျမငနငပါသညဆတာမးပါ။ အာဏာရငစနစန႔ ဒမကေရစစနစ၊ ျပးေတာ

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 14 -

ဒမကေရစလလားသေတြထမာေတာင ကြျပားမေတြ အမားၾကးရေနခ၊ ရေနဆပါ။ ျမနမာနငငက

“သမငးမဆနသည သေဘာသဘာ၀ရျခငး” လ႔ အကျဖတလကပဟာလညး ဗးလး နားမထြငး

ျဖစေနပါတယ။ ဘာကဆလမနး မသရပါဘး။ “ကယတငေရး ျမနမာသမငး” ကေရးေနရငးက

“သမငးမဆနသည သေဘာသဘာ၀ရျခငး”လ႔ ေရးလကတာ အငမတန နားလညရခကပါတယ။

ဒါေပမယ “ျမနမာနငငသည ထးကဆနးစျပး ခကခရပေထြးသည သမငးေၾကာငးရသည ေနရာဌာန

တစချဖစသည” လ႔ စာမကႏာ ၇၃မာ ဆကေရးလကပဟာလညး အထကမာ ေရးခတာန႔ ေရ႕ေနာကမည

ျဖစေနပါတယ။

ဆရာသန႔ျမငဥးဟာ ရညေ၀းတ ျမနမာအတတ သမငးေၾကာငး ျဖစရပေတြဆ ေျခရာ

ေကာကၾကညခပါတယ။ ပဂေခတ၊ ေတာငငေခတ၊ သာယာ၀တေခတမသည ကနးေဘာငေခတအထ

ျပနၾကညခရာ “အခကအလကအမားေတြ” ပါေနတာ ေတြ႔ခရပါတယ။

ဥပမာ -

“မၾကာမ တပငေရႊထးသည ၄ငး၏ နနးတြငးသ နနးတြငးသားမား တစနညးနညးျဖင ကြပမကျခငးက

ခရသည။”

(စာ- ၁၂၈)

နနးတြငးသ နနးတြငးသားေတြ အမားၾကးက ၀ငး၀နးလပၾကကြပမကလ႔ တပငေရႊထး နတရြာစရတာ

မဟတပါ။ “လက၀ဓားမး စစေတာငးစားက လပၾက၍ မငးတရားေရႊထး နတျပညစသည” လ႔ ၂၀၀၉

ခႏစထတ သမငးသေတသနဥးစးက ထတတ “ျမနမာရကစဥသမငး” စာမကႏာ ၈၇မာ

ေဖာျပထားပါတယ။ (မနနနးရာဇ၀ငန႔ အျခားေသာ သမငးရာဇ၀ငစာအပမားမာလညး ဒလပ

ေဖာျပထားပါတယ) အဒလ အမားေတြ မၾကာခဏ ေတြ႔ရပါတယ။ ေျခရာေပာကျမစထမာ

ျမနမာသမငးဟာ အေတာရပဆးသြားခပါေရာလား။

စတပကစရာေကာငးတ ဆရာမျမႏငးဆရ႕ ဘာသာျပနပအလြေတြကလညး နမနာသေဘာေလာက

ထတျပပါဥးမယ။ စာမကႏာ ၄၃ မာၾကညပါ။

မရေတာပါ ေရႊထးေတာ

မရေတာပါ ေရႊနနးေတာ

ေရႊျမ႕ေတာလညး မရေတာပါ

တကယပင ဘာမမရသညကာလပါ

ကြနပတ႔ ေသရသညမ ေကာငးဥးမည။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 15 -

ဇဘန ဘနးၾကးေကာငး၏ ေကာငးထငဆရာေတာ

ပါေတာမျပးစ မႏေလးအေျခအေနကေဖာျပတ ကဗာတစပဒပါ။ ဒကဗာက ျမနမာအသညးစြ

ကဗာတစပဒမ႔ ကေနာတ႔ အလြတရေနတ “ဆးဘနးန ဆရာေတာၾကး” ေရးဖြ႔ခတ ကဗာပါ။ ဆးဘနးနက

“ဇဘန” လပထားပါတယ။ ပကတာမ ျမနမာမကႏာက အးမညးသတလကသလ အရပဆးေအာင

ပကသြားတာ။ ဆးဘနးနဆရာေတာၾကး ေရးခတာက

“ထးသဥး နနးသဥး ျမ႕သဥးသည

သဥးသး၀တြင

လျဖစရေလ တ႔တေတြသည

ေသေသာမတည ေၾသာ ေကာငး၏”

လ႔ျဖစပါတယ။

အလြနနာမညေကာတ ကဗာထက “ထးသဥး” က “မရေတာပါ ေရႊထးေတာ” လပထားတယ။

လပလကဟလ႔ပ ျမညတမးရေတာမယ။ “ရေနာင” က “ရနေအာင” လ႔ဘာသာျပနထားတယ။

“ေရနနးစၾကာ” ဆတ ဘရငေလေတာက “ေရနစၾကာ”လ႔ ဘာသာျပနထားတယ။ (စာ-၂၆၀ ရ)။

ပတမးမငးသားက “ပတမမငးသား” လ႔လပထားတယ။ ကေနာမာ ေျခရာေပာကျမစကဖတျပး

စတပကမရာက “မနနနးရာဇ၀င” ျပနလနရတယ။ ဆရာညျမရ႕ “ကနးေဘာငရာပေတာ”က ဖတရတယ။

ဆရာျမသနးတငရ႕ “ေတာငသမနေရႊအငးက ေလညငးေဆာေတာ”က ျပနၾကညရတယ။

ဒကၡလာပမားေျပာပါတယ။

ေျခရာေပာကျမစထက သမငးပရပအခ႕ဟာ “ေျခရာလညးေပာက ေရလညးေနာက” ျဖစရပက

အေၾကာငးၾကရင ဆကေရးပါဥးမယ။

[၃-၈-၁၂ ထတ မႏေလးအလငးဂာနယ]

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 16 -

သန႔ျမငဥးရ႕ ေျခရာေပာကျမစ

ေျခရာလညးေပာက ေရလညးေနာက (၂)

ဆရာသန႔ျမငဥးရ႕ ေျခရာေပာကျမစ (ကယတငေရး ျမနမာသမငး)ထက အလြတခ႕န႔ စတပကစရာ

ဘာသာျပနဆပမားက မတဆကသေဘာ ေျပာချပးပါျပ။ ဆရာသန႔ျမငဥးဟာ ဥးသန႔ရ႕ေျမးပပ

ကမာၻ႔အေရး ျမနမာအေရးတ႔က ေတြးေခၚေျမာျမင မတတမးတငေရးသားခတအတြက

တကယေကးဇးတငထကပါတယ။ ဒေနရာမာ “သန႔ျမငဥး” အေၾကာငးကလညး သ႔စာအပထကပ

ေျခရာေကာကျပး မတဆကေပးခငပါေသးတယ။

“ေဒါကတာသန႔ျမငဥးသည ဟားဗတတကသလမ ဘေအဘြ႕က Government & Economics ဘာသာရပ

ျဖင ရရျပး ကငးဘရစဂ တကသလမ Ph.Dဘြ႕က သမငးဘာသာရပျဖင ရရသည။ ဘြ႕အတြက

တငသြငးေသာကမးအျဖစ မငးတနးမငးႏင သေပါမငးတ႔က အပခပစးစသညလကထကအေၾကာငး

ျပစသည။ ကငးဘရစဂ ၾတနတေကာလပ၏ Fellow အျဖစ ေခတသစ သမငးဘာသာရပက

ႏစအေတာၾကာ သငၾကားပ႔ခခသည။

သန႔ျမငဥးသည ကေမာၻဒးယားတြငလညးေကာငး၊ ယခင ယဂဆလားဗယားတြငလညးေကာငး၊ ထ႔ျပင

ေဘာစနးယားစစပြကာလတြင ဆရာေရဗဒကလသမဂၢ၏ အၾကးတနးေျပာေရးဆခြငရသ

အျဖစလညးေကာငး၊ ျငမးခမးမထနးသမးေရး လပငနး(၃)ခတြင တာ၀နယေဆာငရြကဖးသည။

နယးေယာကရ ကလသမဂၢဌာနခပတြငလညး တာ၀နထမးေဆာငချပး မားမၾကာမက နငငေရးဌာနတြင

မ၀ါဒစမခက ဒါရကတာ Director of Policy Planning အျဖစ ထမးေဆာငခသည။

ယခဘာသာျပနတ “ေျခရာေပာကျမစ” အျပင The Making of Modern Burma န႔ Where China

meets India: Burma and the New Crossroads of Asia ဆတစာအပ ၂ အပလညး

ေရးသားထတေ၀ျပး ျဖစပါတယ။ The New York Times, The Wall Street Journal, The Financial

Times န႔အျခားေသာ စာနယဇငးေတြမာလညး ပါ၀ငေရးသားလကရတယလ႔ သရပါတယ။ “သန႔ျမငဥး

က ၄ငး၏အဘး ဥးသန႔ ကလသမဂၢအေထြေထြ အတြငးေရးမးအျဖစတာ၀နထမးေဆာငစဥကာလ ၁၉၆၆

ခႏစတြင နယးေယာကျမ႕၌ ေမြးဖြးခသည” လ႔ေဖၚျပထားပါတယ။

ေျခရာေပာကျမစ စာအပရ႕ နဒါနးမာ ျမနမာသမငးက အျမတမးစတ၀ငစားခေၾကာငးန႔ “ျမနမာနငင၏

အတတကာလသည ပစၥပၸနက မညသ႔လႊမးမးမရသညက ကေနာ အာရထားေတြးေတာသည”လ႔

ဆထားပါတယ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 17 -

“ကေနာစာအပက ကြမးကငသ ပညာရငမားအတြက မရညရြယပါ။ ျမနမာနငင၏

အတတကာလလမးညႊနတစခအျဖစ ရညရြယပါသည။အဘယေၾကာငဆေသာ ဤနငင၏

မကေမာကျပနာမားက ကမာၻကတး၍ တး၍ သလာၾကေသာလညး ၄ငး၏ ေ၀ဆာျမငဆငျပး

အားမာနအျပညရခသည စတ၀ငစားဖြယရာ သမငးေၾကာငးက လးလးလားလား ေမေပာကလနးနးရ၍

ျဖစသည” လ႔နဒါနးေရးထားပါတယ။

“ကေနာ ဤစာအပက ေရးသားရာတြင အတတကာလအေနျဖင ပစၥပၸနကာလက မညသည

ဉာဏအလငးရေစနငမညက အာရထားျပး ေရးသားပါသည”

ျမနမာနငငရ႕ ဒမကေရစအေရး ျပျပငေျပာငးလမေတြန႔ ပတသတျပး “ျမနမာနငငက

ဆနးစစေ၀ဖနၾကရာတြင သမငးေၾကာငးက လစလရသညမာ တကဆငမတစခ မဟတဟ

ကေနာျမငပါသည။နငင၏ ပငရငးပညာရငမားမအပ လနညးစကသာ ယေန႔အကပအတညးျပနာ၏

ဇစျမစမနက အေရးတယ ထညသြငးစဥးစားၾကသည။ ျမနမာနငင၏ ကစၥတြငသာမဟတ၊ ကမာၻေပၚရ

အျခားမားစြာေသာ ကဥးထကပထ နငငမားတြငလညး သမငးေၾကာငးက ထညသြငးစဥးစားရန

ေဘးျဖစေစေလာကေအာင ပကကြကၾကသညဟ ကေနာ သကၤာမကငးျဖစမသည” လ႔ ေရးထားပါတယ။

နငငတစနငငရ႕ သမငးေၾကာငး အေရးၾကးပက ဆရာသန႔ျမငဥးက မးေမာငးထးျပထားပါတယ။

ဆရာသန႔ျမငဥးရ႕ သမငးေစတနာ ၾကးမားေပၚလြငလပါတယ။ သ႔ေသာ ဆရာသန႔ျမငဥးသည

ျမနမာသမငးေၾကာငး အခကအလကမန (၀ါ) သမငးေၾကာငး အစစအမနရေအာင ဘယေလာကၾကးစား

အားထတခပါသလ။ ဆရာသန႔ျမငဥးဟာ ျမနမာသမငးန႔ ဘယေလာကနးစပပါသလ။

ပထမျမနမာနငငေတာ ပဂေခတက တညေထာငသအျဖစ ထငရားတ အေနာရထာမငး (အနရဒၶ)န႔

ပတသတျပး ဆရာသန႔ျမငဥးက ဒလေရးပါတယ။

“ထ႔ေနာက ၁၁ရာစတြင ထးထးျခားျခား ကာယဉာဏ စြမးအားရလသည လသားတစဥး

ေပၚထြကလာသည။ အနရဒၶါဆသျဖစျပး ၁၀၄၄ခႏစတြင အေမန႔ပင ႏတခမး၌ မစငေသးသည

ထဆယေကာသကအရြယက ၄ငး၏အက၀မးကြက တစဥးခငးရငဆငတကပြ၌ အနငယသတပစျပး

ထးနနးက သမးပကနငခသည။ ၄ငး၏နာမညသည “ထနးမရေသာသ၊ ထငရာစငးတတေသာသ”ဟ

အဓပၸာယရပါသည။ ထသသည ပဂက ျမနမာအငပါယာအသစစကစက၏ ဗဟခကျဖစလာေစရန

စြမးေဆာငမညျဖစသည။”

(စာ-၁၀၅)

AD ၁၀၄၄မာ အေနာရထာ နနးတကတယဆတာ မနပါတယ။ဒါေပမယ အဒအခနမာ အေမန႔န႔

မစငေသးတ ဆယေကာသက မဟတေတာပါဘး။ အေနာရထာရ႕ အသကအရြယက ခန႔မနးနငေအာင

အေနာရထာ ေမြးဖြားခနန႔ ညႏငးခနကကၾကညရမာ ျဖစပါတယ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 18 -

“၉၉၁ ကြမးေဆာေၾကာငျဖမငး နနးတကသည။ ကြမးေဆာမငးျဖစေတာမျပး မၾကာမ ေျမာကျပငသညမ

အေနာရထာမငးေစာက ဖြားသည …”

(သမငးသေတသန ဥးစးဌာနထတ ျမနမာရကစဥသမငး၊ စာ -၁၈)

ကြမးေဆာမငးျဖစျပး မၾကာမဆတ အခနကာလ ရညမနးခကက ၉၉၄ပထားလကပါဥး။ အေနာရထာ

နနးတကတ ၁၀၄၄ထက နတၾကညရင စကေတးန႔ စးခငးထးတအရြယဟာ အသက၅၀ ရေနပါျပ။

“စကေတး”ဆတ အမညက မေဖၚျပနငခဘ “အက၀မးကြ”လ႔သာေရးထားပါတယ။ အေနာရထာက

စကေတးက အနငရျပး ထးနနးသမးပကခနမာ အသက ငါးဆယ၀နးကငလ႔ ဆရမာ ျဖစတအတြက

“ဆယေကာသကအရြယ” လ႔ေရးရင ဟာသျဖစသြားပါလမမယ။

ျပးေတာ အေနာရထာရ႕ “အနရဒၶါ”အမညက “ထနးမရေသာသ၊ ထငရာစငးတတသ”လ႔ အဓပၸာယ

ဖြငထားပါတယ။ ၂၀၀၅ ဇလငလထတ ေဒါကတာသနးထြနးရ႕ “ပဂေခတ နငငေရးသမငး”၊ စာမကႏာ ၂၃

မာ….

ပါဠလ အနရဒၶဘြ႕က “ႏစသကသည၊ မဆန႔ကငသည”လ႔ အနကေပးတယ။ သကတလ အနရဒၶဘြ႕

ကေတာ “မခပတညး”၊“မတားဆးသည”လ႔ အဓပၸာယရတယလ႔ ဖြငျပထားပါတယ။ ဆရာသန႔ျမငဥးက

အဂၤလပလ ဘယလေရးတယမသ၊ ဘာသာျပနသ ျမႏငးဆက “ထနးမရေသာသ၊ ထငရာစငးတတသ”

လ႔ေရးလကပက အေနာရထာက ဟစတလာေလာက ရပဆးသြားေစခပါတယ။ တကယေတာ

အေနာရထာဟာ ရငအရဟရ႕ ဗဒၶဘာသာ အဆးအမအားျဖင ယဥေကးသမေမြ႔တ သာသနာျပမငးတစပါး

ျဖစတယဆတာ ျမနမာရာဇ၀ငကမးမားက အခငအမာ မတတမးတငထားျပးျဖစပါတယ။

ပဂေခတဥးမာ ထငရားအားေကာငးတ နငငေခါငးေဆာငေတြအေၾကာငးေတြ ေျပာရင ထးလငရင (ခ)

ကနစစသားက ေမခနထားခလ႔ မရပါဘး။ ကနစစသားမငးၾကးလကထကမာ ပဂေရႊျပညဟာ ဘာသာ

သာသနာ၊ ယဥေကးမအနပညာ၊ စးပြားေရး၊ လမေရး၊ ဘကစတးတကချပး ျငမးခမးေရးေခတက

တညေဆာကနငခပါတယ။ ဒါေပမယ သန႔ျမငဥးဟာ ကနစစသားက ေကာလႊားျပး “အေလာငးစညသ”

က ကပာကယာခနကးေရးသားလကပါတယ။

“မတတမးမား၏အဆအရ အနရဒၶါ၏ေျမး၊ ပဂမငးတစပါးျဖစသ အေလာငးစညသသည ကမာၻတစပတ

ရြကလႊငသည။ ဆမားၾတား၊ ဘဂၤလားႏင သဟဠသ႔ သြားေရာကသည။ ကမာၻ႕အလယမ ျမငမရေတာငက

တကသည။ ကမာၻ႕ဆရးလမးအဆးတြငေပါကသည အဖြယဇမၺ႕သေျပပငသ႔ ခရးဆကသည။

(စာ-၁၁၉)

အေလာငးစညသက အနရဒၶါ(အေနာရထာ)ရ႕ ေျမးလ႔ေရးရင မားပါတယ။ အေလာငးစညသဟာ

ကနစစသားမငးၾကးရ႕ ေျမးျဖစပါတယ။ ျမငမရေတာငကတကသည ဆတာလညး မဟတပါဘး။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 19 -

အေလာငးစညသဟာ ျမငမရေတာငသြားဖ႔ အားထတခေပမယ သၾကားမငးက မျဖစနငမနးသလ႔

လညပတတားျမစခပါတယ။

(မနနနး၊ ပတြ၊ စာ-၂၉)

“ပဂ ၾကးကယခမးနားသည ၁၁ရာစႏင ၁၂ရာစႏစမားသည အာရ၏ မားျပားေသာ အစတအပငးတြင

ဆပထၾကြျခငးႏင ကေသာငးကနငးျဖစမတ႔ႏင တကဆငသည။ ဗဒၶဘာသာ ယၾကညခကသည

ေနရာတငးလလတြင ငပလးသြားသည။”

(စာ-၁၀၉)

အာရရ႕ အျခားေသာ ေနရာေဒသေတြမာေတာ မသပါ။ ျမနမာတ႔ရ႕ ပဂေျမမာေတာ ဗဒၶဘာသာ

ယၾကညခကဟာ ပျပးေတာ ခငမာအားေကာငးျပန႔ပြားစညပငလာပါတယ။ ရငအရဟန႔ အေနာရထာတ႔ရ႕

ဥးေဆာငစကထခတ ဗဒၶဘာသာမ႑ငၾကးဟာ ျမနမာေျမမာ မယမးမယင၊ ယေန႔တင ခငမတေနဆ

ရပါတယ။

ဆရာသန႔ျမငဥးဟာ ပဂေခတက လပျပကလကသလ ဖကကနသာ ျပလကျပး ဘရငေနာငရ႕

ဟသာ၀တဆ ခနပေကာလႊား ေရးသားသြားပါတယ။ ဘယေလာကအထ ခနပေကာလႊား

သြားသလဆရင ႏစေပါငး ေလးရာ (၄၀၀)ေလာက သမငးကြငးဆကျပတသြားတအထလ႔ ဆနငပါတယ။

ပဂေခတမာ သန႔ျမငဥး နမနာထတျပခတ အေလာငးစညသမငးၾကး (AD ၁၁၆၀ နတရြာစ)ကေန

ဘရငေနာင (AD ၁၅၈၁ နတရြာစ)ဆသ႔ ခနကးလကလ႔ပါပ။ ႏစေပါငး ၄၀၀ ေကာေလာက

ေမခနေကာလႊားျပး ေရးလကတျမနမာအတတ သမငးေၾကာငးက ဘယလနားလညရပါမလ။ အဒ

ႏစေပါငး ၄၀၀အတြငးက ျမနမာသမငးဇာတ၀ငခနး အခငးအကငးေတြဟာလညး သ႕ေနရာန႔သ

အေရးၾကးတာပါပ။

ျမငစငးပငးယေခတ (AD ၁၂၈၉ မ ၁၃၆၄)

စစကငးေခတ (AD ၁၃၂၂ မ ၁၃၆၄)

အငး၀ေခတ (AD ၁၃၆၄ မ ၁၅၅၅)

ရာဇဓရာဇ အေရးေတာပၾကးက ေမြးဖြားေပးလကတ အငး၀န႔ ေခတျပင ဗညားဥးတ႔ရ႕ ဟသာ၀တ

သမငးပရပမားဟာလညး ေျခရာေပာကျမစထ ေျခရာေကာကလ႔ မရခပါဘး။ သမငးေခတေတြက

မငးတစပါးခငး အစဥလကေရးရမယလ႔ မေတာငးဆခငပါဘး။ တစေခတမတစေခတ ကးေျပာငးသြားပ

ကြငးဆကကေလးေတြက ခတဆကေပးနငရငေတာ ပေကာငးပါလမမယ။ ဒါမသာ “ျမနမာနငင၏

အတတသည ပစၥပၸနက မညသ႔လႊမးမးမရသည” ဆတ ဆရာသန႔ျမငဥး ေျပာခငတ ရညရြယခက

ေအာငျမငမာပါ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 20 -

ကမာၻမာ ျမနမာရယလ႔ စတငခတ ပဂရပပလႊာဟာ မႈနမႈနေရးေရး။ ရငအရဟန႔ ကနစစသားတ႔ရ႕

အေရးၾကးက႑က မတဆကသေဘာမ ေဖာျပဖ႔ ေမေလာခတာဟာလညး ေျခရာလညးေပာက

ေရလညးေနာကလ႔ ဆရလမမယ။ ဘရငေနာငအေၾကာငး ဆကေရးရာမာေတာ ေျခရာေပာကျမစရ႕

ကယတငေရး ျမနမာသမငးဟာ “ရငးခေလျပ”လ႔ မတခကခလကမပါေတာရ႕။

ကးကား

- ၂၀၀၉ ခႏစ သမငးသေတသနဌာနထတ ျမနမာရကစဥသမငး (ပ-တြ)

- ၂၀၀၅ ဇလင၊ ေဒါကတာသနးထြနး၊ ပဂေခတ နငငေရးသမငး

[၁၀-၈-၁၂ ထတ မႏေလးအလငးဂာနယ]

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 21 -

ေပၚတဂ ေၾကးစားစစသားမားကမချပး

“ဘရငေနာင” ျဖစလာရတယဆရင

ျမနမာသမငး ရငးခေလျပလ႔ ဆရပါလမမယ။

အေရ႕ေတာငအာရမာ ျပငဘကမရတမငး

စၾကာ၀ေတးမငးပမာ ဘနးလကရးအာဏာၾကးမားခတ

ဘရငေနာငရ႕ ဂဏသကၡာက ညးမနေစပါတယ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 22 -

သန႔ျမငဥးရ႕ ေျခရာေပာကျမစ

ေျခရာလညးေပာက ေရလညးေနာက (၃)

ဘရငေနာငအေၾကာငး ေဇာကတေဇာကထး သမငးအျမင

ဆရာသန႔ျမငဥးက ပဂေခတ အေနာရထာ၊ အေလာငးစညသတ႔ကေန “ဘရငေနာင”အေၾကာငးက

ဆကေျပာထားရာမာ ဘယေလာကအထပျပငသလဆတာ ဆနးစစၾကညသငပါတယ။ ဘရငေနာငဆတာ

အေရ႕ေတာငအာရမာ ၾကးမားလတ အငပါယာၾကးတစခက တညေထာငနငခတ တငးျပျပညျပ

သာသနာျပမငးတစပါး မဟတပါလား။ ဘရငေနာငအေၾကာငးေျပာရင “တပငေရႊထး” (၀ါ)

မငးတရားေရႊထး အေၾကာငး ခနလပခလ႔မရ။ တပငေရႊထးန႔ ဘရငေနာငဆတာ

အျမႊာညအကထကေတာင ပျပးေတာ အေလးအနကရၾကတ သငယခငး သမးေယာကဖ

ျပညေထာငဖကမား ျဖစေနလ႔ပါပ။ ဆရာသန႔ျမငဥးက … တပငေရႊထး နတရြာစ ကေတာကနပက

“နနးတြငးသ နနးတြငးသားမား၏ တနညးနညးျဖင ကြပမကျခငးက ခရသည”လ႔ ေျခရာေပာကျမစ၊ စာ-

၁၂၈ မာေရးခပါတယ။ “လက၀ဓားမး စစေတာငးစား လပၾက၍ နတျပညစရေၾကာငး” …

ကေနာရ႕ေဆာငးပါး အမတ (၁)မာ အမနက ေရးျပချပးပါျပ။

တပငေရႊထး နတရြာစပက သန႔ျမငဥးက ႏစၾကမႏစခါ ေဖာျပခပါတယ။ စာမကႏာ-၁၂၁မာ

“တပငေရႊထးမ ပေဟဠဆနစြာ နတရြာစသြားေသာအခါတြင … ”လ႔ေရးပါတယ။ ေနာကပငးမာ

“နနးတြငးသ နနးတြငးသားေတြ လပၾကကြပမကတယ”လ႔ေရးပါတယ။ ေရ႕ေနာက မညျဖစေနပါတယ။

တပငေရႊထးဟာ ပေဟဠဆနစြာ နတရြာစရတာမဟတပါဘး။ အရကမးေနစဥ လက၀ဓားမးက

ေခါငးျပတေအာင ခတသတလကတာပါ။ ပေဟဠမဆနတ အလြနရငးလငးတ လပၾကခရပမးပါ။

တပငေရႊထးအေၾကာငး မနေအာငမေရးနငသလ “ဘရငေနာင”အေၾကာငး ေရးရာမာလညး အမားမား

အယြငးယြငးပါပ။

“ဘရငေနာငသည ၄ငး၏ စစဆငေရးမားအတြက ၄ငး၏ ေပၚတဂေၾကးစားစစသားမားအေပၚ မခသည။

ထသတ႔က ထပစေသာ မတဆတေမႊးႏင ပြေယာငးေသာ ေဘာငးဘမားက ၀တဆငၾကသည။ …

၄ငးတ႔က ဥးေဆာငသမာ ဘရငေနာင၏ မတေဆြေဟာငးႏင ရဘကျဖစသ “ဂါလစယန” ဟ

လသမားသည “ဒေယဂ ဆးရကဇ ဒမလး” ျဖစသည။ သသည အေစာပငးႏစမားက အေရ႕အရပသ႔

လာချပး ၁၅၄၀ျပညလြန ႏစမားက မဇမဘစပငလယျပငအနး တ၀ကတြင ပငလယဓားျပအျဖစ

နာမညတြငသည”

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 23 -

(စာ -၁၂၉)

ေပၚတဂေၾကးစားစစသားမားက မချပး “ဘရငေနာင” ျဖစလာရတယဆရင ျမနမာသမငး ရငးခေလျပလ႔

ဆရပါလမမယ။ အေရ႕ေတာငအာရမာ ျပငဘကမရတမငး၊ စၾကာ၀ေတးမငးပမာ ဘနးလကရးအာဏာ

ၾကးမားခတ ဘရငေနာငရ႕ဂဏသကၡာက ညးမနေစပါတယ။ ဘရငေနာငဟာ ကယအငအားကယ

ယၾကညျပး ေပၚတဂတစေကာငတျမးမ မပါ၀ငဘ ကယအားကယကး တကခတာျဖစေၾကာငး

“ေနာငရးတကပြ”က သကေသျပေနပါတယ။

ဘရငေနာငတ႔ရ႕ ေတာငင(ေကတမတ)န႔ အျပင အငအားၾကးျမ႕ျပနငငျဖစတ ပခး(ဟသာ၀တ)က

သမးယပန႔ ပတသတျပးေတာလညး ေရ႕ေနာကညေအာင မေရးနငခပါဘး။

“လကနကသးသညနညးမဟတဘ မရးသားသညလညကြကအရျဖစသည”

(စာ-၁၂၄)

“ပထမဆး သမးယမညေနရာမာ ၾကးမားေသာ ပခးဆပကမးျဖစသည။ ပခးျမ႕သည ဘရငေနာင၏

ေၾကာကမကဖြယဆငတပႏင ဂါလစယန၏ အကေဘးရးယနး ေသနတသမားမား၏

ပးေပါငးတကခကမတြင ကဆးသည”

(စာ-၁၂၉)

ဒမာလညး ေပၚတဂန႔ အကေဘးရးယနးေတြ ပါလာျပနပါတယ။ တပငေရႊထးန႕ ဘရငေနာငတ႔ရ႕

တပမေတာၾကးမာ နငငျခားသားတပေတြ ပါလာတယလ႔ သမငးပါေမာကၡ ေဒါကတာတးလေရးတ

“ဘရငေနာငမငးတရားၾကး” စာအပမာ မေတြ႔ခရပါဘး။ ျပးေတာ ပခးကဆးရပန႔ ပတသတျပးေတာလညး

သမငးအခကအလက လြမားေနပါတယ။ ပခးက ဥးေဆာငျပးတကတာ တပငေရႊထးျဖစပါတယ။

ပခးက AD ၁၅၃၄ မာတစၾကမ၊ AD ၁၅၃၅န႔ ၁၅၃၆တ႔မာ ႏစစဥ အငအားျဖညျပး အျပငးအထန

တကခရပါတယ။ သးႏစ သးၾကမ ဆကတက ထန႔ ထညန႔တကခေပမယ ပခးက မေအာငနငခပါဘး။

ဘရငေနာငတ႔ဘကမာ ေပၚတဂ စတေၾကးစားစစသားေတြ မပါဘ ပခးဘကကသာ… “နငငျခားသား

ေၾကားစားကလား ပနးေသးတ႔က အသးခလာချခငးပငျဖစသည”လ႔ ေဒါကတာတးလရ႕

ဘရငေနာငစာအပ စာမကႏာ၆၄ မာ ေဖာျပထားပါတယ။ အဒမာ ကလားဟသည ေပၚတဂျဖစျပး

ပနးေသးဆတာ မဆလင အာရပေတြျဖစမညလ႔ ေဒါကတာတးလက သးသပထားပါတယ။

ေပၚတဂေတြဟာ ဘရငေနာငတ႔ဘကက ၀ငတကခတာ မဟတဘ ပခးဘရငဘကက ၀ငတကခတာ

ျဖစပါတယ။

ပခးဘရင သရငတကာရြတပမာ အငမတနေတာတ စစဗလခပအမတၾကးႏစေယာက ( ဗညားေလာန႔

ဗညားကနး )တ႔ ရေနတအတြက ပခးက ဘယေလာကတကတက သမးပကလ႔မရနငခပါ။ ဒါေၾကာင အဒ

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 24 -

အမတၾကးႏစေယာကက တပငေရႊထးက (ေဘဒဥပါယ)န႔ ဖယရားလကပါတယ။ အေရးေတာပေအာငရင

မတမန႔ ဟသာ၀တ(ပခး)က အမတၾကးႏစေယာကက စားေစမယဆတ တပငေရႊထးရ႕စာ ပခးဘရင

လကထ ေရာကသြားပါတယ။ သ႔လအမတႏစေယာကက သစၥာေဖာကတယထငျပး

သတပစလကပါေတာတယ။ ဒလန႔ ပခးဟာ စစေရးဥးေဆာငမႈ ကငးမသြားခန တပငေရႊထးန႔ ဘရငေနာင

တ႔လာေရာကတကခကရာတြင ပခးဘရငထြကေျပးလ႔ ပခးက ဒတစၾကမမာ အလြယတက

သမးပကနငခတယလ႔ ဆနငပါတယ။

ဒါေပမယ ဆရာသန႔ျမငဥးက ပခးက ခခေလဟန ေရာေထြးေရးသားခပါတယ။

“ပခးမ မာနမခေသာ မးမတမးႏြယမားက ေနာကဆးခခတကခကရန ၾကးစားေသးသည။

ေမာလငခကကငးမစြာျဖင ပခးဘရင သမနေထာမ ကယတငထြကလာျပး ဘရငေနာငက တစဥးခငး

စစထးရန စနေခၚသည။ ႏစဥးစလး ဆငေတာမားေပၚတြငျဖစသည။ ဘရငေနာငသည တကခကရန

အခြငအေရးတစခက လကလႊတခသတစဥး မဟတေလရာ ၄ငးပင ေအာငနငသည။

(ေျခရာေပာကျမစ၊ စာ -၁၂၉)

တပငေရႊထးန႔ ဘရငေနာငတ႔ ပခးက သမးျပးခနမာ သမနေထာက ထြကတကတာ မဟတပါ။ ပခးက AD

၁၅၃၇ မာ သမးျပးတေနာက တပငေရႊထး နတရြာစျပးတေနာက AD ၁၅၅၂ မာ သမနေထာန႔ ဘရငေနာင

တကၾကျခငး ျဖစပါတယ။ ပခးကသမးျပး ၁၅ႏစၾကာမ သမနေထာ ပနကနလ႔ တကရတစစပြျဖစပါတယ။

တစဥးခငး စးခငးထးပြလညး မဟတပါ။ စစေျမျပငမာ အလးလး အေထြးေထြးန႔ တကၾကတာပါ။

ဘရငေနာငက သမနေထာသာမက .. သမနဇတျပ၊ သမနအနရတ႔ကပါ ဆငန႔၀ငတကၾကတာပါ။

ဘရငေနာငဘကကလညး ညေတာ မငးရေကာထင ၀ငတကပါတယ။ ဆငငါးေကာငေလာက လးေထြးျပး

တကၾကရာ သမနေထာ တပပကျပး ထြကေျပးရပါတယ။

(မနနနး၊ ဒတြ၊ စာ -၂၇၂)

“သမနေထာက ေတာထသ႔ ထြကေျပးျပး လမားစြာ ပနးေနခသည။”

(သန႔ျမငဥး၊ စာ -၁၂၉)

ဒါလညးမဟတပါ။ သမနေထာ (သမနေထာရာမ)ဟာ ဓနျဖကတဆင ပသမကေျပးပါတယ။

ဘရငေနာငရ႕ တပေတြ လကလာရာ သမနေထာလညး ဒလကေျပးျပနပါတယ။ ဒလမ မတမ၊ ကေ၀ါ၊

တကကလား၊ တစေနရာျပး တစေနရာ တေျပးတညး ေျပးခရပါတယ။ ဆရာသန႔ျမငဥး ေရးသလ

ေတာထမာ ပနးေနခတာ မဟတပါဘး။ ဆရာသန႔ျမငဥး သမငးေရးပက ေရာေထြးေနရမမက

တကေသခာျခငးလညး မရပါဘး။ မးေကာငးနယက သမးပကရာမာလညး အမတမားတ

အေရးအသားေတြပ ေတြ႔ခရပါတယ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 25 -

“ၾကၾကခနငေသာ မးေကာငးနယပယက ၁၅၆၂ မ ၁၅၇၆ခႏစအထ ဘရငေနာငမ ၾကမေရမားစြာ

စစဆငသည။ ရညလားေသာ မးႏြယဆငးသကမရသည မးေကာငးမငးသားမ ေနာကဆးတြင

ရးနမသြားေသာအခါ ၄ငးက ပခးဂတတခါး၀တြင သၾကးျဖင ရကသတပတတတ ခညထားျပးေနာက

အေရ႕ဘဂၤလား၏ ကြနေစးမားတြင ၄ငးႏင ၄ငး၏အၾကးအကမားက ေရာငးစားလကသည။”

(သန႔ျမငဥး၊ စာ-၁၃၀)

မးေကာငးက ၁၅၆၂ မ ၁၅၇၆ အထ ၁၄ႏစတငတင တကခရသတလား။ ယးဒယားလနငငမးကေတာင

အဒေလာကၾကာေအာင မတကခရပါ။ မးေကာငး၊မးညငးေဒသေတြက ဘရငေနာငသမးသြငးခတာ

၁၅၅၇ခႏစမာ ျဖစပါတယ။ ေနာငရးတကပြေလာကေတာင မျပငးထနဘ မးေကာငး၊ မးညငးက ရခတာပါ။

သန႔ျမငဥးေျပာတ ၁၅၆၂မာ ဘရငေနာင တနသၤာရကေရာကေနျပး ထား၀ယျမ႕က တညေပးခတယလ႔

ျမနမာရကစဥသမငးမာ ေတြ႔ရပါတယ။ ၁၅၇၆မာ ဘရငေနာင မးေကာငးကေနာကတစေခါက

ျပနသြားခရတာက ေဒသတညျငမေအးခမးေရးအတြက ျဖစပါတယ။

မးေကာငးမငးသားန႔ အေပါငးအပါမားက ကြနအျဖစ ေရာငးစားလကတယဆတာကေတာ ဘရငေနာငက

အၾကးအကယ ေစာကားလကတာပါပ။

“မးေကာငးေစာဘြား ကယကစ၍ အမးအမတ အေပါငးတ႔က သစၥာေတာေပးျပးလင မးေကာငးေစာဘြား

ကပင တဆပလကရာႏငတကြ မးေကာငးျမ႕က ေပးေတာမသည။ ေစာဘြားသားႏစေယာက၊

သမးတစေယာက၊ ေျမးေယာကားတစေယာက၊ ေျမးမနးမတစေယာကကမကား ယေတာမ၍

ေျခေတာရငးတြင ျမရသည။”

(မနနနး၊ ဒတြ။ စာ -၃၁၂)

ဘရငေနာငဟာ အနငရလျခငး တစခတညးအတြက စစတကတာ မဟတပါဘး။ စညးရးေရးစြမးရည

သပျပးေတာ ထကျမကပါတယ။ သ႔က ျပနတကတသေတြကေတာင အရငဖမးမပါလက

သတပစျခငးမရဘ ရာထးအာဏာ ျပနေပးေလရပါတယ။ ဖမးမသေတြကလညး သ႔ပနးရယလ႔

သဘာမထားဘ လြတလပစြာေနေစျပး အထကအေလာကခးေျမာကခတာခညးပါပ။ (သမနေထာလ

အၾကမၾကမ ပနကနသကသာ သတမန႔ေပးခတာျဖစပါတယ။)

မးေကာငး၊ မးညငးေဒသ စတ ရမးကးျပညေထာငမာ မစာၧဒ႒ အစား သမၼာဒ႒ ဗဒၶအယ၀ါဒ

ထြနးကားေအာင အစားထးေပးခတယ။ ပဋကတသးပ ေရးကးေပးပ႔၊ ဘရားတည၊ ေကာငးေဆာက၊

သဃာေတာမားေစလႊတန႔ သာသနာျပခတာပါ။ လငးဇငးသ႔ စစခရာမာေတာ မးေကာငးေစာဘြား

ပနကနရာ ဘရငေနာငကယတင ႏမနငးခရပါတယ။ ပနကနမေတြ ႏမနငးေအာငျမငျပးေနာက

ေနျပညေတာ ဗလရသဘငအလယမာ မးေကာငးေစာဘြားငယက ၾသ၀ါဒစကား ဆမန႔ေတာမပါတယ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 26 -

“မးေကာငးက ငါ အထကက လပၾကေတာမ၍ ရေတာမလင သငဖ မးေကာငးစားလညး သငဆယႏစ

အရြယက ငါကဆက၍ အပါးေတာတြင ေန႔ညညျမေစသည။ စာေပလညး ငါသငေတာမသည။ ငါ

စားေေတာေခၚလင ေရႊခြကႏင ငါလကေတာထည၍ စားေစသည။ အ၀တကလညး ငါလကေတာႏင

ရာထား၍ ၀တေစသည။ … မငးေျမာကတနဆာ ငါးပါးႏငတကြ ငါ သေကာငးျပေတာမသည။”

(ေဒါကတာတးလ၊ ဘရငေနာင။ စာ -၁၄၅)

ဘရငေနာငဘကက ဒေလာကေကာငးခပါလက ပနကနျခငးန႔ ပတသကျပး ၀မးနညးစကားဆျခငး

ျဖစပါတယ။ ယးဒယားက သစၥာေဖာက ပနကနတာကလညး ဘရငေနာငက ခြငလႊတခပါတယ။

ဒါေၾကာငလညး ယးဒယားသမငးမာ ဘရငေနာငက ယေန႔ထ ခစခငၾကညည ေလးစားေနၾကတာ

ျဖစပါတယ။ ဘရငေနာငက အၾကမၾကမ လပၾကခတ မြနအမတၾကး ဗညားဒလကေတာင အေရးယ

အျပစေပးျခငးမရ၊ ရာထးကလညး မဖယရားဘ ခြငလႊတနငခတာဟာ ဘရငေနာငကလြျပး

အျခားမငးမားပင ကငၾကနငမည မထငပါ။

ဒါေၾကာင ဆရာသန႔ျမငဥးက “မးေကာငးမငးသားက ႏပစကျပး ကြနအျဖစ ေရာငးစားပစတယ”ဆတာ

လး၀ မခငလေၾကာငး ျငငးဆတငျပလကရပါတယ။ ဘရငေနာငဟာ လေတြက မဆထားန႔၊

တရစာၧနေတြက သတျဖတျပး ယဇပေဇာတာ၊ နတ ပသ, တာကေတာင တားျမစခပါတယ။

“၀နထမးမားသည ျမ႕ရြာျပညသတ႔အေပၚ အနငအထက လယကလစားမျပေစႏင” လ႔လညး

ဆးမခပါတယ။ “ငါသား ဥပရာဇသည ငါကခစလင ျပညသက ခစရလမမည။ ငါအကးေတာက လလင

ျပညသတကာတ႔ အကးစးပြားက လရလမမည။” လ႔ ၁၅၇၄ လငးဇငးအေရးမာ မန႔ေတာမခပါတယ။

(ေဒါကတာတးလ၊ ဘရငေနာင၊ စာ -၁၅၈)

ဆရာသန႔ျမငဥးရ႕ ကယတငေရး ျမနမာသမငးမာ ဘရငေနာငအေၾကာငးေရးထားသမဟာ

အခကအလကလညး လြမား၊ ရျမငသးသပခကေတြလညး မားယြငးေနတအတြက “ေျခရာေပာကျမစ”

ထမာ ေရလညးေနာကချပး ဂဏယဖြယ ျမနမာသမငးပရပမားဟာ အရပဆး အကညးတနခရပါေၾကာငး

တငျပလကရပါတယ။

ကးကား

- ၁၉၉၂ န၀ငဘာလထတ မနနနးမဟာ ရာဇ၀ငေတာၾကး (ဒ-တြ)

- ၂၀၀၉ ခႏစထတ သမငးသေတသန ဥးစးဌာနထတ ျမနမာရကစဥသမငး (ပ-တြ)

- ၂၀၁၀ ခႏစထတ ေဒါကတာတးလ၏ ဘရငေနာငမငးတရားၾကး

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 27 -

[၁၇-၈-၁၂ ထတ မႏေလးအလငးဂာနယ]

ေခတျပငမတတမးမားေလာကသာ ဖတခငစရာ ျဖစချပး

“ျမနမာနငင၏ အတတကာလလမးညႊန”လ႔ ဆတ

ဒသမငးကမးဟာ အားကးေလာကတစာအပ မဟတဘးလ႔

ေျပာခငပါတယ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 28 -

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သမငးအမန ေရးနငရ႕လား

စာအပ - ေျခရာေပာကျမစ(ကယတငေရးျမနမာသမငး)

မရငး - The River of Lost Footsteps

(A Personal History of Burma)

ေရးသ - သန႔ျမငဥး

ဘာသာျပနသ - ျမႏငးဆ

ထတေ၀ကာလ - ၂၀၁၂ ဇလငလ (ဒတယအၾကမ)

စာမခြငျပခက - ၃၁၀၁၈၇၀၇၁၂

တနဖး - ၆၅၀၀ ကပ

ျဖန႔ခ - Myanmar Book Center

ကမာၻ႕ကလသမဂၢအဖြ႔ၾကးရ႕ အေထြေထြ အတြငးေရးမးခပတာ၀နက ႏစၾကမတင ထမးေဆာငခဖးတ

ျမနမာဂဏေဆာင ဥးသန႔ရ႕ေျမး ဆရာသန႔ျမငဥး ေရးတ “ကယတငေရး ျမနမာသမငး” စာအပဟာ

စတ၀ငစားစရာ ေကာငးသေလာက တ႔ျပနေဆြးေႏြးစရာေတြလညး အမားၾကးပါေနတာ ေတြ႔ရပါတယ။

ဒစာအပမာ ပဂေခတကေန ကနးေဘာငေခတအထ ျမနမာသမငးရာဇ၀ငေၾကာငးမား ပါ၀ငသလ ၁၉၈၈

အေရးအခငးၾကးကေန ၂၀၀၇ သဃာအေရးအခငးအထ နငငေရးပရပမားက

ထငဟပမတတမးတငထားပါတယ။ ေခတျပငမတတမးမားအတြက ေကးဇးတငရေသာလညး

အတတသမငးေၾကာငး လြမားမႈမားအတြက စတမေကာငးျဖစရပါတယ။ အတတသမငးေၾကာငးမားက

တငျပရာမာ “ဥးသန႔မးဆက မသားစအေၾကာငး”မားလညး ၾကားေဖာကေရးသားထားတာ ေတြ႔ရပါတယ။

ဥးသန႔မးဆကက ကေနာတ႔ စတ၀ငစားပါတယ။ ဒါေပမယ ဥးသန႔ရ႕ဘ၀န႔

ၾကးပမးလပေဆာငခကေတြက စာတစေစာင ေပတစဖြ႔ သးသန႔ေရးရင ပေကာငးမယလ႔ထငပါတယ။

ယခ ျမနမာသမငးေၾကာငး အခကအလကေတြၾကားမာ ဥးသန႔ရ႕ရပပလႊာ ထးထးျခားျခားေပၚလြငျခငး

မရဘ ေရာပါေမာပါသြားသလ ျဖစေနပါတယ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 29 -

ျမနမာအတတသမငးေၾကာငးမားက ေဖာျပရာမာလညး ေခတအလက ဆစဆစပငးပငး မဟတဘ

ဟေရာက ဒေရာက ဆနစငရာ ကညေပြ႕လကေရးသလ ျဖစေနတာေတြ႕ရပါတယ။ အခနး (၁)

“ျမနမာထးနနးျပလျခငး” ေခါငးစဥေအာကမာ ပါေတာမခါနး သေပါမငးေခတ အေျခအေနမားကေန

အခနး(၂) “ခတခတ ျမနမာနငင” ေခါငးစဥေအာကမာေတာ ရစေလးလး အေရးေတာပန႔

ပစခတႏမနငးမေတြ၊ စစတပက အာဏာသမးခပေတြက ေပၚလြငေအာင မတတမးတငထားခပါတယ။

သေပါမငးကေန ဒဘကမာေခတ စစအစးရေခတဆ ခနကးေရးသားလကသလ အတတအေၾကာငးက

ျပဆရာမာလညး အေနာရထာမငးၾကးကေန ဘရငေနာငအထ ခနပေကာလႊား ေရးသားသြားပါတယ။

သေပါမငးပါေတာမျပး သ႔က ြနဘ၀ ကလနေခတသမငးန႔ လြတလပေရးၾကးပမးမတကပြမားအေၾကာငး

ဆကတကမေရးဘ ဗလခပေအာငဆနးတ႔ရ႕ လပေဆာငခကမားက ေနာကပငးမာသာ

ေဖာျပထားပါတယ။ ေျပာရရငေတာ ဒစာအပဟာ ဟေရာကဒေရာက ရာဇ၀ငအေပါက

ေရးသားနညးေၾကာင သမငး၀ကၤပါထ မကစလညေနရသလျဖစကာ သမငးေျခရာေကာကလ႔မရဘ

ေျခရာေပာကသလေတာင ျဖစခရပါတယ။

ဆရာသန႔ျမငဥးက “ျမနမာနငင၏ အတတသည ပစၥပၸနက မညသ႔လႊမးမးမႈရသညက အာရထားျပး

ေရးသားပါသည”လ႔ နဒါနးမာ ဆထားပါတယ။ ဆရာသန႔ျမငဥးက “ကေနာ ျမနမာသမငးက

စတ၀ငစားခသညအေလာက ကေနာစာတမးအေၾကာငးအရာအျဖစ ျမနမာနငင၏ ၁၉ရာစအခနတြင

ယးတးယငတင ျဖစေနချပး ၀တရယဘရငမ၏ အားမာနပါေသာ အဂၤလပစစတပမားက

ႏမနငးခသညကာလျဖစသည။ ျမနမာနငင၏ အတတတြင ထကဥးထကပထ ေရာကသညကာလက

ကေနာ အထးစတ၀ငစားသည”လ႔ နဒါနးေရးထားပါတယ။ ဒစာအပဟာ “ျမနမာနငင၏ အတတကာလ

လမးညႊန”လ႔လညး ဆထားပါတယ။ ဘယေလာကအထ မနမနကနကန လမးညႊနနငသလဆတာ

ဆနးစစၾကညသငပါတယ။

သေပါမငးဟာ ကနးေဘာငေခတရ႕ ေနာကဆးမငးဆကျဖစပါတယ။ ကနးေဘာငေခတက

အေလာငးဘရား (၀ါ) အေလာငးမငးတရားၾကး ဥးေအာငေဇယက တညေထာငခပါတယ။

သေပါမငးေခတက သးသပနငဖ႔အတြက ဆရာသန႔ျမငဥးဟာ ကနးေဘာငေခတၾကးက

ျဖန႔ကကရျမငခပါတယ။ အခနး(၁)မာ သေပါမငးေခတ အေျခအေနက စာမကႏာ ၅၂ အထေရးချပးမ

ခနပေကာလႊားကာ စာမကႏာ ၁၆၃ အခနး(၅)မာ “ကနးေဘာငေခတ”အေၾကာငး

ျပနအစေကာကပါတယ။

ဒါေပမယ “ကနးေဘာငေခတ” အေၾကာငးက ေလးေလးနကနက အဓပၸာယဖြငနငျခငး မရခပါ။ “ေနာက

ႏစ၅၀တြင အေလာငးဘရား၏ ကနးေဘာင(ေရႊဘတ၀ကနယေျမက ကနးေဘာငဟေခၚသည)

ထးနနးအရကအရာက ၄ငး၏ သားေတာသးပါးႏင ေျမးေတာတစပါးတ႔မ ဆကခမညျဖစသည။

ျမနမာသမငးတြင အျပငးျပဆး စစေရးစစရာ ရညမနးခကႏင နယခ႕ေရး၀ါဒမား

ခမတကငသးသညကာလမားျဖစသည”

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 30 -

(စာ - ၁၈၁၊၁၈၂)

ေရႊဘတ၀က နယေျမကြကကြကကေလးကသာ “ကနးေဘာင”လ႔ေခၚရင ရာႏနးျပည မမနပါဘး။

ေရႊဘဟာ ကနးေဘာငရ႕ အစပ ရပါေသးတယ။ ျမနမာသကရာဇ ၁၁၁၅ခႏစမာ ဥးေအာငေဇယဟာ

ရနသေတြက သတသငရငးလငး ေအာငျမငျပးတေနာက ခငးတြငးျမစန႔ ဧရာ၀တျမစၾကားရ

တမၸဒပနယေျမ အားလးက ပငဆငချပ ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင ျမ႕သစနနးသစ တညေထာငဖ႔

ပညာရမားန႔ တငပငပါတယ။ ျမ႕ေတာသစက ဘယလ အမညနာမ ေပးမညလ။

“ “ကနးေဘာင” ဟသမတေသာ ဘနးေတာၾကး၍ သကေတာရညမည။ သားေတာအစဥ

ေျမးေတာအဆက ဧကရာဇခညးျဖစမညဟေသာ ၾသဘာနမတရပါသညဘရား” လ႔ သခမနက

ေလာကတယ။ အေၾကာငးျပခကကေတာ “အရငဘးေတာ ဘေတာအဆကအႏြယကား

အေလာငးေတာမဟာသမၼတမငးမစ၍ ေရႊလကထကတင အာဒစၥ၀သ ခတယႏြယလာ သာက၀ငမငးတ႔၏

အဆကအႏြယေတာျဖစေလသည။ ထမငးဆကက ဟသာ၀တမငးတ႔ ဖကေလျပနေသာေၾကာင

သကနနးရး သတးအႏြယေတာ ျပတေလသည။ ယငးသညတြင ဟသာ၀တ မြနမငးတ႔ကား

ေရႏငတေလသည။ထေရက ျဖတသနးလႊမးမး၍ အရငေရႊဘနးေတာျဖင အထကကသကနနးရး

သတးအႏြယေတာက ျပနဆကသညျဖစ၍ ဘ၀ရငမငးတရားကား “ကနးေဘာင”ႏငတေလသည။

အရငသားေတာ ေျမးေတာတ႔ကား ေနာငေသာ “ကနးေဘာငမငးဆက”ဟ ဇမၺဒပါ လကယာေျမျပငတြင

ေနအသြင လအသြင ထငရားေတာမမညမာ မလြပါဘရား...”

(ညျမ၏ ကနးေဘာငရာပေတာ၊ စာ -၁၆)

ျပးေတာ “ကနးေဘာင”ဆတာ အေလာငမငးတရားၾကးရ႕ နေတာဓာတရကနးျဖစတာမ႔ ထးနနးအတြက

အေရးၾကးေၾကာငးလညး သခမနက ေလာကထားပါတယ။ ဒါေၾကာငကနးေဘာငဆတာ

ေရႊဘနယတ၀ကက ရညညႊနးတ ပထ၀၀ငအသးအႏနး မဟတဘ ရနေအာငလႊမးမးျခငးန႔

ေနာကမငးဆကမားကပါ ရညညႊနးေၾကာငး ထငရားပါတယ။ အေလာငးဘရားကစျပး သေပါမငးအထက

“ကနးေဘာငဆက” “ကနးေဘာငေခတ”လ႔ ေခၚပါတယ။

ကနးေဘာငန႔ပတသကျပး ဆရာသန႔ျမငဥးဟာ ေနာကတစၾကမ အမားတစခက ကးလြနေရးသားခ

ျပနပါတယ။

“မငးတနးမငးသည ကနးေဘာငမငးဆကက အစပးျပး ေနာငမႏေလးျမ႕ေတာက တညေထာငမည”

(စာ -၂၄၆)

ေအာကျမနမာျပညတစခလး အဂၤလပလကထ ေရာကသြားကာမ ကနးေဘာငမငးဆကက

အစပးတနးလား။ တကယေတာ မငးတနးမငးဟာ ကနးေဘာငေခတေႏာငးမငးၾကးသာ ျဖစပါတယ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 31 -

ကနးေဘာငမငးဆကက အေလာငးဘရားက အစပးခေၾကာငး အထကမာ တငျပခပါျပ။ မငးတနးမငးက

ဆကခတ သေပါမငးဟာ ကနးေဘာငမငးဆကရ႕ ေနာကဆးမငးျဖစပါတယ။

ဆရာသန႔ျမငဥးရ႕ ကနးေဘာငေခတ အမားေတြဟာ ကနးေဘာငေခတစတငထေထာငခနကတညးက

လြလြမားမား ေဖာျပေရးသားခတာပါ။ အေလာငဘရား ဥးေအာငေဇယ စစေရးျပငဆငပန႔ ပတသကျပး

ဒလေရးခပါတယ။

“၄ငးက ခကခငးပင စတငလႈပရားေတာသည။ အနးအနားမ ရြာမားက စညးရးသည။ အနးပငမားက

ခတလျပး ပငစညမားက ခတပနရမား အခငအမာျပ . . .”

(စာ -၁၆၈)

ဆရာသန႔ျမငဥးဟာ အနးပငန႔ ထနးပင လြမားခပါတယ။ အညာေဒသ ေရႊဘ(မဆးဘ)မာ

ျမ႕ရးတညေဆာကနငေလာကေအာင အနးပငေတြ မေပါမား။ ဒေန႔ထ ေမာၾကညေလရာ

ထနးပငထနးေတာၾကးေတြကပ ေတြ႕ျမငရမာ ျဖစပါတယ။

“အေလာငးမငးတရားၾကးလညး မဆးဘျမ႕က ပတ၀ကျပးလင တာ၄၇၀ ရေသာ ထနးလးတပက ပစၥင၊

ရငေလာက၊ ကတတ၊ ရငတား၊ ကး၊ ေျမာငးႏငတကြ အနးအစပ ၄၆ရပေကးရြာမားတြင လကနက

ကရယာ ဆငျမငး လသ မးရကၡာတ႔က တပတြငးသ႔ခညး သြငးေတာမ၍ . . .”

(၁၉၆၇ ဒ-အၾကမထတ နဂါးဗလထပတငေထြး၏ ကနးေဘာငဆက မဟာရာဇ၀ငအကဥး၊ စာ -၃၀)

မဆးဘ(ေရႊဘ)ျမ႕က “ထနးလးသစတပ”ကာရခတာ ထငရားပါတယ။ အနးပငန႔ ထနးပင

ဘာသာျပနအမားလညး မျဖစနငပါ။ ဘာသာျပနအမားေတြလညး စတပကဖြယ ေတြ႔ခရလ႔ သသယစကား

ဆရတာပါ။ ဥပမာ- ဘရငေလေတာ “ေရနနးစၾကာ”က “ေရနစၾကာ” လ႔ဘာသာျပနထားပမးအလြေတြ

ဖတခရပါတယ။ ဘာသာျပနသက ဘရငေလေတာၾကးက ေရနသတထားတေလလ႔မား

ထငမားေလေရာသလား။

အေရးၾကးတ သမငးျဖစရပ အလြၾကးကေတာ “သနလငတကပြ”ျဖစပါတယ။ သန႔ျမငဥးက “သနလငႏင

ခႏစႏစစစပြ”လ႔ ေခါငးစဥငယတစခေပးျပး အကယတ၀ငေရးပါတယ။ အဘယကမးစာအပေတြက

ကးကားျပး ခႏစႏစစစပြလ႔ ေရးတယမသပါ။ အေတာစတပကစရာ ေကာငးပါတယ။ အေလာငဘရား

ထးနနးစးစခတာ ရစႏစမသာ။ ရစႏစမာ သနလငက ခႏစႏစတကေနရတယဆရင ဘယလမ အဓပၸာယ

မရေတာပါဘး။ ရနကန-ပခး-မတမတ႔သာမက ယးဒယားအထ ရစႏစအတြငး ခတကတကခကတာပါ။

“အေလာငးဘရား လကေအာကမ ျမနမာတ႔ သမးပကရန ႏစေနရာကနသည။ သနလငႏင ပခးပင

ျဖစသည။ ၁၇၅၅ ခႏစက ပထမအၾကမ သလငက သမးရန ၾကးစားျခငးသည မေအာငျမငခပါ။”

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 32 -

(စာ -၁၇၄)

သမငးသေတသနဥးစးဌာနထတ ျမနမာရကစဥသမငး (ပထမတြ)၊ စာမကႏာ ၁၆၂ မာ-

“၁၀- ဇလငလ ၁၇၅၆ -အေလာငးမငးတရား၏တပမား သနလငက သမးပကသည”လ႔ ေတြ႔ရပါတယ။

၁၇၅၅ ရကစြေတြက လကရာၾကညေတာ သနလငကတကတာ မေတြ႔ရပါ။ သနလငက ခကခကခခ

တကရတာ မနေသာလညး (၇)ႏစၾကာေအာင မတကခရပါ။ သနလငက သမးပကရရဖ႔အတြက

အေလာငးဘရားဟာ အေသခတပသား ၉၃ေယာက ေရြးခယျပး ျမ႕ရးျဖဖကျပး ျမ႕သမးတကပြ

ဆငႏႊခရပါတယ။ ၉၃ေယာက အနက ၈ေယာကကဆးေၾကာငး... “ကနးေဘာငဆက မဟာရာဇ၀င”

မာေရာ၊ ၁၉၉၇-ဇနန၀ါရလထတ “ေရႊဘနဒါနး” စာအပမာေရာ တညတညြတတညး ေရးသား

ေဖာျပထားပါတယ။ သန႔ျမငဥး စာအပမာေတာ ... “အသကရငကနရစသ ႏစဆယႏင ေသဆးသ ၇၃ ဥး”

လ႔ စာမကႏာ ၁၇၉မာ ေရးထားပါတယ။ တကပြက ေသဆးသ ၈ဥးႏင ၇၃ဥး ကြာျခားလြနးလပါတယ။

ဆရာသန႕ျမငဥးဟာ သမငးအမားသာမက ပထ၀၀ငအမားကလညး ေဖာျပခပါတယ။ စာမကႏာ ၁၇၉ မာ

“သနလငျမ႕သည ပငလယျပငမ မငမားစြာ ေ၀းကြာသည”လ႔ ေရးခပါတယ။ သနလငဟာ ပငလယ၀မာ

ရပါတယ။ ေျမပက ၾကညပါ။ ေအာကပါေကာကႏႈတခကမားကလညး ဖတၾကညပါဥး။

“သနလငျမ႕တြငးမ ပငလယဘကသ႔ ထြကလာေသာ ေရတပကလညး နငေအာငတကနငခ၏” လ႔

ေရႊဘနဒါနးမာ စာမကႏာ ၆၅မာ မတတမးတငထားပါတယ။ သနလငဟာ ပငလယန႔

နးနးေလးမာရေၾကာငး သသာလပါတယ။

ဆရာသန႔ျမငဥးဟာ ျမနမာနငငရ႕ ကနးေဘာငေခတေႏာငးပငးကာလက စတ၀ငတစား ေရြးခယ

ေရးသားခသညဆေသာလညး အမားမားကပ ေတြ႔ခရပါတယ။ မားတာမ “အငး၀နနးေတာ” န႕ “အမရပရ

ေရႊနနးေတာ” ကခြျခားသျမငျပး မနေအာငမေရးနငခတာ ေတြ႔ရပါတယ။

“ဘးေတာဘရား၏ လကထကတြင အငး၀နနးေတာသည ထးျခား ဆနးျပားလာသည”

(စာ -၁၉၅)

ဘးေတာဘရားလကထကမာ အမရပရေရႊနနးေတာသ႔ ေျပာငးေရႊ႕စျမနးေၾကာငး ဆရာညျမရ႕

“ကနးေဘာငရာပေတာ” စာမကႏာ ၂၁မာ ေဖာျပထားပါတယ။ အမရပရေရႊနနးေတာၾကးကေန

ရတနာပေရႊနနးေတာၾကးဆ ထးနနးေရႊ႕သြားပကလညး သန႔ျမငဥး မသခပါ။ သ႕ခမာ အငး၀နနးေတာ

ကပ ပေသစြလနးေနတနး။

“စဘရားလတသည ပညာရငတစဥးမဟတေသာလညး ထအရြယကပင အငး၀နနးတြငး ၾသဇာအာဏာ

သကေရာကမႈသေဘာက နားလညကြမးကငနားလညျပးေသာ မငးသမးတစပါးျဖစသည”

(စာ -၂၈၅)

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 33 -

သေပါမငးန႔ စဘရားလတတ႔ေခတမာ အခပအျခာအာဏာဟာ မႏေလးနနးေတာၾကးထ ေရာကေနပါျပ။

အဂၤလပေတြ ခတကသမးပကခတာလညး “မႏေလး”ပဆတာ ဆရာသန႔ျမငဥး ကယတငေရးခတာပေလ။

ဒါန႔ေတာင စဘရားလတက အငး၀နနးတြငးဆ ျပနပ႔လကတာလညး သမငးဆရာတစေယာကအေနန႔

ေပါဆတ အမားတစခက ကးလြနလကတာပါပ။

ဆရာသန႔ျမငဥးဟာ ... ကငးဘရစခတကသလမ Ph.D ဘြ႕က သမငးဘာသာျဖင ရရသည။ ဘြ႕အတြက

တငသြငးေသာကမးအျဖစ မငးတနးမငးႏင သေပါမငးတ႔ အပခပစးစသည လကထကအေၾကာငး

ျပစသည လ႔ စာအပအဆးမာ ေဖာျပထားပါတယ။ သမငးေဒါကတာဘြ႕ရ ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥးဟာ

သမငးအမားေတြ ေရးသလား။

အခထတေ၀ဘာသာျပနလကတ ေျခရာေပာကျမစမာေတာင အမားေတြ တငးၾကမးျပညေနတာေတာင

မငးတနးန႔ သေပါေခတအေၾကာငး ဘြ႕ယကမးမာေရာ အမားကငးေအာင ဘယေလာကေရးနငမာလ။

“ေရးျမနမာမငးမား အပခပသည နငငသည ၄ငး၏ေနာကဆးအခနတြင ယးတးယငတင ျဖစေနချပး…”

လ႔ နဒါနးေရးခတ ဆရာသန႔ျမငဥးရ႕ “ကယတငေရး ျမနမာသမငး”ဟာလညး အမားေတြန႔

ယးတးယငတငပလ႔ ေျပာခငပါတယ။ ၁၉၈၈ မ ၂၀၀၇ အထ ေဖာျပခတ ေခတျပင

မတတမးမားေလာကသာ ဖတခငစရာျဖစချပး “ျမနမာနငင၏ အတတကာလလမးညႊန”လ႔ ဆတ

ဒသမငးကမးဟာ အားကးေလာကတစာအပမဟတဘးလ႔ ေျပာခငပါတယ။ ။

ကးကား

- ၁၉၆၇၊ ဒဇငဘာထတ နဂါးဗလထပတငေထြး၏ ကနးေဘာငဆက မဟာရာဇ၀ငအကဥး

(ဒတယအၾကမ)

- ၂၀၀၃၊ ဒဇငဘာထတ ညျမ၏ ကနးေဘာငရာပေတာ (သတမအၾကမ)

- ၁၉၉၇၊ ဇနန၀ါရထတ ေရႊဘနဒါနး

- ၂၀၀၉ ထတ သမငးသေတသန ဥးစးဌာနထတ ျမနမာရကစဥသမငး (ပထမတြ)

[၁၅-၈-၁၂ ထတ နနကခငးဂာနယ]

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 34 -

ဥးသန႔ရ႕ေျမး ေရးတ လြပလပေရးၾကးပမးမႈ အလြမား

ဆရာသန႔ျမငဥးရ႕ ေျခရာေပာကျမစ(ကယတငေရး ျမနမာသမငး) ဘာသာျပနစာအပမာ သမငး

ရာဇ၀ငထက အခကအလကလြမားေနတာေတြ၊ အေကာကအယလြမားေနတာေတြ ကေနာ

ေထာကျပေဆြးေႏြးျပးခပါျပ။ ပဂေခတမသည ကနးေဘာငေခတအထ ေခတအဆကဆက အမားဖကျပး

ေရးခတာေတြက ျမနမာသမငးက အငမတန အကညးတနေစခပါတယ။ ကနးေဘာငေခတအလြန

ကလနေခတ လြပလပေရးၾကးပမးမႈသမငးက ေရးရာမာလညး လြမားေဖာျပခကေတြ အမားၾကး

ေတြ႔ခရပါတယ။

ျမနမာလြပလပေရးရ႕ ဖခငၾကးအျဖစ ကမၸညးေမာကြနး ေရးထးရတ ဗလခပေအာငဆနးရ႕

ငယစဥဘ၀က ေရးတာကစျပး ကြလြခက ေတြ႔ခရပါတယ။

“ေအာငဆနးက လအမားက အတတဟ ထငၾကေသာလညး ထးျခားသညဆြေဆာငမႈေတာရသည။

ကေလးဘ၀က အသက(၈)ႏစအထ စကားမေျပာပါ။”

(စာ -၃၉၅)

ဗလခပေအာငဆနးအေၾကာငးဆေတာ ၀ါကတငးဟာ အေရးၾကးပါတယ။ “အသက(၈)ႏစအထ

စကားမေျပာပါ” လ႔ သန႔ျမငဥးက ေရးလကေတာ အၾသျခငးႏငအတ သသယ၀ငသြားျပး ဗလခပအက

ဥးေအာငသနးေရးတ “ေအာငဆနး” စာအပက ျပနဖတၾကညခရပါတယ။

“ကေနာမခငသည အလြနပညာလလားရကား ကေနာတ႔ ငါးႏစ၊ ေျခာကႏစအရြယေရာကလင

ေကာငးထားပါသည။ ေအာငဆနးသည ေကာငးေနရမာ ေၾကာကသျဖင “အမေနမ ေနမယ”ဟ မခငက

ေျပာပါသည။(ကေနာတ႔မခငက ကေနာတ႔က “အမ”ဟေခၚၾကပါသည)”

(ေအာငဆနး၊ စာ -၁၉)

ဗလခပေအာငဆနးမာ ဥးေအာငသနးထက သးႏစေကာ ငယပါတယ။ ေကာငးထားခန အသက(၈)ႏစ

မတငမ ကတညးက ဗလခပဟာ စကားေျပာတတချပျဖစေၾကာငး ထငရားပါတယ။ ဗလခပရ႕ ဘ၀ျဖစစဥ

အဆငဆငဟာ အေရးၾကးတအတြက အခကအလကမနမနန႔ ေဖာျပဖ႔ လပါလမမယ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 35 -

ျမနမာလြပလပေရး ၾကးပမးမႈသမငးမာ အေရးၾကးလတ … “ဒ႔ဗမာအစညးအရးက ၁၉၃၅ ခႏစတြင

ဖြ႕စညးသည” လ႔ စာမကႏာ ၃၉၆မာ ေရးထားပါတယ။ (သးသန႔ထတေ၀ထားေသာ ဒ႔ဗမာ အစညးအရး

သမငးစာအပၾကးအေၾကာငး အကယမေျပာသာေတာပါ။) စာမကႏာငျပး အကဥးခပေဖာျပလကပါတယ။

“၃၀ ေမ ၁၉၃၀။ ။ တ႔ဗမာအစညးအရးက ျမနမာျပညသလထက တပလန႔

လႈ႕ေဆာလကသည နငငျပစာစဥ အမတ -၁က ထတေ၀၍ စတငလႈပရားသည။ ထ႔ေၾကာင တ႔ဗမာ

အစညးအရး စတငထေထာငေသာေန႔က ၃၀ ေမ ၁၉၃၀ ဟ အသအမတျပခၾကသည။”

(ျမနမာရကစဥသမငး၊ ပတြ၊ စာ -၂၅၇)

ဆရာသန႔ျမငဥးက တ႔ဗမာအစညးအရးသမငးက ၁၉၃၅မာ ဖြ႔စညးသညဆတာန႔ ၅ႏစၾကးမားေတာင

ကြလြေနပါတယ။

“၄ငးတ႔၏ အယ၀ါဒအျဖစ အႏရယၾကားတြင ေနထငရန ႏင အမးသားေရးဥးတညခကမားေအာကမ

တစကယေရ အခြငအေရးမယရနျဖစသည။”

(စာ -၃၉၆)

အႏရာယၾကားတြင ေနထငရနဆတာ အယ၀ါဒ တစခလား။ ဘာသာျပနလြမားေလေရာသလား။ ဒ႔ဗမာ

အစညးအရးရ႕ ေၾကြးေၾကာသမ၀ါဒဟာ “ဗမာျပညသည တ႔ျပည၊ ဗမာစာသည တ႔စာ၊ ဗမာစကားသည

တ႔စကား” လ႔ပ မတသားခဖးပါတယ။ ဗမာျပညက ခစပါ။ ဗမာစာက ခးျမငပါ။ ဗမာစကားက ေလးစားပါ

စတ ေဖာျပခကမားဟာ အဂၤလပ အပစးမႈက ဆန႔ကငတ ၀သာနရကၡတ တရားမားက

ႏႈးေဆာေဖာေဆာငျခငးသာလင ဒ႔ဗမာ အစညးအရးရ႕ အယ၀ါျဖစပါတယ။

ေနာကတစခါ လြပလပေရးၾကးပမးမႈသမငးမာ အလြနအေရးပါတ ၁၉၃၈ ေကာငးသားသပတ

ဗလေအာငေကာ ရ႕အမညက လး၀ေဖာျပျခငးမရဘ “ဆႏၵျပသတစဥး”လ႔ သာမနကာလကာ

ေရးသားသြားပဟာလညး ေကာငးသားေခါငးေဆာင အာဇာနညတစဥးက မေထမျမင(မထမျမင) ျပရာ

ေရာကေနပါတယ။

“အဆပါ ဆႏၵျပမႈသည ျပငးထနလာျပး ေနာကပငး လးေထြးသတပတမႈတြင ရသားတစဥးမ ၄ငး၏

တငးပတက ဆႏၵျပသတစဥး၏ ဥးေခါငးကရကရငး ကးသြားသည။ ေနာကေတာ ေကာငးသား

ေသဆးသြားသည။ ေကာငးသားမားအတြက ပထမဥးဆး အာဇာနညက ရလကသည။”

(စာ -၄၀၁)

ျပးေတာ ၁၉၃၉ “မႏေလးအာဇာနည ၁၇ဥး အေရးေတာပ” ၾကးကလညး … “ဆႏၵျပသ ၁၄ဥး

ေသဆးသည” လ႔ ေရးထားပါတယ။ မႏေလးမာ လထႏစသနးေကာ ဆႏၵျပရာ ျဗတသအစးရက

အၾကမးဖက ျဖခြငးတအတြက သဃာေတာ (၇)ပါး၊ ေကာငးသား (၃)ဥး၊ အရပသား (၇)ဥး၊ ေပါငး (၁၇)ဥး

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 36 -

ကဆးတအတြက မႏေလးအာဇာနည ၁၇ ဥးလ႔ ယေန႔တင သမငးတြငေနျခငး ျဖစပါတယ။ ဆရာ

သန႔ျမငဥးက ၃ဥးေလာျပး ၁၄ဥး လပထားပါေရာလား။ (အကယက ဒ႔ဗမာ အစညးအရးသမငး၊

ဒတယတြမာ ၾကညပါ)

ျပးေတာ သခငေအာငဆနးတ႔ အဂၤလပက တကထတဖ႔ နငငျခားအဆကအသြယရာစဥ တရတျပည

အမြငျမ႕သ႔သြားတအေၾကာငး ေရးရာမာ “ျမနမာလငယႏစဥး၊ တစဥးမာ ေကာငးသား

ခါငးေဆာငေဟာငး ေအာငဆနး ျဖစသည။” လ႔ ေရးပါတယ။ ကနတစဥးရ႕ အမညက ဘာေၾကာင

မေဖာျပခတာလ။ သ႕အမညမာ သခငလျမင (ဗလရနေအာင) ျဖစေၾကာငး ရေဘာသးကပအေၾကာငး

ေရးတ ေဆာငးပါးေတြမာ အလြယတက ေတြ႔ရနငပါလက သ႔နာမညက ေမခနခတ သမငးဘာသာ

ပါရဂဘြ႕ရ ဆရာသန႔ျမငဥးက အၾသမပါတယ။

ဗမာလြပလပေရးတပမေတာ (ဘအငေအ)က ဖြ႔စညးရာမာ ဥးေဆာငပါ၀ငလာတ ဆဇကး(ေခၚ)

ဗလမးၾကး အေၾကာငး အဓပၸာယဖြငဆပဟာလညး ဘာသာျပနပ ဗလးပေထြး နငလတာေၾကာင

ရႈပေထြးေ၀၀ါး ေစခပါတယ။

“ဆဇကးကယတင ဗလမးၾကးဆသည နာမည၀ကက ယသည။ ထနာမညသည (ျဗတသဟ

အဓပၸာယရသည) ထးသည အဆးသတတြင မးၾကးပစခခရလမမညဆသည ေဒသခ ေရးေဟာကနး

တစခက အေျခခထားသည လာဘျမငေသာ ေရြးခယမႈတစခ ျဖစသည။”

(စာ -၄၂၅)

ဗလမးၾကးဆတာ ျဗတသလ႔ အဓပၸာယရပါသလား။ အေတာလြမားေနပါျပ။ အမနမာ ျမနမာေရးထး

တေဘာငအရ

မဆးက ထးရးရကမည

ထးရးက မးၾကးပစမည … ဆတတေဘာငစကား အရ ဗလမးၾကးဘြ႕ခလကျခငး ျဖစပါတယ။

ရငးပါဥးမယ။ မဆးဆတာ မဆးဘ(ေရႊဘ) ကနးေဘာငဆက သေပါမငးက ထးရးဆတစေနန အဂၤလပက

ရကမယ(၀ါ) တကခကသမးယမယ။ အလသမးယတအခါ ထးရးဆတ စေနန အဂၤလပက မးၾကးက

အနငယမယဆတ အဓပၸာယျဖစပါတယ။ ဆရာသန႔ျမငဥးမာ ျမနမာယဥေကးမႈန႔လညး ေ၀းကြာေနချပး

ေလလာျခငးလညး မရတအတြက ဗလးပေထြး အဓပၸာယဖြငဆလကျခငးလ႔ ယဆပါတယ။

ေနာကတစခါ “ျပညသ႕ရေဘာ”က “ျပညသ႕အေပာတမးစစတပ” လ႔ေရးထားျပနတယ။

ျပညသ႕ရေဘာပါတ ဆတာ အလနန႔ ဗကပတ႔န႔ အျပငအားေကာငးခတ လက၀လႈပရားမႈေတြထက

ထငရားအားေကာငးတပါတ၊ လကနကကငအဖြ႔အစညးတစခ ျဖစတအတြက အမညမနေအာင

ၾကးစားေဖာျပသငပါတယ။ (စာ -၄၇၇၊ စာ -၄၇၉ တ႔မာလညး ျပညသ႕ရေဘာက မနေအာငမေရးနငခပါ)

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 37 -

အဒလ အမညမားေရးတာေတြ ဖတရနငပါေသးတယ။ ထငရားတ ရမးအမးသားေခါငးေဆာင

“စပစထြနး” က “ေစာစထြနး” လ႔ေရးထားပါတယ။

(စာ -၄၆၉ ရ)

“၀ရမးေျပး ကခငတပမး ေနာဆနး ဥးေဆာငေသာ တပသား ႏစေထာငပါေသာ စစေၾကာငးသည … ”

(စာ -၄၈၇)

အဒမာလညး “ေနာဆနး” မဟတပါ။ “ေနာဆငး” ျဖစပါတယ။

(ဘာသာျပနသရ႕အမား ျဖစနငပါတယ)

ျမနမာသမငးစာအပမားန႔ တကဆငစစေဆးျပး ဘာသာျပနမယဆရင အသထြက၊ အမည၊

စာလးေပါငးေတြ မားစရာမရပါ။ ထငရားတပဂၢလေတြရ႕ အမညက မားေရးလ႔မရပါ။ စပစထြနးဆတာ

ဗလခပတ႔န႔အတ ကဆးခတ ေခါငးေဆာငၾကးပါ။ ေစာစထြနးလ႔ မားလ႔မရပါ။ ဥးသန႔က ဥးသနး

လ႔မားေရးရင အဓပၸာယ မရနငေတာပါဘး။

ဆရာသန႔ျမငဥးရ႕ ေျခရာေပာကျမစထမာ “ဆရာစေတာငသလယသမားအေရးေတာပၾကး” ကလညး

ေသးေသးသမသမ ျမငခရပါတယ။

“ထႏစ ဒဇငဘာ ၂၂ရကေန႔တြင နယလညတစဥးျဖစသည ဆရာစ ဆသသည ရနကနမ သပမေ၀းသည

သာယာ၀တခရင၏ ေတာတြငးလဟာတစေနရာတြင သ႕ကယသ ျမနမာဘရငဟေၾကညာျပး သ၏

ပနကနမႈက အထးေရြးခယထားသည မဂၤလာအခနအရ ည ၁၁း၃၃နာရတြင အစပးသည။ သက

သပဏၰက ဂဠနရာဇာဘြ႕က ခယသည”

(စာ -၃၈၆)

“.. ျမနမာနငင၌ ဘရငဟနေဆာငသကေထာကခသည ထးကြငးထးထားသမားက မကလညဆရာမားက

ေသြးထးေပးလကရသည”

(စာ -၃၈၇)

ဆရာသန႔ျမငဥးဟာ ဆရာစ ေတာငသလယသမား အေရးေတာပၾကးက နယခ႕တ႔ရ႕ မကလးန႔

ရျမငေရးသားခတယလ႔ ဆရပါလမမယ။ ဘယသေတြက “မကလညဆရာ” လ႔ေခၚတာလ။ ဆရာစ

ေတာလနေရးၾကး ေပၚေပါကလာေစတ ျဗတသေခတ ျမနမာစးပြားေရး ဖြတေၾကာျပာစ ျဖစခရပေတြက

ေလလာေစခငပါတယ။ ဆရာစေတာလနေရးက ျပကရယျပ ခးႏမေရးသားခတ ပါေမာကၡခပ ေမာငသငး

ကလညး ကေနာတ႔ျပနေ၀ဖနချပး ျဖစပါတယ။ ဆရာစအေၾကာငး တခမးတနား ေရးဖြ႔ဂဏျပထားတ

ျမနမာစာအပေတြ ေလးငါးအပရပါတယ။ ရာဖတၾကညပါဥး။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 38 -

ဆရာစေတာလနေရးက ျဗတသအစးရက ဘယလ အငအားသးႏမနငးခရသလ။ သန႔ျမငဥးကယတင

ဒလ ေရးထားပါတယ။

“၁၉၃၁ ဇြနလတြင အစးရမ တပသား ရစေထာငက တပျဖန႔ရသည။ ထႏစေႏြရာသတြင အႏၵယတပ ၆ခ၊

ျဗတသတပ ၁ခတ႔ပါ၀ငသည တပရငး ၇ခက ထပျဖညသည။”

(စာ -၃၈၇)

ဒေလာကၾကးမားတ စစအငအားန႔ ထးစစဆငခရတာက ၾကညရင ဆရာစအေရးေတာပၾကးဟာ

မကလညဆရာေတြ ေသြးထးေပးလ႔ ျဖစေပၚလာတာမဟတေၾကာငး ထငရားပါတယ။

ဆရာသန႔ျမငဥးရ႕ ကယတငေရး ျမနမာသမငးဟာ အခကအလကေတြ လြမားေနရမက သမငးဒန

သမငးအျမငအားျဖငလညး ပါစငေအာင လြေနတာ ေတြ႔ခရပါတယ။ ဒမာဘကေခတ ၁၉၉၀ ျပညလြန

ႏစကာလမားက မတတမးတငရာမာလညး ... “အားကစားကလညး အသစတဖနအသားေပးသည။

မၾကာမ ေဘာလးအသငး ေျခာကရာေကာႏင ေဘာလးကစားသမား ႏစေသာငးခန႔ ရလာသည” လ႔

စာမကႏာ ၆၀၇မာ ေရးထားတာလညး ငအားထက ရယအားသနစရာ။ ဒေလာကမားတ

ေဘာလးအသငးန႔ ကစားသမားေတြက ေဘာလးဂာနယေတြက သေတသနျပျပး

သမငးမတတမးတငသငတာပ။

ျမနမာဂဏေဆာင ဥးသန႔ရ႕ ေျမးတစေယာက အေနန႕ ဆရာသန႔ျမငဥးဟာ ျမနမာသမငးက

ဟတတငးမနရာ ေရးနငေအာင ယခပျပး ၾကးစားအားထတသငပါတယ။ ကးကားထားတ

ကမးညႊနးစာညႊနးေတြကခညး ၁၄ မကႏာခြရပါတယ။ ျမနမာလ တစလးမ မပါ။ အဂၤလပဘာသာန႔

ေရးထားတာေတြခညး။ ဒေလာကကးကားျပး ျမနမာသမငးက ရျမငေရးသားထားေလသမ အလြလြ

အမားမား။

ေျခရာေပာကျမစထ ေျခရာလညးေပာက ေရလညး ေနာကခေလျပလ႔ ဆရပါလမမယ။

ကးကား

- ၂၀၀၉ခႏစထတ သမငးသေတသန ဥးစးဌာနထတ ျမနမာရကစဥသမငး (ပ-တြ)

- ၁၉၆၅ ဇလငထတ ေအာငသနး၏ ေအာငဆနး

[၂၂-၈-၁၂ ထတ နနကခငးဂာနယ]

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 39 -

ပျပင ဒဏၰာရထးဇာတမဟတပါ။ သမငးအေထာကအထား

ခငမာစြာျပနငတ ၀၀ါဒကြစရာမရတ

အေၾကာငးအခကအလကျဖစပါတယ။

ဗဒ၀ငရ႕အစ တစ၀ါကေလာကေတာင

မနေအာငမေရးနငတာလညး ၀မးနညးစရာပါပ

ဆရာသနျမငဥးေရ . . . ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 40 -

ေျခရာလညးေပာက ေရလညးေနာက (၄)

ဥးသနရ႕ေျမး ေရးတ ရခငအေရး

ဆရာသနျမငဥးဟာ ဘရငေနာငအေၾကာငး အမားေပါငးမားစြာန႔ အနားသတနဂးခပျပးတေနာက

ရခငသမငးက ဆကေရးပါတယ။ သမငးရာဇ၀င အစဥအလာၾကးမားတ ရခငသမငးက ရခငသမငးဆရာ

တကသာ ျပညျပညစစ မနမနကနကန ေျပာနငလမမယထငပါတယ။ ဒါမသာ သမငးရာဇ၀ငရ႕

“အတြငးသ”က ပပသသ ၾကားရမာ ျဖစပါတယ။ ျမနမာသမငးစာအပေတြကလညး ျမနမာအေၾကာငးကပ

ေဇာငးေပးေရးသားၾကတာဆေတာ ရခင၊ မြန စတ သမငးရပပလႊာေတြက အနစပမျခယမႈနးနငပါဘး။

“ကယသမငးကယေရး” ျခငးကသာလင သမငးေပးတာ၀နက ေကပြနစြာ ထမးေဆာငျခငးျဖစတယလ႔

ဆရပါလမမယ။

ဆရာသနျမငဥးက ရခငသမငးအဖြငမာပင အမားကငးစငေအာင ေရးခတာမေတြ႔႔ရပါဘး။ “ေခတသစ

ျမနမာသမငးတြင လမးစြ နငငစြမရ အေတြအၾက အကယျပနဆးနနးေတာျဖစသည။ ရခင၏

တသးတျခားျဖစမႈသည ယခမ အသစအဆနးတစခ ျဖစသည”

(စာ -၁၃၄)

ကမာၻလမးစြ နငငစြဆတာကေတာ လမးတငး နငငတငးမာရပါတယ။ ဒေန႔ ရြာေခတၾကးမာေတာင

ကယပငအမးသားေရးလကၡဏာ”ေတြ ကယစရေနၾကပါတယ။ အေမရကနလ လမးတငး နငငတငးမာ “

နငငၾကးေတာငမ အမးသားလျခေရးဆတစကားက ခပမာမာေျပာျပး အမးသားေရးသတ နးၾကားမႈ

အျပညရေနပါတယ။ တရတ၊ အႏၵယ၊ ဂပန၊ ကရးယားကေန ဆဒနအထ ကယတငးျပည

ကယလမးဆတ အမတလကၡဏာ စြစြျမျမ ခငခငမာမာ ရေနပါတယ။ ကလသမဂၢလ အာဆယလ

အဖြ႕အစညးေတြမာ ဘအကးစးပြားအတြက လပေဆာငၾကရာမာေတာင အမးသားေရးလကၡဏာက

စြန႔ပစချခငးမရပါဘး။

ဒေန႔ “ျပညေထာငစ ျမနမာနငငေတာ”ဆတာလညး ရမး၊ ကရင၊ ကခင၊ မြန၊ ရခင၊ ခငး စသညျဖင

တငးရငးသား လမးေပါငးစတ႔ စစညးေနထငရာ မဟတပါလား။ နငငတစခတညးမာေတာင

တငးရငးသားမားရ႕ ထးျခားတ ကယပင အမတလကၡဏာ ဓေလထးစ ယဥေကးမႈေတြ ရေနပါတယ။

ရခငဆရင ပထ၀အေနအထားအရ သးျခားလျဖစေနတာေၾကာင သ႕ယဥေကးမႈက ပျပးေတာေတာင

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 41 -

တသးတျခား အားေကာငးေနပါေသးတယ။ ရခငယဥေကးမႈဆတာလညး ေရးအစဥအလာကတညးက

ဗဒၶဘာသာ ယဥေကးမႈပ ျဖစပါတယ။ ဗဒၶဘရားရင သကေတာထငရားရစဥကတညးက

စႏၵသရယမငးၾကး လကထကမာ ရခငျပညသ႔ ၾကြခေတာမလာျပး သာသနာအေမြ ေပးေတာမခတာ

မဟတပါလား။ (အကယက ဆရာဥးေမာငေမာငတင မဟာ၀ဇၨာရ႕ မဟာျမတမနဘရားၾကးသမငးမာ ရ)

ဒါေၾကာင ရခငသမငး၊ ရခငယဥေကးမႈဟာ ဗဒၶျမတစြာဘရားပြငေတာမစဥ သကေတာထငရား ရစဥ

ကတညးကပင ထငရားအားေကာငးျပးျဖစတာမ႔ ဒေန႔ေခတအထဆရင ႏစေပါငး ႏစေထာငေကာချပလ႔

ဆနငပါတယ။

ပ၊ ျမနမာ၊ မြန၊ ရခငတ႔အေၾကာငးေျပာရင ဗဒၶဘာသာယဥေကးမႈက လး၀ဥပကၡာျပလ႔မရ၊ အဓက

ပငမအသကေသြးေၾကာအျဖစ ေလလာေျပာဆေနရပါတယ။ လ႔အဖြ႔အစညးတစခမာ ကးကြယရာဘာသာ

သာသနာယဥေကးမႈေတြ လႊမးမးေနတတျပး ဒလ႔အဖြ႔အစညး မျပကြေအာင ဘာသာ သာသနာကပ

ထနးေကာငး ပျပငသြားေလ ရပါတယ။ ေျပာရရင ဘာသာ သာသနာဆတာ ပနးသတၾကးပါပ။

ဒၾကးကေလး ျပတသြားရင လသားပနးပြငေတြ ဖရဖရ ျပန႔ၾကသြားရမာပါ။ အသကခႏၶာေၾကြတာန႔

မျခားပါပ။

ရခငယဥေကးမႈရ႕ အေျခချဖစတ ဗဒၶဘာသာအေပၚမာလညး ဆရာသန႔ျမငဥးရ႕ ေရးသားခကေတြက

ကေလးကလားဆနေနပါတယ (၀ါ) ေလးေလးနကနကမရဘးလ႔ ဆနငပါတယ။ ဆရာသန႔ျမငဥး

ကယတငလညး အသက ၁၄ ႏစအရြယမာ အေမရကားက ျပနလာျပး ျမနမာျပညမာ ဗဒၶဘာသာ

ဓေလထးတမးအရ ကရင၀တခေၾကာငး စာမကႏာ ၆၇ မာ ေဖာျပထားပါတယ။ ဒါေပမယ ဗဒၶ၀င

ယဥေကးမႈက မနမနကနကန တငျပနငချခငး မရခပါ။

“ဘာသာတညေထာငသ သဒၶတေဂါတမက ဟမ၀ႏာေတာငေျခရ ေသးငယေသာ မးႏြယစ

အၾကးအကတစဥး၏ အေမြစားအေမြခအျဖစ ေမြးဖြားခသည။”

(စာ -၈၇)

အေလာငးေတာ သဒၶတမငးသားဟာ ေသးငယေသာ မးႏြယစ အၾကးအကတစဥး၏ သားမဟတပါ။

ကပၸလ၀တေရႊျပညေတာၾကးက အစးရတ ဘရငၾကး သေဒၶါဒနန႔ မယေတာမာယာတ႔က ေမြးဖြားခတ

သာက၀ငမငးသားတစပါးျဖစပါတယ။ ကးသေလးထပ ဆရာေတာၾကးန႔ မငးကြနးဆရာေတာၾကးတ႔ရ႕

ဗဒၶ၀ငစာအပၾကးေတြမာ သဒၶတမငးသားအေၾကာငး အလြနခမးနားစြာ ေရးဖြ႔ပေဇာထားပါတယ။ ကမာၻ႕

၀ပနာတရားျပဆရာၾကး ဥးဂအငကာေရးတ “ရပျပဗဒၶ၀င” စာအပမာလညး သဒၶတရ႕ ခမညးေတာက

“မဟာသေဒၶါဒနမငးၾကး”လ႔ မဟာတပျပးေရးပါတယ။ ေသးငယေသာ မးႏြယစရ႕ သာမနမညကမတ

အၾကးအက မဟတပါဘး။ အေလာငးေတာ သဒၶတမငးသားရ႕ ဘ၀ဇာတေၾကာငးဟာ ပျပင

ဒဏၰာရထးဇာတ မဟတပါ။ သမငးအေထာကအထား ခငမာစြာ ျပနငတ ၀၀ါဒ ကြျပားစရာမရတ

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 42 -

အေၾကာငးအခကအလကျဖစပါတယ။ ဗဒၶ၀ငရ႕အစ တစ၀ါကေလာကေတာင မနေအာင

မေရးနငတာလညး ၀မးနညးစရာပါပ ဆရာသန႔ျမငဥးေရ . . . ။

ဆရာသန႔ျမငဥးဟာ ရခငသမငးကေရးသားရငး ဗဒၶ၀ငအေၾကာငးအရာမားက ဆကလကတငျပခရာ

မာလညး လြျပးရငးလြေနတာ ေတြ႔ခရပါတယ။

“ဒဏၰာရလာအရ လြနခေသာ ႏစေပါငးေထာငေပါငးမားစြာက ျမတစြာဘရားပင ပထမဥးဆး

တရားေဒသနာက သာ၀တရ သမငဥယာဥတြင မေဟာရေသးမက ပနခလာဘရငသည . . .”

(စာ -၇၈)

အဒမာလညး “ဗဒၶ၀င”က “ဒဏၰာရ”လ႔ေရးတာ မားပါတယ။ “လြနခသညႏစေပါငး ေထာငေပါငးမားစြာက”

ဆတ အခနကာလ ရညညႊနးခကလညး မားပါတယ။ ႏစေပါငး ႏစေထာငေကာပ ရပါေသးတယ။

သာ၀တရ သမငဥယာဥဆတ ေနရာဌာန ရညညႊနးခကလညး မားေနပါတယ။ ျမတစြာဘရား တရားဥး

ဓမၼစၾကာေဟာတ မဂဒါ၀နေတာၾကးဟာ ဗာရာဏသျမ႕န႔ ေျခာကမငအကြာမာ ရပါတယ။ ဆရာသန႔ျမငဥး

ေျပာတ သာ၀တမာ မဟတပါဘး။ သာ၀တန႔ ဗာရာဏသ မငရာခေ၀းပါတယ။ သန႔ျမငဥးဟာ

အဂၤလပဘာသာ အျပင ဘာသာေပါငးစန႔ေရးထားတ ခငမာတ ဗဒၶ၀ငကပင မနေအာင မေရးနငဘ

ရခငသမငးေၾကာငးက မတမးမေစာငးေအာင ဘယလ ေရးမာလ။

“၁၄၀၄ ခႏစတြင အငး၀ထးနနးက ရခငက ကးေကာတကခကသညအခါ ထစဥက ဘရင နရမလ

သည အေနာကဘကရ ဘဂၤလားေနျပညေတာ ေဂါသ႔ ထြကေျပးသည။ ဘရငသည ထနယေျမတြင

ႏစမားစြာ ေနထငသည။ ထကာလတေလာက အေရ႕တငး အစၥလာမ၏ ရညမြနေသာ ေလာကက

ေလကကမတသားသည။ ထ႔ေနာက ဌာေနျပနျပး ၄ငး၏ ထးနနးက ျပနလညသမးပကသည။”

(စာ -၁၃၅)

“ယငးသည ဤနငငအတြက ေရႊေရာငေခတသစအစျဖစသည။ ၾသဇာရျပးႏင ခမးသာ၀ေျပာသည

ကာလတစချဖစသည။ မတသားေလာကသည ဗဒၶဘာသာႏင အစၥလာမႏစမးစပ နနးတြငးက

ဖနတးသည။ ပါရားႏင အႏၵယမ အစဥအလာမားကလညးေကာငး၊ အေရ႕ဘကမ ဗဒၶ၀ါဒကလညးေကာငး

ေပါငးစပသည။ ၄ငး၏ ျမ႕ေတာေဟာငးက စြန႔ပယျပး ျမ႕ေတာသစက တညေထာငသည။ ထျမ႕ေတာက

ေျမာကဥးဟေခၚတြငသည။”

(စာ -၁၃၆)

အငး၀က တကလ႔ ဘဂၤလားနယထ ထြကေျပးရတ ရခငမငးရ႕အမညက ရခငရာဇ၀င စာအပေတြထမာ

မငးေစာမြနလ႔ ေတြ႔ရပါတယ။

(၁၉၁၀ ခႏစထတ ဥးပ႑၏ ဓည၀တရာဇ၀ငသစ၊ ရ)

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 43 -

သန႔ျမငဥးေရးတ “နရမလ” ဆတ အမညမေတြ႔ရပါ။ ရခငဘရငဟာ ၁၄၃၃ မာေျမာကဥးသ႔

ေျပာငးေရႊ႕ စျမနးတယလ႔ သန႔ျမငဥးကေရးျပး ဓည၀တရဇ၀ငသစက ၁၄၃၀လ႔ ေရးပါတယ။ အဓက

ျပနာကေတာ ေျမာကဥးနနးတြငးမာ ဗဒၶဘာသာန႔ အစၥလာမဘာသာ ႏစမးစပထြနးကားခတယဆတ

ေဖာျပခကပါပ။ ႏစမးစပဆတ အဓပၸာယ ေပၚလြငေအာငလညး သာဓက မျပနငခပါ။

“ေျမာကဥးေခတ အေစာပငးမငးမားသည ဘေဂၤါနယက ပငဆငထားသျဖင အရငဘြ႕က မြတဆလင

ဘြ႔အမညမား သးခတာ ရပါတယ။ ဥပမာ - မငးခရရ႕ မြတဆလငဘြ႕ဟာ “အလခင”ဆတာမး။ အဒါက

သမးပကခ မြတဆလငေတြရ႕ ေထာကခမႈရေအာင စညးရးေရးလပခတာလ႔ ၁၉၆၇ ခႏစထတ

ျမနမာမငးမား အေရးေတာပ စာမကႏာ ၃၆မာ ရငးလငးထားပါတယ။ မြတဆလငအမည “အလခင”ဘြ႕ခ

မငးခရ (ခ) နာရနမငး (၁၄၃၃ - ၁၄၅၉)ဟာ အငး၀ဘရငထပါးေသာ သ၀ဏလႊာတြင ရတနာျမတသးပါး၏

ဂဏေတာမားက ဥးထပပနဆငေရးသားထားေသာေၾကာင အလခငသည မြတဆလငမဟတဘ

ဗဒၶဘာသာ၀ငျဖစေၾကာငး ထငရားပါတယ။ သတြမဖရားထ ေပးပ႔တ ေမတာစာမာလညး … “သရဏာပြင

ပနးသးဆငက မယႏငဓ႒ာန ပနရေစ” လ႔ထညသြငး စပဆခတာက ၾကညရင အလခငဟာ ဗဒၶဘာသာ

မငးတရားျဖစေၾကာငး ထငရားပါတယ။ ေနာငေတာ မငးေစာမြနတညခတ ေလးမကႏာဘရား အနးမာ

“ညေတာ” ေစတတညခေၾကာငးလညး မတသားရပါတယ။

(၁၉၂၇ ထတ ရခငမဟာရာဇ၀ငၾကး - ရ)

မငးေစာမြန ဘဂၤလားက ျပနလာျပး ျမ႕ေတာေျမာကဥးက တညထားစးစရာမာ အစၥလာမ(မြတဆလင)မား

လကပါလာျပး ရခငလထအတြငး ၄ငးတ႕ဘာသာ ျပန႔ပြားေအာင ၾကးစားခေပမယ မေအာငျမငခပါ။ ရခင

ပညာရ ဆရာျမ၀ါ ဆသက “ေရႊမငးဓမၼသတကမး” ကျပစျပး ခခကာကြယနငခပါတယ။

ေရႊမငးဓမၼသတဟာ “ဘရားေဟာ မဂၤလသတ”က အေျခခေရးသားထားျခငး ျဖစပါတယ။ ရခငသျမတ

ေရးခတ “ေလာကသာရပ႕” န႔လညး အေၾကာငးအရာတပါတယ။ (ေလာကသာရပ႕မာ ေကာငးသးသငရး

ျဖစခဖးျပး ဆရာၾကးမငးသ၀ဏက ၁၉၅၅မာ ေလာကသာရပ႕ အေျဖအဘဓာနက

အနကဖြငေရးေပးခပါတယ)

ေရႊမငးဓမၼသတမာ အခက ၄၈ခကပါ၀ငျပး ရခငတ႔ရ႕ “ဖြ႕စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒ” လ႔ေတာင

ပညာရငမားက တငစားခရပါတယ။ မဂၤလသတတြင “အမအဘက လပေက ြး ေမြးျမျခငးသည

မဂၤလာတစပါး” လ႔ ေဟာေတာမသကသ႔ . . .

“မခင ဖခင ေကးဇးရငက ခစခငျမတနး ဂပထးသ႔ ရခးဥးတင ၾကညလငျမတေလး သမးျမနးေမြး၍၊

လပေက ြးခယ ရတပကြလက ... ” ဟေလာကသာရပ႕က ဖြ႔ႏြ႕ပါတယ။ ေရႊမငးဓမၼသတမာလညး

ဒသေဘာကပ ထပတ စကားေျပန႔ ေရးထားပါတယ။ ေရႊမငးဓမၼသတရ႕ ေကးဇးေၾကာင ရခငမနသမ

ဗဒၶဘာသာ၀ငအျဖစမ မပကယြငးခၾကပါ။ ဒါေၾကာင “ရခငမနလင ဗဒၶဘာသာ၀ငျဖစသည” ဆတ

ဆရးစကား ယေန႔တင ထငရားတညတန႔ေနဆျဖစပါတယ။

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 44 -

သန႔ျမငဥးက ေျမာကဥးေခတက ရညညႊနးရာမာ “ဤလမးစြ ဘာသာစြ မရသည နနးတြငးသည

ဘဂၤါလႏင ရခငစာေပ၏ ထးကေသာ အားေပးမႈျဖစလာသည” လ႔ ေရးပါတယ ။ (စာ -၁၃၇)

လထၾကားမာ အစၥလာမယဥေကးမႈ ျပန႔ႏ႔ခေလဟနလညး ေဖာျပခပါတယ။ ဒေဖာျပခကက အထကမာ

တငျပခတ “ေရႊမငးဓမၼသတကမး” အားျဖင ပယဖကလကျပ ျဖစပါတယ။ “ႏစေပါငး တစရာခန႔

ရခငသည ၄ငးထကစြမးအားပၾကးေသာ အမနးခငးျဖစသည ဘဂၤလားပသဘရင နယပယ၏

လကတကအျဖစ တညရခသည” ဆတေဖာျပခကကေတာ သန႔ျမငဥးရ႕ မဟာအမားၾကးပ

ျဖစပါလမမယ။

အဘး ဥးသန႔ဟာ ကလသမဂၢရ႕ အတြငးေရးမးၾကးအျဖစ ႏစၾကမတင ေဆာငရြကျပး ျမနမာဂဏက

ေဆာငနငခေပမယ ေျမးျဖစသ သန႔ျမငဥးကေတာ ျမနမာသမငးန႔ ရခငသမငးမားက အရပဆး

အကညးတနေအာင လြလြမားမား ေရးသားခပါတယ။ အျခားေသာ ဗဒၶ၀င၊ ရာဇ၀ငန႔ သမငးအျမင

အမားမား ကနရေနေသးေပမယ ဒေလာကန႔ပ နဌတလကပါျပ။ ေျခရာလညးေပာက

ေရလညးေနာကခတ ေျခရာေပာကျမစထမာ အမားေတြ စးေမာေနဆ ... ၊ ဘယအထ စးေမာသြားမာလ

...။ .... ။

ညႊနး

- သန႔ျမငဥးေရး၍ ျမႏငးဆ ဘာသာျပန ေျခရာေပာကျမစ ကယတငေရး ျမနမာသမငး

(၂၀၁၂ ဇလင (ဒ -အၾကမ) စာမခြငျပခက - ၃၁၀၁၈၇၀၇၁၂)

ကးကား

- ၁၉၁၀ ခႏစထတ ဥးပ႑၏ ဓည၀တ ရာဇ၀ငသစ

- ၁၉၂၇၊ ဥးသာထြနးေအာင၏ ရခငမဟာ ရာဇ၀ငၾကး

- ၁၉၅၅၊ ဆရာၾကး မငးသ၀ဏ၏ ေလာကသာရပ႕အေျဖ

- ၁၉၆၇ ထတ၊ ျမနမာမငးမား အေရးေတာပ

- ၂၀၁၁ မတလထတ၊ ဆရာၾကး ဥးဂအငကာ၏ ရပျပဗဒၶ၀င

[၂၄-၈-၂၀၁၂ ထတ မႏေလးအလငးဂာနယ]

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 45 -

ေဖာျပခေသာ ဂာနယအညႊနး

၁- ဥးသန႔ရ႕ေျမး ေရးတ ေျခရာေပာကျမစ (သ႔မဟတ)

ေျခရာလညးေပာက ေရလညးေနာက

[၃-၈-၂၀၁၂ ထတ မႏေလးအလငးဂာနယ]

၂- ဥးသန႔ရ႕ေျမး ေရးတ ေျခရာေပာကျမစ (သ႔မဟတ)

ေျခရာလညးေပာက ေရလညးေနာက (၂)

[၁၀-၈-၂၀၁၂ ထတ မႏေလးအလငးဂာနယ]

၃- ဥးသန႔ရ႕ေျမး ေရးတ ေျခရာေပာကျမစ (သ႔မဟတ)

ေျခရာလညးေပာက ေရလညးေနာက (၃)

ဘရငေနာငအေၾကာငး ေဇာကတေဇာကထး သမငးအျမင

[၁၇-၈-၂၀၁၂ ထတ မႏေလးအလငးဂာနယ]

၄- ဥးသန႔ရ႕ေျမး သမငးအမနကေရးနငရ႕လား

[၁၅-၈-၂၀၁၂ ထတ နနကခငးဂာနယ]

၅- ဥးသန႔ရ႕ေျမး ေရးတ လြပလပေရးၾကးပမးမအလြမား

[၂၂-၈-၂၀၁၂ ထတ နနကခငးဂာနယ]

၆- ဥးသန႔ရ႕ေျမး ေရးတ ေျခရာေပာကျမစ (သ႔မဟတ)

ေျခရာလညးေပာက ေရလညးေနာက (၄)

[၂၄-၈-၂၀၁၂ ထတ မႏေလးအလငးဂာနယ]

အခစဟတယ မ ေရးသားထတေ၀သည

ဥးသန႔ရ႕ေျမး သန႔ျမငဥး ေရးသားတကယတငေရးျမနမာသမငး (ေျခရာေပာကျမစ)အမားမား

- 46 -

ကးကား စာအပစာတမးမား

၁။ ၂၀၀၉ ခႏစ သမငးသေတသန ဥးစးဌာနထတ ျမနမာရကစဥသမငး၊ (ပ တြ)

၂။ ၂၀၀၅ ဇလင၊ ေဒါကတာသနးထြနး၊ ပဂေခတ နငငေရးသမငး

၃။ ၁၉၉၂ န၀ငဘာထတ မနနနးမဟာ ရာဇ၀ငေတာၾကး (ဒ တြ)

၄။ ၂၀၁၀ ခႏစထတ ေဒါကတာတးလ၏ ဘရငေနာငမငးတရားၾကး

၅။ ၁၉၁၀ ခႏစထတ ဥးပ႑တ၏ ဓည၀တရာဇ၀ငသစ

၆။ ၁၉၂၇၊ ဥးသာထြနးေအာင၏ ရခငမဟာ ရာဇ၀ငၾကး

၇။ ၁၉၅၅၊ ဆရာၾကး မငးသ၀ဏ၏ ေလာကသာရပ႕အေျဖ

၈။ ၁၉၆၇ ထတ၊ ျမနမာမငးမား အေရးေတာပ

၉။ ၂၀၁၁ မတလထတ၊ ဆရာၾကး ဥးဂအငကာ၏ ရပျပဗဒၶ၀င

၁၀။ ၁၉၆၅ ဇလငထတ၊ ေအာငသနး၏ ေအာငဆနး

၁၁။ ၁၉၆၇၊ ဒဇငဘာလထတ နဂါးဗလထပတငေထြး၏ ကနးေဘာငဆကမဟာရာဇ၀ငအကဥး (ဒ ၾကမ)

၁၂။ ၂၀၀၃ ဒဇငဘာထတ ညျမ၏ ကနးေဘာငရာပေတာ (သတမအၾကမ)

၁၃။ ၁၉၉၇ ဇနန၀ါရထတ ေရႊဘနဒါနး