Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
miqÅu
Wiia idCIr;dj" †.= wdhq ld,h" my;a <ore urK wkqmd;slh ldka;djkag iu ;Fjhla ,nd oSu"
ixjrAOk lghq;=j,oS mdrsirsl 'â;%;ajhla ,nd.ekSug lghq;= lsrSu wd° orAYl wkqj ii|d n,k l,
f;jeks f,dj iu tal mqoa., wdodhu we;s wka rgj,aj,g jvd †hqKq ;;a;ajhla fmkak qà l<o"
ë/lshdj yd ¥mam;alu m%uqL fldg f.k mek ke.S we;s fndfyda iudc wdrA:sl m%Yak /ilg wm rg
uqyqKmd we;'
YS% ,xldfï tal mqoa., wdodhu foaYmd,k ksoyi ,enQ 1948 isg jeÆfjâka mej;=ko wdodhu
fn°hdfà ëIu;djhla l%ufhka jrAOkh èula olakg we;' 1973 † ck.ykfhka 40] lajq wvq
wdodhà ,nk ck lKavdhu ,enq wdodhà m%udKh rfê uqÛ wdodhfuka 19'3] laj ;snq w;r 1991 °
th 14'8] olajd my; jeç we;' /lshd wjia:d jirlg jeÆë we;af;a 1'1] lska muKs' tfy;a Y%u
n,ldh Bg fo.=Khlska jeÆ è we;' ,CI 8 lg wdikak ixLHdjla ±kg /lshd ërys;j isåk
w;r thska 35] la oaë;shsl wOHdmkh ksu l< W.;a ;reK msÑi fj;s'
¥mam;alu" „j;aèu i|yd uq,sl wjYH;d imqrd .ekSug fkdyelsnj iy iudc idOdrK;ajh
,nd.ekSfà wmyiq;djh fmkakqà lrk ,CIKhla f,ig yákd.; yelsh' Wreufhka ,;a fohla
fkdue;slâka ¥mam;aj isåk who" ;uka Wmhd.;afoa l%udkql+,j ëhoà fkdls¯u ksid uyÛëfha°
¥mam;aj isåk who" wdndò; fyhska idodld,slj ¥mam;aj isåk who jYfhka ¥mam;=ka fldgia l<
yel' âka jeÆ fofkl=g wdrA:sl ksIamdokhg iyNd.s èug wjia:d imhd°u ;=,ska ¥mam;alâka uqojd
.; yel'
fmdaIK ;;a;ajh âKqula f,ig ¥mam;alu uekSu i|yd fhdod .kq ,efæ' ukao fmdaIKh yd
¥mam;alu w;r n,j;a iyiànkaO;djhla mj;sk nj f,dj fkdfhla rgj, lr we;s iäCIKj,ska
fmkS f.dia we;' ukao fmdaIKfhka fmf,k fndfyda <uqka yuqjkafka ¥mam;a mjq,a w;Ñks' 1980 -
82 w;r mj;ajk ,o fmdaIKh ms<sn| iäCIKhlska fy<s jq lreKq wkqj wm rfê fmr mdi,a hk
<uqka w;=Ñka 36] la W.% ukao fmdaIKfhka fmÛKs' fà fya;= fldg f.k Tjqkaf.a jrAOkh o nd,è
;snqks' jhi wkqj ;sÅh hq;= nr m%udKh wkqj i,ld ne¢ëg" 1993 † fmdaIK m%;sm;a;s ie,iqà
wxYh uÕska lrk ,o iäCIKhlg wkqj jhig wvq nÑka hq;a orejkaf.a ixLHdj 35] la muK jk
nj fmkS f.dia we;'
/lshd ërys;" W!K fiajd kshqla; yd ¥mam;a hk fldgia iudch ;=, meyeos,sj fjkafldg yákd
.ekSu wmyiqh' /lshd ërys; fndfyda wh ¥mam;=ka fkdfj;s' tfukau /lshd lrk wh w;r o
¥mam;a;= iså;s' /lshdj, ksr; iuyr whg ;u uq,sl wjYH;d imqrd .ekSug m%udKj;a wdodhula
fkdue;' fà wkqj fmkS hkafka wdka;slj wvq ksIamdok M,odhs;djhla we;s lghq;=j, ¥mam;=ka fh°
isåk nj;a" wvq Y%u M,odhs;dj ;=,ska ,efnk i;H bmehqu l%ufhka wvqj f.dia iuyr /lshdj,
fhfokakjqka o ¥mam;=ka .Khg jefgk nj;ah'
mj;sk ixLHd f,aLk wkqj fmkS hkafka ¥mam;alu jeÆ jYfhka olakg ,efnkafka kd.Ñlj fkdj
.%dähj njh' kd.Ñl ¥mam;=ka fndfyduhla .âka k.rhg meâKs wh fï' /lshd fidhd .âka
k.rhg tkafkda wvq jegqmla ,nk /lshdj, fhfo;s' Tjqka kqqmqyqKq Y%âlhkah' fndfydaëg Tjqkaf.a
/lshd ;djld,slh' wëòu;a wdrA:sl wxYfha /lshdj, fh° isçu fudjqka w;r fmfkk ,CIKhls'
2
fuu .egÛj,g ëiáà fièu i|yd jÑkajr ëëO rchka uÕska fkdfhl=;a W;aidyhka ord we;'
1950 oYlfha b†Ñm;a l, oi wjqre¥ ie,eiau" 1970 oYlfha b†Ñm;a l, mia wjqre¥ ie,eiau"
1980 oYlfha b†Ñm;a l, taldnoaO .%däh ixjrAOk jevigyk yd tu oYlfha w. Nd.fha°
b†Ñm;a l< ckiëh jevigyk fà i|yd .;a mshjrj,a f,ig ±laëh yelsh' fà ish¢
jevigyka uÕska rfê wdrA:sl ixjrAOkh jeÆ lr,Su ;=,ska /lshd wjia:d ckkh fldg ë/lshdj yd
¥mam;alu wju ls¯u wfmalaId flÑks'
jeÆ M,odhs;djhlska hq;a /lshd yd wdodhà W;amdok wjia:d yákajd°u" tl;= lrk ,o jeÆ
jåkdlâka hq;a kj ksIamdok wjia:d yákajd°u" kj yd Wmfhda.S ;dCIKh fhdod .ksâka ksIamdok
lghq;=j, fh†ug wjia:d imhd°u yd fj<|m,g m%fïYèfà wjia:d yákajd°u fà i|yd .; yels
iq¥iq mshjr f,i yákajd†h yelsh'
1994 ° kj rch uÕska ¥mam;alu ;=rka lr,Su i|yd b†Ñm;a lrk ,o cd;sl jevigyk jqqfha
iuDoaò jevigykhs' ;reKhka w;r n,j;au m%Yakh jk ë/lshdjg ëi¥ula ,nd°u;a" fmd¥fï
¥mam;alu rg ;=,ska ;=rka ls¯u;a" ;reK ;reKshka ixjrAOkhg iDcqju iyNd.s lr.ekSu;a fuu
jevigyfka wruqK fï' iS>%fhka jeÆjk Y%u n,ldh i|yd by< M,odhs;djhlska hq;a /lshd
wjia:d yd wdodhà udrA. yákajd°u t;rà myiq lghq;a;la fkdfï' tfy;a Bg wod< jk .%däh
hå;, myiqlà ixjrAOkh ls¯u" .%däh ck;dj ;=, fi!LH yd fmdaIK ;;a;ajh by< ±äu yd
Tjqka w;r iajhx /lshd i|yd m%fïYèfà wjia:d jeÆlr,Su hk lghq;= i|yd fuu jevigyk
uÕska m%uqLia:dkh ,nd° we;'
iuDoaò jevigyfka mÑmd,k yd l<ukdlrK w†hr
ck;d iyNd.S;ajfhka hq;a ixjrAOk jevigykla f,i iuDoaò jevigyk idrA:lj l%shd;aul ls¯u
i|yd .%däh uêgfà isg cd;sl uêgu olajd w†hr lsysmhlska m%cd ixëOdk yd mÑmd,k tall
msysgqjd we;'
miafokdf.a lKavdhu
¥mam;alfà m%n, ,CIK kà ¥mam;=ka ;ksè isçu yd Tjqka w;r ixëOdk Yla;shla fkd;sÉuh' .%däh
uêgfà my,u ixëOdkh f,ig ^mia fokdf.a& l=vd lKavdhu msysgqjd we;' ;u ;ukaf.a leue;a;
u; ¥mam;a mjq,a myla tlaè fuu lKavdhu iEfoa' fuu lKavdhu ks;r /iaè b;sÑ ls¯u i|yd
/iaè idlÄPd mj;ajk w;r" ie,iqà l%shdj,sh mjq, fj; f.k hk b;d fyd| jeÆyså wOHdmk
l%uhla f,io fuh ye|skaëh yel' fuh furg ixialD;shg wdfïksl jQ w;a;à
l%uh mK.ekaèug lrkq ,nk W;aidhla f,igo ye|skaëh yel'
iuDoaò n,ldh
iuDoaò n,ldh msysgqjd we;af;a tys .%du ks<OdÑ jiula ksfhdackh jk f,igh' wod, jifà jhi
18-35 w;r ;reK msÑi fuhg wh;afï' ;reK ;reKshka rfê ixjrAOk l%shdj,sh ie,iqà ls¯ug
fufyhèu yd m%.;s md,khg iànkaO ls¯u iuDoaò n,ldhka msysgqèfà uQ,sl wruqK fï'
3
WmfoaYl iNd
fldêGdYfha m†xî W.;=ka jeÆysåhkaf.ka yd mQcH mCIfhka iukaë; WmfoaYl uKav,h ne.ska
msysgqjd we;s w;r iuDoaò n,ldhg wjYH Wmfoia fuuÕska ,nd.ekSug wkqn, ° we;'
m%dfoaYSh iuDoaò lâgq
m%dfoaYSh f,alàf.a m%Odk;ajfhka m%dfoaYSh f,alà fldêGdYhlg tl ne.ska m%dfoaYSh iuDoaò lâgq
msysgqjd we;' ishÛ m%dfoaYSh rcfha ks,Od¯ka tys idud‚lfhda fj;s' tu m%dfoaYSh f,alà fldêGdYh
;=, iuDoaò jevigyk ls%hd;aul ls¯u ms<sn| ishÛu j.lSà fuu lâgqjg mej¯ we;'
†ia;s%la iuDoaò lâgq
†ia;s%la f,alàf.a m%Odk;ajfhka iy †ia;s%lalfha ishÛ rdcH wdh;k m%Odkskaf.ka fuu lâgq iukaë;
fï' osia;s%lalfha iuDoaò jevigyk ls%hd;aul ls¯fà j.lSu fuu lâgqjg mej¯ we;' .à uêgfà
isg cd;sl uêgu olajd iuDoaò jevigyk ls%hd;aul jk wdldrh rEm igyk wxl 01 ys ±lafï'
rEm igyka wxl 01
iuDoaò jevigyk l%shd;aul lrèfà wdh;ksl ixëOdk jHqyh
mÑmd,k$l<uKdlrk uêgâ wod,jk wdh;k$ ixëOdk
cd;sl uêgu Y%S ,xld iuDoaò wòldÑh
iuDoaò flduidÑia ckrd,a fomdrA;fàka;=j
†<sá iyk fomdrA;fàka;=j
†ia;%sla uêgu
†ia;%sla f,alà$ †ia;%sla
wOHCI
†ia;%sla iuDoaò ldrAhd,
^iyldr iuDoaò
flduidÑia&
m%dfoaYSh uêgu
m%dfoaYSh f,alà$
ksfhdacH wOHCI
m%dfoaYSh iuDoaò tallh
^uQ,ia:dk l<uKdlre&
l,dm uêgu l,dm l<uKldlre l,dm l<uKdlre
.%du fiajd jià uêgu
^iuDoaò n,ldh&
iykdOdr,dNS mjq,a
^l=vd lKavdhà&
4
iuDoaò jevigyk ls%hd;aul lrk wdh;k
iuDoaò flduidÑia ckrd,a fomdrA;fàka;=j
rch ëiska 1994 Tlaf;danrA udifha° iuDoaò flduidÑia ckrd,a fomdrA;fàka;=j msysgqjk ,o w;r
tu fomdrA;fàka;=j uÕska iuDoaò jevigyk l%shd;aul ls¯u wdràN lrk ,°'
†<sá iyk fomdrA;fàka;=j
b;du †<sá ck;djg „jk w;aje,la we;s ls¯fà wruqK we;sj wdrCIK cd,hla f,ig iykdOdr
,nd°fà jevigykla yákajdfok ,°' iuDoaò jevigyk hgf;a iykdOdr ,eÉu i|yd f;dard .kakd
,o mjq,a j,g iykdOdr iemhSfà lghq;= 1995 cQ,s ui isg †<sá iyk flduidÑia fomdrA;fàka;=j
uÕska is¥ lrkq ,eÉh' thg wu;rj" †<sá iyk wdydr uqoaor fnod°u" ëfYaI wdydr uqoaor fnod
°u yd ëh,s i,dl m;%sld fnod°u hk lghq;= fuu fomdrA;fàka;=j uÕska bgq lrkq ,efæ'
YS% ,xld iuDoaò wòldÑh
;reKhska" ia;S%ka iy wjdis iy.; ;;a;ajhg m;aj we;s ck lKavdhà wdrA:sl yd iudc ixjrAOk
lghq;=j,g tlalr .ekSu" Tjqkaf.a iudchSh ia:djrNdjh m%jrAOkh ls¯u iy ¥.Snj ;=rka ls¯u hk
mrudrA: we;sj iuDoaò jevigyk ie,iqà lsÑu yd ls%hd;aul ls¯u i|yd 1995 wxl 30 orK YS%
,xld iuDoaò wòldrS mk; uÕska YS% ,xld iuDoaò wòldÑh msysgqjkq ,eÉh'
by; i|yka l, whqÑka iudcfha ;reKhska" ia;s%ka iy wjdis iy.; ;;a;ajhlg m;aj we;s
lKavdhàj, wdrA:sl iy iudchSh ;;a;ajh jeÆ †hqKq ls¯u i|yd"
Tjqkaf.a wdodhà jeÆ †hqKq ls¯u yd Tjqka w;r /lshd wjia:d iq,N ls¯u'
wdrA:sl yd iudc ixjrAOk lghq;=j,g Tjqka tlalr .ekSu'
mjq,a uêgfà wdrA:sl lghq;= yd m%cd ixjrAOk jHdmD;s iuÕ .à" m%dfoaYSh f,alà fldêGdY
†ia;s%la yd m<d;a uêgâka iànkaO ls¯u'
m%;s,dNSkaf.a wNsjDoaòh i|yd Tjqkaf.a iyNd.s;ajh we;sj ixjrAOk jHdmD;s yd fhdackd l%u
ie,iqà lsÑu iy l<ukdlrKh ls¯u'
m%;s,dNSka w;r iyfhda.s;dj we;s ls¯u" Tjqka w;r b;sÑ ls¯à jvjd,Su yd Kh myiqlà
,nd.ekSug iydhèu'
m%;s,dNSkag wod, jk rdcH yd rdcH fkdjk wdh;kj, fiajdjka Tjqka fj; ,nd°ug wjYH
myiqlà iemhsu
hk lghq;= ls%hd;aul ls¯u fuu mk; uÕska iuDoaò wòldÑh fj; mjrd we;'
5
iuDoaò jevigyk W;=re yd kef.kysr fom<df;ka wàmdr †ia;s%lalh muKla we;=¢j †ia;s%lal 18l
1996 jifrA isg ls%hd;aul ëh' 1997 jifrA° iSudiys; jev fldgila l%shd;aul ls¯u i|yd uvl,mqj"
;%sl=Kdu,h iy jïkshdjo we;=,;a lr .eKsk'
uqo,a m%;smdok
iuDoaò jevigyk i|yd 1996 jrAIfha isg ,nd oS we;s uqo,a m%;smdok ms<sn| ëia;r j.= wxl 01
ys ±lafjk w;r tu m%;smdok ëëO ldrAhhka i|yd fhdojd we;s wdldrh rEmigyka wxl 01 ys
±lafï'
uqo,a m%;smdok 1996 - 1998
j.= wxl 01
ëia;rh 1996
re' â,shk
1997
re' â,shk
1998
re' â,shk
m%odkhka ^iykdOdr& 7855 8081 8000.00
m%cd jHdmD;s 254 700 525.50
mÑmd,k ^iuDoaò kshdul jegqma& 938 959 428.56
Kh jevigyka 100 650 300.00
tl;=j 9147 10390 9254.06
uQ,h( whjeh f,aLkh - uyd NdKavd.drh
iuDoaò uqo,a m%;smdok ëëO ldrAhhka i|yd fhdojd we;s wdldrh
1996 - 1998
rEmigyka wxl 02
7855
254938 100
1996
mqodkhka ^iykdOdr&
m%cd jHdmD;s
mÑmd,k ^iuDoaò kshdul jegqma&
Kh jevigyka
8081700959
650
1997
mqodkhka ^iykdOdr& m%cd jHdmD;s
mÑmd,k ^iuDoaò kshdul jegqma& Kh jevigyka
8000
525.5 428.56 300
1998
mqodkhka ^iykdOdr& m%cd jHdmD;s
mÑmd,k ^iuDoaò kshdul jegqma& Kh jevigyka
6
1996 jirg idfmaCIj 1997 jifrA ishÛu jevigyka i|yd ,nd ° ;snQ m%;smdok 11'96] lska muK
by< f.dia we;s w;r 1997 jirg idfmaCIj 1998 jirg ,nd ° ;snQ m%;smdok m%udKfha 10'93 olajd
my< hdula olakg ;snqKs'
iuDoaò flduidÑia ckrd,a fomdrA;fàka;=j
iuDoaò jevigyk wdràN ls¯u" ixëOdk jHqyh ieliSu yd jevlghq;= lÆkâka l%shd;aul ls¯u
wruqKq lrf.k fuu fomdrA;fàka;=j 1994 Tlaf;danrA udifha ° msysgqjk ,°'
1'1 ixëOdk jHqyh Yla;su;a ls¯u
iuDoaò ixjrAOk jevigyk .%däh uêgâka l%shd;aul ls¯u myiq ls¯u i|yd iuDoaò kshdulhska
21465 la m;al< w;r" 1998 wjika jkëg 7839 fofkl=g ixjrAOk ks,Od¯ka jYfhka ia:sr m;aèà
,nd°ug lghq;= fldg we;'
iuDoaò kshdul m;aèà 1996 - 1998
j.= wxl 02
ëia;rh fhdacs; ixLHdj 1996 1997 1998
1' osia;%slal 25 18 22 22
2' m%dfoaYSh f,alà fldêGdY 301 200 272 272
3' .%du ks,OdÑ jià 14818 12137 13560 13560
4' kshdulhska ^m;a ls¯u& 33517 25921 31388 31388
5' ixjrAOk ks,Od¯ka 10000 - - 7839
†ia;s%lal wkqj iuDoaò ixjrAOk ks,Od¯ka m;a ls¯fà m%.;sh weuqKqà wxl 01 ys ±lafï'
1997 jir jkëg W;=re yd kef.kysr m<d;aj, †ia;s%lal ;=kl iuDoaò ixjrAOk jevigyk wdràN
lrk ,†' 1997 jir ;=< kshdul m;aèà 31388 ,nd ° we;s w;r 1996 jifrA† ,nd° ;snq m;aèà
m%udKh 25921 la ëh' 1995 jifrA isg fà olajd m;aèà ,nd we;s uqÛ kshdul ixLHdj 31388 ls'
1'2 iudc wdrCIK jevigyk
†<sá mjq,a ;u mjq,aj, we;sjk ëëO wjia:d Wod' urK" W.% wikSm yd ëjdy i|yd w;HdjYHfhka
uqo,a ëhoà lr;s' fà i|yd fndfyda ëg Kh uqo,a ,nd.ekSu iq,Nj olakg we;' fà ksid †<skaoka
†<sá lfà isg wirK ;;ajhg m;aèula is¥fï' tjeks wjia:djkays† Tjqkag msysg èu i|yd iudc
wdrCIK jevigyk wrUd we;'
wruqKq
†<sá mjq,a ±kg isåk ;;ajfhka ;j¥rg;a my;g jeçug n,mE yels y†is wdmod fyda ëhoà
w;HjYHjk idudchSh wjia:djkays° tajdfha nr wju lr .ekSu i|yd wdmiq wh fkdlrk
rCIK wdOdr uqo,la mjq,g iemhSu
7
†<sá mjq,aj, yeis¯à rgdj hym;a w;g fjkia ls¯ug Wmldrjk wdl,am jrAOkhg wjYH
jevigyka l%shd;aul ls¯u
iduQysl Yla;s jrAOkhg yd wdrA:sl Yla;s jrAOkhg Wmldr èu uÕska udkj ys;jd° iudc
wdrCIK cd,hla we;s ls¯u
iuDoaò iudc wdrCIK jevigyk hgf;a 1997 ckjdÑ ui 01 osk isg iuDoaò iykdOdr,dNSka
w;=Ñka remsh,a 1000$- iy re' 500$- oSukd ,nk mjq,a j,ska udislj re' 20$- l rCIK jdÑlhla
whlr fuu jevigykg n|jd .kq ,efæ' 1998 cqks 1 osk isg re' 250$- iuDoaò m%;s,dNSka o fuu
jevigykg we;=,;a lr.kakd ,o w;r jdÑl uqo, re' 25 olajd jeÆlr we;'
iudc wdrCIK lghq;= l%shd;aul ls¯u i|yd m%dfoaYSh lâgqjla m%dfoaYSh f,alà ldrAhd,fhao" osia;%sla
lâgqjla osia;%sla f,alà ldrAhd,fhao wrUd ldrAhd, fiajl myiqlà ,nd ° we;'
osia;%slalhg wh;a wod, m%dfoaYSh f,alà fldêGdYj," idud‚lhkaf.a wjYH;d i|yd uqo,a f.èu
iuDoaò kshdulhskaf.a yd l,dm l<ukdlrejkaf.a ksrAfoaY u; m%dfoaYSh f,alà ldrAhd, uÕska is¥
lrkq ,efæ'
1'2'1 yákd.;a yosis fyda w;HdjYH idudchSh lghq;= i|yd wdOdr iemhSu
rCIK l%uhg odhl jk idud‚l mjq,aj, is¥jk my; i|yka wjia:d i|yd wdOdr imhkq ,efæ'
mjqf,a idud‚lhl=f.a urKh
- re' 5000$- jirlg tla urKhlg muKs'
idud‚lhd frda.Sèu - osk 07 fyda Bg jeÆ †k .Kkla frday,a .;èuloS jirlg WmÑu osk
30la i|yd osk tllg re' 50$- ne.ska WmÑu re'1500$- ls'
mjqf,a is¥jk tla ëjdyhlg muKla
idud‚lhdg re 3000$- ls'
hefmkakl=g ) re' 1000$- ls'
idud‚lhdf.a mjqf,a tla ore Wm;lg muKla
- re' 2000$- ^m<uq fyda fojk ore Wmf;ka tllg&
iudc wdrCIK mjq, hkq iuDoaò idud‚lhd ^.Dy uQ,sl&" Tyqf.a fyda wehf.a ld,;%hd iy Tyqf.a
wëjdyl orejka we;=,;a l=gqành fï'
1998 jrAIh ;=, rCIKh è we;s mjq,a ixLHdj" Tjqka f.jd we;s jdÑl uqo, iy ,nd° we;s jka†
uqo, j.= wxl 03 ka ±lafï'
iudc wdrCIKh 1997 - 1998
j.= wxl 03
jrAIh idud‚l mjq,a jdÑl uqo,a
re' â,shk
,nd ° we;s jka† uqo,
re' â,shk
1997 935000 204'50 169'78
1998 985000 236'18 212'19
8
1998 jrAIfha iudc wdrCIK jevigyk hgf;a jka† b,a,Sà ixLHdj yd f.jd we;s uqo, ms<sn|
ëia;r †ia;s%lal wkqj weuqKqà wxl 02 ys ±lafï'
1998 jifrA rCIKhë ;snq uqÛ mj q,a m%udKh 985"000 la jQ w;r mjq,a mjq,a 80675 lg jka†
jYfhka re' â,shk 212'16 la f.jd we;'
iuDoaò wdrCIK jevigyk hgf;a 1998 jir ;=< f.jd we;s jka† ixLHdj jrA.SlrKh lr j.=
wxl 04 yd rEm igyka wxl 03 ys ±lafï'
j.= wxl 04 jka† jrA.h ixLHdj
1997 ixLHdj 1998
1998 ° jeh jQ uqo, re'â'
Wm;a 22044 24801 49'71
ëjdy 21353 29614 58'59
f,v frda. 6448 9691 22'31
urK 11543 16569 81'55
tl;=j 61388 80675 212'16
rEmigyka wxl 03
1'2'2 iudc wdrCIK wruqo, hgf;a l%shd;aul flfrk fjk;a jevigyka
1'2'2'1 wOHdmksl jevigyka
keK kqjk wOHdmksl jevigyk
iudc wdrCIK wruqo, ëiska iuDoaò m%;s,dNS mjq,aj, orejkaf.a wOHdmk lghq;= ixjrAOkh ls¯u
i|yd;a m%;s,dNSkaf.a ±Kqu jrAOkh ls¯u i|yd;a WmldÑ jk fia iuDoaò Kek kqjK wOHdmk
jevigyk l%shd;aul lr we;' ta wkqj 1998 jrAIfha meje;ajQ 50 jk ksoyia iure W;aijfha°
m%dfoaYSh f,alà fldêGdYhl m%;s,dNS mjq,a w;Ñka oCI YsIHfhl= ne.ska f;dard f.k 240 fofkl=g
oaë;Sh wOHdmk YsIHFj msÑkud we;'
mdie,a WmlrK yd wNHdi fmd;a ,nd °u
iuDoaò mjq,aj, orejka wOHdmkhg fm<Uèu i|yd f;dard .kq ,enQ oCI isiqka w;r mdie,a
WmlrK" wNHdi fmd;a fnod °fà jevigykla wdràN lrk ,°' tuÕska tla m%dfoaYSh f,alà
fldêGdYhlska jirlg wju jYfhka isiqka 10)25 w;r m%udKhla f;dard .kq ,nk w;r 1998
jrAIfha° ,nd fok ,o mdie,a fmd;a .Kk 1180 ls' ta i|yd re' â,shk 0'34 la jeh è we;'
9
î;%" fmdaiagrA' l:sl ;rÕ
isxy, iy fou< udOHh mdie,a <uqka iyNd.S lrf.k Kek kqjK î;% fmdaiagrA yd l:sl ;rÕ
†ia;%slal yd cd;sl uêgâka meje;aèug mshjr .kq ,enQ w;r 1998 jifrA† †ia;%sla 18 l mj;ajk
,o ;rÕj,ska ch.%dylhska i|yd ;Hd. iy iy;slm;a msÑkuk ,°'
ëfYaI YsIH wdOdr
iuDoaò m%;s,dNS mjq,aj,ska ëYaj ëoHd," ffjoH mSG i|yd f;a¯ m;ajQ isiq isiqëhkag wjYH fmd;a m;a
,nd .ekSu i|yd re' 10"000 ,nd fokq ,eÉh'
kj ksrAudKlrejka †Ñ.ekaëu
wvq wdodhà,dNS mjq,aj, ksrAudKYS,s orejka †Ñ.ekaèu i|yd Tjqkaf.a ksrAudK fjkqfjka ëfYaI
wdOdr ,nd°ug lghq;= lr we;' ta wkqj ;reK fiajd iNdj u.ska mj;ajk ,o ksrAudK ;rÕj,ska
ch.%ykh ,enQ fofofkl=g re' ,CIh ne.ska uq,Hh ;Hd. msÑkuk ,†'
1'2'2'2 fmdaIK iy fi!LH jevigyka
iuDoaò iykdOdr,dNS mjq,aj, orejkaf.a fi!LH yd fmdaIK ;;a;ajh jeÆ †hqKq ls¯u i|yd rCIK
wruqo, u.ska ëfYaI mqyqKq jevigyka wdràN lr we;'
l%Svd YsIHFj
iykdOdr,dNS mjq,aj, orejka w;Ñka †ia;%sla" m<d;a yd cd;sl uêgâka l=i,;d fmkajk l%Svl
l%SÆldjka †Ñ .ekaèu i|yd l%Svd YsIH;aj jevigyk wdràN lrk ,o w;r uilg re' 7"50"000 la
ne.ska l%Svd wruqo,g ,nd fokq ,efæ' ta wkqj 1997 jrAIfha° re' â,shk 1'59 la ,nd ° we;s w;r
1998 ° re' â,shk 5'39 la ,nd° we;' fà hgf;a wdOdr ,enQ l%Svd YsIHFj,dNSka ixLHdj 500 ls'
.%däh m%:udOdr fiajd uOHia:dk msysgqèu
.%däh uêgfà iuDoaò m%;s,dNS iâ;sj,ska f;dard .kq ,enQ iafïÄPd fiajl fiaëldjkag m%:udOdr
lghq;= ms<sn|j mqyqKqj ,nd ° tu fiajd ,nd °ug wjYH WmlrK lêg, iemhSug o tu
uOHia:dk iànkaûlrKh ls¯u o fà hgf;a is¥ flfrA' fuu jevigyk Y%s ,xld r;= l=rei
ixëOdkh iy fi!LH yd foaYSh ffjoH wud;HdxYfha iyh we;sj l%shd;aul lrkq ,efæ' 1998
jifrA° m%:udOdr fiajd i|yd ;reK ;reKshka 335 fokl=g mqyqKqj ,nd ° we;s w;r msysgqjk ,o
m%:udOdr uOHia:dk .Kk 40 ls'
wdodhà jrAOkhg yd idudc ;;a;aj jrAOkhg Wmldr èu
10
iuDoaò m%;s,dNSkaf.a wdodhà yd idudc ;;a;ajhka jrAOkh ls¯u i|yd f;dard.kq ,enQ m%foaYhkays
iq¥iq kshdul jHdmD;s l%shd;aul ls¯ug mshjr f.k we;'
m%cd ixjrAOk jHdmD;s
tu kshuq jHdmD;s l%shd;aul ls¯u i|yd my; i|yka m%dfoaYSh f,alà fldêGdY f;dard f.k we;'
j.= wxl 05
m%d'f,a' fldêGdYh ork ,o ëhou
re' â,shk
wdkuvqj 0'05
lrej,.iajej 0'27
yÕ=rkafl; 0'50
fydrK 1'00
tl;=j 1'82
fuu jevigyk hgf;a iykdOdr,dNSkag ksjdi" Tjqkaf.a wdodhà yd /lshd W;amdokhg wjYH
jHdmD;s" udrA. yd mdkSh c, fhdackd l%u werüug mshjr f.k we;'
iajhx /lshd i|yd uyk ueIska ,nd°u
m%dfoaYSh f,alà fldêGdY uêgâka f;dard .kakd ,o iykdOdr,dNSkag myiq f.èfà l%uh hgf;a
uyk ueIska â,° .ekSug Kh uqo,a ,nd ° we;'
j.= wxl 06
jrAIh ,ndfok ,o uyk
ueIska ixLHdj
Kh uqo,a
re' â'
Kh wdmiq whèu
re' â'
1997 4991 16'49 6'12
1998 536 1'27 4'77
tl;=j 5527 17'76 10'89
len,s fr† fnod °u
weÕ¢à ksIamdokh i|yd uyk ueIska ,nd¥ka whg iyk â, hgf;a len,s fr† imhd we;'
j.= wxl 07
jrAIh ,ndfok ,o
ls' .%E' m%udKh
jåkdlu
re'
1998 5201 650"125'00
frdao mqgq ,nd°u
m%dfoaYSh f,alà fldêGdY uêgâka f;dard .kakd ,o wdndò; mqoa.,hska i|yd fkdâf,a frdao mqgq
fnod fok ,°'
j.= wxl 08
jrAIh m%udKh jåkdlu
11
re'
1998 133 1130500'00
2' †<sá iyk fomdrA;fàka;=j
2'1 iuDoaò iykdOdr jevigyk
†<sá ck fldgiaj, wdodhà ;;a;ajh hemSà uêgul ;nd .ekSu i|yd mj;ajdf.k hk jevigykla
f,i iuDoaò iykdOdr jevigyk yákajd †h yel'
fuu jevigyk hgf;a udisl wdodhu re'1000$- g wvq mjq,a udisl °ukdjla ,eÉug ysâlà ,n;s'
fà i|yd .%du ks,OdÑ jià uêgâka m;alrkq ,enQ iuDoaò kshdulhska uÕska mjq,a f;dr;=re tla/ia
ls¯fà iäCIKhla mj;ajd iykdOdr ,eÅh hq;= ;;a;ajfha mjq,a yákd.; hq;= ëh'
1995 wf.daia;= udifha° iuDoaò iykdOdr jevigyk wdràN ls¯ug m%:u W;=re" kefÕkysr msyså
†ia;%slal yer †jhsfka b;sÑ †ia;%slal 17 ys fufia mjq,a f;dr;=re tla/ia ls¯fà iäCIKhla
meje;ajqKs' W;=re" kefÕkysr m,df;a mej;s hqOuh jd;djrKh ksid tu fmfoiays fuu iäCIKh
ls¯ug tjlg wjldYhla fkdjqKs' tfia jqj;a iduldä ;;a;ajhla mej;s wàmdr †ia;%slalfha wàmdr"
uyTh" m†h;,dj" ouk" foysw;a;lKaÆh" ,dyq.," Wyk hk m%dfoaYSh f,alà fldêGdYj, muKla
mjq,a f;dr;=re tla/ia fldg iuDoaò iykdOdr jevigyk l%shd;aul ls¯ug lghq;= fh¥Ks'
fuu m¯CIKfha° iuDoaò kshduljreka ëiska iEu .Dyia:hlgu f.dia mjqf,a idud‚lhska ms<sn|
f;dr;=reo ta ta whf.a wdodhà udrA.o" mjq,g wh;a pxp, yd ksYap, foam, ms<sn| f;dr;=reo" ta ta
mjq, ëiska udislj lrkq ,nk ëhoà ms<sn| ëia;ro tl;= lr.kq ,enqKs' wjYH wjia:djkays°
Tjqka wi,ajeishkaf.kao wod, mjqf,a ëia;r yd wdodhà ;;a;ajh ms<sn| lreKq tl;= lr.kakg
fh¥Ks' fuu ëia;r wkqj iuDoaò kshduljreka ëiska tla tla mjqf,a udisl wdodhà ;lafiare lr"
udisl iyKdOdrhla ,nd†h hq;= mjq,a yákd.kakg fh¥Ks'
fuu yákd.ekSfuka wk;=rej b;du;a †<sá mjq,a" tkà udisl wdodhu re'500$- g wvq tfiau
hefmkakka ixLHdj y;rlg jeÆ mjq,a fjkafldg tu mjq,a 1 jeks ldKavh jYfhka fjkafldg tu
mjq,a i|yd re'1000$- ne.ska jQ udisl °ukdjla ,nd°ug lghq;= lr we;'
b;sÑ os<sá mjq,a idud‚l ixLHdj wkqj kej; fldgia ;=klg fjkalrkq ,enqKs' mjqf,a hefmkakka
ixLHdj ;=kla fyda jeÆ ixLHdjla we;s mjq,a II jeks ldKavh jYfhka fjka lrkq ,enqKS' tu mjq,a
i|yd uilg re'500$- ne.ska °ukdjla ysâëh' idud‚lhska fofokl=f.ka iukaë; mjq,a III jeks
ldKavh jYfhka fjkalrkq ,enQ w;r tu mjq,a i|yd re' 200$- l udisl °ukdjla ysâëh' ;ks
mqoa.,hska iys; mjq,a tall IV jeks ldKavhg wh;a ëh' fuu ldKavh i|yd re'100$- l udisl
°ukdjla ysâëh' ,shdm†xî iudc fiajd wdh;kj, fkajdislhskao" ëfY aI wdodhà udrA.hla fkdue;s
ëëO wd.àj, mQcljrekao ;ks mqoa.,hska f,i i,ld fuu IV jeks lKavdhug we;=,;a fldg
re'100$- udisl °ukdj ,nd°ug lghq;= flreKs'
äg wu;rj W;=re$kefÕkysr ls%hdkaë; fiajfhys kshq;= jQjka †Ñ.ekaèula jYfhka tu whf.a mjq,a
i|yd iuDoaò iykdOdr ,nd°fà ëfYaI wkq.%yhla olajkakg lghq;= fhdokq ,enqKs' fuu wkq.%yh
12
hgf;a tjeks whf.a mjq,a i|yd iykdOdr ,nd°u mjqf,a wdodhu .Kka ne,Sfà°" l%shdkaë; fiajfhys
kshq;= idud‚lhska Wmhk wdodhu mjqf,a wdodhug tl;= fkdls¯ug ;SrKh lr we;' fà wkqj W;=re
kefÕkysr l%shdkaë; fiajfhys kshq;= whf.a mjq,aj, fiiq idud‚lhska Wmhk udisl wdodhu
re'1000$- g wvqkà tu mjq,a i|yd iuDoaò °ukd ,nd°ug lghq;= lrkq ,efæ'
1997 ckiëh mk; wfydais ls¯u;a iuÕu tf;la ckiëh jevigyk hgf;a re'250$- l udisl
°ukdjla ,nâka iså mjq,ao iuDoaò jevigykg we;=,;a lr.; hq;=ëh' iuDoaò jevigyk hgf;a
iyk ,nd†h hq;= jkafka re'1000$- g wvq udisl wdodhà,dNS mjq,aj,g jqj;a" tjeks iäCIKhla
meje;aèug l,a fkdjQ neëka 1997 ckjdÑ ui isgu ckië jevigyk hgf;a re'250$- °ukdj
,nâka iså iEu mjq,la i|ydu wm ëiska iuDoaò iykdOdr ,nd°ug lghq;= flreKs' fuu mjq,a
iuDoaò iykdOdr,dNS V jeks ldKavh f,i i,ld tu mjq,a i|yd udislj re'250$- l °ukdjla
,nd°ug lghq;= flreKs' fufia 1997 jir uq,° re'250$- °ukdj ,enQ ckië mjq,a ixLHdj 403"032
la ëh'
1997 cQks udifha wud;H uKav,h ëiska .kq ,enQ ;SrKhla mц W;=re$kefÕkysr m<d;aj, iuDoaò
kshduljreka m;alr ;snQ tfiau iuDoaò jevigyk l%shd;aul ls¯ug iq¥iq mÑirhla mj;sk
fmfoiaj,o iuDoaò iykdOdr jevigyk ls%hd;aul l<hq;= ëh' fà wkqj wm ëiska 1997 wf.daia;=
udifha isg ls%hd;aul jk mц kefÕkysr m,df;a †ia;%slal ;=fkys iy W;=re m<df;a jjqkshdj ol=K
m%dfoaYSh f,alà fldêGdYfhys wdydr uqoaor ,nâka iså mjq,a w;=Ñka re'1000$- g wvq wdodhà ,enQ
mjq,a f;dardf.k iuDoaò iykdOdr ,nd°ug lghq;= lrkq ,enqKs' tu mjq,ao iuDoaò iyk ,nk V
jeks ldKavdhug tl;= lrkq ,enQ w;r tu mjq,a i|ydo udislj re'250$- °ukdjla ysâëh'
1997 w. Nd.fha° udislj re'250$- iuDoaò iykdOdr ,enQ ckiëh mjq,aj, wdodhà ;;a;ajh
m¯CIdlr n,d re'1000$- jeÆ wdodhà ,enQ mjq,a f;dard fjkalr .ekSug lghq;= fhdok ,°' fufia
f;dard.kq ,enQ mjq,a ixLHdj 44671 ls' 1998 fmnrjdÑ ui iuDoaò °ukd ksl=;a lrkëg tu mjq,a
44671 iuDoaò iykdOdr jevigykska bj;a lrkq ,enqKs'
iuDoaò iykdOdr i|yd f;dard.kq ,nk mjq,a j,g wod, °ukd" m;%sldjla uÕska ,nd°ug lghq;=
i,id we;' iuDoaò °ukd m;%sldjl udi yhl uqoaor wvx.= fï' fà wkqj iuDoaò °ukd m;%sld udi
yfhka yhg wÛ;a l<hq;= fï' fuu wÛ;a ls¯àj,° iuDoaò,dNSka w;r isåk wdodhà ;;a;ajh
hym;a w;g m;ajQ mjq,a iykdOdr jevigykska bj;a ls¯ug;a" wÛ;ska yákd.kq ,nk †<sá mjq,a
iyKdOdr jevigykg we;=,;a lr .ekSug;a wjldY ie,fia'
1998 jir i|yd iuDoaò iykdOdr jevigyk hgf;a †<sá iyk fomdrA;fàka;=jg fjkalr fokq
,enqfï remsh,a oY,CI 8000 l m%;smdokhls' fà ;;a;ajh hgf;a l,ska jifrA iykdOdr ,enQjka
ishÛ fokdgu thdldrfhkau °ukd ,nd†h fkdyels jQ ksid wdodhà ;;a;ajh hym;aèu fya;=fjka
jevigykska bj;a lrk mjq,a fjkqfjka wÛ;ska yákd.kq ,enQ mjq,a iykdOdr jevigykg we;=,;a
ls¯ug wjir fkdfok ,°' fà wdldrfhka 1998 w.jk ëg mjq,a 84546 la iykddOdr jevigykska
bj;alr .; yels ëh' m%;sY;hla f,i ne¡ ëg fuu wvqèu 4] ls'
13
iuDoaò °ukd m;%sld ksl=;a ls¯fà uQ,sl woyi jkqfha wvq wdodhà,dNS mjq,aj,g t†fkod wdydr fï,
imhd .ekSug w;HjYH wdydr øjH ,nd.ekSug wdOdrhla ie,iSuhs' fà i|yd iEu °ukd m;%sldjlu
tla tla udih i|yd NdKav â,° .eksu i|yd uqoaorhla we;'
re'1000$- yd re'500$- °ukd m;%sldj, äg wu;rj tla tla udih i|yd ;j;a uqoaor ;Sre folla
we;' tl ;Srejl we;af;a uqo,a lr.ekSu i|ydjk uqoaorhls' tu uqoaorh hgf;a iuDoaò,dNshdg ;u
wjYH;djhka i|yd ;u iuQmldr iâ;sfhka uqo,a ,nd.ekSug wjldY we;' fojeks ;Srfhys we;af;a
wksjdrAh b;sÑ ls¯u i|yd Ndë;d l<hq;= uqoaorhls' th iuDoaò,dNshd fjkqfjka nexl= .sKqul
;ekam;a lrkq ,efæ' iuDoaò,dNSkag b;sÑls¯fà yqrejlao we;s lr°u fuys wruqKhs'
äg wu;rj re'500$- yd re'1000$- iuDoaò ,dNSkaf.ka udislj re'20$- l jdÑlhla iuDoaò wdrCIK
wruqo, i|yd imhd.kq ,efæ' iuDoaò,dNS mjq,l urKhla" wikSmhla" ore Wm;la" ëjdy ux.,Hhla
jeks y†isfha wu;r uqo,la jeh l<hq;= wjia:djla we;sjqjfyd;a tu wjia:dj i|yd fuu wruqo,
uÕska uqo,a wdOdr imhkq ,efæ' miq.sh jifrA fkdjeànrA ui isg re'250$- l °ukd,dNSkaf.kao
re'25$- l udisl jdÑlhla iuDoaò iudc wdrCIK wruqo, i|yd whlrf.k tu iuDoaò,dNSkago
iudc wdrCIK fhdackd l%uh hgf;a idud‚l;ajh ,nd†ug lghq;= lrk ,†'
1998 jifrA ° wjika jrg iuDoaò iykdOdr wÛ;a lrkq ,enqfï wf.daia;= udifha°h' ta wkqj ksl=;a
lrk ,o iuDoaò †ukd m;%sld m%udKh my; ±lafï'
iuDoaò iykdOdr m;%sld 1996" 1997" 1998
j.= wxl 16 iykdOdr jåkdlu
re'
1996 ksl=;a l< m;s%ld
1997 ksl=;a l< m;s%ld
1998 ksl=;a l< m;s%ld
.Kk jåkdlu re'â'
.Kk jåkdlu re'â'
.Kk jåkdlu re'â'
1000$) 23310 23'31 17888 17'89 14359 14'35
500$) 902675 451'34 900148 450'07 896783 448'39
250$) 412257 103'06 561109 65'82 521886 130'47
200$) 317774 63'55 329089 22'15 323710 64'74
100$) 230389 23'04 221491 140'28 216445 21'64
tl;=j 1886405 664'30 2029725 696'21 1973183 679'61
†ia;%slal wkqj °ukd m;%sld ksl=;a lrwe;s wdldrh weuqKqà wxl 03 ka meye†,sfï' fà wkqj tla tla
jåkdlâka hq;a †ukd m;s%ld,dNSkaf.a m%;sY;h my; i|yka mц fï'
re' 1000$- iyk,dNska 0'7]
re' 500$- iyk,dNska 45'4]
re' 200$- iyk,dNska 16'4]
re' 100$- iyk,dNska 11'0]
re' 250$- iyk,dNska 26'5]
14
100]
2'2 fmdaIK iykdOdr jevigyk
†<sá iyk fomdrA;fàka;=j uÕska †<sá mjq,aj, wÛ;ska ore Wm;a ,nk ujqkaf.a hym; i|yd
fmdaIK iykdOdr jevigyk l%shd;aul lrkq ,efæ'
fuu jevigyk hgf;a iuDoaò iykdOdr,dNs mjq,a i|yd iy iuDoaò jevigyk ls%hd;aul fkdjk
fmfoiays re'1000$- g wvq udisl wdodhula ,nk mjq,aj, wÛ;ska ore Wm;la is¥jQ ëg tu orejdf.a
uj i|yd orejdg udi 12 imsfrk ;=re fmdaIK °ukd m;%sldjla uÕska re'100$- l udisl °ukdjla
ksl=;a lrkq ,efæ'
<orejdf.a fi!LH yd fmdaIK ;;a;ajh hym;aj ;nd.; yelsjk mц orejdg uïlsÑ °fà m%jK;dj
jeƆhqKq lr,Su i|yd ujg wjYH fmdaIHckl wdydr â<° .ekSug wdOdr ls¯u fuu jevigyfkys
wruqKhs'
fuu jevigyk .ek iudc fiajd ks,Od¯ka yd iuDoaò ixjrAOk ks,Od¯ka$ iuDoaò kshdulhska uÕska
ck;dj ±kqj;a ls¯ug lghq;= fhdod we;'
1999 jifrA fuu jevigyk hgf;a fmdaIK °ukdj ,enQ uïjrekaf.a ixLHdj ,CIh blaujd we;'
1998 foieànrA udih jkëg fmdaIK †ukd ,nâka iså uïjrekaf.a ixLHdj 78430 ls' †ia;%slal wkqj
fmdaIK †ukd m;%sld ksl=;a ls¯u ms<sn| ixLHd f,aLK jdrA;dj weuqKqà wxl 04 ys ±lafï'
1998 jir ;=, fmdaIK °ukd ksl=;a ls¯u hgf;a jehl< uqo, re'78"430"000 ls'
2'3 iudc ixjrAOk jevigyk
iuDoaò,dNS mjq,a i|yd iudc ixjrAOk jevigyklao †<sá iyk fomdrA;fàka;=j uÕska ls%hd;aul
flfrA'
fuu jevigyk mshjr ;=klska hqla;h'
1' iudcfiajd ks,Od¯kayg iudc ixjrAOkh Wfoid lghq;= ls¯u ms<sn| ±kqu wÛ;a ls¯u msKsi
ëjO fCIa;% hgf;a flåld,Sk mqyqKq mdGud,d ixëOdkh ls¯u
2' iudcfiajd ks,Od¯kayg °rA> ld,Sk ëfYaI mqyqKq mdGud,d ixëOdkh ls¯u
3' iudc fiajd ks,Od¯ka uÕska iuDoaò ixjrAOk ks,Od¯kaf.a iydh we;sj ;u fldêGdYj,
iudc ixjrAOkh Wfoid l<hq;= ldrAhhka yákdf.k ëëO jHdmD;s ls%hd;aul ls¯u
flåld,Sk mqyqKq mdGud,d
15
1999 jrAIh ;=< †ia;%slal 5 l m%dfoaYSh f,alà ldrAhd,j,g wkqhqla;j iså iudcfiajd ks,Od¯ka
i|yd mQrAj <udëh ixjrAOkh ms<sn| †k ;=kl fkajdisl mqyqKq mdGud,d ixëOdkh lrk ,°' <ud
f,alà ldrAhd,fha fufyhèfuka fuu jevigyk iàmdokh lr.kq ,enQ w;r" jevigyfka
iàm;aodhlhska f,i iudc ixjrAOk wdh;kfha yd cd;sl ls%ia;shdks ix.ufha odhl;ajho ,nd.kakd
,°'
fuu mqyqKq mdGud,dj uÕska m<uq wjqre¥ my ;=< <uhdf.a udkisl yd fi!LH jrAOkh Wfoid
lghq;= l<hq;= wdldrh .ek;a ta i|yd f.or mÑirh ilia ls¯u foudmshka ±kqj;a ls¯u i|yd
iudcfiajd ks,OdÑfhl= mqyqKq lrefjl= yd wûCIlhl= f,i lghq;= l<hq;= wdldrh .ek;a fuu
iudcfiajd ks,Od¯ka yg ëfYaI ±kqula ,ndfokakg fh¥Ks'
äg wu;rj wm ëiska iEu †ia;%slalhlau ksfhdackh jk mц f;dard .kq ,enQ iudc fiajd ks,Od¯ka
30 fokl= i|yd jHdmD;s ilia ls¯u f,aLk ms<sn| †k 12 l mdGud,djlao mj;ajkakg fh¥Ks'
fuu mdGud,dj yeãrE iudcfiajd ks,OdÑhdg ;u †ia;%slalfha iudcfi ajd ks,Od¯ka yd iuDoaò
ixjrAOk ks,Od¯ka ±kqj;a ls¯u i|yd ëfYaI mqyqKqjlao ,nfok ,°'
†.=ld,Sk mdGud,d
iEu †ia;%slalhlau ksfhdackh jk mц f;dard.kq ,enQ iudc fiajd ks,Od¯ka 25 fofkl= i|yd 1998
jifrA° ufkdaëoHd Æmaf,daud mdGud,djla yd WmfoaYkh ms<sn| Wiia iy;sl m;% mdGud,djla wm
ëiska ixëOdkh lrk ,°'
Y%S ,xld ufkdaëoHd wdh;kh uÕska fld<U yd le<Ksh ëYaj ëoHd,j, fuu mdGud,d fufyhjkakg
fh¥Ks' fld<U ëYaj ëoHd,fha iy le<Ksh ëYaj ëoHd,fha fcHIaG l:sldpdrAhjreka fuys
foaYljreka f,i lghq;= l<y'
fuu mdGud,d yeã¯fuka wk;=rej mej;s m¯CIK foflka iudcfiajd ks,Od¯ka 23 fofkl= idudrA:h
,nd we;' fà wkqj ±kg fomdrA;fàka;=j hgf;a ufkdaëoHd Æmaf,daudOd¯ka yd WmfoaYkh ms<sn|
Wiia iy;sl m;%,dNSka 23 fokl= we;' fuu msÑig Y%S ,xldfï ëoaj;a WmfoaYljrekaf.a ix.ufha
idud‚l;ajh msÑkud we;s w;r" ks;Hdkql+,j ufkdaëoHd WmfoaYljreka f,i fiajh ls¯ug n,m;%o
,eÉ we;' †<sá mjq,aj, ëëO wiyk ksid mSvd ë|sk whj¢kaf.a Y+N isoaòh i|yd fuu msÑif.a
fiajh ,nd°ug lghq;= fhdokq ,efæ'
iudc ixjrAOk l%shdldrlà
iudc fiajd ks,Od¯ka ëiska" iudc ixjrAOk ks,Od¯kaf.ao iydh we;sj †<sá mjq,aj, Wkak;sh i|yd
wndò; mqkqre;a:dmkh" <ud Y=N idOkh" wirK jeÆysåhkag msysgèu" u;a Wj¥rej,g f.d¥re jQ
mjq,a j,g msysgèu" mdie,a fkdhk <uqka i|yd jevigyka l%shd;aul ls¯u" ueo fmr†. .sh
fouïmshkaf.a mjq,aj, Y+NidOkh jeks ëëO fCIa;%hka hgf;a iudc ixjrAOk jHdmD;s l%shd;aul
lrkakg fh¥Ks'
16
†<sá mjq,aj, wkdrCIs; l=mams ,dàmq Ndë;h ksid we;sjk Wj¥re ¥r,Su i|yd Y%S ,xld ffjoH
ix.ufha wdOdr we;sj mjq,a ±kqj;a fldg wdrCIs; l=mams ,dàmq wvq â,lg fnodye¯fà jHdmD;shla
l%shd;aul lrkakg fh¥Ks' miq.sh jifrA fà hgf;a mjq,a 10"000 lg muK fiajhla ie,iqKs'
2'4 wj;ekajQ mjq,a i|yd ëh<s i,dl m;%sld ,nd†u
w;HjYH fiajd flduidÑia ldrAhd,h ëiska wj;ekajQ mjq,a i|yd my; olajk mц udisl °ukdjla
,nd°ug lghq;= flreKs'
mjqf,a idud‚lhska .Kk udisl °ukdj ^re&
01 168 X 2 = 336
02 380 X 2 = 616
03 420 X 2 = 840
04 504 X 2 = 1008
05 yd Bg jeÆ 630 X 2 = 1260
fuu °ukdj ,ndfokqfha i,dl m;%sldjla uÕsks' fà i|yd wjYH i,dl m;%sld uqøKh lr fnodye¯u
†<sá iyk fomdrA;fàka;=j uÕska is¥flfrA' 1998 jrAIfha° udi yfhka yhg i,dl m;%sld ksl=;a
lrk ,°' 1998 w. jkëg fufia ëh,s i,dl ,enQ mjq,a ixLHdj 113"558 ls' ta ta †ia;%slal i|yd
tu i,dl m;%sld fnod ¥ka wdldrh wuqKd we;s jdrA;dfjka meye†,s fï'
fuu i,dl m;%sld uÕska ,nd¥ka udisl iykdOdrh re'105"406"672$- ls'
rEmigyka wxl 04
1996" 1997 iy 1998 jrAIhka ;=< ksl=;a lr we;s iykdOdr m;%sld m%udKh fjka fjka jYfhka
remigyka wxl 04 ys ±lafï'
0
200
400
600
1000 500 250 200 100
jåkd
lu r
e'â
'
iykdOdr
iuDoaò iykdOdr jåkdlu 1996-1998
1996 1997 1998
17
iuDoaò iykdOdr m;%sld ,nd°u 1996 - 1998
rEmigyka wxl 05
1996
4%
67%
16%
10% 3% 1000
500
200
100
250
1997
3%
65%
9%
3%
20% 1000
500
200
100
250
2%
71%
14%
10%
3%
1998
1000
500
250
200
100
18
3' YS% ,xld iuDoaò wòldÑh
3'1 wksjdrAh b;sÑ ls¯à
¥mam;a ck;dj ;=< b;sÑls¯fà mqreoao kxjd,Sug;a tuÕska Tjqkaf.a iqÛ Kh wjYH;djka imqrd,Su;a
wruqKq lr.ksâka wksjdrAh b;sÑls¯fà l%uh wrUd we;' iuDoaò jevigyk hgf;a re'1000$- iy
re'500$- ne.ska iykdOdr ,nk mjq,a j,ska uilg ms<sfj,ska re'200$- yd re'100$- ne.ska whlr
wksjdrAh b;sÑls¯à wruqo,la wrUd we;s w;r fuf;la iykdOdr,dNSka ëiska ta hgf;a b;sÑlr we;s
uqo,a m%udKh ms<sn| ëia;r j.= wxl 12 iy 13 ys ±lafï'
wksjdrAh b;sÑls¯à wruqo,a 1996 - 1998
j.= wxl 12
ëia;rh 1996 1997 1998
mjq,a .Kk 925985 918036 897803
iuqÄî; b;sÑ ls¯à ^re' â,shk& 1517'54 2519'77 3764'15
1998 jrAIh wjika jkëg iuqÄî; wksjdrAh b;sÑls¯à †ia;%sla wkqj jrA.SlrKh weuqKqà wxl 05
ys ±lafï' ta wkqj wksjdrAhh b;sÑls¯à mjq,a .Kk 1997 jrAIhg idfmaCIj 1998 jrAIfha° mjq,a
20233 l my< hdula olakg ,efæ' fuhg fya;= è we;af;a 1000 iy 500 iykdOdr ,nkakkaf.a
m%udKh wvq èuhs'
wksjdrAh b;sÑ ls¯à wdfhdack wruqo,a 1996 - 1998
^remsh,a â,shk& j.= wxl 13
†ia;s%lalh 1996 1997 1998
fld<U 73'170 121'305 178'74
.àmy 141'262 234'740 358'67
lÛ;r 86'138 139'222 204'47
.d,a, 98'691 163'876 230'76
ud;r 98'660 158'261 216'51
yànkaf;dg 72'952 118'970 177'91
r;akmqr 141'869 228'323 331'41
lE.,a, 68'273 108'296 157'17
uykqjr 109'999 180'259 268'29
ud;f,a 70'380 98'326 125'79
kqjrt<sh 19'518 36'994 53'56
l=reKE., 174'647 329'594 548'41
mq;a;,u 80'298 135'749 206'32
n¥,a, 67'099 105'429 171'71
fudKrd., 56'822 88'612 142'36
wkqrdOmqr 96'535 160'248 225'56
fmdf,dkakrej 30'529 60'353 91'91
wàmdr 30'696 51'216 74'54
tl;=j 1517'543 2519'773 3764'15
19
rEm igyka wxl 06
3'1'1 wksjdrAh b;sÑ ls¯à wdfhdack .sKqà
iuDoaò m%;s,dNSkaf.a wksjdrAh b;sÑls¯à wruqo,a ner ls¯u i|yd m%;s,dNSka kâkau iuDoaò wdfhdack
.sKqu kâka ëfYaI .sKqà uyck nexl=jg yd ,xld nexl=jg wh;a YdLdj, ëjD;lr we;s w;r
wksjdrAh b;sÑlsÑà wruqo,a tla tla iuDoaò,dNshd kâka wdfhdack .sKqàj, ;ekam;a lr we;'
3'2 iafïÄPd b;sÑls¯à
l=vd lKavdhà .;jQ iuDoaò iykdOdr,dNSkaf.a uQ,sl l%shdldrlula jk iajleue;af;ka f.dv kÕk
lKavdhà wruqo, iafïÄPd b;sÑls¯à hkqfjka ye|skafï' fuu uqo,aj,ska Kh .Kq fokq i|yd fhdod
.ekSfuka miq b;sÑjk w;sÑla; uqo,a iuQy .sKqula hgf;a iuDoaò nexl= ix.ufha ;ekam;a lrkq
,efæ' tuksid iuQy b;=reà Yla;sh jrAOkh ls¯u fà hgf;a is¥fï' miq.sh jir;=< l=vd lKavdhà
183915 la ëiska b;sÑ lrkq ,enQ iafïÄPd b;sÑls¯à m%udKh re' â' 407'21 ls'
†ia;%sla uêgâka fuf;la msysgqjd we;s l=vd lKavdhà m%udKh iy tu lKavdhà ;=< lr we;s
iafïÄPd b;sÑls¯à m%udKh weuqKqà wxl 06 ys ±lafï'
3'3 m%cd jHdmD;s ixjrAOk jevigyk
m%cd jHdmD;s ixjrAOk jevigyfkys wruqK .%däh m%cdjf.a wjYH;d wkqj ixjrAOkhg wod, hå;,
myiqlà iemhSuhs' .%däh uêgfà l=vd jeï ms<silr lsrSà" wuqKq we,fï,s" me;s neâ ne|Su yd
m%;sixialrKh" lDIs <sx" l=vd mrsudKfha .=re;aj c, fhdackd l%u jeks l=vd mrsudKfha hå;,
myiqlà ixjrAOkh Wfoid rdcH wdfhdackhka fjkaè fkdue;s ;ràh' jdrsudrA." f.dëck fiajd lDIs
ixjrAOkh jeks wdh;k nyq, jYfhka jeÆ jåkdlâka hq;a jHdmD;Ska flfrys m%uqL;ajh ,ndoS we;'
l=vd wf,ë uOHia:dk" ksIamdok tl;= lsrSfà uOHia:dk iduqysl /lshd wjia:djka yd l=vd mrsudKfha
mdrsirsl moaO;Ska wdrCId lsrSug yels jHdmD;Ska i|yd m%uqL;ajh ,eÉ we;af;a iqÛ jYfhks' fujeks
lreKQ i,ld n,d .%däh uêgfà hå;, myiqlà jeÆ oshqKq lsrSfà wruqKska m%cd jHdmD;s ixjrAOk
jevigyk hgf;a .%däh uêgfà iqÛ jdrsudrA." jeï wuqKq Bg wod, me;s neâ hkdosh m%cd
1517.543
2519.773
3764.15
0500
1000150020002500300035004000
1996 1997 1998
wruqo, r
e'â
wksjdrAh b;sÑls̄ à1996-1998
20
iyNd.s;ajh ;=<ska m%;sixialrKh lsrSug yd jeÆ oshqKq lsrSug;a wNdjhg hâka meje;s tjeks
jHdmD;Ska kej; ia:dms; lsrSu;a is¥flfrA' fujeks ms<silr lsrSà uÕska oeÆ kshx ld,fhaoS mjd
c,dYj, c,h r|jd ;nd.ekSug yelshdj ,eÉu" .%däh ckhdg è j.dj yer fjk;a w;sfrAl fnda.
j.dj i|yd wjYH c,h tla/ia lr.ekSu" wod< iqÛ jHdmD;Ska wdY%s;j N+.; c,h /oèfuka
w;sfrAl fnda. j.d lsrSug yels mrsirhla we;sèu yd wju N+.; c,h r|jd .ekSfà fya;=fjka .j
iàm; yd ârsosh u;aiH lrAudka;hg iq¥iq mdÑiÑl ;;ajhla we;sfï'
fmd¥ lDIs <sx" mdkSh <sx yd l=vd mrsudKfha .=re;aj c, fhdackd l%u uÕska ëfYaIfhka oeÆ kshx
ld,hkaysoS Y=Ial m%foaYj,g we;sjk c, ysÕh uÕyerèu Wfoid fujeks l=vd mrsudKfha jHdmD;Ska
yákajd oS we;'
ksIamdok m%jdyhg wod< jkakdjQ .%däh uêgfà udrA. boslsrSà" fndalal= yd mÆ fm<j,a boslsrSà yd
.%däh i;s fmd<j,a ksIamdok wf,ë uOHia:dk" tl;= lsrSfà uOHia:dk jeks fmd¥ wjYH;d iemsfrk
whqÑka lghq;= ls¯u fuu jevigyfkka is¥flfrA'
by; wruqKq <Õd lr.ekSu i|yd m%cd wjYH;djh u; iuDoaò m%;s,dNSka yd iuDoaò n,ldh
idlÄPd fldg f;dard.;a jHdmD;Skays ëhoâka 10]-25] m%;sY;hla Y%u odhl;ajh hgf;a bgqflfrA'
tysoS ëfYaI wjOdkh fhduq jkafka m%;s,dNSkaf.a wdrA:sl yd iudchSh ;;a;ajh by< uêgulg
kxjd,sh yels jHdmD;Ska i|yd jk w;r jHdmD;sh wdràNl wjia:dfï isg tys ksudj olajdo bkamiq
jHdmD;sh kv;a;= lsrSfà lghq;=o wLKav m%cd odhl;ajhla hgf;a is¥fï'
fuysoS ëfYaI wjOdkh fhduqlrkq ,nk lreKq jkafka ±kg mj;sk fm!oa.,sl fldka;%d;a l%uh msgq
oelSu;a ck;d wjYH;djh u; bosfjk jHdmD;Ska flfrys jeÆ wjOdkh fhduq lrâka m%cdjf.a
ffoksl wjYH;d imqrd.; yels wdrA:sl yd iudcSh jYfhka Wiia uêgul mj;sk jHdmD;s ck;d
iyNd.S;ajh we;sju b†ls¯u i|yd f;dard .eksu;ah'
1995 isg 1998 jrAIh olajd isï wjqre¥ ld,h ;=, .%däh m%cd jHdmD;s jevigyk hgf;a ëh,s
l,dmSh jeï ixjrAOkh lsrSfà Y%u iQCIu jevigyk" .%däh iqÛ jdrsudrA. mqkre;a:dmk jevigyk
yd kshuq jHdmD;shla jYfhka f;dard.;a l,dm 218 l l%shd;aul jk l,dm ixjrAOk jevigyk"
iuDoaò nexl= yd l,dm ldrAhd, boslsrSà" jD;a;Sh mqyqKqj jeks jevigyka uÕska .%däh m%cdjf.a
wjYH;d imqrd,Sug lghq;= lr ;sfæ' ta wkqj 1998 jrAIh wjika jkëg m%cd jHdmD;s 40334 la
ksulr we;s w;r ta i|yd re'â,shk 1260'72 jeh lr ;sfæ' fà ms<sn| ëia;r j.= wxl 14 ys
olajd we;'
21
j.= wxl 14
m%cd jHdmD;s wdfhdackh 1995 -1998
jrAIh osia;%sla f,alà
fldêGdY
m%d' f,a' fldêGdY
ixLHdj
wdfhdack
^re'â,shk&
ksâ jHdmD;s
ixLHdj
1995 18 235 114.06 11345
1996 18 235 210.62 11640
1997 18 235 562.54 11288
1998 21 283 373.50 6061
tl;=j 1260.72 40334
m%cd jHdmD;s ixjrAOk jevigyfkys ;j;a ëfYaI ,CIKhla jkafka m%cd wjYH;d u; bosjqkq fuu jHdmD;Ska m%cdj ëiskau kv;a;= lsrSug lghq;= fhdod ;sÉuhs' 1998 jrAIh jkëg m%cd jHdmD;s jevigyk osia;%slal 18 isg 21 olajd jHdma; lr we;s w;r .%däh m%cd jHdmD;s j,ska Tæng hâka kd.rsl jHdmD;s" j;= jHdmD;s yd W;=re kef.kysr osia;%sla ixjrAOk jHdmD;Skao wdràN lr ;sfæ'
3'3'1 .%däh m%cd jHdmD;s
.%däh m%cd jHdmD;s jevigyfkys uQ,sl wruqK jkqfha ¥Ialr .àudkj,g w;HdjYH wdrA:sl hå;,
myiqlà iemhSuhs' fuu wruqKq <Õdlr.ekSu i|yd iuDoaò jevigyk wdràNfha isg fà olajd "
jdÑudrA." we,fï,s yd wuqKq 4832lao" lDIs ksIamdokhg wod, m%jdyk udrA." md,à" fndalal="
mÆfm,j,a" 18668 lao" fmd¥ <sx" lDIs <sx l=vd m%udKfha .=re;aj c, fhdackd l%u 9541 lao" ksIamdok
wf,ë uOHia:dk" tl;= lsrSfà uOHia:dk yd f.dvke.s,s 3327 lao ksulr ;sfæ' ta wkqj jdrAIslj
ksulrk ,o m%cd jHdmD;s ixLHdj .;al< 1995 jrAIfhaoS 11"345 o" 1996 jrAIfhaoS 11"640 o" 1997
jrAIfhaoS 11"288 o" 1998 jrAIfhaoS 6061 lao fï' ta wkqj n,k l< Bg fmr jrAI 03 g idfmaCIj
1998 jrAIfha m%cd jHdmD;s boslsrSàj, jrAOkfha wvqèula fukau ta i|yd fjkalrk ,o uqof,a
wvqèulao olakg ,efæ' ^wod, ëia;r j.= wxl 15 ys olajd we;'& Bg fya;=è we;af;a l,dm ldrAhd,
;ekSu jeks ëYd, f.dvke.s,s boslsrSà lghq;= tu jrAIh ;=< l%shd;aulèuhs' 1998 jrAIh ;=< .%däh
m%cd jHdmD;s i|yd re'â,shk 373'50 wdfhdackh lr ;sfæ'
.%däh m%cd jHdmD;s jevigyk hgf;a osjhsfka wNdjhg hâka meje;s iqÛ jdrsudrA. jeï wuqKq m%cd
iyNd.s;ajh hgf;a kej; ia:dms; lsrSug yelshdj ,enqKdfiau fmd¥ lDIs <sx" mdkSh <sx yd l=vd
mrsudKfha .=re;aj c, fhdackd l%u uÕska kshx ld,hkaysoS Y+Ial m%foaYj,g we;sjk c, ysÕh
uÕyrjd .ekSugo yelsëh' iudchSh jYfhka tjeks myiqlà ,ndoSu fukau wdrA:sluh jYfhka
ksIamdok m%jrAOkhg wod, jkakdjQ .%däh uêgfà udrA. boslsrSà" fndalal= yd mÆfm<j,a boslsrSu
;=<ska fmd¥ck wjYH;djhka iemsrSu Wfoid uyÕ= odhl;ajhla ,ndoS we;' .%däh i;sfmd<j,a"
ksIamdok wf,ë uOHia:dk yd tl;= lsrSfà uOHia:dk jeks .%däh uêgug wod, jk w;HdjYH
hå;, myiqlà y¥kdf.k tajd M,odhs f,i boslroSug lghq;= lr we;s w;r tuÕska .%däh
ck;djf.a wdrA:sl yd iudc ;;a;ajh by< kexèu i|yd w.h l<hq;= odhl;ajhlao ,ndoS we;'
22
j.= wxl 15
m%cd jHdmD;s 1995-1998
jHdmD;s jrA.h 1995 1996 1997 1998
ksâ jHdmD;s .Kk
ksâ jHdmD;s .Kk
ksâ jHdmD;s .Kk
ksâ jHdmD;s .Kk
tl;=j
1' jdrsudrA." we,fï,s" wuqKq 1401 1048 1600 783 4832
2' fmd¥ <sx" lDIs <sx" l=vd
m%udKfha ;=re;aj c, fhdackd l%u
3232 3488
1670
1151 9541
3' lDIs ksIamdokhg wod,
m%jdyk udrA." md,à" fndalal="
mÆfm<j,a
4794 6065
4907
2902 18668
4' ksIamdok wf,ë uOHia:dk"
tl;= lsrSfà uOHia:dk
f.dvkeÕs,s
884 863
563
1017 3327
5' fjk;a 1034 176
2548
208 3966
tl;=j 11345 11640 11288 6061 40334
3'3'2 kd.rsl jHdmD;s
fld<U" .d,a," l=reKE.," uykqjr jeks kd.rsl m%foaYj, wjYH;djhka i,ld n,d iq¥iq wdrA:sl
hå;, myiqlà imhdoSu;a Bg wod, udkj iàm;a ixjrAOk jevigyka osh;a lsrSu;a wruqKq
fldgf.k fuu jevigyk wrUd we;'
ta wkqj fmd¥ c,k," jeisls<s moaO;s " me;s ldkq jeks kd.rsl m%foaYj, wfkl=;a wjYH;d iemsrSuo
udkj iàm;a ixjrAOk lghq;= hgf;a iudc ixjrAOk jevigyka" u;ao%jH yd u;ameka ksjdrKh "
idCIr;d ixjrAOkh " jD;a;Sh mqyqKqj jeks jevigykao mj;ajk ,os' 1998 jir wjika jkëg
tjeks kd.rsl jHdmD;s 148 la ksu lr ;sfæ' wod, ëia;r j.= wxl 16 yd 17 uÕska oelafï'
j.= wxl 16
kd.rsl jHdmD;s
osia;%slalh wkqu; jHdmD;s
ixLHdj
ksâ jHdmD;s
ixLHdj
ksu lsrSfà
m%;sY;h
fld<U 94 69 73 %
.d,a, 35 35 100 %
l=reKE., 23 20 87 %
uykqjr 30 24 80 %
tl;=j 182 148 81 %
23
j.= wxl 17
kd.rsl jHdmD;s jrA.SlrKh - 1998
wkq wxlh
jHdmD;s jrA.SlrKh kd.rsl jHdmD;s
wkqu; jHdmD;s ksâ jHdmD;s 01 udrA. 62 42
02 jdrsudrA. 01 01
03 c, iàmdok 10 07
04 lrAudka; yd fj<| 07 05
05 fmd¥ myiqlà 72 49
06 nexl= yd l,dm ldrAhd, 04 03
07 fjk;a 31 41
tl;=j 187 148
3'3'3 j;= jHdmD;s uykqjr" ud;f,a" kqjrt<sh" n¥,a," fudKrd.," r;akmqrh hk osia;%slalj, jeë,s fCIa;%fha ldrAhCIu;djh by< kexèu i|yd j;=j, mosxî os<s¥ ck;djg w;HdjYH jk hå;, myiqlà ,ndoSu i|yd fuu jevigyk wrUk ,os' ta wkqj j;= wdY%s; l,dmj, jHdmD;s 231 la fà jkëg wjika lr ;sfæ' j.= wxl 18 ys ëia;r olajd we;'
j.= wxl 18
j;= jHdmD;s - 1998 osia;%slalh wkqu; jHdmD;s
ixLHdj ksâ jHdmD;s ixLHdj
m%;sY;h
n¥,a, 59 59 100 %
uykqjr 73 66 90 %
ud;f,a 25 21 84 %
kqjrt<sh 62 42 81 %
r;akmqr 59 43 90 %
tl;=j 278 231 90 %
j.= wxl 19
j;= jHdmD;s jrA.SlrKh - 1998
wkq wxlh
jHdmD;s jrA.SlrKh j;= jHdmD;s
wkqu; jHdmD;s ixLHdj
ksâ jHdmD;s ixLHdj
01 udrA. 123 110
02 jdrsudrA. 34 30
03 c, iàmdok 69 62
04 lrAudka; yd fj<| 01 01
05 fmd¥ myiqlà 16 15
06 nexl= yd l,dm ldrAhd, 0 0
07 fjk;a 17 13
tl;=j 260 231
24
3'3'4 jD;a;Sh mqyqKq jevigyk
/lshd ërys; iuDoaò m%;s,dNS mjq,aj, ;reK ;reKshkag iqÛ lrAudka; fCIa;%hkays M,odhs /lshd
,nd.ekSu i|yd wjYHjk jD;a;Sh mqyqKqj ,ndoSu iy tjeks jD;a;Sh mqyqKqèà ,nd.;a wh i|yd
ijK yd iiK Kh jevigyka hgf;a Kh ,ndoS iajhx/lshd wdràN lsrSug lghq;= lsrSu wruqKq
fldgf.k jD;a;Sh mqyqKq jevigyka l%shd;aul fldg we;' th cd;sl wdOqksl;aj yd ldrAâl mqyqKq
lsrSfà wòldrsh iuÕ taldnoaOj iuDoaò jevigyk l%shd;aul flfrk osia;%sla 18 lska f;dard.;a
m%dfoaYSh f,alà fldêGdY 50 l l%shd;aul lr we;' ta hgf;a 1998 jir ;=< jD;a;Sh mqyqKqj i|yd
1040 fofkl= fhduq lr we;s w;r fà jkëg mqyqKqj wjika lr we;s ixLHdj 152 ls' tu
ixLHdfjka ijK jevigyk hgf;a Kh ,ndf.k 39 fofkl= jHdmdr wdràN lr we;s w;r mqyqKqj
wjidkfha° /lshdj,a ,nd we;s ixLHdj 129 ls' 625 fofkl= oekg mqyqKqj ,nâka iså;s' weuqKqà
wxl 07 uÕska ëia;r olajd we;'
3'3'5 iqÛ lrAudka; ixjrAOk jevigyk
iqÛ lrAudka;hkays kshe,s iuDoaò m%;s,dNS mjq,a ixëOdk.; lr Tjqkaf.a lrAudka; jvd;a M,odhsj
mj;ajdf.k hdu i|yd wjYH ;dCIK iydh" fj<|fmd, iydh" m%d.aOk iydh ,ndoSu yd tuÕska
Tjqkaf.a mjq,aj, wdodhà uêgu jeÆ oshqKq lr,Sug fuuÕska lghq;= flfrA'
fuu jevigyk 1998 jrAIfhaoS f;dard.;a m%dfoaYSh f,alà fldêGdY 50 l l%shd;aul lr we;' iqÛ
lrAudka;hkays kshe,s iuDoaò m%;s,dNS mjq,a yákdf.k" f;dard .kq ,enq whg jHjidhl;aj mqyqKqjla
,ndoS jHdmdr ;j¥rg;a jrAOkh lr.ekSu i|yd ijK Kh ,ndoSug lghq;= lr we;' fuu
jevigyk hgf;a l=vd jHdmdrhkays kshe,s 1896 fofkl= i|yd re' â,shk 61'76 l Kh ,ndoS we;'
weuqKqà wxl 7'1 uÕska jeÆ ëia;r olajd we;'
3'4 iuDoaò Kh fhdackd l%u
iuDoaò iykdOdr,dNSkaf.a wdodhà W;amdok lghq;= iy Tjqkaf.a wfkl=;a Kh wjYH;d iems¯u
i|yd †h;afldg we;s Kh jevigyk hgf;a 1998 jrAIh wjidk jkëg iuDoaò lÆkà Kh kshdul
jevigyk" iuDoaò ixjrAOk Kh jevigyk" iuDoaò jHjidhl;aj Kh jevigyk yd iuDoaò
l,an¥ Kh jevigyk l%shd;aul ëh'
lÆkà Kh kshdul jevigyk 1996 jrAIfha isg l%shd;aul jk w;r tuÕska mdÑfNda.sl$wdmod iy
ixjrAOk Kh jYfhka iykdOdr,dNSkag Kh ,nd°u is¥flfrA' 1998 jrAIh wjidk jkëg mdÑfNda.sl
iy wdmod Kh 23565 la ,nd ° we;' tys jåkdlu re'â,shk 11'21 ls' ixjrAOk Kh 71352 la ,nd
° we;s w;r jåkdlu re' â,shk 67'20 ls' ta wkqj uqÛ Kh ,nd°à j,ska 25] la mdÑfNda.sl yd
wdmod Kho" 75] la ixjrAOk Kho fï' uqÛ Kh uqo, ie,ls,a,g .;aëg bka mdÑfNda.sl Kh f,i
14] lao" b;sÑ 86] l m%udKh ixjrAOk Kh f,io fmfka' fà jkëg iuDoaò nexl= ix.à l%shd;aul
è Kh ksl=;a ls¯à wrUd we;s fyhska" iykdOdr,dNSka ;u Kh wjYH;d i|yd tu nexl= ix.à lrd
fhduqèu;a iuÕ tu m%foaYj, lÆkà Kh kshdul jevigyfkys wjYH;djh ySk fjâka mj;S'
25
iuDoaò m%;s,dNSkaf.a mjq,aj, wdodhà ;;a;ajh by< kxjd,Sug wjYH wdfhdack lghq;= i|yd Kh
,nd°ug iuDoaò ixjrAOk Kh jevigyk l%shd;aul lrwe;' ta i|yd fjka jQ uqo, re' â,shk 500
la fï' fuh 1996 jrAIfha isg l%shd;aul jk fuu Kh fhdackd l%uh hgf;a ,ndfok WmÑu Kh
uqo, re'10"000la jk w;r wju uqo, re' 2500 ls' jdrAIsl fmd,S m%;sY;h 10] ls' m<jk w†hfrA
Kh idrA:lj f.jkq ,nk m%;s,dNSkag 1998 jrAIfha isg iiK fojk w†hr l%shd;aul lr we;' ta
i|yd fjkalr we;s uqo, re' â,shk 86'96 ls'
1998 jrAIh wjika jkëg fà hgf;a Kh 77357 la ,nd° we;' tajdfha uqÛ jåkdlu re' â,shk
456'82 ls' Kh wdmiq f.èfà m%;sY;h 77] la jk w;r whèfà m%;sY;h 66] ls'
1998 whjeh fhdackd uÕska ls%hd;aul lrk ,o" iuDoaò jHjidhl;aj Kh jevigyfka ëfYaI;ajh
jkafka M,odhS wdfhdackj, fhfok Khlrejka yákd.ekSu yd Tjqkag jHjidhl ixjrAOk mqyqKqjla
,nd°fuka miq Kh uqo,a ,nd°uhs' fà hgf;a ,ndfok wju uqo, re' 10"000la jk w;r" WmÑu Kh
uqo, re'50"000 ls' 1998 jrAIh wjika jkëg Kh 6761 la fà hgf;a ,nd° we;s w;r" tajdfha
jåkdlu re' â,shk 168 ls' whè we;s uqo, re' â,shk 36'57 ls' whèfà m%;sY;h 95] ls'
l,an¥ myiqlà jevigyk 1998 jrAIfha isg l%shd;aul jk w;r" b,lal lKavdhu iuDoaò
kshdulhskah' iuDoaò kshdulhska 5000 la w;r Kh ,nd°u bka wruqKq flfrA' ;ks mqoa., wju Kh
uqo, re'75"000 yd WmÑu Kh uqo, re' 150"000 la fï' taldnoaO WmÑu Kh uqo, re' 300"000 ls'
jdrAIsl fmd,S m%;sY;h 10]ls' W;=re" kef.kysr yer wfkla †ia;%slal 10 la ;=< fuu jevigyk
l%shd;aul lr we;s w;r l,an¥ jevigyk hgf;a ëëO hka;% 508 la ,nd ° we;' jåkdlu re'
â,shk 121'87 ls'
3'4'1 lÆkà Kh kshdul jevigyk
¥mam;=kag we;sjk y†is Kh wjYH;d iems¯u i|yd \Kh kshdulhska\ m;afldg Tjqka,jd ¥mam;=kag
Kh ,nd°fà jevms<sfj,la kshuq mokula u; 1996 cQks udifha° †h;a lrk ,°' fuu jevigyk
m%dfoaYSh f,alà fldgaGdY 40 l lÆkà Kh kshdulhska 400 la uÕska ls%hd;aul lrkq ,eÉh' ,xld
nexl=j yd uyck nexl=j tlaj fuu Kh l%uh l%shd;aul lrk ,o w;r fuu jevigyk i|yd fjka
lr we;s uqo, re' â,shk 3'3 ls' fuu Kh l%ufha fmd,S m%;sY;h uilg 5] jk w;r" bka 2] la
nexl=jgo" ;j;a 2]la kshdulgo" b;sÑ 1] y†is wdmod wruqo,go jYfhka whlr.kq ,efæ' fuu
jevigyk hgf;a ,xld nexl=fjka re' â,shk 1'28 la yd uyck nexl=fjka re' â,shk 1'06 jYfhka
,ndf.k we;s uqo, re' â,shk 2'34 ls' tuÕska ,nd° we;s Kh m%udKhka my; ±lafjk j.= wxl
20 ys ±lafjk w;r" ta ta jrAIj, ,nd¥ka Kh ixhq;sh rEm igyka wxl 07 ys ±lafï'
26
j.= wxl 20
Kh jrA.h 1996 1997 1998 ixLHdj ,ndoS we;s uqÛ
uqo, re'â' ixLHdj ,ndoS we;s uqÛ
uqo, re'â' ixLHdj ,ndoS we;s uqÛ
uqo, re'â'
mdrsfNda.sl - wdmod 6024 2.92 16639 7.60 23565 11.21
ixjrAOk 16498 15.26 42938 39.46 71352 67.20
tl;=j 22522 18.18 59577 47.06 94917 78.41
fuu jevigyk hgf;a 1998 jrAIfha° ,nd ° ;snQ uqÛ Kh m%udKh re' â,shk 78'41 ls' âka 86]
ixjrAOk Kh jQ w;r b;sÑ 14] mdÑfNda.sl yd wdmod Kh ëh'
fuf;la ksl=;alr we;s Kh j,ska fmd,sh yer whèug we;s uqo, re' â,shk 3'54 la jk w;r" Kh
kshdulhska w;/|s uqo, re' 99713'19 ls' uqÛ meyer ye¯à tl;=j re'91670ls' fuh whlr .ekSug
we;s uqo,ska 2'59] ls' ;;a;ajh fufia jqj;a fuu jevigyk uÕska re' â,shk 1'30 l w;sÑla;hla
ckkh lr we;' tkà fuh nexl=fjka ,nd.;a uqo,g jvd 52] l w;sÑla;hla fï' fuu jevigyk
l%shd;aul fldêGdY 31 ka 28 lu Kh jevigyk i;=gqodhlj l%shd;aul lr we;'
lÆkà Kh kshdul jevigyk ^1996"1997"1998&
rEm igyka wxl 07
0
10
20
30
40
50
60
70
1996 1997 1998
2.9
2
7.6
11
.21
15
.26
39
.46
67
.2
Kh
uq
o,
re'â
mdÑfNd.sl$wdmod ixjrAOk
27
3'4'2 iuDoaò ixjrAOk Kh jevigyk ^iiK&
iuDoaò iykdOdr,dNSkaf.a mjq,aj, wdodhà uêgu by< kexèu ;=<ska Tjqkaf.a cSjk ;;a;ajh jeÆ
†hqKq ls¯u i|yd fuu Kh jevigyk l%shd;aul fldg we;' fuu jevigyk ,xld nexl=j" uyck
nexl=j iuÕ tlaj W;=re" kefÕkysr m<d;a yer †jhsfka wfkl=;a ishÛu m<d;aj,g wh;a m%dfoaYsh
f,alà fldêGdYj, l%shd;aul lrkq ,efæ' thg wu;rj wàmdr †ia;%slalfha foysw; a;lKsÆh"
m†h;,dj" uyTh" wâmdr" Wyk" ouk iy ,dyq., hk m%dfoaYSh f,alà fldêGdY ;=<o l%shd;aul
fï'
fuu Kh l%uh iuDoaò n,ldh 12141 la ;=< l%shd;aul fï' tla n,ld m%foaYhl Kh ,nd°u i|yd
re' 41500$- la fjka lr we;' ,xld nexl=jg re' o',CI 250la iy uyck nexl=jg re' o,CI 250
la jYfhka re'â' 500 la fuujevigyk i|yd fjka lr we;' tla Kh uqo,l WmÑu iSudj
re'10000$- jk w;r" wjuh re' 2500$- ls' Kh uqo, i|yd fmd,S wkqmd; jirlg 10]ls' iq/l=à
fkdue;sj Kh ,ndfokq ,nk w;r" iEu Khlgu iuDoaò iykdOdr,dNshl= yjq,a Kh lrejl= f,i
fhdod .ekSu iq/l=ula fia i,lkq ,efæ' 1997 jrAIh wjidk jkëg ;snQ Kh whèfà m%;sY;h
mokà lr iiK fojk w†hr l%shd;aul lrk ,°' Kh whèfà m%;sY;h 50] blaujQ ishÛu
m%dfoaYSh f,alà fldêGdYj,g fojk w†hr hgf;ao Kh ,nd fok ,°' fojk w†hr hgf;a Kh
,nd°u i|yd uqo,a fjkalr we;af;a n,ldh wkqj fkdj m%dfoaYSh f,alà fldêGdY mokà lrf.kh'
fojk w†hfrA Kh ,nd°u i|yd ,xld nexl=jg re' â,shk 52'11 la o uyck nexl=jg re' â,shk
34'85 lao ,nd° we;'
iiK jevigyk hgf;a 1998 foieànrA ui wjidk jk ëg ,xld nexl=j yd uyck nexl=j
taldnoaOj ksl=;a l< Kh ixLHdj 77357 la jk w;r" tajdfha jåkdlu re' â,shk 457 ls' fuu
jrAIfha Kh ,nd°fà m%;sY;h 77] la jk w;r" whèfà m%;sY;h 66] ls' ta ms<sn| ëia;r j.=
wxl 21 ys ±lafï' 1998 jrAIh wjidk jkëg fuu jevigyfka m%.;sh †ia;%sla jYfhka weuqKqà
wxl 08 ys ±lafï'
j.= wxl 21
jrAIh fjkalrk ,o uqÛ Kh uqo,
^re'â'&
,ndoS we;s Kh uqo, ^re'â'&
,ndoS we;s uqÛ Kh ixLHdj
Kh ,ndoSfà m%;sY;h
Kh wdmiq f.èfà m%;sY;h
1997 505.4285 425.2316 72740 84% 59 %
1998 592.3977 456.8285 77357 77% 66 %
3'4'3 iuDoaò jHjidhl;aj Kh jevigyk ^ijK&
iuDoaò iykdOdr,dNS mjq,aj,g kj wdodhà W;amdok jHdmdr wdràN ls¯ug iy ±kg Tjqka ëiska
lrf.k hkq ,nk wdrA:sl lghq;= mqÛ,a ls¯u i|yd 1998 whjeh fhdackd uÕska fuu Kh
jevigyk l%shd;aul lrk ,°'
iuDoaò iykdOdr,dNSka iajhx /lshd i|yd fhduq ls¯ug wjYH wruqo,a imhd ° Tjqka ;=<
jHjidhl;aj l=i,;d †hqKq fldg Tjqkaf.a mjq,aj, „jk ;;a;ajh hym;a ;;a;ajhlg m;als¯u fuu
28
Kh jevigyfka uQ,sl wruqK fï' iuDoaò kshdulhska yd l<uKdlrejka Kh whlr .ekSà iy
idrA:lj jHdmdr mj;ajdf.k hdu ms<sn|j miqëmrà lghq;= bgq lr;s'
fuu jevigyk ,xld nexl=j yd uyck nexl=j uÕska W;=re" kef.kysr yer †jhsfka ishÛu
m%dfoaYSh f,alà fldêGdYj, l%shd;aul flfrA' tfia jqjo wàmdr †ia;%slalfha foysw;a;lKaÆh"
m†h;,dj" uyTh" wàmdr" Wyk" ouk iy ,dyq., hk m%dfoaYSh f,alà fldêGdY ;=<o fuu
jevigyk ls%hd;aul fï' M,odhS wdfhdaclhka i|yd muKla fuu Kh uqo, ,ndfokq ,nk w;r"
Kh ,nd°ug fmr Kh,dNSkag jHjidhl;aj ixjrAOk mqyqKqjlao ,ndfokq ,efæ'
fuu jevigyk l%shd;aul jk m%dfoaYSh f,alà fldêGdY ixLHdj Wm ldrAhd,o we;=Ûj 236 la jk
w;r" nexl= fol iuÕ tlÕ jQ wdldrhg Kh ,nd °u i|yd re'â' 295 la fjkalr we;'
fuu Kh jevigyk hgf;a ,ndfok wju uqo, re' 10"000 la jk w;r" WmÑu Kh uqo,
re'50"000ls' fmd,S wkqmd;h jirlg 10] ls' iq/l=à f,i ;j;a iuDoaò m%;s,dNsfhl= yjq,a
Khlrefjl= f,i fhdod .ekSu muKla is¥ lrkq ,efæ'
Kh wdmiq f.èfà° re'20"000 olajd ,ndfok Kh f.èfà WmÑu ld,h udi 24 la jk w;r"
re'20"000 - 30"000 w;r Kh f.èfà WmÑu ld,h udi 30 lao" re' 30"000-50"000 w;r Kh
f.èfà WmÑu ld,h udi 36 lao" fï' ijK jevigyk hgf;a 1998 jrAIh wjidk jkëg ,xld
nexl=j yd uyck nexl=j taldnoaOj ksl=;al< Kh ixLHdj 6761 ls' tys jåkdlu re' â,shk 168 la
jQ w;r fà jkëg whè we;s uqo, re' â,shk 36'57 ls' weuqKqà wxl 09 ys olajd we;'
3'4'5 iuDoaò l,an¥ myiqlà jevigyk
1998 jrAIfha isg l%shd;aul jk fuu jevigyk hgf;a myiqlà iemhSug n,dfmdfrd;a;= jk b,lal
lKavdhug kshdulhska 5000 la muK wh;afï' fuu b,lal lKavdhfuys wdodhà ;;a;ajh by<
±äu yd kj uQ,H myiqlà iànkaO ±Kqula yd wjfndaOhla Tjqkag ,nd° ta ;=<ska i;=gqodhl
wdodhula ,nd .ekSug bv m%ia:d ie,iSu fuu jevigyfka uQ,sl wruqK fï'
fuu jevigyk iSudiys; mSm,aia ,Sisx iud.u iuÕ taldnoaOj l%shd;aul flfrk w;r fà i|yd
fjka lr we;s uqo, re'â' 300 ls' wdodhà jeÆlr .ekSfà mokula u; lghq;= lrk jHdmD;s i|yd
my; ±lafjk j;alà â,° .ekSug fuuÕska myiqlà ie,fia' tajd w;r ;%S frdao r:" frdao fofla
w;a g%elagrA iy fê%,rA" ¥rl:k" *elaia hka;%" Pdhd msgm;a hka;%" rEmjdyskS" èÆfhda hka;%" uyck
weu;=à hka;%" leurd" YS;lrK" wòYS;lrK" fr† nE.a iy im;a;= uyk ueIska" cqlS ueIska" ueKsla
lemSfà hka;% yd Tm ±äfà hka;%" lDIs ldrAâl hka;% yd wdàmkak" ûjr lghq;= i|yd wjYH
fndaêgq wekacska yd WmlrK" .,a lvk hka;% we;=Û l=vd lrAudka; i|yd Ndë;d lrk hka;% yd
WmlrK wd†h fï'
29
fuu jevigyk hgf;a Kh myqilà ,nd°u ;ks mqoa.,hl=g" noaOj yd lKavdhà jYfhka is¥
flfrA' ;ks mqoa.,hl=g ,nd fok wju Kh uqo, re'75"000$- la jk w;r" WmÑu uqo, re'
150"000$- la fï' noaOj re' 150"000$- olajdo" lKavdhà i|yd re'300"000 olajdo myiqlà i,ikq
,efæ' jirlg idudkH fmd,S wkqmd;h 10] ls' Kh f.èfà ld,h WmÑu udi 48 ls' ta ta NdKav
wkqj yd jHdmD;sfhka Wmojk wdodhu u; wdmiq f.èfà ld,h fjkia fï'
1998 jrAIh wjika jk ëg l,an¥ myiqlà imhd we;s wdldrh osia;%sla jYfhka j.= wxl 22 ys
oelafï'
j.= wxl 22
wxlh osia;%slalh NdKav ixLHdj
whëh hq;= uqo, ^re'&
whëh hq;= jdrsl
jåkdlu ^re'&
whjQ jdrsl jåkdlu ^re'&
msgyså uqo, ^re'&
whèfà m%;sY;h
01 fld<U 01 379440 0 0 379440 * %
02 .àmy 01 379440 0 0 379440 * %
03 lÛ;r 96 22682616 381980 138012 22544604 36 %
04 r;akmqr 03 597024 0 0 597024 * %
05 lE.,a, 91 19060248 521232 134468 18925780 25
06 ud;f,a 28 8763336 0 0 8763336 * %
07 kqjrt<sh 123 26659092 895411 314738 26344354 35 %
08 mq;a;,u 73 20628680 974694 550934 20077746 56 %
09 fudKrd., 34 10338432 388824 174446 10163986 44 %
10 fmdf,dkakrej 58 12385116 1080549 826672 11558444 76 %
tl;=j 508 121873424 4242690 2139270 119734154 50 %
* Kh jdÑl whlr .ekSu wdràN lr ke;'
3'5 iuDoaò nexl= ix.à
.%däh m%foaYj, cSj;ajk iuDoaò iykdOdr,dNSka w;r b;srs lsrSfà mqreoao iy ksIamdok Yla;sh jeÆ
oshqKq lsrSfà wruqK we;sj l%shd;aul lrk jevigykla f,i iuDoaò nexl= ix.à fà jkëg lemS
fmfkk ;;a;ajhlg m;aè ;sfæ' fà uÕsska by; ckfldgia j,g wjYH CIksl Kh wjYH;d msrsuid
.ekSug yelsè we;s w;r Tjqka iqÛ ksIamdok lghq;=j,g keUqre lsrSug wjYH iqÛ mrsudKfha Kh
o fuu nexl= ix.à uÕsska ksl=;a lsrSu wrUd we;'
1998 jir wjika jkëg woshr y;rlg wh;a nexl= ix.à 439 l .kqfokq lghq;= uQ,sl jYfhka
wdràN lr ;snqKs' jir wjika jkëg nexl= ix.àys jdrA;d jQ uqÛ idudcsl ixLHdj 612063 la ëh'
bka 64] la ia;%Ska jQ w;r 36] la mqreIhka jQy'
30
tla nexl= ix.uhl idudkH idudcsl ixLHdj 1394 la muK ëh' idudcslhska f.jd ;snQ uqÛ fldgia
uqo, remsh,a oY ,CI 252 la jQ w;r âka 63] la ia;%Ska ëiska o " 37] mqreIhka ëiskao f.jd
;snqKs' tla nexl= ix.uhl jQ idudkH fldgia uqo, remsh,a oY ,CI 0'57 la muK ëh' idudcslfhl=
f.jQ idudkH fldgia uqo, remsh,a 411 la muK ëh' fuh f.ëh hq;=j ;snQ fldgia uqo,ska 82] la
ëh'
jir wjika jkëg nexl= ix.à i;=j ;snQ uqÛ ;ekam;= ixLHdj 563199 la ëh' âka 52] la
idudcslo" 22] la <udo" 14] iuQyo b;srsh osrsh ud;d yd idudcsl fkdjk ;ekam;= o ëh' tla nexl=
ix.uhl jQ idudkH ;ekam;= ixLHdj 1283 la ëh'
jir wjika jkëg nexl= ix.à i;=j mej;s ;ekam;=j, jåkdlu remsh,a oY ,CI 189 la ëh' tla
nexl= ix.uhl idudkH ;ekam;= m%udKh remsh,a 431014 la muK jQ w;r ;ekam;=jl idudkH
jåkdlu remsh,a 336 la ëh'
fldgia uqo,a yd b;srs lsrSà ;ekam;= uÕsska nexl= ix.àj,g talrdYs è ;snQ uqÛ ixî; ^j.lSà&
m%udKh jir wjika jkëg remsh,a oY ,CI 441 la ëh' tla nexl= ix.uhl idudkH ixî;
^j.lSà& m%udKh remsh,a oY ,CIhla muK ëh'
iuDoaò nexl= ix.à uÕsska fà olajd ,ndoS we;s Kh ixLHdj 67786 ls' fàjdfha jåkdlu remsh,a
oY ,CI 236 la ëh' âka 72] la I woshfrA nexl= ix.àj,ska ksl=;a lr ;snQ w;r 17] la II jk
woshfrA nexl= ix.à uÕsskao "10] la III jk woshfrA nexl= ix.à uÕska uqod yer ;snqKs'
ksl=;a l< Kh j,ska 63] la iajhx/lshd Kh jQ w;r 29] la lDIs ldrAâl Kh ëh' b;srs 8]
mdrsfNda.sl" yd wdmod Kh ëh'
tla nexl= ix.uhl idudkH KhoSu remsh,a oY ,CI 0'54 muK jQ w;r tla Kh uqo,l idudkH
jåkdlu remsh,a 3485 la muK ëh'
jir wjika jkëg oS ;snQ Kh j,ska remsh,a oY ,CI 84 la whlr f.k ;snQ w;r whlr .ekSfà
m%;sY;h 96] la muK ëh'
nexl= ix.à talrdYs lrk ,o ixî; j,ska remsh,a oY ,CI 178 l m%udKhla NdKavd.dr Å,am;a yd
iqrl=àm;aj, wdfhdackh lr ;snqKs' th uqÛ j;alà j,ska 40] la muK ëh' j;alà j,ska 35] la"
tkà remsh,a oY ,CI 152 la muK msgyså Kh f,i jdrA;d è ;snqKq w;r ;j;a remsh,a oY ,CI
85 la" tkà 19] la muK b;srs lsrSfà .sKqàj, wdfhdackh lr ;snqKs' b;srs j;alà j,ska 6] la
cx.u ;ekam;=j, yd w; b;srs uqo,a f,i jdrA;d è ;snqKs'
31
3'5'1 nexl= ix.à ixLHdj
1998 jir wjika jkëg I" II" III woshr ;=kg wh;a iuDoaò nexl= ix.à 439 la l%shd;aul è ;snqKs'
fuhg wu;rj wfkla woshrj,g wh;a ;j;a nexl= ix.à 115 la uQ,sl jYfhka ;u .kqfokq
wdràNlr;snqKs' fà wkqj 1998 jrAIh ;=< kj nexl= ix.à 293 la wÛ;ska ëjD; lrk ,o w;r "
1998 jir wjika jkëg wfmaCIs; nexl= ix.à m%udKfhka 56] la muK ish .kqfokq wdràN lr
;snqKs'
rEm igyk wxl 08
wkqu; nexl= ix.à woshr wkqj
I
12%
II
14%III
18%
IV
19%
V
12%
VI
25%
1998 jir wjika jkëg I woshfrA iuDoaò nexl= ix.à 125 lao II woshfrA 136 lao III woshfrA 178
lao ish .kqfokq wdràN lr ;snqKs'
jrAIh wjika jkëg wkqu; iuDoaò nexl= ix.àj,ska lE.,a, osia;%slalfha 95] lao " .àmy 92]
lao" kqjrt<sh yd fudKdrd., osia;%slaj, 88] ne.ska o ish .kqfokq wdràN lr ;snqKs' iuia:hla
f,i wkqu; nexl= ix.àj,ska 62] la muK ish .kqfokq wdràN lr ;snqKs'
3'5'2 nexl= uQ,H lghq;=
idudcsl;ajh
iuia:hla f,i .;al< 1997 jrAIhg idfmaCIj nexl= ix.àj, idudcslhska ixLHdj ëYd, jYfhka
1998 jrAIh ;=< jrAOkh è ;snqKs' 1997 uqÛ idudcsl ixLHdj jQ 267784 l ixLHdj 1998 jrAIfha
612063 olajd 128] lska muK jrAOkh ëh' fuhg m%Odku fya;=j jQfha III jk woshrg wh;a
;j;a nexl= ix.à 178 la 1998 jrAIh ;=< nexl= ix.à moaO;shg wÛ;ska tl;=èuhs'
32
idudcsl ixLHdj
I woshr 1997 - 1998
j.= wxl 23
idudcsl;ajh 1997 1998 tl;=j
ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h
ia;%S 110573 64 % 10250 64 % 120823 64%
mqreI 62441 36 % 5734 36 % 68175 36%
tl;=j 173014 100 % 15984 100 % 188998 100%
I jk woshfrA iuDoaò nexl= ix.à ;=< 1998 jrAIfhaoS ia;%S idudcslhska 10250 lska yd mqreI
idudcslhska 5734 lska by< f.dia ;sfæ' fà wkqj wÛ;ska tl;=è we;s idudcsl ixLHdj 15984 ls'
fuh miq.sh jir yd ie,lSfàoS 91 ] l muK wvqèuls' nexl=jl idudkH idudcsl ixLHdj 1997 oS
1384 la jQ w;r fà jifrA th 1512 la muK ëh'
idudcsl ixLHdj II woshr - 1997-1998
j.= wxl 24
idud‚l;ajh 1997 1998 tl;=j
ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h
ia;%S 63741 67 54620 64 118361 61
mqreI 31029 33 45100 36 76129 39
tl;=j 94770 100 99720 100 194490 100
II woshfrA iuDoaò nexl= ix.àys idudcsl ixLHdj fà jifrA 99720 lska by<f.dia ;snqKs' âka
13688 la mqreI idudcslhska jQ w;r b;srsh ia;%S idudcslhska ëh' 1997 jirg idfmaCIj fuh 5] l muK jrAOkhls' jir wjika jkëg uqÛ idudcsl ixLHdj 194490 lajQ w;r bka 61 ] la ia;%Ska yd 39 la mqreI idudcslhska ëh' tfiau uqÛ idudcsl ixLHdfjka 49] la 1997 jir ;=<;a b;srs 51 ] 1998 ;=<;a nexl= moaO;shg tl;=è ;snqKs' 1997 oS tla nexl= ix.uhlg idudkHfhka idudcslhska 698 la tl;=è ;snQ w;r 1998 oS th 733 la muK ëh' nexl= ix.uhl isåk idudkH idudcsl ixLHdj fà jkëg 1430 la muK fï'
idudcsl ixLHdj III woshr 1997 -1998
j.= wxl 25
idudcsl;ajh ixLHdj m%;sY;h
ia;%Ska 135619 59
mqreI 92956 41
tl;=j 228575 100
nexl= ix.àj, uqÛ idudcsl ixLHdj 1997 - 1998
j.= wxl 26
idudcsl;ajh 1997 1998 tl;=j
ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h
ia;%S 174314 64 200489 58 374803 61
mqreI 93470 36 143790 42 237260 39
tl;=j 267784 100 344279 100 612063 100
33
III jk woshrg wh;a nexl= ix.àj, .kqfokq uQ,sl jYfhka fà jrAIh ;=< wdràN flrsks' jir
wjika jkëg nexl= ix.à 178 ;=< idudcslhska 228575 lajQ w;r bka 135619 tkà 59] la ia;%Ska jQ w;r b;srsh mqreI idudcslhska ëh' jrAIh ;=< tla nexl= ix.uhl idudkHfhka idudcslhska 1284 l muK ixLHdjla tl;=è we;' I" II" III woshrg wh;a nexl= ix.à 439 ;=< idudcslhska 344279 la wÛ;ska tl;=è ;snqKs' âka 5] la I woshrhgo 29] la" II woshrgo 66] la III woshrgo wh;aëh'
miq.sh jir yd ieioSfàoS idudcslhska ixLHdj 128] lska muK jrAOkh è ;sfæ' uqÛ idudcsl ixLHdfjka ms<Sfj,ska 31] " 32] yd 37] I" II " III woshrj,g wh;a nexl= ix.à ;=<
wka;rA.; ëh' 1997 jir ;=< nexl= ix.uhlg idudkHfhka idudcslhska 1026 la muK wÛ;ska tl;=è isg)' 1998 os th 784 olajd wvqè ;snqKs'
nexl= ix.àj, uqÛ idudcsl ixLHdj 1998 wjika jkëg
rEm igyka wxl 09
jir wjidk jkëg I" II " III woshrg wh;a nexl= ix.uhl iså iudkH idudcsl ixLHdj ms<Sfj,ska
1512" 1430" 1284 ëh' iuia:hla f,i tla nexl=jl idudkH idudcslhska ixLHdj 1394 la muK ëh'
fldgia uqo,a
fà jir ;=< I jk woshrg wh;a nexl= ix.àj,g remsh,a oY ,CI 42 l fldgia uqo,la wÛf;ka
tl;=è ;snqKs' fuh miq.sh jirg jvd 34] l muK wvqèuls' fuhg uQ,slu fya;=j I woshrg wh;a
nexl= ix.àj, ëYd, fldgia uqo,a m%udKhla 1997 jrAIh ;=< f.jd wjika lr ;sÉuhs'
fldgia uqo,a I woshr 1997 - 1998
j.= wxl 27 ^re' oY ,CI&
fldgia uqo,a 1997 1998 tl;=j m%udKh m%;sY;h m%udKh m%;sY;h m%udKh m%;sY;h
fldgia uqo,a ^ia;%S& 42.513 67 27.493 66 70.006 66
fldgia uqo,a ^mqreI& 21.402 33 14.477 34 35.879 34
tl;=j 63.915 100 41.97 100 105.885 100
I woshr31%
II woshr32%
III woshr37%
34
idudcslfhl= f.jQ fldgil iudkH jåkdlu 1997 jifrA remsh,a 369 la jQ w;r th 1998 jifrAoS
remsh,a 560 la olajd by<f.dia ;snqKs' I jk woshrg wh;a nexl= ix.àj, idudcslhska Tjqkaf.a
m<uq idudcsl fldgia uqo, fà jkëg f.jd wjika lr fojk fldgia o â<oS .ekSu wdràN lr
;snqKs'
II woshrg wh;a iuDoaò nexl= ix.à ;=< fldgia uqo,a f.èu 1997 jifrA re' o' , 19'364 la jQ
w;r th f.ëh hq;=j we;s fldgia uqo,ska 41] la muK ëh' tla wfhl= f.jd ;snQ fldgil idudkH
jåkdlu remsh,a 204 ls' fà jifrA f.jd ;snQ fldgia uqo,a m%udKh remsh,a oY ,CI 55' 482 la jQ
w;r miq.sh jir yd ii|k ëg 186 ] l muK jrAOkhls' jir wjika jkëg II woshrg wh;a
nexl= ix.à ;=< f.jd ;snQ uqÛ fldgia uqo,a m%udKh remsh,a oY ,CI 74' 846 la jQ w;r th
f.ëh hq;= jQ fldgia uqo,ska 77 ] la muK ëh'
fldgia uqo,a
II jk woshr 1997 - 1998
j.= wxl 28
^re' oY ,CI&
fldgia uqo,a 1997 1998 tl;=j
ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h
fldgia uqo,a ^ ia;%S& 12.973 67 33.744 66 46.717 66
fldgia uqo,a ^ mqreI& 6.391 33 21.738 34 28.129 34
tl;=j 19.364 100 55.482 100 74.846 100
III jk woshrg wh;a iuDoaò nexl= ix.à 178 ;=< jir wjika jkëg fldgia uqo,a f,i remsh,a
oY ,CI 42' 51 l uqo,la talrdYs è ;snqKs' th f.ëh hq;=jQ fldgia uqo,ska 62 ] la muK ëh'
f.jd ;snQ fldgil idudkH jåkdlu remsh,a 311 la muK ëh'
iuia: fldgia uqo,a
1997 - 1998
j.= wxl 29
^re' oY ,CI&
jrA.h 1997 1998 tl;=j
ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h
fldgia uqo,a ^ ia;%S & 55.486 67 103.750 66 159.233 66
fldgia uqo,a ^ mqreI & 27.793 33 64.685 34 92.478 34
tl;=j 83.279 100 168.435 100 251.711 100
35
iuia: nexl= ix.à 439 ;=<u f.jd;snQ uqÛ fldgia uqo,a m%udKh remsh,a oY ,CI 168'43 la jQ
w;r 1997 th remsh,a oY ,CI 83 ' 279 la ëh' th f.ëh hq;=j we;s fldgia uqo,a m%udKfhka
62 ] la muK ëh'
1998 jifrA iuia: nexl= ix.à ;=< f.ëh hq;= fldgia uqo,ska remsh,a oY ,CI 251' 71 la f.jd
wjika lr ;snQ w;r th 82 ] la ëh' idudcslfhl= f.jQ fldgil idudkH jåkdlu remsh,a 411 la
muK ëh' f.jQ fldgia uqo,ska 42]" 30]" 28]" jYfhka ms<Sfj,ska I" II" III" jk woshrj,g wh;a
nexl= ix.à j,ska jdrA;d è ;snqKs'
rEm igyka wxl 10
f.jQ fldgil idudkH jåkdlu
I" II" III" woshr 1998 olajd
b;srslsrSà
I jk woshrg wh;a nexl= ix.à ;=< jQ uqÛ ;ekam;= ixLHdj 1997 oS 114087 la jQ w;r 1998 oS th
73263 la ëh' 1997 jirg idfmaCIj th 36 ] l muK my<hduls' 1997 oS nexl= ix.uhlg
idudkHfhka b;srs lsrSfà .sKqà 913 la muK talrdYS jQ w;r 1998 oS th 586 olajd wvqè ;snqKs'
1998 jir wjika jkëg nexl= ix.uhl idudkH ;ekam;= ixLHdj 1499 la muK ëh'
0
100
200
300
400
500
600
I II III
kdâl w.h f.jQ w.h
36
b;srs lsrSfà ;ekam;= ixLHdj
I woshr 1997 - 1998
;ekam;= jrA. 1997 1998 tl;=j
ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h
idudcsl 58962 52 39201 54 98163 52
<ud 25411 22 15262 21 40673 22
osrshud;d 7083 6 5969 8 13052 7
idudcsl fkdjk 4489 4 4041 6 8530 5
iuQy 18142 16 8795 11 26937 14
tl;=j 114087 100 73268 100 187355 100
II woshrg wh;a nexl= ix.à ;=< 1997 jirg idfmaCIj 1998 jifrA b;srs lsrSfà ;ekam;=j, lemS
fmfkk jrAOkhla fmkakqà lr ;snqKs' 1997 oS 21179 jQ w;r 1998 oS ;ekam;= ixLHdj 72536 la
ëh' fuh 242 ] l muK jrAOkhls'
b;srs lsrSfà ;ekam;= ixLHdj
II woshr 1997 - 1998 j.= wxl 31
;ekam;= jrA.h 1997 1998 tl;=j
ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h
idudcsl 11659 55 31873 54 43532 49
<ud 3874 18 16042 21 19916 20
osrshud;d 721 3 5379 8 6100 6
idudcsl fkdjk 534 3 4239 6 4773 5
iuQy 4391 21 15003 12 19394 20
tl;=j 21179 100 72536 100 93715 100
1997 oS nexl= ix.uhlg talrdYS jQ idudkH ;ekam;= ixLHdj 156 la muK jQ w;r fà jifrAos th 533 ëh' jir wjika jkëg nexl= ix.uhl idudkH ;ekam;= ixLHdj 689 la ëh'
b;srs lsrSfà ;ekam;= ixLHdj III jk woshr - 1998
j.= wxl 32
;ekam;= jrA.h 1998
ixLHdj ]
idudcsl 39400 54
<ud 15421 20
osrshud;d 4447 8
idudcsl fkdjk 5176 6
iuQy 26633 12
tl;=j 91077 100
III jk woshrg wh;a kj nexl= ix.à 178 la fà jifrA wÛ;ska tl;= jQ w;r tajdfha .sKqà 91077
la jrAIh ;=< jdrA;d ëh' nexl= ix.uhl ;snQ idudkH .sKqà ixLHdj 512 la muK ëh'
37
uqÛ b;srs lsrSfà .sKqà ixLHdj
1997 - 1998
j.= wxl 33
;ekam;= jrA.h 1997 1998 tl;=j
ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h
idudcsl 70621 52 110474 54 181095 49
<ud 29285 22 46725 20 76010 20
osrshud;d 7804 6 15795 8 23599 6
idudcsl fkdjk 5023 4 13456 6 18479 5
iuQy 22533 16 50431 12 72964 20
tl;=j 135266 100 236881 100 372147 100
iuia: .sKqà ixLHdj 1997 oS 135266 la jQ w;r 1998 oS 236881 la ëh' th miq.sh jir yd
ieioSfàoS 75 ] l muK jrAOkhls' 1997 oS nexl= ix.uhl ;snQ idudkH .sKqà ixLHdj 518 la muK
jQ w;r fà jifrAoS th 848 olajd by< f.dia ;snqKs' iuia: .sKqà ixLHdfjka 51 ] " 25] yd 24]
f,i ms<Sfj,ska I" II" III jk woshr j,ska jdrA;d è ;snqKs'
rEm igyk wxl 11
iuia: .sKqà ixLHdj
1998
1998 wjika jkëg iuia: .sKqà m%udKfhka 49 ] la idudcsl .sKqà jQ w;r 20 ] ne.ska idudcsl
fkdjk yd <ud b;srs lsrSfà .sKqà ëh'
rEm igyk wxl 12
;ekam;= ixLHdj yd jåkdlu uqÛ ixLHdfï yd jåkdlfà m%;sY;hka f,i 1998' 12' 31 oskg
I woshr51%
II woshr25%
III woshr24%
05
101520253035404550
idudcsl
<ud
osrs
hud;d
idudcsl fk
djk
iuQ
y
m%
;sY
;h r
e'â
'
m%udKfha m%;sY;h jåkdlfà m%;sY;h
38
rEm igyk wxl 13
iuia: b;srs lsrSfà ;ekam;=
^1998'12'31 oskg&
;ekam;+ uqo,a
;ekam;= uqo,a I jk woshr
1997 - 1998
j.= wxl 34
^re' oY ,CI&
;ekam;= jrA.h 1997 1998 tl;=j
m%udKh m%;sY;h m%udKh m%;sY;h m%udKh m%;sY;h
idudcsl 17.292 41 21.204 37 38.496 38
<ud 3.363 8 3.313 6 6.676 7
osrshud;d 2.88 7 3.951 7 6.831 7
idudcsl fkdjk 3.847 9 3.633 6 7.48 7
iuQy 15.294 36 25.324 44 40.618 41
tl;=j 42.676 101 57.425 100 100.101 100
1997 jrAIfhaoS I jk woshfrA nexl= ix.àj, ;ekam;= uqo,a f,i remsh,a oY ,CI 42'676 la talrdYs
è ;snQ w;r 1998 oS th ;j;a remsh,a oY ,CI 57'425 lska jrAOkh ëh' miq.sh jir yd
iei|SfàoS th 36] muK jrAOkhls' nexl= ix.uhlg tl;=jQ idudkH ;ekam;= m%udKh 1997 oS
remsh,a oY ,CI 0'3414 la jQ w;r 1998 oS th remsh,a oY ,CI 0'4594 la ëh' miq.sh jirg
idfmaCIj fuh 34 ] l muK jrAOkhls' 1998 jrAIh wjika jkëg nexl= ix.à i;=j ;snQ uqÛ
;ekam;=j, jåkdlu remsh,a oY ,CI 100'101 la jQ w;r nexl= ix.uhl jQ idudkH ;ekam;= m%udKh
remsh,a oY ,CI 0' 8008 muK ëh'
;ekam;=jl idudkH jåkdlu 1997 oS remsh,a 374 la jQ w;r 1998 oS muKla wdràN lr ;snQ
;ekam;=jl idudkH jåkdlu remsh,a 784 la ëh'
1998 jrAIh wjika jkëg nexl= i;=j ;snQ ;ekam;=jl idudkH jåkdlu remsh,a 534 la ëh' ;ekam;=
uqo,a j,ska 38] l muK m%udKhla iuQy ;ekam;=j,g wh;aj ;snqKs'
II woshrg wh;a nexl= ix.àj, jQ b;srs lsrSfà ;ekam;=j, jåkdlu 1997 oS remsh,a oY ,CI 6'525
la jQ w;r 1998 oS thg ;j;a remsh,a oY ,CI 36' 729 lska jrAOkh è ;snqKs' jir wjika jkëg
iuia: .sKqàj, uqÛ jåkdlu remsh,a oY ,CI 43'254 la muK ëh'
idudcsl fkdjk13%
idudcsl 13%
osrshud;d5%
<ud4%
iuQy 65%
39
;ekam;= uqo,a II jk woshr 1997 - 1998
j.= wxl 35 re' oY ,CI
;ekam;= jrA.h 1997 1998 tl;=j m%udKh m%;sY;h m%udKh m%;sY;h m%udKh m%;sY;h
idudcsl 2.47 38 9.632 26 12.102 28
<ud 0.377 6 2.151 6 2.528 6
osrshud;d 0.377 6 2.02 5 2.397 6
idudcsl fkdjk 0.377 6 3.125 9 3.502 8
iuQy 2.924 45 19.801 54 22.725 53
tl;=j 6.525 101 36.729 100 43.254 101
nexl=jl idudkH ;ekam;= 1997 oS remsh,a oY ,CI 0'4798 la muK jQ w;r 1998 oS tl;=jQ
;ekam;=j, tu w.h remsh,a oY ,CI 0'270 la muK ëh' 1998 jir wjika jkëg iuia:hla f,i
nexl=jl idudkH ;ekam;= remsh,a oY ,CI 0'3180 la muK ëh'
;ekam;=jl idudkH jåkdlu 1997 oS remsh,a 150 la jQ w;r 1998 oS th 689 olajd by< f.dia
;snqKs'
III jk woshfrA nexl= ix.à ys 1998 jrAIh wjika jkëg ;ekam;= uqo,a f,i remsh,a oY ,CI
45'86 l muK uqo,la ;snqKs' âka 67] lKavdhà .sKQà j,ska ,eÉ ;snqKq w;r 16] la idudcsl
.sKqàj,ska ,eÉ ;snqKs'
nexl=jl idudkH ;ekam;= remsh,a oY ,CI 0'2576 la muK jQ w;r ;ekam;=jl idudkH jåkdlu
remsh,a 504 la muK ëh'
;ekam;= uqo,a I" II" III jk woshr 1997 - 1998
j.= wxl 36
;ekam;= jrA.h 1997 1998 tl;=j ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h
idudcsl 19.762 40 38.40 27 58.16 31
<ud 3.74 8 7.27 5 11.01 6
osrshud;d 3.257 7 8.88 6 12.14 6
idudcsl fkdjk 4.224 9 9.42 7 13.64 7
iuQy 18.218 37 76.05 54 94.26 50
tl;=j 49.201 101 140.02 99 189.21 100
iuia: ;ekam;=j, jåkdlu 1997 oS remsh,a oY ,CI 49'201 la jQ w;r 1998 jrAIh ;=< talrdYS jQ
uqo, remsh,a oY ,CI 140'01 ls' miq.sh jir yd ieioSfàoS th 184] l muK jeÆèuls'
1997 oS nexl=jl idudkH ;ekam;= remsh,a oY ,CI 0'1885 la muK jQ w;r 1998 oS th remsh,a oY
,CI 0'4310 la muK ëh' 1998 ;=< nexl= ix.uhlg idudkHfhka remsh,a oY ,CI 0'3190 la
muK wÛ;ska tl;=è ;snqKs'
;ekam;=jl idudkH jåkdlu 1997 oS remsh,a 364 la jQ w;r 1998 oS th remsh,a 508 la muK ëh'
40
rEm igyka wxl 14
;ekam;= uqo,a
I" II" III" woshr - 1998
3'5'3 Kh ksl=;a lsrSu
I jk woshr
1998 jifrAoS iuDoaò nexl= ix.à Kh ,ndoSuo wdràN lr ;snqKs' jir wjika jkëg Kh i|yd
wh¥àm;a 54669 la ,eÉ ;snQ w;r bka 52397 la Kh ,ndoSu i|yd f;dardf.k ;snqKs' fuu Khj,
jåkdlu remsh,a oY ,CI 188'09 la muK ëh' âka remsh,a oY ,CI 170'96 la muK tkà 91] la
muK jir wjika jkëg b,a,qàlrejka 51040 lg ksl=;a lr ;snqKs' âka 75] la ijx/lshd i|yd
o 25] la lDIsldrAâl Kh i|yd o fjkalr ;snqKs'
fok ,o Kh j,ska remsh,a oY ,CI 70'11 la kej; whlr f.k ;snqKs' Kh whlr .ekSfà
m%;sY;h 98 ] la muK ëh' nexl= ix.uhl idudkH KhoSà remsh,a oY ,CI 1'37 la muK jQ
w;r Khl idudkH jåkdlu remsh,a 3057 la muK ëh' nexl= ix.uhl idudkH meyer yers Kh
m%udKh remsh,a 25040 la muK ëh'
II jk woshr
fuu nexl= ix.àj,ska Kh wh¥àm;a 12058 la bosrsm;aè ;snqKq w;r bka 12040 l ixLHdjla wkqu;
è ;snqKs' Kh 10931 l ixLHdjla ksl=;a lr ;snqKs' tajdfha jåkdlu remsh,a oY ,CI 41'30 la muK
ëh' âka 13] la muK lDIsldrAâl Kh jQ w;r 82 ] la muK iajx/lshd Kh ëh'
fok ,o Kh j,ska remsh,a oY ,CI 9'02 la muK whlrf.k ;snqKq w;r Kh whlr .ekSfà m%;sY;h 100] l muK uêgul mej;=Ks' nexl= ix.uhl idudkH KhoSu remsh,a 303669 la muK ëh' tla Khl idudkH jåkdlu remsh,a 3256 la muK ëh' nexl= ix.uhl idudkH meyer yerS Kh m%udKh remsh,a 1274 la muK ëh' III jk woshr fuu nexl= ix.àj,ska Kh wh¥àm;% 6823 la jdrA;dè ;snqKq w;r bka 6255 la wkqu; lr ;snqKs' tajdfha jåkdlu remsh,a oY ,CI 24'40 la muK ëh' jrAIh wjika jkëg Kh 5815 l ixLHdjla ksl=;a lr ;snQ w;r tajdfha jåkdlu remsh,a oY ,CI 23'90 la muK ëh' âka 31] la muK lDIsldrAâl Kh jQ w;r 68] iajhx/lshd Kh ëh' oS ;snQ Kh j,ska remsh,a oY ,CI 5'06 l muK m%udKhla whlrf.k ;snqKq w;r whlr .ekSfà m%;sY;h 96] la muK ëh' nexl= ix.uhla ëiska
idudcsl 31%
<ud6%
iuQy 50%
osrshud;d6% idudcsl
fkdjk7%
41
idudkHfhka remsh,a 134269 la Kh jYfhka ,ndoS ;snqKs' tla Khl idudkH jåkdlu remsh,a 4077 la muK ëh'
uqÛ KhoSà - 1998 j.= wxl 37
fft;uh ixLHdj uqo, ^re' o',CI&
wkqu; Kh 70992 258.09
ksl=;al< Kh 67786 236.16
whlr.;a Kh - 84.19
msgyså Kh - 151.98
jir wjika jkëg woshr ;=kg wh;a nexl= ix.àj,ska Kh b,a,qà m;% 73550 l ixLHdjla jdrA;d è ;snqKs' bka 70992 l ixLHdjla wkqu; è ;snqKq w;r tajdfha jåkdlu remsh,a oY ,CI 258'09 muK ëh' âka 67786 l ixLHdjla ksl=;a lrk ,o w;r tajdfha jåkdlu remsh,a oY ,CI 236'16 la ëh' fuh wkqu;è ;snQ Kh j,ska 92] la muK ëh' ksl=;a l< Kh j,ska 23] la muK lDIsldrAâl Kh jQ w;r 76] la muK iajhx /lshd Kh ëh' jir wjika jkëg ,ndoS ;snQ Kh j,ska remsh,a oY ,CI 84'19 l m%udKhla whlr f.k ;snQ w;r Kh wdmiq whlr .ekSfà m%;sY;h 96] la muK ëh' nexl= ix.uhl idudkH KhoSà remsh,a 537950 la muK jQ w;r tla Khl idudkH jåkdlu remsh,a 3484 la muK ëh' nexl= ix.uhl idudkH meyer yerSà m%udKh remsh,a 7595 la muK ëh'
rEm igyka wxl 15
uqÛ KhoSà -1998
3'5'4 wdfhdack lghq;=
I jk woshr
fuhg wh;a nexl= ix.à ;=< jir wjika jkëg remsh,a oY ,CI 196'91 j;alà m%udKhla talrdYS
è ;snqKs' tajdhska remsh,a oY ,CI 92'437 l muK m%udKhla tkà 35] la muK NdKavd.dr Å,am;a
yd iqrl=àm;a â,oS .ekSu i|yd fhdojd ;snqKs' ;j;a remsh,a oY ,CI 31'498 l m%udKhla tkà
12] la muK m%udKhla b;srslsrSfà .sKqàj, ;ekam;a lr ;snqKs' ;j;a remsh,a oY ,CI 100'852 l
muK m%udKhla Kh f,i uqodyer ;snqKs' th iuia: j;alà j,ska 47] la muK ëh' fuhg wu;rj
I woshr73%
II woshr17%
III woshr10%
42
j;alà j,ska 2] la yd 4] la ms<Sfj,ska w; b;srs uqo,a yd cx.u .sKQàj, ;snqKs' nexl= ix.uhl
idudkH j;alu remsh,a oY ,CI 1'85 la muK ëh'
II jk woshr
fuu nexl= ix.àj, uqÛ j;alà m%udKh jir wjika jkëg remsh,a oY ,CI 118'10 la muK ëh'
âka remsh,a oY ,CI 39'78 l m%udKhla tkà 37] muK NdKavd.dr Å,am;a yd iqrl=àm;a â<oS
.ekSu i|yd fhdojd ;snqKq w;r ;j;a remsh,a oY ,CI 28'49 la tkà 26] la muK b;srs lsrSfà
.sKqàj, ;ekam;a lr ;snqKs' ;j;a remsh,a oY ,CI 32'28 l uqo,la tkà j;alà j,ska 30] la
muK Kh f,i uqodyer ;snqKs' cx.u .sKqàj, 7] l m%udKhla o w;b;srs uqo,a f,i 1] l muK
m%udKhlao ëh' nexl= ix.uhl idudkH j;alà remsh,a oY ,CI 0'80 la muK ëh'
III jk woshr
fuhg wh;a iuDoaò nexl= ix.à ;=< remsh,a oY ,CI 116'84 l m%udKhla j;alà f,i talrdYS è
;snqKs' bka remsh,a oY ,CI 45'40 l m%udKhla tkà 46] la muK NdKavd.dr Å,am;a iqrl=àm;a
â,oS .ekSu i|yd fhdojd ;snqKq w;r remsh,a oY ,CI 25'49 l m%udKhla tkà 26] la b;srs
lsrSfà .sKqàj, ;ekam;a lr ;snqKs' ;j;a remsh,a oY ,CI 18'84 l m%udKhla tkà 19] la Kh
f,i ksl=;a lr ;snqKs' j;alà j,ska 8] la cx.u .sKqà j,;a 2] la muK w; b;srs uqo,a f,i;a
jir wjika jkëg olakg ,enqKs' nexl= ix.uhl idudkH j;alà m%udKh remsh,a oY ,CI 0'56 la
muK ëh'
wdfhdack 1998
I" II" III woshr
j.= wxl 38
re' oY ,CI j,ska
jrA.h I woshr II woshr III woshr tl;=j
ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h ixLHdj m%;sY;h
NdKavd.dr Å,am;a 92.437 40 39.779 37 45.398 46 177.614 40
b;srs lsrSfà .sKqà 31.498 14 28.277 26 25.493 26 85.268 19
cx.u .sKqà 6.335 3 7.265 7 8.124 8 21.724 5
w; b;srs 0.909 0 0.844 1 1.831 2 3.584 1
msgyså Kh 100.852 43 32.281 30 18.845 19 151.978 35
tl;=j 232.031 100 108.446 101 99.691 101 440.168 100
43
rEm igyka wxl 16
wdfhdack - 1998
I" II" III woshr
jir wjika jkëg woshr ;=kgu wh;a nexl= ix.àj, ;snQ uqÛ j;alà m%udKh remsh,a oY ,CI
440'15 la muK ëh' âka remsh,a oY ,CI 177'61 l m%udKhla tkà 40] la muK NdKavd.dr Å,am;a
yd iqrl=àm;a wdosh â,oS .ekSu i|yd fhdojd ;snqKq w;r remsh,a oY ,CI 85'27 la muK tkà
19] la b;srs lsrSfà .sKqàj, wdfhdackh lr ;snqKs' remsh,a oY ,CI 151'99 l muK m%udKhla
msgyså Kh jQ w;r th uqÛ j;alà j,ska 35] la ëh'
rEm igyka wxl 17
nexl= ix.à wdfhdack 1998
iuDoaò nexl= ix.à jevigyk ms<sn| ëia;r weuqKqà wxl 10 ys olajd we;'
0
20
40
60
80
100
120
NdK
avd.d
r Å
,am
;a
b;s
Ñ ls¯fà
.sK
qà
cx.u
.sK
qà
w; b;s
Ñ
msgyså K
h
1 woshr 11 woshr 111 woshr
1 woshr52%
11 woshr25%
111 woshr23%
44
rEm igyka wxl 18
iuDoaò nexl= ix.à wdfhdack 1998
3'6 lDIslrAu ixjrAOk lghq;= 3'6'1' ye|skaèu
iuDoaò iykdOdr ,nk â,shk 1'9la muK m%;s,dNs mjq,a j,ska 80] la muK iDcqju lDIs
lrAudka;fha kshef,k w;r ;j;a 10] la muK lDIs wdY%s; lrAudka;j, ksr; jk nj 1997 jrAIfha
†ia;%slal 18l f;dard .kakd ,o l,dm 18l lrk ,o iäCIKhlg wkqj fmkS f.dia we;' thg
wu;rj iuDoaò m%;s,dNSkaf.ka 70] lg muK j.d l< yels f.j;= ;sfnk w;r Tjqkaf.ka 25]lg
muK f.j;a;g wu;rj fjk;a bvào we;s njo fmkS f.dia we;' fà wkqj n,k l< †<sálu
msgq±lSu i|yd iuDoaò jevigyk hgf;a lDIslrAu ixjrAOk lghq;= i|yd uQ,sl ;ekla ysâfï'
3'6'2' wruqKq
1' iuDoaò m%;s,dNSkaf.a f.j;= ixjrAOkh ls¯u ;=<ska Tjqkaf.a wdydr i|yd hk ëhou wvqlr „jk
;;ajh Wiia ls¯u'
2' iqÛ mÑudK f.dë;efkys ksr; jk ishÛu iuDoaò m%;s,dNSka mdÑiÑl f.dë;ekg fhduq ls¯u
;=<ska lDIs ksIamdok i|yd jeh jk ëhou wju lr ,dN ,nd .ekSfà ;;a;ajhg f.k tau'
3' iajhx /lshd i|yd wjYH ±kqu" l=i,;d iy wdl,am jeÆ †hqKq ls¯u iy ta i|yd wjYH
myiqlà ,nd °u uÕska lDIs wdY%s; lrAudka; we;s ls¯fuka /lS rlaId wjia:d we;s ls¯u'
4' wdrA:sl jåkdlulska hq;a rela frdamKh ls¯u ;=<ska „j;a èug yd j.d ls¯ug ys;lr mÑirhla
f.dvke.Su yd tuÕska m%;s,dN ,nd .ekSug wjia:d we;s ls¯u'
by; i|yka wruqKq uq¥ka muqkqjd,kq i|yd lDIs ixjrAOk jevigyk uÕska m%Odk jYfhka f.j;=
j.d jevigyk" lDIsldrAâl jD;a;Sh mqyqKq jevigyk" foaYSh T!IO fNda. j.d jHdmD;sh"
mdÑiÑl$rela frdamK jHdmD;sh" ±kqj;a ls¯fà jevigyk iy taldnoaO .%du ixjrAOk jevigyk
hk jevigyka l%shd;aul flfrA'
NdKavd.dr Å,am;a
40%
w; b;srs1%
b;srs lsrSfà .sKQà19%
cx.u .sKqà5%
msgyså Kh35%
45
3'6'3' m%;smdok
iuDoaò lDIs ixjrAOk jevigyk l%shd;aul ls¯u i|yd 1996"1997 iy 1998 jrAI i|yd ,nd° we;s
uQ,H m%;smdok my; mц fï'
lDIs ixjrAOk jevigyk
j.= wxl 39
re' '000
jevigyk jrAIh
1996 1997 1998
1' f.j;= j.d jevigyk 2640 1300 6100
2' jD;a;Sh mqyqKq jevigyk 1200 300 3800
3' foaYSh T!IO fNda. j.d jevigyk - 100 180
4' rela frdamK $ mdÑiÑl jevigyk - 480 328
5' fjk;a lDIs jevigyka - 515 8268
tl;=j 5836 4692 20674
3'6'4 f.j;= j.d jevigyk
f.j;= j.d ls¯u iy ixjrAOkh ls¯u ;=<ska wvq wdodhà,dNSkaf.a ëhoà wju ls¯u iy wdodhà
jeÆ ls¯u;a fmdaIK ;;ajh kxjd,Su;a fuu jevigyfka uQ,sl wruqK fï' fà hgf;a iEu iuDoaò
l,dmhlu me, ;jdkla wdràN ls¯ug;a" iEu .%du ks<OdÑ jiulu wdorAY f.j;a;la we;s ls¯u;a
is¥ flfrA' fuu jevigyk l%shd;aul ls¯fà° f.j;= j.d ls¯u iy ixjrAOkh ls¯u i|yd wjYH
Wmfoia fomdrA;fàka;=" wdh;kj, ks<Od¯ka uÕska m%;s,dNSkag ,nd °u is¥ flfrA' äg wu;rj fuu
f.j;= j.d jevigyk idrA:lj l%shd;aul ls¯u i|yd m%;s,dNSka †Ñ.ekaèfà wruqKska f.j;= j.d
;rÕ meje;aèuo is¥ flfrA'
1996 jrAIfha° f.j;= j.d jevigyk †ia;%slal 17lska f;dard.;a m%dfoaYsh f,alà fldêGdY 21l
l%shd;aul lr we;' leianEj" yxje,a," w;a;k.,a," âkqjkaf.dv" u;=.u" j,,a,dëg" lgqjk" èrleåh"
fn,sw;a;" uyj" .sÑndj" l=,shdmsåh" fndafma-fmdaoao,'" y,a¥àuq,a," l,jdk" le<Ksh" wrKdhl"
wdKuvqj" yÕ=rkafl;" Wl=fj," md;¥ànr hk m%dfoaYsh f,alà fldêGdY fuhg wh;a fï' fuu
m%dfoaYSh f,alà fldêGdY 21 ;=< iEu l,dmhlu me, ;jdkla wdràN ls¯ug;a" iEu .%du ks<OdÑ
jiulu wdorAY f.j;a;la we;s ls¯ug;a Wmfoia ° we;s w;r fuu jevigyk l%shd;aul ls¯fà°
f.j;= j.d ls¯u iy ixjrAOkh ls¯u i|yd wjYH Wmfoia wod, ks<Od¯ka uÕska m%foaYjdiSkag ,nd
° ;snqKs'
1997 jrAIfha f.j;= j.d jevigyk uÕska m%dfoaYSh f,alà fldêGdY 19l me, ;jdka 20la iy
f.j;= 19la ixjrAOkh lr we;s w;r f.j;= j.d ;rÕ 22la mj;ajd we;' fuu f.j;= j.d
jevigyk l%shd;aul l< m%dfoaYSh f,alà fldêGdY jkqfha mkak," w,ïj" kdràu," fyêåfmd,"
46
wl=rK" l=Kavidf,a" msgneoaor" ;syf.dv" færej," fydrK" cd we," wdrÄîlêgqj" ´mkdhl"
wÕ=Kfld,me,eiai" fudKrd.," .,s.uqj" fld;auf,a" jdÑhfmd, yd èrUqf.or hs'
fuu jHdmD;sh l%shd;aul ls¯ug wjYH ishÛu uQ,H m%;smdok 1998 jifrA uq,a ldrA;=j ;=<° †ia;%slal
18 l m%dfoaYSh f,alà fldêGdY 244 lg ,nd fok ,°' fà wkqj wdràN l< me, ;jdka ixLHdj
967 la jQ w;r wdorAY f.j;= ixLHdj 5003 ls' ixjrAOkh lrk ,o f.j;= ixLHdj 32771 ls' äg
wu;rj iuDoaò m%;s,dNSkaf.a odhl;ajfhka l,dmSh uêgâka m%;s,dNS ksfjiaj, fldàfmdaiaê fmdfydr
tall 38741 la wdràN lr we;' iuia:hla f,i fuu jHdmD;sh l%shd;aul ls¯u i|yd 1998 jifrA
re' â,shk 6'3 la uqo,la wdfhdackh lr ;snqKs' weuqKqà wxl 11 uÕska ëia;r olajd we;'
3'6'5 foaYSh T!IO fnda. j.d jHdmD;sh
foaYShj nyq,j Ndë;d jk T!IO me,Eå jrA. jHdmdr uêgâka iuDoaò m%;s,dNSkaf.a iyNd.S;ajfhka
j.d ls¯u fuu jHdmD;sh uÕska is¥ flfrA' fuu.ska iuDoaò m%;s,dNSkag wu;r wdodhula ,nd .ekSug
ie,eiaèfuka Tjqkaf.a wdodhà ;;a;ajh by< kxjd,Su is¥ flfrA' fà hgf;a ±kg l%shd;aul jk me,
;jdkaj, T!IO me,$ nSc ;jdka we;s lr we;'
1997 jrAIfha wdràN l, fuu jHdmD;sh jir wjika jkëg m%dfoaYSh f,alà fldêGdY 14l
l%shd;aul jQ w;r jeo.;a hehs ie,flk foaYSh T!IO me,Eå jrA. 6la j.dlrk ,°' tu me,Eå
jrA. j.d ls¯ug wjYH Wmfoia we;=,;a w;am;%sld ms<sfh, lr m%;s,dNSka w;r fnod ye¯ug o
lghq;= lrk ,°'
1997 jrAIfha wdràN lrk ,o †ia;%slalhg tla T!IO me, ;jdk ne.ska jQ T!IO me, ;jdka 17
;j¥rg;a kv;a;= ls¯u yd me, ;jdkaj, kj T!IO me, jrA. isgqèu 1998 jifrA ;j¥rg;a is¥
flreKs' äg wu;rj by; i|yka l< me, ;jdkaj,g taldnoaOj 1998 jrAIfha° U!IO me,;jdka
78 la ia:dmkh lrk ,°' fà i|yd 1998 jrAIfha re' â,shk 0'1 l uqo,la wdfhdackh lr we;'
3'6'6 mdÑiÑl rela frdamK jevigyk
°rA> ld,Sk jYfhka mÑirh iq/lSfà wruqKska iEu .%du ks<OdÑ jiulu iuDoaò m%;s,dNSkaf.a
iyNd.S;ajh we;sj ±j me, jrA. Tjqkaf.au f.j;=j, fyda bvàj, frdamKh ls¯u rela frdamK
jevigyk uÕska is¥ flfrA'
fuu.ska l=vd bvà ysâhkag wdodhula ,nd †ug;a" Wia Åà fmdaIl m%foaYj,g wdrCIdj ie,iSfuka
mdxY= Ldokh" kdh hEà" c, .e,Sà" c, W,am;a is|S hEà jeks jHikhkaf.ka fæ¯ug;a yelsjkq we;'
tfukau" f.j;= ysâhkag jdihg ys;lr isis,a mÑirhla fukau wdydr jrA." or" i;a;aj wdydr"
T!IO jrA. yd fldams" flfi,a" w,s.eg fmar yd fjk;a fnda. rdYshlao jrAIh mqrd ,nd.ekSug
yelsjkq we;' fuu.ska Tjqkaf.a ksfjiaj, mÑfNdackhg wjYH or j,ska 75]lg jeÆ m%udKhla ;u
f.j;af;kau ,nd .ekSug o yelsjkq we;'
47
mdie,a <uqka mÑirh iq/lSug Wkka¥ ls¯uo fuu jevigyk hgf;a is¥ flfrA' 1997 jrAIfha
wdràN jQ fuu jevigyk hgf;a fudrgqj m%dfoaYSh f,alà fldêGdYfha mdie,a <uqkaf.a f.j;=j,
isgqèu i|yd fldia me, 5000la iemhSug lghq;= lrk ,°' me, isgqèu iy /ln,d .ekSu
iànkaOfhka mdie,a isiqka ±kqj;a ls¯fà jevigyklao l%shd;aul lrk ,°' 1997 fkdjeànrA ui 12
jeks †k °m jHdma; rela frdamK jevigykla ishÛu †ia;%slalj, idrA:lj meje;ajqks' fà i|yd
wjyH me, m%;s,dNSka ëiskau imhd .kq ,eÅK'
†jhsfka ishÛu †ia;%slalj, 1998 jifrA fkdjeànrA ui 12 jeks †kg fhoqk rela frdamK †kg
iu.däj mÑir ixrCIK jevigyka mj;ajk ,°' rela frdamK jHdmD;sh hgf;a iuDoaò m%;s,dNSka
yg fmd,a me, yd fjk;a jåkd me, jrA. fnod °u o is¥ lrk ,°' ta hgf;a ëëO ±j jrA.
we;=Û me, 781398 la muK frdamKh lrk ,°' fà i|yd 1998 jrAIfha re' â,shk 0'13 la uqo,la
wdfhdackh lr we;'
3'6'7 ±kqj;a ls¯fà jevigyk
iuDoaò m%;s,dNSkaf.ka 40] lg jeÆ msÑilf.a m%Odk „jfkdamdh lDIslrAudka;h jqjo Tjqkaf.ka
nyq;rhla mdràmÑl lDIsldrAâl l%u Ndë;hg yqrej we;s w;r" kj lDIsldrAâl l%u Ndë;h ms<sn|
wjfndaOh fkdue;slâka ksIamdokj, m%udKh yd .=Kd;aul Ndjh wvqè we;' tfukau lDIs ksIamdok
wdY%s; iajhx/lshd nyq, jqjo iuDoaò m%;s,dNSkag ta ms<sn|j we;s ±kqu yd wjfndaOh b;d wju
uêgul mj;S' fà fya;+ka ksid iuDoaò m%;s,dNSka i|yd kj lDIsldrAâl l%u y|qkajd°u" mdÑiÑl
f.dë;ek ms<sn| wjfndaOhla ,nd°u yd lDIs wdY%s; iajhx /lshd j,g fhduq ls¯u i|yd wjYH
±kqu yd mqyqKqj ,nd°u yd Tjqka ±kqj;a ls¯fà jevigyka mj;ajk ,°'
1996 jrAIfha iuDoaò m%;s,dNSka iajhx /lshd i|yd fhduq ls¯u msKsi Tjqkag ëëO wdh;k uÕska
jD;a;Sh mqyqKqj ,nd °ug lghq;= lrk ,°' tu.ska weka;+Ñhà yd Åàu,a j.dj" fldàfmdaiaê
fmdfydr ksIamdokh" ä ueis md,kh ms<sn| mqyqKqj" .%däh uêgâka iy,a ieliSu yd rks, fnda.
msh,s ls¯u" lDIsldrAâl hka;% WmlrK kv;a;=j ms<sn| mqyqKq mdGud,d" f;a ;jdka md,kh" o¢
fk,Su" lmamd¥ md,kh jeks jD;a;Sh mqyqKq mdGud,djka fuu jir ;=< meje;ajqks' fà i|yd wjYH
wjia:dj,° ±kqj;a ls¯fà jevigyka †ia;%sla lDIs mqyqKq uOHia:dk uÕska meje;aèuo is¥ flreKs'
1997 jrAIfha ° fuu jevigyk hgf;a iuDoaò m%;s,dNSka w;r iajhx /lshd m%p,s; ls¯fà wruqKska
Åàu,a j.dj" weka;+Ñhà yd ´lsö j.dj yd fldàfmdaiaê fmdfydr ksIamdokh ms<sn| mqyqKq jevuqÛ
50la m%dfoaYSh f,alà fldêGdY 32l mj;ajk ,°' äg wu;rj f.dèka i|yd ksIamdok ëhoà wvqlr
.kakd lDIs ldrAâl l%u yákajd °fà jevigyka we;=ka.u yd n,xf.dv° mj;ajk ,°' fuu
jevigyka i|yd m%;s,dNSka 1800la muK iyNd.s è we;'
fuu jHdmD;sh hgf;a weka;+Ñhà j.dj" Åàu,a j.dj" ä ueis md,kh yd fldàfmdaiaê fmdfydr
ksIamdokh jeks fCIa;%j, iajhx /lshd wdràN ls¯ug wjYH uQ,sl ±Kqj;a ls¯à i|yd †ia;%sla 18 l
l,dmSh yd m%dfoaYSh uêgâka jevigyka 451 la mj;ajd we;s w;r jHdmD;sh l%shd;aul ls¯u i|yd
1998 jifrA° re' â,shk 0'54 l uqo,la wdfhdackh lr ;snqKs'
48
3'6'8 ëfYaI lDIs ixjrAOk jHdmD;s
fuu jevigyk hgf;a iuDoaò m%;s,dNSkaf.a wdodhu jeÆ ls¯u i|yd l,dmj, iuDoaò ks<Od¯ka
ëiska yákd .kakd,o lDIs ldrAâl jHdmD;s l%shd;aul flfrA' 1997 jifrA wdràN lrk ,o fuu
jevigyk l%shd;aul jk m%dfoaYSh f,alà fldêGdY 17lska f;dard .;a iuDoaòl,dm 17l lDIs ldrAâl
wxYfha bv m%ia:d ms<sn|j ixjrAOkhg wod, f;dr;=re ms<sn| iäCIK mj;ajd we;' fuu m%dfoaYSh
f,alà fldêGdY jkqfha uyl=Uqlalvj," .,a.uqj" Wvqkqjr" r;af;dg" wU.uqj" wlaäuk" uq,åhk"
;siaiuydrduh" l,jdk" jrldfmd," yd,s we," ouk" ue†Ñ.sÑh" rUEj" leianEj" äÑ.u" yd
nq,;aisxy, hs' fuu iäCIKhg wkqj taldnoaO .%du ixjrAOk jevigyk l%shd;aul jk l,dmj,
f.j;= j.d jHdmD;sh ls%hd;aul ls¯u i|yd m%;smdok yd uÕfmkaèà is¥lr we;'
fuu jHdmD;sh hgf;a l,dmSh uêgâka yákd.;a ëëO jHdmD;Ska 14 la fld<U" .àmy" kqjrt<sh"
wkqrdOmqrh" .d,a," ud;r" n¥,a," mq;a;,u yd l=reKE., hk †ia;%slalj, wdràN lrk ,°' fà
wkqj .àmy yd l=reKE., †ia;%slalj, lcq msÑ ieliqà jHdmD;Ska 08 lao" wkqrdOmqr †ia;%slalfha
flfi,a fl|s jHdmD;shlao" .d,a, †ia;%slalfha wkakdis j.d jHdmD;shlao wdràN lr ;snqKq w;r fuu
jHdmD;Ska idrA:l f,i mj;ajdf.k hk ,°' fuu.ska fndfyda msÑilg iajhx /lshd wjia:d ie,iS
we;' .àmy †ia;%slalfha Å;a;r è ksIamdok jHdmD;shla yd iuQy f.dëm,lao" fmdf<dkakrej
†ia;%slalfha Åàu,a j.d ls¯fà jHdmD;shlao" kqjrt<sh †ia;%slalfha fmhd^rA&ia j.d jHdmD;shla yd
ëfYaI mÑir jevigyklao" fld<U †ia;%slalfha lDIs ksIamdok wf,ë uOHia:dkhla o wdràN lrk
,°' fà i|yd 1998 jifrA re' â,shk 0'43 l uqo,la wdfhdackh lr we;'
by; i|yka m%Odk jHdmD;Skag wu;rj Y%S ,xld iuDoaò wòldÑfha lDIs ixjrAOk wxYh" ëëO
fm!oa.,sl wdh;k iuÕ talnoaOj fkdfhl=;a lDIs wf,ë jevigyka l%shd;aul lrk w;r c,
iàm;a uKav,h hgf;a md,kh jQ fgdÑkagka me, ;jdk 1997 Tlaf;danrA isg Y%S ,xld iuDoaò
wòldÑhg mjrdf.k tys ixëOdkh iy fufyhqà lghq;= is¥ls¯u o wrUd we;'
fuhg wu;rj ls;=,a j.d jHdmD;sh 1998 jifrA l%shd;aul jqks' fà hgf;a lÛ;r" kqjrt<sh" ud;f,a"
.d,a," ud;r" yànkaf;dg" n¥,a, yd lE.,a, hk †ia;%slalj, ls;=,a me, ;jdka 47 la wdràN lr
;snqKs' fà i|yd 1998 jifrA re' â,shk 0'05 l uqo,la wdfhdackh lr ;snqKs' lDIs ixjrAOk
jevigyk ms<sn| ëia;r weuqKqà wxl 11'1 ys ±lafï'
3'7 i;a;aj md,k" ûjr yd fmdaIK lghq;=
i;a;aj md,k yd ûjr fCI;% uÕska .%däh wvq wdodhà ,nk ck;djf.a wdodhà ;;a;ajh jeÆ †hqKq
l s¯ug iajhx /lshd wjia:d W;amdokh ls¯ug;a" ta i|yd wjYH iydh ,nd†u;a is¥ lr we;'
tfukau fmdaIK jevigyka ;=,ska my< fmdaIK uêgàj, isåk mjq,a yákdf.k Tjqka tu
;;a;ajfhka uqojd .ekSug wjYH ±kqu yd wjfndaOh ,nd°u is¥ flfrA'
49
i;a;aj md,kh
iajhx /lshd wjia:d rdYshlg ux fm;a fy<s l< yels i;a;aj md,k fCI;%fhka ëëO jHdmD;s ±kg
ls%hd;aul lr ;sfæ' uyshx.kh m%dfoaYSh f,alà fldêGdYfha tÛjka we;s lsrSfà jHdmD;s 02 la o
fn%dhs,rA ksIamdok jHdmD;s 17 la m,a,u m%dfoaYSh f,alà fldêGdYfha o wdràN lr we;' fà i|yd
fhojqà iemhsu;a" ksIamdok â,° .ekSu;a m%uqL mqoa.,sl iud.ula jk m%Sud iud.fà wkq.%yfhka is¥
lrkq ,efæ'
äg wu;rj ;j;a m%dfoaYSh f,alà fldêGdY ;=kl m%;s,dNSka 75 fofkl= fuu iud.u yd iànkaO
fldg fn%dhs,rA l=l=,ka we;s ls¯fà iajhx /lshdj, fhoèug lghq;= lr we;'
lsÑ .jhska we;s ls¯fà jHdmD;s 05 la ±kg yÕ=rkafl; m%dfoaYSh f,alà fldêGdYfha wdràN lsrSug
wjYH lghq;= wjika lr we;'
fuhg wu;rj i;a;aj md,k jevigyka hgf;a werüug lghq;= lr we;s jevigyka w;r W!rka
we;s lsrSu" Å;a;r ksIamdok jHdmD;s" lsÑ tl;= lsÑu yd m%jdykh" lsÑ wf,ë ls¯u" .%däh uêgâka
lsÑ „jdKqyrKh fldg wf,ë ls¯u" fhda.ê ksIamdokh m%uqL ;ekla .kS'
fuu wxYh uÕska wod, wdh;k iànkaO lrf.k i;a;aj md,k mqyqKq jevigyka ls%hd;aul flfrA'
fuu mqyqKq jevigyka ;=<ska iuDoaò m%;s,dNSka 603 la" iuDoaò kshduljreka 141 la iy iuDoaò
l<ukdlrejka 40 fofkl= mqyqKq lr ;sfæ' Bg wu;rj t<lsÑ mdÑfNdackh ms<sn|j mdie,a <uqka
±kqj;a ls¯fà jevigyka" mdie,a isiqka 400 lf.a iyNd.S;ajfhka mj;ajd we;s w;r b†Ñfha° mdie,a
isiqka 800 la i|yd fuu jevigyk meje;aèug ie,iqà lr we;'
ûjr fCIa;%h
i;a;aj md,k fCIa;%h fukau ûjr fCIa;%h ;=<ska o .%däh uêgâka iajhx /lshd rdYshla W;amdokh
l< yel'
fà hgf;a ±kg l+vq ;=< u;aiH megjqka we;s ls¯fà jHdmD;s 05 la ;ukalvqj" iqÑhjej" oUq,a, iy
yÕ=rkafl; m%dfoaYsh f,alà fldêGdYj, ls%hd;aul flfrA' fà ;=<ska m%;s,dNSka 08 fofkl=g fi;
ie,iS we;'
uv fmdl=Kq ;=, u;aiH megjqka we;s ls¯fà jHdmD;s ;Ku,aë, yd wÕ=Kqfld,me,eiai hk m%dfoaYSh
f,alà fldêGdYj, wdràN lr we;'
c,dY ;=, wdydr i|yd uiqka we;s ls¯fà jHdmD;s ±kg oUq,a, iy ;ukalvqj m%dfoaYSh f,alà
fldêGdYj, wdràN lr we;' fà i|yd m%;s,dNS mjq,a 40 la muK iànkaO è isç'
iqÛ mÑudK lrj, ksIamdolhskaf.a wdodhà ;;a;ajh kÕd isgqèug Tjqka iànkaO fldg idud‚lhska
30 l= f.ka iukaë; ksIamdolhskaf.a iâ;shla msysgqèug iydh ,nd ° we;' Tjqkag wjYH ;dCIKsl
±kqu ,nd°u fjk;a wdh;k yd iànkaûlrKfhka is¥ lr we;'
50
iqr;,a uiqka we;s ls¯fà jHdmD;s folla ±kg wdràN lr we;s w;r" m%dfoaYSh f,alà fldêGdY 04
l iuDoaò m%;s,dNSka 32 la fuu jHdmD;sh i|yd fhduq ls¯ug ie,iqà lr ;sfæ' fuys° o mqoa.,sl
wdh;k yd wmkhklrejka iànkaO ls¯ula is¥ flfrA'
òjr fCIa;%h ;=<ska ±kg iuDoaò m%;s,dNSka 92 la" iuDoaò kshduljreka 37 la iy iuDoaò
l<ukdlrejka 06 fofkl= mqyqKq lrkq we;'
fmdaIK jevigyk
cd;sl ixjrAOk Ndrldr wruqof,a uq,H wkq.%yfhka iuDoaò fmdaIK jevigyk wdràN lrk ,°' ta
i|yd iuDoaò kshduljreka" iuDoaò l<ukdlrejka fi!LH fomdrA;fàka;=fï iydh we;sj mqyqKq
lrkq ,en we;' bka miqj b,lal lKavdhà yákdf.k fmdaIK wxYfhka wjodkug ,lajk mjq,a
lKavdhà .;fldg Tjqka i|yd ±kqj;a ls¯fà jevigyka iy <ore w;sfrAl wdydr ms<sfh, ls¯fà
wdorAYk meje;aèu is¥ lr we;' ;jo iuDoaò m%;s,dNskaf.a fmdaIK uêgu yd ikSmdrCIdj Wiia
ls¯ug f.j;= j.d yd i;a;aj md,k tall we;s lsÑu" mdkSh c,h yd jeisls,s myiqlà" mdÑiÑl
.egÛ i|yd ëiáà fièu" iuDoaò kshduljrekaf.a ue†y;aèfuka is¥ lr we;'
m%dfoaYSh f,alà fldêGdY 42 l .%du ks,Od¯ jià 2874 l fuu fmdaIK jevigyk ls%hd;aul
flfrk w;r" fuu lghq;= i|yd iuDoaò kshduljreka 2829 iy iuDoaò l<ukdlrejka 232 la
mqyqKq fldg we;'
uïjreka ±kqj;a ls¯fà jevigyka 6541 la <ore w;sfrAl wdydr ms<sfh, lsÑfà wdorAYk 3069 la
mj;ajd we;' f.j;= j.d 10034 la" i;a;aj md,k tall 3355 la jeisls,s 1429 la iy mdkSh c,
tall 218 la ëëO ixëOdkj, iyfhda.h ,ndf.k wdràN lr we;'
3'8 iudc ixjrAOk jevigyk
iudcfha wjdis iy.; ;;a;ajhg m;aj we;s ck;djf.a wdrA:sl Yla;sh by< kxjd,Sug l%shdlrk
w;ru Tjqka iudchSh yd ixialD;sl jYfhka o ixjrAOkh ls¯u iuDoaò jevigyfka wruqKhs'
tneëka iudc ixjrAOk fiajd flfryso jeÆ wjOdkhla fhduq lrkakg lghq;= lr we;s w;r tuÕska
¥mam;=ka i|yd iudc ixjrAOk iy iqNidOk jevigyka meje;aèu ;=<ska Tjqka iudc ms<s.ekSug ,la
ls¯u i|yd wjYH lghq;= bgq lr we;'
ta hgf;a m%Odk jYfhka u;aøjH ksjdrKh" <ud iqNidOkh" jeÆyså iqN idOkh" wdndò; iqNidOkh
wd° ëëO iqNidOk fiajd lghq;= bgq flfrA'
u;ameka yd u;aøjH Ndë;h iDcqju †<sánj flfrA n,mEà we;s lrhs' tneëka iudc ixjrAOk
jevigyka i|yd jdrAIslj fjka lrkq ,nk m%;smdok j,ska 80] la muK fjkq lr we;af;a u;aøjH
ksjdrK jevigyka i|yd fï' fuu lghq;= idrA:lj l%shd;aul ls¯u i|yd Y%S ,xld iuDoaò
wòldÑfhys u;a ksjdrK cd;sl lâgqjla o ia:dmkh lr we;'
51
iudc ixjrAOk moku msysgqèu iy ëëO iudc fiajd
iuDoaò jevigyk ;=< iudc ixjrAOk jevigyka l%shdjg kexèfà uQ,sl wruqK <Õdlr .ekSu
i|yd m%dfoaYSh f,alà fldêGdY uêgâka iudc ixjrAOk mokà msysgqjd we;s w;r tys iNdm;s f,i
m%dfoaYSh f,alàjrhd o f,alà f,i iudc fiajd ks,OdÑhdo lghq;= lr;s' rdcH yd rdcH fkdjk
ixëOdkj, ksfhda‚;hskao tys idud‚lhska f,i lghq;= lr;s' fuh m%cd uQ,sl jevigykla f,i
l%shd;aul jk w;r tuÕska ëëO fya;= ksid wirK Ndjhg m;aj isåk iudc fldgiaj,g iydh èu
wfkl=;a m%cdjf.a j.lSu yd hq;=lu f,i i,ld lghq;= ls¯u is¥flfrA'
iudc ixjrAOk moku i|yd wruqo,a imhd.kq ,nkafka cd;sl uêgâka iuDoaò fldÆ †k
meje;aèfuks' iEu iudc ixjrAOk mokulgu ;uka ëiska fldÆ wf,ëfhka Wmhd .kakd ,o uqo,g
idfmaCIj 25] l odhl;ajh Y%S ,xld iuDoaò wòldÑfhkao ,ndfokq ,efæ' äg wu;rj ;u wruqo,a
;r lr.ekSu i|yd iudc ixjrAOk mokà ëfYaI jevigyka l%shdjg kexèu o lrkq ,efæ'
;u fldêGdYhg wod,j wjYH;d fidhd n,d ta wkqj jevigyka iàmdokh ls¯u yd l%shdjg kexèu
iudc ixjrAOk mokfà uQ,sl j.lSu fï'
1996 iy 1997 hk jirj, ms<sfj,ska iuDoaò fldÆ †k folla mj;ajk ,°' iuDoaò fldÆ wf,ë
ls¯u i|yd \cd;Hka;r †<sálu msgq±lSfà\ †kh f,i kàlr ;snQ Tlaf;danrA ui 17 jk †kh fhdod
.ekqks' ta jir ;=< ,enQ wdodhu my; ±lafï'
j.= wxl 40
jrAIh fldÆ wf,ëfhka ,o wdodhu re' wòldÑh u.Ska ,ndfok 25] odhl;ajh
1996 2666141.00 66635
1997 2383581.00 595895
1998 1624062.70 40616
†ia;%sla uêgâka jdrA;d è we;s f;dr;=rej,g wkqj 1997 iy 1998 fojir ;=< iudc ixjrAOk
moku uÕska l%shd;aul lrk ,o iqnidOk jevigyka ixLHdj ms<sfj,ska 839 la yd 5785 la fï' tu
f;dr;=re j.= wxl 41 ys ±lafï'
j.= wxl 41
1997 1998
u;aøjH ksjdrK 300 1640
jeÆyså iqNidOk 101 590
wdndò; iqNidOk 61 490
<ud iqNidOk 82 486
ldka;d iqNidOk 94 558
ueo fmr†. .sh mjq,a iqNidOk 05 199
ëëO iudc fiajd 196 1822
uqÛ jevigyka 839 5785
äg wu;rj u;ameka yd u;a øjH wju ls¯fà W;aiydhla †ia;%sla uêgâka †jhsk mqrd l%shd;aul lrk
,°' fà i|yd wka;rdodhl T!IO md,l uKav,fha mQrAK iydh we;sj iuDoaò l<uKdlrejka yg
52
ëfYaI mqyqKqjla ,ndfokq ,eÉh' fuys wruqKq jQfha l<uKdlrejka u.Ska kshdulhska fj; o"
kshdulhska uÕska uyck;dj fj;o u;aøjH wju ls¯fà msKsjqvh f.k hduhs'
1997 iema;eânrA ui 08 jk †kg fh° ;snqKq f,dal idCir;d †kfha° ëfY aI jevigykla wOHdmk
wud;HdxYfha fkdëòu;a wOHdmk tallh yd taldnoaOj l%shd;aul lrk ,°' fuys° jhi wjqre¥ 6-15
;a w;r mdie,a fkdhk <uqka yákdf.k Tjqka mdie,a fj; fhduq ls¯ug lghq;= lrk ,°' fà hgf;a
†ia;%sla uêgâka <uqka 710 la muK mdie,a fj; fhduq ls¯ug yelsëh'
fuu jevigyka l%shd;aul ls¯u i|yd Y%S ,xld iuDoaò wòldÑh uÕska my; mц ëhoà ord we;'
j.= wxl 42
jrAIh ork ,o m%;smdok m%udKh re' â'
1996 1.403
1997 3.556
1998 2.393
uqÛ tl;=j 7.352
1998 jrAIfhao iuDoaò fldÆ †kh mj;ajkakg fh¥k w;r ta i|yd f;dard .kq ,enqfï uehs ui 31
jkodg fh° ;snQ cd;Hka;r ¥àjeå ëfrdaû †khhs' fujr fldÆ wf,ëh m%dfoaYSh f,alà fldêGdY
207 l l%shd;aul jQ w;r tuÕska ,enQ wdodhu re'1624062'70 la ëh' ta ms<sn| ëia;r weuqKqà wxl
12 ys ±lafï'
fldÆ wf,ëh jvd;a fyd|ska l%shdjg kexèu i|yd Bg iànkaO ks,Od¯ka †Ñu;a ls¯ula jYfhka
jià uêgfà isg cd;sl uêgu olajd ;Hd. msÑkeâfà jevms<sfj,la o l%shd;aul flreKs' fujr
;Hd. fjkqfjka fjka lrk ,o uqo, re' 46050 ls' m%dfoaYSh f,alà fldêGdY uêgâka jeÆu uqo,la
tl;= l< m%dfoaYSh f,alà ldrAhd, ms<sn| ëia;r j.= wxl 43 ys ±lafï'
j.= wxl 43
†ia;%slalh m%dfoaYSh f,alà ldrAhd,h uqo, re'
r;akmqr r;akmqr 54343.75
uvl,mqj ukauqfkhs W;=r 32530.90
r;akmqr bUq,afma 32528.50
fld<U fld<U 31441.75
;%sl=Kdu,h k.r yd lvj;a 28412.75
fufia iudc ixjrAOk wruqo,g tl;=jk wruqo,a Wmfhda.S lr .ksâka †ia;%sla uêgâka bgqlr we;s
jevigyka ms<sn| ëia;rhla weuqKqà wxl 13 ys olajd we;'
1998 jifrA l%shd;aul jevigyka fjkqfjka iudc ixjrAOk mokfà odhl;ajh yereKq fldg
re'â' 3'556 la m%Odk ldrAhd,h uÕska ord we;'
53
äg wu;rj wruqo,a fhoèulska f;drj ck;d iyNd.S;ajh yd iyfhda.h u; °mjHdma;j l%shdjg
kxjk ,o ëfYaI jevigyka my; ±lafï'
f,a mÑ;Hd. ls¯fà jevigyka
rKërejka i|yd ^W;=re$kefÕkysr m%foaYj,g heèug& fmd,a w;= wd° wjYH øjH ,nd°u
fndaò mQcd msxlà
jkaokd pdÑld ixëOdkh ls¯u
<ud yd jeÆyså ksjdi i|yd wdydr yd fjk;a w;HjYH øjH ,nd°u
f;dard .;a †<á mjq,aj, mdi,a <uqka i|yd ks, weáà yd mdie,a WmlrK ,nd°u
Y%uodk ^mdie,a" wdfrda.H Yd,d" mQckSh ia:dk&
weia lKakdÆ fnod°u
ye|qkqàm;a ksl=;a ls¯u ^cx.u fiajd ;=<ska&
ëfYaI{ idhk meje;aèu hk tajd ta w;r fï'
3'9 wf,ë ixjrAOk jevigyk
\iuDoaò iyk\ kâka wdràN lr we;s iuDoaò wf,ë ixjrAOk jevigyk wvq wdodhà,dNSkaf.a
ksIamdok wf,ëlr .ekSu i|yd ëfYaI myiqlà imhk jevigykls' fndfydaëg ksmojk t<jÛ"
m<;=re" lsÑ" meKs" OdkH jrA. we;=,;a yeu fohlau w;rue†hka f;d. fj<áka iy NdKav tl;=
lrkakkaf.a ±Æ .%yKhg fukau taldòldrhg yiqèu ksid ksIamdolhkag ,enqfka b;d wvq â,ls' wvq
wdodhuls' th ¥mam;alu fmdaIKh lrk m%Odk idOlhla neëka iuDoaò wf,ë ixjrAOk jevigyk
uÕska Tjqkag fyd| â,la yd wdodhula ,nd°u wruqKq fldg f.k my; i|yka jevigyka l%shd;aul
lr we;'
3'9'1 iuDoaò iyk i;s fmd,j,a wdràN ls¯u yd kèlrKh
†jhsk mqrd \iuDoaò iyk\ kâka i;sfmd,j,a fà jk ëg 200 la muK ks, fkdjk mц wÛf;ka
wdràNlr fyda kèlrKh lrkq ,en we;' fuu i;sfmd,j,a uÕska ksIamdokj,g by< â,la ,nd°u
fukau mdÑfNda.slhskag idOdrK â,lg fyd| ksIamdok ,nd°u;a wvq wdodhà,dNSka w;Ñka jHdmdÑl
m%cdjla Åysèu;a bka ,efnk jeo.;a m%;sM,hla fï'
i;sfmd,j,a ;=<ska wNHka;r fj<|fmd, ixjrAOkh ls¯u uÕska ,enQ m%;sM, ixCIsma;j .;aëg my;
mц fï'
f.dèkag yd iqÛ ksIamdolhkag ;u ksIamdok i|yd idOdrK$by< â,la ,eÉu
mdÑfNda.slhkag .=K;ajfhka by<" idOdrK â,lg NdKav ,nd.ekSug bv m%ia:d we;sèu'
wvq wdodhà,dNS mjq,aj,g iajhx /lshd wjia:d we;sèu iy jHdmdÑl uêgulg f.k taug
yelsèu
w;rue† f;d. fj<áka" tl;= lrkakka" iqÛ fj<ákaf.a .%yKfhka f.dèka$k sIamdolhska yd
mdrsfNda.slhska uqojd .ekSug yelsèu
54
i;s fmd,j,a uÕska wka;rA †ia;%sla wf,ë jevigykla wrUd t<jÛ" iy,a" fmd,a jeks ksIamdok
i|yd ia:djr fj<| fmd,la ksrAudKh ls¯ug yelsèu
wvq wdodhà,dNSka i|yd Tjqkag ëfYaIs; jQ fj<|fmd,la we;sls¯ug yelsèu
mdÑfNda.sl â< uêgu wvq ls¯u i|yd lsishà n,mEula we;s ls¯ug yelsèu
3'9'2' \iuDoaò iyk\ fj<|ie,a$fj<| uOHia:dk wdràNls¯u
fà hgf;a iajhx /lshd jYfhka fj<| fmd,j,a wdràN ls¯u i|yd wjYH ;dCIKsl Wmfoia yd
mqyqKq ls¯à ,ndfokq ,efæ' iuDoaò n,ldh" nexl= ix.uh" iuDoaò iâ;sh" iuDoaò uyd ix.uh fyda
l=vd fj<| ix.uh jYfhka iuDoaò m%;s,dNSkaf.a wNsjDoaòh i|yd wdràN lrkq ,nk fj<|ie,a$
fj<| uOHia:dk i|yd by; i|yka myiqlàj,g wu;rj rdlal" ljqkagrA jeks uQ,sl myiqlào
iemhSug lghq;= lr we;' fà i|yd wjYH Åà ie,iqu" rdlal" ljqkagrA jeks uQ,sl myiqlào
iemhSug lghq;= lr we;'
3'9'3' iuDoaò iyk cx.u fj<|ie,a wdràN lsÑu
wvq wdodhà,dNS mjq,aj,g cx.u fj<|ie,a wdràN ls¯u i|yd w;ayod ne,Sfà jHdmD;s jYfhka
myiqlà imhd we;' ^Wod (- lvqfj, nexl= ix.uh& Wiia ksudjlska hqla; cx.u ël=Kqà uOHia:dkhla
jYfhka mdëÄî l< yels ;rÕld¯ fj<|fmd,g .e,fmk lr;a; ëfYaIhla fà i|yd yákajd °
we;' b;du;a ckm%sh ia:dkj, k.rj, fuu cx.u fj<|ie,a l%uh l%shd;aul lrkq ,efæ' m%;s,dNS
mjq,aj, ksIamdok wf,ëh fukau ëfYaI iajhx jHdmD;s wjia:do fuuÕska we;s è we;' fuu cx.u
fj<|ie,a ishÛu k.rj, ckm%sh ia:dkj, ëëO jQ b,lal fj<|fmd,j,a i|yd yákajd †ug
lghq;= ie,iqà lr we;'
3'9'4' ëfYaI mqyqKq jevigyka
fj<|ie,a wdràN ls¯u yd fj<|fmd, wjia:djka we;s ls¯u ms<sn| fo†k uQ,sl jevuqÛ ie,iqà
ls¯u ;=<ska my; wruqKq idlaId;a lr.ekSug n,dfmdfrd;a;= fï'
1. wf,ëlrk keUqrejla iys; jHdmD;s yákd.ekSu$ wdràN ls¯u i|yd Wmfoia ,nd°u
2. l=vd mÑudK fj<|fmd,j,a$ wf,ë uOHia:dk wdràN ls¯u i|yd wjYH myiqlà iemhSu
3. l=vd mÑudK fm!oa.,sl$ck;d wd° iud.à wdràN lsÑu
4. wuqøjH$ hkaf;%damlrK$ ;dCIKh ,nd°u ;=<ska ia:djr ëhoà wvqls¯u yd iajhx /lshd jHdmD;s
Yla;su;a lsÑu
5. wdorAY jHdmD;s jYfhka wmkhk fj<|fmd, b,lal l, ksIamdok tall iuDoaò ixëOdk jHqyh
Wmfhda.S lr.ksâka wdràN ls¯u'
55
3'10 fufyhqà yd we.ehqà lghq;=
3'10'1 iuDoaò jevigyk wdY%s; o;a; /ials¯u
l,dm uêgu" m%dfoaYSh f,alà fldêGdY uêgu" †ia;%sla uêgu yd cd;sl uêgu olajd iuDoaò
jevigyk hgf;a flfrk ëëO jHdmD;sj, m%.;sh iudf,dapkh lsrSug wjYH o;a; udislj
,nd.ekSu yd ilia ls¯ug lghq;= lr we;' fà hgf;a iuDoaò iykdOdr" wksjdrAh b;sÑ ls¯à" iudc
wdrCIKh" kshdul rCIKh" m%cd jHdmD;s" m%cd ixëOdk yd wfkl=;a jevigyka ms<sn| f;dr;=re
udislj ,nd.ekSug lghq;= fhdod we;' iuDoaò jevigyfkys mÑmd,k yd l<uKdlrk uêgâka fuu
f;dr;=re /ials¯u is¥lrkq ,nk w;r" ta i|yd wod, ixëOdk jHqyh 57 msgqfjys olajd we;'
3'10'2 m%.;s iudf,dapk /iaèà
cd;sl uêgâka iyldr iuDoaò flduidÑiajrekaf.a /iaèà iEu udihlu mj;ajd we;' fuu
jevigyk uÕska b†Ñ jevigyka jvd;a M,odhS wkaoâka l%shd;aul ls¯u i|yd ;SrK .ekSu;a"
fuf;la lrk ,o jevigykaj, m%.;sh iudf,dapkh ls¯u;a is¥lrkq ,efæ'
†ia;%sla iyldr iuDoaò flduidÑiajrekaf.a /iaèug wu;r jYfhka †ia;%slalj, m%.;s md,k
lghq;=j,g iànkaO l<uKdlrejkaf.a udisl /iaèula meje;afjk w;r tu.ska iuDoaò jevigyk
ms<sn|j idlÄPd ls¯u;a o;a; ,nd.ekSfà° u;=jk .egÛ yd ksjer† f;dr;=re ,nd.ekSu ms<sn|j
jevigyk ldrAhCIuj mj;ajd .ekSfà Wmdh udrA. idlÄPd ls¯u;a is¥flfrA'
†ia;%sla lsysmhla taldnoaO fldg mj;ajkq ,nk wka;rA †ia;%sla m%.;s iudf,dapk jevuqÛ 08 la mj;ajd
we;s w;r tuÕska †ia;%sla ks,Od¯ka w;r w;a±lSà yd woyia yqjudre lr .ekSug wjia:dj i,id
°ula is¥lrkq ,efæ'
iEu †ia;%slalhlu †ia;%sla f,alà;=udf.a m%Odk;ajfhka iyldr iuDoaò flduidÑia" †ia;%slalfha ishÛu
m%dfoaYsh f,làjreka yd l<uKdlrejka i|yd ff;%udisl m%.;s iudf,dapk jevigykla mj;ajkq
,efæ' fuu jrAIfha° jevigyka 16 la mj;ajd we;s w;r tuÕska †ia;%slalh ;=< mj;sk .egÛ
yákd.ekSug yd m%dfoaYsh f,alà fldêGdY w;r woyia yd w;a±lSà yqjudre lr .ekSug wjia:dj
i,id °ula is¥lrkq ,efæ'
3'10'3 ksrAudK lj (Quality Circles)
iuDoaò jevigyk ldrAhCIuj yd M,odhSj mj;ajdf.k hdfà wruqKska iuDoaò l<uKdlrejkag yd
kshdulhskag ksrAudK lj l%shdj,sh yákajd ° l%shd;aul ls¯ug wjYH Wmfoia yd uÕfmkaèà ,nd °u
wjika lr we;s w;r m%Odk ldrAhd,fha iEu wxYhlu ksrAudK ljhla ne.ska msysgqjd we;'
3'10'4 l,dm ks¯CIK jevigyk
iuDoaò ixjrAOk jevigyk hgf;a lrk ,o ëëO ixjrAOk jevigykaj, .=Kd;aul yd m%udKd;aul
m%.;sh l,dm uêgâka fidhd ne,Su fuu jevigykska wruqKq flfrA'
56
ta wkqj m%Odk jYfhka"
1. iuDoaò nexl= ix.àj,ska .%däh ck;djg bgqè we;s fiajdjka fidhd ne,Su
2. iudoaò ixjrAOk jevigyk uÕska l%shd;aul l< iy l%shd;aul fjâka mj;sk Kh
jevigykaj,ska m%;s,dNS ck;dj ,nd we;s m%.;sh fidhd ne,Su
3. m%cd jHdmD;s jevigyka j,ska .%däh m%foaYj,g w;aè ;sfnk m%;s,dN ;lafiare ls¯u
4. lDIs yd ûjr jevigykaj, m%.;Ska fidhd ne,Su
5. Y%u iQCIu jHdmD;s uÕska .%däh m%foaYj, we;sè we;s m%.;sh ;lafiare ls¯u
6. iuDoaò flduidÑia ckrd,a fomdrA;fàka;=j uÕska is¥lrkq ,nk Y%u iQCIu jeï jevigyfka
m%.;sh fidhd ne,Su
7. iudc wdrCIK jevigyk uÕska ck;djg ,eÉ we;s iykhka we.hSu
8. m%dfoaYSh jYfhka m%Odk ldrAhd,hg .,d tk f;dr;=rej, ksjer†;djh fidhd ne,Su
9. iuDoaò iykdOdr iq¥iqlà u; fnod yer we;a±hs fidhd ne,Su
10. wdodhà W;amdok jHdmD;sj, m%;s,dN we.hSu
hk lreKq bgq flfrA' fà i|yd ëfYaIfhka mqyqKq lr we;s l<uKdlrejka lKavdhà fCIa;%
ks¯CIK pdÑld i|yd fhdojd we;'
3'10'5 iuDoaò l,dm uêgfà m%.;sh we.hSfà jevigyk
m%dfoaYSh f,alà fldêGdY uêgâka l,dm l<uKdlrejka yd uQ,ia:dk l<uKdlrejkaf.a ldrAhh
idOkh wd.hSu fuu jevigykska wfmaCId flfrA' 1998 jrAIfha wdràN l< fuu jevigyk uÕska
tu l,dmj, m%.;sh we.hSug ,lalrk w;r 1998 jrAIfha wjidkfha isg ldrA;=uh jYfhka m%.;sh
we.hSfà jevigykla †ia;%sla uêgâka l%shd;aul ls¯ug lghq;= lr we;' ta wkqj l,dmh ;=,
is¥flfrk ixjrAOk jevigyka iy iuDoaò wOsldÑh u.ska ,ndfok ,o pl%f,aLj,g mÑndysrj
iajdûkj lrk ,o ixjrAOk lghq;= ms<sn|j idlÄPd flfrA' 1998 jrAIh wjika jk ëg †ia;%sla
ish,af,ysu m%.;sh we.hSfà jevigyka l%shd;aul lr we;' fuuÕska m%udKd;aul o;a;j,g wu;rj
.=Kd;aul o;a; ,nd.ekSuo is¥ flfrA'