Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Mikið vatn hefur runnið til sjávarMikilvægi veitu- og orkugeirans fyrir lífsgæði Íslendinga
Greining efnahagssviðs
Mars 2017
Mikið vatn hefur runnið til sjávar
Orka landsins hefur verið flutt inn á hvert heimili. Það vill oft vera svo að þau gæði sem okkur eru hvað sjálfsögðust geta verið þau allra mikilvægustu fyrirdaglegt líf. Á það svo sannarlega við þau miklu gæði sem við Íslendingar njótum af náttúrunni okkar, varmanum og vatninu. Á síðustu áratugum hefurkraftur landsins verið færður inn á heimili landsmanna með gríðarlegri uppbyggingu innviða raforkuframleiðslu, vatns,-hita og fráveitu og þrátt fyrir aðgrunnforsendan sé að sjálfsögðu náttúrugæðin sjálf þá á uppbygging þessi stóran þá í því að þessi eyja á hjara veraldar er í raun byggileg.
Byggileg er hún. Lífsgæðin sem fylgja því að okkur hefur tekist að færa okkur í not auðlindir landsins í daglegt líf eru öfundsverð í öllum alþjóðlegumsamanburði.
Raforkan er ódýr og áreiðanleg. Íslendingar eru stórnotendur raforku enda er hún ódýr og stöðug hér á landi. Eigum við því að þakka að hafa fjárfest ívirkjunum og dreifikerfum sem tengja okkur við þá endurnýjanlegu orku sem býr í fallvötnum og jarðavarma landsins. Er það mikil blessun að þurfa ekki aðnýta jarðefnaeldsneyti til verksins líkt og flestar aðrar þjóðir.
Mestu vatnsauðlindir heims. Vatnsveita á Íslandi er einstök á heimsvísu enda býr engin önnur þjóð við jafn mikla gnótt endurnýtanlegs ferskvatns. Er þaðþví engin furða að Íslendingar skrúfa mun meira frá krananum en aðrar þjóðir
Heitustu húsin með minnsta tilkostnaði. Svipaða sögu er að segja af hitaveitu á Íslandi en allt frá því að horfið var frá kolakyndingu á Íslandi á 20.öldinnihafa íslensk heimili verið funheit, hituð með jarðvarma. Heppileg landfræðileg lega er að sjálfsögðu grunnforsenda fyrir því að slíkt sé mögulegt en ekkiþarf að leita lengra en til fjórða áratugar síðustu aldar til að finna deilur um hvort skipta ætti út kolunum fyrir heita vatnið. Íslendingar eru nú með einhverhituðustu heimili í heimi og um leið ódýrustu kyndinguna. Deilurnar er nú jafn gleymdar og kolaskýin sem áður lágu yfir borgum og bæjum.
Hreinar strendur ekki sjálfgefnar. Nýjasta framfaraskrefið í lífsgæðaflóruna er fráveitan. Mikið verk hefur verið unnið síðustu þrjá áratugi við að tengjalandsmenn við skólphreinsistöðvar eru ekki meira en 30 ár síðan að skólpmengun í fjörum höfuðborgarsvæðisins þótti til skammar. Nú er öldin önnur ogbera vinsældir sjósunds í þessum sömu fjörum þess berlega merki.
Mikið vatn hefur runnið til sjávar
Heimilin greiða lítið fyrir notkun sína. Sú vegferð okkar að nýta náttúruauðlindirnar í daglegu lífi hefur ekki bara yljað okkur og svalað heldur einnig aukiðkaupmátt landsmanna markvert. Rafmagn og húshitun er í mörgum ríkjum stór útgjaldapóstur heimila en Íslendingar búa svo vel að þurfa að nota minniskerf að ráðstöfunartekjum sínum til að greiða fyrir rafmagn og húshitun en aðrar þjóðir. Fyrir sömu notkun þyrftu hjón í Reykjavík t.a.m. að greiða þrefaltverð væru þau búsett í Kaupmannahöfn.
Þjóðarbúið sparar yfir 100 milljarða árlega. Nýting íslenskrar orku er því þjóðhagslega hagkvæm og hleypur ávinningur þess að nota endurnýjanlegaorkugjafa á tugum milljarða á ári hverju. Væru Íslendingar að nota jafn hátt hlutfall óendurnýjanlegrar orku við rafmagnsframleiðslu og húshitun og ríkiOECD gera að meðaltali þá væri árlegur kostnaður þjóðarbúsins um 110 milljörðum króna meiri.
Stærsta framlagið til alþjóðlegra umhverfismála. Íslensk orkunýting er ekki síður umhverfisvæn. Má segja að eitt mesta framlag Íslands til minnkunarútblásturs á gróðurhúsalofttegundum séu virkjanaframkvæmdir síðustu aldar og þessarar. Þó skiptar skoðanir geti verið um fýsileika virkjana vegnalandverndarsjónarmiða er það morgunljóst að nýting íslenskrar endurnýjanlegrar orku bæði fyrir heimili og iðnað er hagkvæm sé markmiðið að draga úrlosun koltvísýrings og þar með sporna gegn hlýnun jarðar.
Orkuháðum iðnaði mengar minnst á Íslandi. Væru Íslendingar að nýta jarðefnaeldsneyti í sama mæli og aðrar þjóðir væri umhverfissporið umtalsvertmeira. Notkun heimila og annarra almennra notenda myndi skila 26 sinnum meiri útblæstri CO2 nýttum við hlutfallslega jafn mikið af jarðefnaeldsneyti ogríki OECD og ef stóriðjan sem hér er væri staðsett í ríki þar sem olía væri notuð væri það á við að þrefalda árlegan útblástur af CO2 á Íslandi.
Íslensk orka, beislun hennar og nýting, er því ekki einungis heillaskref fyrir fjárhag heimila og nærumhverfi hins hefðbundna Íslendings heldur um leið risavaxið framlag landsmanna í baráttunni gegn hraðri hlýnun jarðar.
Umfjöllunarefni dagsins: Fráveita, hitaveita, vatnsveita og raforka eru nauðsynlegur hlutiaf hversdagslífi allra Íslendinga.
Rafmagn
Vatnsveita
Hitaveita
Fráveita
Á 20.öldinni voru náttúrugæði Íslands færð inn á heimili landsmanna. Mikil fjárfesting í veitustarfsemi og orkuöflun hefur umbreytt daglegu lífi Íslendinga.
1930Hætt var að nota Þvottalaugarnar í Laugardal og fyrstu húsin tengd hitaveitu í Reykjavík
1974Lagning Byggðalínunnar hófst.
1992Sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu undirrita samning um hreinsun strandlengjunnar með uppbyggingu skólphreinsikerfis
1976Gufa og sjóðheitur jarðsjór frá Svartsengi notaður til húshitunar
1990Nesjavallavirkjun hóf framleiðslu á heitu vatni til almennrar notkunar
1998Fyrsta skólphreinsi-stöðin við Ánanaust tekin í notkun
1937Ljósafossvirkjun tekin í gagnið, fyrst stórvirkjana.
1900Fyrsta vatnsveita sveitarfélags á Íslandi lögð á Ísafirði
… er 97% vatns til neytenda ómeðhöndlað grunnvatn.
Árið 2017…
… 74% íslenskra heimila eru tengd skólphreinsistöðvum.
… nær 100% rafmagns á Íslandi kemur frá endurnýjanlegum orkugjöfum.
… jarðhitasvæði hita um 96% af húsum á Íslandi.
Heimildir: Landsvirkjun, Morgunblaðið, Veitur, Umhverfisstofnun
Mikið vatn hefur runnið til sjávar. Það eru forréttindi að vera vatnsbændur
Áhrif á umhverfið
Áhrif á heimilinÁhrif á þjóðarbúið
Raforka heimilisins
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32
0,0
3,0
2,0
1,0
5,0
4,0
Verð á rafmagni
% afárslaunum
hjóna
Ungverjaland
Búlgaría
Noregur
DanmörkFrakkland
Slóvenía
Þýskaland
FinnlandAusturríki
Svíþjóð
SlóvakíaPólland
Eistland
Lettland
Litháen
Tékkland
Rúmenía
0,00 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50 0,55
Albanía
Slóvakía
ÍrlandTékkland
Lúxemborg
Malta
Ungverjaland
Rúmenía
Holland
Króatía
Búlgaría
Eistland
Pólland
SlóveníaAusturríki
Litháen
Tyrkland
Pólland
Portúgal
Lettland
GrikklandÍtalía
Kýpur
Spánn
FinnlandÍsland
Þýskaland
Bretland
Danmörk
Noregur
Frakkland
Svíþjóð
Rúmenía
Portúgal
Íslensk heimili eru stórnotendur rafmagns enda er það ódýrt hér miðað við í öðrum ríkjum.
Notkun heimila á rafmagni á hvern íbúa (2014)-mælieining: jafngildi 1000 kg af olíu1
Heimildir: Eurostat, Orkustofnun
1Hafa ber í huga að margar þessara þjóða nota rafmagn til húshitunar ólíkt Íslendingum.
0,15
Meðaltal 0,10
Verð á rafmagni og hlutfallslegur kostnaður heimila (2014)
Ísland
Meðaltal
Meðaltal
53%
29%
99% 98%
57%
21%
47%
71%
43%
79%
OECD allsSvíþjóðÍslandDanmörk Finnland Noregur
Íslensk raforka hefur alla tíð komið nánast að öllu leyti úr endurnýjanlegum orkugjöfum. Flest önnur ríki treysta enn á olíu og kol til að uppfylla sína orkuþörf.
Heimildir: Orkustofnun, Landsvirkjun og útreikningar efnahagssviðs
Raforkuvinnsla: Hlutfallsleg skipting milli endurnýjanlegraog óendurnýjanlegra orkugjafa (2014)
Endurnýjanlegir orkugjafarÓendurnýjanlegir orkugjafar
53%
29%
99% 98%
57%
21%
47%
71%
43%
79%
OECD allsSvíþjóðÍslandDanmörk Finnland Noregur
Íslensk raforka hefur alla tíð komið nánast að öllu leyti úr endurnýjanlegum orkugjöfum. Flest önnur ríki treysta enn á olíu og kol til að uppfylla sína orkuþörf.
Heimildir: Orkustofnun, Landsvirkjun og útreikningar efnahagssviðs
Raforkuvinnsla: Hlutfallsleg skipting milli endurnýjanlegraog óendurnýjanlegra orkugjafa (2014)
Endurnýjanlegir orkugjafarÓendurnýjanlegir orkugjafar
Vatnsveita
60
85
90
94
97
101
109
111
132
136
141
147
170
181
208
221
232
249
303
Eistland
Malta
Rúmenía
Makedónía
Slóvakía
Ungverjaland
Lettland
Pólland
Lúxemborg
Finnland
Tékkland
Írland
Slóvenía
Noregur
Serbía
Kýpur
Króatía
Búlgaría
Ísland
Sviss
Íslendingar neyta langsamlega mest af vatni enda er engin önnur þjóð sem býr viðjafn mikla gnótt ferskvatns.
Neysluvatnsnotkun á mann (2014)Mælieining: Baðkar1
Heimildir: Eurostat, Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna
Endurnýtanlegt ferskvatn á hvern íbúa- rúmmetrar
Árleg vatnsnotkun á hvernÍslending samsvarar 500baðkörum á ári.
1Miðað við baðkar af stærðinni 150*80*45 cm
13.404
Ísland Meðaltal annarra OECD ríkja
516.090
500
Hitaveita
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
9,0%
7,0%
6,0%
5,0%
4,0%
1,0%
10,0%
8,0%
2,0%
3,0%
0,0%
% af árslaunum
Frakkland
SvíþjóðAusturríki
DanmörkFinnlandÞýskaland
Noregur
verð á orkuc€/kWh
Rúmenía
LitháenLettland
Slóvakía
Búlgaría
Eistland
Pólland
Tékkland
UngverjalandSlóvenía
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220
Litháen
Rúmenía
Slóvenía
Frakkland
Bretland
Austurríki
Eistland
KróatíaPólland
NoregurÍsland
Ítalía
Danmörk
Tékkland
LettlandFinnland
Svíþjóð
Þýskaland
Ungverjaland
ÍrlandSlóvakía
GrikklandBúlgaría
MaltaPortúgal
Holland
SpánnLúxemborg
Íslendingar hita húsin sín vel og greiða hlutfallslega minna fyrir það en aðrar þjóðir.
Heimildir: Eurostat, Orkustofnun
Orkunotun heimila til húshitunar (2015)-mælieining: kWh/m2
Meðaltal 126
Hvað kostar að hita heimili? (2014)
Ísland
Meðaltal
Meðaltal
200
Morgunblaðið 1938: Reykurinn yfir bænum, sem hitaveitan útrýmir!
Heimild: Morgunblaðið 30. janúar 1938, Timarit.is
43%
96%
53%
Í dag1970
Húshitun heimila færðist úr kola- og olíukyndingu yfir í jarðhita. Í dag eru íslenskheimili nánast að öllu leyti hituð með jarðhita.
Húshitun heimila: Sundurliðun á varmanotkun-Petajúl-
Jarðhiti
Olía
Raforka
Heimildir: Orkustofnun
43%
96%
53%
Í dag1970
Húshitun heimila færðist úr kola- og olíukyndingu yfir í jarðhita. Í dag eru íslenskheimili nánast að öllu leyti hituð með jarðhita.
Húshitun heimila: Sundurliðun á varmanotkun-Petajúl-
Jarðhiti
Olía
Raforka
Heimildir: Orkustofnun
Fráveita
84%
74%74%74%72%72%72%72%
66%66%68%68%68%
61%61%61%
39%39%
22%
14%
10%10%10%10%6%6%6%6%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
20012000 2002 20042003 20051999 2006 2016 Áætlun2018
1994 19971995 19981992 19931990 1991 1996 200920082007 20112010 2012 201520142013
Gerð hefur verið gangskör að bættri fráveitu á síðustu áratugum. Ef fram fer semhorfir þá munu 84% Íslendinga vera tengdir skólphreinsistöðvum í lok árs 2018.
Hlutfall Íslendinga sem tengdir eru skólphreinsistöðvum
*Talan fyrir árið 2010 var framlengd fyrir 2011-2016 þar sem ekki lágu fyrir upplýsingar fyrir það tímabil. Spágildi frá Samorku.
Heimildir: Umhverfisstofnun, Orkuveita Reykjavíkur, Samorka
Skólp lék við fjörur Reykjavíkurborgar árið 1990
Heimildir: Tímarit.is
Nauthólsvík er í dag vinsæll baðstaður
Gerð hefur verið gangskör að bættri fráveitu á síðustu áratugum. Ef fram fer semhorfir þá munu 84% Íslendinga vera tengdir skólphreinsistöðvum í lok árs 2018.
84%
74%74%74%72%72%72%72%
66%66%68%68%68%
61%61%61%
39%39%
22%
14%10%10%10%10%
6%6%6%6%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
1997 201420132012 Áætlun2018
20162015200520042003 20082002 2010 201120092007200620011998 1999 20001993 19961991 199419921990 1995
Hlutfall Íslendinga sem tengdir eru skólphreinsistöðvum
*Talan fyrir árið 2010 var framlengd fyrir 2011-2016 þar sem ekki lágu fyrir upplýsingar fyrir það tímabil. Spágildi frá Samorku.
Heimildir: Umhverfisstofnun, Orkuveita Reykjavíkur, Samorka
Mikil fjárfesting í veitustarfsemi og orkuöflun hefur aukið lífsgæði markvert.
Endurnýjanleg raforka Nóg af vatni
Hreinar fjörurMinni mengun
Íslensk heimili greiða hlutfallslega minna en aðrar þjóðir fyrir rafmagn og húshitun. Eruþau engu að síður stórnotendur bæði rafmagns og hita.
Verð á orku til húshitunar m.v. 100 m2 hús (2014)-% af ráðstöfunartekjum hjóna með meðaltekjur
Verð á rafmagni m.v. 100 m2 hús (2014)-% af ráðstöfunartekjum hjóna með meðaltekjur
9,5
7,9
7,9
5,7
5,2
4,9
4,2
3,9
2,8
2,8
2,0
1,9
1,6
1,5
1,3
1,3
1,2
0,7
Svíþjóð
Noregur
Austurríki
Ísland
Slóvenía
Slóvakía
Danmörk
Þýskaland
Tékkland
Finnland
Ungverjaland
Búlgaría
Eistland
Frakkland
Pólland
Litháen
Rúmenía
Lettland
4,6
3,6
3,5
3,1
2,8
2,7
2,3
2,0
2,0
1,8
1,5
1,3
1,0
0,9
0,8
0,8
0,7
0,5
Búlgaría
Lettland
Pólland
Litháen
Ungverjaland
Eistland
Slóvakía
Rúmenía
Noregur
Tékkland
Þýskaland
Finnland
Svíþjóð
Ísland
Danmörk
Austurríki
Slóvenía
Frakkland
14,1
11,4
11,0
7,7
7,7
7,5
7,1
7,0
5,1
4,6
3,5
3,2
2,4
2,4
2,3
2,1
1,7
1,4
14,1
11,4
11,0
7,7
7,7
7,5
7,1
7,0
5,1
4,6
3,5
3,2
2,4
2,4
2,3
2,1
1,7
1,4
Þýskaland
Austurríki
Frakkland
Eistland
Danmörk
Finnland
Búlgaría
Pólland
Slóvenía
Ungverjaland
Rúmenía
Tékkland
Litháen
Lettland
Slóvakía
Noregur
Ísland
Svíþjóð
x2,3
Verð á orku m.v. 100 m2 hús (2014)-% af ráðstöfunartekjum hjóna með meðaltekjur
Heimildir: Eurostat, Orkustofnun
0,2%0,3%0,6%0,6%
1,4%
Kaupmannahöfn ReykjavíkOsló StokkhólmurHelsinki
0,6%0,8%0,9%1,0%
1,6%
Stokkhólmur OslóReykjavíkHelsinkiKaupmannahöfn
0,8%
2,8%3,0%3,2%
6,2%
Helsinki ReykjavíkStokkhólmurKaupmannahöfnOsló
0,3%0,5%
0,6%0,7%
0,9%
ReykjavíkHelsinki OslóKaupmannahöfn Stokkhólmur
Kostnaður heimila vegna húshitunar, rafmagns og vatnsveitu í fimm höfuðborgum.
Kalt vatn (2017)-% af ráðstöfunartekjum hjóna*-
Fráveita (2017)-% af ráðstöfunartekjum hjóna* -
Heitt vatn (2017)-% af ráðstöfunartekjum hjóna*-
Rafmagn (2017)-% af ráðstöfunartekjum hjóna*-
*Miðar við sömu notkun á köldu og heitu vatni, fráveitu og rafmagni í 100 fermetra húsi hjá hjónum með tvö börn, hjónin eru með meðaltekjur.
Heimildir: Útreikningar Samorku og efnahagssviðs SA
2,4%
4,4%5,0%
6,9%
8,5%
2,4%
4,4%5,0%
6,9%
8,5%
2,4%
4,4%5,0%
6,9%
8,5%
ReykjavíkKaupmannahöfn Osló StokkhólmurHelsinki
Reykvíkingar greiða hlutfallslega minna af ráðstöfunartekjum sínum í kostnað vegnarafmagns, húshitunar og vatnsveitu en íbúar hinna borganna.
…þá er kostnaður Reykvíkinga hlutfallslega minnstur-% af ráðstöfunartekjum hjóna-
Þegar kostnaðurinn er tekinn saman…
Heimildir: Útreikningar Samorku og efnahagssviðs SA
Hjón í Reykjavík 250.000 kr. Hjón í Kaupmannahöfn 730.000 kr.
x 3
Rafmagns- og veitukostnaður er tæplega 3 sinnum dýrari í
Kaupmannahöfn en í Reykjavík
Íslensk orka er í senn þjóðhagslega hagkvæm og umhverfisvæn.
Meðaltal OECD (80% óendurnýjanleg orka)
Meðaltal Norðurlanda (41% óendurnýjanleg orka)
Ísland (0% óendurnýjanleg orka)
Íslensk orka er þjóðhagslega hagkvæm. Ávinningur þess að nota endurnýjanlegaorkugjafa til raforku heimila eða húshitunar hleypur á tugum milljarða á hverju ári.
Raforka: Samanburður á kostnaði fyrir almenna notendureftir mismunandi hlutfalli óendurnýjanlegrar orku1
Heimildir: Orkustofnun, Samorka, útreikningar efnahagssviðs
Húshitun: Samanburður á kostnaði eftir mismunandihlutfalli óendurnýjanlegrar orku1
1 Miðað við notkun á árinu 2014 og á verðlagi ársins 2014. Miðað við gasolíu fyrir raforku og olíu fyrir húshitun.Raforkudreifing er ekki meðtalin.
45 ma.kr.
25 ma.kr.
50 ma.kr.
Ísland (0% óendurnýjanleg orka)
Meðaltal OECD (80% óendurnýjanleg orka)
Meðaltal Norðurlanda (41% óendurnýjanleg orka)
65 ma.kr.
55 ma.kr.
85 ma.kr.70 ma.kr.
20 ma.kr.
Ef við treystum eins mikið á olíu og kol og hin Norðurlöndin eða OECD ríkin þá lægi árlegur viðbótarkostnaður þjóðarbúsins á bilinu 60-110 milljarðar króna.
Heimildir: Orkustofnun, Samorka, útreikningar efnahagssviðs
Meðaltal Norðurlanda (41% óendurnýjanleg orka)
100% óendurnýjanleg orka Viðskiptaafgangur 2015
Mismunandi sviðmyndir: Árlegur sparnaður þjóðarbúsins
125 ma.kr.
60 ma.kr.
110 ma.kr.
Íslensk orka er umhverfisvæn. Við höfum þá sérstöðu að nánast öll raforka og orka til húshitunar er fengin frá endurnýjanlegum orkugjöfum.
Heimildir: Orkustofnun, Samorka, útreikningar efnahagssviðs
Samanburður á útstreymi eftir orkugjöfum (útstreymi á framleidda einingu rafmagns (CO2/kWst)
0
600
200
800
400
1.000
Vatnsafl GasVindafl KolJarðvarmi OlíaRafmagnHúshitun
Jarðvarmi96%
Vatnsorka og Jarðvarmi
99%
Orkugjafar til húshitunar og rafmagns á Íslandi (2015)
-96%
Ísland (0% óendurnýjanleg orka)
Meðaltal OECD (80% óendurnýjanleg orka)
Meðaltal Norðurlanda (41% óendurnýjanleg)
Ef ekki væri fyrir íslenska orku þá væri útblástur koltvísýrings í andrúmsloftið margfaltmeiri. Orkunotkun almennra notenda myndi skila 26 sinnum meiri útblæstri CO2 ef húnværi svipuð og gengur og gerist hjá ríkjum OECD.
Heimildir: OECD, útreikningar Samorku, útreikningar efnahagssviðs
Raforka og hiti: Samanburður á útblæstri (CO2) fyrir almennanotendur m.v. mismunandi hlutfall óendurnýjanlegrar orku1
- milljónir tonna af CO2 (árlegur útblástur)
1 Miðað við notkun á árinu 2014 og á verðlagi ársins 2014. Miðað við gasolíu fyrir raforku og olíu fyrir húshitun.Raforkudreifing er ekki meðtalin.
Það er ekki bara fjárhagslegur sparnaður í því fólginn að notaendurnýjanlega orkugjafa landsins.
Orkuframleiðsla á Íslandi er einkar umhverfisvæn að því leyti aðútblástur af koltvísýringi (CO2) er í algjöru lágmarki samanborið viðorkuframleiðslu annarra landa þar sem vægi jarðefnaeldsneytis viðraforkuframleiðslu eða húshitun er meira.
Ísland er því í algjörum sérflokki með nánast alla orkuframleiðslubundna við endurnýjanlega orkugjafa, jarðvarma og vatnsafl.
Losun koltvísýrings væri 13 sinnum meiri á Íslandi vegna raforku oghúshitunar fyrir almenna notendur ef jafnhátt hlutfall orkunnarværi framleitt með óendurnýjanlegum orkugjöfum og er aðmeðaltali á hinum Norðurlöndunum.
Losunin væri enn meiri, eða 26 sinnum meiri en í dag, værihlutfallið sambærilegt meðaltali ríkja OECD.
2,6
4,9
0,2
x26
Raforkuvinnsla á Íslandi hefur meira en tvöfaldast á tíu árum. Stórnotendur eru núkaupendur 80% raforkunnar og standa undir 40% af vöruútflutningi þjóðarbúsins
1.000.000
7.000.000
5.000.000
17.000.000
9.000.000
19.000.000
13.000.000
11.000.000
15.000.000
0
3.000.000
1998 20122004 201420102008
+110%
20022000 20061992 1994 1996
Raforkuvinnsla eftir uppruna á Íslandi 1940-2015-Mw/h-
71% Vatnsafl
29% Jarðvarmi
41%
22%
2014
+89%
20152010 201320112008 201220072005 20092006
Stærsti raforkukaupandi á Íslandi er orkuháður iðnaður,eða 80% af allri notkuninni.
Almennir notendur kaupa 20% raforkunnar.
Hlutfall afurða stóriðjunnar í heildar vöruútflutningi (%)
12
Heildarlosun auk aukinnar losunar ef stóriðja nýtti olíu
5
5
17
+264%
Heildarlosun co2 á Íslandi 2014
Loftslagsbreytingar eru ekki staðbundnar. Orkuframleiðslu er betur fyrir komið á Íslandi sé ætlunin að draga úr losun CO2.
Eitt meginviðfangsefni alþjóðlegra umhverfismála er að draga úr losunkoltvísýrings (CO2) til að sporna við hraðri hlýnun jarðar.
Skiptir engu máli hvar CO2 er komið út í andrúmsloftið, áhrifin verða ílofthjúpnum og kunna því engin landamæri.
Rafmagnsframleiðslu fyrir orkuháðan iðnað er því betur komið þar sem húnveldur litlum útblæstri CO2.
Tæplega 70% af allri álframleiðslu í heiminum notast við kol eða jarðgas.
Ísland er í fararbroddi í framleiðslu á lítið mengandi endurnýjanlegumorkugjöfum.
Væri sá orkuháði iðnaður sem nú er á Íslandi í öðru ríki að nýta rafmagnframleitt úr olíu væri losun CO2 um 12 milljón tonnum meiri á hverju ári.
Væri það samsvarandi því að Ísland myndi ríflega þrefalda útblástur á CO2.
Það gefur því augaleið að sé mönnum umhugað um að lágmarka losun á CO2þá er orkuháðum iðnaði betur fyrir komið hér en í öðrum ríkjum.
Losun CO2
- milljónir tonna
Það sparar gríðarlegan útblástur á CO2 að hafa orkuháðan iðnað hér fremur en í ríki sem nýtir olíu til framleiðslu.
Mikið vatn hefur runnið til sjávar. Miklar fjárfestingar í veitum og orkumannvirkjum hafa fært heimilum aukin lífsgæði. Endurnýjanleg orka er þjóðhagslega hagkvæm og umhverfisvæn.
Íslendingar sitja á auðlindum sem margar aðrar þjóðir öfunda. Engin önnur þjóð býr við jafn mikla gnótt af fersku vatni, íslensk orka er 100% endurnýjanleg þá hafa fjárfestingar í veitukerfum leitt til þess að stór hluti landsmanna tengist skólphreinsistöðvum.
Fjárfestingar í orkumannvirkjum og veitum hafa fært heimilum aukin lífsgæði.
Verð á orku til húshitunar og raforkuverð er með því lægsta sem þekkist í heiminum.
Þrátt fyrir að íslensk heimili eru bæði stórnotendur rafmagns og hiti húsin sín vel miðað við önnur ríki þá er kostnaðurinn einna minnstur hér á landi.
Gífurlegur ávinningur er fólgin í því að nota endurnýjanlega orkugjafa.
Ef íslensk heimili treystu á olíu og kol við sína orkuöflun í sama mæli og hin Norðurlöndin eða OECD ríkin þá yrði árlegur viðbótarkostnaður þjóðarbúsins 60-110 milljarðar króna.
Aukin lífsgæði
Minni kostnaður fyrir heimilin
Minni kostnaður fyrir þjóðarbúið
Loftslagsbreytingar ekki staðbundnar
Útblástur CO2 vegna orkuöflunar fyrir almenna notendur væri 26 sinnum meiri ef hún væri með svipuðu móti og hjá ríkjum OECD.
Væri sá orkuháði iðnaður sem nú er á Íslandi í öðru ríki að nýta rafmagn framleitt úr olíu væri losun CO2 um 12 milljón tonnum meiri á hverju ári.
Það gefur því augaleið að sé mönnum umhugað um að lágmarka losun á CO2 þá er orkuháðum iðnaði betur fyrir komið hér en í öðrum ríkjum.
Efnahagssvið SA
Ásdís Kristjánsdóttir
Forstöðumaður efnahagssviðs
sími: 591-0080
Óttar Snædal
Hagfræðingur á efnahagssviði
sími: 591-0082
Tryggvi Másson
Viðskiptafræðingur á efnahagssviði
sími: 591-0083
@atvinnulifid
@atvinnulifid
@efnahagssvidSA