Vasakorn Bullangpoti, Ph.D.

Email: fscivkb@ku.ac.th สตว. 209http://pirun.ku.ac.th/~fscivkb

Microscope

Contents

1. เพอใหทราบชนดของกลองจลทรรศน2. เพอใหทราบสวนประกอบ และหนาทการท างานของกลองจลทรรศนธรรมดา

และสเตอรโอ3. เพอใหทราบวธการใชการดแล และเกบรกษากลองจลทรรศน4. สามารถหาขนาดวตถจากกลองจลทรรศน5. สามารถเตรยมสไลดสด และยอมสตวอยาง เพอดดวยกลองจลทรรศน6. สามารถเปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลองจลทรรศนธรรมดาและกลองสเตอรโอ

กลองจลทรรศน

Compound microscope = กลองจลทรรศนทประกอบดวยเลนสตงแตสองอนขนไป

Simple microscope = กลองจลทรรศนทประกอบดวยเลนสเพยงอนเดยว เหมาะกบการศกษาลกษณะภายนอกของสงมชวตทไมตองการรายละเอยดมากนก

Light microscope Stereomicroscope

ก าลงขยาย 1,000 เทา แตไมเกน 2,000 เทา ภาพเกดจากแสงสองผานวตถทตองการด ภาพเสมอนหวกลบแบบ 2 มต

ก าลงขยาย 80-200 เทา เกดจากแสงสองกระทบวตถแลวสะทอนเขาตา ภาพเสมอนหวตงแบบ 3 มต

Phase contrast microscopeDarkfield microscope

Fluorescence microscope

Ultraviolet microscope

Electron microscope

TEM and SEM

ก าลงขยายสงมาก TEM 1,000,000 เทา SEM 800,000 เทา

แหลงก าเนดแสง: ล าอเลคตรอนระบบเลนส: สนามแมเหลกไฟฟา

Fruit fly egg

สวนประกอบของกลองจลทรรศน

1. สวนทเปนตวกลอง ประกอบดวย1.1 ล ากลอง (body tube)1.2 แทนวางวตถ (stage)1.3 ทหนบสไลด (spring clip)1.4 แขน (arm)

1.5 ฐาน (base)

Body tube

Arm

Stage

Spring clip

base

สวนประกอบของกลองจลทรรศน

condenser

Iris diaphragm

Light source

2. สวนทท าหนาทรบแสง ประกอบดวย2.1 กระจกเงา (mirror) /หลอดไฟ (lamp)2.2 เลนสรวมแสง (condenser)2.3 ไอรสไดอะแฟรม (iris diaphram)

สวนประกอบของกลองจลทรรศน

Coarse adjustment knob

Fine adjustment knob

3. สวนทปรบภาพ3.1 ปมปรบภาพหยาบ (coarse adjustment knob) - ใชหาระยะโฟกส3.2 ปมปรบภาพละเอยด (fine adjustment knob)

- ใชปรบภาพทเหนใหคมชดยงขน

สวนประกอบของกลองจลทรรศน

Ocular lens

Objective lens

Revolving nosepiece

4. สวนทท าหนาทขยายภาพ 2.2 เลนสใกลวตถ (objective lens)

- เลนสใกลวตถก าลงขยายต า (low power objective) 4x

- เลนสใกลวตถก าลงขยายปานกลาง (medium power objective) 10x

- เลนสใกลวตถก าลงขยายต า (high power objective) 40x

- เลนสใกลวตถหวน ามน (oil-immersion objective) 100x

2.3 เลนสใกลตา (eyepiece or ocular) 10x

100 คอ คาของก าลงขยายของObjective lens

1.25 คอ NA ความสามารถของ Objective lensในการรวบรวมแสงทหกเหจากภายในวตถไดละเอยดมากนอยเพยงใด

160 คอ คาความยาวของ body tube

0.17 คอ คากระจกปดสไลด

Resolution คอ ความสามารถของเลนสใกลวตถของกลองในการแยกจดสองจดทอยใกลกนทสดใหเหนแยกออกเปนสองจด

Resolution คอ ความสามารถของเลนสใกลวตถของกลองในการแยกจดสองจดทอยใกลกนทสดใหเหนแยกออกเปนสองจด

R = 0.6 x λ

NA

λ = ความยาวคลนแสง ปกตใชแสงสเขยวเปนมาตรฐาน (0.55 µm)NA = Numerical aperture คอ ความสามารถของเลนสใกลวตถในการเกบรวบรวมแสงทหกเหจากภายในวตถไดละเอยดมากนอยเพยงใด หรอความสามารถของเลนสใกลวตถ (n) คณดวย sine ของsemiangle ของapertureของเลนส (α)

ยง NA มาก จะเหนรายละเอยดและความคมชดมากกวา

Magnification

การหาก าลงขยายของภาพทไดจากกลองจลทรรศน ค านวณไดจากก าลงขยายของภาพ = ก าลงขยายเลนสใกลตา x ก าลงขยายเลนสใกลวตถ

Objective lens Magnification Ocular lensTotal

Magnification

Low Power 4x 10x 40x

MediumPower

10x 10x 100x

High Power 40x 10x 400x

การวดขนาดวตถภายใตกลองจลทรรศน

4x 10x

• simple

pencil

4x 10x

wet mount

การวดขนาดวตถภายใตกลองจลทรรศน

การวดขนาดวตถภายใตกลองจลทรรศน

1 ชอง (space) = 0.01 mm100 ชอง

• ocular & stage micrometers

stage micrometerocular micrometer

100 ชอง = 1 mm

เลอนใหเสนแรกของ scale ทงสองตรงกน

Example

Ocular scale

Stage scale

ocular micrometer

stage micrometer

ocular micrometer

100 ชอง = 1 mm

4x

5 ชอง ocular ตรงกนพอดกบ 10 ชอง stage

10x

5 ชอง ocular ตรงกนพอดกบ 5 ชอง stage

40x

20 ชอง ocular ตรงกนพอดกบ 5 ชอง stage

ถาก าลงขยายของเลนสวตถทก าลงสองน

10 ชอง Ocular = 1 ชอง Stage ซง 1 ชอง Stage = 0.01 mm วตถทนสองจะมขนาดกไมครอน ?

1 ชอง stage

1 ชอง ocular 10 ชอง OC. = 1 ชอง SM

1 ชอง Oc. = 1 x 1 ชอง SM10

= 0.1 X 0.01 mm

= 0.001 mm

= 1 micrometers

Sample = 1 X 5

= 5 micrometers

40x (ก ำหนดให 1 ชอง stage micrometer = 0.01 mm)

ตวอยาง จากภาพ พบวา 20 ชอง ocular micrometer ตรงกนพอดกบ 5 ชอง stage micrometer จงหาเสนผาศนยกลางของโคโลน Volvox นวามกไมโครเมตร (µm)

20 ชอง Ocular micrometer = 5 ชอง stage micrometer

1 ชอง Ocular micrometer = 1 x 5 ชอง stage micrometer

20

= 0.025 ชอง stage micrometer[ 1ชอง stage micrometer = 0.01 mm]

1 ชอง Ocular micrometer = 0.025 X 0.01 mm= 0.0025 mm= 2.5 micro meters

1 ชอง Ocular micrometer = 2.5 micro meters

Sample size = 60 X 2.5

= 150 micrometers

งานทตองปฏบต

1. ศกษาสวนประกอบตางๆของกลองจลทรรศน และหนาทการท างาน2. ฝกหดวธการใชกลองจลทรรศนธรรมดาโดยใชสไลดถาวรและกลองสเตอรโอโดยใช

ตวอยางทมชวต3. ฝกหดวธการเกบกลองจลทรรศนธรรมดา และกลองสเตอรโอ4. เปรยบเทยบความแตกตางของภาพทมองเหนจากกลองจลทรรศนธรรมดา และ

กลองสเตอรโอ5. เขยนตวอกษร ก หรอ อ แลวน าไปสองดวยกลองจลทรรศนธรรมดา และสเตอรโอ6. วดเสนผานศนยกลางของอาณาเขตทเหนในกลองจลทรรศนธรรมดา เมอใชเลนสใกล

วตถก าลงขยายต า กลางและสง7. ฝกหาขนาดจรงของวตถจากกลองจลทรรศนธรรมดา8. ฝกการเตรยมสไลดสด และยอมสอยางงาย และน าไปดดวยกลองจลทรรศน

การเตรยมสไลดสด (wet mount)

การปดกระจกสไสด การยอมสตวอยาง

Cross section ล าตนของหญา

ยอมสดวย Safranin

Nucleus

เซลลเยอบกระพงแกม

ยอมสดวย methylene blue

การวาดภาพจากกลองจลทรรศน