Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
COĞRAFYA
‘’SORU BANKASI’’
Akıllı Tahta
Uygulaması
Kararında
Anlatım
Yeni
MEB
müfredatın
a
uyumlu
9. SINIF
Rabia Nalan Çınar
Elif Doğu Gültekin
9. Sınıf Soru Kitabı / Coğrafya
KA00-09.01MHK03
978-605-2387-76-4
Rabia Nalan ÇINAR / Elif Doğu GÜLTEKİN
Münevver KITAY
Mustafa KELEŞ
Münire Betül AYYILDIZ
Mehmet ESKİN
Acar Matbaacılık Promosyon ve Yayıncılık San. ve Tic. Ltd. Şti.Osman Gazi Mah. Mehmet Deniz Kopuz Cad. No.20 / 1Kıraç / Esenyurt / İSTANBUL tlf: 0 212 886 56 56
0 212 275 00 35 www.eksenyayinlari.com - [email protected]ülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No:15 / E Hâlim Meriç İş Merkezi Kat 9 Mecidiyeköy - İST.
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre, her hakkı Eksen Yayıncılık ve Eğitim Malz. San. Tic. AŞ’ye aittir. Eksen Yayıncılık’ın yazılı izni olmaksızın, kitabın herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen çoğaltılması, basım ve yayımı hâlinde gerekli yasal mevzuat uygulanır.
ürün adı
ürün no
isbn
yazarlar
dizgi-mizanpaj
grafik tasarım
editör
yayın yönetmeni
baskı
iletişim
copyright ©
MERHABASevgili Öğrenciler,
İnsan hayatında olgunluk, yaşlılık gibi dönemler vardır. Bu dönemlerin de
kendi içinde önemli dönemeç noktaları bulunmaktadır. İlköğretimden orta-
öğretime geçiş yapan milyonlarca öğrencimiz, yeni bir okul, yeni bir arkadaş
çevresi, yeni öğretmenler ve yeni derslere merhaba derken hayatın önemli
bir dönemecinde olduklarının bilincindedir kanaatindeyiz.
Yeni eğitim-öğretim yılında yeni bir müfredatla tanışacak olan 9. sınıf öğret-
men ve öğrencilerimiz, MEB’in yeni ders programları ve içeriği ile eğitim-öğ-
retime başlayacak. Biz de Eksen Yayınları olarak kitaplarımızı, yeni müfredata
ve müfredatın kazanımlarına göre oluşturduk.
Bunu şöyle yaptık:
Her ünitede neler öğrenileceği alt başlıklar hâlinde sıralandı.
Testlere başlamadan önce hatırlanması gereken bilgiler “ÖZET ANLATIM”
biçiminde verildi.
Testler konunun ağırlığına ve önemine göre birim birim oluşturuldu ve
isimlendirildi.
Ünitenin sonuna, “Etkinlik” bölümü konuldu. Bu bölüm, klasik sınavlara
ve kısa cevaplı sorulara sizleri hazırlamak içindir.
Ünitelerin sonuna coğrafya ile ilgili yeni ve ilginç bilgilerin yer aldığı ha-
ber köşesi sayfalarına yer verildi.
Sevgili Öğrenciler,
Eğitim-Öğretim hayatınızın yeni dönemecinde yeni okullar, yeni arkadaşlıklar,
yeni öğretmenlerle huzurlu ve başarılı bir yıl geçirmenizi temenni ederiz.
Esenlik ve başarı dileklerimizle...
KİTABIMIZI TANIYALIM
TEST SORULARI
68
1.
IIIII
V
IV
I
Haritada numaralanmış gösterilen yerlerin hangisinde gölge boyu yıl boyunca diğerlerinden daha kısa olur?A) I B) I I C) I I I D) IV E) V
2. Dünya üzerinde kutuplardan Ekvator'a doğru gidildikçe bazı değişiklikler meydana gelmektedir. Aşağıdakilerden hangisi sözü edilen değişiklikler ara-sında yer almaz?A) Paraleller arası mesafeB) Kalıcı kar sınırıC) Denizlerin tuzluluk oranıD) Bitki türleri
E) Yer çekimi
3.
60°
30°
20°
45°
90°
90°
0°
I
II
IIIIV
V
Dünya'nın günlük hareketine bağlı olarak ortaya çıkan çiz-gisel hız dünyanın küresel şekle sahip olmasından dolayı her yerde aynı değildir. Buna göre, yukarıdaki şekilde işaretli merkezlerin hangi-sinde çizgisel hız en fazla, hangisinde en azdır?
En fazla En azA) III IB) IV IIC) V IIID) II IVE) I V
4. Dünya'nın şeklinin bir sonucu olarak çizgisel hız Ekvator'dan kutuplara gidildikçe azalır.
0°
R
N
Ç
Dünya haritası üzerinde R - N - Ç rotasını izleyen bir gözlem ucağının tespit edeceği çizgisel hız değişim grafiği aşağıdakilerden hangisi olabilir?A) Çizgisel hız
(km/h)
YolN ÇR
B) Çizgisel hız(km/h)
N ÇRYol
C) Çizgisel hız(km/h)
N ÇRYol
D) Çizgisel hız(km/h)
N ÇRYol
E) Çizgisel hız(km/h)
N ÇRYol
5. Dünya'nın şekline bağlı olarak Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe bazı doğal unsurların değiştiği gözlemlenir.
K
L
M
N
P
R
T
Yukarıdaki harita üzerinde işaretlenmiş doğrultular boyunca gidildiğinde, görülen değişimlerden hangisi Dünya'nın şekli ile açıklanamaz?A) K'dan L'ye doğru gidildikçe çizgisel hızın azalmasıB) T'den K'ya gidildikçe gölge boyunun kısalmasıC) M'den N'ye gidildikçe, Güneş ışınlarının geliş açısının büyümesi
D) N'den T'ye gidildikçe sıcaklığın artmasıE) P'den R'ye gidildikçe alacakaranlık süresinin uzaması
Dünya'nın Şekli ve Sonuçları - 2
ANLATIM
8
COĞRAFYA - İNS
AN VE DOĞA
BÖLÜM
01
Doğa ve İnsan E
tkileşimi
1. Aşağıdakilerde
n hangisi beşerî
faaliyetlerin doğal
çevre üzerindeki et
kisine örnek göster
ilemez?
A) İstanbul Boğazı'
na Marmaray yapılm
ası
B) İstanbul'daki dol
u yağışından araçlar
ın zarar görmesi
C) Japonya'da den
izin doldurulması ile
yeni bir kara par-
çasının elde edilme
si
D) Endonezya'da o
rmanlık alanların t
arım alanlarına
dönüştürülmesi
E) Nil Nehri üzerine
baraj inşa edilerek c
ivarındaki tarım
alanlarının sulanmas
ı
2. Aşağıdakilerde
n hangisi doğal ko
şulların insan yaşa-
mına etkisine örnek
olarak gösterilemez
?
A) Türkiye'nin iç bö
lgelerinde tahıl tarım
ının yaygın olma-
sı
B) Ekvatoral kuşakt
a kentlerin yüksek al
anlara kurulması
C) Nüfusun kalabalı
k olduğu yerleşim a
lanlarında trafik
sorununun yaşanma
sı
D) Doğu Anadolu B
ölgesi'nde ulaşımın
güç olması
E) Karadeniz Bölge
si'nde balıkçılığın ya
ygın olarak yapıl-
ması
DOĞA VE İNSA
N ETKİLEŞİMİ
İnsanoğlu yaşam
ını ve etkinlikle
rini doğal çevre
nin sağladığı im
kân-
lardan yararlana
rak sürdürür. Bu
imkânların bölg
elere göre değiş
im
göstermesinden
dolayı insanlar
ın beslenme, ba
rınma, giyinme
ve
ekonomik faaliy
etleri de değişim
gösterir. Örneği
n az yağışlı ve n
em
oranı düşük bölg
elerde kerpiç ev
ler görülürken,
bol yağışlı ve ne
m
oranı yüksek bö
lgelerde bambu
, çubuk, yaprak
ve benzeri malz
eme-
lerden yapılmış e
vler çok yaygınd
ır.
Tüm canlıların ya
şam alanı atmo
sfer (hava küre
), biyosfer (canl
ılar
küresi), litosfer
(taş küre) ve hi
drosfer (su küre
) adı verilen do
ğal
sistemlerden olu
şmaktadır. İnsan
lar, faaliyetlerin
i bu doğal sistem
ler
içerisinde sürdü
rmektedir. İnsan
lar, ilk dönemler
de doğal sistem
in
işleyişine pek m
üdahale edeme
miş ancak yery
üzünü tanımaya
ve
artan bilgiyle do
ğal sistemlere m
üdahale etmeye
başlamıştır.
Doğal çevre insa
nı etkilediği gibi
insan da doğal
çevreyi etkileme
ktedir.
Beşerî faaliyetler
in doğal çevre ü
zerindeki etkisin
e birçok örnek v
erilebi-
lir. Bunlardan b
irkaçı Ömerli Ba
rajı (İstanbul), Li
angshui Viyadüğ
ü (Çin),
Panama Kanalı (
Panama) ve Niss
ibi Köprüsü (Adıy
aman ve Şanlıurf
a)'dür.
COĞRAFYANIN
KONUSU VE B
ÖLÜMLERİ
Coğrafyanın; ince
lediği alanın çok
geniş ve incele
me konusunu o
luştu-
ran olayların çok
çeşitli olması bö
lümlere ayrılmas
ına neden olmuş
tur.
Coğrafyanın yara
rlandığı bazı bili
m dalları vardır
. Bunlar; tarih,
antro-
poloji, sosyoloji,
etnoloji, iktisat
, jeoloji, jeofizik
, jeodezi, meteo
roloji,
pedoloji, litoloji,
siyaset, felsefe,
teknocoğrafya, f
izik, istatistik ve
jeopo-
litik bilimleridir.
Coğrafyanın üç a
na dalı bulunmak
tadır.
COĞRAFYA
FİZİKİ COĞRA
FYA
Jeomorfoloji
Kartografya
Hidrografya
Klimatoloji
Toprak Coğrafy
ası
Doğal Afetler Co
ğrafyası
BEŞERî VE EK
ONOMİK COĞ
RAFYA
Nüfus Coğrafyas
ı
Yerleşme Coğra
fyası
Siyasi Coğrafya
Kültürel Coğrafy
a
Tarihi Coğrafya
Tarım Coğrafyas
ı
Ulaşım Coğrafy
ası
Sanayi Coğrafy
ası
Enerji Coğrafyas
ı
Ticaret Coğrafy
ası
Turizm Coğrafy
ası
Sağlık Coğrafyas
ı
BÖLGESEL CO
ĞRAFYA
Bölgeler Coğraf
yası
Ülkeler Coğrafy
ası
Kıtalar Coğrafyas
ı
Ü N i T E B A Ş L
I Ğ I
BEŞERÎ SİSTEM
LER
02Neler
Öğreneceğ
iz?
Yerleşmeve
YerleşmeninG
elişimi
Yerleşme,D
okuveTipleri
Ülkemizde
Yerleşmeler
Ülkemizde
İdariBirimle
r
ETKiNLiK CEVAPLARI
202
1. ünite Etkinlik Cevap AnahtarıA. Etkinlik /Sayfa 150 (Doğru / Yanlış)
D Y
1
2
3
4
5
6
7
D Y
8
9
10
11
12
13
14
B. Etkinlik /Sayfa 150 (Eşleştirme)1 E 4 I 7 F 10 D
2 A 5 B 8 C
3 H 6 İ 9 G
C. Etkinlik /Sayfa 151 (Boşluk Doldurma)1. Hidrosfer - Biyosfer
2. İbn Hurdazbih3. Dağılış4. Mutlak konum5. Lejant6. Oryantiring7. Sinoptik
Etkinlik D /Sayfa 151 (Yazılı Soruları)1. İnsan var olduğu günden bugüne doğal çev-
reyi şekillendirmiştir. İnsanın doğa üzerindeki etkisine ülkemizden Atatürk Barajı'nı, Os-mangazi Koprüsü'nü, Nefise Akçelik Tüneli'ni ve henüz tamamlanmamış olan Kanal İstan-bul projesini örnek olarak verebiliriz.
2. Coğrafyanın bölümleri şunlardır;
1. Fiziki Coğrafya 2. Beşerî ve Ekonomik Coğrafya 3. Bölgesel Coğrafya3. Ülkemizde Cemal Arif Alagöz, Besim Darkot,
Reşat İzbırak ve Sırrı Erinç gibi isimler coğraf-yanın gelişmesine katkıda bulunmuştur.
4. Çizim (harita) ve sözlü anlatım (tasvir) teknik-leri coğrafyanın ifade teknikleridir.
5. Ülkemiz Ekvator'a göre Kuzey Yarım Küre'de (36° – 42° Kuzey paralelleri), Başlangıç Merid-yeni'ne göre Doğu Yarım Küre'de (26° – 45° Doğu meridyenleri) yer alır.
6. Gerçek uzunluk = 50 km
Harita uzunluğu = 10 cm
Ölçek = Harita Uzunluğu Gerçek Uzunluk
Ölçek = 10
5.000.000
Ölçek = 1
500.000 sonucu elde edilir.
7. Asya Kıtası'nın doğusunda Oyaşivo soğuk su akıntısı ve Kuroşivo sıcak su akıntısı etkilidir.
8. Şekilde yükselim (konveksiyonel) yağışları-nın oluşumu gösterilmiştir. Yükselim yağışları havanın ısınarak yükselip hızla soğuması ile oluşur. Bu tür yağışlar Ekvator'da yıl boyunca, orta kuşak karalarının iç kesimlerinde ise ilk-bahar ve yaz aylarında görülür.
9. 0°'nin altında, yeryüzünde oluşan yoğunlaşma ürünleri şunlardır:
• Kırç
• Kırağı
2. ünite Etkinlik Cevap AnahtarıA. Etkinlik /Sayfa 170 (Doğru / Yanlış)
D Y
1
2
3
4
5
6
D Y
7
8
9
10
11
12
B. Etkinlik /Sayfa 170 (Eşleştirme)
1 B 4 C 7 H 10 I
2 F 5 E 8 D
3 A 6 İ 9 G
C. Etkinlik /Sayfa 171 (Boşluk Doldurma)1. Doğal - beşerî2. Yerleşme3. İnka4. Paleolitik5. Himalaya
6. Çizgisel7. Metropoliten8. Askerî9. Devamlı
Etkinlik D /Sayfa 171 (Yazılı Soruları)1. Yeryüzündeki ilk yerleşmeler; • Uygun iklim koşullarının görüldüğü, • Tatlı suyun bol olduğu, • Tarıma uygun düzlüklerin ve verimli otlak
alanların yer aldığı alanlarda kurulmuştur.2. • Aşırı soğuklardan dolayı kutup bölgelerinde, • yükselti ve engebeliliğin fazla olmasından
dolayı Himalayalar'da, • kuraklıktan dolayı dönenceler çevresi ve
Asya Kıtası'nın iç kesimlerinde, • gür orman ve bataklıklardan dolayı Amazon
ve Kongo havzalarında nüfus seyrektir.
3. I. şekilde ışınsal planlı yerleşme gösterilmiş-tir. Bu yerleşmelerde meskenler yolların etra-fında değişik doğrultularda yer alır. II. şekilde dairesel planlı yerleşme gösterilmiştir. Bu yerleşmeler engebenin az olduğu yerlerde görülür. Meskenler bir meydanın etrafında toplanmıştır.
4. Liman şehirlerine örnek olarak şunları verebi-liriz:
• Rotterdam (Hollanda)
• Hamburg (Almanya)
• Marsilya (Fransa)
5. İgloo adı verilen meskenler Kuzey Kutbu'na yakın bölgelerde görülür. İgloolar eskimolar tarafından kar ve buz kullanılarak yapılmıştır.
6. Türkiye'de yerel yönetim birimleri şöyledir: • İl Özel İdaresi • Belediyeler • Mahalle ve köyler
ETKiNLiK
150
Etkinlik YapalımA. Aşağıda verilen cümlelerden doğru olduğunu düşündüğünüze "4" işareti koyunuz.
D Y
1 Coğrafya, insan ile doğal ortam arasındaki etkileşimi inceler.
2Güneydoğu Asya'da yaşayan insanların temel besin kaynağının pirinç olması insanın doğal ortam üzerindeki etkisine örnek verilebilir.
3 Turizm coğrafyası ve enerji coğrafyası fiziki coğrafya kapsamında incelenir.
4 Biyocoğrafya; biyoloji, botanik, pedoloji ve zooloji bilimlerinden yararlanır.
5 Coğrafya terimini ilk kullanan bilim insanı Geographika adlı eseriyle tanınan Eratosthenes'dir.
6 Ardışık iki meridyen arası uzaklık her yerde 111 km'dir.
7 Ülkemizde enerji tasarrufu sağlamak amacıyla 3. saat dilimi kullanılmaktadır.
8 Silindirik projeksiyon yöntemiyle kutuplardan Ekvator'a doğru gidildikçe bozulmalar artar.
9 Yeryüzü şekillerini gösterme yöntemleri içinde gerçeğe en uygun olanı kabartma yöntemidir.
10 21 Aralık tarihinde Güney Yarım Küre'ye Güneş ışınları en büyük açı ile gelir.
11 Troposfer ile stratosfer arasında stratopoz adı verilen geçiş katmanı yer alır.
12 Yer yörüngesinin şekli ve güneş lekeleri Güneş sabitesi değerlerinde değişmeye neden olur.
13 Havanın sıcaklığı arttıkça bağıl nem oranı artar.
14Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde defne, sandal, zeytin, keçiboynuzu ve mersin gibi bodur ağaçlardan oluşan makilere rastlanır.
1 Fiziki coğrafyanın kurucusu A Hipparkhos
2 Coğrafi koordinat sistemi kullanarak konum belirleyen ilk kişi B Alizeler
3 Dünya'nın Güneş'e en uzak olduğu tarih C Termosfer
4 Yer çekiminin en az olduğu katman D 21 Haziran
5 DYB alanlarından TAB alanına doğru esen sürekli rüzgâr E Alexander Von Humboldt
6 Göl bilimi F Yıldız
7 Kuzeyden eserek sıcaklığı azaltan yerel rüzgâr G Litoloji
8 Kutup ışıklarının görüldüğü katman H 4 Temmuz
9 Taş bilimi I Ekzosfer
10 Güney Yarım Küre'de en uzun gecenin yaşandığı tarih İ Limnoloji
B. Aşağıda verilen ifadeleri doğru biçimde eşleştiriniz.
CEVAP ANA
HTARI
206
1. BÖLÜM
12
34
56
78
9 10 1
1 12 1
3 14 1
5
Bölge Kavramı ve
Bölge Türleri - 1
AD
DA
CB
EA
AE
Bölge Kavramı ve
Bölge Türleri - 2
EB
DA
EC
CD
DD
CE
1. BÖLÜM
12
34
56
78
9 10 1
1 12 1
3 14 1
5
Doğal Çevreyi Na
sılı Kullanıyoruz?
- 1B
BE
CD
AE
BE
C
Doğal Çevreyi Na
sılı Kullanıyoruz?
- 2D
EC
DA
CB
DA
ED
AB
E
2. BÖLÜM
12
34
56
78
9 10 1
1 12 1
3 14 1
5
İnsanın Doğaya Et
kisi - 1
AE
DE
BD
DD
BC
İnsanın Doğaya Et
kisi - 2
EA
CB
CD
BE
EA
AB
Genel Tekrar
AA
EB
DE
BA
CA
D
2. BÖLÜM
12
34
56
78
9 10 1
1 12 1
3 14 1
5
Bölge Sınırları ve B
ölgeler ve Ülkeler
- 1B
DC
AE
AE
EA
C
Bölge Sınırları ve B
ölgeler ve Ülkeler
- 2C
DD
DA
EB
AE
CE
ED
D
Genel Tekrar
AE
BD
CA
CD
CC
BB
E
2. ÜNİTE: BEŞERî S
İSTEMLER
3. ÜNİTE: KÜRESE
L ORTAMLAR: BÖL
GELER VE ÜLKELE
R
4. ÜNİTE: ÇEVRE V
E TOPLUM
1. Bölüm
12
34
56
78
9 10 1
1 12 1
3 14 1
5
Yerleşme ve Yerle
şmenin Gelişimi -
1
EE
A CD
AB
BE
B
Yerleşme ve Yerle
şmenin Gelişimi -
2
AB C
E DC
CC
EE
BA D
A
2. Bölüm
12
34
56
78
9 10 1
1 12 1
3 14 1
5
Yerleşme, Doku ve
Tipleri - 1
BB C
DA C
CB
EA
Yerleşme, Doku ve
Tipleri - 2
B DA C
E DC
EB
AB
E CE D
Genel Tekrar
B CE C
DA D
B DD
B
3. Bölüm
12
34
56
78
9 10 1
1 12 1
3 14 1
5
Ülkemizde Yerleşm
eler / Ülkemizde
İdari Birimler - 1
DC
AB
AA
E CB
Ülkemizde Yerleşm
eler / Ülkemizde
İdari Birimler - 2
CE D
AB D
A CC
BB
Genel Tekrar
DC
A CA
EA
B C
HABER KÖ ŞES
i
152
(Fotoğraf: http:/
/www.internetha
ber.com/turk-bil
im-insanlari-ilk-k
ez-bir-gezegen-ke
sfetti-1799892h.
htm)
Ankara Üniversi
tesi Fen Fakülte
si Astronomi ve
Uzay Bilimleri Bö
lümü Öğretim Üy
esi Yrd.
Doç. Dr. Mesut
Yılmaz, AA muh
abirine yaptığı a
çıklamada şunlar
ı kaydetti:
"Çalışmalarımız
sonucunda ben,
Ankara Ünivers
itesi Fen Fakült
esi Astronomi
ve Uzay
Bilimleri Bölümü
Öğretim Üyesi P
rof. Dr. Selim O
sman Selam, Eg
e Üniversitesi A
stronomi
ve Uzay Bilimle
ri Bölümü Öğret
im Üyesi Prof. D
r. Varol Keskin
ve Astronomi v
e Uzay
Bilimleri Bölümü
'nde doktora öğr
encimiz İbrahim
Özavcı ile berab
er Jüpiter benze
ri Güneş
dışı bir gezegen (
Öte-gezegen) ke
şfettik. Türk bilim
insanları ilk def
a bir gezegen keş
fetmiş-
tir. Bunun guru
runu ve mutluluğ
unu yaşıyoruz. J
üpiter'den 1,5 k
at daha büyük b
oyutlara
sahip bu yeni gez
egen, yıldızının e
trafında bir tam
yörünge turunu
neredeyse bir yı
l sürede
tamamlamakta
. Gezegen, Jüpit
er benzeri bir ga
z devidir ve dola
yısıyla yaşam ba
rındırma
ihtimali yoktur.
(Kaynak: http://aa.c
om.tr/tr/bilim-tekno
loji/turk-bilim-insan
lari-ilk-kez-bir-geze
gen-kesfetti/88334
8)
TÜRK BİLİM İNS
ANLARI
İLK KEZ BİR GEZ
EGEN KEŞFETTİ
Ankara Üniversite
si ve Ege Ünivers
itesi’nde görevli
öğretim üyesi üç
Türk bilim insan
ı ile bir dok-
tora öğrencisi, G
üneş sistemine 2
12 ışık yılı uzaklı
kta Jüpiter benze
ri bir "öte-gezege
n" keşfetti.
İÇİNDEKİLER01 Ünite
DOĞAL SİSTEMLERDoğa ve İnsan Etkileşimi, Coğrafyanın Konusu ve Bölümleri .............................................. 10
Doğa ve İnsan Etkileşimi ....................................................................................................... 10
Coğrafyanın Konusu ve Bölümleri ......................................................................................... 12
Genel Tekrar ........................................................................................................................... 14
Coğrafyanın Tanımı, Önemi ve Gelişimi ............................................................................... 16
Coğrafyanın Tanımı, Önemi ve Gelişimi - 1 ......................................................................... 16
Coğrafyanın Tanımı, Önemi ve Gelişimi - 2 ......................................................................... 18
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 20
Dünya’nın Şekli ve Sonuçları ................................................................................................ 22
Dünya’nın Şekli ve Sonuçları - 1 ........................................................................................... 22
Dünya’nın Şekli ve Sonuçları - 2 ........................................................................................... 24
Dünya’nın Şekli ve Sonuçları - 3 ........................................................................................... 26
Dünya’nın Hareketleri ve Sonuçları A .................................................................................. 28
Dünya’nın Hareketleri ve Sonuçları A - 1 ............................................................................. 28
Dünya’nın Hareketleri ve Sonuçları A - 2 ............................................................................. 30
Dünya’nın Hareketleri ve Sonuçları A - 3 ............................................................................. 32
Dünya’nın Hareketleri ve Sonuçları B ................................................................................... 34
Dünya’nın Hareketleri ve Sonuçları B -1 .............................................................................. 34
Dünya’nın Hareketleri ve Sonuçları B -2 .............................................................................. 36
Dünya’nın Hareketleri ve Sonuçları B -3 .............................................................................. 38
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 40
İklim Kuşakları ....................................................................................................................... 42
İklim Kuşakları - 1 .................................................................................................................. 42
İklim Kuşakları - 2 .................................................................................................................. 44
İklim Kuşakları - 3 .................................................................................................................. 46
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 48
Coğrafi Koordinat Sistemi, Coğrafi Konum ........................................................................... 50
Coğrafi Koordinat sistemi - 1 ................................................................................................ 50
Coğrafi Koordinat sistemi - 2 ................................................................................................ 52
Coğrafi Konum - 1 ................................................................................................................. 54
Coğrafi Konum - 2 ................................................................................................................. 56
Coğrafi Konum - 3 ................................................................................................................. 58
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 60
Ülkemizin Coğrafi Konumu ................................................................................................... 62
Ülkemizin Coğrafi Konumu - 1 .............................................................................................. 62
Ülkemizin Coğrafi Konumu - 2 .............................................................................................. 64
Ülkemizin Coğrafi Konumu - 3 .............................................................................................. 66
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 68
Harita ve Harita Okuryazarlığı A ........................................................................................... 70
Harita ve Harita Okuryazarlığı A - 1 ..................................................................................... 70
Harita ve Harita Okuryazarlığı A - 2 ..................................................................................... 72
Harita ve Harita Okuryazarlığı A - 3 ..................................................................................... 74
Harita ve Harita Okuryazarlığı B ........................................................................................... 76
Harita ve Harita Okuryazarlığı B - 1 ...................................................................................... 76
Harita ve Harita Okuryazarlığı B - 2 ...................................................................................... 78
Harita ve Harita Okuryazarlığı B - 3 ...................................................................................... 80
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 82
Geçmişten Günümüze Bilgilerin Haritalarla Aktarılması ..................................................... 84
Geçmişten Günümüze Bilgilerin Haritalarla Aktarılması -1 ................................................. 84
Geçmişten Günümüze Bilgilerin Haritalarla Aktarılması -2 ................................................. 86
Yeryüzü Şekillerinin Haritalara Aktarılması .......................................................................... 88
Yeryüzü Şekillerinin Haritalara Aktarılması - 1 .................................................................... 88
Yeryüzü Şekillerinin Haritalara Aktarılması - 2 .................................................................... 90
Yeryüzü Şekillerinin Haritalara Aktarılması - 3 .................................................................... 92
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 94
Atmosfer ve Hava Olayları, Hava Durumu ve İklim ............................................................. 96
Atmosfer ve Hava Olayları, Hava Durumu ve İklim - 1 ....................................................... 96
Atmosfer ve Hava Olayları, Hava Durumu ve İklim - 2 ....................................................... 98
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 100
İklim Elemanları : Sıcaklık ..................................................................................................... 102
İklim Elemanları : Sıcaklık - 1 ................................................................................................ 102
İklim Elemanları : Sıcaklık - 2 ................................................................................................ 104
İklim Elemanları : Sıcaklık - 3 ................................................................................................ 106
İklim Elemanları : Sıcaklık - 4 ................................................................................................ 108
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 110
İklim Elemanları : Basınç ve Rüzgârlar ................................................................................. 112
İklim Elemanları : Basınç ve Rüzgârlar - 1 ........................................................................... 112
İklim Elemanları : Basınç ve Rüzgârlar - 2 ........................................................................... 114
İklim Elemanları : Basınç ve Rüzgârlar - 3 ........................................................................... 116
İklim Elemanları : Basınç ve Rüzgârlar - 4 ........................................................................... 118
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 120
İklim Elemanları : Nem ve Yağış .......................................................................................... 122
İklim Elemanları : Nem ve Yağış - 1 ..................................................................................... 122
İklim Elemanları : Nem ve Yağış - 2 ..................................................................................... 124
İklim Elemanları : Nem ve Yağış - 3 ..................................................................................... 126
İklim Elemanları : Nem ve Yağış - 4 ..................................................................................... 128
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 130
Dünya’daki İklim Tipleri ........................................................................................................ 132
Dünya’daki İklim Tipleri - 1 ................................................................................................... 132
Dünya’daki İklim Tipleri - 2 ................................................................................................... 134
Dünya’daki İklim Tipleri - 3 ................................................................................................... 136
Dünya’daki İklim Tipleri - 4 ................................................................................................... 138
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 140
Ülkemizde İklim ..................................................................................................................... 142
Ülkemizde İklim - 1 ............................................................................................................... 142
Ülkemizde İklim - 2 ............................................................................................................... 144
Ülkemizde İklim - 3 ............................................................................................................... 146
Ülkemizde İklim - 4 ............................................................................................................... 148
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 150
Etkinlik ............................................................................................................ 152
Haber Köşesi .................................................................................................. 154
ÜniteBEŞERî SİSTEMLERYerleşme ve Yerleşmenin Gelişimi ....................................................................................... 156
Yerleşme ve Yerleşmenin Gelişimi - 1 ................................................................................. 156
Yerleşme ve Yerleşmenin Gelişimi - 2 ................................................................................. 158
Yerleşme, Doku ve Tipleri ..................................................................................................... 160
Yerleşme, Doku ve Tipleri - 1 ............................................................................................... 160
Yerleşme, Doku ve Tipleri - 2 ............................................................................................... 162
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 164
Ülkemizde Yerleşmeler, Ülkemizde İdari Birimler ............................................................... 166
Ülkemizde Yerleşmeler, Ülkemizde İdari Birimler - 1 ......................................................... 166
Ülkemizde Yerleşmeler, Ülkemizde İdari Birimler - 2 ......................................................... 168
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 170
Etkinlik ............................................................................................................ 172
Haber Köşesi .................................................................................................. 174
ÜniteKÜRESEL ORTAMLAR:BÖLGELER VE ÜLKELERBölge Kavramı ve Türleri ....................................................................................................... 176
Bölge Kavramı ve Türleri - 1 ................................................................................................. 176
Bölge Kavramı ve Türleri - 2 ................................................................................................. 178
Bölge Sınırları, Bölgeler ve Ülkeler ........................................................................................ 180
Bölge Sınırları, Bölgeler ve Ülkeler - 1 ................................................................................. 180
Bölge Sınırları, Bölgeler ve Ülkeler - 2 ................................................................................. 182
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 184
Etkinlik ............................................................................................................ 186
Haber Köşesi .................................................................................................. 188
ÜniteÇEVRE VE TOPLUMDoğal Çevreyi Nasıl Kullanıyoruz? ........................................................................................ 190
Doğal Çevreyi Nasıl Kullanıyoruz? - 1 ................................................................................... 190
Doğal Çevreyi Nasıl Kullanıyoruz? - 2 ................................................................................... 192
İnsanın Doğaya Etkisi ............................................................................................................ 194
İnsanın Doğaya Etkisi - 1 ....................................................................................................... 194
İnsanın Doğaya Etkisi - 2 ....................................................................................................... 196
Genel Tekrar .......................................................................................................................... 198
Etkinlik ............................................................................................................ 200
Haber Köşesi .................................................................................................. 202
Cevap Anahtarı .................................................................................................................... 203
02
04
03
DOĞAL SİSTEMLER01Neler Öğreneceğiz? DoğaveİnsanEtkileşimi,CoğrafyanınKonusuveBölümleri
CoğrafyanınTanımı,ÖnemiveGelişimi
Dünya'nınŞekliveSonuçları
Dünya'nınHareketleriveSonuçları
İklimKuşakları
CoğrafiKoordinatSistemi,CoğrafiKonum
ÜlkemizinCoğrafiKonumu
HaritaveHaritaOkuryazarlığı
GeçmiştenGünümüzeBilgilerinHaritalarlaAktarılması
YeryüzüŞekillerininHaritalaraAktarılması
AtmosferveHavaOlayları,HavaDurumuveİklim
İklimElemanları:Sıcaklık
İklimElemanları:BasınçveRüzgâr
İklimElemanları:NemveYağış
Dünya'dakiİklimTipleri
Ülkemizdeİklim
10
COĞRAFYA - İNSAN VE DOĞABÖLÜM01
Doğa ve İnsan Etkileşimi
1. Aşağıdakilerden hangisi beşerî faaliyetlerin doğalçevreüzerindekietkisineörnekgösterilemez?
A) İstanbulBoğazı'naMarmarayyapılmasıB) İstanbul'dakidoluyağışındanaraçlarınzarargörmesiC) Japonya'dadenizindoldurulmasıileyenibirkarapar-
çasınıneldeedilmesiD) Endonezya'da ormanlık alanların tarım alanlarına
dönüştürülmesiE) NilNehriüzerinebaraj inşaedilerekcivarındaki tarım
alanlarınınsulanması
2. Aşağıdakilerden hangisi doğal koşulların insan yaşa-mınaetkisineörnekolarakgösterilemez?
A) Türkiye'niniçbölgelerindetahıltarımınınyaygınolma-sı
B) EkvatoralkuşaktakentlerinyüksekalanlarakurulmasıC) Nüfusun kalabalık olduğu yerleşim alanlarında trafik
sorunununyaşanmasıD) DoğuAnadoluBölgesi'ndeulaşımıngüçolmasıE) KaradenizBölgesi'ndebalıkçılığınyaygınolarakyapıl-
ması
DOĞA VE İNSAN ETKİLEŞİMİ
İnsanoğlu yaşamını ve etkinliklerini doğal çevrenin sağladığı imkân-
lardan yararlanarak sürdürür. Bu imkânların bölgelere göre değişim
göstermesinden dolayı insanların beslenme, barınma, giyinme ve
ekonomik faaliyetleri de değişim gösterir. Örneğin az yağışlı ve nem
oranı düşük bölgelerde kerpiç evler görülürken, bol yağışlı ve nem
oranı yüksek bölgelerde bambu, çubuk, yaprak ve benzeri malzeme-
lerden yapılmış evler çok yaygındır.
Tüm canlıların yaşam alanı atmosfer (hava küre), biyosfer (canlılar
küresi), litosfer (taş küre) ve hidrosfer (su küre) adı verilen doğal
sistemlerden oluşmaktadır.
İnsanlar, faaliyetlerini bu doğal sistemler içerisinde sürdürmekte-
dir. İnsanlar, ilk dönemlerde doğal sistemin işleyişine pek müda-
hale edememiş ancak yeryüzünü tanımayla ve artan bilgiyle doğal
sistemlere müdahale etmeye başlamıştır.
Doğal çevre insanı etkilediği gibi insan da doğal çevreyi etkilemek-
tedir. Beşerî faaliyetlerin doğal çevre üzerindeki etkisine birçok
örnek verilebilir. Bunlardan birkaçı Ömerli Barajı (İstanbul), Liangshui
Viyadüğü (Çin), Panama Kanalı (Panama) ve Nissibi Köprüsü
(Adıyaman ve Şanlıurfa)'dür.
COĞRAFYANIN KONUSU VE BÖLÜMLERİİncelediği alanın çok geniş ve inceleme konusunu oluşturan olay-
ların çok çeşitli olması coğrafyanın bölümlere ayrılmasına neden
olmuştur. Coğrafyanın yararlandığı bazı bilim dalları vardır. Bunlar;
tarih, antropoloji, sosyoloji, etnoloji, iktisat, jeoloji, jeofizik, jeodezi,
meteoroloji, pedoloji, litoloji, siyaset, felsefe, teknocoğrafya, fizik,
istatistik ve jeopolitik bilimleridir.
Coğrafyanın üç ana dalı bulunmaktadır.
COĞRAFYA
FİZİKİ COĞRAFYA
Jeomorfoloji
Kartografya
Hidrografya
Klimatoloji
Toprak Coğrafyası
Doğal Afetler Coğrafyası
BEŞERî VE EKONOMİK COĞRAFYA
Nüfus Coğrafyası
Yerleşme Coğrafyası
Siyasi Coğrafya
Kültürel Coğrafya
Tarihî Coğrafya
Tarım Coğrafyası
Ulaşım Coğrafyası
Sanayi Coğrafyası
Enerji Coğrafyası
Ticaret Coğrafyası
Turizm Coğrafyası
Sağlık Coğrafyası
BÖLGESEL COĞRAFYA
Bölgeler Coğrafyası
Ülkeler Coğrafyası
Kıtalar Coğrafyası
1111
COĞRAFYA - İNSAN VE DOĞA3. Aşağıda iki farklıyöredeki insanlarınbeslenme faaliyetleri
gösterilmiştir.
Pirinç Tarlası Balık Tutan Eskimo
I II
Bunagöre, verilenyöreler ile ilgili aşağıdaki yargılar-danhangisineulaşılamaz?A) I.yöredeyıllıkyağışmiktarıfazladır.B) II.yöredesıcaklıkoldukçadüşüktür.C) I.yöredetopraktarımaelverişlidir.D) II.yöredeçokçeşitliekonomiketkinliklermevcuttur.E) II.yöredeinsanlarbuzdanevlerdeyaşarlar.
4. Kerpiç evlerin yaygınolduğubir yörede aşağıdakiler-denhangisiningörülmesibeklenmez?
A) GürbitkitopluluklarıB) KüçükbaşhayvancılıkC) GünlüksıcaklıkfarkıD) RüzgârerozyonuE) Buğday,arpa,çavdartarımı
5. Meskenlerin yapı malzemesi, bulunulan doğal çevre iledoğrudanilişkilidir.Doğalçevreşartlarıdeğiştikçemesken-lerindedeğiştiğigözlemlenir.
I
III
II
Buna göre, yukarıdaki haritada verilen merkezlerindoğalçevrekoşullarıdüşünüldüğündeyapımalzemesiaşağıdakilerinhangisindedoğruolarakverilmiştir? I II III
A) Kerpiç Ahşap TaşB) Ahşap Taş KerpiçC) Taş Kerpiç AhşapD) Kerpiç Taş AhşapE) Ahşap Kerpiç Taş
6. Doğalçevre,mekânsalplanlamalarıdaetkilemektedir. Bunagöre;
I
II
V
IV
III
YukarıdaverilenTürkiyeharitasındanumaralarlagös-terilendoğrultulardayapılacakolanhangiyoluninşaa-sındayolyapımmaliyetidahafazlaolacaktır?
A)I B)I I C)I I I D)IV E)V
7. İnsanoğlunundoğalçevreyeyapmışolduğumüdahale-lerarasındaaşağıdakilerdenhangisiyeralmaz?
A)Barajlar B)Tüneller C)Mağaralar D)Viyadükler E)Köprüler
8.
0°
I
III
II
V
IV
Yukarıdaki haritada numaralarla gösterilen yörelerinhangisinde insanlarınmevsimlere göre giysi değiştir-meihtiyacıdahafazladır?
A)I B)I I C)I I I D)IV E)V
9. Soğukiklimbölgelerindeyaşayaninsanlar,yağlıveproteinağırlıklıhayvansalbesinlertüketipkalınvekürklükıyafetlertercih ederlerken sıcak iklim bölgelerinde yaşayanlar isesebzevemeyveağırlıklıbeslenipdahainceveserintutankıyafetleritercihederler.Ilımaniklimbölgelerindeyaşayaninsanlar da yıl boyunca değişen mevsim şartlarına göreyaşamlarınıdüzenlerler.
Buparagrafabirbaşlıkkonulmakistenseaşağıdakiler-denhangisienuygunolacaktır?
A) DoğaveinsanetkileşimiB) DoğanınintikamıC) İnsanlarındoğayamüdahalesiD) CoğrafibakışE) Coğrafyanınkonusu
12
Coğrafyanın Konusu ve Bölümleri
1. ----, atmosfer, hidrosfer ve litosferin kesiştiği ve canlılarınyaşamasıiçinenuygunortamdır.
Yukarıdakitanımdaboşbırakılanyereaşağıdakilerdenhangisiyazılmalıdır?
A)Biyosfer B)Ateşküre C)Atmosfer D)Havaküre E)Suküre
2. ● Dünyayıçepeçevresarangaztabakadır. ● İnsanlar,hayvanlar,bitkilervemikroorganizmalardan
oluşandoğalortamdır. ● Yerküre'ninyüzeyinisarankatıtabakadır. ● Okyanuslar,denizler,göller,akarsularvebataklıklar-
danoluşanortamdır.
Aşağıdakikavramlardanhangisinin tanımınayukarıdayerverilmemiştir?
A)Litosfer B)Ateşküre C)Atmosfer D)Hidrosfer E)Biyosfer
3. Aşağıdakilerden hangisi coğrafya biliminin incelemealanlarındanbirideğildir?
A) CanlılarınyeryüzündekidağılışıB) YeryüzündekisukaynaklarınınkullanılabilirliğiC) Dünya'nınşeklivehareketleriD) CoğrafibölgeleregöreiklimözellikleriE) Bitkilerinbüyümeevreleri
4. Japonya, dünyada en fazla depremin meydana geldiğiülkelerden biridir. Ülkede her yıl 1500 civarında depremkaydedilirkenortalamaherüçyıldabirdeçokyıkıcıdep-rem felaketi yaşanır.Busebepleülkedeki yapılardepremgüvenlik şartlarına göre inşa edilir. İnsanların depremdenvezararlarındankorunmaeğitimiiseanaokuluöncesinde,aileyanındabaşlar.
Yukarıdakiparagraftaanlatılanolay,doğalortamıoluş-turanhangiunsuruninsanhayatındakietkisiniaçıkla-makiçinörnekolarakkullanılabilir?
A)Litosfer B)AtmosferC)Hidrosfer D)Biyosfer E)Ekzosfer
5. Aşağıdakilerden hangisi hidroloji biliminin incelemealanlarıarasındayeralmaz?
A) ÇanakkaleBoğazı'ndakitersakıntılarB) FıratNehri'ninsutaşımakapasitesiC) TorosDağları'nınoluşumevreleriD) EgeDenizi'ninkıyışekilleriE) DoğuAnadoluBölgesi'ndekibarajgölleri
6. Aşağıdaverilencoğrafyanınbölümüveyardımcıbilimdalıeşleştirmelerindenhangisiyanlıştır?
Bölüm YardımcıbilimA) Klimatoloji → MeteorolojiB) Hidrografya → HidrolojiC)Biyocoğrafya → BotanikD)Jeomorfoloji → NümizmatikE) Biyocoğrafya → Zooloji
7. (I) Türkiye'nin matematik konumuna bağlı olarak pek çoktarımürünüyetiştirilebilir. (II)Ancakbazı tarımürünlerininyetiştirilebilmesi matematik konumdan çok özel konumile açıklanabilir. (III) Türkiye'de Antalya'nın Gazipaşa veMersin'inAnamurilçelerindeyetiştirilenmuzyadaRizeveçevresinde yetiştirilebilen çay gibi. (IV) Sulama olanakla-rının fazla veya geliştirilebilir olduğu alanlarda ise zamaniçerisindetahıltürlerininyeriniendüstribitkilerialmıştır.(V)Pamuk,endüstribitkilerininenönemlisidir.
Buparçadanumaralandırılmışcümlelerinhangilerindecoğrafyanındağılışilkesikullanılmıştır?
A)YalnızI B)IveII C)IIveIII D)IIIveIV E)IIveV
8. Doğayıoluşturandörttemelortamdanlitosferiveözel-likleriniinceleyencoğrafyanınbölümüaşağıdakilerdenhangisidir?
A)Biyocoğrafya B)KlimatolojiC)Jeomorfoloji D)Hidrografya E)Meteoroloji
13
9.
Tekeplatosu
Yıldız Dal.
.
Yund D
a l.
Susurluk
.
Ay .
.
Acı göl
Burdur gölü
Sultan D
ları
Emir d.
Yazılıkayaplatosu
Murat d.
Samanlı d.
Meriç
Ilgaz da
larıKür
e Da l
arı
ı
Köro lu Da ları
Haym
ana
platos
u
Cihanbeyli
platosu
Kızılırmak
Bozokplatosu
Akda
lar
Tecer
da ları
Tahtalı da
ları
Ala daları
Bolkar daları
T iplatosu
Bey da.
Canik da ları
Do u Karadeniz d
a ları
Ye ilırmak
Filyos
Karasu
Merc erafet tin D
a ları
Güneydo
u Torosları
platosuGaziantepplatosu
Nur
da
ları
Obrukplatosu
Erciyes d.TuzG.
Dicle
Atatürk barajıCe
yhan
Seyh
an
Bin
bo
ad.
Karakayabarajı
Kebanbarajı
VanGölü
Nemrut d.
Süphan d.
Tendürek d.
Erzurum-Kars platosu
Çoru
h
Küre
Aras
Sündiken d.
Sivrihisar d.
Gediz
Büyük Menderes
Madra
d d.
.
12°C den fazla 12°C ile 8°C arasında
Türkiye yıllık sıcaklık dağılış haritası
8°C den az
Türkiye'nin akarsuları
Kıvrım, kırık dağ
Türkiye'de dağ, ova ve platoların dağılışı
Volkanik dağ
I
III
II
Yukarıdaverilenharitalarıncoğrafyanınhangialanları-naaitolduğusöylenebilir?
I II III
A) Klimatoloji Jeomorfoloji HidrografyaB) Hidrografya Jeomorfoloji KlimatolojiC)Klimatoloji Jeomorfoloji BiyocoğrafyaD)Biyocoğrafya Klimatoloji JeomorfolojiE) Klimatoloji Hidrografya Jeomorfoloji
10. Fabrika bacalarından çıkan zehirli gazlar, hava içerisindebulunanbazıgazlarınoranınıartırmakta (CO
2),bazıgaz-
ların da atmosfere karışmasına neden olmaktadır (SO2).
Atmosferekarışangazlartepkimeyegirerekasityağmurla-rınasebepolmakta,tarımalanlarıolumsuzetkilenmektedir.
Yukarıdaki cümlede insanın, hangi iki doğal ortamaetkisindensözedilmektedir?
A)Hidrosfer–Atmosfer B)Biyosfer–HidrosferC)Atmosfer–Biyosfer D)Litosfer–Hidrosfer E)Hidrosfer –Litosfer
11. I. Atmosferindoğalunsurlarındanbiriolannem,yineat-mosferinunsurlarındanbiriolansıcaklıküzerindeetki-lidir.Nemlibölgelerdehavayavaşısınır,yavaşsoğur.Bunabağlıolarakgünlükveyıllıksıcaklıkfarkıazdır.
II. Biyosferinunsurlarındanbiri olanmikroorganizmalar,ölmüşcanlılarıparçalayarak,karbonveazotdöngüsüyoluyla karbondioksit ve azotun tekrardan atmosferedönmesinisağlar.
Konuşmasındabuörnekleriverenbilim insanı,aşağı-dakilerdenhangisiniaçıklamaktadır?
A) Doğayıoluşturandörttemelortamaaitunsurlarınkendiiçindebirbütünoluşturmasını
B) Atmosferin unsurlarından nemin özellikleri ve sıcaklıküzerindekietkisini
C)Biyosferin,atmosferleetkileşimiçindebulunurken,mik-roorganizmafaaliyetlerinikullanmasını
D)Doğayı oluşturan ortamların hem kendi unsurlarıylahemdiğerortamunsurlarıylaetkileşimiçindeolduğunu
E) Atmosferilebiyosferarasındameydanagelenetkileşi-mingazlaraetkisini
12. Coğrafyanınaltbilimdallarındanbiriolanbiyocoğrafya;
I. Botanik II. Jeomorfoloji III. Klimatoloji IV. Zooloji
bilimlerininhangilerindenfaydalanmaktadır?
A)IveII B)IveIII C)IIveIII D)IIveIV E)IveIV
13. Aşağıda coğrafya bilimine veri sağlayan bazı yardımcıbilimlerverilmiştir.
I. Jeofizik II. Jeoloji III. Astronomi IV. Meteoroloji Bu bilim dallarından hangileri coğrafyanın klimatoloji
bölümüyleençokilgilidir?
A)YalnızI B)YalnızIV C)IveIV D)IIveIV E)IIIveIV
14
1. Coğrafyanın konusunu aşağıdakilerden hangisi enkapsamlıolarakaçıklar?
A) İnsanvecoğrafiçevrearasındakikarşılıklıilişkileriince-leyenbilimdalıdır.
B) Denizveokyanuslardakiolaylarıinceleyenbilimdalıdır.C)Doğal unsurları ve bunlar arasındaki ilişkiyi inceleyen
bilimdalıdır.D)İklimolaylarıileyerşekillerinivebunlararasındakiiliş-
kiyiinceleyenbilimdalıdır.E) Toplumlarvetoplumlarınekonomikvebeşerîözellikle-
riniinceleyenbilimdalıdır.
2. Aşağıdakilerdenhangisi coğrafyanın inceleme alanla-rındanbirideğildir?
A) AtmosferinunsurlarıvebunlarınetkileşimleriB) LitosferinunsurlarınıoluşturanyerşekilleriC)HidrosferinunsurlarındanbiriolangöllerindağılışıD)Biyosferinunsurlarındanbiriolanhayvanlarınhastalık-
larıE) Atmosferinyerşekillerioluşumunaetkisi
3. Aşağıdakicümlelerinhangisindecoğrafyanınkarşılaş-tırmailkesikullanılmıştır?
A) Alçakbasınçalanlarındahavahareketiyükselicidir.B) Erzurum-KarsPlatosu'ndabüyükbaşhayvancılıkyapı-
lırken,bozkırbitkiörtüsünesahipİçAnadolu'daküçük-başhayvancılıkgelişmiştir.
C)Ege kıyılarında zeytin yetiştirildiği için yağ endüstrisigelişmiştir.
D)Obayerleşmeleri,OrtaKaradenizveAntalyacivarındayaygındır.
E) VolkanikkayaçlarıngenişalanayayıldığıKayseriçev-resindekırsalmeskenyapımındadahaçoktaşkullanı-lır.
4. Aşağıdakilerden hangisi litosferi oluşturan doğalunsurlardanbirideğildir?
A)Toprak B)Volkankonisi C)Plato D)Kayaç E)Kasırga
5.
I III
II
Hidrosfer
Jeomorfoloji
Hidrografya
Biyocoğrafya
Atmosfer
Doğal Sistemler Beşerî Sistemler
Coğrafya
Yukarıdakişekildeboşbırakılmışyerlere,sırasıylaaşa-ğıdakilerdenhangisigelmelidir? I II III
A) Biyosfer Mezosfer MeteorolojiB) Biyosfer Litosfer KlimatolojiC)Litosfer Klimatoloji BiyosferD)Litosfer Biyosfer HidrografyaE) Jeoloji Biyosfer Hidrografya
6. Doğalçevreunsurları,toplumlarıngündelikyaşantılarıüze-rindeetkilidir.
Bunagöre,
I. Japonya'dabalıktüketimininfazlaolması, II. Norveç'tehalkınbüyükbölümününülkeningüneyinde
yerleşmişolması, III. Almanya'danüfusartışhızınındüşükolması, IV. İngiltere'dekahvetüketimininyaygınolması gibi örneklerden hangileri, doğal çevre unsurlarının
toplumlarıngündelikyaşantılarıüzerindeetkiliolduğu-nakanıtolarakgösterilemez?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIV D)IveII E)IIIveIV
7. Coğrafyanın doğal sistemler ve beşerî sistemler olmaküzereikianakonusubulunmaktadır.
Bunagöre; I. Nüfus II. Ekonomi III. Jeomorfoloji IV. Klimatoloji alanlarından hangileri, coğrafyanın doğal sistemlerini
inceleyenanabilimdallarındandır?
A)YalnızIII B)IveII C)IIveIII D)IIveIV E)IIIveIV
Genel Tekrar
15
8. I. Mısır'danüfusunbüyükkısmınınNilNehriçevresindetoplanması
II. Türkiyenüfusunun1/4'ününMarmaraDeniziçevresin-debulunması
III. Afganistan'dabalıksözcüğügeçendeyimlerinsayıcaçokazolması
IV. İngiltere ve Fransa arasında yapılan ticarette ManşTüneli'ninyoğunolarakkullanılması
Yukarıdaverilenlerdenhangileridoğalçevreşartlarınıninsanhayatıüzerindekietkisineörnekolarakgösterile-bilir?
A)YalnızI B)IveIII C)IIveIII D)IIIveIV E)I,IIIveIV
9. Ekvatoralbölgedeinsanlardahaçokyüksekyerleriyerleşimalanı olarak seçerken, orta kuşakta yaşayanlar ise denizseviyesineyakınyerleriyerleşimalanıolarakseçerler.
Budurumunortayaçıkmasındakitemelnedenaşağıda-kilerdenhangisidir?
A) Suvesuyunyoğunbulunduğualanlarınyerleşimeuy-gunolması
B) ToplumlarınkültürelözelliklerininyerleşmeyietkilemesiC)EğimlialanlarıntarımauygunolmayışıD)İnsanların yerleşim alanı olarak iklimin uygun olduğu
yerleriseçmesiE) Jeolojik yapı farklılığının yerleşme ve mesken tipleri
üzerindekietkisi
10. Yağışın yetersiz olduğu veya kuraklığın yaşandığı ülke-lerde bulutların suni tohumlamayla yağış bıraktırılmasıesasınadayananyöntemeyağmurbombasıadıverilir.Buyöntem,Kansasgibidoluyağışının tarımürünlerinezararverdiğiyerlerdededoluyağışınaönlemolarakkullanılmak-tadır.
Yukarıdaki paragrafta anlatılan olay, aşağıdakilerdenhangisininkanıtıolarakkullanılabilir?
A) DoğanıninsanfaaliyetleriüzerindekietkisineB) İnsanındoğayıdeğiştirmeveşekillendirmeözelliğineC)DoğanıninsanyaşamıüzerindekietkisineD)DoğaşartlarınınbilimselgelişmeyekatkıdabulunduğunaE) Litosferveatmosferarasındabirdengeolduğuna
11. 23Ağustos2005'teBahamalar'ınüzerindeoluşmayabaş-layan Katrina Kasırgası, ABD tarihinin en yıkıcı kasırgasıünvanını almıştır. Kasırga 1836 kişinin ölmesine ve 81.2milyardolarlıkmaddihasaroluşmasınanedenolmuştur.
Aşağıdakilerdenhangisiyukarıdaanlatılandoğa-insanetkileşiminebenzerbirörnektir?
A) 9Eylül2009'daİstanbul'dameydanagelenselfelake-tinde24kişininhayatınıkaybetmesi
B) 8Mart2010'daElazığ'dameydanagelendepremfela-ketinde51kişininhayatınıkaybetmesi
C)19Eylül2008'deRize'demeydanagelenheyelanda2kişininhayatınıkaybetmesi
D)25Aralık2004'teAsya'yıvurantsunami'de250binkişi-ninhayatınıkaybetmesi
E) Aralık2000'deMeksika'daPopocatepehYanardağı'nınpatlamasısonucuönemlimaddihasarınmeydanagel-mesi
12. Doğayı oluşturan dört temel ortamdan biri olan hid-rosferin unsurları arasında aşağıdakilerden hangisigösterilemez?
A)Okyanuslar B)BalıklarC)Göller D)Yeraltısuları E)Akarsular
13. Aşağıdakilerden hangisi dört doğal ortamın birbiriyleetkileşimineörnekolarakgösterilemez?
A) İklimdeğişikliklerinebağlıolaraksukaynaklarında re-zervazalmalarınınbaşlaması
B) 1990'da çekirge istilası sonucu önemli ölçüde meraalanınıntahribeuğraması
C)Bitkiörtüsününeğimlialanlardatoprağıerozyonakarşıkoruması
D)Yeraltındayaşayancanlılarınanakayayaetkisiyletop-rakoluşumunakatkısağlaması
E) Mısır'daki Aswan Barajı'nın etkisiyle tarım alanlarınıngenişlemesi
16
1. I. Coğrafi → Coğrafyailmininesaslarınagöre yeryüzü olaylarınveyakonularınele alınmasıdır. II. Coğrafi → Coğrafyabilimiileilgiliherşey III. Coğrafyacı → Coğrafyaaraştırmalarıyapan yadacoğrafyailminikendine meslekedinmişkimsedir. IV. Coğrafibakış → Coğrafyanınaraştırmayaptığıalan açısı
Yukarıdaki eşleştirmelerden hangi ikisinde yanlışlık yapılmıştır?
A)IveII B)IveIII C)IveIV D)IIveIII E)IIveIV
2. Coğrafya öğretiminde öğrencilere kazandırılmak istenenbirçokhedefbulunmaktadır.
Bunagöre,aşağıdakilerdenhangisibuhedeflerdenbirideğildir?
A) YaşadığımekânıetkinvedoğrukullanmakB) ÇevreselsorunlaraçözümüretmekC) Yaşadığıçevreyikendiamaçlarıdoğrultusundasınırsız
kullanmakD) Ülkemizdevedünyadameydanagelendeğişimlerifark
etmekE) Coğrafiolaylarıvebunlarınyeryüzünedağılışınıöğren-
mek
Coğrafyanın Tanımı, Önemi ve Gelişimi - 1
COĞRAFYANIN TANIMI, ÖNEMİ VE GELİŞİMİ
Coğrafya, kelime anlamı olarak Latince geo: yer ve graphien:
tasvir anlamına gelen sözcüklerin birleşmesinden meydana
gelmiştir.
Yeryüzünün tasviri anlamını taşıyan coğrafya, bilinenin aksine
sadece dağların, nehirlerin adları ve ülkelerin yüz ölçümleri,
nüfusları, başkentleri vb. gibi bilgiler sunan bir bilim olmamakla
birlikte bu konular coğrafyanın geniş araştırma konularından
sadece birkaçını oluşturmaktadır.
Coğrafya, insan ve doğal ortam arasındaki karşılıklı etkileşimin
sonuçlarını nedensellik, dağılış ve karşılıklı ilgi ilkelerine bağlı
kalarak sentez hâlinde sunan bilimdir.
Geleceğe yönelik planlamalarda coğrafya biliminden faydala-
nılması gerekir. Çünkü doğayı koruyarak doğadan faydalanma
imkânı ancak bu sayede gerçekleşebilir.
Bir bölgede yatırım yapılacak alanların belirlenmesi, yerleşim
alanlarının oluşturulması ve ulaşım ağlarının kurulması aşama-
larında coğrafi çalışmalara ihtiyaç vardır.
Coğrafya eğitimi geleceği düşünerek çevreyi korumak, vatan
bilincinin kazanılmasındaki önemi özümsemek, mekânı doğru
ve etkin kullanmak, doğa ve insan arasındaki ilişkiyi fark etmek,
siyasi, ekonomik ve çevresel örgütlerin coğrafi açıdan uluslara-
rası ilişkilerdeki rolünü kavramak için gereklidir.
Bir bilim dalı olarak coğrafyanın geçmişi milattan öncelere
kadar uzanmaktadır.
Coğrafyaya Önemli Katkıları Olan Bazı Bilim İnsanlarıEratosthenes: Coğrafya terimini bilim tarihinde
kullanan ilk düşünürdür.
Strabon: Geographe adlı eseri bulunmaktadır. Eserinde çevre-insan etkileşimi üzerinde durmuştur.
Batlamyus (Ptolemaios): Almagest ve Geographica adlı eserleri bulunmaktadır.
İbn Hurdazbih: İslam coğrafyasının babası kabul edilir. Biruni: El - Kanun El - Mesudi adlı kitabında Dünya'nın da kendi ekseni etrafında dönüyor olabileceğini söylemiştir.
Kaşgarlı Mahmut: Divânu Lugâti't Türk adlı eserinde dünya dil haritasına yer vermiştir.
Muhammed İdrisi: Kitâb-ür Rüşandi (Roger'in Kitabı) ve Nüzhetü'l Müştak adlı eserleri bulunmaktadır.
İbn-i Haldun: Mukaddime adlı eseriyle tanınmaktadır.Alexander von Humboldt: Fiziki coğrafyanın kurucusu
ve ilk çağdaş yer bilimci olarak kabul edilir. Cosmos adlı eseri
bulunmaktadır.
Carl Ritter: Beşerî coğrafyanın kurucusu olarak kabul edilir. Coğrafya Biliminde Tarihi Esaslar ve Mukayeseli Genel Coğrafya adlı
eseri bulunmaktadır.
Piri Reis: Hayatı boyunca birçok sefere katılmış ve seferlerden edindiği bilgilerle Kitab-ı Bahriye adlı eseri yazmıştır.
Evliya Çelebi: En önemli eseri Seyahatname'dir.Ülkemizde Ali Macit Arda, Faik Sabri Duran ve Hamit Sadi Selen gibi
isimler modern coğrafyanın temellerini atmıştır. Ayrıca Sırrı Erinç, Reşat
İzbırak, Besim Darkot, İbrahim Hakkı Akyol ve Cemal Arif Alagöz gibi
isimlerde ülkemizde coğrafya biliminin gelişmesine katkı sağlamıştır.
1717
3. CoğrafyabiliminingelişiminekatkısağlayanbirçokTürkveMüslüman bilim insanı bulunmaktadır. Bu bilim insanlarıcoğrafyaalanındabirçokeserortayakoymuşlardır.
Buna göre, aşağıdaki yazar-eser eşleştirmelerindenhangisiyanlıştır?
A) PiriReis-Kitab-ıBahriyeB) Makdisi-DivânuLugâti'tTürkC) Biruni-Kitab'ütTahkikMâli'l-HindD) İdrisi-Kitâb-ürRüşandiE) EvliyaÇelebi-Seyahatname
4. (I) Doğal kaynakların işlenmesinde kullanılan yöntem-ler ülkeden ülkeye farklılık gösterir. (II) Gelişmiş ülkelermodern yöntem ve teknikler kullanırlar ve bu sayedeyüksek verim alırlar. (III) Almanya ve Rusya bu ülkelereörnek olarak gösterilebilir. (IV) Sahip oldukları kaynaklarıenverimlişekildeişleyerekdahafazlaüretimyaparlar.(V)Budurum,ülkelerinkalkınmasındaçokönemlidir.
Yukarıda verilen cümlelerin hangisinde coğrafyanındağılışilkesikullanılmıştır?
A)I B)I I C)I I I D)IV E)V
5. I. Dağılış II. Nedensellik III. Karşılıklıilgi
Yukarıdaverilenlerdenhangileri coğrafyanın ilkelerin-dendir?
A)YalnızI B)IveII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII
6. Aşağıdakilerin hangisinde coğrafyanın nedensellikilkesineörnekverilmiştir?
A) MakibitkiörtüsüAkdeniziklimininetkiliolduğualanlar-dagörülür.
B) İlkbaharmevsimindeyaşanananiısıdüşüşleriyüzün-dentarımürünlerizarargörür.
C) Ekvator,dünyanınenfazlayağışalanyerlerindenbiri-sidir.
D) 30°enlemleriüzerindeyüksekbasınçgörülmektedir.E) Karadenizkıyılarındadağlardenizeparaleluzanır.
7. Doğaileinsanetkileşiminiinceleyenbilimdalına-----denir.
Yukarıdakitanımdaboşbırakılanyereaşağıdakilerdenhangisigetirilmelidir?
A)tarih B)fizik C)coğrafya D)sosyoloji E)psikoloji
8. Coğrafiolaylar;neden-sonuç,karşılıklıilgivedağılışilkele-rinegöreincelenir.
Bunagöre,aşağıdakilerdenhangisikarşılıklıilgiilkesi-neörnekolarakgösterilebilir?
A) Volkanik araziler dünyanın en yoğun nüfuslu alanlarıarasındagösterilebilir.
B) Peribacaları, İç Anandolu Bölgesi'nde Nevşehir,Ürgüp-Göremeçevresindebulunur.
C) EgeBölgesi'ndedahaçoklinyitadıverilenkömürçıka-rımıyapılmaktadır.
D) Yağış miktarının fazla olmasından dolayı KaradenizBölgesi'ndeormanlargenişalankaplar.
E) DoğuAnadoluBölgesi'ndedağlarınyükseltisifazladır.
9. Aşağıdacoğrafyaileilgiliverilenaçıklamalardanhangi-siyanlıştır?
A) Coğrafya,birçokbilgiyiezberleyerekiyibirmevkisahi-biolmayıbizesağlar.
B) Coğrafyabireyindünyayabakışaçısınıetkiler,böyleceinsanyaşadığımekânıetkinvedoğrukullanır.
C) Coğrafiolaylarınsonuçlarınagöreyerleşme,ekonomi,barınmavb.faaliyetlerimizidüzenleriz.
D) Coğrafyabizeçevrebilincinikazandırarakneekersenonubiçersinşuurunuyerleştirmektedir.
E) Coğrafi bakış açısı kazanmış insan sorunlara çözümüretirveyaşamıiçindahauygunşartlarınoluşmasınakatkısağlar.
10. Aşağıda isimleri verilen bilim insanlarından hangisicoğrafyabiliminingelişmesinekatkısağlamamıştır?
A)Eratosthenes B)StrabonC)Batlamyus D)CarlRitter E)MarieCurie
18
1. Geleceğeyönelikplanlamalardacoğrafyabiliminindikkatealınmasıdoğalçevredensürdürülebilirbirşekildeyararlan-mamızısağlar.
Aşağıdaki ifadelerden hangisi yukarıdaki açıklamayıdestekleyenniteliktedir?
A) Kıyı Ege ovalarında sanayi tesislerinin yaygın olarakbulunması
B) Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde kalabalık nüfuslukentlerinkurulması
C) OrmanlıkarazilerintarımarazilerinedönüştürülmesiD) Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki nehirler üzerine hidroe-
lektriksantrallerinkurulmasıE) Büyükşehirlerdefabrikalarınyerleşimalanlarınıniçin-
dekalması
2. • Thales(Tales) • Platon • Hekataios(Hekatayus) • Eratosthenes(Eratostenes)
Yukarıda verilenlerin ortak noktası aşağıdakilerdenhangisidir?
A) İlkÇağ'dacoğrafyailmininilkkurucularıB) OrtaÇağ'dayaşamışünlücoğrafyacılarC) OrtaÇağ'dayazılmışcoğrafyakitaplarıD) YeniveYakınÇağ'dayetişmişünlübiliminsanlarıE) Coğrafyanın yazılı eser bırakmış tek coğrafyacı bilim
insanları
3. Aşağıdakieşleştirmelerdenhangisindeyanlışlıkyapıl-mıştır?
A) AlexandervonHumboldt→FizikicoğrafyanınkurucusuB) CarlRitter→BeşerîcoğrafyanınkurucusuC) Anaksimander → Orta Çağ'da yaşamış coğrafyacı
biliminsanıD) KaşgarlıMahmut→Divan-ıLügat'itTürk'ünyazarıE) İbnHurdazbih→İslamcoğrafyasınınbabası
4. • HamitSadiSelen • BesimDarkot • İbrahimHakkıAkyol • Reşatİzbırak • SırrıErinç
Yukarıdaverilenisimlerleilgiliendoğruifadeaşağıda-kilerdenhangisidir?
A) DünyadayetişmiştekcoğrafyacıbiliminsanlarıB) Ülkemizde coğrafyanın gelişmesine katkı sağlamış
biliminsanlarıC) ÜlkemizdeaçılmışüniversiteisimleriD) Osmanlı Devleti döneminde yetişmiş ünlü coğrafyacı
biliminsanlarıE) Coğrafyaileilgilibilimkitaplarınınisimleri
5. I. Eski medeniyetlere ait birçok coğrafi eserin tercümeedilmesi
II. Seyahatnamelerinyazılması III. PiriReis'inKitab-ıBahriye'yiyazması IV. Eğitimfakültelerininaçılması
Yukarıda verilenlerden hangileri Fatih SultanMehmetzamanındacoğrafyaalanındayapılmışönemliçalışma-lardandır?
A)IveII B)IIveIII C)IIIveIV D)I,IIveIII E)II,IIIveIV
6. Aşağıdakilerdenhangisicoğrafyanınifadetekniklerin-dendir?
A)Çizim B)Gezi-gözlemC)Mülakat D)Anket E)Saha
Coğrafyanın Tanımı, Önemi ve Gelişimi - 2
19
7. Aşağıdakilerden hangisi coğrafyanın araştırma yön-temlerindenbirideğildir?
A)Gezi-gözlem B)ÖrneklemeC)Dağılış D)Anket E)Mülakat
8. Coğrafya,tabiattameydanagelendoğalvebeşerîolaylarısebep-sonuç ilişkisi içerisinde inceleyen ve bu olaylarıninsanlaraolanetkilerinielealanbirbilimdir.
Bunagöre,aşağıdakilerdenhangisicoğrafyabilimininincelemealanıiçerisindeyeralmaz?
A) DünyadaverimlitarımarazilerinindağılışıB) MevsimlerinoluşumununinsanyaşamındakietkisiC) MeteorolojikgözlemlerindevamlılığınınsağlanmasıD) DünyaveTürkiyekabartmaharitalarınınhazırlanmasıE) Göçlerinnedenlerivesonuçları
9. Coğrafyabiliminintemelamacıinsanındoğayıtanımasıvedoğaileuyumlubiryaşamsürdürmesinisağlamaktır.
Bunagöre,aşağıdakilerdenhangisiyukarıdakiaçıkla-mayaörnekgösterilebilir?
A) İstanbul'dagecekondulaşmanınçokfazlaolmasıB) Ege'de ovalık alanların sanayi alanlarına dönüştürül-
mesiC) DoğuKaradeniz'dedağınıkyerleşmeleriningörülmesiD) Bolu'dakiormanlıkalanlarınyerleşimeaçılmasıE) Marmara Bölgesi'nde deprem riskinin fazla olduğu
yerlereyerleşimalanlarınınyapılması
10. Coğrafyaterimi;TV,radyovegazetelergibiiletişimaraçla-rındayanlışbirşekilde "bölge", "mekân", "yer"anlamındakullanılmaktadır.
Bunagöre,coğrafyaterimiaşağıdakicümlelerdenhan-gisindeyanlışkullanılmıştır?
A) Bucoğrafyadayeşilinhertonubulunmaktadır.B) BerkKadri,coğrafyadersindeoldukçabaşarılıdır.C) Bölgeler coğrafyasını işlerken yöresel tatlarımıza da
yerverdik.D) CoğrafyabilimininbabasıolarakadlandırılanStrabon
aslenAmasyalı'dır.E) İyi bir coğrafya öğretmeni yetiştirmek hiç de kolay
değildir.
11. Coğrafya ilminin esaslarına göre olayların veya konularınelealınmasına----denir.
Yukarıdakicümledeboşbırakılanyereaşağıdakilerdenhangisigetirilmelidir?
A)coğrafi B)coğrafyacıC)coğrafya D)coğrafiyeryüzü E)coğrafibakışaçısı
12. Coğrafya kuru bilgi ezberleyerek sadece meslek edinme,parakazanmavemakam-mevkisahibiolmayıamaçlama-dan bize yaşam tarzı olarak sunulmuş bir ilimdir. Hayatı,çevremizi ve olaylar arasındaki ilişkileri anlamamıza yar-dımcı olan bir anahtar konumundadır. Bize değer verenitanıma,evreniveiçindebizimiçinsunulanherşeyigörebil-mesanatıdır.
Bunagöre,aşağıdakiseçeneklerdebahsedilendurum-lardanhangisicoğrafyanındoğrudanincelemealanınagirmez?
A) KuşlarınmevsimselgöçleriveuğrakyerleriB) YeryüzündekibitkikuşaklarıvedağılışıC) Türkiye'ningelecektekiturizmpolitikasıD) MerkezBankası'ndakidövizrezerviE) ABD'ninKaliforniyaEyaleti'ndekikasırga
20
1. İnsanlarıngiyinmevebarınmaşekilleriyeryüzünündeğişikyerlerindebüyükfarklılıklargösterir.
Bufarklılığıntemelsebebiaşağıdakilerdenhangisidir?
A) Dünyanınbazıbölgelerininkalabalık,bazıbölgelerinintenhaolması
B) DoğalçevrenininsanasunduğuimkânlarınfarklıolmasıC)EkonomikfaaliyetlerinfarklıolmasıD)GelirseviyelerininfarklıolmasıE) İnsanlarıneğitimdurumlarınınfarklıolması
2. Toprakoluşumsürecini, farklı toprak tiplerini, toprak-larınyeryüzündekidağılışınıinceleyenbilimdalıaşağı-dakilerdenhangisidir?
A)Jeoloji B)LitolojiC)Jeomorfoloji D)Pedoloji E)Botanik
3. I. Ormanbölgelerindekonutlarınahşapmalzemekulla-nılarakyapılması,
II. Eskimolarındahaçokavcılıkvebalıkçılıklageçinmesi, III. Norveç'inbazıbölgelerinde10güneulaşangündüzler
yaşanması, IV. Avrupalimanlarındanihraçedilenürünmiktarınınfazla
olması
Yukarıdaverilenlerdenhangileridoğalçevreninbeşerîfaaliyetlerüzerindekietkisineörnekolmaz?
A) YalnızI B)YalnızIII C)IveII D)IIveIV E)IIIveIV
4. I. taş-toprak→litosfer II. akarsu-dere→hidrosfer III. çalı-ot→biyosfer IV. tepe-yayla→atmosfer
Yukarıda yeryüzündeki bazı doğal unsurlar bu unsurlarınyeraldığıdoğalortamlarverilmekistenmiştir.
Yapılaneşleştirmelerdenhangileriyanlıştır?
A) YalnızI B)YalnızIV C)IveII D)IIveIV E)IIIveIV
5. Yeryüzündeyılboyuncabolyağışlı,sıcakvenemoranıyüksek bir ortamın insan hayatı üzerindeki etkileriyleilgiliaşağıdaverilenlerdenhangisidoğruolur?
A) Konutyapımındaahşapkullanımıyaygındır.B) Doğalortamyerleşmeyeelverişlidir.C)Tarlalardabuğday,arpagibibitkileryetiştirilir.D)Köprüler,tüneller,sulamakanallarıinşaedilmiştir.E) Bataklıklarkurutularaktarımalanınaçevrilmiştir.
6. Aşağıdaverilenbeşerîfaaliyetlerdenhangisinindoğa-da önemli bir değişiklik meydana getirdiği söylene-mez?
A) AkarsuönlerindebarajlarinşaedilmesiB) DağlıkalanlardatünelleryapılmasıC)MeralardahayvancılıkyapılmasıD)OrmanbölgelerindetarlaaçılmasıE) Kıyıbölgelerindefabrikakurulması
7. Aşağıdaverilenlerdenhangisininbirdoğalunsuroldu-ğusöylenebilir?
A) PamukkaleTravertenleriB) BoluDağıTüneliC)EfesAntikŞehriD)KebanBarajıE) NemrutDağıHeykelleri
8. ● Biyoloji ● Botanik ● Zooloji
Yukarıdaverilenbilimdallarıiçinaşağıdakiyargılardanhangisiortaktır?
A) Yeryüzündekibitkivarlığınıincelerler.B) Biyocoğrafyanınfaydalandığıbilimdallarıdır.C)Canlıların yeryüzünde farklı dağılmasının nedenlerini
araştırırlar.D)Beşerîcoğrafyanınönemlikonubaşlıklarıdır.E) Coğrafyanıntemelbölümlerinioluştururlar.
Genel Tekrar
21
9. ● Kaynaksuları,buzullarveyeraltısuları---I--adıverilendoğalortamıoluşturur.
● Sis,---II---meydanagelenbirdoğalunsurdur.
● Jeomorfoloji,---II-I--inceleyenbirbilimdalıdır.
Yukarıda verilen cümlelerde yer alan numaralı boş-luklar aşağıdakilerdenhangisiyle tamamlanırsadoğruyargılaroluşturulmuşolur?
I II III
A) hidrosfer atmosferde yerşekilleriniB) litosfer hidrosferde iklimiC)atmosfer litosferde gölleriD) litosfer atmosferde toprağıE) hidrosfer litosferde taşları
10. I. Anadolu'nuniçkesimlerindeyeralanormanvarlığıveormanlarıoluşturanağaçtürlerininincelenmesi
II. Karadeniz'in kıyı kesimlerinde gözlenen sıcaklık veyağışdeğerlerininuzunyıllaraaitortalamalarınınyo-rumlanması
Yukarıdacoğrafyanınincelemekonularındanbazılarıveril-miştir.
Verilenlerin coğrafyanın alt dallarından hangilerininincelemealanındayeraldığısöylenebilir?
I II
A) Biyocoğrafya LimnolojiB) Botanik HidrolojiC)Biyocoğrafya KlimatolojiD)Pedoloji MeteorolojiE) Zooloji Meteoroloji
11. Aşağıdakilerden hangisi coğrafya biliminin incelemealanlarındanbirisideğildir?
A) Dünya'nınşeklivehareketleriB) YeryüzüşekillerininoluşumuC)SuvarlığınınyeryüzündekidağılışıD)MaddenindiğermaddelerleolanilişkisiE) İnsanlarınyeryüzündekigöçhareketleri
12. ● Aşırıyükselmelerikıyıtaşkınlarınanedenolur.Düzenlisalınımlar yapmalarıelektrikenerjisi üretilmesine im-kânsağlar.
● Hayvancılık faaliyetlerininyürütülmesivehayvanlarınbeslenmesiiçingereklidir.Yetersizliğiinsanyaşamınıdazorasokar.
● Hidroelektirikenerjiüretimindekullanılır.Yerşekilleri-ninuygunolduğubölgelerdeulaşımsağlamakamacıy-ladayararlanılmaktadır.
● Günümüzdeçokfarklıkullanımalanlarıvardır.Konutyapmak,heykelyapmakvetakıyapmakilkaklagelenkullanımörneklerindendir.
Yukarıda bazı doğal unsurların insan hayatı üzerindekietkileriyleilgilibilgiverilmiştir.
Bunagöre,verilenlerarasındaaşağıdakidoğalunsur-lardanhangisiyeralmamaktadır?
A)Bitkiler B)DenizdalgalarıC)Akarsu D)Kayaçlar E)Rüzgâr
13.
Yukarıdainternettenalınmışbirçizimeyerverilmiştir.
Buçizim;
I. beşerîfaaliyetlerindoğalçevreüzerindekiolumsuzet-kisi,
II. yerleşmeyeelverişsizortamlarınvarlığı, III. sanayifaaliyetlerininhidrosferüzerindekiolumsuzet-
kisi, IV. hidrosferde görülen sağlıksız ortamın litosfer üzerin-
dekiolumsuzetkisi
konularından hangilerine dikkat çekmek amacıylahazırlanmışolabilir?
A)YalnızI B)IveII C)IveIII D)IIveIV E)IIIveIV