Meraklı minik Ormana Gidiyoruz

kapakekim13.indd 1 27.09.2013 18:48

HER AYIN 1’İNDE ÇIKAR

SahibiTÜBİTAK Adına Başkan Prof. Dr. Yücel AltunbaşakGenel Yayın YönetmeniSorumlu Yazı İşleri Müdürü Duran Akca [email protected]

Yayın YönetmeniAslı Zü[email protected]

EditörAlp Akoğ[email protected]

Yayın Danışma KuruluProf. Dr. Meryem BeklioğluDoç. Dr. M. Necati DemirDoç. Dr. Hatice Zeynep İnanDr. Şükrü KayaYrd. Doç. Dr. Yasin ÖztürkDoç. Dr. Sait UluçYrd. Doç. Dr. Rıza Ülker

RedaksiyonÖzlem Ö[email protected]

Araştırma ve Yazı GrubuMeryem Arzu Aruntaş[email protected] Yenal Coş[email protected]ınar Dü[email protected] Lema Gençer [email protected]çil Güvenç Heper [email protected] Nur Karagöz [email protected] Özer [email protected]übra Sıvışoğlu [email protected]

İletişim BilgileriMeraklı Minik Dergisi Akay Caddesi No: 6 06420 Bakanlıklar /AnkaraTel (312) 298 95 61 (Yazı İşleri)Faks (312) 427 66 77 (Yazı İşleri) İnternet www.tubitak.gov.tr/merakliminike-posta [email protected]

ISSN 977-1307-1998

Fiyatı 4 TL

BaskıPROMAT Basım Yayın San. ve Tic. A.Ş. http://www.promat.com.tr/Tel (212) 622 63 63

Baskı Tarihi: 29.09.2013

DağıtımDPPhttp://www.dpp.com.tr/

Sevgili Okurlarımız,

Sonbahar, doğada çocuklarla birlikte yapılabilecek keşifler açısından çok güzel bir zaman. Biz de bu nedenle ekim sayımızı doğada keşif yapmaya ayırdık. Bir ormanda yapılabilecek keşiflerden, ormanlardaki canlılarla ilgili çalışmalar yürüten araştırmacılardan, doğa yürüyüşleri sırasında gözlemlenebilecek bazı canlı türlerinden söz ettik. Dürbün ve büyüteç gibi çocukların rahatlıkla kullanabileceği gözlem araçlarına değindik. Ayrıca, doğada kamp yapmayı çok sevdiğimiz için bu konudan da söz etmek istedik. Bu sayıda dergimizin sayfalarında ve eklerimizde açıkhavada çocuklarla birlikte yapılabilecek sanat etkinlikleri, gözlem projeleri ve oynanabilecek oyunlarla ilgili öneriler de var. Yeni sayımızı ve sizler için hazırladığımız ekleri seveceğinizi umuyoruz.Sizleri her zamanki gibi sevgiyle kucaklıyoruz.

Aslı Zülal

"Benim manevi mirasım ilim ve akıldır" Mustafa Kemal Atatürk

Grafik TasarımFulya Koç[email protected]şegül Doğan [email protected]

ÇizerPınar Büyükgü[email protected]

İdari HizmetlerYeter [email protected]

Mali YönetmenMehmet Ali Aydı[email protected]

Abone İlişkileri [email protected] (312) 468 53 00

kunyeicindeekim13.indd 10 27.09.2013 17:40

Kapak Çizimi: Pınar Büyükgüral

2 Ormana Gidiyoruz

6 Ormanda Keşif Oyunu

8 Çevremizdeki Hayvanlar

12 Hangisinden Kaç Tane Var?

14 Ormanda Araştırma Yapma Zamanı

17 Dürbün, Büyüteç

18 Dürbün Kullanmayı Öğreniyoruz

20 Doğal Malzemelerle Neler Neler Yapılır...

24 Parkta Sonbahar

26 Çok Merak Ediyorum

28 Haydi Mutfağa

30 Küçük Eller İşbaşında

32 Kitap... Oyun... Öneri...

İçindekiler

24

2

6

12

kunyeicindeekim13.indd 11 27.09.2013 17:40

2

Ormana GidiyoruzÇocuklar ormanda bir keşif gezisine çıktılar.

ormanagidiyoz.indd 2 27.09.2013 23:36

3

Çocuklar ormanda ağaçları ve ağaçların çevresindekileri incelediler.

Biraz meyve topladılar.


4

Çocuklar dürbünle uzaktaki şeylere...

...ve büyüteçle yakındakiminik şeylere baktılar.


5Aslı ZülalÇizim: Pınar Büyükgüral

Uyuyan bir baykuş,

ve bir sincap yuvası.

Ve ağaçlardan dökülen rengârenk yaprakları incelediler.

O gün çok güzel zaman geçirdiler.

Bir ağaçkakan yuvası gördüler.


6

Ormanda Keşif Oyunu Arda ve Zeynep ormanda bir keşif gezisine çıkmışlar. Haydi, siz de bu geziye katılın.

Oyunu oynamak için bu iki sayfadaki oyun alanı, dergimizin ekinde verdiğimiz oyun kartları ve zar gerekiyor. Önce kartları ve zarı yerlerinden çıkarıp hazırlayın. Piyon olarak kullanmak üzere iki farklı düğme ya da iki minik oyuncak bulun.

Kurallar• Oyun iki kişiyle oynanır. • Oyun kartları, üzerinde rakam olan yüzleri üste gelecek şekilde yan yana yere dizilir. • Oyuncular birer piyon seçer ve piyonlarını “Başlangıç” kutusuna koyarlar. • İlk oyuncu zarı atar. Sonra zarda kaç geldiğini görmek için zarı yerden alıp tabanındaki noktacıkları sayar. Piyonunu kutular üzerinde zarda gelen sayı kadar ilerletir. • Piyon, üzerinde yönerge bulunan kutulardan birine gelirse yönergede yazanları yerine getirir. Sonra sıra diğer oyuncuya geçer.• İki oyuncu da piyonunu

“Bitiş” kutusuna getirdiğinde oyun biter.

Yerde bazı a

yak

izleri g

ördün. İ

zlerin

hangi hayva

na ait

olduğunu öğre

nmek

için 1 nu

maralı k

artın

arkasın

a bak.

Bir kuş tüyü buldun.

Bu tüyün hangi

kuşa ait olduğunu

öğrenmek için

2 numaralı kartın

arkasına bak.

Başlangıç

kesifoyunu.indd 6 26.09.2013 17:02

7

Ormanda Keşif Oyunu

Bir kuş tüyü buldun.

Bu tüyün hangi

kuşa ait olduğunu

öğrenmek için

2 numaralı kartın

arkasına bak.

Birkaç bitki tohumu

buldun. Tohumların

hangi bitkiye ait

olduğunu öğrenmek

için 3 numaralı

kartın arkasına

bak.

Çalılıklardan gelen bir ses

duydun. Çalılıkların arasında

hangi hayvanın olduğunu

öğrenmek için 4 numaralı

kartın arkasına bak.

Süzülerek uçan birkaç

kuş gördün. Bu kuşların

ne olduğunu öğrenmek

için 5 numaralı kartın

arkasına bak.

Fındık kabukları buldun. Fındıkları hangi hayvanın yediğini öğrenmek için 6 numaralı kartın arkasına bak.

Bilge Nur KaragözÇizim: Nazlı Tunalı

Bitiş

kesifoyunu.indd 7 26.09.2013 17:02

8

Sincaplar yapraklardan ve dal parçalarından ağaçlara yaptıkları yuvalarda ya da ağaç kovuklarında yaşar. Meyvelerle ve tohumlarla beslenirler. Topladıkları yiyeceklerin bir bölümünü kışın yemek üzere toprağın altında ya da ağaç kovuklarında saklarlar.

Çevremizdeki Hayvanlar

Bahçelerde, parklarda ve ormanlık alanlarda birçok canlı yaşar.

Onları ağaçların arasında gezinirken, dalların ve yaprakların

üzerinde ya da taşların altında görebilirsin. Bu canlıların bazılarını

tanımaya ne dersin?

Phot

ogra

pher

’s C

hoic

e /

Val C

orbe

tt /

Get

ty T

ürkiy

e

bahcehayvan.indd 8 27.09.2013 11:21

9

Tespihböceklerinin yuvaları genellikle ağaç kabuklarının arasında ya da taşların altındadır. Tespihböcekleri bir tehlikeyle karşılaştıklarında kendilerini korumak için kıvrılıp top gibi olur.

Siyah bahçe karıncalarının yuvaları genellikle toprağın altındadır. Bu yuvalarda kalabalık topluluklar halinde yaşarlar. Yazın ve sonbaharda yiyecek biriktirerek kışa hazırlık yaparlar.

Çevremizdeki HayvanlarA

lamy

/ D

ijita

limaj

Alam

y /

Diji

talim

aj


10

Alakargalar sonbaharda topladıkları meşe palamutlarını toprağa gömer. Kışın bu tohumları gömdükleri yerlerden çıkarıp yerler.

Toprak solucanları toprakta açtıkları tünellerde yaşar. Sonbaharda yağmur yağdığında bu tüneller suyla dolar. Toprak solucanları da hava almak için yüzeye çıkar.

Phot

olib

rary

/ C

olin

Var

ndel

l / G

etty

Tür

kiye

Grz

egor

z G

ust

Alam

y /

Diji

talim

aj


11Pınar Dündar

Serçeler havalar soğuyunca genellikle topluluk halinde dolaşır ve yiyecek arar. Onları hemen her yerde görebilirsin.

Güvercinler de genellikle toplu halde dolaşır. Onları parklarda, bahçelerde hatta pencerenin önünde bile görebilirsin.

Alam

y /

Diji

talim

aj

Alam

y /

Diji

talim

aj


12

Hangisinden Kaç Tane Var?Sümüklüböcek, karınca, örümcek ve uğurböceği. Bu bahçede hepsinden var. Haydi resmi incele. Hangi hayvandan kaç tane olduğunu say.

hangisikac.indd 12 27.09.2013 15:23

13Kübra SıvışoğluÇizim: Bilgin Ersözlü

Yandaki şekilde her hayvanın altında boş kutucuklar var. Hangi hayvandan kaç tane varsa kutucuklara o kadar sayıda çarpı (X) işareti koy.

hangisikac.indd 13 27.09.2013 15:23

14

Ormanda Araştırma Yapma Zamanı

SPL

Natio

nal G

eogr

aphi

c /

NG P

hoto

grap

her/

Get

ty T

ürkiy

e

Bu fotoğrafta gördükleriniz

böcek araştırmacıları.

Bu ağaçtaki böceklerin sayısını

ve çeşitlerini belirlemeye

çalışıyorlar.

Buradaki araştırmacı bir ağacın gövdesinin çevresini ölçüyor. Bu ölçümü bir süre sonra yeniden yapacak. Böylece ağacın ne kadar büyümüş olduğunu bulacak.

Ormanda çalışan birçok araştırmacı var. Ormandaki toprağı, suyu, havayı, bitkileri ve hayvanları inceliyorlar. Çalışmalarını yaparken çeşitli araç gereçler kullanıyorlar. Araştırmacıların ormanda nasıl çalıştıklarını görmek ister misin?

ormandaarastirma.indd 14 27.09.2013 16:17

15

Ormanda Araştırma Yapma Zamanı

SPL

SPL Sto

ne /

Win

dsor

& W

ieha

hn /

Get

ty T

ürkiy

e

Burada da gölden örnek toplayan bir araştırmacı

var. Bu örnekleri inceleyerek

gölde yaşayan canlılarla ilgili

bilgi edinecek.

Bu araştırmacı ormandaki sesleri kaydediyor. Böylece bu ormanda hangi hayvanların yaşadığı konusunda bilgi toplamış olacak.


16 Seçil Güvenç Heper

Burada gördüğün araştırmacı özel bir aygıt kullanarak ormandaki toprağın içinde bulunan su miktarını yani toprağın nemini ölçüyor.

SPL

Natio

nal G

eogr

aphi

c /

Mic

hael

Nic

hols

/ G

etty

Tür

kiye

Bu araştırmacılar bir ağacın gövdesinden örnek alıyorlar. Bu örneği inceleyerek ağacı daha iyi tanıyacaklar.


17

Dürbün, BüyüteçDoğada keşif yaparken dürbün ve büyüteç kullanabilirsin.

Dürbün, büyüteç, dürbün, büyüteç...Bu sırayı izleyerek “Başlangıç” yazan kutudan “Bitiş” yazan kutuya ulaşabilir misin? Bunu yaparken sağa, sola ya da aşağı doğru gidebilirsin.

Seçil Güvenç HeperFotoğraflar: Getty Türkiye

Başla

ngıç

Biti

ş

durbunbuyutec.indd 17 27.09.2013 10:51

18

Dürbün Kullanmayı ÖğreniyoruzDürbünle uzaktaki şeyleri biraz daha yakındaymış gibi görürüz. Peki, dürbünün nasıl kullanıldığını biliyor musun?

Dürbününü askısından boynuna asarak taşıyabilirsin. Dürbünle bakarken hareketsiz durman gerekir.

Önce dürbünün bakma yerlerinin genişliğini yüzüne göre ayarla. Bunu yaptığında dürbünün içinde tek bir daire görürsün.

durbunlebak.indd 18 26.09.2013 17:03

19Aslı ZülalÇizim: Ayşe İnan Alican

Dürbünle bakmak istediğin şeye önce çıplak gözle bak. Sonra gözünü baktığın şeyden ayırmadan dürbünü kaldırıp gözlerine yaklaştır.

Dürbünle bakarken görüntünün net olması gerekir. Bunu dürbünün ortasındaki ayar düğmesini sağa ya da sola hareket ettirerek sağlayabilirsin. Bunun için önce parmaklarından birini ayar düğmesinin üzerine koy. Sonra da düğmeyi hareket ettir. Görüntü netleşince parmağını düğmeden çekebilirsin.

durbunlebak.indd 19 26.09.2013 17:03

20

Doğal Malzemelerle Neler Neler Yapılır...Eserlerini doğada, doğal malzemeler kullanarak yapan birçok sanatçı var. Bu eserlerden bazılarına göz atmak ister misin?

Bu heykelin adı inuksuk.

Büyük taşlar üst

üste yerleştirilerek

yapılmış. İnuksuklar,

eskiden Kuzey Kutbu’na

yakın yerlerde bir

tür yol işareti olarak

yapılırmış. İnsanların

doğada yönlerini

bulmalarına yardımcı

olurmuş.

landart.indd 20 27.09.2013 17:33

21

Bu yapılar bir müzenin

bahçesinde yer alıyor. Sepet

yapımında kullanılan ince ağaç

dallarıyla örülerek yapılmış.

Bu heykelin şekli bir yumurtaya benziyor. Bu dev yumurta taşlardan yapılmış.

landart.indd 21 27.09.2013 17:33

22

Bu heykeller de doğal bir

malzeme olan ahşaptan

yapılmış. Bu heykellerin üst

bölümleri hareketli. Rüzgâr

estiğinde sivri uçları rüzgâra

doğru dönüyor. Bu sayede

rüzgârın nereden estiğini

gösteriyorlar.

Bu kuş heykelleri çevreden toplanan atık malzemeler ve dal parçaları kullanılarak yapılmış.

landart.indd 22 27.09.2013 17:33

23Suzan Lema GençerFotoğraflar: Alamy / Dijitalimaj

Buradaki fotoğraflarda da deniz kıyısında çevreden toplanmış taşlar, denizkabukları ve tahta parçaları gibi malzemelerle yapılmış bazı eserler görülüyor. Sen de bunlara benzer şeyler yapabilirsin.

landart.indd 23 27.09.2013 17:33

24

Parkta SonbaharTohumlar, ağaçlardan dökülen yapraklar, taşlar, kozalaklar... Sonbaharda parkta bulabileceğin malzemelerle sanat etkinlikleri yapabilirsin.

Haydi resmi incele ve çocukların neler yaptıklarını anlat.

parksanat.indd 24 27.09.2013 14:35

25Meryem Arzu Aruntaş

Çizim: Nazlı Tunalı

parksanat.indd 25 27.09.2013 14:35

Nasıl kamp yapılır? Mehmet Kaan Dazkır - 6,5 yaş - Sakarya

Çok MerakEdiyorum

Kamp yapmak için genellikle yerleşim yerlerinden uzağa gidilir. Kampta bir ya da birkaç gün kalınabilir. Kamp yapmak çok eğlencelidir. Kampta gündüzleri doğa yürüyüşlerine çıkılabilir, kuş gözlemi yapılabilir ya da bitki ve hayvan fotoğrafları çekilebilir. Yılın her mevsiminde kırda, ormanda, dağda ya da deniz kıyısında kamp yapılabilir. Ama bunun için uygun malzemelerinizin olması gerekir. Kampta genellikle çadır kurulur. Gece olunca çadırda uyku tulumlarının içinde uyunur. Kampa giderken genellikle yedek giysiler, el feneri, kamp ocağı ve tencere gibi malzemeler ve yiyecek, içecek götürülür.

26

cokmerakekim.indd 26 26.09.2013 15:26

Sorularınızı Bekliyoruz!Uçaklar ve havaalanlarıyla ilgili sorularınızı 15 Kasım’a

kadar bize gönderin. Bu sorulardan birini ya da birkaçını Aralık 2013 sayımızda yanıtlayalım. Adınızı, soyadınızı,

yaşınızı ve yaşadığınız ili yazmayı unutmayın. İşte adreslerimiz:

e-posta: [email protected]: TÜBİTAK Meraklı Minik Dergisi

“Çok Merak Ediyorum” Köşesi Akay Caddesi No: 6 06420 Bakanlıklar / Ankara

Bilge Nur KaragözFotoğraf: Alamy / Dijitalimaj

Nasıl kamp yapılır? Mehmet Kaan Dazkır - 6,5 yaş - Sakarya

27

cokmerakekim.indd 27 26.09.2013 15:26

28

Malzeme• 4 ceviz• 5 hurma• 3 kuru kayısı• 6-7 Antep fıstığ

ı

Sonbahar Ağacı

Bu sayfadaki etkinlik bir yetişkinle birlikte yapılmalıdır.

HaydiMutfağa

mutfakekim13.indd 28 24.09.2013 15:07

29Yazı ve fotoğraflar: Deniz ÖzmenÇizim: Pınar Büyükgüral

Hurmaların çekirdeklerini çıkarın. Hurmaları küçük parçalar halinde doğrayın. Cevizleri kırıp ufalayın. Cevizlerle hurmaları macun kıvamına

gelene kadar karıştırın. Bu karışımdan ağacın gövdesini ve dallarını yapın. Kayısıları küçük parçalar halinde kesin. Kayısı parçalarını dalların etrafına dilediğiniz gibi yerleştirin. Antep fıstıklarını ufalayıp ağacın altına serpin. Birkaç kayısı parçasını da Antep fıstıklarının üzerine

yerleştirdiğinizde sonbahar ağacınız hazır olacak. Afiyet olsun!

mutfakekim13.indd 29 24.09.2013 15:07

Ağustos 2013 sayımızda doğada bir keşif gezisine giderken yanınıza alacağınız üç şeyle birlikte bir fotoğraf çektirmenizi istemiştik. İşte bu malzemelerle birlikte çektirdiğiniz fotoğraflarınız. Burada yer veremediğimiz fotoğraflarınızı da internet sayfamızda görebilirsiniz. İnternet sayfamızın adresi: http://www.tubitak.gov.tr/merakliminik

Küçük

İşbaşındaEller

Emin Kaan Tuzcu - 3 yaş - Bilecik Benan Dilge Kaçal - 4,5 yaş - Kütahya Said Ali Arslan - 5 yaş - Hatay Yağmur Arslan - 6 yaş - Ankara

Osman Erdem Cam - 4,5 yaş - Bursa Duru Şahin - 4,5 yaş - Kırıkkale Seçkinay Gargın - 4 yaş - Isparta İnci Güneysu -6 yaş - Giresun

Rüzgar Taşdelen - 4 yaş - İstanbulEce Altekin - 3 yaş - BursaDevin Özgür Örnek - 3 yaş - İstanbulAyşe Zeynep Altındal - 2,5 yaş

Utku Öztürker - 4 yaş - Eskişehir Elif Hüma Çelik - 6 yaş - Kayseri Gülsima Yetimoğlu - 5,5 yaş - Trabzon Sinem Yalçınkaya - 5 yaş - Trabzon

zkucukekim13.indd 10 24.09.2013 15:08

Aralık 2013 sayımız için atık malzemeler kullanarak bir hava

taşıtının maketini yapmanızı istiyoruz. Maketinizle birlikte

çektirdiğiniz fotoğrafınızı, adınızı, soyadınızı, yaşınızı ve oturduğunuz

ili de yazarak bize gönderin. 15 Kasım’a kadar süreniz var.

Adreslerimiz aşağıda:TÜBİTAK Meraklı Minik Dergisi“Küçük Eller İşbaşında” Köşesi

Akay Caddesi No: 606420 Bakanlıklar / ANKARA

e-posta: [email protected] Rana Demirel - 4 yaş - Kocaeli Tuğra Taner Uçar - 4 yaş - İzmir Şükufe Ceylin Bayar - 7 yaş - Aydın

Yiğit Efe Harputlu - 4 yaş - Isparta Deniz Selçuk - 3,5 yaş - İstanbulAsu Rüya Pelvanoğlu - 3 yaş - İstanbul

Ceylin Demir - 6,5 yaş - İstanbulMehmet Efe Keleşoğlu - 5 yaş - ErzincanBerin Sözen - 4 yaş - AmasyaAda Ulaş Karan - 6 yaş - Adana

Oğulkan Kocamanoğlu - 4,5 yaş - Adana Gülnur Şekerci - 4,5 yaş - Kütahya Doruk Ugar- 4,5 yaş - İzmir Beril Öztekin - 7,5 yaş - İstanbul

zkucukekim13.indd 11 24.09.2013 15:09

su

Kitap...Oyun...

Öneri...

32

Doğa Dedektifleri İçin Öneriler• Yaban hayvanlarını beslemeye ya da onlara yaklaşmaya çalışmayın. Onları dürbünle uzaktan izleyebilirsiniz.• Olabildiğince az gürültü yapın. Bu sayede çevredeki kuşları ve diğer canlıları ürkütmeden gözlemleyebilirsiniz. • Arkanızda atık bırakmayın. Atıklarınızı bir poşete doldurup eve ya da en yakın çöp kutusuna kadar taşıyabilirsiniz.• Bir taşın altı bile birçok canlıya ev sahipliği yapabilir. Taşları yerlerinden kaldırırsanız, sonra aynı yere geri koymaya özen gösterin.

Aslı Zülal

Kübra Sıvışoğlu

TostoramanBu sayımızda size Popcore Çocuk Kitapları’ndan çıkan “Tostoraman” adlı kitabı tanıtmak istiyoruz. Kitaba adını veren Tostoraman, sivri dişleri ve sırtında mor dikenleri olan kocaman bir canavar. Aslında kitabın gerçek kahramanı, ormanın kuytusunda yaşayan akıllı mı akıllı bir fındık faresi. Fındık faresi ormanda bir yürüyüşe çıkıyor ve sırasıyla tilki, baykuş ve yılanla karşılaşıyor. Bu üçünün elinden kurtulmak için onlara Tostoraman’dan söz ediyor. Daha sonra gerçekten Tostoraman’la karşılaşıyor. Fındık faresi Tostoraman’la karşılaştıktan sonra da neler oluyor neler... Tostoraman, ilk kez 1999 yılında İngiltere’de yayımlanan dünyaca ünlü ve çok ödüllü “The Gruffalo” adlı kitabın Türkçe basımı. Julia Donaldson’un yazmış olduğu kitaptaki çizimler Axel Scheffler’a ait. Kitabı Yıldırım Türker Türkçeleştirmiş.

Folio

Im

ages

/ A

ndre

as B

ylun

d /

Get

ty T

ürkiy

e

32-33kitapoyunekim.indd 32 27.09.2013 11:24

su

33

Aslı ZülalÇizimler: Pınar Büyükgüral

Bu sayımızda sizler için hazırladığımız eşleme kartlarında, minik heykeller ve bu heykellerin malzemeleri var. Heykeller sonbaharda çevrede bolca bulunabilecek kuru yaprak, meyve, tohum ve benzeri malzemelerle yapılmış. Kartların dokuzunda farklı malzemeler bulunuyor. Diğer dokuz karttaysa bu malzemelerle yapılmış küçük birer heykel var. Bu kartları kullanarak iki ya da üç kişiyle bir eşleme oyunu oynayabilirsiniz. Oyunu oynamak için kartları birbirinden ayırıp karıştırın ve resimli yüzleri üste gelecek şekilde yere dizin. Sonra da sırayla malzeme kartlarıyla heykel kartlarını eşlemeye çalışın.

Minik Heykeller ve Malzemeleri Kartları

Kübra Sıvışoğlu

Doğa Dedektifleri Oyunu

Çocuklarla birlikte doğa dedektifliği oyunu oynayabilirsiniz. Bunun için önce, bir park ya da korulukta yapılacak bir yürüyüş sırasında çevrede bulunabilecek şeylerin bir listesini yapın. Listenizde çok çeşitli şeyler yer alabilir; örneğin kırmızı bir yaprak, bir meşe palamudu, Y şeklinde bir dal parçası, beyaz bir taş, siyah bir taş, mavi bir tüy… Birlikte dışarı çıktığınızda çocuklara bu listedeki şeyleri

aramalarını söyleyin. Aramaya başlamadan önce bunların nerelerde bulunabileceğini, nerelere bakmak gerektiğini konuşabilirsiniz. Örneğin meşe palamudu meşe ağaçlarının yakınlarında olur. Bulduğunuz malzemeleri bir kaba doldurabilir ya da hazırladığınız listeye yapışkan bantla tutturabilirsiniz. Eve döndüğünüzde bu malzemeleri çocuklarla birlikte inceleyip, onlar hakkında sohbet edebilirsiniz.

Folio

Im

ages

/ A

ndre

as B

ylun

d /

Get

ty T

ürkiy

e

Thi

nkst

ock

32-33kitapoyunekim.indd 33 27.09.2013 11:24

Bilin bakalım

ben neredey

im?

Alamy / Dijitalimaj

arkaekim.indd 1 24.09.2013 15:19

Meraklı Minik dergisinin 82. sayısının ekidir. Fotoğraflar: Thinkstock

stickekim13.indd 1 20.09.2013 16:33

Meraklı Minik dergisinin 82. sayısının ekidir.Alam

y /

Diji

talim

aj

İşte bir serçe!

“Çirp çirp çirp...”

karincaposteri.indd 1 25.09.2013 10:21

Orm

anda K

eşif O

yunu / K

artlar

ZarZarı kartondan ayırın. Kat yerlerinden arkaya katlayın. Kulakçıklara yapıştırıcı sürün. Üçgen piramit elde edecek şekilde yapıştırın.

Meraklı Minik dergisinin 82. sayısının ekidir.Çizim: Nazlı Tunalı

dergioyunkartlari.indd 2 26.09.2013 16:29

YabankedisiAlakargaMeşe

YabantavşanıAtmacaSincap

Meraklı Minik dergisinin 82. sayısının ekidir.Çizim: Nazlı Tunalı

dergioyunkartlari.indd 3 26.09.2013 16:29

kartekim13.indd 1 20.09.2013 15:54

Meraklı Minik dergisinin 82. sayısının ekidir.Çizimler: Pınar Büyükgüral

kartekim13.indd 2 20.09.2013 15:54


kartekim13.indd 3 20.09.2013 15:54


kartekim13.indd 4 20.09.2013 15:54

Doğada Keşif Yapıyoruz

Aslı ZülalÇizim: Bengi Gençer

Bir Ağacı İnceleyin

Bulutları Gözlemleyin Keşif Çantası Hazırlayın

Kuş Gözlemi Yapın Renk Avına Çıkın

dogaetkinlik.indd 2 26.09.2013 15:04

Karton sayfaları birbirlerinden ayır.

Üst üste koy.

Üst köşedeki delik yerlerinden bir ip geçir ve ipi bağla.

Kitabın hazır.

Bir ağacı yakından inceleyin. Ağacın altında durup yukarıya bakın. Ağacın boyu ne kadar uzun? Dallarının ve yapraklarının arasından gökyüzü görünüyor mu? Ağacın üzerinde yaşayan başka canlılar var mı? Ağacın gövdesine sarıldığınızda elleriniz birleşiyor mu? Ağacın kabuğunun, yapraklarının kokusu nasıl? Yapraklarına ve kabuğuna dokunduğunuzda neler hissediyorsunuz?

Gökyüzündeki bulutları gözlemleyin. Bulutlar sürekli değişir. Bazı bulutlar pamuk yığınları gibidir. Bazıları tabakalar halindedir. Bazı bulutlar beyaz, bazılarıysa gri görünür. Bazen günbatımı ya da gündoğumu sırasında gökyüzündeki bulutlar turuncu renkte olur.

Kırda, parklarda ve bahçelerde yapacağınız keşif gezilerinde kullanabileceğiniz malzemeleri içeren bir çanta hazırlayın. Çantaya bitkileri, küçük hayvanları ya da ayak izlerini incelemede kullanabileceğiniz bir büyüteç koyun. Oyuncak kürek, pusula, defter, boya kalemleri de bu çantada yer alabilir. Küçük plastik poşetler de işinize yarayabilir. Bunların içine, toplayacağınız

tohum, taş ve benzeri malzemeleri koyabilirsiniz.

Keşif Çantası Hazırlayın

Çevrenizdeki kuşları gözlemleyin. Kuşlar en çok güneş doğarken ve güneş batarken hareketlidir. Örneğin sabah erken saatlerde ya da güneş batmadan hemen önce parklarda birçok kuş görebilir, onların seslerini dinleyebilirsiniz.

Doğada yürüyüş yaparken çevrenizde gördüğünüz renkleri gözlemleyin. Örneğin gökkuşağını oluşturan renklere sahip şeyler bulmaya çalışabilirsiniz. Ya da en çok hangi renkte canlılar ya da nesneler gördüğünüzü sayabilirsiniz.

Meraklı Minik dergisinin 82. sayısının ekidir.


Ay Gözlemi Yapın

Sonbahar Yapraklarını İnceleyin Rüzgâr Çanı Yapın

Hayvanların Ayak İzlerini Bulun Kuş Yemliği Yapın

Yol İşaretleri Yapın


Ay’ın hallerini gözlemleyin. Ay’ın şekli her gün farklı görünür. Ayrıca Ay’ın yüzeyinde de tıpkı yeryüzündeki gibi dağlar, çukur yerler ve düzlükler bulunur. Bir dürbün yardımıyla bu yüzey şekillerini inceleyebilirsiniz.

Sonbaharda ağaçlardan dökülen yaprakları birbirleriyle karşılaştırıp sınıflandırın. Yaprakların biçimini, dokusunu ve renklerini inceleyin. Yaprakların kenarları tırtıklı mı yoksa düz mü? Üzerleri pürüzsüz mü? Damarları görünüyor mu?.. Sonra da topladığınız yaprakların hangi ağaçlara ait olduğunu bulmaya çalışın.

Tohumlar, küçük dal parçaları, denizkabukları gibi malzemelerden bir rüzgâr çanı yapın. Bu malzemeleri 20-30 santimetre uzunluğunda ip parçalarının ucuna bağlayın. İplerin diğer uçlarını da bir dal parçasına bağlayın. Rüzgâr çanını bir iple rüzgâr alan bir yere asın.

Yağmur yağdığında toprak ıslanınca ya da kar yağdığında çevrede dolaşan hayvanlar arkalarında ayak izlerini bırakır. Böyle bir günde parkta ya da bahçede hayvanların ayak izlerini arayın. Bulduğunuz ayak izlerinin hangi canlılara ait olduğunu tahmin etmeye çalışın.

Boş süt kutusu ya da plastik şişe gibi atık malzemelerle

bir kuş yemliği yapın. Yemliği pencerelerden uzak ve kedilerin

ulaşamayacağı bir yere asın. Sonbaharda ve kışın yemliğin içine tuzsuz ayçiçeği ve yerfıstığı, ufalanıp suyla nemlendirilmiş esmer ekmek ya da haşlanmış patates koyabilirsiniz.

Doğa yürüyüşlerinizde geçtiğiniz yerlere taşlar, yapraklar ya da dal parçalarıyla işaretler yapın. Örneğin güzel bir kuş gördüğünüz bir yere ya da lezzetli meyveleri olan bir ağacın yanına böyle bir işaret bırakabilirsiniz.


Yağmurda Gezintiye Çıkın

Çakıl Taşlarını İnceleyin Çevredeki Sesleri Dinleyin

Büyük Şeyleri ve Küçük Şeyleri Bulun

Doğa Köşesi Hazırlayın

Karınca Yuvasını Gözlemleyin


Yağmurlu bir günde parkta, sokakta ya da bahçede bir keşif gezisi yapın. Yağmur yağınca çevrenizde ne gibi değişiklikler olduğunu inceleyin. Örneğin toprak solucanları ve salyangozlar daha çok yağmurlu havalarda etrafta gezinir. Onları yakından gözlemleyebilirsiniz.

Deniz kıyısındaki ya da bir akarsu kenarındaki çakıl taşlarını inceleyin. Bu taşlar genellikle dalgalarla taşınmaktan aşınmış ve yuvarlaklaşmış olur. Taşlara yakından bakın. Üzerlerinde izler var mı? Taşların hepsi aynı renk mi? Kaç farklı renkte taş bulabilirsiniz?

Kırda ya da trafik gürültüsü olmayan bir parkta yere oturup gözlerinizi kapatın. Çevrenizdeki sesleri dinleyin. Sesleri birbirinden ayırt etmeye ve seslerin kaynaklarını tahmin etmeye çalışın.

Parkta ya da bahçede en büyük ve en küçük şeyleri bulma oyunu oynayın. Bu oyunu, en büyük beş şeyi bulma, en küçük beş şeyi bulma, en büyük kırmızı şeyi bulma gibi farklı şekillerde de oynayabilirsiniz.

Gezileriniz sırasında topladığınız tohum, kuru yaprak, denizkabuğu, taş gibi malzemelerle bir doğa köşesi yapın. Bu malzemeleri sınıflandırıp küçük koleksiyonlar da oluşturabilirsiniz. Doğa köşenizdeki malzemeleri çeşitli sanat etkinliklerinde de kullanabilirsiniz.

Bir karınca yuvasının çevresindeki karıncaları gözlemleyin. Karıncalar topluluklar halinde yaşar. Yuvaları toprağın altındadır, birbirine küçük tünellerle bağlı odacıklardan oluşur. Karınca topluluklarının bazılarında onlarca, bazılarında da milyonlarca karınca bulunur.


Documents

Meraklı minik Ormana Gidiyoruz