MENAXHIMI FINANCIAR NDËRKOMBËTAR

Isa Mustafa

2

Kushtet e menaxhimit

• Globalizimi i produkteve dhe tregut financiar• Menaxhmenti financiar ndërkombëtar karshi

menaxhmentit financiar vendor• Normat e këmbimit dhe faktorët të cilët i

influencojnë• Tregtia dhe këmbimi ndërkombëtar• Normat e këmbimit dhe risku i këmbimit• Pariteti ndërmjet normave të interesit, normave

të këmbimit dhe inflacionit• Buxhetimi ndërkombëtar i kapitalit- Investimet

në tregjet financiare ndërkombëtare

3

Globalizimi dhe menaxhmenti fiananciar ndërkombëtar

• Marrëveshja e përgjithshme mbi tarifat dhe tregtinë (GATT) 1947

• FMN – 1947

• Bashkimi Evropian

• Marrëveshja e Mastrihtit 1993

• Asociacioni i tregut të lirë evropian (EFTA)

• Traktati i tregtisë së lirë të shteteve të amerikës veriore (NAFTA)

4

Pse është i rëndësishëm tregu ndërkombëtar?

• Qasja në tregje të reja• Efiçenca e prodhimit• Qasja në resurese të reja• Reduktimi i pengesave politike dhe

qeveritare• Diversititeti• Qasja në teknologji• Konsiderata e tatimeve/taksave

Kufizimet ndaj qellimit te shoqerive shumekombeshe

• Pengesat administrative

• Pengesat ne aktit ligjore dhe ato rregullatore

• Pengesat etike

5

6

Teorite e biznesit nderkombetar

• Teoria e avantazheve krahasuese (avantazhet ne teknologji: SHBA, Japonia, Gjermania; avantazhet ne kosto: Xhamajka, Meksika, India, Kina)

• Teoria e tregjeve te persosura;

• Teoria e ciklit te prodhimit

7

Metodat e biznesit nderkombetar

• Tregtia nderkombetare;

• Liçencimi

• Franshizimi

• Ndermarrjet e perbashketa

• Blerja e operacioneve ekzistuese

• Ngritja e filialeve te reja jashte vendit

8

Ekspozimi ndaj rrezikut nderkombetar

• Ekspozimi ndaj levizjeve te kurseve te kembimit

• Ekspozimi ndaj ekonomive te huaje, • Ekspozimi ndaj rezikut politik

9

Investimet jashtë vendit

• Vlerësimi i rrjedhës së pritur të parasë në valutë të jashtme;

• Llogaritja e ekvivalencës së valutës vendore me norëm e këmbimit me valutën e jashtme;

• Përcaktimi i vlerës aktuale neto në euro, normën e pritur të kthimit, duke llogaritur një rritje apo ulje për një premium të riskut që lidhet me investimet e huaja.

• Problemet fiskale të investimeve të huaja

• Risku politik i investimeve

10

Sistemi monetar nderkombetar

• Sistemi klasik i praktisës së standardit të arit 1821-1914

• Standardi i këmbimit të arit 1925-1931

• Marreveshjet per kurset fikse te kembimit

11

Sistemi monetar ndërkombëtar

• Sistemi Betton Woods i themeluar në vitin 1944• Kurset relativisht të fiksuara të valutës

individuale të shprehur në dolarë amerikanë dhe kthyeshëmria e dollarit në ar për institucionet e huaja zyrtare

• Sisrtemi post Bretton Woods 1971 deri sot – Marrëveshja Smithsonian

• OPEC-u dhe kriza e naftës e viteve 1973-1974

12

Transaksionet valutore

• Tregu I momentit (spot market)

• Transaksionet forward (parashikimi I kurseve te kembimit me te cilat do te blejne apo shesin vlutat)

• Kontratat valutore te se ardhmes (percaktojne vellimin standard te nje valute te caktuar qe do te kembehet ne nje date te caktuar)

13

Sistemet alternative te kurseve te kembimit

• Kursi i lirë

• Kursi i drejtuar

• Krijimi i zonës së synuar

• Sistemi i kurseve fikse

• Sistemi korrent hibrid

14

Bilanci i pagesave dhe lidhjet ekonomike ndërkombëtar

• Llogaria korente – regjistron flukset e të mirave, shërbimeve dhe transfertave;

• Llogaria e kapitalit – tregon investimet publike dhe private, si dhe aktivet e huadhënies;

• Llogaria e rezervës zyrtare – mat ndryshimet në aksionet (certifikatat) e arit dhe valutës së huaj, aktivet e rezervës nga institucionet monetare zyratare.

15

Parashikimi I kurseve te kembimit

• Parashikimi teknik (perdorimi I kurseve historike te kembimit per parashikimin e vlerave te ardhshme)

• Parashikimi themelor (bazohet ne raportet themelore midis ndryshimoreve ekonomike dhe kurseve te kembimit (psh. Inflacioni dhe rritja e te ardhurave)

16

Si të menaxhohet risku i kursit të këmbimit?

Në vendet vlera e valutave të të cilave pritet të bjerë, menaxherët duhet të marrin këto masa:

• Të mënjanohen parapagimet për blerjet;• Të mos mbahen para të tepërta, të pa vëna në përdorim;• Të blehen materiale dhe pajisje duk e shtyrë datën e

pagesës për më vonë;• Të mënjanojnë dhënien e kredive të tepërta tregtare;• Të marrin hua kur normat e interesit janë më të ulëta.

17

Barazia e fuqisë blerëse

Kjo teori sugjeron se lëvizja e kurseve të këmbimit shkaktojnë ndryshimet e normave të inflacionit.

• Forma apsolute e BFB sugjeron se çmimet e produkteve të ngjashme në dy vende të ndryshme duhet të jenë njësoj kur kthehen në të njëjtën valutë

• Forma relative e BFP shpjegon mundësinë e deformimeve të tregut në drejtime të tilla si kostot e transportit, tarifat dh ekuotat.

18

Origjina e barazisë së fuqisë blerëse

Supozojmë se indeksi i çmimit në vendin amë (h) dhe në vendin e huaj (f) janë të barabarta.

Nëse pas një kohe, vendi amë pëson një inflacion Ih, ndërsa vendi i huaj If,Indeksi i çmimit me inflacion do të jetë:

Ph(1+Ih)

Pf (1+If)Nëse me ef shënojmë ndryshimin e përqindjes së vlerës së valutës së hauj, atëherë:

19

Origjina e barazisë së fuqisë blerëse

)1(

)1(1

)1(

)1(

f

hf

ff

hhf I

Ieose

IP

IPe

Supozojmë se në fillim kursi i këmbimit është në ekuilibër. Më pas valuta e vendit pëson një inflacion prej 5%, ndërsa vendi i huaj pëson një inflacion prej 3%. Sipas BFB, valuta e huaj do të rregullohet si më poshtë:

%94.10194.0103.01

05.01

)1(

)1(

f

hf I

Ie

Valuta e huaj do të vlerësohet me 1.94% në përgjigje të rritjes së inflacionit në vendin amë në raport me vendin e huaj.

20

Efekti ndërkombëtar i Fisherit

Teoria e Fisherit iu referohet diferencës ndërmjet normave të interesit.

Sipas kësaj teoria, normat nominale pa rrezik të intresit përbëjnë normën reale të kthimit dhe inflacionin e pritshëm.

Ndryshimet në normat e interesit nga një vend në tjetrin mund të jenë rezultat i ndryshimeve në nivelet që parashikohen për inflacion.

21

Normat e këmbimit

  

Funta

Franka

Funta

DollartërthorteNorma

Franka

Euro

Dollarë

Franka

Dollarë

EurotërthorteNorma :

22

Burimet e financimit

• Huatë nga bankat tregtare

• Financimi me evrodollarë

• Financimi me evroobligacione

• Emitimi i aksioneve në tregun ndërkombëtar

23

Procedurat e financimit të tregtisë ndërkombëtare

• Kambiali ndërkombëtar• Policngarkesa• Letërkredia tregtare

24

Investimet e huaje direkte

• Motivet:• Motivet e lidhura me te ardhurat (tregjet e burimeve

te reja te kerkdeses; shfrytezimi I tregjeve fitimprurese, reagimi naj kufizimeve tregtare; diversifikimi nderkombetar.

• Motivet e lidhura me kostot (perfitimi nga ekonomia e shkalles, perdorimi I faktoreve te huaj te prodhimit, perdorimi I lendeve te para te huaja, perdorimi I teknologjise se huaj, reagimi ndaj kurseve te kembimit.

• Diferenca ne tatime dhe takse