metaalmagazine 4 200820 www.metaalmagazine.nl

metaalbewerkenR e i n o l d T o m b e r g

Een FMS-cel voor lange producten

die Wila in Lochem vorig jaar in

gebruik genomen heeft. De Fanuc-

robot, opgesteld tussen een drietal

Axa-bewerkingscentra, kan een

massa tot 800 kg hanteren. Wila

wil met deze cel zo veel mogelijk

produceren met zo min mogelijk

mankracht. Beschikbaarheid van

de cel is door Fastems gegaran-

deerd voor 96%. Spilrendementen

boven de 90% zijn haalbaar (zie

ook Metaal Magazine 8/2007, pag.

34-35, foto: Henk Riswick, Reed

Business)

Meer productiviteit

Werktuigbouwers kiezen bij productiviteitsverbeteringen in eensoort Pavlovreactie meteen voor snellere machines. En doe erook maar een robot bij. Eerst even nadenken is de boodschapvan een Vimag-symposium. Kijk naar de waarde je toevoegtvoor je klanten en omarm ook procesoptimalisatie.

niet bij robots en machines alleen

“Het is een misvatting dat het kopenvan machines met robots dé oplossingis voor het verhogen van de producti-viteit”. Een prikkelende boodschapvan Geert Huizinga tijdens het Vimag-ontbijtsymposium op 13 maart jl. in

Utrecht. Huizinga, hoofd technologie& innovatie van de vereniging FME-CWM, deed zijn uitspraak op de derdedag van de Techni-Show 2008. Een bijzondere locatie om zijn 90 toe-hoorders, en zeker de exposanten van

de beurs, even te 'plagen'. Onze natio-nale beurs voor metaalproductietech-niek stond immers dit jaar helemaalbol van de automatiseringsoplossin-gen met robots.Alleen al Cellro was op drie standsaanwezig met robot-oplossingen: bijBridgeport, Gibas en Landré.Opvallend was ook de stand van WWAmet twee robots: een ABB op de bega-ne grond en een Fanuc op de eersteverdieping. Ook kon je op de beursrobotcellen bewonderen van Hermle(met een Kuka-robot), RFA (met eenKawasaki-robot) en talloze eigentijdserobottoepassingen van andere beurs-deelnemers. Verder zag je in hal 9, deverbindingshal, veel fraaie lasrobotsingewikkelde pirouettes draaien. En dan roept de eerste spreker van hetsymposium meteen dat het kopen vandie robots niet dé oplossing is. Ofbeter geciteerd: niet alleen dé oplos-sing is. Er zijn mensen voor mindergevierendeeld!Volgens Huizinga is het realiseren vanproductiviteitsverhogingen een com-plex proces waarbij metaalbewerkersmoeten draaien aan de knoppen vantechnologie én organisatie. “Nietalleen productinnovatie, ook procesin-novatie”.Huizinga somde in Utrecht vier pun-ten op die van belang zijn: geavanceer-de productiemiddelen (dus toch diesnelle machines met geavanceerderobots!), kwaliteit van management enorganisatie, kennis en vaardighedenvan de medewerkers en het niveauvan de innovatie.

Toegevoegde waardeWiebe Nijdam van het Lean Mana -gement Instituut maakte tijdens hetsymposium duidelijk welke route eenmetaalbewerker zou kunnen volgenbij procesinnovatie. Uit zijn presenta-tie bleek dat maar 5% van de tijd tus-sen de inkoop van grondstof en de ver-

mek004_20_vimagwaarde.qxp 14-04-2008 16:08 Pagina 20

ondernemersdoel. Het genereren vaneen maximale winst met een zo kleinmogelijk geïnvesteerd vermogen staatcentraal in de missie van BrabantComponents. Kevenaar realiseert dit

metaalmagazine 4 2008www.metaalmagazine.nl 21

koop van het eindproduct (de werk-stukken dus die van de metaalbewer-kingsmachines komen) waarde-toevoe-gend is. “Alleen een snellere machineis dus onvoldoende”, is zijn conclusie.Nijdam ziet zeven verspillingen in hetmaakproces. Deze zijn: overproductie,voorraden (of te veel voorraden), trans-port, wachten, overbodige processtap-pen, onnodige bewegingen en ondeug-delijke producten.Zijn oplossing zijn vijf kernprincipesdie hij ontleend heeft aan Jones &Womack. Deze zijn:– Definieer de waarde van een product

of dienst vanuit het klantperspec-tief;

– Identificeer en visualiseer dewaardestroom en elimineer verspil-lingen;

– Creeër een continue flow;– Schakel om naar een vraaggestuurd

systeem: ‘pull’ in plaats van ‘push’;en

– Streef naar perfectie door continu teverbeteren.

In de visie van Nijdam staat het toe-voegen van waarde voor de klant cen-traal bij het verbeteren van productie-processen. Bedrijven die daar goed inzijn, gaan een zonnige toekomst tege-moet.

Opvallend tijdens het symposium washet grote verschil over het niveau vande waardetoevoeging. In een business-case rekende Huizinga met eengemiddelde toegevoegde waarde peruur van 65 euro. Zou je met deze toe-gevoegde waarde een machine in een24/7-productie zetten dan zag hij perjaar een extra toegevoegde waarde vanruim 300.000 euro. Toch geen geringbedrag.Frans Kevenaar, directeur van BrabantComponents, haalde nog net zijn neusniet op voor deze berekening, maarliet even later in zijn presentatie tochfijntjes weten dat hij voor een toege-voegde waarde van 65 euro per uurzijn machines niet aanzet. Hij noemdetussen neus en lippen door een bedragvan 500 euro tot 600 euro per uur.“Dan is ons businessplan haalbaar”.

Veiligheid uitBrabant Components richt zich op hetgrootserie-bewerken van aluminium-delen met een hoge toegevoegdewaarde voor de automotive-industriezoals oliepannen, behuizingen en der-gelijke door middel van complexebewerkingen en indien mogelijk metassemblage-activiteiten. Het verlengenvan de 'VA-chain' is een duidelijk

S u c c e s v o l V i m a g - o n t b i j t s y m p o s i u m Meer dan 90 bezoekers bezochten op 13 maart jl. hetVimag-ontbijtsymposium ‘Procesinnovatie - the competi-tive edge’. Onder voorzitterschap van Paul van Roonging een viertal sprekers in op verschillende aspectenvan het symposiumthema. De presentaties kunnen viawww.fpt-online.nl/ worden gedownload. ■ Procesinnovatie: modegril of noozaak?

G. Huizinga, FME ■ Procesinnovatie bij kleine serieproductie

H. Willemsen, Wila ■ Procesverbeteringen door Lean Manufacturing

W. Nijdam, Lean Management Instituut ■ Procesinnovatie bij grote serieproductie

F. Kevenaar, Brabant Components.Safan in Lochem heeft enkele jaren geleden geïnvesteerd in een forse freesmachine van SHW. De machine

bewerkt grote framedelen. Dankzij deze machine kan Safan snel en flexibel reageren op vragen van klanten,

ook bij klantspecifieke machines (zie ook Metaal Magazine 18/2004, pag. 28-29, foto: Michel Zoeter, Reed

Business)

T i p s v a n F r a n s Ke v e n a a r

Directeur Frans Kevenaar van Brabant Components gafzijn toehoorders tijdens het Vimag-ontbijtsysmposiumeen aantal nuttige tips over automatisering en proces-optimalisatie:■ bij automatisering zal visuele inspectie door opera-

tors steeds meer verdwijnen. Bij GM is Oostenrijk bij-voorbeeld is een motor al voor 70% geassembleerdvoordat de eerste mensenhand, of -oog, in hetassemblageproces verschijnt. Op dat ogenblik is hetvisueel herkennen van fouten een erg kostbare zaak;

■ oplegvlakken moeten altijd vrij blijven van vervuiling;■ de uiteindelijke nauwkeurigheid bij een automatische

belading wordt door de opspanmal bepaald;■ betrouwbaarheid van robotgrippers is een kritische

factor voor succes. Zeker als in een gripper meerderemechanische, elektrische en pneumatische functiesgeïntegreerd zijn;

■ zorg er bij automatisering voor dat de bijbehorendesensoren altijd voldoende op voorraad liggen; en

■ maak back-ups, back-ups en back-ups!

Ook meldde Kevenaar een aantal weerstanden tegenautomatisering die hij veel hoort en zijn reactie daarop:■ Dat gaat nooit werken......

Geloof ze niet!■ Robots maken ons star............

In bijna alle gevallen krijg met robots meer flexibiliteit!■ Veel te duur.............

Dat is sterk afhankelijk van de gekozen oplossing!■ Dat is zo moeilijk, dat kan alleen een operator.......

Vaak is het precies andersom!

mek004_20_vimagwaarde.qxp 14-04-2008 16:09 Pagina 21

metaalbewerken

metaalmagazine 4 200822 www.metaalmagazine.nl

o.a. door onderscheidende productie-processen die concurrentievoordelenbieden voor zijn afnemers en dus ookvoor zijn onderneming. Kennelijk metsucces want in Utrecht meldde hij ookdat Brabant Components een rende-ment haalt van 23% tot 24% op hetgeïnvesteerd vermogen. Er zijn nietveel metaalbewerkers die dat kunnenclaimen.

Volgens Kevenaar onderscheidtBrabant Components zich door: speci-aal ontwikkelde snijgereedschappen,eigen opspantechnologie, een hogeprogrammeereffectiviteit en flexibele,maar tóch tailor-made bewerkingspro-cessen. Kevenaar: “En boor vooral nietop bewerkingscentra!”Alhoewel alle sprekers tijdens het sym-posium benadrukken dat het niet ommachinesnelheden gaat, maar om pro-cesoptimalisaties, is het wel opmerke-lijk dat de technici van BrabantComponents in de PLC's van machine-besturingen veiligheden uitschakelenom bewerkingsmachines eerder tekunnen laten bewegen. Dit omcyclustijden van machines te kunnenverkorten. Het risico van botsingen en

het vervallen van garanties doormachineleveranciers wordt op dekoop toe genomen in ruil voor de rela-tief korte tijdwinsten.

De wijze waarop Brabant Componentsautomatiseert, heeft de afgelopenperiode een sterke verandering door-gemaakt en is volgens Kevenaar nogniet tot een einde gekomen. Hij onderscheidt vijf automatiserings-concepten: – CNC-bewerkingscentrum met hand-

lingrobot;– bewerkingscel met gecombineerde

bewerkingscentra en randappara-tuur;

– volledig verknoopte lijnen metrobots;

– hybride lijnen; en – verknoopte lijnen met flexibele

modules.Bij het laatste concept komen bepaal-de bewerkingsconcepten op een pon-ton. Bij het aanlopen en uitlopen metlagere stuksaantallen kun je dan dieponton loskoppelen van de lijnen omop die manier toch economisch klei-nere series producten te kunnenmaken.

ProcesmatigHans Willemsen, directeur van Wila,vertelde tijdens het symposium datzijn onderneming een veranderingdoormaakt van een ambachtelijke,projectmatige onderneming naar eenindustriële, procesmatige onderne-ming.

De doelstelling bij Wila is om continuhet primaire proces te verbeteren. Metdaarbij veel aandacht voor keteninte-gratie. De klanten van Wila hebbenbijvoorbeeld toegang tot de meetgege-vens van de slijpcel op de werkvloer inLochem.Volgens Willemsen is er bij de proces-

verbetering een samenhang tussenproduct-, proces- en organisatieont-wikkeling. Bij de productontwikkelingheeft Wila gekozen voor het modulai-re bouwdoosprincipe en om de pro-ducten, gereedschappen voor afkant-persen, te configureren uitwederkerende technische functiesen/of bewerkingstechnieken.Bij de procesontwikkeling mikt Wilaop het repeterend produceren metminimale in- en omsteltijden, op hetscheiden van hulp- en bewerkingsta-ken, op automatisering en op het inte-greren en combineren van bewerkin-gen. Projecten waar Wila momenteel aanwerkt, is het met behulp van eenrobot opspannen van werkstukken opeen slijpmachine en het eveneens metbehulp van een robot wisselen vanslijpschijven van slijpmachines. Zoals gezegd gaat de organisatie-ont-wikkeling van het al genoemdeambachtelijke werken naar de proces-matige aanpak. Daarbij zietWillemsen een verschuiving van deproductiekennis vanaf de werkvloernaar de R&D-afdeling.Als waardetoevoeging voor zijn klan-ten heeft Willemsen vier doelengekwantificeerd:– snel leveren van productvarianten in

seriegroottes van één tot 40 stuksmet als doel de doorlooptijd van eenklantorder te halveren zonder dat devoorraad explodeert;

– betrouwbaar leveren in 98% van deopdrachten met een speling van plusof min één werkdag;

– een 100% onberispelijke kwaliteit;en

– een zodanige productiviteitsstijgingdat de kostenstijging van de produc-tie daardoor gecompenseerd wordt.Met andere woorden: de prijzen voorde afnemers stijgen daar door dusniet!. ■

G e e n l a s s e n m e e r b i j S a f a nHet Lean Management Instituut heeft machinebouwerSafan ondersteund bij de verdere ontwikkeling van deE-brake van Safan. Het doel van de ondersteuning wasom de technologische voorsprong die Safan heeft metdeze elektromechanische afkantpers te combineren meteen voorsprong gelet op de productietechnologie. Hetproductieproces moet geschikt zijn voor zowel de zoge-heten 'fast movers' als voor klantspecifieke machines.Voor het ontwerp van de afkantpers zijn de volgendeafspraken gemaakt: ■ geen lassen;■ een modulaire opbouw;■ opbouwen uit genormaliseerde

machine-onderdelen; en ■ het reduceren van het aantal bewerkingsstappen.

N i e u w p r o j e c t F M E o v e r 2 4 / 7Als vervolg op het kennisproject 'ProcesinnovatieVerspaning', zie www.verspaning-online.nl, start de vereniging FME-CWM nu het project 'Manarm 24/7'.

M e e r i n f o r m a t i e o v e r e i g e n t i j d s e m e t a a l - p r o d u c t i e t e c h n i e kMeer informatie over vernieuwingen in de Nederlandse metaalindustrie en bij-zondere investeringen door Nederlandse metaalbewerkers zijn te vinden in desecties Machine Masterclass en Bedrijvigheid in ons digitale archief opwww.metaalmagazine.nl.

mek004_20_vimagwaarde.qxp 14-04-2008 16:09 Pagina 22