Mehmet Zahit Kotku - Ana Baba Haklar

NDEKLER Mellifin ksa terceme-i hali ............ ..................... IX Mukaddime ................................................ 1 OZERMZDEK HAKLAR................................. ... _ 4 ALLAH TEALA'NIN HAKKINA RAYET ...........: ............ 6 1 Gizli putlar ............................................. 9 2irk kfrdr............................................. 12 3irk rahmeti inkrdr .................................... 15 4 Yaratlmzn gayesi .................................... 20 O KURTARICI VE TEHLKE 1 Kurtarc ey ............ .............................. 25 a) Allah tel'dan korku zerine olmak .................. 25 b) ktisada riyet etmek ................................. 30 c) Adalete riyet etmek ......... ........................ 31 2 tehlike ............................................. 31 a) Cimrilik ............................................. 31 b) Nefis ve hevya uymak ......'............ ............ 32 c) Ucb .........................,...................... 32 ANA BABA HAKKINDAN DAHA MHM BR HAK PEYGAMBERMZN VE ULEMANIN HAKKI ............ ...... 37 ANA BABA HAKLARI ANA BABAYA KARI ON MHM VAZFE..................... 51 ANA BABAYA HSAN VE TAAT ............................... 52 V 1 Ana babaya iyilik cihd sevab kazandrr .................. 52 2 Ana babaya iyilik mrn uzamasna sebeb olur ... ...... ... 57 3 manda sebat ve ana babaya itaat ........................ 60 a) imanda sebat etmek ................................. 60 b) Ana babaya itaat saadettir ........................ ... 61 c) Malm ana babadan saknma........................... 61 4Cennet analarn aya altndadr ........................... 64. 5Ana babaya iyilik Allah'n yardmn celbeder ............... 68 6 Dostlarn ziyaret ana babay ziyarettir...........,......... 70 7 Ana babaya ikramn sevab .............................. 73 8 Ana babaya itaatin artlar .............................. 75 EBEVEYNE HSAN HUSUSUNDA BRKA RNEK 1Byezd-i Bistm'den bir rnek ........................... 80 2 Babaya hizmete bir rnek................................. 81 3 Hzr Aleyhisselm .................. ..................... 81 4 Cenb- Hak'dan Musa Aleyhisselm'a bir vasiyyet...... ... 82. 5 Annenin bir duas ........................... ............ 83 6 Edeb numunesi .......................................... 84 ANA BABAYA TAATN MKAFATINA DAR BRETL KISSALAR 1eytann yol bulamad bir yer........................... 86 2 Anaya itaat vcibtir ....................................... 89 3Bir mirasn taksimi ...... .............................. ... 90 4 Mantna uymayan hereye itiraz etme .................. 90 5Levh-i mahfuzdaki ilk yaz .........'... ..................... 93 6 Ana babaya kar gelmemek............................... 94 7Hazreti Musa (a.s.)'nin Cennetteki komusu ............... 94 8 Dikkate deer bir hadise ... ........................../..... 96 ANA BABAYA SYAN........................ ............... 100 1Ana babaya iyi davranabilmenin resi ..................... 101 2 Ana babaya isyan byk gnahlardandr ... ... ............ 104 3Fesatln sonu ............... ........................ 109 ANA BABAYA ASI OLMANIN HKM LE LGL HADSLER 1 Cennete girmesi haram klnan kii .............,........ 111 2badeti kabul edilmeyen kii ........................ ... 113

VI 3insanlk mslmanln iindedir........................... 115 4 Cennet nimetlerini tadamyacak drt kii ... ,.............. 116 a) arap imeye devam edenler..................... ...... 117 b) Faiz yiyenler.......................................... 118 c) Yetim mal yiyenler.................. .................. 119 d) Ana babaya s olan evld.............................. 120 5 Umeyr'in olu Mus'ab (r.a.) .............................. 120 6 O kt amel .......................................... 123 a) Allah'a irk komak.................................... 123 b) Ana babaya s olmak........................... ...... 124 c) Harpten kamak..................... .................. 125 7 Vlideyne svmek byk gnahlardandr .................. 129 8 Ana babaya isyan amelleri mahveder ....., ............... 132 9 Riya.................................................... 133 ANA BABA HAKKINI DEMEK ................................. 136 DUALAR HAKKINDA ......... ................................. 143 EVLADIN BABASINDAK HAKLARI 1 Evldn babas zerinde hakk vardr..................... 149 2Ebeveynin baz vazifeleri ................................. 150 a) Akika kurban kesmek...... ... ........................ 150 b) ocuklar pmek snnettir ........................... 152 c) ocuklarna efkatle muamele etmeli .................. 153 Gzel bir ltife ... .............-........................... 154 3Ana babann dikkat etmesi gereken ey...... ... ...... 155 a) Ana babaya s olmamak .............................. 155 b) ocua dinini retmek.............................. 155 c) istenen bireyi mmkn iken vermemek ve hakk olmad eyi istemek ........................ ............ ...... 158 d) Bo szlerden saknmak ve ok sormak ............... 159 KARI KOCA HAKLARI 1Kadnlarn kocalarna kar vazifeleri ..................... 161 a) Kocaya itaat etmek.................................... 161 b) Kocasndan izinsiz evinden kmamak .................. 163 2 Kocalarn hanmlarna kar vazifeleri ..................... 164 a) Evini ve ehlini korumak ve hayr tavsiye etmek............ 165 b) Kadnn kocas zerindeki be hakk .................. 166 VII 3 Hesab sorulmayacak harcamalar......................... 167 KOMU HAKLARI ..........................'. .................. 168 1 Komu hakknn lzumu hakknda ........................ 169 2 Komu ile iyi geinmek............ ... ..................... 173 3 Kt komu ............................................. 174 4Komuya ikramda bulunmak ... ........................... 75 5 Komu hakknn ehemmiyeti ..................... ...... ... 178 GOZEL HASLET.......................................... 182 1Misafire ikram .......................................... 182 2Sla-i rahim............................................. 184 a) Sla-i rahim mrn uzamasna ve rzkn artmasna sebep* tir ................................................ 186 b) Uzakta olan hsm akrabalar ziyaret .................. 189 c) Cennet ve Cehennemin yolu buradr .................. 191 3 Hayr sylemek .......................................... 198 MLLET HAKKI .............................. ............... 201 BYK GNAHLARDAN BAZILARI .................. ......... 211 1Zina etmenin hkm ..................................... 212 2 Zinann getirdii felket ............... .................. 213 3Zinadan korunann yeri Cennetdir........................ 214 K HAKKINDA ............................................. 216 1Belya mstehak onbe fena huy ............... ... ...... 218

2 Gnahlar imann nurunu sndrr ........................ 220 3 Btn gnahlar ikiden kar............ ."................. 221 4 Sarho olarak len .sarho olarak harolur ............ ... 221 5 Gnahlara devam kalbi karartr ........................... 223 6 arap imenin zararlar ................................. 224 FAZ YYENLER HAKKINDA ... ............ .................. 226 1Faizin zararlar.......................................... 228 NDEKS ...... .......................................... . 231 VIII MELLFN KISA TERCEME- HAL Mellif rahmetullahi aleyh'in ad Mehmed Zahid, soyad Kotku idi. Kendisinin naklettiine gre babas ona: Olum Mehemmed diye hitap edermi. Soyadnn m-tevazi mnsna geldii nfus czdannn bana not edilmi idi. Tevelld 1315 hicr kamer (Rum: 1313,* Mild: 1897) ylnda Bursa ehrinde, kale iinde Trkmenzde kmazndaki baba evinde vaki olmutur. Ailesi: Baba ve annesi Kafkasya'dan 1297'de g eden ms-lmanlardandr. Dedeleri Kafkasya'da irvan'a bal eski bir hanlk merkezi olan Nuha'dandr ki buras da eteinde, ipekilikle mehur, ahalisi mslman, halen Azer Trkesi konuulan bir yerdir. Babas brahim Efendi Bursa'ya 16 yalarnda iken gelmi, Hamza Bey Medresesinde tahsil grm, muhtelif yerlerde imamlk yapm, Hz. Peygamber (s.a.s.) sllesinden bir Seyyid'dir; 1929'larda 76 yalarnda iken Bursa ovasndaki zvat kynde vefat etmi ve oraya defnourf mu, ehl-i tark bir kimsedir. Annesi Sbire hanm, Mehmed Zahid Efendi 3 yalarnda iken vefat etmi. Pnarba Kabristanna gmlmtr. IX Bu anne ve babadan doma aabeyi Ahmed akir (1308-1335) subaylk yapm, Kuds'te, anakkale'de bulunmu, siperlerde hastalanm ve 28 yalarnda iken vefat edip Stleme'ye defn olunmutur. Ayn anneden bir kk kardei daha olmusa da ok yaamam; birka aylk iken vefat etmitir.. Babasnn ikinci evlilii yine Dastan muhacirlerinden, Fatma hanmla olmutur. Ondan doma kz karde halen hayattadrlar. Bunlardan Pakize Hanm'n efendisi de, Bursa Ulu Camii imamlarndan ve smail Hakk Tekkesi eyhlerinden merhum Ahmet Efendi (k.s.)'dir. Tahsili, askerlii: Mehmed Zahid Efendi (rh. a.) ilk mektebi Oru Bey btidaisinde okudu. Maksem'deki dadiye devam etti. Sonra Bursa Sanat Mektebine girdi. Bu esnada Birinci Cihan Harbi dolaysyla 18 yalarnda askere celb olundu. 14 Nisan 1332'de asker oldu, senelerce askerlik yapt, ok tehlikeli gnler geirdi, hastalklar atlatt. Ordunun Suriye' den ekilmesinden sonra,' binbir glkle stanbul'a dnd. 10 Temmuz 1335 Cuma gnnden itibaren de 25 K. 30 ubede yazc olarak vazifeye devam etti. Kendi hatra defteri kaytlarndan 1338 Martlarnda henz bu vazifede olduu grlyor. Tasavvuf yetimesi ve din hizmetleri: stanbul'da bulunduu esnada eitli din toplantlara, derslere, camilerdeki vaazlara devam etti. Bilhassa Seydiehirli Abdullah Feyzi Efendi'yi ok sevdii anlalyor. Bu arada 16 Temmuz 1336 Cuma gn namaz Aya- X sofya camiinde edadan sonra, Vilyet nnde bulunan^ Fatma Sultan Camii yanndaki Gmhaneli Tekkesine giderek eyh mer Ziyaeddin Efendi'ye intisap eyledi. Gnden gne ahvalini terakki ettirdi. Bu zat- erifin 18 Kasm 1337 Cuma gn vefatndan sonra postniin-i irad olan Tekirdal Mustafa Feyzi Efen-di'nin yannda tahsil-i kemlta devam etmi, mteaddit defalar halvete girmi, 27 yalarnda hilfetnameyi aldktan sonra ondan Rmzu'l-ehdis, Hizb-i A'zam ve Deli-lu'1-hayrt icazetnamelerini de alm, Bayezit, Fatih ve Ayasofya camii ve medreselerinde derslere devam etmi, bu esnada hafzln da tamamlamtr. Bu aralarda hocasnn iareti zere, muhtelif kasaba ve kylerde din hizmet ifa etmitir. Tekkelerin kapatlmasndan sonra Bursa'ya dnm, evlenmi, 1929'da vefat eden babas yerine Bursa ovasm-daki zvat kynde 15-16 sene kadar imamlk ettikten sonra ftade camii erifinin imam - hatipliine tayin edilerek ehirde hisar iindeki baba evine yerlemiti. Burada 1945-46'dan 1952'ye kadar hizmet eyledi. 1952 Aralnda Gmhaneli dergh postniini .ve eski tekke arkada Kazanl Abdlaziz Bekkine'nin vefat zerine, stanbul'a naklolarak Fatih'te Bulvara hazr mm Glsm Mescidi'nde vazife grd. 1.10.1958 tarihinde Fatih skenderpaa camii erifine nakloldu ve vefatna kadar bu vazifede kald. Vefat: Mehmed Zahid Efendi rahmetullahi aleyh, mrnn son yllarnda rahatsz idi; ayakta gezmesine ramen, iddetli arlarndan muzdaripti. 1979 yaznda uzun zaman

XI kalmak zere gittii Hicaz'dan, ar hasta olarak 1980 ubatnda dnmek zorunda kalmt. 7 Mart 1980'de ameliyata girdi ve midesinin te ikisi alnd. Ameliyattan sonra tedricen dzeldi, hatt 1980 Ramazannda hi aksatmadan oru tuttu. Hatimle teravih kld, vaaz etti, yazn Balkesir Ilca'ya, anakkale Ayvack sahiline aryan ayaklar iin gtrld, hac mevsimi gelince de Hicaz'a gitti. Fakat ameliyata sebep olan rahatszl nksetmi ve arlar tekrar balamt. Hacc glkle ifadan sonra 6 Kasm 1980'de ok ar hasta olarak stanbul'a dnd. Tam bir hafta sonra 13 Kasm 1980'de (5 Muharrem 1401) Perembe gn leye yakn, dualar, yasinler, tebih ve tehliller ve gzyalar ile uyur gibi bir halde iken hirete irtihal eyledi. Cenaze namaz 14 Kasm 1980 Cuma gn stanbul Sleymaniye Camiinde muhteem, mahzun,, vakur ve edepli bir cem-mi gafir tarafndan klnarak, mbarek vcudu, Kanun Sleyman Trbesi arkasnda, kendisinden feyz ald hocalar ve stadlarnm yanndaki istirahatg-hna defnolundu. Bu esnada Sleymaniye, ehzadeba, Fatih ve evrelerinde trafik durmu, Sleymaniye'nin ii ve avlusu kamilen dolduu gibi, cemaat sokaklara taarak Esnaf Hastahanesinin yanna kadar uzanmt. Vefatn duyanlar iinde Anadolu'nun en uzak ehirlerinden olduu kadar Avrupa'dan gelenler de vard. Uzakta bulunan muhiblerin-den ou da vaktinde haber alamama yznden cenazesine yetiememilerdi. Vefat slm leminde de byk zntye yol am, Suudi Arabistan'da, Kabe'de, Kuveyt'te ve daha baka ehirlerde gyabnda cenaze namaz klnp, dualar edilmi, ajanslar bu elim vefat haberini yaynlamlard. XII Vefat tarihi olan 13 Kasm 1980 tarihli takvim yapraklarnda tevafukan ok manidar ibareler yer alyordu. Mesel bunlarn birindeki u para ne kadar ayan- taaccptr: Arkamdan alama: ldm gn tabutum yrynce Bende bu dnya derdi var sanma. Bana alama, yazk yazk!, Vah vah deme eytann tuzana dersen vah vahin sras o zamandr. Yazk yazk asl o zaman denir. Cenazemi grdn zaman elfirak, elfirak deme, Benim bulumam asl o zamandr. Beni mezara koyunca elveda demee kalkma Mezar Cennet topluluunun perdesidir. Mezar hapis grnr amma, Aslnda cann hapisten kurtuluudur. Batmay grdn ya, domay da seyret Gnele Aya batmadan ne ziyan gelir M? Sana batma grnr amma Aslnda o domadr, parlamadr. Yere hangi tohum ekildi de yetimedi? Neden insan tohumu iin Bitmiyecek, yetimiyecek zannna dyorsun? Hangi kova suya salnd da dolu olarak ekilmedi? dan Yusuf'un kuyuya dnce niye alarsn? Bu tarafta azm yumdun mu o tarafta a! nk artk hay-huy'un, Meknszlk leminin boluundadr. Ahlk ve emaili: Merhum uzunca boylu, imanca, heybetli, beyaz tenli, dolgun pembe yanakl, uzunca ak sakall, geni alnl, XIII aralkl kal, irice bal, gl yzl, sevimli; alml bir kimse idi. Genken zayf olduunu, kszlkte yemek yerine yumurta iivererek byle iri vcutlu olduunu glerek anlatrd. lk grte insanda sevgi ve sayg uyandran bir hali vard. Tandna, tanmadna selm verir, gleryz gsterir, gnl alrd. lk nazarda koyu kestane renkli grnen, fakat dikkatle baklmas imknsz, esrarl ve derin manl gzleri vard. Gz iinde krmzlk, srtnda ve karnnda ise avu ii kadar iri bir ben mevcuttu. Hafzas ok kuvvetli idi, konumas tatl ve safiyane idi. ok kere halk telaffuzu kullanr, karsndakine sz frsat tanr. Kesinlikle bildii bir eyi bile sanki ilk du-yuyormu gibi yumuak bir tavrla dinler, manl ve nkteli cevap verirdi. Sohbetleri ho, hutbeleri fevkalde celalli olurdu. Hutbe esnasnda sesini ykseltir, ordu nndeki bir komutan gibi celdetle ve irticalen konuurdu. zel hayatnda ev halkna kar mfik ve ltifeci davranr, kimseye dorudan doruya birey emretmez, telmih ve remiz ile syler, anlalmazsa sabrederdi.

Fevkalde mtevazi idi, kerametleri zahir ve hreti lemgir olduu halde, talebelerine bile tepeden bakmaz, eyhlik tavr taknmaz, kendisini ihvan arasnda lalettayin bir fert gibi grr, makamn ve kemalini byk bir maharetle gizlerdi. . Kendi stadlarna fevkalde saygl ve bal idi. Tekke arkadalar olan yallar, stadnn meclisine gittiinde diz st oturup ba eip hi ayak deitirmeden edeple oturduunu anlatrlar. ok uzun ve derin dnrd, sohbetlerindeki bululara, tebihlere hayran kalmamak mmkn olmazd. Bir yetin, bir hadsin zerinde haftalarca, aylarca durup konutuu olurdu. XIV Ele ald bir kimseyi terbiye edip yola getirinceye kadar byk bir sabrla alrd. lk zamanlarda kusurlarna msamaha ederdi. Yllarca alr, yar yolda bkp brakmazd. Dostlarna vefas emsalsiz idi; onlar ziyaret eder, arar sorard. Akrabalarna kar vazifelerinde kusur etmez ve onlara her trl yardm esirgemezdi. ok ak elli idi, verdii zaman alacak miktarda verir, geriye kalmamasndan korkmaz, verdiini doyururdu. Sofrasnda ekseriya misafir bulunurdu. Hizmet edenleri bir vesile ile memnun eder, ziyaretilere gleryz gsterir, kapsn, her zaman ak tutmaa alrd. Gece ve sabah ibadetlerine ok riayet eder, talebelerini de bunlara tevik eylerdi. nsann kalbinden geirdiini bilir, gelenin sormadan cevabn verir, istemeden ihtiya sahibinin muhta olduu eyi balard. Gnllere ve ryalara tasarrufu vard. Bereket gittii yere yaar; bolluk onunla beraber gezer, en hcra, en ktlk yerde o gelince nimet dolard. Beraberinde seyahat edenler, tevafuklara, tecellilere, madd ve manev hallere ve ikramlara aar, hayretlere derler, parmaklarn srrlard. Allah tel ve tekaddes hazretleri derecatn ulya eyleyip biz aciz naizleri de fyuzat ve efaatmdan feyz-yb u nasibdr buyursun, min bi-hrmeti seyyidilmrse-ln (s.a.s.) ve lih ve sahbih ve men tebiahum bi ihsann ilyevmi'd-dn ve'1-hamd lillhi rabbi'l-lemn. Halil Necatiolu XV MUKADDME Bu dnyaya gelen herkesin vakti gelince gitmesi mukarrerdir. Dnya hiretin bir yoludur. Cennete de, Cehenneme de yol buradan geer. Ahiret denilen lemde bu dnyada yaptklarmzn hesab grlnce, kara yzl gnahkrlardan olup Cehenneme srklenmek ne kadar acdr. Bunun sebebi de Allah telmn- emirlerine uymamak, yasaklarndan kamamaktr. ' Malmdur ki, bir ok kusur ve gnahlar, bilinmediinden yaplmaktadr. Bunlar bilinirse her halde insanolu yapmamaa alacaktr. Bilindii halde yaplan gnahn cezas bir ise, bilinmeden yaplan gnahn cezas iki misli olacaktr. Birisi renmedii iin, birisi de gnah iledii iindir. Onun iin her halde hayrlar, serleri, gnahlar renmek kendi menfaatimizin iktizasdr. te renilmesi menfaatimiz icab olan hayrlardan birisi de ana ve babaya daima iyilik, ihsan, ikram ile birlikte; ldkten sonra da onlar unutmayp daima hayrla yd etmek ve onlar iin hayrlar yapmaktr. Mesel onlarn nmna sadakalar vermek, Kur'an okumak, tevhd ekmek, hac ve umre yapvermek veya yaptrmak, nafile namazlar klp onlarn ruhlarna hediye etmek suretiyle de onlar sevindirmek, bizlere den vazifelerin banda gelmektedir. Cenb- Hak'tan cmlemize tevfik ve hidyetler diler, olgun, kmil mslman olmamz, yine Hak sbh-neh ve tel'dan dilerim. 2 -ANA BABA HAKLARI mam- Buhr'nin, Abdullah b. Amr b. el-s (r.a.)-dan bu hususta rivayet ettii hadsi sizlere de duyurmay vazife saymaktayz. nk duyulmasnda ok, hem de pek ok fideler vardr. Hads-i erif melen yledir: Byk gnah olarak Allah'a irk komak, vlideyne s olmak, adam ldrmek, bir de yalan yere yemin etmek diye drt byk gnah saylmtr. Burada vlideyne s olmann, Allah telya irk komak, adam ldrmek ve yalan yere yemin edip bakalarnn hakkna tecvz edenlerle beraber zikredilmesi de tabi ok manldr. Adam ldrmek cinayetlerin en by olduu gibi. bunu ileyenlerin de Cehennemlik olacan bilmeyen yoktur zannederim. Nisa sresinin 93. yetini iyi oku. Bir m'mi-ni kasten, bile bile ldrmek kolay, alt taraf bir kuruna dayanr. Fakat sonra ebediyyen Cehennemde yanmak kolay m? Bir de stelik Hak'kn gazabna ve lanetine mstehk olmak, nihayet byk bir azabla karlamak acaba ne demektir? te bunlar dnmeden aklna deni hemen yapvermek, uursuzluun, yani aklszln al-metlerindendir. nsan, her halde kfir de olsa, bir cana kolayca kyamaz. Binenaleyh ana ve babaya s olmak ve onlar incitmek, rahatsz etmek, dinsiz mrikle, adam ldren katilin arasna sokulmu ve bu suretle ana ve bahaya isyan edenlerin, katiller gibi ar cezaya arptrlacaklar hissi verilmitir. yleyse ey aziz ve muhterem kardeim! Sen onlarn kadr kymetlerini iyi bil de sakn onlar darltma. Ne onlara ks, ne de onlar kstr. Eer dnyada ve hirette rahat etmek istiyorsan bundan baka re yoktur. nsana yaraan dima byklerinin szlerini ve nasihatlerini din-

MUKADDME 3 lemek ve Hak'kn emir ve fermanlarna boyun bkmektir. slm det ve an'anesine, emir ve nehiylerine itaat etmee ve Peygamberimizin snnetlerine riayetkar olarak yaamamza vesile olan eserleri yadigr brakan ulemmza kar ne gibi bir hizmet edebiliyoruz? Hi olmazsa onlarn ruhlarna Fatihalar hediye ederek ve onlarn braktklar, o canm ve gzel eserlerin yanna, bizler de gzel ve kymetli eserler ekleyerek, gelecek nesle yadigr brakmamz lzm gelmez mi dersiniz? Bugn gen yavrularmzdan hem rica. hem de onlara ufak bir hediye olarak hazrlanan bu kitab gzelce okuyarak, ana ve babalarna kar hrmetkar ve mut olmalarn tavsiye eder ve Cenb- Hak'tan da nsdvaffakiyetler ihsan buyurmasn fazl u kereminden dileriz. ZERMZDEK HAKLAR zerimizdeki haklar yle sralamak mmkndr: 1 Evvel bizi yaratan ve bizi ilim ve irfan ile tehiz eden Allah tel'nn hakkna riayet etmek, emirlerini dinleyip, yasaklarndan kanmak en birinci vazifemizdir. 2 Peygamberimizin hakkdr. O'nun da emirleri ve yasaklan vardr. Emirleri snnetlerini renip ilemek, yasaklar da snnetlerini terk etmekdir. Bundan kanmak arttr. 3 Kyamete kadar gelecek olan mmet-i Muham-m,ed'e, Allah'n emirlerini, Peygamberimizin snnetlerini tantan ve reten Ulemmzn hakkdr ki, onlara hrmet, sayg ve ikram balca borlarmzdandr. 4 Ana ve babalarmzn hakkdr ki, dnya evine gelmemize bizim hayatmza balca sebebdirler. Onlarn da szlerini dinleyip gnllerini krmamak ve onlarn rzalarn kazanmak da en belli bal vazifelerimizdendir. 5 ocuklarn anne ve babalardaki haklar. 6 Kar koca haklardr ki, cemiyetlerin rahat ve huzuruna sebeptirler. 7 Komu haklardr ki, pek mhimdir. Bazen akrabalardan daha ziyade komulara muhta olunmaktadr. 8 Akraba-y taallukata sla-i rahim hakkdr. ZERMZDEK HAKLAR 9 Hayvanatn hakkdr ki, evde bulunan kedi, kpek de bu hakka dahildirler. 10 Devlet, millet, memleket haklardr ki, cemiyet hayat yaayan ve hrriyet isteyen ferdlerin bu hakka da riayetleri arttr. Hlsa; 1 Allah tel'nn hakk, 2 Peygamberimizin hakk, 3 Ulemmzn hakk, 4 Ana ve babalarn hakk, 5 Kan - koca haklan, 6, ocuklarn ebeveyndeki haklan, 7 Komu haklar, 8 Akraba-y taallukata sla-i rahim hakk, 9 Hayvanatn hakk, 10 Millet hakk. Bunlara ilveten bir ok. haklar saylabilir. ALLAHU TEL'NIN HAKKINA RYET imdi sizlere ve bizlere Allah tel hazretlerinin Kur' n- azmnda yazp bildirdii vasiyeti yazmak istiyorum ki. bu vasiyeti Cenb- Peygamber Efendimiz de ashab kirmna vasiyet etmilerdi. Vasiyetin ba EnYm sresinin 151. yeti ile balar: U JJ tjj'tt j "*' w^'UJ Bu vasiyetler on tanedir. imdi bunu anlamaya alalm. Cenb- Hak'kn kullarna haram kld eylerin banda irk gelmekte. irk gnahlarn en bydr. Cenb- Hak'ka erik komak; ikidir, tr gibi sz sylemek; sevgisini, korkusunu Allah'dan gayriye yapmak, yani asl sevilecek Allah iken onu brakp baka birisini sevmek; korkulmas lzm gelen Allah iken bakalarnn kuvvetinden korkmak gibi. Halbuki riyann da en ufa bir nev irkdir, buyrulmutur. Onun iin mslmana lzm olan, Allah tel hazretlerine halisane kulluk etmek iken, riyakr adam, insanlar aldatmak iin riyakrlk yapp, kendini iyi bir mslman gibi gstermee alr. Bilmez ki Allah tel kullarnn her halini iyi bilir. Hem grr. ALLAHU TEALA'NIN HAKKINA RYET 7 hem de iitir. Ondan gizli hibir ey olmaz. Her eye de vkfdr. inden geen en gizli hatralar, vesveseleri, kuruntular, dnceleri senden daha iyi bilir. Binenaleyh, riyakrn yaptn da, yapacan da pek iyi ve gzel bilir. Ondan sakl ve gizli hibir ey olmaz. yle ise, ihls-dan kat'iyyen ayrlma. Riyakrn ii dnyda da berbattr, hirette de. Riykrane yapt amellerden hibir suretle faydalanmas mmkn deildir. Haramlarn, gnahlarn, isyann en by irk olduu halde, hl zamanmzda Allah'dan gayriye tapanlar, hatt mnevverler arasnda bile pek ok kimseler, cemiyetler, kabileler bulunagelmektedir. Peygamberimizden evvelki devirde yaayan insanlarn hlini trih bize pek ak bir ekilde gstermektedir. Mekke'-i Mkerreme zapt olunduu vakit, 360 putun nasl krlp atld herkese malmdur. Hatt bunlarn iinde mehur olanlar vardr ki, isimleri yle zikredilmektedir: Hbel, Lt, Uzz, Me-nt gibi. Hele brahim Aleyhisselm Hazretlerinin zamannda putlara tapmak pek mehur idi. brahim Aleyhisselm anlar bir gnde krp paraladktan sonra, baltay da byk putun boynuna asd. Bu ok ustaca yaplm bir tertip idi. Bu putlarn krlmasn brahim Aleyhisselma s-nad ettiler. Sorguya ekildi. O da, balta kimin boynunda ise ona sorun diye cevap verdi. O zaman tam bir aknlk iinde ne yapacaklarn bilemediler de, onun can m var

ki, bu ileri yapabilsin demek mecburiyetinde kaldlar. O zaman tam frsat brahim Aleyhisselmn eline geti. Onlar malb eden, perian eden u cmleleri deyiverdi: yle ise, siz bu cansz, ie yaramayan faydas ve zarar olmayan; kendi ellerinizle aatan, tatan, demirden vesireden yaptnz eylere tapmaktan sklmayan aklsz bir gruhsunuz.1 Onlar da aczlerini anlaynca brahim Aleyhis- (1) Enbiy: 66, 67, 69 8 ANA BABA HAKLARI selm atee atmaa karar vermiler ve yapmlar. Lkin mlkn sahibi olan Allah tel Hazretleri, hepimizin malmu olduu vehile, atein olduu yeri berden ve sel-men fermamyla, brahim Aleyhisselm iin gllk glistanlk yapm ve bylece hibir zarar grmemitir. imdi hepimizin bilmesi gereken eylerden birisi de udur ki, ate yakc bir maddedir. Herkesi yakarken brahim Aley-hisselm ne iin yakmyor? Bunu iyice dndmz zaman anlarz ki, eyaya tasarruf eden bir varlk sahibi var. O da phesiz Allah tel Hazretleridir. Ate yakmaz, bak kesmez, su da akmaz ve bomaz. Hibir ey O'nun emrinden dar hareket edemez. kiyz bin defa bytld halde ancak grlebilen, o ufack mikrop denilen canly yaratp, gklerde uan, akllara hayret verecek derecede makineler icad eden insan, iyi dikkat eyle ki, bu ufack, gzle bile grlemeyen mikrobun karsnda ciz kalp, en nihayet yataklara der ve sonra da bu dnyaya bir daha gelmemek zere veda edip gzlerini yumar. Ne yazk o insana ki, bu mlke gelmi de mlkn sahibini tanmadan ve O'na kulluk vazifelerini yapmadan gp gitmitir. Asl alanacak ve acnacak zat, ite bu ve buna benzeyenlerdir. Zira Hazret-i Allah, bizleri ancak kendisini bilsinler ve emrolunduklar' kulluk vazifesin: yapsnlar diye yaratmtr. Hazret-i Allah' bilmek de yle lf ile olmaz. Ancak O'nun gnderdii peygamberin yolunda gitmek ve snnet-i seniyesine lyk vehile uymakla ve Kur' andan kat'iyyen ve zerre miktar dahi olsa ayrlmamakla mmkndr. Bu da ilme veya ilim sahibi, ameli yerinde, kmil ve olgun zatlarn meclislerine devam, sohbetlerini ve nasihatlarn dikkatle dinleyip, amel etmekle olur. 1 Gizli putlar: Peygamberler de, hep bana tabi olunuz diye mmetlerine, kavimlerine, cematlerine, kendilerine tamamen ALLAHU TEALA'NIN HAKKINA RYET Q ittib yani kendilerine uymay tavsiye etmektedirler. Zira onlar irkten ve riyadan beridirler. Onlara uyanlar da tabiatyla irkten ve irkin nev'ilerinden, riyadan ve riyann nev'ilerinden bylece kurtulmu olurlar. Baknz ki, Kur'n- zimann 13. cznde ve 261. sahifesinde brahim Aleyhisselmm yle birdus vardr: Y Rabbi bu beldeyi emin bir belde kl, beni ve ocuklarm putlara tapmaktan uzak eyle.1 Baz mfessi-rin-i kiram, burada gerek peygamberlerin ve gerekse onlarn ocuklarnn putlara tapmas mmkn deildir; yle ise man: Y Rabb, beni ve ocuklarm paralara tapmaktan muhafaza eyle ve uzak eyle demektir demiler. Hakikaten para insann ve insanln miyardr, dense hat edilmi olmasa gerektir. nk insan Cennet'e sokan da o paralardr, Cehennem'e sokan da hi phesiz o paralardr. Zira paralarn ekseriyetle insanlar tuyana sevket-mekte olduunu sylemee bile lzum yoktur. nk bunlar bugn hepimizin gzleri nnde aikr bir surette g-rlegelmektedir. nkra ve te'vile hi de lzum yoktur. Lkin bu arada o paralar israftan koruyup hayr-hasen-ta ve cihd yollarna harcayp, Cennetleri kazanan bahtiyarlar da mevcuttur ve az deildir. brahim Aleyhisselmm (Y' Rabbi, beni ve ocuklarm esnama tapanlardan uzak eyle) duasmdaki (esnam), malmdur ki, putlarn adlardr. Bu putlar bazan zenginler altun, gm, yakut gibi kymetli eylerden yaparlar (1) ibrahim: 35 10 ANA BABA HAKLARI I ve bunlara da ma'bd deyip taparlard. brahim Aleyhis-selm bu mcadelesinden sonra kendinin ve ocuklarnn byle bir hatya, irke, gnaha, isyana dmemeleri iin Cenb- Hak'ka tazarru' ve niyaz eylemi ve duas da makbul olmutur- Kendisi peygamber olmakla beraber, hfz u himye-i ilhiyede olduu halde, hem bizlere rnek olmak ve hem de son nefesde btn bykler, imanlarnn tehlikeye dmesinden korktuklar iin, Hz. Allah'a tazarru ve niyaz eylemilerdir. Sonra baz byk mtefekkirler bu putu incelemiler. Talara, altun ve gme tapanlar da bu puta tapanlardan saymlar, daha sonra en byk putun insann kendi nefsi olduunu da zikretmilerdir. Zira nefsin btn gayesi, arzusu hep fenala meyil ve varlk dvasnda ok inadkr ve azimkar olmasdr. Sre-i Yusuf da da Cenb- Hak, nefsin emmrelik devresindeki hli ktlk ve fenlkdr buyuruyor. Zira nefsin yedi devresi vardr. En fenas emmrelik sfatdr. Eer bu nefsin sahibi nefsini slha almazsa, bu hal ve sfat zere lp gider. Bu devrede kfr, irk, riya, kibir, hased, gadab, haramlar irtikb, gnahlar ilemekten zevk almak, hep bu nefs-i emmrenin iidir. Gerek ilmiyle mil olan kmil kimselerin sohbetlerine ve hizmetlerine devam ile; Ashb- Kiram,

Resulullah Efendimiz'e hizmetleri neticesinde nasl tekemml edip olgunlamlar ise, bugnn insan da nefs-i emmresinin elinden kurtulmak istiyorsa, ayn hizmeti yapmas gerekir. Yoksa iin sonu felkettir. te bugn gzlerimizin nnde cereyan eden irkinlikler, fenalklar, adam ldrmeler, ev ve banka soymalar, hep bu nefs-i emmrenin hneridir. Binenaleyh, taa, aaca, altun ve gmten mamul putlara tapanlar ola ki, bir gn uyanp bu irkin hareketlerinden vazgeer; iman ve slm' la merref olup iyi ve faydal bir insan olurlar. Zten mslmanlarm saylarnn artmas da, bu hristiyan ve mriklerin tevbe edip slm'a gelmeleriyle olmad m? ALLAHU TEALA'NIN HAKKINA RAYET 11 Hele Eb Ze'ril-Gfr hepimize byk bir rnek. Baknz: Peygamber henz ilk devirlerinde mslmanl gizli olarak telkin ediyordu. Gfr kabilesinden Eb Zer duydu ve Mekke'ye gelip, gizlice Efendimiz (s.a.s.)'i buldu, dinledi, hakk anlad ve kabul edip mslmanlm Re-sul- Ekrem Efendimize bildirdi. O da haydi yleyse sen de memleketine git. Benden izin gelinceye kadar bekle demiti. Fakat Eb Zer ateli, hakik mslman olduundan. Y Resulullah ben Kbe-i Muzzamada iman ve sl-miyeti iln etmeden hibir yere gidemem deyip Kbe-i erife girip: Ey mrikler duyunuz ve biliniz ben mslman oldum diye Kelime-i ehdeti yksek bir sesle okudu. Fakat mrikler buna tahamml edemeyip, zavall Eb Zer'i o kadar dvdler ki, nihayet bayld. Aylmca da Kabe'nin rts altna sakland. Zira Kabe rtsne snanlara kimse dokunmazd. Tam, bir ay orada sakl kald. Ancak geceleri zemzemden ierek karnn doyuruyordu. Ve bu suretle beslendiini ve kilo da aldn sylerdi. Bir gece yars Kabe'de bulunan putlara tapnmak iin iki kadn gelmi. Eb Zer hazretleri dayanamam, bunlara kar: Ey budalalar, sersemler kendi ellerinizle yaptnz bu tatan vesaireden cansz eyaya tapmaktan utanmaz msnz? Baknz yeni bir peygamber geldi. slam dinini ve bir Allah'-tantyor. Gzel bir de kitab var ki, ona da Kur'n- Kerm deniyor. O'na gidin, mslman olup kendinizi Cehennem ateinden kurtarn, demesiyle kadnlar bir feryat koparyorlar. Halk toplanp bu sefer mbarek zat yine iyice bir dvyorlar. Ve nihayet bir bahtiyarn yardmyla kurtulup memleketine dnyor. yi dikkat edip baknz ki", bu be veya altnc mslman, memleketinde Gfr kabilesiyle bir de Elem kabilesini mslman yapmaa muvaffak oluyor. te hakiki mslman byle olur. Sonra Resulullah (s.a.s.) ile o da hicret 12 ANA BABA HAKLARI edip Tebk gazasna itirak etmi, fakat devesi zayf olduundan ordu ile birlikte gidememi ve yolda devesini brakp eyalarn da srtna alarak, bir mddet sonra tozu dumana katarak orduya iltihak eylemi. Yayan yapldak o kum lnden gemek acaba kolay bir ey mi? te bu hakik slm klarnn yznden, slm az bir zaman zarfnda dnyann her bir tarafna yaylm ve kklemi olduundan, bin ksur seneden beri din ve dnya dmanlarnn hcumlarna gs germi, Allah'a hamd olsun ki, bugne kadar devam etmi ve elbette kyamete kadar da devam edecek hakiki bir dindir. Allah tel bizlere de ltfetsin de, o hakiki mslman ehid ve gazilerin yollarn- da daim eylesin. mn! 2 irk kfrdr: Nefs-i emmre hep benlik dvsndadr.' Kimseyi beenmez; varsa, yoksa benim der. te bu hal, hem kendinin, hem de bunlarn arkasna talalan zavalllarn mahv u perian olmalarna sebep olur. Binenaleyh insann nefsinin her istediini yapmas da nefs-i emmre almetidir. te paralara ve env-i eit ssl kumalara, elbiselere ve hatt ss ve saltanatl evlere dknlk de nefs-i em-mrenin iidir. Allah tel'nn kullarna bahettii saysz nimetleri unutup krn yapmaktan kaan bedbaht insan, kendini bir ey zanneder de, Hakka yarar bir i yapamaz ve nihayet bu hal zere imn ve slm'dan da nasibini almadan gider ve Cehennem'deki yerini bulur. Eb Cehil gibi inadkrlarm da canlar Cehennem'e gitmedi mi? te nefs-i emmresine esir olanlarn akbetleri hep byle unnu lli1! nrvrv* neticelenmitir. Artk pimanln zaman getii iin kurtulma imkn da yokdur. . Bu yetteki ilk nce haram klman, Allah tel'ya $irk komakdr. Yani ortak tutmak, Allah'n olu, kz, babas, hanm gibi isnadlarla birlikde, yapt ibdetleri AUah'dan gayrisi iin yapmak. Mesel putlar gibi ki, yalnz Kbe-i Muazzama'da 300'den fazla put vard. Bunlarn altun, gm, yakut gibi kymetli eyalardan yaplanlar da vard. slm'dan evvelki devirlerde cahiliyet araplan iinde ehl-i tevhd de var idiyse de, ekserisi putlara taparlar idi ve bunu da ibdet sanrlard; Bununla beraber eytan'a ve cinlere tapanlarla birlikte, aalardan ve talardan kendi elleriyle yaptklar putlara da tapmaktan lezzet alrlard. Hatt Eb Cehil'in bir putu,vard ki, bunun iine eytan girer ve peygamberimizi zemmederdi. Sonra Cenb- Hak bir cinni yollayp onu helak ettirmidi. Eb Cehil'in bundan haberi de olmadndan, memleketin byklerini davet etmi ve bu putu konudurmak istemise de putdan cevap gelmeyince, hiddetinden kalkp putunu paralamtr. Tefsr-i Rh'l-Beyn'da ve brahim Aleyhisselmn yukardaki dusmdaki (esnam) kelimesinde izah edilmitir:

nsanlarn gerek canl ve gerek cansz, Allah tel' dan gayriye ibdetleri, sret-i katiyyede yasak edilmitir. Lt, Sakf kabilesinin putudur. Onu ilh gibi ma'bd edinmilerdir. Kendisinde sakllk ve ykseklik manlar vardr. Uzz da, Gatafan kabilesinin putu idi. Bu da ilh ve mabd manasn tamaktadr. Ment ise, Huzeyl ve Hu-za kabilelerinin taptklar puttur; tadan yaplmtr. nsanlarn, kendi akllarna gre hareket ettikleri takdirde ne kadar gln eyleri ilh edinebilecekleri grlmektedir. Bu ilhlara kurbanlar kesmeler ve bunlardan fayda veya zarar beklemelerine bilmem ne dersiniz? Onun iin insann mutlaka Hak tarafndan gnderilmi, zamannda- 14 ANA BABA HAKLARI ki bir peygambere uymas ve O'nun dediklerini dinleyip tutmas arttr. Lkin ne hikmet bilemeyiz ki, bu mmtaz insan kabul etmemi ve bir ok peygamberleri ldrmek cr'etinde bile bulunmutur. Bahusus, Yahudilerin bu hu-susdaki cinayetleri pek mehurdur. Peygamberler hep insanlar tevhd dinine, Allah te-l'nn birliine imna d'vet etmilerse de, bu putperest kavim, bu d'veti kabul etmeyip peygamberlerine kar eitli zulm ve cefdan da hli kalmamlardr. Peygamberimize kar yaptklar irkinlikleri de bilmeyen yoktur. Hak'ka ve slm dinine davet olunduklar zaman, arslan-dan kaar gibi kaarlar ve L ilahe illallah, denildii zaman, kibir ve gururlarndan biz bu mecnun irin szlerine bakp da, ecdadmzdan miras kalan putlarmz m ler-kedeceiz?, diye i'tiraz ederlerdi. ok tuhaf ve gln ve yn- ibrettir ki, o gnn chil putperestleri bile, dede ve babalarndan miras olarak ellerinde bulunan tadan, topraktan ve kendi elleriyle de yaptklar putlar brakmak istememiler de, bugnn mnevverleri nurun al nr olan slm dinini srtst brakp, nefsinin putuna tapmakta ve hibir mes'uliyet tanmayan dinsizlik yollarna sapmaktadrlar. Hele o plajlarda rlplak vcudlarm leme tehir edercesine soyunmak ve bunu da bir medeniyet saymak kadar budalalk olur mu dersiniz? te slm'dan ayrlan, imandan r bu insandan ne beklersiniz? Binenaleyh irk kfrdr. Bunlar tevbesiz lrse Cehennem'de ebedi kalacaklar ve aflardan kat'iyyen istifde edemiyeceklerdir. 8 irk rahmeti inkrdr: Kullarna ok rahim olan Allah tel Hazretleri, K-tb- Kerm'inde Ey mrikler, Allah'dan gayriye ibdet ALLAHU TEALANIN HAKKINA RAYET 15 eden zavalllar, gelin sizlere Allah tel'nn haram kld eyleri anlataym.1 buyurmutur. O, bu yette Allah tel'ya hibir eyi erik komamanz vasiyet eder. Bu da sizlere gzel bir vasiyettir. Sizler de sakn, Allah baba demiyesiniz. Allah'n olu da yokdur, kz da. dem Aleyhisselm nasl anasz ve babasz yaratt ise, s Aleyhisselm da ylece babasz yaratmtr. Sakn, putlara inanma ve onlarn nnde eilip tapnma. Nefsi hevna da, sakn uyma. Paralara, znetlere, atlas ve kymetli kumalara aldanma. Evini barkn israfa boup ssleme. yi bil ki, sen de, aldandm her ey de, lme ve yoklua mahkmdur. gnlk bir hayatn iin dnyann ss ve saltanatna aldanma. Nefsinin klesi olma. O senin bineindir. Sen onu kendine bindirme! Riyakrln gizli irk olduunu unutma ve riykrlkdan son derece sakn. Gsteri olarak yaplan ibdetler hep irkin iindedir. Mlk Allah tel'mndr. Tasarrufun da, mlkn sahibinin olaca aikrdr. Rezzk O'dur. Herkese rzk ezelde taksim olunmutur. Kullar vstasiyle herkese ayr ayr yollardan gelir. Yaratmak ve ldrmek O'nun elindedir. Yaratan ve ldren yalnz Allah'dr. Dierleri hep vstadr. Mahsl de, yiyeceklerimizi de halk eden O'dur. Bizim ekip dikmemiz birer vstadr. Gkten yamurunu vermezse, kuraklk devam ederse, yerlerden su ekilir; o zaman ne ekdii-miz ve ne de diktiimizin hi birisinin olamyacan hepimiz idrk ederiz. Hatt, bizim de hayatmz sona erer. nk su hayatn badr. Arabistan bile, bugn.iecei suyu, Avrupa'dan ielerle getirtmektedir. Halbuki kuraklk umm olunca, her memlekette yiyecek ve iecek bir-ey bulmak mmkn olamayacaktr. Binnealeyh, Rezzk (1) En'm: 151. Allah tel'dr. Kusurlarmza, gnahlarmza bakmadan nimetlerini zerlerimize yadrmaktadr. Hak tel'nm 99 esmas vardr. Bunlar her msl-mann bellemesi kendi saadeti icbdr. Cenb- Hakkn altnc ismi de Selm'dr. Yani Hak tel her trl ft ve bellardan ve noksanlklardan uzak, shhat ve fetlerden eminlik, her trl selmet, afiyet, rahatlk, huzur, hep Selm ism-i erifinin tecellisi altndadr. Sen de selmet istiyorsan, Allah tel'nn hfz- himayesine girmee al. Emirlerine smsk yap, yasaklarndan da ylece ka; kurtulup saadet ve selmete mazhar olursun. Bak, Vaka sresinde Cenb- Hak bize soruyor. Halk eden siz misiniz yoksa biz miyiz?1 Sonra da: Ekini ziraat yapan siz misiniz, yoksa o mahsl meydana getiren biz miyiz?3 nsann aklna hemen, benim diyecei gelmektedir. nk tarlay biz sryor ekini biz ekiyoruz. Bugn gzlerimizin nnde bir elektrik icad var. Bize k veren lambalarmz, sizleri ben aydnlatyorum. Buzdolab da der ki, yemeklerinizi ben saklyorum; suyunuzu da yine ben soutuyorum. Lkin elektrik merkezlerinden cereyan gelmedii vakit, lmba, dolap ve baka makinalarn hep birden stop etmekte olduu hepimizin malmudur. Binenaleyh, i lambada, vesir makinelerde deil, asl i, hner, kuvvet, elektrik merkezlerindedir. imdi haddi ztnda eken, bien biz gibi grnyoruz. Lkin

hakikatte bizlere o kuvvet ve idrki ve alma kabiliyetini veren Allah tel Hazretleridir. Deliler, cizler, a'mlar, sakatlar ve hastalarn ne iin alamadklarn hi dndn m? Sonra, sen diyeceksin M, ekini ben ekdim. Ya o ekdiini yerden karan sen misin? O yerin yarlp mahsln bam darya karma- (1) Vaka: 59. (2) Vaka: 64. ALLAHU TEALA'NIN HAKKINA RAYET 17 suu, sonra byyp bire, on yirmi, otuz ve daha ziyde mahsln olmas acaba senin elinde mi? Yoksa Hlk- Zl-Cell'in elinde mi? Onun iin kan mahsln onda birinin r olarak fukaraya verilmesini emreden Allah tel Hazretleridir. Sebebi, mahsl veren O'dur. Yamurunu vermezse, yere de yetitirtmez ise, susuz ne olur? Arabistan'daki saatlerce gittiimiz, ucu buca bulunmayan arazi bombo; acaba neden? Hi phesiz, kumlu arazi gnei grnce, su da olmaynca, tabi, bir ey olmaz. Deirmen de yle deil mi? Budaylar ten talar derler ki, bu unu. biz yaptk. Bilmez ki deirmenin arkm dndren ya sudur,, ya rzgr veya elektriktir. Elektrik gelmezse deirmen dnmez. Rzgr olmazsa yine deirmen dnmez. Sular olmazsa yine deirmen dnmez deil mi? Bilmem anlatabiliyor muyum? Btn kuvvet, kudret ve tasarruf Hlk- Z'1-Cell Hazretlerinindir. O'nun yardm, ltf, ihsan olmaynca hibir ey olmaz. imdi sen, gkte uan tayyare, denizlerde gezen kocaman gemiler, bilumum fabrikalar, tabiatn eseridir diyecek bir akll veya "bir deli bile bulabilir misin? Herkesin diyecei, ite filan fabrikann eseridir. yle ise bu koskoca kinat, bu kadar intizam ile nasl sahipsiz olur? Halbuki, fabrikay brak, tayyare ve gemileri de brak, u bamzdakilerle ayamzda giydiklerimiz kendi kendine olmuyor da ki, ok basit dny ve etrafndaki saysz ecrm, (ufak byk) insan, insaf edip biraz d* nse kendi kendine utanr. nk insann kendi bile bal bana bir lem! Bunlar tabiatn eseridir demek, delilikten baka ne olabilir? Veya hayvanlar gibi uursuz bir mahluktur. Zira Kur'n-i Kerm, bu Allah tanmayan imanszlara, dinsizlere; Onlar hayvanlar gibidirler, belki onlar daha sapktrlar1 demitir. Yani hayvanlar gibi bel- F. 2 18 ANA BABA HAKLARI ki de onlardan daha aa, zira hayvanlardan umumiyetle insanlar istifde etmektedirler. Lkin insanlarnki yle mi? hiret var, sorgu var, m-zn var, Cennet var, Cehennem de var. Hayvanlar lr giderler. hiret mes'uliyetleri yoktur. Amma insan bu mes' uliyeti tamaktadr. nk Allah tel onlar bouna yaratmam. Onlarn ilk vazifeleri, mlkn sahibini tanyp O'na lyk olduu ibdeti yapmak, emirlerini tutup yasak ettii her eyden kamak. Fakat o, ne tevhide yanam, ne de kulluk vazifelerini yapm. O zaman babo mahlklara benzetilmitir. Burada sana birka da hikye edilen vak'alar anlataym. Yalnz u kadar var ki, sen hemen bunlara itiraz etmee kalkma. Bunlar Allah tel'nm kullarna birer ib-fet lmunesidir. Bize den bunlardan ders almaktr. Kendi aklmza gelince; o kafatasnn iindeki tehizata senin hi akln eriyor mu? Ne dersen de, yalnz, Hlk'm iine karma ve byle ey olmaz deme. Bugn bile neler gryoruz ki, dn bunlara hep olamaz diyorduk. Bak bugn hepsi gzmzn nnde. Adam aylarca gk yznde binlerce kilometre uzaklkta ve belki binlerce ton arlndaki fzeleri, iindeki adamlarla birlikte ve birok aletlerle durduruyor ve onlardan birok bilgiler elde edebilmekte olduu hepimizin gzleri nnde cereyan etmektedir. Onun iin sen her eye itiraz etmee alma. Elinden geliyorsa iyi dinle ve gzel bir ders al. leme nmne olmaa bak. yi bak ki, dn bir bebek idin, hibir ey bilmiyordun. Hemen alar, dururdun. Lkin bydn; bugn de kabna smyorsun. (1) Araf: 179. ALLAHU TEAUVNIN HAKKINA RAYET 19 Yarn da, toprak altna girip de nasl ryeceini hi hesapladn m? Sen bu varla bouna m geldin acaba? Ye, i yaa sonra da lp git! Eer o mezar aleminde greceklerini bir hatrlarsan o da hepimize yeter. Onun iin evleri, ocaklar sndren, ocuklar yetim brakan, kadnlar da dul brakan lm daima hatrlaynz ve gidiatnz da ona gre ayarlaynz. Binenaleyh, senin una buna itiraz edip de, grmedike inanmam, aklmn ermediine hi inanmam demen, tam chilin chili olduun?, delildir. yle ise sen bu cahillikten kurtulmak iin ihlas ile slm dinini ve onun esaslarm renmee al. Seni yaratan ve ir lkn sahibi olan Allah tel'ya iman eyle. Ve onun buyruunu tutmaa al. Bak O sana ne gzel bir vcud vermi, akln yerinde, azalarn tam. Buna mukabil onun emirlerini tutmak borcumuz deil mi? Allah esirgesin, bunlardan birisi noksan olsa hlimiz nice olur? Hangi aklsz ve deliye akl veren var? Hangi kre gz veren var, hangi sara duyma veren var? te bunlarn hepsini Allah tel, o karanlk ana rahminde ne gzel bir ekilde, eksiksiz olarak bizlere ihsan buyurmakta olduundan, artk O'nun emirlerine uymamak kadar saygszlk olur mu dersiniz? Cenb- Hak Z'1-Cell Hazretleri hepimizin muini olsun da, man ve slm dairesinde olgun ve kmil bir kii olarak yaamak nasib ve myesser eylesin; mn!

4 Yaratlmzn gayesi: Ben, insanlar ve cinleri, ancak bana ibadet etsinler diye yarattm.' buyuran Allah tel'dr. Hilkatin gayesi, (1) Zriyt : 56. 20 ANA BABA HAKLARI mlkn sahibini tanmak ve peygamberler vastasyle emir ve nehiy olunduklar eyleri yapp, kmil ve olgun bir insan olarak Hak'kn huzuruna gidebilmektir. nsan kendisini yetitirmekle mkellef olduu gibi, kendi etrafndaki evladlarnm, akrabalarnn hatt kavrnu kabilesinin de slhna almas vazifesidir. Bahusus evldlarn yle ba bo brakp, hemen dnyalarn kazanmaa almalar ok tehlikeli bir itir. Onlar zararl yerlerden ve yollardan korumas ve erkn- slm'n 54 emrini gzelce retip ve o yolda almasn temine almak, babann ilk ve mhim vazifelerinden biridir. Kendinin Cennet'e, olunun Cehennem'e gitmesini kim ister? Bu olsa olsa inansz ve iman ve slmdan nasibi olmayan kimselere mahsusdur. O zaman i deiir. Vapurdaki yolculardan bazlarnn gemiyi delmee altklarn grnce, btn gemi halk ayaa kalkar, o adam, men ederler. Eer seyirci kalrlarsa hep beraber batp giderler. Buna hepimizin akl erer de, dinimizi ykmaa yeltenen dinsizlere kimse ses karmad zaman da ayn felket hepimizin bana gelir. Gemi batt zaman herkes boulur. Fakat dinliler Cennet'e gider, dinsizler de Cehennemi boylarlar. Bu da, malm. Dinimizi beenmeyip dinsizlik yolunu tutunca, artk memleket kendiliinden komnist olup gider. Ondan sonras ma'lm. yle ise herkese evldlarmn ve etrafndakilerin dindar olarak yetimesine almak, hem de tam bir gayretle almak arttr. Bu husustaki ecri de ona gre olacaktr. Bak sana bir vak'a anlataym: Mehur bir Sleyman Aleyhis-selm var ya, kularn dilinden anlar, ordusu ile havada uar. te bu Peygamberimizin hanm naslsa aldanp, lm olan babasnn evvel resmini, sonra da heykelini yaptrp, gizlice ona tapnr olmu. te o byk peygamber bundan gafil olup hanmn tedip etmedii iin, mhr- Sleyman elinden alnm ve kendisi de artk hkmdarlk yapamaz hle gelmi. Bir rivayette krk gn sren bu ALLAHU TELA'NIN HAKKINA RYET 21 halden sonra Sleyman Aleyhisselm hdiseye vkf olmu, hanmnn putu olan heykeli krm. Bunun zerine mhr- Sleyman yine eline gemi ve hkmdarln srdrmeye devam etmi. u hdise bize anlatyor ki, insan evinin de hkimi ola. Bahusus maiyyetindekilerin s-lm hayatlariyle ok sk bir ekilde ilgilenmelidir ki, kurtulu mmkn olsun. Onun iin memlekette yaayan insanlarn, bu hususta salam imna, itikada ve bilgiye ihtiyalar vardr. Ma' lmdur ki, insan pek byk ve mmtaz mahluktur. Dnyda ve hirette saadet onun hakk iken, yetitirme tarz bozuk olunca, o zaman bu mmtaz insan dnyda da perian, hirette de. Cenb- Hak cmlemizi uyamk ve dnysn hiretini bilen ve her halde Hak'kn rzsn kazanmay balca hedef edinen sevgili kullarndan eylesin, mn! Kasas sresinin sonunda ilci yet-i kerme var ki, bugnk dersimde onlar okuyordum. Nazar- dikkatimi ekti. Ben de sizlere o yetleri hatrlatmak zere yazmay mnsib grdm: Sakn kfirlere yardmc olmaynz.1 Rabbine ar. Sakn mriklerden olma.1 Te'kiden tenbih buyrulan bu iki yet-i kermenin arkasndan jr > (1) Kasas: 86. (2) Kasas: 87. 22 ANA BABA HAKLARI Allahdan baka bir ilaha ibdet etme. Ondan baka ilh yoktur. Ondan baka herey helak olacakdr. Hkm ancak onundur. Ve hep ona dndrleceksiniz.3 J[ rfJ6 U jj Xj Sre-i Ankebtda Cenb- Hak melen yle buyurur: Onlar gemilere binip (tehlikeyi grdkleri vakit) dinde hlis olduklar halde Allah tel'ya du ve ibdet ederler. Vakta ki, Allah tel onlar kurtarp karaya indikleri zaman yine mrikdirler. Allah'a ortak koarlar; eski/kfr hallerine dnerler.4 ti Lokman Aleyhisselm da oluna yle nasihat etmi- Olum, Allah'a irk koma. Allah'a ortak komak ok byk bir zulmdr.1 Sre-i Rm'un 31. yetinde ise yle denmektedir: (3) Kasas: 88. (4) Ankebt: 65, 66.

Hep Allah'a dnp itaat edin. Ve ondan korkun. Ve namaza devam edin. Mriklerden olmayn. Yine ayn srenin 40. yeti yledir: # >^ *

Allah O'dur ki, sizi yaratt. Sonra size rzk verdi. Sonra sizi ldrr. Sonra sizi diriltir. Ey mrikler, Allah'a ortak koanlar, sizin putlarnzdan bunlardan birey yapacak var m? Allah onlarn iledikleri irkden mnezzehdir. Ve ok lidir. Kur'n- Azmin hemen birok yerlerinde bu irkin aleyhinde pek ma'kl ve gzel nasihatler vardr. Namaz klmamak da insanlar irke srkleyen bir fettir. Namaz dolaysyle Allah tel'nn emirlerine itaat insann iini ve dn nurlandnr da, irke, kfre dmek-den son derece korkup kaar. Bu da kulda nr-u ilhinin tecellisinden ne'et eder. Hak sbhneh ve tel da bid ve slih kullarn korur da irkden uzak kalrlar. Ve Allah'a irk koanlar da sevmezler. Mlkn sahibi yalnz Allah'dr. Ortaa, yardmcya, olana, kza ihtiyac yokdur. Btn mahlkat onun kullardr. Kulunu kendisine hibir zaman ortak yapmaz. Ortaklk aczden ileri gelir. Allah ciz deil ki, ortak edinsin. Btn Peygamberler O'nun kulu ve resuldr. s Aleyhisselm da bylece Allah'n kulu ve resuldr. O'na Allahn oludur demek, Allah onda tecelli etti, kullarn kurtarmak iin olunu feda etti, vesir buna benzer szleri sylemek hi bir akl- selim s- nnr\Lftni bibine yakmaz. Allah, Allah'dir. Her noksan sfattan mnezzehdir. Ve her keml sfatiyle muttasfdr. Cenb- Hak, cmlemizi bu gibi hatlara dmekten korusun min! u duay hergn oku; Y Rb! bilerek ve bilmeyerek yap-m irklerden sana snrm ve bunlardan sana tvbe ve istifar eylerim.

KURTARICI VE TEHLKE nsanlar kurtaran ve insanlar tehlikeye ve helake dren ey vardr. 1 Kurtarc ey: a) Her yerde, gizli ve aikr, dima Allah tel'dan korku zerine olmak. Bunu bizlere Kur'n- Azmn hemen her sresinde, ve hemen her sahifesinde Allahtan korkun diye seslenmektedir. Zaten bu Hak korkusu yerlemeyen gnller haraptrlar. Saadet ve selmet de bu Allah korkusuna baldr. Yni hiret mes'uliyeti. Zira, bu hiret mes'uli-yetini tamayan ve Allah korkusu ilerinde olmayan kimseler her akllarna geleni yapmaktan ekinmezler. u yedi kii ise Allah'n ltfuna mazhar olacak bahtiyar kimselerdir: Birincisi, imm- dildir. Yani adaletle hkmeden imamlardr ki, bunlara zamanna gre bazan halife, bazan ah, bazan padiah, bazan kral, bazan reis-i cumhur denir. kincisi, genlikte ibdete devam eden bahtiyar. ncs, kalbi mescidlere bal, yani hemen vakitleri, ezanlar gzler. Drdncs ve beincisi Allah iin sevien iki kiidir ki, bu sevgi zerine toplanr ve yine bu sevgi ile dalr ve ayrlrlar. Altncs da bir erkektir ki, kendisini 26 ANA BABA HAKLARI mevki ve gzellik sahibi bir kadn davet eder de, ben Al-lah'dan korkarm diye o gnahdan kaan kimsedir. Yedincisi de Allah tel'y tenhlarda zikreder ve gzlerinden yalar akar. te bu yedi kiinin hli, her bakmdan hepimize rnek olmaa layktr. Allah tel'nn sonsuz nimetlerine kar, kusurlarn dnerek alayanlar Cehennem atei yak-mayacaktr. Ve Cehennem ateini ancak gz yalar sn-drebilir demilerdir. Ashb- Kiram hazertnn ve Res-lullah Efendimizin alamalara hepimize bir ders ve rnek-dir. Zevk u sefaya dalan gafiller elbette alamak istemezler. Ve dima glmekten holanrlar ki, bu da onlarn gafletlerine almettir. Nimet-i ilhi ziyde olduka krnn de ok olmas lzm geleceinden bu krleri yapamadmz gibi gnahlardan da kendimizi kurtarabildiimiz olmad cihetle ne kadar alasak yine azdr. Allah korkusu her eyin badr. Hikmetin de ba yine Allah korkusudur, yani Allah korkusu olmayan kimsede ne hikmet ve ne de sair fideli, hak rzasna muvafk ameller olabilir. O gzel Cennet, Allah'dan korkanlara va-dolunmutur. Bu Allah korkusu ki, her iin badr. Bu temin olunmadka insanlarda insanl aramak beyhude ve bouna bir yorgunluktur. nk Allah korkusu olmaynca insanolu, her frsattan istifde ile, her trl fenalklar yapabilecek bir tiynettedir. Bu korkunun ba hlis, salam bir imandr. Bu inantr ki, kiiye inand Allah tel'nn her eyi grr, bilir, iitir, her eyden haberdar, hatt gnllerden geirdii hayr ve er her eye vakf olduunu bildirir. Kudret-i kmilesi vardr. Her istediini istedii gibi yapar. lminden hari bir ey yoktur. hiret-te amellerimizi tartacak terazisi vardr. Mkfat evi olan sekiz dereceli Cenneti olduu gibi, cezaevi olan yedi dere- O KURTARICI VE TEHLKE 27 celi bir de Cehennemi vardr. Allah korkusu ile gnahlarn hepsinden, ufandan bynden tamam ile kalr ve o gnah eylerin hibirisi ilenmez ve derhal tevbe edilir. Allah tel'nn btn emirlerini tutar. Namazlarn orularn, zektlarn, haclarn yerli yerine getirmeye alrlar. Kimseyi incitmezler. Herkesin hak ve hukukuna son derece hrmet ve riayetkardrlar. Bununla beraber Allah' en iyi dnen ancak

limlerdir. lim akl zerine galiptir. Ve ilim bir makamdr ki, onu da Allah tel Hazretleri, kullar iinden Allah'dan korkanlarn ancak limler olduunu beyanla, ilimde Allah korkusunu bir makam olarak gstermitir. Hayet, havf makamlarndan bir makamdr ve takvann hakiki ismidir. Takva ise btn ibdetleri cem eder. Hak'km emirlerini tutar ve yasak, gnah olan eylerin hepsini terkeder. Ve bu suretle hem hidyet-i ilhiyyeye hem de rakmet-i ilhiyyeye nail olur. nk Kur'n- Kerm mtteklere hidyettir. Ve Cennet de mttaklere vaad olunmutur. Allah tel bizlere ve bizden evvel geen ehl-i kitaba Allah'dan korku zere olmay tavsiye buyurmutur. Allah telnn indinde en kerim olan kimse, sizin Allah'dan en ok korkamnzdr buyrulmutur. Bu ehl-i takva olan kiiler ise yann kyamet gnnde Cennet-i lya hesapsz olarak gireceklerdir. Binenaleyh Allah korkusu herkes iin elde edilmeye lyk olan bir makamdr. -Allah tel'nn kulundan rzs, kulunun Allah'dan korkusuna baldr. Kul Allah tel'dan ne kadar ve ne nisbette kor-kuyorsa, Allah da kulundan o kadar razdr. lim yksek bir makam ise de, korku ile meruttur. Allah korkusu olmayan ilim, faideli bir ilim olmaktan uzaktr. nk Sallalah Aleyhi Vesellem Hazretleri fai-desiz ilimden Allah tel'ya snmtr. lim, nbvvet, peygamberlik makammdandr. Ve ehl-i ilim meziyette Za ANA BABA HAKLARI peygamberlerle birliktedir. Onun iin ulem enbiynn vrisleridir, denmitir. nk ulemann peygamberlerle ve sddklerle beraber olacan yet-i kerme beyan etmektedir. Binenaleyh, en byk eref ulem-i kiramn makamdr. Havf, hakikaten imnn ismidir. Takva her nehyolunan eylerden itinabn ve her hayrl ilerin de anahtardr. nsandaki ehvetin zararn ancak Allah korkusu giderir. Eb Muhammed Sehil Rahmetullhi aleyh der ki: mann kemli ilim; ilmin kemali ise Allah korkusudur. Allah korkusu olmayan ilim ise faideli bir ilim olmaktan uzaktr; ilim imann kesb-i kuvvet etmesine sebebdir. Allah korkusu da ma'rifet-i ilhiyyenin kesbine sebebdir. Binenaleyh muhabbet-i ilhiyyenin kesbi, Allah korkusunun kalbde yerlemesinden sonra hasl olur. Muhabbet-i ilhiyye ise, en yksek bir makamdr. Fakat Allah korkusu kalblerde yerlemeden muhabbet-i ilhiyyeden bahsetmek, dem vurmak byk bir hatdr. Bak ne kadar gzel bir ders: Allah tel'dan ayr kalmak korkusu ateten, Cehennem azabmdan korkmaktan ok byktr. Firkat, ayr kalmak, ibadetsiz, Kur'ansz, zi-kirsiz kalp Allah' unutanlarn azap ve acs, Cehennem .azabndan yzbinlerce daha fazladr. nk Cehennem' deki azab, firkat acs yannda denize den bir katreye benzetmiler. Lkin biz bu acy duymuyoruz dersek cevaben diyorlar ki, kolu veya baca kesilmesi lzm gelen bir ameliyatlya vurulan morfinle o hastann kolu veya baca kesilir veya midesi alnr, fakat hasta hibir ey duymaz. te biz de tpk o morfin yemi hasta gibi, ne azaptan, ne de ayrlktan haberimiz bile olmadan, bir gn bu fni dnyaya gzlerimizi yumup hiret alemini mahede edince aklmz bamza gelir. Amma i iden gemi olur. Onun iin ey aziz ve muhterem karda, sen lmn her gn gzelce dn. Bak u gzel hilkatini sana veren, KURTARICI VE O TEHLKE 29

akl, ilim ile seni tezyin edip en stn bir mahluk olarak yaratan Allah tel'nm verdii saysz nimetlere bak da, O'na isyandan kork ve ka. Dier taraftan da emirlerine itaat eyle ki, korkun artsn ve bu suretle de Hak'ka muhabbetin hasl olsun. Onun iin nefsini daima hesaba ek ve Hakk daima gzle. Byle yapmazsan ok tehlikelere dersin. Bir vaiz cematin kulana nasihatler girmiyor diye ikyette bulunmu, ona yle cevap vermiler: Sen Kur' anda grmyor musun? Allah tel ne diyor? Nasihati ancak Allah'dan korkanlar alr. akiler de hem nasihat dinlemezler, hem de uzak kalrlar. Bir de vera vardr ki, o da korkudan bir haldir, korkusundan btn azalarn phelerden uzak eder. Hatt hellin fazlasna da iltifat etmez. Hazret-i Ali Efendimiz buyurmular ki, Cenneti isteyen klar ehevttan uzak kalrlar. Cehennem'den korkanlar da harama sokulmazlar. Allah'dan korkan kimse iin en mhim ey, dilini tutup skta devam etmesidir. ll zaruret miktarm konumas lzmdr. Hiynetlik edenlere lanet olunmutur. Bunlar kimlerdir deyince, bid'at sahipleridir diye cevap verilmi. Allah korkusunun meyveleri mahslleri, Allah Azze ve Celle'yi iyi bilmek ve Allah'dan tam manasyla haya etmektir. Ban, bandaki gzn, kulan, lisann, mideni, kalbini, iffetini, elhasl, el ve ayam Hak sbhneh ve telnm rzas haricindeki btn gnah ve yaramaz hal ve hareketlerinden muhafaza etmektir. Bu bahis ok uzun bir bahistir. Belki yzlerce sahife olacaktr. Yalnz Tergb ve Terhb'in hayetullh bahsinde zikrolunan, glgelerin olmad kyamet gnnde Hak'kn hususi glgeliklerinde bulunacak olan yedi kimseyi herkesin bilmesi iin yazmay lzumlu grdm. Cenb- Hak da bizleri onlardan eylesin. mn! ...;" . 30 ANA BABA HAKLARI

Bykler dima tefekkr ve alamay kendilerine iar edinmi olduklarndan hep alar ve hem de kimsenin grmedii yerlerde, gecelerde alarlar. Cenb- Hak bizlere uyanklk nasib etsin de, hareketlerimizden utanarak alayan kullarndan eyledin. mn! Bu dnyada mrlerini Allah korkusu ierisinde geirenler ise, hirette en rahat bir hayta nail olurlar. nsanlarn son devirlerinin nasl olaca herkese mehuldr. Bunun iin btn veliler bile bu korkudan hli olamazlar. Buhar ve Mslim'in u naklettikleri hads-i erif ne kadar yn- ibrettir: Enes (r.a.) diyor ki: Reslullah fs.a.v.) bir hutbe okumulard ki o hutbenin bir mislini bir daha katiyyen iit-. medik. Eer siz benim bildiklerimi bilmi olsanz, az gler ve ok da alardnz demesi zerine ashab- kiram yzlerini dverek, burunlarndan nefes alarak, hkra hkra aladlar. Zaten her zaman alarlar idi. Bu korku phesiz ki. Allah tel'y iyi bilmekden ileri gelmektedir. Mmin bilir ki, Allah tel Hazretleri her hlimize vkftr. yi ve kt hallerimiz Hak tel'mn malmudur. Ve ayn zamanda her trl hlimizi gece ve gndz grmektedir. Hem bilir hem de ok iyi grr. te bu bilgi ne kadar kesb-i kuvvet ederse, insann Allah'dan korkusu da o nis-bette olur. Hem bilip hem de gnahlar iliyorsa, buna da tam manasyla chil demekden baka bir sz bulamayz. Bilgisiyle amel etmeyen kim olursa olsun, eytann maskarasdr. Bu hususta Tasavvuf Ahlk kitabnda olduka malmat verilmitir. Mtlas tavsiye olunur. b ktisada riyet etmek: Zengin-fakir herkes iktisda riyet etmek mecburi- O KURTARICI VE TEHLKE 31 yetindedir. Param bol diye har "vurup harman savurmak mslmanla yakmad gibi, insanla da muhaliftir. Fertlerin selmeti, kurtuluu iktisda baldr. ktisada riyet etmiyen ferdler ve cemiyetler de ok gemeden geip giderler. Trih gzler nndedir. c Adalete riyet etmek: Her hlde adalete riyet etmek gerekir. Ferdlerin de cemiyetlerin de yaamas, payidar olmas adalete baldr. Adaletsiz ne ferdlerin ne milletlerin ve ne de cemiyetlerin yaad grlmtr. Bu nasihatler hep byklerimizden miras olarak intikal etmektedir. Ezberlenmee ve levhalar yazp evlerimize aslmaa deer bir hakikattir. 2 tehlike: a Cimrilik: Cimrilik denilen sklktr. Malmdur ki, devletlerin yaamas, btesi, idaresi, askeri tekilat vesir iler hep paralarla olur. Para sahipleri paralarna kyamaz ve veremezse, o zaman bu tekiltlar da tabiatyla yaayamaz. Dman ellerinde esir kalnr. Ferdlere gelince, onlar da ok eitli; fakir, gzsz, kulaksz, hasta, sakat, aklsz ve deliler gibi ki, bunlara bakmak da yine bizim borcumuzdur. te sklk, cimrilik, alkaszlk, hem kendilerinin hem de cemiyetlerin yklmasna balca sebep olduklarndan, tehlikenin bana cimrilii koymular. b Nefis ve hevya uymak: nsann kendi nefis ve hevsna uymasdr. Halbuki yukarda yazld gibi insann en byk ezeli dman nef- 32 ANA BABA HAKLARI sidir. imdi bu nefse uymakdan daha byk tehlike olamaz. Bugn insanlar da umumiyetle bu tehlikenin iine dm; hep nefsinin arzularna uymaktadrlar. Giyinme, yeme, ime, ev saltanatlar, yaama arzulan; hep bu nefsin arzularna gre yaplmaktadr. Kanate riyet eden acaba ka mslman bulabiliriz? Efendimiz (s.a.s.) in haytna ve eshbmn'gidiatna bir gz atsak; bu da bize kfi! c Ucub: Ucub dedikleri kendini beenmedir. Her yaptn tam, isabetli, doru, iyi, daima kendi re'yini, iini, hnerlerini beenir. Bakalarna hemen hemen hi kymet ver-, mez; yaptklar eyler doru dahi olsa, herkes beenip takdir etse; yine bir bahane bulup kendini hakl karmaa alr. Onun iin byklerimiz demiler ki (el-ucbu h-cb't-tevfik). Yani, insann kendini beenmesi her ne bakmdan olursa olsun, tevfikt- ilhiyyenin gelmesine mnidir. Tevfikt ilhiyye olmaynca, yani Hak sbhneh ve tel'nn yardm ve nusrat olmadka hayrl neticeler elde etmek mmkn deildir. Mesel evinize gelen elektrik bir arzaya urar veya irket cereyan keserse; tabiatyla, ne lambalar yanar, ne, yemek pier, ne de buzdolab iler, te tevfkat- ilhiyye de byledir. O kesilirse, hibir ey olmaz. Btn emekler bouna gider. Buna iyi kulak vermeni rica ederim. Bunu da yazmakda fayda vardr. Allah tel bizi yaratm ve bize bir de irde-i cziyye vermitir. Eve kadar gelen elektrii kullanmak sizin elinizde. sterseniz bu kuvveti hayrlara harcar, sevaplar kazanrsnz; ve yine isterseniz, serlere kullanr, gnahlara girersiniz. Hi olacak birey mi? Allah seni niin yaratm? Se-

O KURTARICI VE O TEHLKE 33 nin iin bir de gzel Cennet yaratm. Sen bunlar brakp da, Cehennem yolunu tutarsan, sana yazk deil mi? Binenaleyh, ana ve babana son derece hrmet ve sayg ile birlikte ikram u ihsanm brakma. Lkin seni ve kinat yaratan Allah tel'ya olan ibdet ve irfan borcunu da sakn unutup kfirlerden, dinsizlerden, mnafklardan, zlimlerden, gaddarlardan, hrszlardan, katillerden, eki-ylardan, can yakanlardan olma. Hi bir kimseyi de hor grme ve hibir kimsenin aleyhinde de konuma, kusur grme. Herkesin kendi kusuru kendine hem yeter, hem de artar. nsann en byk dmannn nefsi olduunu niin unutuyorsun da bakalarnn gnah, kusur ve kabahat-leriyle megul oluyorsun? Sen muhakkak her gn din, ahlk, tasavvuf kitaplar okumaa al. Bu sana da bana da ekmek ve yemekten daha mhimdir. F. 3 41 ANA BABA HAKKINDAN DAHA MHM BR HAK PEYGAMBERMZN VE ULEMANIN HAKKI Tekrar edeyim. nk tekrar gzeldir; 180 defa olsa dahi, yani kulana kpe olmak iin tekrara ihtiya vardr. Zira herkesin anlama kabiliyeti bir deildir. Bundan ni olsa gerek ki sallallahu aleyhi ve sellem Hazretleri de bazen mbarek szlerini defa tekrar ederlerdi. Bizim de sizlere tekrarlyacamz ey: Ana ve babalara hrmet ve saygy, onlara ikram ve ihsan anlatrken, asl sizleri Hak rzasna, Allah. sevgisine, hiret hayatna ve Allah korkusuna sevkeden ve sizlere Allah' tantan, ibdet yollarn gsteren hocalarnz, mridlerinizi unut-mamanzdr. Bunlarn kymeti, dnya hayatna gelmemize sebep olan ana ve babalarmzdan ok daha stndr. Bak, Hz. Ali Efendimize atfedilen bir sz: Bana bir harf reten, muhakkak beni kendine kle etmitir. Yani bana bir harf dahi olsa retene, ben kle olurum, demektir. Bu da bize anlatyor ki, dnya ve hiret ilim zerinedir. limsiz re dnynn, ne de hiretin tad olmaz. lmin ise, env oktur. Lkin matlb olan ilim ma' rifetullahtr. Yani bu varln sahibini tanmak, bilmek ve O'nun emirlerine inkyd edip, yasaklarndan korkup kamak ve Onun rzasn kazanmaa almaktr. Asl ilim, bu ilimdir. teki ilimler bu ilmin teferruatdr. Asl olmadan teferruatn ne kymeti olur? Can olmadan cesedin kymeti olmad gibi. Fakat bugn beeri- 38 ANA BABA HAKLARI yet hemen hemen bu kide-i ummiyenin dnda hareket etmekte ve hemen gaye ve maksad, dnynn fni nimetlerine kavuabilmektir. Bu dny nimetleri de ele geince artk hireti dnmek mmkn m? Zira, ekseriyetle varlklarn, insanlar tuyana sevk etmekde Olduu grlegelen hdiselerdendir. nsanln yksek mertebelerine ulamadan, keml mertebelerine erimeden, ne ilimlerden ve ne de servetlerden lyk vehile istifde edip, onlarla Hak tel'nm rzsn kazanabilmek ok mkildir. Grmez misin ki, Efendimiz sallallah aleyhi ve sel-lem Hazretleri varlklara, servete hi kymet ve ehemmiyet vermedi. Halbuki o gn servete, varla, her zamandan fazla ihtiya vard. O altun olan dalar talar kendilerini Resl- Ekrem'e arz ettikleri vakit, onlar istemedi. Bir gn a kalp Hak'ka tazarru ve niyaz etmei ve bir gn de tok olup, Hak'ka kretmei tercih buyurdular. Bu vak'ay Kasde-i Brde sahibi Muhammed B,sri Hazretleri ne gzel canlandrmtr.

*LJi f j>\ i f UIJ - "JI! aJiIjSj Kaside sahibi Muhammed Bsr Hazretleri u beytinde, ayaklar iip inciyinceye kadar namaz klmakla geceleri ihya eden ve o gece karanlklarn manevi nurlarla ziylandran Peygamberimiz (s.a.s.)'in snnetine uyama-dmdan, nefsime zulmettim, demektedir. Demek ki, zulm, yalnz bakalarna yaplan ez ve ceflar deil, belki peygamber-i hir zamann herhangi bir snnetine uymamak da, kendini bilen arifler iin, bir zulmdr. Zulm, zulmetten, karanlkdan gelen bir kelimedir. Zulm, ky- ANA BABI HAKKINDAN DAHA MHM BR HAK 39 met gnnn zulmetini insann kendi eliyle hazrlamas-dr. Gece namazlarn terk etmek suretiyle, bir karanla eliyle hazrlam oluyor demektir. Gece namazlar pek efdaldir. Cenb- Hak Peygamberimize bu namaz emretmitir. Biz de O Peygamberin mmeti olmakhmz hasebiyle, bizim iin de bu namaz klmak pek efdaldir. Hatt bir rivayette iki rek'at namaz iin 100.000 sevap olduunu Haznet'l-Esrr'da grmtm. Bizim delilimiz, Mekke'de her bir namaz iin 100.000 se-vab var diyordu. O srada kitap nmde idi. Ben de ona; Bak hac edendi, bizim

diyarda da 100.000 sevap var. Allah tel kullarna rahimdir. Yalnz bu sevab Mekkelilere verip de dier kullarm mahrum etsin; hi olur mu? te gece namaz bu kadar efdal olmakla beraber, insann shhati yerinde olur, rzk da bol olur. Yz de nurlu, olur, gzleri da bozulmaz. Sonra dnys da gzel olur, hireti de. Gece namazlarn klmaa devam edenlerin evleri bereketli, ocuklar da selmette ve itaatli olur. Onun iin, sen de mmkn mertebe, geceleri erken vakitte yatp, gece namazlarn klmaa al. Kimsenin grmedii o gece karanlnda kalkp namaz klmann tadna doyulur mu? Cenb- Hak, cmlemize gece namazlarn klmay nasib myesser eylesin. mn! Bsr Hazretleri, ikinci beytinde de yle demektedir: Sallalah aleyhi ve sellem Hazretleri ok defalar oru tutar ve ala kar ok sabrl idi. Bazen bir gn, bazan iki gn, bazan gn yemek yemedikleri olurdu. Ekseri gnleri biraz st ve biraz da hurma ile iktifa ederlerdi. Hatt bir kere Hz. Fatma (r. anha) yapt ekmekten bir tane alp babalarna getirmiti de Resl- Ekrem Efendimiz: Kzm, gnden beri azma bir ekmek veya taam girmedi demilerdi. 40 ANA BABA HAKLARI ANA BABA HAKKINDAN DAHA MHM BR HAK 41 Sahbe-i Kiramdan bir zat, alktan karnna bir ta balam olduklar halde huzr-u Reslullah'a gelmi ve eteklerini kaldrp karnna balad ta gstererek, halini, aln arz etmek istemiti de; bunun zerine Reslul-lah (s.a.s.) hazretleri de mbarek eteklerini kaldrp o da midesi zerine baladklar ta gstererek, ben de senin gibiyim, demek istemiler; ve bu suretle de o zt teselli eylemilerdi. Bu hdiseler bir millet, bir kavim, bir cemat iin; byne kne, ne gzel derstir, nasihattir, ibrettir. Ne yazk ki, bizler bolluk iinde marm, hakdan da uzaklam olduumuzdan, btn derdimiz boazmz, yaamamz, keyfimize gre harekettir. Ne aylk yeter; ne de yllk. Sonra hepimiz bir evliya gibi alm satar, sofuluu da kimseye vermeyiz vesselam... te Cenb- Peygamber de alktan karnlarna ta balarlar ve bu suretle bizlere hem sabr, hem de tahamml retmi olurlard. Cenb- Hak cmlemize hidyet nasib etsin de Peygamberimizin snnetlerine uymak erefine nail eylesin. mn! Yoksa, sen zannetme ki, bu alk yokluktan ileri geliyordu. Bu, byk, afvedilmez bir hatdr. Cenb- Peygamber istese, her yer altn olurdu. te bunu belirtmek iin mam Bsr Hazretleri Kasdesindeki u nc beytini okuyarak bizleri ird buyurmulardr: Bu beytlerde ok canl hakikatler bizlere arz olunmaktadr. O yksek, kocaman dalar ve hatt vdlerdeki akllar ve hatt her ey, altn olarak Reslullah'a kendilerini arz etmiler. te tam frsat... Yokluk, alk hatt plakln hkm srd bir devirde bu altnlara ne kadar ihtiya olduu herkese malmdur. Deil byle altn- lar, byle yokluk devirlerde, hatt bugnk varlk devirlerinde bile, insanlar soyan, bankalar soyan, canlara kyanlar grmyor muyuz? Bak O Mcteb'dan, bu altn olarak kendilerini arz ettikleri vakit, aldklar cevap: Hayr benim sizlere ihtiyacm yok. brahim Aleyhisselm atee atld zaman, melekler kendisinin imdadna gelmilerdi. Cenb- brahim: Rab-bim benim hlimi bilir. Benim sizlere ihtiyacm yok de- < misti de, nihayet o koca ate brahim Aleyhisselma, bi-iznillah, gl glistan olmutu. Tabii bunu gren halk hemen mslman oluvermilerdi. te Cenb- Peygamber de bu uluv-vi Cenbl altn dalarna gsterip, ben bir gn a kalp Cenb- Hak'ka tazarr ve niyaz etmeyi, bir gn de doyup Hak telya kretmeyi isterim, demilerdi. Dikkatle bak, o zaruretler hibir zaman, o hak peygamberi hak yolundan ayrmamlardr. Dnynn her saltanat, her gsterii, saadet gibi grnen her eyi muvakkattir. hiretteki hesab ardr. Felketi byktr. Onun iin Cenb- Peygamber, ben byle geici ve aldatc eylere iltifat edemem, diyerek bizlere ne gzel bir ibret dersi vermilerdir. Bugn bu servetlerin bamza getirdii ve getirecei felketleri hl da ,grmekten ok uzak ve ciziz. Ve hatt bugn Amerika denilen bilgi ve servet kayna, medeniyet oca diye vasfedilen Amerika, Rusya ve in gibi memleketlerdeki hrriyetsizlikle birlikte, gece ekiyl da pek mehurdur. Szde medeni memleketler. Fakir memleketlerde de byle vak'alar olabilir. Bunlarn, ou hep, din bilgisizlik, inanszlk ve mes'uliyet duygusu olmadndan, tbir caiz ise, dinsizlikten ne'et etmektedir. Altndaki beytte bu hal ne gzel anlatlmaktadr: 42 ANA BABA HAKLARI O Nebiy-yi zin'm devrini, halini vaktini dnecek olursak, grrz ki, vahet her taraf alm, en ar, iren ve irkin hadiselere rast gelmekteyiz ki, her ey bir tarafa, o ocuklarn diri diri gmmeleri, dier baz sebeblerle ldrvermeleri dorusu afvolunur ey deildir. Ne byk cinayet! te bu ilerin grlme ve vahet devrinde Cenb- Peygamber Efendimiz, bu dnyann hibir alyiine kymet ve ehemmiyet vermeden, o kocaman dalarn altnlarna iltifat etmeyip, zhdn o dalara ve btn cihana isbat etmitir. Muhakkak ki, zaruretler olgun insanlar hi bir zaman doruluktan karamaz. Nitekim, peygamberlerin izlerini takib eden evliyalardan Abdulkdir Geyln, Ahmed Ruf, Hasen zel, Muhammed

Baheddin Nakibend, Muhammed Muhyiddin Arab, Muhammed Muh-yiddin ftde, Konya'daki Mevlna Hazretleri gibi binlerce veliyyullh, Veysel Karn, brahim Edhem gibi sultanlar, dnyaya hi de iltifat etmemiler amma, isimleri gnmze kadar gelmi. Herkes tarafndan hrmetle anlr ve ruhlarna btn mslmanlar tarafndan her gn hediyeler gnderilir. Bu devlet ne devlettir ki, cesetler rm, yok olmu fakat bunlarn isimleri bir trl gnllerden kmamtr. Halbuki, ne kadar dnya bykleri vardr ki, hi birisinin ne ad ne de sam okunur. Sen bundan acaba ne anlarsn? O peygamber-i hir zamann hrmetine bu dnya yaratlmtr. Eer O yaratlmam olsayd, dnya denilen bu lem, olmazd. Binenaleyh, dnya O'nun iin yaratlm olmakla beraber, Peygamber (s.a.s.) de dnyaya hi iltifat etmeyip, dnyay ve iindekileri yaratan asl mlkn sa- ANA BABA HAKKINDAN DAHA MHM BR HAK 43 hibi olan Allah tel'y istemi ve btn muhabbetini, sevgisini, akn, arzusunu, gayesini ve her eyini O'na balam, O'nu sevmi ve O'nun sevdii ibdetleri sevmi. Allah tel mlkn O'nun iin halk etmi, O Resl- mcteb da O'nun rzs iin bu dnyay terketmi. Gayesi, srf Allah rzasn kazanmak olmu ve onun iin her eye katlanm. Allah' halka tantmak iin dvleri gze alm, gece uykularn terketmi, memleketini terketmi, putlara tapan aklszlarla harbetmi. Srf gayesi, ibdet ancak Allah'a yaplr. Allah'tan baka ilah olmadn bildirmek iin alm ve nihayet: - A - /*-- diye. Kinatn seyyidi, ins ve cinnin arab ve arabn gayrisi btn insanlarn seyyidi, efendisi, beyi, paas, sultan olmakla ydedilmek erefine de mazhar olmutur. Cenb- Hak, hemen cmlemizi o Peygamber-i znn hakki mmeti olarak O'nun yolundan bizleri ayrmasn, mn! Kurln- azmnn bir ok yetlerinde Peygamberimiz (s.a.s.)'in fezilinden bahsetmektedir. O peygamberimizin bulunduu devirdeki insanlar ki, ou putperest kimselerdi; bununla beraber, ekyalklarla, basknlarla birbirlerinin mallarn, hayvanlarn, kadn ve ocuklarn esir alp, kle gibi kullanrlar idi. Bunun nne o gne kadar kimse de geememiti. Aralarnda pek ok mehur irlerin de getii o devirlerde, bu irkinlikler bir trl nlenememiti. Vaktaki Peygamber sallallah aleyhi ve sellem dnyaya terif buyurup krk yalarna geldii zaman kendisine peygamberlik verilmiti. O gnden itibaren bu cahil kavmi yola getirebilmek iin her trl mklata kar 44 ANA BABA HAKLARI uramaktan geri kalmad. O gnn araplar Peygamber (s.a.s.)'i ekemediler. Kendisine eitli zulm ve ikencelerde bulundular. Hatt mslman olanlara kar boykot ilan ettiler. Onlara ne yiyecek ve ne de giyecek birey satmadklar gibi, yakaladklar mslmanlar da dvmekten ve hatt ldrmekten lezzet alacak kadar ileri giderlerdi. Ne kadar acdr ki, Peygamberimizi grmek ve slm ile merref olmak zere gelen Ebu Zer (r.a.) yakaladlar ve o kadar ddler ki, nihayet g ile ellerinden kurtulup Ka'be'ye snm ve Ka'be perdesinin arkasndan tam bir ay dar kmam ve bu mddet zarfnda ancak geceleri kp bir miktar zemzem suyunu ierek hayatn muhafaza edebilmiti. (Zemzem pek mbarek bir sudur. smail Aley-hisselmm hediyesidir. Her ne niyetle iilirse iilsin, insanlara if baheder ve hem de besler idi.) te bu zt da bu zemzemden ierek, bir ay beslenmi ve kilo alm olduu da rivayet edilmektedir. Ve nihayet mslmanlara Mekke'de yaama hakk kalmamt. Onlar da evvel Habeistan'a sonra da Medine-i Mnevvere'ye hicret ederek toplanmlar idi. Saylan ancak 313 kii olduu bir zamanda, Mekke mrikleri mslmanl yok etmek iin balarnda Eb Cehil de olduu halde, binden fazla bir askerle gelip slm' sndrmeye aldlarsa da, Allah te-l'mn yardmyla, Ebu Cehil de ilerinde olmak zere 70 kiinin canlar Cehenneme gnderilmi olduklar halde kamaa mecbur olmulard. Ve bunu mteakip devam eden muharebelerde Allah tel'nm izniyle hep perian olarak kamlar ve nihayet, Mekke-i Mkerreme de ms-lmanlarm eline geerek slm evketi, kudreti her tarafa yaylm ve bundan sonra da o putperest araplar hatlarn anlayarak top top, dalgalar hlinde Reslullah'n huzuruna gelip mslman olmulard. Bugn de says lehlhamd milyara bali olacak derecede dnyann her tarafna slm yaylm ve btn ANA BABA HAKKINDAN DAHA MHM BR HAK 45 lem-i beeriyete Allah tel'nn varl, birlii, slm akidesi zere duyurulmu olduundan, bundan sonra putlara tapanlarn ne byk azaplara arplacaklar aikrdr. Bugn hl devam edegelen putperest mriklerin inadlarm-da srarla durmalar, ne kadar chil olduklarna balca almettir. . .

Kiliselerini her ne kadar ssleseler ve her ne kadar bilgi sahibi olsalar dahi hi kymeti yok, sonsuz bir cehr-let ierisindedirler. nk bilgilerin asl maksad Allah te-l'y tanmak ve O'nu kendisinin bildirdii gibi

bilmektir. Evvel, birdir, hibir eye muhta deildir. Evlad ve baba gibi eylere muhta deildir. Btn varl yaratan O'dur. Bizi de yaratan ve nihayet lm veren ve her muhta olduumuz eyay da yaratan; ay, gnei ,btn yldzlar, hatt bilemediimiz nice eyay yaratan ve bizlere ilim-irfan veren; gklere kacak kadar bilgileri veren hep o bir Allahdr. . Sevgili Peygamberimizi de en stn ve en mmtaz bir peygamber olarak beeriyete hidyet iin O bir Allah gndermitir. Bize yakan ite bu mmtaz ve leme numune olan Peygamber-i hir zamana uymakdr ve onun yolundan ve izinden kat'iyyen ayrlmamaa almaktr. Saadet ve selmet iin baka remiz yoktur .Sakn kfirlerin szlerine bakma ve aldanma. Onlarn gkte umalar ve eitli san'at ve hnerleri sakn seni aldatmasn! Bak eytan, bunlarn hepsinden daha hnerli, fakat eytandr, vesselam... Onun iin, ey kardeim, sen dnyay renirken, istikblini te'mine alrken en ba gfiyen, Allah'n bilmek ve O'nun gnderdii Peygambere uymak olsun. Korkma; Allah, yalnz senin deil, btn mahlkan rzkn veren bir zt- ecel-li ldr. 46 ANA BABA HAKLARI Sen Allah'a kul ve bu Peygambere mmet olmaa bak. v Bugn Peygamberimizin nail olduu devlet ve saltanata kimse eriememi ve erimesine de imkn yoktur. Dnydan ayrlal 1400 seneye yaklamaktadr. O'nun o mukaddes trbesi nnde saysz mslmanlarn her gn ve her saat nasl hrmet ve sayg ile birlikte, salt u selmlarla ona ballklarn, gz yalaryla arz etmekte olduklarn bir grsen, bu da sana yeter, diyeceim. Ne Hz. Musa'nn ve ne de Hz. sa'nn kitaplar ve eserleri tam mazbut deildir. Gerek Tevrat ve gerek ncil sonradan toplanm, hem de yzlerce sene sonra, undan bundan nakledilen rivayetlere dayanarak Tevrt ve ncili meydana getirmilerdir ki, ne hakiki Tevrattr ve ne de hakiki ncil. Zten bu iki kitap da bu gnn ve yarnn hibir derdine deva olacak ekilde deildirler. Ksmen papaz ve hahamlar tarafndan ta'dil edilipvdeitirilmi ve hemen birbirini tutmayan mteaddit kitaplar, znik'te toplanan papazlar tarafndan ancak drt veya alts kabul edil-, mi, dierleri ise kap dar braklmtr. Zaten ahkm- ilhiyye hi bir esasta zikredilmemi. Yalnz baz nesyih-ten ibarettir. Bizim kitabmz Kur'n- azmn yle mi? 23 senede peyder pey nazil olmu; her yet ve sresi, hatt bir noktas bile deimemi olan kitabmz, 1400 sene evvel ne ise bugn de aynen o kitaptr. O kitabmz olan Kur'n- zmn'm emirlerini ve onun azametini bizlere bildi-rebilmek iin Allah raz olsun o ulemlarmzdan, bugn ktphanelerimiz milyonlarca eserlerle doludur. nk Kur'n- Kerm yle bir kitaptr ki, ne lafz, ne ma' na ve ne de mu'cizesi biter. Elhamdlillah bugn her mslman yalnz Fatiha sresini gnde 40 defa okumaktadr. nk gnlk namazlarmzn rek'atlan krkdr. Her ANA BABA HAKKINDAN DAHA MHM BR HAK 47 rek'atta Ftiha-i erifeyi okumak mecburidir. Dier srelerden ise istediklerini ve bildiklerini okur. Mslmanlar da ne ellerinden ve ne de dillerinden bir an bile brakmazlar. Hak tel bu okumak, renmek ve retmeyi her mslmana, hatt her insana nasb ve myesser eylesin; mn! Maksadmz anne ve baba haklarn anlatmak idi. Bu vesile ile de ana ve baba hakkndan daha ok stn bir hak olan Peygamberimiz (s.a.s.)'in hakkndan bahsettik. slm' ve slm yollarn reten Peygamberimizin hakkm kolayca deyemeyiz. Zira O olmasa idi, bizler de o putperest mrikler gibi ellerimizle yaptmz putlara tapacak ve Allah' da hibir zaman bilmeyecektik. ok kr ki, Allahmzn rahmeti eriip, bize doru yolu gsteren ve Allah' gzelce tamtan o canm Peygamberi yollad (elhamdlillah). ANA BABAYA KARI ON MHM VAZFE Evldn ana ve babasna yapmakla mecbur olduu on borcu vardr. Bunlar: 1 Vlideyn muhta olduklar vakit onlara bakmak. 2 Giyime muhta oL'uklar vakit onlar giydirmek. 3 Hizmete muhta olduklar vakit rizmetlerinde bulunmak. . 4 Her ne zaman arrlarsa hemen koup gitmek. 5 Emrine her zaman itaat etmek; (gnah olmadka). 6 Yannda gayet yumuak konumak. 7 Babasn ismiyle armamak. 8 Arkasnda yrmek. 9 Kendi iin istedii ve raz olduu eyleri onlar iin de istemek; istemedii ve honut olmad eyleri onlar iin de istememek. 10 Onlarn mafireti iin dua etmek. Vlideyn iin duay terketmek evldn geimini daral- tr. Ana ve baba ldkten sonra da: 1 Akrabalarn ziyarete devam etmek. 2 Onlara istifarla dua etmek, 3 Babann sla yapt kimselerle alka kesmemek gerekir. Eer keserse nurunun snecei bildirilmitir.

Onun iin babann dostlarn brakma, dostluu devam ettirmeye al ve onlara istifar et. Vlideyn hakkn demek iin be vakit namazlarnda duay unutma. ANA BABAYA HSAN VE TAAT Vlideyne ihsan yle tarif etmektedirler: hsan her ne kadar in'm mansna ise de, onlara herhalde iyilik ve onlar hfz u himaye ile beraber, emirlerine itaat ve onlar kle ve esaret gibi hallerden ve her trl darlk ve zorluklardan kurtarmak ve onlara kar kat'iyyen bbrlenmemek; ben sana bakyorum, yle yle yardmlarda bulunuyorum veya evimde oturtuyorum vesaire gibi stnlk taslamaktan son derece saknp, tam bir ihls ile ihsan, ikram ve in'm eylemekdir. Cenb- Hak kendisine erik koulmasn istemedii gibi, ana-babaya da itaatsizlii istememekte olduundan, onlara ihsm emir buyurmutur. Halbuki eer onlar fakir ve zaruret ierisinde olup da bizleri okutamam. refah ierisinde yaatamam olsalar bile, onlarn babalk hakkna bir naksa gelmez ve biz ev-ldlara den vazife, onlar dima sayg ile anmak ve her trl ihtiyalarn tenfr ile deil, belki tevazu ile yapmaa almakdr. 1 Ana babaya iyilik cihd sevab kazandrr. .UllP aJJI^ JlLft U Bu hususta daha ziyade aydnlanmak iin hads-i eriflerde beyan olunan ihsan ve ikramn mkfatlar ile beraber, ikram ihsann zdd olan uygunsuz muamelelerin cezalar hakknda bilgi vermee alacam: ANA BABAYA HSAN VE TAAT 53 Abdullah b.Mes'd radyallah anhden rivayet edilmektedir: :'J

Terb ve Terhb adl hads-i erif kitabnn nc cildinin 314 - 315. sahifelerinde yazl olan hads-i erifler bizleri hayretlere drecek hrikalarla doludur, O devirler orduya hizmet edecek askere son derece ihtiya olduu bir devirlerdir. yle iken ana ve babaya itaat ne kadar mhim ki, kendi arzularyla cihda k kimseler uzun yollar katedip Reslullah'm huzuruna gelip harbe hazr asker, izin ve msade istiyorlar da, baknz Cenb- Peygamber onlara nasl cevap veriyor! Cihddaki ecr, sevap, fazilet pek ok, sonra ganimet de var. Sonra bunlara ihtiya da var. nk henz ms-lman says pek az, yle iken Peygamber sallallah aleyhi ve sellem Hazretleri her eye ramen bunlara ana ve babalarna itaat edip szlerini dinlemek ve onlara ikram ve ihsanda bulunmalarn ve onlardan izin almadan birey yapmamalarn tavsiye etmektedir. Sen bu nashatlara candan kulak ver ve byle bir evld olmaa al ki, dnyda ve hirette mes'd ve bahtiyar olasn. Bugnk ev-ldlan hep gryoruz ki, ana ve babalarna kar hi yakmayacak kadar irkin hareketlerde bulunuyorlar. Sonra ileri ters gidince yaptklarn anlasalar da artk faide yok. Baksanza slm'n en byk ve yksek seviyesinde olan ok kymetli, gnahlar dken ve insanlar ehidlik 56 ANA BABA HAKLARI mertebesine ulatran, bakalarna da efaat hakkn kazandran bu cihda izin vermemi; muhta olan anne ve babalarnza hizmet ve onlarn dualarn almak sizler iin daha iyidir ve daha lykdr, diyerek onlar geriye evirmi ve onlardan izin almadka ne cihda ne de baka hizmetlere msade edilmitir. Eb mme radyallahu anh'n rivayetinde: Bir adam Reslullah Efendimize gelip: Y Reslal-lah, ana ve babann evld zerindeki haklar neden ibarettir? diye sordu da cevaben: Onlar senin hem Cennet'in ve hem de Cehennemindir. buyurdular. bn-i Mce'nin bu rivayeti hepimize pek byk bir ders ve ibrettir. Onlara hsn- muamele eder ve rzalarn kazanrsan ite Cenneti buldun demektir ve bilakis eer onlara hsn- muamele edemez, sert ve hain davranp, gnllerini krar ve incitirsen, o zaman da Cehennemi hak etmi olursun. Bir de bizim dilimizde; Cennet ana ve babann aya altndadr, derler. I IJ j& li : Jb Uit -oil ^j j*z & b .Cwb Lj? : J Jus il^ejjy _ '!" *'* 4 'jjj J 'JUiaJ 'Ji 'Jji .|JL-j aJ^

veren, Allah tel'nn dostu ve sevgilisi Muhammed Mustafa sallalahu aleyhi ve sellemdir. O ne dedi ise sen ona bak; selmete eri, vesselam! mrn uzamasna baz bykler, onun bereketli olmasdr, demiler. Bereket, mbrekliktir. Bunu anlamak ok zor deildir. Baz bykler Muharrem aynda dostlarna be on kuru bahi verirler idi ve alanlar da bu paralan bereket parasdr diye saklarlar idi. Bunun en canl misli zannedersem Tebk seferinde zahir olmutur. O gn as-hb- kiramn erzaklar bitmek zere idi. Bazlarnda yiyecek kalmam idi. Cenb- Peygamber oradaki askerlerin erzaklarn bir rt zerinde toplayp herkese ms-vten datm idi. Eb Hreyre radyallah anh der ki, bana isabet eden hurmay ben bitiremedim. Aradan ka sene gemi; hl hurmalar duruyor. Bu duruu aklla halletmek mmkn deildir. Bu tasarruf dorudan doruya Allah tel'nn baz kullarna eitli ltuflarndan biridir. Binenaleyh anasna ve babasna hizmette kusur etmeyip ANA BABAYA HSAN VE TAAT 59 onlar her bakmdan memnun eden, sevindiren bir evlda da Cenb- Hak'kn byle cilveleri tecelli edince, elli senelik mr sanki yz sene gibi olur. Baz eser sahiplerine bakyoruz ki, senelerce yazmakla bitmeyecek olan yzlerce eseri ksa bir zamanda meydana getirmelerinin, insanlar hayretlere drmekte olduu hep gzlerimiz nnde cereyan etmektedir. Sytinin 500 ksur eseri olduu ve bunlan meydana getirmeye mrn kifayet etmeyeceini sylerler.. Bu nun, o mbarek bereketin eseri olduunu anlamamak mmkn deildir. te bu nimet gerek ana ve babaya ikram edenlere ve gerekse ir hayrat ve hasenata ve muhtalarn yardm-lanna koanlara Cenb- Hak'kn ikramdr. Binenaleyh bu dnyada ne dikersen hirette de onun biersin, dedikleri gibi, sen bakalarnn hammlanna iffetli olursan sizin hanmlannz da iffetli olurlar. Siz babalarnza ikram iyilik ederseniz, sizin ocuklarnz da size iyilik ederler. Her kime kardei, kusurlarn itiraf ederek, zr dileyerek gelirse, gerek doru gerek batl, her ne suretle olursa olsun onun itizarn kabul edip ona lzm gelen kolayl ve tatll gstersin; inadkrlk yapp onunla mcdele ederse, kyamet gnnde Havz- Kevser' den kovulur. Bugnk insana ne kadar lzumlu bir ders... Bu akam sahur vaktinde radyoda yle bir kssa dinledim: Bizim Zenbilli Ali Efendi, mehur eyhlislm, Yavuz Sultan Selim'in zamannda 25 sene de makamn muhafaza edebilmi. Padiah, baz memurlarn yanl hareketlerine kzm. Bunlardan 150 tanesinin idamna hkmetmi. Zenbilli Ali Efendi, padiaha gidip hem nasihat eylemi, hem de bu yzelli kiiyi afvettirmi. Koca bir padiahn byle tevazu gsterip eyhlislmn krmay 60 ANA BASA HAKLARI ANA BABAYA HSAN VE TAAT 61 ve ayn zamanda bu mcrimleri afvedii, ok hem de pek ok takdire ayandr. Bu da bize insanlk numnesidir. Muhterem zat Mekke-i Mkerreme'yi fethettii zamanda, hatp hutbesinde Yavuz Sultan Selim'i medhederken Hdimu'l-Haremeyn de, diyerek hatibi ikaz eylemitir. Dorusu bu kadar tevazu, olsa olsa ancak bu gibi byk kimselerde bulunabilir. Allah tel cmlesinden raz olsun. Seyyitlanm da hasenata tebdil eylesin. Vurduu vurduk, krd krdk, kendini bilmez sarholarn, huysuzlarn errinden de cmlemizi muhafaza buyursun. mn!. 3 manda sebat ve ana babaya itaat: Muaz b. Cebel (r.a.)'in rivayet ettii u hads-i erif ise hepimiz iin pek byk bir ders ve ibrettir: 0s-J Cx? & lS Muaz Hazretleri buyuruyor ki, Cenb- Peygamber bana on kelime ile vasiyet ettiler ve buyurdular ki, Allah'a hibir eyde irk koma, eer seni katletseler ve yak-salar dahi. Valideynine de asi olma, eer emrederse ki, ehlini terkeyle sen de hemen brak, maln da terket, brak dese hi itiraz etme brak. Bu hadis-i erifin tamam namaz ksmnda getii iin, burada bu ikisi ile iktifa edilmitir. a) manda sebat etmek: Burada ilk olarak bahsedilen irk o kgdar fena birey-dir ki; seni ldrseler veya atete yaksalar bile yine sen sabreyle, sebat eyle, mkfatn Allah'dan bekle, Bill-i Habei'yi unutma. O'nu o kzgn kumlarn ierisinde yatrp, zerine tatllar srp ldrmeye kasdeden Yahudi aasnn elinden Ebbekir (r.a.), istediklerini vererek kurtarmt. Fakat Bill mtemadiyen Allah' tevhid ederek Ehd diyor, yani Allah birdir. Tatan, altndan, gmten Allah olamaz. Allah birdir. Hereyi yaratan, halk eden ve sonra da yine verdii can alan bir Allah'dr diyen Bill-i Habei'yi, sonra Firavunun kars Asiye Sultan Hanm da unutma. O da ne ikenceler ierisinde Rahmet-i Rahman'a kavutu. b Ana babaya itaat saadettir:

kinci mesele ise, valideynine si olmamaktr. Eer onlar senin ehlini, karn terk etmeni isteseler, hemen hi de tereddt etmeden, byle ey olur mu demeden terk etmelisin. Bu senin saadetin bakmndan ok mhimdir. Vaktiyle askere giden bir gen, hanmna evden kma diye tenbih etmi. Kendileri evin st katnda, babas da alt katta oturuyormu. Bir gn babas hasta olmu. Kz babasnn yanna gitmek iin Peygamberimiz (s.a.s.) den izin istemi ise de, O da kocana itaat eyle buyurmular. Ve burada bize gzel bir ders vardr. Gerek gelini, gerek damad seerken iyi semeli. Sonra bir daha onlara mdahale etmemeli. Kt bir durum olmadka, hele ev ilerine hi karmamal, onlar babaa brakmal. Yok yle olmayacakt, vay yle yapyorlarm dememeli. Sonlar hayrl olsun diye dua etmeli, hele ilk devirlerinde, elinden geliyorsa mmkn mertebe onlara da yardmc olmal. c Maln ana babadan saknma: nc mesele ise, maln bize brak derseler ona da itiraz etme. Hemen peki deyip istediklerini ver. Sonra ili 62 ANA BABA HAKLARI Allah tel sana daha ok vereceine inan ve emin ol. Bak ihtiyar olan bir baba evldnn kazancndan, olunun izni olmadan alp yer imi. Olu buna itiraz etmi. Bir daha izinsiz bizden bireyler alma diye sk skya tenbih etmi. Bunun zerine baba Reslullah Efendimize ikyette bulunmu ve yle sze balam: Y Reslallah bir zamanlar ben gen idim, kuvvetli idim, bu ocua baktm, byttm. imdi ise ben zayfladm, i yapamaz hale geldim. Olum ise gen ve kuvvetlidir. Benim onun malndan yememe raz olmuyor deyince, Reslullah Efendimiz oluna hitaben Sen de, senin kazancn da babanndr buyurmulard. Allah a'lem bissavap. Malm ya, tarlaya mahsl kim ekti ise, mahsl tamamen onundur. Binenaleyh ocuk da babann tohumundan hsl olduu iin, ocuk ve ocuun hslatnn da babaya aid olmas pek mkl bir eydir. Fakat bu hususta imamlarn kavilleri muteberdir. Ebu'd-Derd'mn naklettii bir hadsi burada tekrarlamak iyi olacaktr zannederim. Bir adam Ebu'd-Derda' ya geldi ve yle bir ikyette bulundu. Benim bir karm var. Babam beni zorlad ve nihayet everdi. imdi de bu kadm boamam istiyor. Cevaben Ben senin vlideyni-ne s olman emredemem. Ve senin karn boaman da emredemem. ster isen sana Reslullah'tan iittiim bir ha dsi nakledeyim: Reslullah Efendimiz buyurdular ki: Ana ve baba Cennet'in orta kapsdr. Sen ister isen bu kapy muhafaza eyle, istersen terk eyle, uzak ol. O da hesaplad ve neticede karsn boad. Bu hadsi bn Mce ile Tirmiz nak-letmitir. ahindir derler. yor: Dier bir vak'ada da: Hz. mer'in olu (r.a.) yle di- ANA BABAYA HSAN VE TAAT 63 Benim bir karm var idi ki, ben onu seviyordum. Babam mer de ondan holanmaz idi. Bir gn bana dedi ki, Sen bu karn boa. Ben bundan ekindim, babamn dediini yapamadm. Hz. mer Reslullah Efendimize geldi, vak'ay anlatt. O zaman Reslullah Efendimiz bana boa buyurdular. Bu hads-i erifi de Eb Dvud, Tirmiz, Nese, bh Mce ve bn Hbbn Sahihlerinde zikretmilerdir. Tirmiz Hazretleri de, hadsun, hasenn sah-hun buyurmulardr. Bu.hads-i erifleri dinledikten sonra ilerimizi syle bir yoklam olsak, acaba buna kata kamz raz olur? Kim bilir, darya karamasa bile iinden nasl raz olur? Mslmanm demek* pek kolaydr. Fakat asl msl-manlk Allah tel'nn emirlerine ve Reslullah'm snnetine uymaktr. Amma bu emirlere ve snnet-i seniyyeye uymayanlarn saysn Allah elbette bilir. Ona gre mkfatlar ihsan eder veya mczatlar. Fakat asl hner, hakik bir mslman olmaa almak; kt huylarn hemen hepsinden uzak kalmak ve iyi huylar elde etmek ki onlara ahlk- hasene diyorlar Bunun ak mns Peygamber (s.a.s.)'in huyunur ahlkm, ef'l ve harektn benimsemek ve onlar nefsinde tatbik edebilmee almak ve daha akas nefsine her bakmdan hkim olmak ve nefs-i emmrenin elinden kurtulup tedrici bir ekilde srasyla; levvme, mlhime ve hi olmazsa nefs-i mutmainne-ye eriebilmee sa'y gayret etmek lazmdr ki, o gzel Peygamberimizin gzel ahlklarna ve gzel huylarna nail olabilelim. Zira bu mertebeleri gemeden ve nefs-i mut-