Upload
others
View
14
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Material osagarria
BIGARREN HEZKUNTZA
Ura: Nola kontsumitu
eta aurreztu
2
TAILERRAREN HELBURUA
TAILERRAREN EDUKIAK
Uraren zikloa. Ziklo naturala eta gizakiaren eraginez egindako aldaketak. Ur edanga-
rriaren sortzea eta arazketa.
Uraren erabilerak. Zenbat ur gastatzen dugu?
Uraren ordainagiria
Kontsumoa murrizteko modu desberdinak
JARDUERA OSAGARRIAK
AURRETIKO JARDUERAK
1. Ura etxean
2. Uraren erabilerak
GEROKO JARDUERAK
1. Uraren energia
2. Erabilerak eta gehiegizko erabilerak.
Uraren erabilpen arduratsua egiteko beharrezkoak diren gaitasunak bereganatzea.
3
OINARRIZKO KONPETENTZIEKIKO LOTURA
Zie
ntz
ia
tekn
olo
gia
eta
osasu
n
Ku
ltu
rarako
gait
asu
na
Ikaste
n
ikaste
ko
gait
asu
-
na
Mate
ma-
tikarako
gait
asu
na
Kom
un
ikazio
-
rako
gait
asu
na
Gait
asu
n
dig
itala
eta
In
form
azio
-
aren
trata
erakoa
Giz
arte
ra-
ko e
ta h
i-
rit
arta
su
n
erako
gait
asu
na
Ku
ltu
ra h
u-
man
isti
ko
eta
arti
sti
ko
ra-
ko
gait
asu
na
Norb
eraren
au
ton
om
ia-
rako e
ta
ekim
en
era-
ko
gait
asu
na
Ura
etx
ean
U
rare
n e
rabil
era
k
Ura
ren
en
erg
ia
Era
bil
era
k e
ta
geh
iegiz
ko
era
bil
era
k
4
AURRETIKO JARDUERAK
5
Gaia erdiratzeko eta beraien arreta erakartzeko has gaitezke zenbait galdera botatzen.
Badakizu zenbat ur dagoen planetan? Eta zenbat den edangarria?
Zein desberdintasun dago ur edangarri eta edangarria ez denaren artean?
Ura beti berdina al da? Guk edaten dugun ura eta dinosauroek bainua hartzen
zutenekoa berdina al da?
Ba al dakizu zure etxean erabiltzen den urarengatik ordaintzen duzuen?
Gutxi gorabehera zenbat ur gastatzen duzu egunean?
1. URA ETXEAN
Ikasleek beren etxeko ur-fakturaren kopia bat lortu beharko dute. Tal-
detan banatuta, fakturan azaltzen diren kontzeptuak aztertuko dituzte,
eta zalantzarik agertzen bada, konpainiaren arretarako telefono-
zenbakira deitu beharko dute informazioa lortzeko.
Ondoren, interesgarria izan daiteke familien gastuen artean dauden
aldeak konparatzea eta aztertzea, eta kausa posibleak bilatzea.
Azkenik, ur-gastu osoa kalkulatuko dute, eta geroago tailerrean komentatuko dute.
2. URAREN ERABILERAK
“Uraren erabilerak” gaiarekin argazki rallya eta lehiaketa bat antolatuko
dugu.
Ikasleak taldeka banatuko dira eta talde bakoitzak argazki kamara bat (erabili eta botatzekoa izan daiteke) izango du. Beraien auzo edo udale-
rrian uraren erabilerarekin zerikusia duten jarduera guztien argazkiak egin beharko dituzte (iturriak, igerilekuak, garbitze lanak,...).
Helburua uraren erabileraz jabetzea da, sarritan gehiegizkoa. Elektrizitate gaiarekin gauza
bera egin daiteke, edo bestela, bi gaiak batera plantea daitezke.
6
GEROKO JARDUERAK
7
1. URAREN ENERGIA (Fitxa 1)
Historian zehar, gizakiak modu askotara erabili du ur-energia. Adibidez, aspaldiko errote-tan. Ur korronteak errotaren hegalak bultzatzen zituen, errotak harri handiak mugitzen
zituen eta harri horiek aleak ehotzen zituzten.
Gaur egun, ur-energia modu askotara erabiltzen dugu. Adibidez, elektrizitatea sortzeko.
Ikasleek zentral hidroelektrikoen funtzionamendua aztertu
beharko dute, eta beren udalerritik gertuen dagoena ko-
katu beharko dute eta, ahal bada, hura bisitatu.
Ahal bada oso interesgarria izango litzateke zentral hidroe-
lektriko bat bisitatzea.
Ikerketarekin hasteko ikasleek fitxa 1ean agertzen den esperimentua egin dezakete.
2. ERABILERAK ETA GEHIEGIZKO ERABILERAK
Uraren erabilerei buruz egindako argazkiekin horma-irudi bat egingo dute, bertan ura
modu egokian darabilten jarduerak eta era desegokian erabiltzen dituztenak
azpimarratuko dituzte.
Horma-irudia osatzeko antzeman dituzten arazoei alternatibak edo konponbideak aurkitu
beharko dizkiete, salatze hutsak ez baitu balio, modu eraginkorrean hartu behar da parte
eta baliozko irtenbideak bilatu behar dira.
URA BIZITZA DA
ERRESPETATU
8
Ficha 1: URAREN ENERGIA
Egin ezazu hurrengo esperimentua:
GARAPENA:
1. Kortxoaren bi aldetan, erdian, jarri iltze bat.
2. Pita-hari zati bat lotu iltze bakoitzari.
3. Lehenengo iltzeen ondoan jarri beste bat.
4. Kokatu, kontu handiz,koilaratxoak edo xaflak kortxoan.
5. Pita-hari biak lotu erregelara. Luzaera berdina izan behar dira.
6. Atxiki erregela txorrotari.
7. Ireki iturria: txorrotaren azpian, kortxoa beraren ardatzean jiratuko
Erortzen den uraren indarrak kortxoaren igoera eragiten du. Yo-yo balitz bezala,
kortxoaren errotazioak, pita-haria iltzeen inguruan kiribilarazten dio. Haria biribi-
latzen denean multzoa igotzen da. Ura mozten denean, igogailua jaisten da, pisua
dela eta.
MATERIALAK:
Kortxo 1
4 iltze
Pita-hari 2 zati
Plastikozko 5 koilaratxo edo plastikozko
edota metalezko 5 xafla
Erregela bat edo antzeko zerbait
Txorrota 1