1

MATERIAŁ POWTÓRZENIOWY DO TESTÓW DLA

KLAS TRZECICH GIMNAZJUM

1. Uzupełnij tabelę odpowiednimi literami

WŁAŚCIWOŚCI POŁUDNIKÓW WŁAŚCIWOŚCI RÓWNOLEŻNIKÓW

A – wskazują kierunek E – W

B – są równej długości

C – mają kształt okręgów

D – wskazują kierunek N – S

E – łączą się na biegunach

F – mają kształt półokręgów

G –są różnej długości

H – są do siebie równoległe

2. Do podanych długości dopasuj odpowiadające im nazwy ( równik / promień biegunowy / promień równikowy / promień średni )

6371 km –

40075 km –

6378 km –

6357 km –

3. Podaj współrzędne obiektów zaznaczonych na mapach z dokładnością do 1o

2

4. Oblicz rozciągłość Morza Kaspijskiego.

Rozciągłość południkowa =

Rozciągłość równoleżnikowa =

5. Uzupełnij tabelę

6. Odległość między miastami na mapie w skali 1:2 500 000 wynosi 12cm, oblicz odległość rzeczywistą.

7. Odległość rzeczywista między miastami wynosi 2 400km, oblicz jaka to będzie odległości skali 1:2 000 000

8. Odległość rzeczywista między miastami wynosi 570km a na mapie 19cm, oblicz liczbową skalę tej mapy.

3

9. Przy każdej mapie dopisz jej rodzaj i skalę

Rodzaje map ( tematyczna / plan / hipsometryczna / topograficzna )

Skale ( 1:50 000 / 1:5 000 000 / 1:5 000 / 1:500 000 )

Stare miasto w Krakowie –

Mapa ścienna Polski –

Kazimierski Park Krajobrazowy –

Opady roczne w Australii (atlas) –

10.

a) Azymut z punktu P do kładki wynosi ........... b) Azymut 135o z punktu P prowadzi do .......... c) Turysta, który chce dojść z kładki do ostańca przez punkt P powinien iść najpierw w

kierunku .......... a następnie w kierunku .............

d) Odległość z gajówki do wieży obserwacyjnej wynosi .............

11. Podany rysunek przedstawia ( dolinę / kotlinę / pagórek / wzgórze )

4

12. Przerywaną linią zaznacz na mapie w południowo-zachodniej części jeziora bezpieczne kąpielisko o głębokości do 1,5m. Największa głębokość tego jeziora wynosi ........................

13. Kryptodepresją nazywamy tą część dna jeziora, która znajduje się poniżej poziomu morza. Na jakiej wysokości n.p.m. jest lustro jeziora Gardno jeśli jego głębokość wynosi 8,5m a

kryptodepresja wynosi 3m.

14.

a) Wysokość bezwzględna szczytu K = b) Wysokość bezwzględna punktu D = c) Wysokość szczytu K względem miejsca wypoczynku W = d) Na przełęczy znajduje się punkt ......... a w dolinie punkt ........ e) Gdyby w dolinie płynęła rzeka to płynęłaby ona w kierunku ...........

5

15. Prędkość marszu wynosi 1 godzina na 5 km w poziomie, na każde 100 m wzniesienia trzeba dodać 10 min . Ścieżka z miejsca wypoczynku W na szczyt G ma długość 10 km. Oblicz ile

czasu zajmie pokonanie trasy z W do G bez przystanków (wynik zaokrąglij do 10 minut).

16. Do podanej mapy przyporządkuj metodę, za pomocą której ją przestawiono. Metody ( kartogramu / izolinii / kartodiagramu / sygnaturowa)

a) Surowce mineralne Polski – b) Wskaźnik urbanizacji w województwach – c) Suma opadów rocznych w Europie – d) Struktura zatrudnienia w Unii Europejskiej –

17. Uzupełnij tabelę Następstwa ruchów Ziemi

obrotowy obiegowy

A – spłaszczenie Ziemi na biegunach

B – dzień i noc

C – pory roku

D – zmienna długość trwania dnia i nocy

E – znaki Zodiaku

F – pozorny ruch ciał niebieskich(słońca, gwiazd)

G – siła Coriolisa

18. Uzupełnij tabelę

Strefa oświetlenia Ziemi Położenie Cechy

okołobiegunowa

umiarkowana

międzyzwrotnikowa

Położenie Cechy

A – zwrotnik Raka – zwrotnik Koziorożca 1 – występują dni i noce polarne

B – koło podbiegunowe – biegun 2 – zmienia się długość trwania dnia i nocy

C – zwrotnik – koło podbiegunowe 3 – słońce góruje w zenicie

19. Ustaw S – Słońce , Z – Ziemia , K – księżyc w takiej kolejności aby wystąpiło zaćmienie a) Słońca - b) Księżyca – c)

20. Uzupełnij tabelę

Data rozpoczęcia 21.03. 22.06. 23.09. 22.12.

Nazwa dnia

Miejsce górowania słońca w zenicie

Pora roku na półkuli północnej

Pora roku na półkuli południowej

6

21. Podkreśl lata przestępne:1368, 1684, 1200, 1254, 1978, 1900, 2042, 1492. 22. Uzupełnij zdania

Rysunek przedstawia przesilenie ........... ,

które przypada w dniu ................. Tego dnia słońce góruje w zenicie na równoleżniku .........................

Ma on szerokość geograficzną ....................Na równiku dzień trwa....................... , na półkuli N dzień

jest wtedy naj ........................ , na półkuli S dzień jest naj....................... Wokół bieguna S jest

wówczas .......................................

23. Na północ od pewnego równoleżnika słońce codziennie wschodzi i zachodzi a na południe od niego występują dni i noce polarne. Opis ten dotyczy równoleżnika .......

24. Na mapie zaznaczono punkty obserwacyjne R, X, Y, W, w których dokonano pomiaru wysokości słońca w momencie górowania w dniu równonocy jesiennej. Do podanych zdań

dopisz litery P (prawda) lub F (fałsz)

a) Najniżej słońce góruje w punkcie R ( )

b) Najpóźniej słońce góruje w punkcie W ( )

c) Jeśli w punkcie X słońce wschodzi to w punkcie W już wzeszło ( ) d) Najwyżej słońce góruje w punkcie W ( ) e) Najwcześniejsza godzina jest w punkcie W ( ) f) Najpóźniej słońce zajdzie w punkcie Y ( ) g) W punkcie X słońce góruje niżej niż punkcie W ( )

7

h) Największą prędkość liniową ma punkt R ( ) i) Prędkość kątowa punktów W i Y jest taka sama ( ) j) Jeśli w punkcie X zachodzi słońce to w punkcie Y jest już noc ( )

25. Na podstawie załączonej poniżej mapy podaj w nowym Orleanie a) godzina – b) dzień tygodnia –

26. W Londynie słońce góruje i jest godzina 12:00. Oblicz która godzina jest w Warszawie 21oE czasu;

a) Słonecznego = b) Strefowego = c) Urzędowego = d) Uniwersalnego =

8

27. Na poniższym rysunku za pomocą cyfr zaznaczono dzienne łuki słońca w Krakowie , przyporządkuj im rozpoczynające się pory roku;

1 –

2 –

3 –

28. Na podstawie danych z tabeli dla Warszawy podaj:

a) Roczna amplituda powietrza = b) Klimatyczna zima przypada na miesiące – c) Przedwiośnie to – d) Wiosna to – e) Lato jest w – f) Jesień to – g) Przedzimie to miesiąc – h) Najniższą sumę opadów odnotowano w - i) Suma opadów rocznych = j) Średnia temperatura roczna =

9

29. Na poniższym rysunku wpisz w odpowiednie miejsce W – wyż i N – niż, oraz dorysuj strzałki ruchu powietrza w tych układach.

Skreśl błędne stwierdzenia w zdaniach:

W wyżu powietrze unosi się /opada ponieważ jest zimne/ciepłe

W niżu powietrze unosi się /opada ponieważ jest zimne/ciepłe.

30. Na podstawie diagramu napisz jaka jest i w jakim miesiącu występuje

a) Temperatura maksymalna = b) Temperatura minimalna = c) Opady maksymalne = d) Opady minimalne = e) Amplituda temperatury= f) Ilość miesięcy z temperaturą ujemną =

10

31. Ustaw w kolejności zdania: A) Skraplanie pary wodnej na jądrach kondensacji B) Parowanie wody z powierzchni ziemi C) Łączenie się kropelek wody w chmurze D) Unoszenie się i oziębianie pary wodnej E) Opad F) Powstawanie chmury

(B) – ( ) – ( ) – ( ) – ( ) –( )

32. Oblicz temperaturę powietrza na szczycie Mt.Everestu (8850m n.p.m.) jeśli u jego podnóża na Nizinie Gangesu na wysokości 200m n.p.m. jest + 28,6oC, przyjmij średni spadek

temperatury z wysokością 0,6oC/100m.

33. Na rysunku wpisz w kwadraty litery W-wyż , N –niż, zaznacz strzałkami kierunki pasatów. Pasaty to wiatry sezonowe/stałe występują w strefie międzyzwrotnikowej/umiarkowanej.

Skreśl niepotrzebne stwierdzenia.

34. Skreśl błędne określenia a) Monsun letni to wiatr sezonowy/stały , latem wieje z lądu w kierunku oceanu/ oceanu w

kierunku lądu , przynosi pogodę słoneczną/deszczową oraz gorącą/chłodną

b) bryza to wiatr sezonowy/zmienny, w nocy wieje w kierunku morza/lądu c) Fen (halny) to wiatr lokalny, występuje po dowietrznej/zawietrznej stronie gór

35. Uzupełnij tabelę

Powolny opad drobnych kropelek wody

Kryształki ludu osadzające się na trawie

Warstwa lodu na jezdniach i chodnikach

Kropelki wody osadzające się na trawie

Kryształki lodu osadzające się na gałęziach drzew

Grad , gołoledź , rosa , deszcz , szron , szadź , mżawka .

11

36. Na podstawie diagramów podpisz klimat kontynentalny i morski oraz podaj dwie podstawowe różnice między nimi.

Klimat ...................................... Klimat ..................................

Klimat kontynentalny różni się od morskiego:

a)

b)

37.

38. Na rysunku zaznacz literą C- front ciepły a literą Z- front chłodny, oraz dorysuj strzałki ruchu

powietrza.

Na froncie ciepłym opady są długotrwałe/krótkotrwałe, oraz intensywne/słabe.

(niepotrzebne skreśl)

12

39. Zasolenie czyli ilość gramów soli rozpuszczonych w kilogramie wody wynosi średnio 35%0 , objaśnij dlaczego:

a) Na równiku zasolenie jest mniejsze niż na zwrotnikach –

b) W okolicach podbiegunowych zasolenie jest mniejsze niż w szerokościach umiarkowanych –

40. Jak powinny być ustawione Ziemia , Księżyc , Słońce ,aby amplituda pływów była najwyższa, a jak aby była najniższa?

41.

42. Dokończ zdania wpisując ile czasu płynie rzeka i w jakim klimacie takie rzeki występują:

a) Rzeki stałe płyną przez ................

b) Rzeki epizodyczne płyną przez .................

c) Rzeki okresowe płyną przez .................

13

43.

44. W puste kółka na rysunku wstaw: N – warstwa nieprzepuszczalna , oraz P - warstwa przepuszczalna.

Samoczynny wypływ wody następuje w studni oznaczonej literą ........ , zasilanie wód podziemnych

odbywa się na obszarze oznaczonym cyfrą ....... .Występowanie wód artezyjskich związane jest z

rzeźbą terenu zwaną ....................

45. Ponumeruj w kolejności warstwy budujące naszą planetę zaczynając od zewnętrznej : - płaszcz zewnętrzny

- jądro wewnętrzne

- skorupa

- jądro zewnętrzne

- płaszcz wewnętrzny

46. Do każdej rubryki wpisz co najmniej po jednym przykładzie skał

magmowe osadowe przeobrażone

głębinowe wylewne okruchowe pochodzenia organicznego

pochodzenia chemicznego

Z węgla-

Z wapienia-

Z piaskowca-

zwięzłe sypkie z roślin zwierząt

14

47. Na podstawie przekroju podaj kolejność wydarzeń geologicznych zapisanych w tabeli za pomocą cyfr 1 – 6. (lub 1-7)

Proces geologiczny Kolejność

Występowanie jeziora

Występowanie morza

Występowanie lądolodu

Wstrząsy tektoniczne

Występowanie rzeki

Wybuch wulkanu

48. Do podanych w tabeli orogenez (ruchów górotwórczych) przyporządkuj góry występujące w Polsce, których powstanie wiąże się z tymi orogenezami . W tabeli fałdowania ułożone są od

najmłodszego do najstarszego.

Nazwa orogenezy Pasmo górskie

Alpejska

Hercyńska

Kaledońska

Pasma górskie: Karpaty , Góry Świętokrzyskie , Sudety.

15

49. Wietrzenie to proces kruszenia skał, zachodzi ono pod wpływem: a) Termiczne – b) Mrozowe – c) Biologiczne – d) Chemiczne –

50. Uzupełnij tabelę.

Proces geologiczny Czynnik erozyjny Forma erozyjna Forma akumulacyjna

Erozja wodna (rzeczna)

Erozja morska (abrazja)

Erozja wietrzna (korazja)

Erozja lodowcowa

a) Czynniki erozyjne: wiatr / woda płynąca / fale morskie / lód b) Formy erozyjne: dolina U-kształtna / klif / dolina V-kształtna / grzyb skalny / c) Formy akumulacyjne: morena / delta / wydma / mierzeja

51.

16

52. W kółkach na rysunku zaznacz odpowiednimi numerami.

Wysokość granicy wieloletniego śniegu zależy od :

a) Szerokości geograficznej- im większa tym granica wiecznego śniegu jest wyżej/niżej b) Wielkości opadów śniegu-im większe tym granica wiecznego śniegu jest wyżej/niżej

17

53. Poniższe mapki przedstawiają różne typy wybrzeży, wpisz ich nazwy przy każdej z map / limanowe / lagunowe / fiordowe / mierzejewo-zalewowe / riasowe / szkierowe /

dalmatyńskie /

Życzę powodzenia i satysfakcji z dobrze rozwiązanych zadań.

Opracował - Leszek Rukasz

18

O D P O W I E D Z I

1. Południki – B,D,E, F Równoleżniki – A, C, G, H 2. Promień średni

Równik

Promień równikowy

Promień biegunowy

3. Dublin 53oN, 6oW Londyn 52oN, 0o

Paryż 48oN, 2oW

Kinszasa 5oS, 16oE

Kisangani 1oN, 25oE

4. Południkowa = 10o równoleżnikowa= 7o 5. Mianowana 1cm – 1km

Liczbowa 1: 120 000

Liczbowa 1:550 000 mianowana 1cm – 5,5km

Mianowana 1cm – 300km

6. 300 km 7. 120 cm 8. 1:3 000 000 9. Plan 1:5 000

Hipsometryczna 1:500 000

Topograficzna 1:50 000

Tematyczna 1:5 000 000

10. 270o Wieży obserwacyjnej

E, NE

250m

11. Kotlinę 12. 3 – 3,5m 13. 5,5 m n.p.m. 14. 1010 m n.p.m.

600 – 700m n.p.m.

310m

Przełęcz – D dolina – S

NE

15. 3 h (3 h 2 min) 16. Sygnaturowa

Kartogramu

Izolinii

Kartodiagramu

17. Obrotowy – A, B, F, G obiegowy – C, D, E 18. B 1

C 2

A 3

19

19. Słońca – S K Z księżyca – S Z K 20. 21.03. równonoc wiosenna, równik, wiosna, jesień

22.06. przesilenie letnie, zw. Raka, lato, zima

23.09. równonoc jesienna, równik, jesień, wiosna

22.12. przesilenie zimowe, zw. Koziorożca, zima, lato

21. 1368, 1684, 1200, 1492 22. Zimowe, 22 XII, zw. Koziorożca, 22o27/S, 12 h, krótszy, dłuższy, dzień polarny 23. 66o33/S 24. a) P b)F c) P d) F e) F f) P g) P h) F i) P j) F 25. 17:00 wtorek 26. a) 13:24 b) 13:00 c) 13:00 d) 12:00 27. 1-lato, 2-wiosna,jesien, 3-zima 28. a) 22,7oC b) XII I, II c) III d) IV, V e)VI, VII, VIII f) IX, X, g) XI h) III i) 558mm j) 8,06oC 29. I – N do środka, II – W na zewnątrz

W wyżu opada/zimne

W niżu unosi/ciepłe

30. a) 20oC VII b) -18oC I

c) 50mm VII

d)12mm II

e) 38oC

f) 5

31. B- D- A- F- C- E 32. -23,3oC 33. W stałe/ międzyzwrotnikowej

N

W

34. a) sezonowy/oceanu w kierunku lądu/deszczową/ gorąca b) zmienny/morza

c) zawietrznej

35. mżawka, szron, gołoledź, rosa, szadź

36. morski – kontynentalny

a) ilością opadów

b) amplitudą temperatury rocznej

37. Podzwrotnikowa - morski - makia

Okołobiegunowa – subpolarny – tundra

Zwrotnikowa – kontynentalny suchy – pustynia

Umiarkowana ciepła – przejściowy – las mieszany

Równikowa – podrównikowy – sawanna

Umiarkowana chłodna – kontynentalny – tajga

38. Z - C długotrwałe/słabe

39. a) duże opady

b) topnienie lodowców, małe parowanie

20

40. najwyższa - w jednej linii S – Z – K

Najniższa - pod kątem prostym S – Z

K

41. wilgotne B, D, E, F suche A, C

42. a) cały rok w klimatach wilgotnych

b) kilka godzin w klimatach kontynentalnych suchych

c) kilka miesięcy w porze wilgotnej klimat podrównikowy lub monsunowy.

43. dział wodny

44.na rysunku : N, P

C , 5, kotlina

45. 3 – 1 – 5 – 4 – 2

46. granit, bazalt. Piaskowiec, piasek, węgiel, wapień, sól, z węgla – diament, z wapienia –

marmur, z piaskowca – kwarcyt

47. 5 – 1 – 6 – 2 – 4 – 3

48. Karpaty

Sudety

Góry Świętokrzyskie

49.a) gwałtowne zmiany temperatury

b) zamarzająca w szczelinach woda

c) organizmy żywe

d) kwaśne opady

50. Woda płynąca – dolina v-kształtna – delta

Fale morskie – klif – mierzeja

Wiatr – grzyb skalny – wydma

Lód – dolina u-kształtna – morena

51. energia słoneczna – procesy zewnętrzne – (akumulacja, wietrzenie, erozja)

energia wnętrza Ziemi – procesy wewnętrzne – (ruchy górotwórcze, trzęsienia ziemi,

działalność wulkanów)

52. a) niżej

b) niżej

53. Kolejno: mierzejewo-zalewowe, lagunowe, szkierowe, riasowe, dalmatyńskie, limanowe,

fiordowe.