����������

��� ��� ���

� ������� ����� ��� �� ���

� ������������ �� �!" �� �!� ��#�� ���!"����"�$���� ����

� ��!�� �#�����������%�!� � ��������!����!��� ��������� ����&

� '� ����!�������� ���"� ���� ��� � ��� �(��)

� *������ �������!�� �������"��# ��!%����"������� �� �� �� �����

+ ,�����-��!" �� �%���!�!��� �!��� �����#� ��� ������ �"�� �����

& ,�����-���$��������#������������� �������"���!�� �+

( ,�����-���� �� � #����������#���"!�� � �&

) ,�����-�����.!���� ������!� �(

� /�� �� �� �)

� 0�"� �� ������� ���� ����!� �!������������� !�� ����� ��� �� � #����� ����

MEMORIA

Hamarkada baino gehiago da Trapagarango gaztetxea sortu zela. Denbora tarte horretan, gazte

multzo batek sortutako ekimen asanbleario eta autogestionarioak bide egin du. Asko izan dira

bertatik igarotako belaunaldiak eta ehunaka gaztetxeko ekimen batean edo bestean parte hartuz,

espazioa erabilgarri egin dutenak. Epealdi horretan gaztetxeak, antolakuntza eta kultur eredu

alternatibo bat eskaintzeaz gain, herrian garrantzitsu eta esanguratsu diren ekimenak sortzeko

gaitasuna izan du (Carrascoliendas, Lonjero Eguna, Gazteguna, antzerki emanaldiak, olerkigintza,

bertsolaritza, hitzaldiak, mahai inguruak, zinea, kontzertuak...).

Urte hauetan guztietan okupatutako lokal batean garatu da proiektua. Gaztetxea herrian integratua

egoten saiatu da eta gazteek une bakoitzean izan dituzten kezka eta asmoei erantzuteko

baliagarria izan da. Proiektuak espazioa irabazi du bai herrian bai herriko elkarte sarean. Izan ere,

badira beste zenbait elkarterekin elkarlanean antolatzen diren ekimenak. Hala ere, herriko jarduna

normala den arren, gaztetxearen egoera eta iraunkortasuna ez dago ziurtatua. Gaztetxean

gauzatutako esperientzia zein bertatik sortutako ekimenak goraipatu eta herriarentzat baikorki

baloratzen baditugu, bada errekonozitu eta bere jarduna ziurtasunez garatzeko aukera emateko

garaia.

Udalak badu hor zer eginik eta Zaballako mataderoa da udalak hutsik duen instalazioetako bat.

Beraz, herrian dauden espazio eta erakinak aztertu eta gero, uste dugu mataderoa egokia dela

lerro hauen artean azaltzen ari garen proiektuaren garapenerako. Erakina izatea pausuetako bat

da; eta hurrengoa? Hau da, nola sortu asanblearismo eta autogestioaren esparrutik herriari ahalik

eta gehien aportatuko dion proiektu publikoa? Erantzuna da gakoa. Proiektuaren funtsezko gakoa.

Trapagaranen ez dago gazteei zuzendutako lokalik. Zaballan ez dago auzokideei zerbitzu ematen

dien ekipamendurik. Gaztetxean asanbladan eta autogestioan oinarritutako esperientzia bat garatu

dute gazteek. Bertatik herrian esanguratsuak diren hainbat ekimen sortu dira eta asanblada eta

autogestio esparrua herriarentzat emankorra eta beharrezko dela erakutsi. Nola atera daiteke

errendimendu handiena orain arte garatutako esperientziari? Nola uztartu genitzake errealitate

hauek guztiak eta herrian emankor izango den sorkuntza, eta era berean, elkartruke eta elkarlan

esparru bat ireki?

Ideia hauek guztiak uztartzeko, gazteok gaztetxean hausnarketa bat hasi genuen 2011ko azaroan.

Hortik erditu da dokumentu honetan aurkezten dugun proposamena. Gure arteko eztabaida

askoren ondoren, gogoeta eta elkarrizketen ondoren, martxan dauden beste esperientziak ikusi

eta aztertu ondoren, hemen duzue Zaballako mataderorako aurkezten dugun proiektua. Filosofia

asanbleario eta autogestionariotik eta gaztetxean garatutako esperientziatik, proiektu irekia eta

berria proposatu nahi dugu. Gaztetxe eta erdarazko Centro Social Autogestionado terminoak

parekatzen ditugu, hauek bere gain hartzen dituzten eduki zabal eta irekiak gureganatuz.

Hizkuntzak ez du ireki behar lan egiteko moduak irekitzen ez duen pitzadurarik; izan ere, Zaballako

mataderoa ez da soilik gazteentzako errekurtso bat izango, Zaballako auzoari eta Trapagaran

osoari mesede egingo dion tresna baizik. Guztion artean egin dezagun!

NONDIK GATOZ, NORA GOAZ?

HERRITARREK KUDEATUTAKO LOKALAK: AURREKARI HISTORIKOAK

Trapagaranen hamaika izan dira urte luzeetan zehar erabili izan diren lokal herrikoiak. Gaur egun

horrelako eredu askok bizirik diraute, auzoetan adibidez. Argi dago gaurko egoerara iritsi arte,

hainbat belaunaldik ibilbide luzea egin behar izan dutela; eta, era berean, asko izan dira pertsona

horiek guztiek, momentu ezberdinetan, praktikan jarri dituzten esperientziak.

Mende hasierako Arboledako meatzarien lokaletatik hasi eta gaur egungo gaztetxearen

esperientziara heldu arte, Casa Social proiektutik pasatuta, topagune libre hauek gertutik

ezagutzen dituzten pertsonek honako ideia eta ikaskizuna azpimarratzen dute: herriko gizarte

sarearen garapenerako ezinbestekoa da herriak irekia eta librea izango den espazio bat izatea.

Haiek garatutako proiektu eta esperientzietan, parte hartzea eta irekidura helburu izan dituztela

gaineratu ohi dute.

Izan da gure herrian herriko elkarte edota gizarte sareak kudeatu duen lokalik. Proiektu bakoitza

zergatik eta nola abiarazi zen jakin nahi izan dugu haiek gertutik ezagutu zituzten pertsonei

egindako elkarrizketen bidez.

1. XX. mendearen hasiera: Arboledako meatzarien lokalak eta batzokiak

Gizarteak beti izan du elkartu, bere sare sozialak egituratu eta proiektu kolektiboak garatzeko

beharra; horregatik, aspalditik dema horretan saiatu da. XIX. mendea baino lehenago Trapagaran

oso txikia zen. Baserri sakabanatuek, zelai, baso eta soroek osatzen zuten gure paisaia.

Bizimodua tradizionala zen. Herritarrak igandetan elizaren inguruan elkartzen ziren. Eta, egia

esan, hori zen haien sozializazio modua eta elkartzeko moldea.

XIX. mendearen amaierarekin batera, berriz, Foruen galera eman zen eta horrekin batera meatze

ustiaketa handiaren garaia. Gure herriaren egitura aldatu zen: mendialdean auzo berriak sortu

ziren eta biztanleria asko hazi zen. Lan baldintzak oso gogorrak ziren eta meatze konpainien

kontrolpean egoten zen guztia: barrakoi eta etxebizitzak, elikagai ekonomatoak, tabernak...

Gehiegikeria horiei aurre egiteko, meatzariek elkartu beharra zuten haien egoerari buruz

hausnartzeko, ideiak elkarbanatzeko eta antolatzeko. Horrela, lehenbiziko elkarteak sortu ziren

ideia sozialisten inguruan baina kulturari garrantzi berezia emanez. Gaur Maite taberna dagoen

lekua sozialisten bilgunea zen eta gaineko partean zegoen kultur ekintzak egiteko antzokia.

Antzerkiak egiten ziren, mota ezberdinetako kultur ekintzak eta esperanto ikasteko talde bat ere

egon zen.

Aldi berean abertzaleak Trapagarango Batzokiaren inguruan elkartzen hasi ziren, bertan kulturak

ere garrantzi berezia izan zuen. Txistu, dantza edo euskara klaseak ematen ziren eta antzerkia ere

egiten zen.

Frankismoan gizarte kultur mugimendu horiek guztiak debekatu ziren eta OJE edo elizaren

ingurura mugatu zen gure herriko gizarte ekimena.

Elkarrizketatua: Eneko Perez Goikoetxea, historialaria eta Peñas Negraseko interpretazio

zentroko langilea.

2. 60-80. hamarkadak: Casa Social

Casa Social 60. hamarkadaren hasieran

eraiki zen Trapagaranen, orduko apaiza

zen Don Rufinoren diru bilketaren bidez

finantzatuta; hau da, herriko pertsona,

elkarte, enpresa eta familia askok eman

zuten dirua eraikina altxatzeko asmoz.

Proiektuaren helburu nagusia jendea, eta

batez ere gazteak, elkartuko zituen

topagune zabal eta irekia sortzea izan zen.

Casa Social herriarentzat sortu zen eta

herritar ezberdinek erabiliko zuten espazio

gisa.

Lehen hamarkadan, Casa Social Gurea izeneko gazte taldeak kudeatu zuen batik bat. Talde

honetan jende ugari bildu ohi zen eta antzerkiak, txapelketak, ekimen kulturalak eta bestelakoak

antolatzen zituzten. 70. hamarkadaren hasierarako Casa Sociala herriko elkarte askoren egoitza

eta bilgunea zen dagoeneko: taberna zegoen, adinekoen lokala eta baita eskubaloia, Larrañeta

edo funeraria bezalako elkarteak ere. Elizak ere pisu bat erabiltzen zuen, bilera zein erlijioaren

ikasketarako. Gastuak baxuko lonjen alokairuekin eta erabiltzaileen ekarpenekin ordaintzen ziren.

Horrez gain, gerora, Haur Jolas izango zen Club Infantil Trapaga sortu zen. Berehala, elkarte

honek dinamismo handia lortu zuen, urte luzeetan zehar igandero ume zein nerabeentzat ekintzak

antolatuz. Handik eta jende askoren esfortzuaz eta auzolanaz sortu zen, adibidez, umeen

oporraldietarako Medinako kolonia.

75. urtean eta Francoren heriotzarekin batera, Trapagarango Auzo Elkartea sortu zen. Elkarte hau

borroka ugariren bultzatzailea izan zen eta ekimen eta hainbat mobilizazioren bidez, anbulatorioa

edota etorbideko lurrazpiko pasabidea bezalako lorpenak izan zituen. Mugimendu anitz horretatik

jaio zen “Herriko Berriak” herri aldizkaria, bi urtez elkarte ezberdinei ahotsa eman zien publikazioa;

eta baita 77. urtean ospatu zen Trapagarango lehenengo Euskal Astea ere. Pixka bat beranduago

etorriko zen 5. pisuan jardungo zuen irratiaren proiektua. Aktibitate handiko urteak izan ziren:

momentu politiko gorabeheratsu baina pizgarriak lagunduta, jendearen sormena eta elkartasuna

izan ziren nagusi. Casa Socialek aukera asko eman, ate asko zabaldu eta horma asko bota zituen,

esperimentu erraldoi, sormenaren fabrika bilakatuz. 80. hamarkadan ere elkarte ugariren etxea

izaten jarraitu zuen, baina pixkanaka indarra galtzen joan zen. Bertan aritutakoen arabera

banaketa politikoek eta interes alderdikoiek zerikusi handia izan zuten gainbehera hartan.

Gaur egun, Casa Socialaren esperientzia bizi izan zutenek honako irakaspenak azpimarratzen

dituzte han jasotako bizipenetatik:

-Casa Sociala izan da orain arteko herriko proiektu kolektibo handiena. Jendea eta bereziki

gazteak elkartzeko bokazioarekin jaio zen eta bertuterik izan bazuen azken hori izan zen:

gazteen arteko harremanak eta berauen herriarekiko konpromisoa indartzea.

-Casa Sociala herriko elkarte askoren bilgune bilakatu zen, haien arteko harremanak erraztuz

eta elkarlana bideratzeko espazioa sortuz.

-Casa Sociala ekimen berri ugariren sorleku izan zen eta herritarrei bere proiektuak garatzeko

baliabideak eskaini zizkion.

Esperientzia honen arrakastarik nagusiena litzateke espazio horren bidez herritarrek haien

proiektu eta asmoak gauzatu eta garatzeko, elkarlanean erakutsitako ahalmen eta gaitasuna.

Casa Socialaren arrakastak elkartasuna eta ezberdinen arteko lana izan zituen oinarri; finean,

garai hartako herritar ezberdinen parte hartzeak eta ekarpenek eraiki baitzuten etxea bera eta

baita bertatik sortutako ondorengo mugimendu guztiak ere.

Elkarrizketatua: Jose Antonio Fernandez, Trapagarango apaiza 1971tik 1986ra eta Casa

Socialaren erabiltzaile eta bultzatzailea.

3. 90. hamarkada: lehenengo asanbladak eta Basetxe Gaztetxearen

hastapenak

90. hamarkadan, gazteak lokalak eskatzen hasi ziren herrian. Haien helburu nagusia gazteentzako

lokal autogestionatu bat lortzea zen, bereziki herriko musika taldeek entsaiatzeko eta horren

inguruko aisialdi espazio bat sortzeko. 1997. urtean lehenengo aldiz gazte asanblada elkartu zen

herriko plazan. Lokalak nahi zituzten eta bi urtez aritu

ziren udalarekin harremanetan sartu nahian. Ekimenaren

aurrean erantzunik ez zegoela ikusirik, gazte haiek

ekimena gauzatzeko aukera ezberdinak aztertzen hasi

ziren. Hutsik zegoen lokal batean sartu eta bertan

ekimena abiatzea zen haietako aukera bat. Esan eta

egin. Gazteek lokal hura beren kasa bilatu, bertan sartu

eta atondu beharko zutela erabaki zuten. Horrela sortu

zen orain ezagutzen dugun gaztetxea.

Lokala garbitu, atondu eta berehala sortu ziren lehenbiziko ekimenak. Gazteek serigrafia,

txalaparta eta larrua lantzeko tailerrak sortu zituzten eta gaztetxean gero eta jende gehiago hasi

zen parte hartzen. Gai baten gaineko interesa zuenak tailer bat antolatzen zuen eta bertan hasten

zen jendea txalaparta, larru lanketa edo kamisetak serigrafiatzen ikasten. Guztia dohain trukean

eta kolektibotasunean oinarrituz. Herriko musika taldeek ere aukera zeukaten bertan entsaiatzeko,

eta horrela hasi ziren zenbait talde.

Sozial arloan etxebizitzaren gaineko lan talde bat sortu zen eta herrian hutsik zeuden 623

etxebizitzen gaineko salaketa kanpaina bultzatu zuten. Kanpaina horrek berebiziko garrantzia izan

zuen, gaztetxearen bidez zenbait gaztek herriko arazoekiko kezka azaldu eta gizarteratu

baitzituzten.

Denbora igaro ahala, gaztetxearen proiektua iraunkortzen ari zela ikusi zuten asanblada kideek,

belaunaldi berriek asmo berriak zekartzaten eta etorkizunera begira jarri ziren. Haien helburu

nagusietako bat gaztetxea auzoan eta herrian txertatzea zen, elkarte eta gizarte dinamiketan parte

hartuz. Horrela, San Gabriel eta Trapagarango jaietan parte hartzen hasi zen gaztetxea.

Elkarrizketatua: Patxi, Trapagarango Gazte Asanbladako hasierako kidea.

4. 2000. urtetik gaur egun arte: Basetxe Gaztetxea

Urteak aurrera, belaunaldi berriak etorri ziren gaztetxera eta haiekin batera, ideia berriak. Kulturari

eta gaztetxe barneko tailerrez gaindiko ekimen berriei pisu gehiago ematen hasi zitzaien. Proiektu

berriak sortu ziren.

2000. hamarkadako hasieran hasia zen gazte mailan lonjen fenomenoa herrian indarra hartzen.

Fenomeno berria izateaz gain, aldaketa handia ere bazen: gazteak kalean egotetik, nor bere

lagunartean lokal partikularretan egotera pasatu baitziren. Inork gutxik zekien fenomeno honek

gazteen ohituretan zer ekarriko zuen.

Gaztetxean fenomeno berriaren gaineko hausnarketa abiatu zen. Ikusi zen lonjek koadrilen

isolamendua ekartzen zutela; eta, horrekin batera, koadrila ezberdinen arteko komunikazioa

zailagotu. Bestalde, lonja irla bezala ikusten zen, gizarteko errealitate eta arazoek hunkitzen ez

zuten irla. Horrek guztiak gazteak herriko bizian eta dinamiketan pasibotasunera bultzatzen zituela

ondorioztatu zen.

Horrela gaztetxeko hausnarketan pentsatu zuten egoera berrian baliabideak jarriz gero, posible

zela pasibotasun tendentzia horri buelta ematea, gazteon arteko harreman sarea trinkotzea eta

herriko bizian inplikazioa handitzea. Hortik sortu zen lonjen dinamika, eta baita gerora helduko zen

Lonjero Eguna ere. Esperientzia berri honen bidez, herriko gazteak aisialdi alternatiboaren, parte

hartzearen, gazte harremanen eta herri izaeraren inguruan gogoeta egin eta mugitzen hasi ziren.

Lonjero Egunarekin batera lan egiteko molde berri bat

sortu zen, sare autonomo eta herrikoia, zabala,

anitza, parte hartzailea eta autogestionatua. Hori

oinarri hartuz eta gaztetxetik dinamizatuz aurrera

atera ziren, geroago, Gazteguna edo Carrascoliendas

bezalako proiektuak. Ekimen hauen hasierako

helburua Trapagaranen euskal kultura eta herri

nortasuna bultzatzea izan zen. Carrascoliendasen

berreskurapena Danetarako Danok zein auzo

elkarteekin elkarlanean egin zen. Berriz ere, elkarlana

eta autogestioa izan ziren oinarri eta herriko gizarte

saretik herrian bi urteetan arrakasta itzela lortu duen

inauteria plazaratu zen. Oso esperientzia aberasgarria izan da. Herriko adinekoen esanetatik

lehengo ohitura bildu eta gaurko baliabideez eraberritu eta eguneratu da.

Espazio berriak zabaltzeaz gainera, dagoeneko existitzen zirenetan ere inplikatu izan da

gaztetxea. Horrela, asanblada jai herrikoi eta parte hartzaileen alde murgildu zen, herri zein auzo

mailan. Auzoetan aipatzekoa da San Gabrielen egindako lana, eta bertoko jaien berpiztea, batez

ere Lonjero eguna berauekin uztartu denetik. Herri mailan, gaztetxeak beti defendatu izan du parte

hartzea, belaunaldi ezberdinen arteko harremana, espazioen dibertsifikazioa, herrikoitasuna eta

jasankortasun ekonomikoa. Gainera, beste elkarte eta talde askorekin batera, Jai Batzorde herrikoi

eta baten alde lanean egon da.

Denbora honetan guztian kultur eskaintza herrikoia ere egiten saiatu izan da gaztetxea, aldikako

kultur ekimen, zine forum eta hitzaldiak antolatuz. Horrela, hamaika izan dira Basetxetik pasatu

diren hizlari, musika zein antzerki talde, ipuin, txiste kontalari, bertsolari, abenturazale eta lagunak.

Tailerrak ere inoiz baino gehiago egon dira azken garaian gaztetxean eta uneotan txalaparta,

euskal dantzak, alboka eta gitarra irakasten da dohainik. Bertan entsaiatzen du astero

Trapagarango Bertso Eskolak eta baita hainbat musika taldek ere.

Gaztetxearen bilakaera bizi izan dutenek Basetxe Gaztetxea herri bizitasuna, parte hartzea, gazte

harremanak eta kultura herrikoia garatu eta sustatzeko lanabes ona izan dela uste dute. Gainera,

bertatik pasa direnek oso esperientzia baliagarria deritzote; ideien trukea, norbanakoaren

gaitasunak, balore kolektiboak, elkarrekin lan egiteko trebetasunak eta kritikotasuna garatu

baitituzte bertan. Elkarrizketatuen arabera, proiektuak badu ibilbidea, errealitate bat da eta herrian

sustraitua dago. Herriarentzat espazio onuragarri eta beharrezkoa osatzen dute autogestioak eta

herrigintzak. Normaltasun edo ziurtasun instituzionala izango litzateke elkarrizketatuentzat

hurrengo pausua, urte luzeetan lortutakoa ez galtzeko baino, etortzear dagoena, hurrengo

belaunaldiek ekarriko dutena ez galtzeko baizik. Hori izan daiteke Basetxe gaztetxeak Trapagarani

egin diezaiokeen ekarpenik handiena.

Elkarrizketatuak: Kimetz eta Nora, Basetxe Gaztetxeko kideak.

ZABALLAKO MATADEROAN GAZTETXEA,

PROIEKTUA

1 TRAPAGARANEN LOKAL

AUTOGESTIONATU PUBLIKO

BATEN BEHARRA

Lehen esan bezala, gaztetxearen ibilbidea emankorra izan da herrian. Hamarkada pasa daukan

esperientzia asanbleario eta autogestionarioak eman du bere fruitua eta lehen aipatu bezala,

antolakuntza eta kultur eredu alternatiboaz gain, sozialki gizartean esanguratsuak izan diren

ekimenak sortzeko gai izan da: Lonjero eguna, Carrascoliendas edo gaztetxean egiten diren tailer

zein antzerki, kontzertu, mahai inguru edo bertso saioak.

Gaztetxearen inguruan garatu den herri ekimenak iraunkortasuna azaldu du eta epealdi honetan

belaunaldi asko eta jende oso ezberdinek parte hartu dute bertan. Herriko sektore gehienekin

batean zein bestean elkarlanean aritu da eta guztien artean espazio aberats bat ireki da herrian.

Proiektua aurrera eramateko baldintzak, tamalez, ez dira onenak eta hobeak lor ditzakegula uste

dugu.

Duela 13 urte proiektua aurrera eraman nahi izan zuten gazte haiek ekimena errealitate bihurtzeko

lokala okupatu egin zuten. Horrek amets zena errealitate bihurtzea ekarri zuen, lokal

autogestionatu baten aldarrikapenetik ekimena garatzen hasteko aukera zabaldu zuen. Bidea,

ordea ez da erraza eta gainera hirigintza ordenazioz kanpo egoteak bere iraunkortasun fisikoa

kolokan jartzen du. Une konkretu batean gaztetxearen gainean irekitako espazioak bere ondorio

emankorrak izan ditu eta gaur egun ez da posible herrian hain errotuta dauden Lonjero Eguna edo

Carrascoliendas bezalako ekimenak espazio horren existentzia gabe ulertzea. Are gehiago,

gaztetxearen inguruan garatu den espazioa bi ekimen horiek baino askoz emankorragoa izan da,

bertan sortu eta ari da Trapagarango bertso eskola, alboka klaseak ematen dira, txalaparta tailer

bat dago eta panderoa jotzen erakusten da. Guztiak ala guztiak, gaztetxean soilik eskaintzen diren

tailerrak dira gure herrian.

Trapagaranek bere herriko gizarte sarea babestu, zaindu eta garatzeko herritar eta elkarte sareari

irekia izango den espazio autonomoa behar du, unean uneko koiunturen gainetik. Normaltasun

instituzionala izango duena eta asanbladan eta autogestioan oinarrituko dena.

Orain arteko esperientziatik abiatzen den proiektu berri bat aurkezten dugu hemen. Ez dugu soilik

gazteei mugatua den esparru bat sortu nahi, edozein herritarren esku izango den espazio aske eta

irekia baizik. Herriaren garapen komunitarioa, gizarte sarea eta elkartegintza garatzeko tresna

berriak behar ditugu gaurko gizarte modernoan eta hau da guk proposatzen duguna, gaztetxean

2011ko neguan egindako hausnarketa luze baten ondorioz sorturiko proiektua: ZABALLAKO

MATADEROA gaztetxe publikoa Trapagaranen.

2 EGUNGO BENETAKO ESPERIENTZIAK: AUZOETAKO ELKARTEEK KUDEATUTAKO UDAL ERAIKINAK (Trapagaranen eta inguruan)

Aipatzen dugu herria, irekitasuna eta herritarrek lokal publiko bat zuzenean kudeatzea. Pentsa

genezake kontzeptu arrotzak direla gurean, baina ingurura begiratuz ikusten dugu gure herrian

bertan badirela horrelako adibideak, gaur egun martxan daudenak.

Elgero, Larreinetan eta Ugarten badaude herri elkarteek kudeatzen dituzten lokalak, egoera eta

modu desberdinetan baina modu zuzenean hala ere. Guk eskatzen duguna molde ezberdinez

praktikan dago gure herrian bertan. Zer aportatzen die kudeaketa molde honek herriko auzo

horiei?

Bestalde eta urrutira joan gabe, Ortuellan bertan bada udalak gazteei utzi eta gazteek zuzenean

kudeatzen duten gaztetxea. Adibideak ondoan ditugu, borondatea, aurrera egiteko nahia eta

aldeen konpromisoa izan dira ekimenak zutik mantendu eta aurrera ekiteko zutabeak. Haietaz

jabetu eta kudeaketa eredua aztertzeko auzoetako lokalen erabiltzaileak elkarrizketatu eta haien

hitzak jaso ditugu.

1. Elgeroko eskola zaharra

Duela hamarkada batzuk hasi ziren Elgeroko auzokideak biltzen. Helburua argi zegoen: auzoari

dinamismoa eta bizitza ematea. Momentu hartan auzoan ez zegoen ekintzarik, jendeak ez zuen

nora joan; are gehiago, Elgeron taberna bakarra zegoen.

Hasieran, atarietan, sukaldeetan edota kalean

elkartzen ziren; horregatik elkarte bihurtzea erabaki

zuten: 1991. urtean osatu zen legalki Elgeroko

elkartea. Elkartea betidanik egon da erabat irekia,

bazkide barik; izan ere, bazkide bakarra auzoa

bera da.

Elkartea eratuta, auzokideek udaletxera jo zuten

lokal bat eskatzeko. Elkartuko eta ekintzak egingo

lituzketen local horretan; hori dela eta, udalaren

erantzuna baiezkoa izan zen. Eskola zaharretako

giltzak eman zizkieten eta berehala hasi ziren

lokala atontzen bertan ekintzak egin ahal izateko.

Auzolanaren bidez atondu zen tokia, auzokideen laguntzari esker eskola zaharretan ekintzak

egiten hasi ziren: sukaldaritza ikastaroak, euskara klaseak eta jai batzordearen antolakuntzan

bera. 2000. urtean, udalak aurrekontuetan Elgerorako diru-partida bat sartu eta lokala konpondu

zuen.

Garbiketaz auzokidean arduratu izan dira urteetan; gaur egun, ordea, udalak hartu du bere gain.

Urtero elkartearen bidez egindako ekintzen segimendua egiten da; hau da, urtean zehar udalak

diruz lagundutako ekintzen memoria egin behar dute.

Egun, elkartean 28-60 urte arteko auzokideak daude. Guztiek ala guztiek egindako lanaren oso

balorazio positiboa egiten dute. Guztiek egiten dute bi ideien inguruan: elkartea egotea eta lokalak

eskaintzen dien azpiegitura ezinbestekoak dira auzoari bizitza emateko. Giza eta belaunaldien

arteko ehuna kohesionatzeaz gain, auzoan eskaintza kultura egin dute; betiere auzokideen

inplikazioa sustatuz.

Elkarrizketatuak: Koldo, Jose Enrique, Rosi y Marisa, Elgeroko Aldapa elkarteko kideak.

2. Larreinetako eskola zaharrak

Larreinetako eskola zaharra beti izan da azpiegitura erabilgarria bai auzokideentzat bai ekintzak

egiteko. Historikoki abesbatzak erabili izan du lokala; erabili ez ezik, mantenuaz ere arduratu izan

da. Hala ere, jai-batzordea ere antolatu izan da bertan eta adinero jendea bertara joan izan ohi da

partiduak ikusi, hitz egiteko edota arratsaldea bertan pasatzeko.

Gaur egun, hiru dira batez ere lokalean egoten diren taldeak: abesbatza, adinero

emakume talde bat eta auzokideen elkartea. Izan ere, azken bi urteetan

auzokideen elkartea osatu da eta ordutik, lokalean kultur mugimendu handia dago:

zinema saioak, ikastaroak, informatika... Argindarra, ura eta wiffiaren ordainketa

udalak egiten du. Baita garbiketa ere.

Bestetik, auzokideen elkartekoek adierazi digute lokalean sartzeko hitzarmen bat

sinatu behar izan zutela baldintza zein betekizun batzuekin. Horietako bat izan zen

edozein ekintza aurrera ateratzeko, udalaren baimena behar zutela. Gaur egun,

formalismo hori ez da beharrezkoa, modu autonomoan lan egiteko aukera badute.

Elkarrizketatuak: Santi eta Jose, Larreinetako Auzokideen Elkarteko kideak.

3. Ugarteko eskola zaharra

Ugarteko elizaren ondoko lokala izan da historikoki

auzotarrek gehien erabili izan duten lokala. Beheko

solairua auzo elkarteak, auzotar independenteek edo

Ugarteko jai batzordeak erabili izan dute kultur

ekintzak, jaien antolakuntza edo auzoko edozein

ekintza kultural egin eta prestatzeko. Horrela zinea,

haur-antzerkia edo ipuin kontalariak egin izan dira

bertan. Elizaren ondoko eraikineko goiko pisua, berriz,

jubilatuen elkarteak kudeatu du.

Eskola zaharra da, ordea, Ugarten dagoen auzo erabilerarako eraikin publikoa. Eraikinaren

berriztatzea orain urte gutxi egin du udalak eta ordura arte Ugarteko gazteen biltoki izan da

erakina. Haiek zeukaten lokaleko giltza eta gazteen lonja bezala, gazteek beraiek kudeatzen zuten

etxea.

Elkarrizketatuen ustez, eraikina egoera onean badago ere, tamalez, Ugarteko eskola zaharrari ez

zaio haiek nahi luketen besteko erabilera ematen. Aspaldiko garaietan, auzo elkarteak lokala

zuzenki erabiltzeko gaitasuna izan zuen eta horrela, euskara zein musika klaseak eman ziren

bertan. Bi elkarrizketatuek nabarmendu dute auzoko elkarte guztiak elkartu eta eskola zaharraren

kudeaketaz gogoetatzearen beharra. Eskola zaharraren kudeaketan elkarteen inplikazioa eta

zuzenean lokala erabiltzeko aukera ezinbestekoa izango dela uste dute, auzoa biziago, ekintzaz

eta zerbitzuz beteago eta sare sozial indartsuagoaz azaldu eta etorkizunean mantentzeko.

Elkarrizketatuak: Igor eta Eguzkiñe, Ugarteko Auzo Elkarteko kideak.

4. Ortuellako Gazte Lokala

Trapagaranen bezala Ortuellan ere behar handia

zegoen herriko gazteei eskainitako local zein

ekintzen eskaintzetan. Egoera horretatik abiatuta,

hainbat elkarte eta gazteen kuadrillak elkartzen

hasi ziren: Ortuellan autogestionatutako lokal bat

behar zen. Garai horretan, eta udalaren jarrera

ezkorraren aurrean, okupazio saiaketa batzuk

eman ziren. Azken saiakera duela hamar urte izan zen; horixe izan zen egungo Ortuellako Gazte

Lokalaren emateko egin ziren negoziazioen piztea. Gazteek okupatzen ari ziren eraikina uztea

onartuko zuten baldin eta euren proiektuak autonomoki garatzeko udal-lokal bat uzten bazien

udalak.

Urte hauetan guztietan, Ortuellako Gazte Lokala gazteen aisialdirako kultur alternatiba bat sortzen

saiatu da: asteburuetan ekintzak egiten dira, tailerrak ere badaude, eta herriko jai-batzordean lan

egiten dute.

Horrela, Gazte Lokaren erabiltzaileak dira lokala kudeatzen, eta mantenuaz eta garbiketaz

arduratzen direnak; eta, udalak argindarra eta ura baino ez du ordaintzen. Erabakiak asanbladan

erabakitzen dira eta erabiltzaileek ordutegiak eta arauak betetzen dituzte auzokidekin elkarbizitza

egiteko.

Elkarrizketatuak: Pernan eta Iker, Ortuellako Gazte Asanbladako kideak.

5. Elkarrizketen ondorioak

Aztertu ditugun eta martxan diren esperientzia hauek guztiek kolektibotasuna, auzogintza eta

elkarlana dituzte ardatz. Taldean garatzen diren proiektuak dira eta sozial zein kultural arloan

haien inguru geografikoan eragin nahi dute.

Balore sozialak aipatzen dituzte: auzoak bizitasuna izatea, dauden elkarteen arteko harremanak

sustatzea, belaunaldi arteko erreleboa bultzatzea eta auzotarren arteko kohesioa bilatzea dira

haietako batzuk, eta guztiek ala guztiek aipatzen dute hori gauzatzeko auzoan, guztiei irekita,

kolektiboki garatu eta kudeatuko diren lokalen beharra.

Auzoetan badaude halako esperientziak, zergatik Trapagaranen ez? Gure proposamena ildo

horretan doa, herriko gizarte sarea sendotu eta garatuko duen azpiegitura publiko baten beharra

ikusten dugu. Nola gauzatu auzoetatik kanpo, nukleo handiago batean? Trapagaranera

egokitutako proposamena egiten dugu Zaballako mataderorako proiektu honekin.

3 PROIEKTUA IDAZTEKO ERABILITAKO METODOLOGIA: irekia, partehartzailea, zabala eta herrikoia.

Proiektu hau idazteko jarraitu den metodologiak asanblada irekia izan du oinarri. Lehen aipatu

bezala, gaztetxea gaur egun dagoen lokalaren egoera zaila da. Posiblea al da, gaztetxearen

proiektua herrian sustraitua egonik instituzioekin oreka hori ere lortzea eta proiektua normaltasun

egoera batean aurrera eramatea? “Gaztetxe publikoa” deitu genion kontzeptu horri eta horren

inguruan gogoetan hasi ginen.

Horretarako, 2011 urteko azarotik 2012ko otsailera bitartean, gazte mailan eztabaida zabal bat

ireki genuen, gaztetxe publikoaren ideia oinarri hartuz eta herrian gure begiz ikusten genituen

gabezi eta behar sozialetatik abiatuz. Bi ideia hauen uztartzetik osatu genuen hemen aurrean

duzuen proiektua. Gaztetxean izandako esperientziatik, aurrera begira egongo zen zerbait sortu

behar genuen, herritar orori irekia eta herriko elkarte bizia zein ekimen herritar eta kulturalak

indartu eta aukera berriak emango zituena. “Gaztetxe Publiko” eta erdarazko “Centro Social

Autogestionado” kontzeptuak hizpide, proiektu berri baterara jauzi egin genuen. Honakoa izan zen

eztabaida prozesuak eginiko bidea:

1- 2011ko azaroan “gaztetxe publikoa” ideiaren inguruan kanpaina bat burutu zen herrian eta

gazte asanblada orokor baterako deialdi irekia egin zen, ideia honen inguruan hausnartu eta

kontzeptua definitzen hasteko. Gaztetxeak momentuan zituen mugen eta lokal publiko batek eman

zitzakeen aukeren inguruan jardun zen. Lokal publiko horrek eman beharreko prestazioak herriko

beharren arabera definitu beharko zirela erabaki zen eta beste asanblada baterako hitzordua egin

zen.

2- Bigarren bileran bost esparru definitu ziren eta jendea norberaren interesgunearen arabera

taldeka jardun zen: kultura, musika, jaiak, gizarte arloa eta kirola. Zeintzuk ziren esparru

horietan gazteok herrian ikusten genituen beharrak? Zein aukera eta aportazio egin liezaioke

gazteok ikusten genituen herriko gabezia horiei lokal publiko autogestionatu batek?

3- Hirugarren asanbladan, aurretik ateratako ondorioak abiapuntu hartuta eta identifikatutako

beharrak betetzeari begira, lokalak autogestioan oinarrituz herriari eskaini liezazkiokeen zerbitzuak

proposatu ziren. Hortik sortu zen Zaballako mataderorako aurkezten dugun prestazio eta

lokalaren distribuzio proposamena.

4- Laugarrenean, sozialki eta gizarte arloan eragiteko horrelako proiektu batek izan beharko

lituzkeen baloreen inguruan hausnartu zen. Zerk elkartzen gaitu? Zeintzuk izan daitezke

horrelako proiektu batek funtziona dezan jende guztiak onargarri dituen baloreak? Eztabaidaren

bidez balio hauen nondik norakoak definitu ziren.

5- Bosgarren asanblada lokalaren funtzionamenduaren inguruan aritu zen. Nola kudeatu

daiteke modu autogestionatu eta ireki batez instalazio publiko bat? Inguruan ezagutzen genituen

aukerak aztertzen hasi ginen, garatu izan diren esperientzia ezberdinak eta Zaballako

mataderorako aurkezten dugun funtzionamendu egitura definitu genuen.

Eztabaida sorta honetatik bi lantalde ezberdin sortu ziren: batetik, proiektua idatzi, forma eman,

informazioa bildu, elkarrizketak egin eta gauzatuko zuen Talde Erredaktorea; eta, bestetik,

proiektua herriratzeko eta gizarteratzeko kanpaina diseinatuko zuen Komunikazio Taldea. Talde

hauek ere irekiak izan dira eta edonork parte hartu ahal izan du. Horrela eztabaida prozesuan

beranduago hasi den jendea zuzenean bi talde hauetako batean aritu da lanean.

Prozesu zabal eta luze honetatik sortu da hemen aurkezten dugun Zaballako mataderorako

proposamena.

Horregatik pentsatzen dugu beharrezkoa dela Trapagaranen KULTURA HERRIKOIA sakondu eta

landuko duen espazio bat irekitzea. Herriko kultur elkarte, pertsona independente zein gaztetxeen

saretik elikatuko den kultur eskaintza herriari zabalduz, bertako kultur dinamismoa indartu eta

bultzatzeko. Zaballako mataderoko da kultur espresio herrikoia garatzeko herriak behar duen

esparru naturala.

2. MUSIKA GAINEKO EZTABAIDA TALDEA

Bestetik, era berean baina modu espezifikoagoan, herrian musikaren alorrean, Musika Eskolaren

bidez, formakuntza akademikoa izan eta, adierazpen bide eta espaziorik gabe, etxean, inorekin

konpartitu gabe, sorkuntza musikalean dihardutenak asko direla ondorioztatu zen. Gainera, asko

dira ere musika bizitzeko eta esparru honetan esperientzia berriak probatzeko gogoa izanda ere,

horrelako jarduerak garatzeko lekurik izan ez eta nahi horiek alboratu behar izan dituztenak. Zer

esanik ez, herrian ez dago musika taldeentzako entsegu lokal publikorik eta ezta jakintza

musikalen elkartrukea gauzatzeko espaziorik ere. Orain arte, gaztetxea izan da, ahal izan duen

moduan, behar hau asetzeko bitartekoak jarri dituen bakarra, baina hala ere, ez da nahikoa.

3. JAIEN GAINEKO EZTABAIDA TALDEA

Jaiak herrian espazio garrantzitsua dira, auzokide guztiak kalean elkarrekin aritu eta nahasten

diren ekimen komunitario handiena direlako. Badira ordea jaiak antolatzeko orduan kontuan hartu

beharreko hainbat aldagai. Ez ditugu jaiak enpresa handien eskuetan nahi, jaiak herritarren

eskuetan nahi ditugu. Horretarako auzotarren inplikazioa beharrezkoa da. Nola sortu koadrila

arteko zubiak herrian giro ona sortu eta parte hartze espazio naturalak irekitzeko? Nola bultzatu

gazteon inplikazioa gizarteko tendentzia nagusiak indibidualismoa eta pasibotasuna direnean?

Gazte mailan lonjen arteko dinamika dauka abian gaztetxeak; Lonjero Eguna, esaterako, era

eraikitzaile, ireki eta pedagogikoan egiten dugu: elkarlanean eta ardurak banatuz. Zaballako

mataderoko gaztetxeak ekimen honi aurrera ekiteko behar duen onarpena eta segurtasun

garantia emango dio, zilegitasun eta lasaitasun osoz kezka hori daukaten gazteak bertatik

aritzeko.

Jaiak ere badira belaunaldi ezberdinen topaleku. Ez dago normalean, gaurko gizartean, belaunaldi

ezberdinak elkartzen dituen espaziorik. Gizarteak belaunaldi ezberdinak elkartuko dituen

espazioak behar ditu. Horregatik proposatzen dugu Zaballako mataderoa proiektu honetarako,

belaunaldi ezberdinen arteko nahasketa, ideien joan etorria, ezagutza eta trukerako esparru

naturalen egoitza izan litekeelako.

Horregatik pentsatzen dugu beharrezkoa dela Trapagaranen KULTURA HERRIKOIA sakondu eta

landuko duen espazio bat irekitzea. Herriko kultur elkarte, pertsona independente zein gaztetxeen

saretik elikatuko den kultur eskaintza herriari zabalduz, bertako kultur dinamismoa indartu eta

bultzatzeko. Zaballako mataderoko da kultur espresio herrikoia garatzeko herriak behar duen

esparru naturala.

2. MUSIKA GAINEKO EZTABAIDA TALDEA

Bestetik, era berean baina modu espezifikoagoan, herrian musikaren alorrean, Musika Eskolaren

bidez, formakuntza akademikoa izan eta, adierazpen bide eta espaziorik gabe, etxean, inorekin

konpartitu gabe, sorkuntza musikalean dihardutenak asko direla ondorioztatu zen. Gainera, asko

dira ere musika bizitzeko eta esparru honetan esperientzia berriak probatzeko gogoa izanda ere,

horrelako jarduerak garatzeko lekurik izan ez eta nahi horiek alboratu behar izan dituztenak. Zer

esanik ez, herrian ez dago musika taldeentzako entsegu lokal publikorik eta ezta jakintza

musikalen elkartrukea gauzatzeko espaziorik ere. Orain arte, gaztetxea izan da, ahal izan duen

moduan, behar hau asetzeko bitartekoak jarri dituen bakarra, baina hala ere, ez da nahikoa.

3. JAIEN GAINEKO EZTABAIDA TALDEA

Jaiak herrian espazio garrantzitsua dira, auzokide guztiak kalean elkarrekin aritu eta nahasten

diren ekimen komunitario handiena direlako. Badira ordea jaiak antolatzeko orduan kontuan hartu

beharreko hainbat aldagai. Ez ditugu jaiak enpresa handien eskuetan nahi, jaiak herritarren

eskuetan nahi ditugu. Horretarako auzotarren inplikazioa beharrezkoa da. Nola sortu koadrila

arteko zubiak herrian giro ona sortu eta parte hartze espazio naturalak irekitzeko? Nola bultzatu

gazteon inplikazioa gizarteko tendentzia nagusiak indibidualismoa eta pasibotasuna direnean?

Gazte mailan lonjen arteko dinamika dauka abian gaztetxeak; Lonjero Eguna, esaterako, era

eraikitzaile, ireki eta pedagogikoan egiten dugu: elkarlanean eta ardurak banatuz. Zaballako

mataderoko gaztetxeak ekimen honi aurrera ekiteko behar duen onarpena eta segurtasun

garantia emango dio, zilegitasun eta lasaitasun osoz kezka hori daukaten gazteak bertatik

aritzeko.

Jaiak ere badira belaunaldi ezberdinen topaleku. Ez dago normalean, gaurko gizartean, belaunaldi

ezberdinak elkartzen dituen espaziorik. Gizarteak belaunaldi ezberdinak elkartuko dituen

espazioak behar ditu. Horregatik proposatzen dugu Zaballako mataderoa proiektu honetarako,

belaunaldi ezberdinen arteko nahasketa, ideien joan etorria, ezagutza eta trukerako esparru

naturalen egoitza izan litekeelako.

4. SOZIAL GAIEN GAINEKO EZTABAIDA TALDEA

Meatzalden bizi gara, Euskal Herrian sozial arloan zigortuen dagoen inguruetako batean. Lantegi

handien gainbehera, langabezia tasa altuak, inguru kutsatua eta etxebizitza lortzeko zailtasunak

dira gaurko gazteok bizi dugun errealitatearen isla. Baldintza horiek guztiek gure eskualdea

sozioekonomikoki eskualde berezia egin dute, eta gure izateko modua eta baloreak ezaugarritu.

Gizarte kezka badago gurean eta badira gaur egun arlo honetan dirauten hainbat elkarte:

langabetuen asanblada, Hitza Kalean elkartea komertzio justuaren eta hirugarren munduarekiko

elkartasunaren arloan, Amaris Taldeak emakumeen zapalkuntza lantzen, zenbait auzo elkarte

beren inguruko baldintzak hobe daitezen lanean...

Askotan, elkarte hauen jarduna haien artean isolatua da herrian, salatzen dituzten injustizia

egoeren sorlekua berdina den arren. Gizarte justu, berdinago eta demokratiko batera joan nahi

badugu beharrezkoa da gizarte arloan ari garen elkarteen sarea gure herrian ere ehuntzea.

Aldarrikapen sozialetarako elkarte ezberdinen arteko sinergiak ahalbidetu eta bultzatuko dituen

lokal publiko autogestionatu batek asko erraztuko luke talde ezberdinen lan soziala eta beren

dinamismoa areagotuko luke. Zaballako mataderoa liteke espazio hau, elkarte guztiei irekitako

espazio librea, data hartu eta bilerak egin, hitzaldi, mahai inguru, zine emanaldi zein bestelako

edozein ekintza antolatzeko esparrua.

Bestalde injustizia sozialen salaketatik eraikuntzara ere jauzi egitea beharrezkoa da. Langileak

izan gara gehienak gure herrian, meatokietan aurrenik, eta lantoki handietan gero. Egon badauden

arren, oraindik ez dugu barneraturik beste eskualdeetan kooperatiba edo lantegi txikiak sortzeko

daukaten kultura. Krisia heldu da eta langabezia tasak altuak dira gurean. Mundu mailan egindako

hainbat ikerketek esaten dute autoantolakuntza, autogestioa eta autokudeaketa esperientzia

komunitarioek ekonomi arloan iniziatiba eta sorkuntza gaitasuna ematen diotela haietan aritzen

diren gizarteei, arlo ekonomikoan iniziatiba berriak garatzeko jendartea landuz.

5. KIROL GAIEN GAINEKO EZTABAIDA TALDEA

Kirol arloan dauden herriko instalakuntzak txikiak dira Trapagaranen tamainarako eta beste

hainbat kirol praktikatzeko ondoko herrietara desplazatu behar izaten dira gazteak, izan skate,

BMX edo eskalada bezalako kiroletan. Bestetik, herriko kirol taldeek egiten duten eskaintzaz gain,

udalaren eskaintza enpresa pribatuen esku dago eta garestia izaten da sarritan. Posiblea litzateke

autogestio kulturan oinarrituz unean herrian falta den kirol eskaintza bat egitea? Ortuellan

rokodromoa autogestionatua da eta enpresa pribatu batek baino, eskalada taldea arduratzen da

bere mantenu eta kudeaketaz. Autogestioaz ari garela, Zaballako mataderoa da halako kirol

esperientzia herrikoia garatzeko esparru egokia.

5 GAZTETXE PUBLIKOA. INGURUARI LOTURIKO EGITASMO

SOZIAL ETA ERALDATZAILE BAT.

BALOREETAN OINARRITUTAKO PROIEKTUA

Asko dira bizi garen gizarteko egunerokoan ditugun

hutsune eta arazoak. Krisiak arazo hauek guztiak

areagotu egin ditu. Zaballako mataderorako

aurkezten den proiektu honek gizarteko arazo eta

gabeziei aurre egiteko pertsonengan jarrera

proaktiboak garatzea du helburu. Gizarte arloan

eraldatzailea da hemen aurkezten den egitasmoa

eta funts guztiz soziala du. Horregatik baloreetan

oinarritzen du bere jarduna.

XX. mendearen amaierako gizarteari kontsumo

gizartea deitu izan zaio, erdi mailako jendartearen

bizi maila hazi egin da eta lehenago eskuragarri ez

ziren produktuak gehiengoaren eskuetara iritsi dira.

Teknologia berriek lan gogorrak bigundu eta

kualifikatuago bihurtu dituzte eta gaur egun bizi

dugun informazio eta komunikazioaren gizarteak ideia, teknologia eta notizien batetik besterako

momentuko joan etorria posible bihurtu du. Abiadura handian bizi gara eta distantziak laburtu egin

dira. Gizarte adituek globalizazioa deitu diote homogeneizazio prozesu horri.

Aldaketa global horiek gure herrian ere izan dute eragina, baina guztiak ez dira onerako izan.

Indibidualismoa, belaunaldi arteko loturen hausketa, gizarte desegituraketa, elkarte sarearen

ahultzea eta errelebo falta, proiektu kolektibo berriak sortzeko gaitasun eza edo herriko nortasuna

galtzea dira horietako batzuk. Tresna berriak behar ditugu aro modernoan gure herriko gizarte

sarea indartu eta berriztatzeko; horregatik, Zaballako matadero zaharrerako proposamena ildo

horretan kokatzen da. Gizarte baloreak dira proiektuaren oinarria:

1) ANIZTASUNA

Aniztasuna oinarri eta helburu izango du proiektuak. Guztiak berdinak gara. Ez da inor bere ideia

politiko, tendentzia, gustu sexual, arraza, erlijio, iritzi edo jatorriagatik baztertuko. Elkarrekin lan

egiten ikasiko dugu, errespetuan oinarrituz eta enpatia landuz. Ondoko baloreak errespetatuz

edozein herritarrek bere proiektu komunitarioa garatzeko lekua izango du bertan.

2) ELKARLANA

Pertsona indibidualen interesen gainetik kolektibotasuna du proiektu honek oinarri. Pertsona

ezberdinek elkarlanean haien asmoak aurrera eramatea, kultur tailer, zerbitzu edo proiektuak

garatzea, elkarrekin lan egiten ikastea eta harremanak sortzea.

3) HERRI NORTASUNA BIRSORTZEA

Azken urteetako aldaketek Europako mendebalde osoan bezala, gurean ere herri nortasuna

galtzea ekarri dute. Gure aitite-amamek ikusi dituzten gizarte aldaketak itzelak izan dira eta

gazteok ez gara askotan haietaz jabetzen. Herri nortasuna zauden inguruarekin lotura izatea da.

Ez da ordea transmisioa soilik, herri nortasuna etengabe ari baita berriztatzen eta herritar guztiak

baikara protagonista. Horrela, lotura espazio berriak lantzen eta sortzen, Carrascoliendasekin

Basetxe Gaztetxeak egin duen ildo beretik jarraitzeko baliabideak eskainiko ditu proiektu berri

honek ere bai.

4) INGURUARI LOTUA IZATEA

Krisi garai honetan asko hitz egiten da zirkuitu txikiez eta tokiko garapenaz. Zaballako mataderoko

proiektua tokiari guztiz lotutako proiektua da; hau da, inguru geografikoarekin guztiz inplikatuta

dagoen proiektua. Herriaren iniziatiba eta sare sozialen indartzea ekarriko du. Gure herriaren

garapena laguntzea du helburu alternatiba komunitarioen eraikuntzaren bidez, sozial, kultur edo

ekonomi arloan eraginez.

5) BELAUNALDIKORTASUNA

Garrantzitsua da belaunaldi arteko zubiak sortzea, gure aurreko garaietakoek zer pentsatzen

duten jakitea, haiek gure ideia berriak ezagutzea eta elkarrekin egoteko espazioak irekitzea. Herri

osoari irekia izango den lokal autogestionatuan belaunaldikortasuna landuko da.

6) FEMINISMOA eta EMAKUMEAREN ESPAZIOAK ZABALTZEA

Berdintasuna dugu ardatz, asko aurreratu da emakumearen eskubideetan. Ondora begiratu eta

tamalez, oraindik ikusten dugu gizarteko espazio publikoan gizona dela nagusi. Gaztetan ere

aurreko belaunaldietako rolak errepikatzen ditugu askotan, neskak isilean jarrera pasibotan eta

mutilak lider jarrera aktibotan. Berdintasunera iristea izango da helburu, lokal berriaren jardunean

emakumeari espazioa irekiz eta emanez.

7) EUSKARA

Euskara ere Trapagarango hizkuntza da. Gurean aspaldi galdu bazen ere, belaunaldi gazteek

eskoletan ikasi dugu. Kalean, ordea, oraindik ere euskaraz hitz egitea ez da erraza. Euskara ez da

baldintza baina honen aldeko jarrera positiboa bultzatuko da proiektu berriaren bidez.

8) AUTOGESTIOA eta TRUKEA

Balorerik bada autogestioa eta trukea dira aurkezten ari garen proiektu berriaren ardatz nagusiak.

“JUST DO IT” zein “DO IT YOURSELF” teorietan oinarritzen da Zaballako mataderoaren proiektua.

Herritarren eskuetan baliabideak utzi, bere kultur afizioak, proiektuak edo asmoak amestu, garatu

eta gauzatzeko. Jende arteko jakintza trukea bultzatu edo proiektu berriak autogestionatzeko

aukera emango du Zaballako mataderoak.

9) ELKARTASUNA ETA JUSTIZIA SOZIALA

Injustizia sozialei aurre egiteko prest egotea, gutxitutako zein gehien sufritzen duten sektoreei

adierazpenerako eta garapenerako aukerak eskainiz eta elkartasuna adieraziz. Horrek bazterketa

egoerak ekiditen eta herria bateratzen lagunduko du. Aurkeztutako proiektuak hori guztia kontutan

izango du eta ez die balore horiei muzinik egingo.

6 GAZTETXEAK HERRIARI

ESKAINI DIEZAZKIOKEEN ZERBITZUAK

1-KULTURA HERRIKOIA. Kultura herrikoian oinarritutako kultur eskaintza osatzea.

2-ELKARTEGINTZA. HERRIKO edozein ELKARTEK LOKALA ESKATU eta ERABILTZEKO

AUKERA. Elkarteak haien ekintzak bertako programazioan txertatu, azpiegituraz baliatu eta

autogestionatzeko aukera emanez.

3-JAKITURIA TRUKEA. Edozein herritarrek bere interesen arabera beste batzuekin elkartu,

TAILERRAK proposatu eta antolatzeko aukera, batek dauzkan trebeziak besteei pasatuz eta

elkartrukatuz edo jakintza mota berriak ikasiz.

4-AUZOGINTZA. Zaballako auzoak faltan duen ekipamentu komunitarioa. Lokalak auzoan

integratua egon behar du, auzokideekin batera proiektua garatuz, zerbitzuak eta aukera berri asko

ekar diezazkioke auzoari.

5-INGURUARI LOTUA eta ATXIKIA. Herriko beharren inguruko iniziatibak sortzeko ideien gurutze

bide izango den espazioa sortzea. Gazte belaunaldiak herriko bizi ekonomiko, kultural edo

sozialean inplikatu eta lotzeko proiektuak sortzeko espazio normalizatu bat irekitzea.

6-GIZARTE BALOREAK lantzeko espazioa. Proiektu komunitarioak sortu eta garatzeko espazio

normalizatua irekitzea, gaur egun krisian dauden baloreak lantzeko: aniztasuna, ezberdinen arteko

elkarlana, konfiantza, jarrera sortzaile eta aktiboak...

7 GAZTETXERAKO PROPOSATZEN DEN DISTRIBUZIOA

Herriko gabezia eta gizarte egoeraren hausnarketatik abiatuz, herrian ikusten ditugun beharrei

erantzuteko Zaballako mataderorako honako prestazioak proposatzen dira:

1-KULTUR EKINTZAK EGITEKO SALA NAGUSIA (eszenatoki bat, ekimenak egiteko instalazio

elektrikoa, argiak, insonorizazioa eta ekitaldiak autogestionatzeko barra bat). Tailer jendetsuak,

dantza, antzerki eta abarrak hartu ditzakeena.

2-TAILERRAK EGITEKO GELA MULTIFUNTZIONAL BAT. Izan bertso eskola, txistu edo alboka

klaseak, yoga, erlajazioa edo beste edozein tailer, ikastaro, eskola...

3-MUSIKA TALDEAK ENSAIATZEKO 2 GELA. Segurtasuna eta insonorizazio aintzat hartzen

dituztenak.

4-BILERAK EGITEKO GELA BAT. Lokalaren kudeaketarako asanblada eta beste edozein

elkarte, kultur zein kirol talde… biltzeko. Mahai txikiak izatea proposatzen da, ikasketa gela

modura ere erabili ahal izateko.

5-ROKODROMOA

6-KOMUNA

7-BILTEGI MODUAN eta GARBIKETA TRESNAK GORDETZEKO GELA

8 GAZTETXERAKO PROPOSATZEN DEN FUNTZIONAMEDUA

Gaztetxearen funtzionamendua ahalik eta zabalen eta edozein erabiltzailerentzat sinpleen izatea

izango da helburu. Gainera instalazioa auzoko bizian integratu eta erabilgarri egiteko espazioak

irekitzea funtsezkoa izango da.

Erabakitze esparru ezberdinak izango dira, denak irekiak, autonomoak eta binkulanteak.

Gaztetxeko erabiltzaile guztiek derrigorrez bete beharreko arauak guztien artean adostuko dira,

elkarbizitza, ordutegi, auzolan eta mantenuaren alorretan.

Dena den, erabiltzaile, auzoko, elkarte eta herritar guztiek izango dute asanblada horietan parte

hartu eta erabakitzeko eskubidea.

Gauzak horrela eta printzipio hauetatik abiatuta, erabakitze esparru ezberdinak proposatzen

ditugu, egunerokoa zein erabiltzaileen koordinazioa gauzatuko duen asteroko asanblada

kudeatzailetik hasi eta gaztetxetik kanpoko eragileekiko komunikazioa baimenduko duten

asanblada orokorragoetara heldu arte:

1) Aste(ro)ko asanblada irekia edo ASANBLADA PERMANENTEA. Edonori irekia, egunean

eguneko proposamen eta ekimenez eta lokalaren gestioaz arduratuko dena. Gaztetxean

lanean diharduten elkarte eta taldeek asanblada hau erabiliko dute koordinatzeko. Era

berean, hilabetean behin, haietako bakoitzaren ordezkari batek gutxienez asanbladara joan

beharko du, espazio komunen erabilera, garbiketa txandak… antolatzeko. Asanblada

erabakiak aho batez hartzen saiatuko da, eta unanimitatea lortu ezin denean, bozkaketa

bidez.

2) URTEKO ASANBLADA, gaztetxeko erabiltzaile guztiei irekia. Urtean behin egingo da

urtean egindakoaren balorazioa egiteko, horretaz gogoetatzeko eta hurrengo urteko ildo,

proiektu, ekimen edo erronka berriak aukeratzeko.

3) AUZOA gaztetxeko erabiltzaileekin uztartu, ekimenak kontrastatu, auzotik ekimenak

proposatu eta konbibentzia arauak adosteko esparru bat egokitu beharko da. Zaballako

auzotarrekin adostu beharreko formatua eta maiztasuna izango ditu.

4) UDALETXEAREKIN egindako konpromiso, eskubide eta betebeharren gaineko akordioari

segimendua egiteko eta berritzeko espazioa.

9 ONDORIOAK

Ikusi dugunez, Trapagaranen lokalak era

autonomo batez kudeatzeko beharra

aspaldikoa da. Horrela, historian zehar elkarte

eta bilgune ezberdinak molde ezberdinez

saiatu izan dira behar honi erantzuten. Ildo

horretan hemengo proposamen hau gure XXI.

mendeko gizarte modernoaren ezaugarriei

egokitutako saiakera bat da.

Zaballako mataderorako egiten den proposamen honek justizia, berdintasun eta aniztasun

baloreak ditu oinarri. Gaurko gizartean gainbeheran dauden elkartegintza, jakituria trukea eta

kolektibotasuna babestea ditu helburu.

Modu berean, kultura herrikoia zabaltzea eta herriko gizarte-elkarte sarea trinkotzea bilatzen

du. Ikerketen arabera, jendarteak bere eskuetan kolektiboki kudeatuko duen espazioa izateak

herriarekiko duen inplikazioa handitu egiten du: kultur sorkuntza, gizarte sarea eta ekonomia

ekimen txikiak sortuz eta arlo horietan dinamismo berezia piztuz.

Proiektu hau ez da beste ezeren kontra eraikitzen baizik eta dagoenaren osagarri modura.

Kultura herrikoia kultura komertzialaren osagarri izan daiteke eta alderantziz. Herri ekimena,

ekimen instituzionalaren osagarri izan daiteke espazioak zabalduz gero. Erabil ditzagun gure

herrian dauzkagun potentzialtasun guztiak krisi egoera honi aurre egiteko.

Gaztetxearen proiektu hau tokiari lotuta dago. Trapagarango garapenean eragin nahi du

herritarrei garapen horretan zuzenki bere alternatibak, gustu, kezka, amets eta proiektuak

garatzeko espazioa emanez.

Ildo horretan, Zaballa auzoan integratua eta auzotarrekin estuki lotua egon behar du

proposatzen dugun egitasmoak. Zaballako mataderoko gaztetxea ezin da auzotarrentzat karga

bat izan, auzoari onura ekarri behar dio. Horretarako, erabilgarritasuna izan behar du

auzotarrentzat, baliabideak haien eskuetan egon behar dira, egitasmoak aurkeztuz, lokala zuzenki

erabiltzeko aukera emanez eta hori bultzatuz.

Beraz, Trapagaranen jendartearen eskuetan egongo den herrigintza proiektu kolektiboa da

Zaballako mataderorako proposatzen dugun hau.

10 ZABALLAKO MATADEROAN GAZTETXE PUBLIKO BAT

SORTZEKO UDALARI AKORDIO PROPOSAMENA

Borondatea eta udal zein sektore herrikoien inplikazioa da proiektu hau gauzatzeko ezinbesteko

baldintza. Horretarako honakoa da “Zaballako mataderoa gaztetxe publikoa” proiektua gauzatzeko

udalari egiten zaion proposamena:

KUDEAKETARI DAGOKIONEZ

Udalak eta Basetxe Gaztetxea kultur elkarteak Zaballako mataderoaren gaineko kudeaketa

hitzarmen bat sinatuko dute ondoko baldintzekin:

a) Udalak Basetxe Gaztetxea kultur elkartearen eskuetan utziko du Zaballako

mataderoaren kudeaketa “Zaballako mataderoa gaztetxe publikoa” proiektua garatzeko eta

ondoren azaltzen diren baldintzetan kudeatzeko.

b) Bi aldeek 5 urterako hitzarmen bat sinatzea eta 5 urte igarota behar berrien arabera

hitzarmena berritzeko aukera izatea.

UDALAK BERE GAIN HARTZEN DU:

a) Proiektua martxan jartzeko lokala txukuntzeko oinarrizko konponketak eta hasierako

inbertsioa.

b) Denboraren poderioz proiektuak aurrera egiten duen neurrian, eraikinaren berriztatze

lanak (egitura, teilatua, saneamenduak....).

BASETXE GAZTETXEA KULTUR ELKARTEAK BERE GAIN HARTZEN DU:

a) Lokalaren garbiketa, mantenua eta konponketa txikiak (argiak, margoketa, obra

txikiak....).

b) Lokala era ireki eta asanblearioz kudeatzeko konpromisoa, aurrean azaldutako

baloreetan oinarrituz eta herritar guztiei irekia izango den moldez.

c) Auzokideekin lokalaren jardueraz eta ordutegia adosteko foroa sortzeko ardura eta

konpromisoa.

d) Ura eta argindar gastuen gaineko ordainketak.

LOKALAREN EGOKITZE LANEI DAGOKIENEZ

Behin proiektua onartuta eta kudeaketa akordioa sinatuta udalak konpromisoa hartzen du,

teknikari eta Basetxe Gaztetxea kultur elkartea partaide direlarik, nola garatu lokalaren

egokitze lanak. Hori planifikatu eta adosteko mahai bat osatuz. Bertan adostuko da krisi

garai honetan lanak nola aurrera eraman, gauzatzeko aukera ezberdinak aztertuz.